Milieujaarverslag 2019 - Noorderbreedte · wat etr energi de u gemaakt oor nko op an 0% uurzam...

Milieujaarverslag2019

INHOUDSOPGAVE

INHOUDSOPGAVE ............................................................................................................................................ 2

VOORWOORD .................................................................................................................................................. 4

1. PROFIEL NOORDERBREEDTE ................................................................................................................... 6

2. MILIEUDOELSTELLINGEN EN MILIEUMANAGEMENT .............................................................................. 7

2.1 DUURZAAM INKOOPBELEID .......................................................................................................................... 8 2.2 DUURZAAM BOUWEN................................................................................................................................... 8 2.3 INTERNE EN EXTERNE COMMUNICATIE ......................................................................................................... 10 2.4 DUURZAAMHEID/MVO PROJECTEN IN SAMENWERKING MET OVERHEDEN EN KENNISINSTELLINGEN .................... 11

3. MILIEUWETGEVING ................................................................................................................................ 12

3.1 VERGUNNINGEN EN PERIODIEKE INSPECTIES ................................................................................................ 12

4. RESTSTOFFENMANAGEMENT ................................................................................................................ 13

4.1. AFVALPREVENTIE ...................................................................................................................................... 13 4.2 OVERZICHT AFVALSTROMEN NOORDERBREEDTE 2019 ................................................................................. 14

5. ENERGIEMANAGEMENT ......................................................................................................................... 16

5.1 ENERGIEBELEID NOORDERBREEDTE ............................................................................................................ 16 5.2 ENERGIEVOORZIENING NOORDERBREEDTE .................................................................................................. 16 5.3 ENERGIE-EFFICIENCY PROJECTEN BINNEN NOORDERBREEDTE ........................................................................ 17 5.4 ENERGIEVERBRUIK MCL HARLINGEN/ DE BATTING JAAR 2018-2019 ........................................................... 19 5.5 ENERGIEVERBRUIK NOORDERBREEDTE JAAR 2018-2019 ............................................................................. 20 5.6 CO2 UITSTOOT NOORDERBREEDTE JAAR 2018-2019.................................................................................. 21 5.7 ENERGETISCH VERBRUIKS KENGETAL (EVK) ................................................................................................ 22 5.8 TOTAAL VERBRUIK MET EVK EN CO2 VOETPRINT ........................................................................................ 22 5.9 TOELICHTING GROTERE AFWIJKINGEN .......................................................................................................... 23

6. WATER- EN AFVALWATERBEHEER ........................................................................................................ 25

6.1 OVERZICHT WATERVERBRUIK NOORDERBREEDTE......................................................................................... 26 6.2 LEGIONELLA PREVENTIE............................................................................................................................. 27

7. OVERIGE MILIEUEFFECTEN .................................................................................................................... 28

7.1 LUCHTVERONTREINIGING ........................................................................................................................... 28 7.2 BODEMBESCHERMING ............................................................................................................................... 28 7.3 OMGAAN MET EN REGISTRATIE VAN GEVAARLIJKE STOFFEN ............................................................................ 28

8. ENERGIE-, VEILIGHEIDS- EN MILIEUPROGRAMMA 2020 ...................................................................... 29

West-Terschelling

St.-AnnaparochieDe Stilen

De ParrebeamVan Harenshuus

KollumMeckama State

NoardburgumToutenburg

HurdegarypBennema State

FranekerWesterpoort

AbbingahiemErasmusFlorastateNieuw MellensNoorderbreedte RevalidatieYmedam

HarlingenDe BattingDe Spiker Grou

Friesma State

Leeuwarden

Milieujaarverslag 2019 –Noorderbreedte B.V. 4

VOORWOORD Voor u ligt het Milieujaarverslag van Noorderbreedte. In dit verslag willen we laten zien op welke manier Noorderbreedte een bijdrage levert aan een gezond leven en een gezonde maatschappij, ook voor de komende generaties. Noorderbreedte doet dit door verantwoording af te leggen over het gevoerde milieu- en duurzaamheidsbeleid van het afgelopen jaar. Daarmee neemt Noorderbreedte een eigen verantwoordelijkheid in het te voeren beleid waarbij de nadruk komt te liggen op de duurzaamheidsagenda. Het milieubeleid van Noorderbreedte is geïntegreerd in het ondernemingsbeleid. Noorderbreedte respecteert bij haar bedrijfsvoering de kwaliteit van het milieu, niet alleen vanwege haar zorg voor de omgeving, maar ook vanwege de kwaliteit van haar kernactiviteiten. De bedoeling van Noorderbreedte is iedere dag een waardevolle dag. Zowel voor cliënten, medewerkers als vrijwilligers. Waarbij iedereen zoveel mogelijk zichzelf kan zijn. De ambitie is om dit in nauwe samenwerking met het netwerk rondom de cliënten te realiseren. Hierbij is de unieke relatie tussen zorgprofessional, cliënt, belangrijke naasten en vrijwilligers essentieel. Formele en informele zorg komen samen in persoonsgerichte zorg voor de cliënten van Noorderbreedte. Noorderbreedte ziet het als een uitdaging om deze waardevolle dag te realiseren binnen alle randvoorwaarden op milieugebied. Wij verrichten een aanzienlijke inspanning om schadelijke gevolgen, die kunnen ontstaan door onze bedrijfsvoering, te voorkomen. Relevante onderwerpen hierbij zijn: energieverbruik, afvalmanagement, geluid, emissies naar lucht, water en bodem en integrale (brand)veiligheid. Daarom heeft de directie in 2019 besloten dat duurzaamheid een belangrijk onderdeel van ons bedrijfsproces is en dan ook onderdeel is van ons interne kwaliteitsverslag. Hiermee nemen we onze verantwoordelijkheid in de gestelde milieu- en duurzaamheidsdoelstellingen en zullen daar onze processen en werkwijzen integraal op aanpassen. Dit milieujaarverslag laat zien dat in 2019 zowel het energieverbruik als het waterverbruik binnen Noorderbreedte is gedaald ten opzichte van 2018. Het energiemonitoringsysteem (EMS) vult zich steeds verder waarmee een beter beeld ontstaat wanneer en waar het verbruik plaats vindt. Ook worden afwijkingen in het verbruik eerder geconstateerd en kan daarmee ingegrepen worden. Het beleid is om een efficiënte en proactieve bedrijfsvoering uit te voeren, kwaliteit te blijven leveren en vooral een veilige omgeving voor zowel cliënten, medewerkers als bezoekers te garanderen. Noorderbreedte heeft daarom per 1 april 2019 een eigen beleidsadviseur milieu & MVO gepositioneerd en is lid geworden van het Milieu Platform voor de Zorg. Aan de hand van de klimaattafels is een visie op duurzaamheidsbeleid ontwikkeld.


Klimaattafels Om onze visie op duurzaamheid verder vorm te geven willen we in 2020 minimaal de volgende doelen realiseren:

Het naleven van wettelijke voorschriften en richtlijnen; Certificering voor de Milieuthermometer Zorg, niveau Brons; Ontwikkelen van een duurzaam inkoopbeleid; Herdefiniëring van het proces gevaarlijke stoffen; Het verder beperken van energie –en waterverbruik; Het uitvoeren van EED maatregelen met een terugverdientijd < 5 jaar; Het opstellen van een CO2 Routekaart Zorg en inrichten CO2 reductietool;

- Opstellen uitvoeringsplanning Verder uitrollen en beheren energiemanagementsysteem.


1. PROFIEL NOORDERBREEDTE 'Noorderbreedte' is een BV en maakte in 2019 deel uit van stichting Zorgpartners Friesland, net als de BV’s MCL en Tjongerschans. De stichting is 100% aandeelhouder van de drie BV’s. Elke BV is zelfstandig en heeft een eigen Raad van Commissarissen. Noorderbreedte biedt persoonsgerichte, liefdevolle zorg aan ouderen, revalidanten en specifieke doelgroepen onder wie cliënten met het syndroom van Korsakov, gerontopsychiatrische klachten of de ziekte van Huntington. Onze cliënten hebben complexe, intensieve zorg nodig. Noorderbreedte is de specialist op dit gebied in Friesland en met ruim 2.670 medewerkers een van de grotere zorgaanbieders in de regio. Noorderbreedte heeft vijftien woonzorgcentra en een centrum voor geriatrische revalidatie. De Batting en De Spiker in Harlingen, De Stilen op Terschelling; Noorderbreedte Revalidatie, Nieuw Mellens, Abbingahiem, Erasmus, Ymedam en Florastate

in Leeuwarden en Friesma State in Grou; Nieuw Toutenburg in Noardburgum, Bennema State te Hurdegaryp, Meckama State in

Kollum, Westerpoort in Franeker, Van Harenshuus en de Parrebeam in Sint Annaparochie. Noorderbreedte biedt kwalitatief hoogwaardige zorg en staat voor een waardevolle dag voor onze bewoners, cliënten en medewerkers. Om een zo breed en gevarieerd mogelijk zorgpakket te kunnen leveren, werkt Noorderbreedte samen met zorgpartners en zorgverzekeraars binnen en buiten Friesland. Onder kwaliteit wordt in zorginstellingen de kwaliteit van zorg en welzijn die aan de cliënten wordt verleend verstaan. Door erkenning van de maatschappelijke verantwoordelijkheid dient milieuzorg zich ook aan als een primair zorgterrein. De kwaliteit van zorg en welzijn en de kwaliteit van milieuzorg zijn met elkaar verbonden. In dit verband kunnen wezenlijke veranderingen in de kwaliteit van de milieuzorg, derhalve alleen maar worden bereikt in samenhang met verbeteringen in de totale kwaliteit van de organisatie. Het milieubeleid onderhoudt een nauwe relatie met de aspecten ARBO en veiligheid. Diverse processen binnen onze organisatie worden integraal aangestuurd in samenwerking met de KAHM-partners (Kwaliteit, ARBO, Hygiëne en Infectiepreventie en Milieu). Voor het overleg op ondernemingsniveau, behandelt de Ondernemingsraad (OR) van Noorderbreedte voorgenomen regelingen van de ondernemer inzake veiligheids-, gezondheids- en welzijnsaangelegenheden.


2. MILIEUDOELSTELLINGEN EN MILIEUMANAGEMENT Noorderbreedte is zich bewust van de verantwoordelijkheid die zij heeft tegenover haar cliënten, bezoekers, medewerkers en de omgeving als het gaat om het milieu en de samenleving. Door middel van de volgende doelstellingen wil Noorderbreedte de zorg voor het milieu zoveel mogelijk in alle aspecten en effecten van de bedrijfsvoering tot uiting laten komen: Het naleven van wettelijke voorschriften en richtlijnen; Het beperken van afval binnen de inrichting; Het beperken van energie- en waterverbruik; Het verantwoord gebruiken van milieubelastende stoffen; Het inbedden van duurzaam inkopen binnen onze organisatie; Het verankeren van het concept duurzaam bouwen in het bouwbeleid; Het verder inbedden van milieuaspecten en duurzaamheid in het ondernemingsbeleid; Het introduceren van de BREEAM-methodiek en GPR-methodiek als instrument om de

duurzaamheid van onze gebouwen te meten, monitoren en te verbeteren. BREEAM staat voor Building Research Establishment Environment al Assessment Method. De GPR-methodiek staat voor Gemeentelijke Praktijk Richtlijn.

Als gevolg van de bedrijfsvoering binnen Noorderbreedte worden milieubelastende activiteiten veroorzaakt, waarbij emissies vrijkomen o.a. energieverbruik, afvalwater, huishoudelijk afval, medisch risico houdend zorgafval, papier- en kartonafval en klein chemisch afval. Goede milieuzorg vindt bij onze organisatie op een systematische wijze plaats. Dit betekent dat een milieubeleid is vastgesteld, en dat dit milieubeleid planmatig en volgens vastgelegde afspraken wordt uitgevoerd, periodiek geëvalueerd en waar nodig verbeterd en/of aangepast. Een goede, dus proactieve milieuzorg, die niet alleen zorgt voor minder verbruik van producten en stoffen, maar ook voor meer gebruik van milieuvriendelijke producten en een doelmatige scheiding en hergebruik van afvalstoffen. Wat het energiebeleid betreft, worden maatregelen waar een milieuoverweging aan ten grondslag ligt toegepast en uitgevoerd, met als doel de milieueffecten tot een redelijkerwijs beoogd minimum te beperken. Hierbij wordt rekening gehouden met economische, financiële en maatschappelijke omstandigheden. Om te voldoen aan milieuregelgeving en andere verplichtingen is energiebesparing zowel uit milieuoogpunt als vanwege kostenbesparing een must. Noorderbreedte blijft zich inspannen om bij komende nieuw- en verbouwprojecten gebruik te maken van duurzame technologieën.


2.1 Duurzaam Inkoopbeleid Binnen Noorderbreedte wordt voor het gehele concern centraal ingekocht. De afdeling Inkoop heeft aandacht voor milieuaspecten bij de inkoop van investeringsgoederen en gebruiksartikelen opgenomen in haar inkoopbeleidsplan. De afdeling heeft als streven zoveel mogelijk “maatschappelijk verantwoord” in te kopen, waarbij milieu- en sociale aspecten in alle fasen van het inkoopproces integraal worden meegenomen. Bij dit alles moet altijd wel de doelmatigheid en het interne klantbelang in het oog worden gehouden. Door veranderende wet en regelgeving, intrinsieke motivatie en de inkoopprocessen decentraal te belegen is Noorderbreedte in 2019 een werkgroep gestart voor het ontwikkelen van een nieuwe visie op duurzaam inkopen waarbij het inkoopbeleid aangescherpt wordt. In 2020 zal deze visie worden uitgerold en behaalde resultaten zichtbaar worden. Bij het inkoopbeleid neemt de aandacht voor milieuaspecten verder toe. De milieueisen, de kosten, de kwaliteit en de service bepalen de uiteindelijke keuze. Het terugdringen van verpakkingsmateriaal is hier een belangrijk onderdeel van. Een verder element vormt de aandacht voor milieuaspecten bij de inkoop van installaties, materialen en producten, een duurzame samenwerking met de toeleveranciers en een duurzaam energiebeleid. Noorderbreedte heeft tot en met 2019 haar duurzame energie-inkoop georganiseerd via het Inkoopoverleg Friese Ziekenhuizen (IFZ). Noorderbreedte zal voor de periode van 2020- 2024 aangesloten blijven bij het IFZ. Gezien de complexiteit van de energiemarkt is het een verstandige keuze om collectief (kennis en schaalvoordeel) in plaats van zelfstandig in te kopen. Bij de energie-inkoop via het IFZ ligt de nadruk op de basisvoorwaarden, prijs en duurzame vormen van opwekking/winning. Het contract wat Noorderbreedte in 2019 voor 2020 en 2021 heeft afgesloten met Vattenfall is wat betreft energie de keuze gemaakt voor inkoop van 100% duurzame energie, 10% duurzame stroom Nederlandse wind en 90% duurzame stroom Europese wind. Daarnaast is de keuze gemaakt voor 100% inkoop klimaatneutraal gas Gold Standard. 2.2 Duurzaam bouwen Bij reeds afgeronde en/of lopende nieuw- en verbouwprojecten is er veel ervaring opgedaan met duurzaam bouwen. In dit kader zijn diverse duurzame energieconcepten ontwikkeld en uitgevoerd. Op dit moment wordt er gewerkt aan het actualiseren van het programma van eisen Noorderbreedte, op basis van de door Noorderbreedte nieuw vastgestelde doelgroepen en zorgconcepten, vertaald in o.a. huisvesting-/ en installatieconcepten waarin meer duurzaamheid, energie-efficiency en veiligheidsaspecten, maar ook beleving van het gebouw en de omgeving zullen worden meegenomen. Daarnaast zijn in 2019 een aantal projecten vanuit de EED audits van 2017 uitgevoerd. Deze projecten zijn vanuit de in de rapportage aangemerkte noodzakelijke maatregelen uitgevoerd op natuurlijke momenten van vernieuwing op de Noorderbreedte locaties. Voor zorgcentrum Toutenburg is nieuwbouw gerealiseerd en in gebruik genomen. Het betreft nieuwbouw ten behoeve van 120 verpleeghuisplaatsen (80 plaatsen Korsakov, 40 plaatsen Gerontopsychiatrie), een multifunctioneel woongebouw en een gebouw ten behoeve van werk-


en dagbesteding. Er is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van duurzame onderhoudsarme materialen. Door het toepassen van energiebesparende maatregelen, waaronder zonnepanelen en lucht-water warmtepomp techniek, is een energiezuinig gebouw gerealiseerd. Het terrein maakt onderdeel uit van een waterwingebied waardoor het toepassen van bodemenergie niet is toegestaan. Vertrekpunt van de klimaatinstallaties is dat deze gasloos zijn, dit is grotendeels gelukt voor de locatie. Alleen voor het warme water maakt Toutenburg nog gebruik van gasgestookte HR boilers. Op locatie de Spiker is de technische midlife update afgerond. Hiermee is de energieopwekking vervangen door vier 45kW luchtwarmtepompen. Het elektrische vermogen is gecompenseerd met tweehonderd stuks PV panelen. Hiermee wordt de gehele verwarming van het gebouw primair voorzien. Voor noodgevallen is een HR cascade CV set aanwezig. Ook wordt het warmte tapwater doormiddel van twee 250 lt. zonneboilers voorzien met als naverwarming de CV installatie. Met het vervangen van de dakbedekking is de isolatie opgewaardeerd en is dakbedekking met DUBO-keur toegepast. Daar waar nodig is de oude verlichting vervangen door LED-verlichting. De subsidieregeling EDZ 2018 (subsidieregeling energiebesparende maatregelen en duurzame energie bij zorginstellingen) voor energiebesparing in de zorg is aangevraagd en verleend voor de Spiker. De subsidie is toegekend voor de financiering van de warmtepompen, zonneboilersyssteem en zonnepanelen. Voor Friesma State zijn aanpassingen gedaan in de regeltechniek zodat de installatie energie zuiniger functioneert. Door deze aanpassing is de temperatuur van het CV-water beter te regelen waardoor het aantal klimaatklachten is afgenomen. Tevens heeft dit een positieve uitwerking op het energieverbruik, dit is hierdoor gedaald. Ook is de ventilatie van de keuken aangepast en de energie distributie geoptimaliseerd. Daarnaast is er een proef opgestart met daglicht te regelen LED verlichting voor de huiskamers. Bij locatie Bennema State zijn twee CV gestookte boilerinstallaties vervangen door twee zonneboilersystemen van 500 lt. met als na verwarming een eigen HR CV ketel. Hierdoor kan het primaire CV systeem van de locatie worden voorzien van een lagere CV temperatuur. Bovendien wordt de CV temperatuur door aanpassing van het gebouwbeheersysteem door een high end weerstation gestuurd waarbij niet alleen de buitentemperatuur als regelparameter wordt gebruikt maar ook de windrichting en snelheid. Bovendien wordt de weervoorspelling gebruikt om bijvoorbeeld in de ochtend niet hoog op te stoken als de middagtemperatuur hoog blijkt te worden. Meerdere locaties kunnen van deze regionale data vanuit het gebouwbeheersysteem gebruik maken. Op dit project van zonneboilers is de Investeringssubsidie Duurzame Energie (ISDE) toegekend. Vooruitlopend op de Midlife Update in 2020 en 2021 zijn dit de eerste duurzaamheidsmaatregelen die zijn uitgevoerd. Het ontwerp van de nieuwbouw van Nieuw Mellens voor 96 geriatrische plaatsen bestaat uit twee identieke gebouwen. Noorderbreedte wil de energieprestatienorm gebouwen (EPG eis) halen door o.a. te compenseren met zonnepanelen, ventilatie en warmte terugwinning doormiddel van Climarad ventilatie units. Daarnaast warmtapwater en verwarming van de huiskamers door vloerverwarming middels stadsverwarming en het verwarmen en koelen van zit/slaapkamers door een VRF systeem (all electric verwarming). De nieuwbouw, het project Zuidlanden in Goutum Sûd, is in 2020 vergund. De vergunning is in mei onherroepelijk verklaard, de bouw zal starten in 2020.


Op locatie De Stilen zijn diverse optimalisatie projecten uitgevoerd om de regelingen van de installaties te optimaliseren. Een zonneboilervat dat defect was is gerepareerd en een ventilatie systeem vervangen door een WTW (warmteterugwinning) systeem. Ook zijn de regelingen van de koelmachines geoptimaliseerd zodat deze alleen in bedrijf zijn als het echt nodig is. Algemeen zijn er voor energiemonitoring op alle locaties de energiemeters, waar dit nog niet het geval was, vervangen door op afstand uit te lezen meters. Al deze data wordt gekoppeld aan het energiemonitoringsysteem waarmee de energiestromen door middel van rapportages kunnen worden aangeleverd en preventief als bewaking dienen voor de efficiency waarmee de installaties functioneren. 2.3 Interne en externe communicatie Noorderbreedte streeft naar een open communicatie met omwonenden, overheden en andere maatschappelijke groeperingen en instellingen. Dienaangaande maken wij onze doelstellingen en inspanningen inzichtelijk via ons jaar- en milieujaarverslag. Noorderbreedte kent verschillende overlegorganen. Naast het centrale managementoverleg vindt periodiek overleg plaats in de kernteams op de locaties en vindt er een regio overleg plaats. Daarnaast overleggen vanuit de Centrale cliënten raad, Ondernemingsraad en Raad van commissarissen. Veiligheids-, milieu- en arbo-aspecten worden er regelmatig aangekaart. Daarnaast is het milieubeleid van Noorderbreedte erop gericht d.m.v. scholing en voorlichting, het milieubewustzijn van de medewerkers bij de uitvoering van hun werkzaamheden te vergroten. Doormiddel van het Fries Leerpein, E-learing modules, applicaties etc. worden medewerkers getraind. Noorderbreedte is lid van het Milieuplatform Zorg. De vereniging biedt een platform voor haar leden met symposia en projectgroep bijeenkomsten. Daarnaast veel kennisdeling op diverse thema’s en duurzaamheidsmaatregelingen. In 2019 zijn twee ledenvergaderingen van het Milieuplatform Zorg bezocht door de beleidsadviseur Milieu & MVO van Noorderbreedte.


2.4 Duurzaamheid/MVO projecten in samenwerking met overheden en kennisinstellingen Green Deal Nederland op weg naar duurzame zorg In oktober 2015 ondertekende Noorderbreedte samen met 54 andere partijen de Green Deal. In oktober 2018 is de Green Deal ‘Duurzame zorg voor een gezonde toekomst’ 2.0 ondertekend, het vervolg op de Green Deal Zorg 2015. Noorderbreedte en 132 andere partijen uit de zorg, overheid en bedrijfsleven hebben afspraken gemaakt om de zorg in Nederland duurzamer te maken. Inzet is het terugdringen van CO2-uitstoot, zuiniger gebruik van grondstoffen, minder medicijnresten in het water en een gezonde leefomgeving voor patiënt, cliënt en zorgmedewerkers. In oktober 2019 heeft Noorderbreedte deelgenomen aan een bijeenkomst waarbij verduurzaming van de zorg centraal stond georganiseerd vanuit de Green Deal. Verschillende onderwerpen kwamen aan bod: sectorale en portefeuille routekaarten naar een klimaat neutrale zorgsector, circulair inkopen, terugdringen van medicijnresten in water door ketenaanpak en de bijdrage van voeding en bouwkundige mogelijkheden voor een gezonde leefomgeving. Binnen het programma Duurzame Zorg werken Brancheorganisaties vanuit de care en cure samen met het departement van Volksgezondheid, Welzijn en Sport aan de verduurzaming van zorgorganisaties.


3. MILIEUWETGEVING 3.1 Vergunningen en periodieke inspecties Noorderbreedte wil in alle opzichten voldoen aan de wet- en regelgeving op milieugebied. De bedoeling van Noorderbreedte is iedere dag een waardevolle dag. Zowel voor cliënten, medewerkers als vrijwilligers waarbij iedereen zoveel mogelijk zichzelf kan zijn. Noorderbreedte is volop in beweging wat heeft geleid tot continue aanpassingen in de bedrijfsvoering. Hiervoor waren aanpassingen en uitbreidingen van de (milieu)omgevingsvergunningen noodzakelijk. Voor Noorderbreedte gelden de volgende vergunningen:

Omgevingsvergunning Wet milieubeheer/Activiteitenbesluit; Vergunning Wet verontreiniging oppervlaktewater (als onderdeel van de

omgevingsvergunning); Vergunning Grondwaterwet (onttrekken en infiltreren van grondwater voor de

ondergrondse energieopslag). Daarnaast heeft Noorderbreedte zich te houden aan asbestregelgeving waaronder de volgende besluiten van toepassing zijn: Arbeidsomstandighedenbesluit Het Arbeidsomstandighedenbesluit schrijft voor dat wanneer Noorderbreedte asbest wil verwijderen of wil opruimen, eerst een asbestinventarisatierapport moet laten opstellen door een gecertificeerd inventarisatiebedrijf. Bouwbesluit Het Bouwbesluit bevat voorschriften over het bouwen, gebruiken en slopen van bouwwerken. Wanneer Noorderbreedte uit een gebouw asbest of uit een bouwwerk wil (laten) verwijderen, moet daar melding van worden gedaan bij de gemeente. Asbestverwijderingsbesluit Het Asbestverwijderingsbesluit heeft als doel de emissie van asbestvezels te beperken bij: • het afbreken van gebouwen/objecten of • het verwijderen van asbest bevattende materialen uit gebouwen of objecten Ook het opruimen van asbesthoudende materialen na incidenten valt onder het besluit. Het Asbestverwijderingsbesluit bepaalt dat er in de meeste gevallen een asbestinventarisatierapport opgesteld moet worden. In het kader van de hiervoor genoemde vergunningen en besluiten vinden er regelmatig controles plaats. Er zijn interne controles door de organisatie zelf en externe controles die uitgevoerd worden door de vergunningverlenende instanties.


4. RESTSTOFFENMANAGEMENT Per locatie is een faciliterende afdeling verantwoordelijk voor de dagelijkse uitvoering van het gescheiden inzamelen en aanbieden van afval. Via voorlichting en instructies worden de medewerkers gewezen op de gewenste afvalscheiding en ontvangen per kwartaal een overzicht van SUEZ. Noorderbreedte onderscheidt verschillende afvalstromen. Het gaat hier om diverse afvalstromen (huishoudelijk afval, glas, papier en karton), gevaarlijke afvalstromen (specifiek medisch risico houdend zorgafval, geneesmiddelafval en klein chemisch afval) en het inzamelen en afvoeren van incontinentiemateriaal. Er wordt gestreefd naar zoveel mogelijk recycling en zomin mogelijk stort en verbranding. Bij het inzamelen en afvoeren van gevaarlijke stoffen wordt continue aandacht besteed aan veiligheid, de juiste verpakking en classificatie, etikettering, aanbrengen van opschriften, stuwage en voorlichting aan medewerkers. Structurele controle, registratie, rapportage en bijsturing zijn elementen die vallen onder het dagelijkse beheer van het reststoffenmanagement. De registratie van hoeveelheden en kosten maakt het mogelijk periodiek de balans op te maken, waardoor ontwikkelingen tijdig kunnen worden bijgestuurd. 4.1. Afvalpreventie Vanuit logistiek oogpunt wordt gestreefd naar het verminderen van het aantal handelingen in de totale logistieke keten. Het terugdringen van verpakkingsmateriaal is hier een belangrijk onderdeel van. Het gaat dan om eisen m.b.t. de mate van recycling, samenstelling en retourname van het verpakkingsmateriaal. Ook het gebruik van rolcontainers in plaats van wegwerppallets wordt gestimuleerd. Bij de keuze van schoonmaakmiddelen wordt rekening gehouden met de milieuvriendelijkheid van de aangeboden stoffen en het gebruik van doseersystemen, waardoor overdosering wordt voorkomen. Een aantal middelen wordt in bulkverpakking en/of sterk geconcentreerd aangeleverd. In 2019 heeft Noorderbreedte een nieuw inzamelvat specifiek ziekenhuisafval (SZA) van gerecycled plastic in gebruik genomen van onze afvalinzamelaar SUEZ; het UN-gecertificeerde specifiek ziekenhuisafval-vat. Het vat is gemaakt van gerecycled plastic afkomstig van consumentenafval. Dat levert een aanzienlijke milieuwinst op, de milieu-impact is ruim 55 procent lager en de CO2-uitstoot bijna 52 procent minder dan een traditioneel vat.


4.2 Overzicht afvalstromen Noorderbreedte 2019

Afvalstro-men Bedrijfsafval Papier/vertrouwelijk

papier Glas

Incontinentie Materiaal

Swill/GFT SZA KCA

Locatie kg. / jaar

ltr. / container

kg. / jaar

ltr. / container

kg. / jaar

ltr. / container

kg. / jaar

ltr. / container

kg. / jaar

kg. / jaar

Ymedam 15.508 770 2x/wk 1.827

660 (1x) 1x/wk

datazeker (1x) op afroep

560 240 1x/4w 4.676 Diensten

gestaakt per november

- 91 -

Florastate - - 981

660 (1x) 1x/2wk.

(Datazeker 240 (1x) op

afroep

- - 8055

660 (1x) 2x/wk per feb

van 1x/wk naar 2x/wk

- - -

Nieuw Toutenburg 83.250

5m3 ondergronds

2x/wk Vanaf

oktober, daarvoor

rolcontainers

10.413

5m3 ondergronds

1x/2wk datazeker 240(1x) + 660 (1x)

Op afroep Vanaf

oktober, daarvoor

rolcontainers

1.944

900 (1x) 1x / 4wk

19.265

3m3 ondergronds

21/wk Vanaf

oktober, daarvoor

rolcontainer

3.744 400 159

Abbinga-hiem

49.969

5m3

ondergronds 2x/wk

10.046

5m3 ondergronds

1x/wk Datazeker 240 (4x)

Op afroep

- via de gemeente 39.239

5m3 ondergronds

2x/wk

9.720 556 76

Nieuw Mellens 74.778

660 (10x) 3x /wk telbasis

3.049

240 (5x) 1x /wk

770 (2x) 1x /wk

telbasis 240

datazeker (2x) op afroep

972

900 (1x) afroep

13.440

500 (12x)

1x /wk telbasis

- 273 17

Erasmus 70.287 5m3 (3x)

ondergronds 1x per week

7.809

5m3 (1x) 1x per week Datazeker 240 (2x) op

afroep

984 3m3 (1x)

ondergronds op afroep

19.971 5m3 (1x)

ondergronds 1x per week

- 589 -

Van Harenshuus 17.963

5m3 ondergronds 1x per wk

1.013

660 (1x) 1x/2wk.

datazeker 240 (1x)

op afroep

- - 5.449 3m3 (1x)

ondergronds 1x per 2 wk

- 268 14

Friesma State 24.214

5 m3 ondergronds

1x/p2w 240 l (8x)

1x/wk

1.960

660 (1x) 1x wk

Datazeker 240 (1x)

op afroep

972 900 (1x) Op afroep 16.013

5 m3 ondergronds 1x per 4 wk

240 (8x) 1x per week

- 209 -


De Spiker 63.824

2500 (2x) 2x/wk

1000 (1x) 2x/wk

4.858

(1x) 660 en (1x) 1100

1x pw datazeker 240 (1x)

op afroep

2.106

900 (1x) 1x /4wk

15.888

2500 (1x) 1x /wk

- 695 42

Wester-poort 12.332

5m3ondergronds1x per 2

wk 1.789

1x 660 1x/wk Datazeker

240 op afroep

746 240 1x/3w 5.695 5m3

ondergronds Afroep

212 -

De Stilen* 21.460 1100 (2x) 3x /wk - 1100 (1x)

1x /wk 573 800 (1x) op afroep - geen aparte

afvoer 4.080 ltr. - -

Bennema State 28.164

5 m3

ondergronds 1x /wk 3m3

ondergronds op afroep per

juni 2018

13.112

5m3 (1x)

ondergronds 1x /wk

Datazeker 1x 240 op afroep

1.386 1100 (1x) op afroep 27.523

1100 (4x)

1x /wk - 370 0

Meckama State

40.009

1100 (6x)

1 x /wk 1100 (7x)

1 x /wk per februari

11.513

1100 (4x) 1x /wk

240+660 datazeker op

afroep

56

800 (1x) op afroep

13.717 1100 (2x) 1 x/wk 11.088 1.317 1.122

Revalidatie Noorder-breedte

41.389 5m3 2x/wk 8.880

5m3 en 660 l 1x/wk

Datazeker 240 (1x)

Op afroep

0 240 (1x) Op afroep 23.367 3m3 2x/wk - 1.177 0

De Batting 78.030 5000 (1x)

En 2500 (1x) Beide 2xpw

6.938

1100 (2x) 1xpw + 1 op

afroep datazeker 240 (4x)

Op afroep

1.944 900 (1x) Op afroep 31.176 2500 (2x)

1xpw 4.032 249 0

* De Stilen Wordt niet door SUEZ uitgevoerd. Geen nieuwe gegevens


5. ENERGIEMANAGEMENT

5.1 Energiebeleid Noorderbreedte Energiebeheer is inmiddels ingebed in de bedrijfsvoering van onze organisatie. Wezenlijke aspecten hiervan zijn planning, monitoring, informatievoorziening, management en het vastleggen van verantwoordelijkheden. Net als arbo-, milieu- en kwaliteitszorg vergt een energiebeheersysteem een voortdurende herhaling van de ‘Plan, Do, Check, Act’-cyclus. Naast het voldoen aan milieuregelgeving, preventie van energieverspilling en het streven naar continue verbetering, is energiebesparing zowel uit kosten- als milieuoogpunt een “must”. Wat het energiebeleid betreft, worden maatregelen waar een milieuoverweging aan ten grondslag ligt toegepast en uitgevoerd, met als doel de opgelegde klimaatdoelstellingen voor 2030 (50% CO2 reductie) en 2050 (95% CO2 reductie) te behalen. Hierbij wordt rekening gehouden met de economische, financiële en maatschappelijke omstandigheden. Op natuurlijke momenten, zoals bij nieuwbouw, renovatie en bij installatietechnische vervangingsinvesteringen, worden naast traditionele oplossingen ook het toepassen van duurzame oplossingen onderzocht en middels een Business case doorgerekend. Per project wordt op maat een zo duurzaam en efficiënt mogelijk energieconcept opgesteld en uitgevoerd. Dit alles gebaseerd op het concept van de “Trias Energetica”:

1. Beperken van de energievraag c.q. de zorg voor een goede bouwkundige schil met hoge isolatiewaarden, zodat de kans op energieverlies tot een absoluut minimum wordt beperkt;

2. Duurzame energieopwekking; zoals wind-, water-, en zonne-energie; bijvoorbeeld door installeren van een zonneboiler of een zonnepaneel;

3. Toepassen van efficiënte technieken en zuinig en efficiënt gebruik maken van fossiele bronnen om aan de resterende energiebehoefte te voldoen.

Als duurzame oplossing wordt o.a. gedacht aan verbetering van de isolatiewaarde van gevels, vloeren en daken, maar ook meerlaagse beglazing, CO2-gestuurde ventilatie, warmteterugwinning, zonwering, bodemopslag, warmtepomptechnieken, lage temperatuurtrajecten, zonnepanelen, GBS-systemen, LED-verlichting, etc. 5.2 Energievoorziening Noorderbreedte Vanuit de Green Deal sluit Noorderbreedte aan bij de ambitie dat zorgorganisaties afspreken de CO2-uitstoot terug te dringen. Die ambitie vraagt om een andere benadering van de zorgverlening, het beheer van het vastgoed en de bedrijfsvoering van de sector. Energiebesparing en de inzet van duurzame energie vormen een vast onderdeel van beslissingen over (ver)bouw, mobiliteit en inkoop. Vanuit natuurlijke momenten, mid-life updates, en geplande momenten, nieuwbouw, streeft Noorderbreedte haar doel na om te vergroenen en gasloos te worden.


Noorderbreedte gebruikt aardgas voor verwarming van de gebouwen middels HR Cv-ketels en opwekking van warm water. Waar drie WKK installaties in 2018 nog in gebruik waren zijn twee daarvan in 2019 buiten gebruik gesteld, De Spiker en Nieuw Toutenburg. Op de Spiker is de warmte opwekking, inclusief de WKK vervangen door warmtepomp techniek met ondersteuning van HR CV-ketels. Dit omdat de oude CV-ketels niet meer servicebaar waren wat maakt dat de installatie onbetrouwbaar is geworden. Op locatie Nieuw Toutenburg is nieuwbouw gepleegd waarbij in het nieuwe concept geen ruimte meer was voor een WKK-installatie. Van de WKK-installatie op Meckama State is besloten deze alleen nog in te zetten als noodaggregaat en niet meer als onderdeel van de stookinstallatie. De WKK wordt, door de steeds warmere winters, minder ingezet daarnaast is de installatie instabiel geworden. Bij de technische update komt de WKK daarmee te vervallen en zal gekozen worden voor warmtepomptechniek zoals op De Spiker. Elektriciteit wordt o.a. gebruikt voor ventilatie, koeling, verlichting, computergebruik en steeds meer voor verwarming middels warmte pompen. Noorderbreedte heeft inmiddels vier locaties die gebruik maken van warmtepomptechniek. Friesma State en Westerpoort hebben watergekoelde warmtepompen die water uit een bron pompen aan de ene zijde en weer terug de bodem in aan de andere zijde van het gebouw. Op De Spiker en Toutenburg zijn warmtepompen opgesteld die gebruik maken van luchtkoeling. Deze installaties zijn in de loop van 2019 in gebruik genomen. In de toekomst zullen steeds meer locaties van Noorderbreedte gebruik gaan maken van dergelijke techniek om de opgelegde 50% CO2 reductie in 2030 te halen. Dit betekend dat de energiepost over 2019 nog bestaat uit 70% gas en 30% elektrisch. De afgelopen 5 jaar is deze verhouding min of meer gelijk gebleven maar met de maatregelen die Noorderbreedte het afgelopen jaar heeft genomen is de verwachting dat in de toekomst een steeds kleiner deel uit gas zal bestaan. Het aanpassen van de energieopwekking van een locatie is maatwerk. Luchtgekoelde warmtepompen vormen een akoestische belasting voor de omgeving die op weerstand kan stuiten, terwijl watergekoelde warmtepompen niet altijd toegepast kunnen worden doordat een locatie bijvoorbeeld is gesitueerd in een waterwingebied. Ook het plaatsen van PV-zonnepanelen is niet een vanzelfsprekendheid wegens beperkingen van netcapaciteit. Terug levering van teveel opgewekte elektriciteit is dan geen mogelijkheid. Dit maakt dat voor iedere locatie de mogelijkheden telkens opnieuw onderzocht worden om de meest rendabele installatie te creëren. 5.3 Energie-efficiency projecten binnen Noorderbreedte Voor alle locaties van Noorderbreedte met uitzondering van Nieuw Toutenburg (i.v.m. nieuwbouwplannen), Florastate (huur appartementen) en De Parrebeam (franchise locatie), is het laatste kwartaal van 2016, gestart met het uitvoeren van energieaudits i.h.k.v. de Energie Efficiency Directive (EED). Dit op grond van strengere eisen t.a.v. energie-efficiency en duurzaamheid in het kader van o.a. Wet milieubeheer, landelijk Energieakkoord, EPBD-keuring gebouwen met airconditioning- systemen en op verzoek van het bevoegd gezag om aan deze verplichtingen te voldoen. Als resultaat van deze audits zijn per locatie mogelijke energiebesparende maatregelen in kaart gebracht en is per locatie een uitvoeringsplan opgesteld. Energiebesparende maatregelen met


een terugverdientijd van <5 jaar zijn o.a. isoleren van leidingwerk, het inregelen van regeltechniek in de zin van opwekking en energiemonitoringssysteem. Het energiemonitoringssysteem welke in 2018 als erkende duurzame maatregel is geïmplementeerd is gedurende 2019 steeds verder gevuld met data en biedt daardoor steeds meer inzicht in de verbruiken (en gebruiken) op de locaties. Het vullen van dit systeem gebeurt voor 95% automatisch en is een continu doorlopend proces vanuit de plan, do, check, act cyclus. Het is mogelijk om het verbruik per kwartier inzichtelijk te maken wat mogelijkheden biedt tot een gedetailleerde analyse. CO2 Routekaart Zorgvastgoed In 2019 is Noorderbreedte begonnen met het maken van een CO2 routekaart om de door de overheid en samenleving opgelegde duurzaamheidsdoelstellingen uit de Green Deal te realiseren. Noorderbreedte wil met deze routekaart aantonen hoe ze werkt aan de energietransitie voor het behalen van de doelstelling: – 50% CO2 reductie in 2030 – 95% CO2 reductie in 2050. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de CO2 reductietool welke beschikbaar is gesteld door het MPZ. Het invullen van deze tool geeft een goed beeld van de effecten die de verschillende erkende maatregelen hebben op de CO2 uitstoot en geven ook een indicatie van de financiële gevolgen. Uitgangspunt is om de duurzame maatregelen op natuurlijke momenten te laten plaats vinden steeds met de stand van de techniek van dat moment. Het is hierdoor niet mogelijk veel verder te kijken dan 2030 doordat de techniek snelle vorderingen maakt. Wel is duidelijk dat met de huidige stand van techniek het praktisch onmogelijk is om de doelstelling voor 2050 te halen. Informatieplicht Erkende Maatregelenlijst Noorderbreedte heeft in 2019 aan de informatieplicht erkende maatregelen voldaan door aan het bevoegd gezag te rapporteren welke energiemaatregelen zijn genomen. De erkende maatregelenlijst (EML) is daarbij als uitgangspunt gehanteerd. De lijst bevat maatregelen met een terugverdientijd <5 jaar. Doordat Noorderbreedte haar maatschappelijke verantwoordelijk wil nemen overweegt ze daar waar kan duurzame maatregelen met een terugverdientijd van < 10 jaar toe te passen.


5.4 Energieverbruik MCL Harlingen/ De Batting Jaar 2018-2019 Het energieverbruik van het jaar 2018-2019 van MCL Harlingen inclusief het deel van woonzorgcentrum De Batting is in onderstaande tabel opgesomd. Het is de som van beide locaties. Met de verbouwplannen worden de installaties ontvlochten/losgekoppeld. Vanaf dat moment zullen alleen de cijfers van de Batting worden getoond.

Energieverbruik MCL Harlingen/De Batting

Jaar 2018 Jaar 2019

Gas Totaal (ketels+WKK) m3 323.940 318.357

Gasverbruik Ketels m3 313.530 317.411

Gasverbruik WKK m3 10.410 946

Elektriciteit Inkoop kWh 1.951.753 1.893.528

Opgewekte elektriciteit kWh 27.493 2.521

Opgewekte warmte GJ 125 12

Geleverde elektriciteit kWh 3.947 593

Elektriciteit eigen gebruik kWh 1.975.299 1.895.457

Het elektriciteitsverbruik is in 2019 met ongeveer 4% gedaald ten opzichte van 2018. Dit is hoofdzakelijk veroorzaakt door minder inzet van de WKO-installatie voor verwarming. Dit om de energiebalans tussen de inzet voor verwarming en de inzet voor koeling te behouden. Hierdoor is het gasverbruik van de ketels iets toegenomen. De WKK-installatie in Harlingen is fors over- gedimensioneerd ten opzichte van de huidige warmtebehoefte. Deze installatie wordt dan ook alléén tijdens vorstdagen ingezet en functioneert daarnaast als noodstroomvoorziening. Zowel de elektriciteitsproductie als het gasverbruik van deze installatie waren minimaal in 2019.


5.5 Energieverbruik Noorderbreedte jaar 2018-2019

Energieverbruik Jaar 2018 en 2019 Zonder WKK

Elektriciteitsverbruik (kWh)

Gasverbruik (m3) Warmte (GJ)

Zorgcentrum Jaar 2018 Jaar 2019 Jaar 2018 Jaar 2019 Jaar 2018 Jaar 2019

Abbingahiem 746.001 774.169 120.593 159.731 - -

Bennema State 512.786 521.551 155.223 146.165 - -

Noorderbreedte Revalidatie

385.551 380.000 - 9.939 2.768 2.700

De Stilen 284.446 307.130 55.434 58.817 - -

Erasmus 1.174.116 1.314.829 264.369 224.233 - -

Nieuw Mellens 500.000 500.000 130.264 118.193 - -

Ymedam 57.274 58.405 20.096 21.768 - -

Friesma State 338.154 280.704 49.148 40.930 - -

Westerpoort 220.365 214.366 35.734 34.534 - -

Van Harenshuus 140.423 143.655 16.108 16.398 - -

Energieverbruik Jaar 2018 en 2019 met WKK of PV-panelen

Energieverbruik Nieuw Toutenburg De Spiker** Meckama State*

Jaar 2018 Jaar 2019 Jaar 2018 Jaar 2019 Jaar 2018 Jaar 2019

Gas Totaal (ketels+WKK) 527.999 405.424 143.351 124.582 169.090 150.154

Gasverbruik Ketels 525.773 405.424 116.889 124.582 141.120 150.154

Gasverbruik WKK 2.226 - 26.462 - 27.970 -

Elektriciteit Inkoop 568.000 772.447 428.082 352.305 585.759 618.235

Opgewekte elektriciteit 6.447 - 56.607 35.735 72.820 -

Opgewekte warmte 28 - 335 - 354 -

Geleverde elektriciteit 2.395 - 49.859 653 15.357 -

Elektriciteit eigen gebruik

572.052 772.447 434.830 387.388 643.222 618.235

*Incl. energieverbruik aanleunwoningen, excl. de 18 wooneenheden in de nieuwbouw. ** Locatie met elektriciteitsopwekking middels PV-panelen


5.6 CO2 Uitstoot Noorderbreedte jaar 2018-2019 Om klimaatverandering tegen te gaan wil de Nederlandse overheid minder uitstoot van broeikasgassen. De Klimaatwet stelt vast met hoeveel procent ons land de CO2-uitstoot moet terugdringen. In juni 2018 is een voorstel voor de wet ingediend waarbij wordt uitgegaan om de CO2-uitstoot in 2050 met 95% terug te dringen ten opzichte van 1990 (en al 50% in 2030). De wet moet burgers en bedrijven zekerheid geven over de klimaatdoelen. Om deze reden is ervoor gekozen om vanaf deze editie van het Milieujaarverslag de CO2- uitstoot op te nemen. De CO2-uitstoot van Noorderbreedte is alleen afkomstig van aardgasgebruik omdat er groene stroom wordt ingekocht. Voor de berekening van de CO2-uitstoot is gebruik gemaakt van de CO2emissiefactoren van www.co2emissiefactoren.nl. Groene stroom heeft geen CO2-uitstoot, aardgas heeft een CO2-uitstoot van 1,89 kg per m3 (exclusief CO2-uitstoot van productie aardgas).

CO2 (ton)

Locatie 2018 2019

MCL Harlingen/De Batting 610 601

Abbingahiem 228 302

Bennema State* 293 276 Noorderbreedte Revalidatie

165 180

De Spiker 239 235

De Stilen 105 111

Erasmus 348 273

Meckama State ** 310 284

Nieuw Mellens 246 223

Nieuw Toutenburg 996 766

Friesma State 93 77

Ymedam 38 41 Van Harenshuus 30 31 Westerpoort 68 65


5.7 Energetisch Verbruiks Kengetal (EVK) De gebruikte energie in de vorm van elektriciteit, gas en warmte wordt hieronder weergegeven in MJ/m2. Het verbruik van warmte en gas is daarbij gecorrigeerd naar de buitentemperatuur. Het Energetisch Verbruiks Kengetal (EVK) vertegenwoordigt het totale energiegebruik per m2 vloeroppervlak.

Oppervlakte (m2) EVK (MJ/ m2)

Locatie 2018 2019 2018 2019 Saldo

MCL Harlingen/De Batting 22.447 22.447 717 705 -2%

Abbingahiem 14.181 14.181 524 635 +21%

Bennema State* 11.667 11.667 534 515 -3% Noorderbreedte Revalidatie

7.977 7.977 538 554 +3%

De Spiker 8.687 8.687 598 567 -5%

De Stilen 8.602 8.612 343 322 -6%

Erasmus 40.634 40.634 432 413 -4%

Meckama State ** 11.895 11.895 642 623 -3%

Nieuw Mellens 7.044 7.044 778 731 -6%

Nieuw Toutenburg 12.369 12.369 1370 1154 -16%

Friesma State 5.397 5.397 528 440 -17%

Ymedam 1.315 1.315 578 618 +7% Van Harenshuus 2.732 2.732 347 355 +2% Westerpoort 4.562 4.562 652 633 -3%

* Exclusief woningen Accolade. ** Inclusief energieverbruik aanleunwoningen, exclusief de 18 wooneenheden in de

nieuwbouw 5.8 Totaal verbruik met EVK en CO2 voetprint Totaal Noorderbreedte Elektriciteit Gas in m3 a.e. * Water EVK CO2 2018 7.984.520 kWh 1.972.522 m3 a.e 76.415 m3 610 MJ/m2 3.769 ton CO2 2019 8.133.253 kWh 1.825.223 m3 a.e 74.280 m3 582 MJ/m2 3.467 ton CO2

*m3 a.e = m3 Aardgasequivalent EVK = Energetisch Verbruiks Kengetal (energiegebruik per m2 vloeroppervlak)


5.9 Toelichting grotere afwijkingen Abbingahiem: Het elektriciteitsverbruik is het afgelopen jaar met 4% gestegen t.o.v. 2018. Door een technische storing in de luchtbehandeling is er in 2019 32% meer gas verbruikt dan in 2018. Het ongunstige gasverbruik heeft negatieve gevolgen voor het EVK, dit is 21% hoger dan in 2018. Bennema State: Ook op deze locatie is het elektriciteitsverbruik ligt gestegen met 2% t.o.v. 2018. Het gasverbruik is echter 6% gedaald door de ingebruikname van een zonneboiler. Door deze zonneboiler is het niet meer nodig het gehele Cv-systeem op hoge temperatuur te stoken tijdens warmwatervraag. Het gevolg hiervan is dat het EVK met 3% is gedaald. De Spiker: Het elektriciteitsverbruik is met 10% afgenomen. Het totale gasverbruik is gedaald met 14% maar doordat de WKK installatie is verwijderd is meer gas verbruikt door de Cv-ketels. Het gasverbruik van de ketels is hierdoor gestegen met 7%. De afname van het totale energieverbruik heeft ervoor gezorgd dat het EVK met 5% is gedaald. De Stilen: Het energieverbruik op deze locatie is gestegen, het elektrisch verbruik met 8% en het gasverbruik met 6%. Het hogere verbruik heeft een ongunstige invloed op het EVK, dat is hierdoor toegenomen met 7%. Erasmus: Het elektriciteitsverbruik is met 12% gestegen echter is het gasverbruik met 15% gedaald. Door het afgenomen gasverbruik is het EVK gedaald met 4%. Friesma State: Op deze locatie is het energie verbruik behoorlijk gedaald, zowel het elektriciteitsverbruik als het gasverbruik is met 17% gedaald. Als gevolg hiervan is het EVK ook met 17% gedaald. Dit resultaat is behaald doordat de warmtepomp beter is ingeregeld waardoor deze niet meer volcontinu op 100% vermogen heeft gedraaid. Het goed inregelen van deze installatie heeft tevens een afname van het aantal klimaatklachten van gebruikers geleid, men ervaart dit als prettiger. Meckama State: Het elektriciteitsverbruik is met 4% gedaald en het gasverbruik is met 11% gedaald, echter is het gasverbruik van de Cv-ketels, doordat de WKK niet meer is ingezet met 6% toegenomen. Door het lagere totaal verbruik van energie is het EVK met 3% afgenomen. Nieuw Toutenburg: Het energie verbruik van deze locatie is enorm afgenomen doordat de nieuwbouw in gebruik is genomen. Het elektriciteitsverbruik is maar liefst met 35% gedaald en het gasverbruik met 23%. Deze verbruiken zijn gezamenlijk van de oudbouw en de nieuwbouw wat tot gevolg heeft dat het EVK niet is te bepalen. In het jaar over 2020 kan voor de nieuwbouw bepaald worden wat het EVK is over een compleet jaar. Het energieverbruik over de laatste twee maanden van 2019


laat echter wel zien dat de keuze voor nieuwbouw een groot effect gaat hebben op de totale voetprint van Noorderbreedte. Noorderbreedte Revalidatie: Zowel het elektriciteitsverbruik als het energieverbruik voor het verwarmen zijn licht gedaald. Echter is het EVK met 3% gestegen doordat Noorderbreedte Revalidatie een eigen drinkwateraansluiting heeft gerealiseerd en hierdoor genoodzaakt was om ook te voorzien in een eigen opwekking voor warmwater. Het realiseren van een eigen drinkwateraansluiting is opgelegd door de drinkwaterleverancier die heeft bepaald dat het onwenselijk is dat MCL drinkwater door levert. Het opwekken van warmwater gebeurt middels twee gasgestookte boilerinstallaties wat heeft veroorzaakt dat Noorderbreedte Revalidatie ook een eigen gasaansluiting heeft moeten realiseren waardoor het totaal energieverbruik is toegenomen. Omdat op strategisch niveau is besloten de locatie binnen een termijn van 5 jaar te amoveren is gekozen om de investering in de boilerinstallatie zo laag mogelijk te houden en daarom een 100% gasgestookte installatie te prevaleren boven een zonneboilersysteem.


6. WATER- EN AFVALWATERBEHEER De locaties van Noorderbreedte gebruiken water voor sanitair gebruik, koelwater, catering en schoonmaak. Op grond van de Heffingsverordening Waterschap Friesland wordt de hoogtebepaling van de verontreinigingsheffing door het toepassen van de "tabel afvalwatercoëfficiënten" en aan de hand van het totale waterverbruik vastgesteld. Binnen Noorderbreedte hebben we nu een viertal Warmte Koude Opslag-installaties (WKO’s), deze zijn gepositioneerd bij MCL Harlingen/De Batting, Nieuw Mellens, Friesma State en Westerpoort. Met behulp van deze WKO`s kunnen we winterkoude opslaan voor gebruik in de zomer en zomerwarmte voor gebruik in de winter. ’s Winters wordt grondwater uit de warmte bron onttrokken, waarna het de warmte afgeeft aan de warmtewisselaar. Het afgekoelde grondwater (rond 7°C) wordt vervolgens geïnfiltreerd in de koude bron ’s Zomers draait dit proces in de stromingsrichting van het grondwater om. Grondwater uit de koude bron wordt dan gebruikt voor koeling, waarna het met een hogere temperatuur (rond 20°C) weer in de warme bron wordt geïnfiltreerd. Door gebruik van deze installaties kan tot wel 75% worden bespaard op primaire energie benodigd voor koeling en verwarming. Bij een paar locaties van Noorderbreedte is de dakconstructie door een pakket van water bufferende lagen met vegetatie afgedekt en geïsoleerd. Dit ter voorkoming van overlast of overbelasting van het riool door regenwater.


6.1 Overzicht Waterverbruik Noorderbreedte

Verbruik (in m3)

Jaar 2018 Jaar 2019

MCL Harlingen/De Batting* 8.591 8.099

Nieuw Toutenburg 9.798 7.864

Noorderbreedte Revalidatie 4.589 5.028

Nieuw Mellens 3.840 4.028

Abbingahiem 7.451 7.795

Erasmus 11.512 11.192

Friesma State 2.322 2.275

De Spiker 6.387 5.693

De Stilen 1.963 2.832

Bennema State 5.274 5.459

Meckama State ** 9.917 9.921

Van Harenshuus 1.910 1.556

Ymedam 974 1.006

Westerpoort 1.887 1.532

Totaal 76.415 74.280

* Dit is het totale waterverbruik van zowel MCL Harlingen als het deel van zorgcentrum De Batting. ** Dit is inclusief het waterverbruik van de aanleunwoningen en exclusief het waterverbruik van 18

wooneenheden in de nieuwbouw.

Het waterverbruik van Noorderbreedte als geheel inclusief het verbruik van MCL-Harlingen en de Batting in 2019 is gedaald ten opzichte van 2018. De grootste afname is te zien op Nieuw Toutenburg, in de installatie van het oude gebouw welke in de loop van 2019 is afgesloten was een behoorlijk verlies. Met het afsluiten van de oude installatie zijn deze verliezen er niet meer en neemt het verbruik van de locatie normale proporties aan. De verwachting is dat de daling van deze locatie verder toeneemt in 2020.


6.2 Legionella preventie Om tot beheersing van het besmettingsrisico van legionella binnen de verschillende locaties te komen, is aan de hand van plattegronden en tekeningen het waterleidingsysteem en de diverse tappunten van de locaties in kaart gebracht. Op grond van deze inventarisatie heeft een risicoanalyse plaatsgevonden m.b.t. de gevaren die zich voor kunnen doen in het waterleidingsysteem t.a.v. legionella. Op grond van de risicoanalyse is per locatie een beheersplan (regulier beheer en monitoring) opgesteld, waarin maatregelen staan die de risico’s, welke in de risicoanalyse zijn gesignaleerd, zoveel mogelijk te beperken en/of beheersen. Met behulp van het beheersplan worden de aspecten techniek, onderhoud, veiligheid en hygiëne regelmatig aan de eisen getoetst. Op deze wijze wordt de groei van de legionellabacterie zoveel mogelijk voorkomen, waardoor een stabiele en veilige situatie ontstaat. Een aantal locaties van Noorderbreedte zijn voorzien van een alternatieve techniek ten behoeve van legionella bestrijding en met name koper- en zilverionisatie. De volgende locaties zijn voorzien van deze techniek: De Batting, Abbingahiem, De Spiker, Bennema State en Meckama State. Op alle genoemde locaties was er sprake van een structureel terugkerende besmetting van legionella ondanks alle beheersmaatregelen, zoals preventief spoelen, leidingwerk optimalisatie en hittedesinfecties. Na plaatsing van de koper- en zilverionisatie (het Bifipro-systeem), waren de locaties binnen vijf maanden legionella-vrij. Alle locaties, waar koper- en zilverionisatie is geplaatst, zijn dit jaar legionellavrij en vallen onder de reguliere halfjaarlijkse bemonstering. In 2015 zijn alle locaties van Noorderbreedte opnieuw beoordeeld en op basis van de uitkomsten van de recente uitgevoerde risicoanalyses, zijn de legionellabeheersplannen van de locaties aangepast en geoptimaliseerd.


7. OVERIGE MILIEUEFFECTEN 7.1 Luchtverontreiniging Bij een aantal locaties van Noorderbreedte staan een aantal middelgrote installaties die onder het Besluit Emissie Eisen Middelgrote Stookinstallaties (BEMS) vallen. Dit zijn CV- en heetwaterketels, stoomketels en warmtekrachtinstallaties. Per 1 januari 2013 is het nieuwe Activiteitenbesluit met betrekking tot stookinstallaties in werking. De inhoud van het BEMS is daarin verwerkt. Vanaf 1 januari 2017 moeten alle middelgrote stookinstallaties aan de emissie-eisen van het activiteitenbesluit voldoen. De eisen gelden dan niet alleen voor nieuwe stookinstallaties (<50 MWth) maar voor alle ketels, motoren en gasturbines. Dus ook die van voor 1 april 2010. Tijdens het uitvoeren van het jaarlijkse onderhoud in 2019 aan de stookinstallaties zijn onder andere de branders gecontroleerd op goede werking en eventueel opnieuw afgesteld waardoor deze voldoen aan de gestelde wettelijke eisen. De resultaten van de emissie metingen zijn terug te vinden in het SCIOS portaal. 7.2 Bodembescherming De ondergrondse tanks voor Nieuw Toutenburg zijn nog aanwezig maar buiten gebruik. Jaarlijks worden de ondergrondse tanks gecontroleerd. Begin 2020 worden ze met de sloop van de oudbouw verwijderd. Bij de overige locaties van Noorderbreedte zijn geen ondergrondse brandstoftanks meer aanwezig. 7.3 Omgaan met en registratie van gevaarlijke stoffen Noorderbreedte voldoet aan de opslag-voorzieningen van gevaarlijke stoffen zoals chemicaliën en gevaarlijk afval (vast, vloeibaar en gas) conform de PGS 15 richtlijnen. Noorderbreedte maakt hierbij gebruik van de databank gevaarlijke stoffen zoals die door een aantal Nederlandse ziekenhuizen in samenwerking met het Milieuplatform Zorg (MPZ) is ontwikkeld, deze gevaarlijke stoffen applicatie is in 2019 aangekocht. In 2020 zal verdere uitrol en invulling van deze applicatie plaats vinden.


8. ENERGIE-, VEILIGHEIDS- EN MILIEUPROGRAMMA 2020 De volgende maatregelen staan op de planning voor het komende jaar: Met de Milieuthermometer Zorg maakt Noorderbreedte haar aandacht voor een borging van duurzame bedrijfsvoering zichtbaar. De Milieuthermometer omvat onderwerpen binnen het thema “Planet” van het People-Planet-Profit gedachtegoed van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). Noorderbreedte heeft de ambitie de bronzen certificering te behalen voor 2020; Inzet duurzame energiemaatregelen bij nieuwbouw, renovatie en verbouwing, maatregelen die gefaseerd uitgevoerd worden; Continue energiebeheer, energiemonitoring, monitoring netkwaliteit en optimalisatieslag inzet technische installaties; Actualisatie programma van eisen Noorderbreedte, op basis van de door Noorderbreedte nieuw vastgestelde doelgroepen en zorgconcepten, vertaald in o.a. huisvestingsconcepten waarin duurzaamheids- en veiligheidsaspecten worden meegenomen; Verdere implementatie duurzaam bouwen. Introductie BREEAM methodiek als instrument om de duurzaamheid van de gebouwen binnen Noorderbreedte te monitoren en verbeteren; Verduurzaming Vastgoed door het opstellen van een eigen Routekaart CO2 reductie waarbij de CO2 reductietool wordt ingericht; Implementatie en inbedding duurzaam inkopen; Aandacht geven aan het inzamelen en afvoeren van gevaarlijke stoffen op het gebied van veiligheid, de juiste verpakking, etikettering, aanbrengen van opschriften, stuwage en opleiding medewerkers; met name vanwege zwaardere zorg; Maatregelen met een terugverdientijd van < 5 jaar, benoemd in de EED Rapportages juni 2017, zijn ten uitvoer gebracht; In 2020 wordt voor wat betreft veiligheid beleid ontwikkeld met betrekking tot het bevorderen van het veiligheidsbewustzijn en de oefengraad bij brand en ontruimen. Daarnaast worden ontruimings- en zorg continuïteitsplannen en de BHV E-learning geactualiseerd.

Colofon

A.M. Groen

Beleidsadviseur Milieu/MVO

Noorderbreedte B.V.

Dit jaarverslag 2019 is tot stand gekomen

onder de verantwoordelijkheid van

Voorzitter van de Raad van Bestuur en

de afdeling Marketing en Communicatie.

— Juli 2020

Milieujaarverslag 2019 - Noorderbreedte · wat etr energi de u gemaakt oor nko op an 0% uurzam...

Documents

Transcript of Milieujaarverslag 2019 - Noorderbreedte · wat etr energi de u gemaakt oor nko op an 0% uurzam...