Milieu- investeringen in beeld - pomwvl.bepomwvl.be/sites/default/files/uploads/duurzaam...als stoom...

Het Milieucharter,een bron van inspiratie

Voor meer informatie omtrent deze brochure en het Milieucharter:

[email protected] • [email protected] • [email protected]

Milieu-investeringenin beeld (2)

2 Milieu-investeringen in beeld ecoTips

INHOUD

Voorwoord ............................................................................................................. 3

1. Duurzaam omgaan met energie en mobiliteit ........................................... 4

2. Producten en processen ................................................................................ 9

3. Bedrijfsmatig afval ........................................................................................ 16

4. Van milieuzorg tot communicatie ............................................................... 20

5. Beheersen van emissies .............................................................................. 26

Milieu-investeringen in beeld is een uitgave van ecoTips/Recorder bvba

Samenstelling en redactie: Eefje Hernalsteen, Philippe Tavernier, Katrien Moens, Ilse Dewaele enLaeti Lemahieu

Eindredactie: Guido Redant

Grafische vormgeving: Evelyn Vermeersch

Druk: Drukkerij Geers Offset, Gent-Oostakker

Foto’s, grafieken en bijdrages van Algist Bruggeman Gent (p29), Alpro Wevelgem (p22), Arcelor Gent(p22), Barias Roeselare (p19), Cargill Gent (p17), Cargill Izegem (p5), Chemcopack Kallo (p24), Continen-tal Benelux nv Mechelen (p19), Daikin Oostende (p18), Deceuninck Gits (p13), Depovan Rumbeke (p27),Drukkerij De Cuyper Zele (p15, 17), Dynea Gent (p8), Emerson & Cuming Microwave Products Westerlo(p13, 17), Genencor International Brugge (p7), Halléns nv (p4), Honda Europe Gent (p8, 16), Initial Texti-les (p21), Matec Hooglede (p28), Optima-T Lichtervelde (p10), OVMB Gent (p5), Peleman Industries nvPuurs (p23), Philips Advanced Metal Solutions (p11), Plastal Gent (p5), Politiezone Gavers Deerlijk (p14),Primeur-Vanelo Sint-Eloois-Vijve (p6), Renotec Geel (p6, 11), Rio Tinto Minerals Gent (p24), Sadef Gits(p7, 10, 29), Silo Cleaning Gent (p15), Silo Cleaning Kallo (p30), Specialty Polymers Antwerp (p28), TCTBelgium Willebroek (p30), Toyota Vehicles Logistics Centre Zeebrugge (p25), Vanheede EnvironmentGroup Rumbeke (p26), Waak Kuurne (p23), Westlandia Ieper (p20), Zoo Antwerpen (p21)

Milieu-investeringen in beeld 3ecoTips

Van Milieucharter naar Charter Duurzaam Ondernemen

Sinds de start van het Milieucharter in 1993 wordt in samenspraak met de bedrijven continuaan het initiatief gesleuteld om het nog beter af te stemmen op nieuwe uitdagingen en op nieu-we opportuniteiten voor de bedrijfswereld. In 2006 werd een eerste stap gezet in de richtingduurzaam ondernemen, met de lancering van het ‘West-Vlaams Milieucharter voor de Dien-stensector’. Het ‘dienstencharter’ was meteen een schot in de roos. In 2006 namen vijf bedrij-ven deel, in 2007 waren dat er vijftien.

Op basis van de opgedane ervaring en in nauw overleg met de bedrijven werd nu ook het Mi-lieucharter voor de Productiesector herschreven. Zes nieuwe beleidsprincipes en tien thema’svormen het kloppende hart van het nieuwe West-Vlaams Charter Duurzaam Ondernemen. Ooknu werd erover gewaakt dat het nieuwe protocol toegankelijk blijft voor elke onderneming, on-geacht haar grootte of haar sectoractiviteit. Voor de uitbouw van het West-Vlaams CharterDuurzaam Ondernemen konden de initiatiefnemers POM West-Vlaanderen, VOKA Kamer vanKoophandel West-Vlaanderen en Bureau Veritas Certification rekenen op de steun van deVlaamse overheid. Ook in de andere provincies wordt overwogen om het oorspronkelijke Mi-lieucharter uit te breiden tot een Charter Duurzaam Ondernemen.

Uitgangsprincipes bij de nieuwe thema’s van het West-Vlaams Charter Duurzaam Ondernemenzijn de drie P’s (People - Planet - Profit) en de communicatie en dialoog met de relevantestakeholders. Nieuwe accenten worden gelegd op elementen als mensvriendelijk ondernemen,respect voor de diversiteit als afspiegeling van de regionale verscheidenheid in de bevolking,aandacht voor de betrokkenheid van werknemers, duurzaam aankopen en de maatschappelijkeverantwoordelijkheid van ondernemingen. Een assertief, concurrentieel bedrijf besteedt im-mers op een evenwichtige manier gelijkmatig aandacht aan de economische (profit), de ecolo-gische (planet) en de sociale (people) impact van zijn activiteiten.

Ervaringsuitwisseling blijft ook in het Charter Duurzaam Ondernemen een prioritair beleids-principe. Deze tweede katern met concrete bedrijfsgetuigenissen toont aan dat charterbedrij-ven deze doelstelling blijven ter harte nemen.

Philippe TavernierPOM West-Vlaanderen

Milieu-investeringenin beeld


1. Duurzaam omgaanmet energie enmobiliteit

Hogere prijzen, een dreigende voorraadschaarsteen aandacht voor de CO2-problematiek zorgen er-voor dat energiegebruik en -verbruik nauwlettendin het oog worden gehouden. Proactieve bedrijvennemen daarbij geen afwachtende houding aanmaar gaan zelf over tot actie. Uit de initiatievendie de Milieucharterbedrijven genomen hebben,vallen vijf duidelijke hoofdlijnen te distilleren:

1 Sociaal getinte acties zoals ‘Ik Kyoto’ en ‘DikkeTruiendag’ kennen veel bijval bij ondernemingenen personeel. Ze dragen bij tot de uitbouw vaneen sterkere bedrijfscultuur en verstevigen hetbedrijfsimago.

2 De deelname aan het audit- en benchmarkcon-venant wordt niet ervaren als een louter admini-stratieve verplichting, maar als een opportuni-teit om de economische slagkracht van de on-derneming op een structurele wijze te handha-ven.

3 Maatregelen en investeringen die focussen opde recuperatie van warmte kunnen in de meesteondernemingen relatief snel worden doorge-voerd omdat zij een korte terugverdientijd heb-ben.

4 Tot de steeds weerkerende acties waarbij geenof slechts kleine investeringen nodig zijn en dievooral te maken hebben met good housekeepingbehoort zeker het rationeel persluchtgebruik.

5 Nagenoeg alle ondernemingen die rationeelenergiegebruik in hun actieplan opnemen, be-ginnen daaraan door het registreren en evalue-ren van hun verbruik.

Met een efficiënte logistieke planning worden de laadindexen verbe-terd, het aantal transporten verminderd, onderhoudskosten dalen,bandenslijtage is kleiner, met andere woorden, de totale prestatie-in-dex van de onderneming stijgt. (Halléns nv)


Door benchmark naar Europese top intransport

Halléns nv (Gent) voert transporten uit op denoord-zuidas, van Zuid-Spanje over Gent naar deScandinavische landen zowel via ferry- als weg-vervoer. Dankzij een benchmarkstudie bij VolvoLogistics kon Halléns zijn positie ten opzichte vanandere Europese transporteurs in kaart brengen.In deze studie wordt een gemiddelde gemaakt vande euro-index van de motoren van de vrachtwa-gens. De gemiddelde euro-index voor Halléns nvbedraagt 3,09 (januari 2006). Een hoger resultaatten opzichte van de Europese transporteurs diegemiddeld 2,7 scoren. Dit is vooral te danken aande aankoop van zeventien Euro-5 motoren die innovember 2006 op de markt kwamen. Verderwordt de laadindex (gemiddeld tonnage pervrachtwagen) opgevolgd. Via een betere planningkon men de laadindex van 19,8 ton in 2005 verho-gen tot 20,08 ton in 2006. Dit maakt dat het trans-port efficiënter verloopt, het rendement hoger isen dat het aantal kilometers, afgelegd met eenlege vrachtwagen, beperkt is.

Efficiënte elektriciteits- en warmteproduc-tie op eigen terrein

Cargill te Izegem raffineert en veredelt eetbareoliën en vetten voor externe klanten en voor detwee andere bedrijven op de site: Vandemoortele(producent van margarines en verpakte vetten) enaOP (verpakker van spijsoliën). In het voorbije jaarwerd vooral op het vlak van energievoorziening

Deze WKK-installatie reduceert de CO2-emissie met circa 30%.(Cargill)

een aanzienlijke vooruitgang geboekt door debouw van een warmtekrachtkoppelingsinstallatievoor de drie bedrijven. Deze installatie wordt opgas gestookt en produceert zowel tot 7,2 mega-watt elektriciteit door middel van een gasturbine,als stoom met een maximaal debiet van 25 ton peruur (16 bar). De installatie werd opgestart in april2007 en zorgt ervoor dat de jaarlijkse CO2-uitstootvan de drie bedrijven sterk gereduceerd wordt. Dereductie wordt geraamd op 30%. De installatiewerd bovendien uitgerust met extra geluidsisolatieen kon op een financieel duwtje in de rug rekenendoor de ecologiepremie.

Isolatie van spuitmonden

Plastal (Gent) investeerde in thermische isolatievan de spuiteenheid met een reductie van hetelektriciteitsverbruik als doel. Rond de spuitneu-zen van vijf spuitgietmachines werd een Therma-tras-isolatie geplaatst. Een zesde spuitgietmachi-ne werd - wegens technisch onmogelijk - slechtsgedeeltelijk geïsoleerd. Metingen geven aan datdit resulteert in een besparing van 70.000 kWh opjaarbasis.

Zonneboiler en condenserende ketel

Bij OVMB (Gent) wordt het sanitair warm watervoor een groot deel opgewarmd met hernieuwbareenergie. Hiervoor werd een zonneboiler geïnstal-leerd. Twee zonnecollectoren met een absorber-oppervlak van elk 2,3 m2 werden op het dak ge-

Thermische isolatie is nagenoeg altijd rendabel ...(Plastal)


plaatst. De warmte van deze collectoren wordt inde zonneboiler afgegeven en zorgt zo voor warmwater. Indien nodig is bijverwarming via de centra-le verwarming mogelijk.Daarnaast deed men ook een herevaluatie van deverwarming. Als resultaat werden de drie oor-spronkelijke verwarmingsketels vervangen dooréén condenserende verwarmingsketel met modu-lerende Matrix-compact-gasbrander en Inox-Ra-dial-verwarmingsoppervlak. Een totale investeringvan 17.000 euro die resulteert in een verminderdeuitstoot van schadelijke stoffen, een lager gebruikvan fossiele brandstof en minder onderhoud.

Timergestuurde verwarming in werfcontai-ners resulteert in belangrijke energiebe-sparing

De NV Renotec uit Geel is gespecialiseerd in res-tauratie, inclusief glas in lood, gevelrenovatie, be-tonherstelling, terrasdichting en asbestverwijde-ring. Het streefdoel van NV Renotec is een gezon-de samenwerking tussen opdrachtgever, perso-neel, omgeving en milieu.

Om het elektriciteitsverbruik te verminderen, rea-liseerde Renotec een betere sturing van de ver-warmingselementen in een veertigtal bureelcon-tainers op werven.In een eerste fase werden verschillende mogelijk-heden bestudeerd voor het plaatsen van een timerin de bureelcontainers: het effect werd nagegaanvan containers die zonder spanning werden gezet,de timers zouden enkel door een technieker kun-nen ingesteld worden, er werd rekening gehoudenmet een vermogensschakeling en alles zou ge-beuren in overleg met de projectleiders via een

planningsvergadering.Na een selectie van de aanpassingen werd over-gegaan tot een testfase: in elke container werdeen digitale timer Theben TR610 Top geplaatst(aankoopprijs per stuk: 66,61 euro, exclusief be-kabeling). Per installatie werden ongeveer tweemontage-uren voorzien + de tijd die nodig wasvoor verplaatsing naar de werven. De timers wer-ken met een pincode en de overschakeling vanwinter- naar zomertijd wordt automatisch aange-past. Er werd een schakeling voorzien tot 2.300 Wen een geheugen tot 10 jaar.Nadat bleek dat de resultaten positief, haalbaaren draagbaar (BATNEEC) waren, werd overgegaantot de realisatie. De meeste containers werdenuitgerust met een timer waardoor de verwarmingwordt ingeschakeld van 5u30 tot 15u15.

De implementatie leverde een energiebesparingop van 48 uur en 45 minuten per week. Vroegerfunctioneerde elk elektrisch vuurtje 168 uren perweek. Na het plaatsen van een timer brandt elkvuurtje nog maximaal 9 uur en 45 minuten perdag. Op weekbasis betekent dit een effectieve uit-schakeling van niet minder dan 71%, dit is onge-veer 113 kWh minder verbruik per container, perweek.

Warmterecuperatie uit rookgassen

Primeur-Vanelo te Sint-Eloois-Vijve produceertdiepgevroren en gekoelde voorgebakken aardap-pelproducten. Bij deze activiteit gaat een grootdeel van de energie naar de productie van stoom.Aandacht voor een zo efficiënt mogelijke stoom-productie levert dus directe voordelen. Op dezemanier werd geopteerd voor de installatie van een

Een betere sturing van verlichting en verwarming resul-teert altijd in belangrijke besparingen. (Renotec)

De warmte van de collectoren wordt in de zonneboiler af-gegeven en zorgt zo voor sanitair warm water. (OVMB)


economiser op de stoomketel. De rookgassen af-komstig van de verbranding van aardgas hebbeneen temperatuur van 245°C. Door het plaatsen vaneen economiser wordt deze restwarmte gebruiktvoor het verwarmen van het voedingswater van destoomketel van 145°C naar 165°C. De plaatsings-kosten bedroegen 60.000 euro. Het verminderdgasverbruik levert een jaarlijkse winst van onge-veer 20.000 euro op.

Slechtwerkende condenspotten: onzicht-baar, maar duur!

Genencor International te Brugge produceert en-zymen voor industriële toepassingen door middelvan fermentatieprocessen. Na advies van het au-ditteam van het West-Vlaams Milieucharter steldehet bedrijf een stappenplan op voor controle vande condenspotten, met resultaat! Intern werd eenoverzicht opgemaakt van alle condenspotten, ge-koppeld aan technische gegevens. Een extern bu-reau onderzocht de condenspotten en maaktehiervan een duidelijk rapport op.Voor Genencor International betekenden de resul-taten uit de studie het startpunt van een plan van

aanpak. 146 condenspotten werden gemeten,waarvan er 120 in goede staat waren. De overigecondenspotten bliezen door (1), waren lek (8), ge-blokkeerd (12) of lagen beneden de bedrijfstempe-ratuur (5). Een vrij gering aantal condenspottenvertoonde een slechte werking, toch werd het ver-lies vastgesteld op 12.223 euro per jaar! Dit komtovereen met een verlies van 815 ton stoom perjaar. De kosten voor het onderzoek door externenbedroegen 2000 euro, waarvan 500 euro eenmali-ge inventarisatiekosten. Tegelijkertijd werd eennazicht gedaan op lekken van stoomleidingen.

Blowerlucht als volwaardig alternatiefvoor perslucht

SADEF te Hooglede/Gits produceert koudgevorm-de profielen die ingezet worden in alle denkbaresectoren. Tot nu toe werden profielen met koel-emulsie en olieresten online afgeblazen met pers-lucht op 6,4 bar. Voor het reinigen van de profielenis een continue luchtstroom van belang, het wer-ken op hoge druk is daarbij niet noodzakelijk. Eenzoektocht naar een energiezuiniger alternatiefvoor perslucht bracht SADEF bij blowerlucht op

De terugverdientijd van een economiser op een stoomke-tel bedraagt nauwelijks drie jaar. (Primeur-Vanelo)


Voor toepassingen waar geen hoge druk vereist is, blijktblowerlucht een energiezuinig alternatief voor perslucht.(SADEF)

1,5 bar. Na positieve evaluatie van een gehuurdetestopstelling werd geïnvesteerd in een blower-luchtinstallatie die geïntegreerd werd in een nieu-we profileerlijn. De nettobesparing door het uit-schakelen van vijf persluchtblazers van elk 800 li-ter per minuut, rekening houdende met het ver-bruik van de motor van 7,5 kW van de blowerluch-tinstallatie, bedraagt 8.500 euro per jaar. De te-rugverdientijd van deze investering bedraagt on-geveer twee jaar. De lawaaireductie is een extravoordeel voor de werknemers en de buurtbewo-ners. Waar mogelijk, wordt deze eco-efficiëntetechniek verder geïmplementeerd.

Rijwaardigheidscursus

Bij Honda Europe (Gent) kregen de werknemersvan de autoafdeling een opleiding rijwaardigheid.Samen met de firma Safe Drivers Plan werd eenprogramma opgesteld waarin zowel preventief,defensief als milieuvriendelijk rijden aan bodkwam. Na een theoretische uitleg met veel prak-tijkvoorbeelden en discussiemomenten konden dewerknemers de algemene principes en tips over

milieuvriendelijk en brandstofbesparend rijdenuittesten op een oefenparcours uitgezet op de ter-reinen van Honda. Een opleiding niet alleen bruik-baar op de werkvloer maar ook en vooral in hetdagdagelijkse leven van de werknemers.



2. Producten enprocessen

Vernieuwing van installaties, het herdenken vanproductieprocessen of in extremis zelfs het aan-passen van de producten zelf, leidt nagenoeg al-tijd tot een dubbel effect: meer rendement en eenverlaagde milieu-impact.

Gebruik van ruw water ter vervanging vangrondwater

Dynea gelegen aan de Moervaartkaai in Gent isgespecialiseerd in de productie van ureum-for-maldehyde-concentraat en van lijmen ter fabrica-tie van spaan- en MDF-platen. Bij de vernieuwingvan hun milieuvergunning werd er een reductie-programma voor grondwatergebruik opgelegd.Reeds eerder werd het vergunde volume inge-perkt. De maximum hoeveelheid van 400.000 m3/jaar in 1992 werd in 1997 beperkt tot 200.000 m3/jaar. Nu voorziet men een afbouw naar 25.000 m3/jaar op vijf jaar tijd. Het grondwater wordt - nazuivering - voornamelijk ingezet als make-up wa-ter in het koelwatercircuit. Door de eerdere ver-plichte afbouw werd het verbruik reeds geredu-ceerd door allerlei ingrepen in het productiepro-ces, maar de laatste jaren waren de mogelijkhe-den hier uitgeput. Bovendien wordt net een grote-re watervraag verwacht vanwege de toenemendeproductie van AdBlue.

Er moest dus gezocht worden naar een andereoplossing. Het gebruik van hemelwater van eennaburig bedrijf werd overwogen, maar werd we-gens problemen naar bedrijfszekerheid afge-

keurd. Daarnaast werden gesprekken met TMVWen VMW gestart om verschillende mogelijkhedenin kaart te brengen. Door de ligging aan het ka-naal was het gebruik van kanaalwater een moge-lijkheid. De sterk wisselende kwaliteit van dat wa-ter maakte deze optie echter economisch niethaalbaar. Uiteindelijk werd gekozen voor de aan-levering van ruw water door TMVW. Dit is niet-voorbehandeld drinkwater afkomstig van opper-vlaktewater. Deze keuze in combinatie met het op-vangen van hemelwater en gebruik ervan in hetproductieproces van de lijmen zorgde voor een da-ling in grondwaterverbruik van 10.000 m3/maand

Het waterverbruiksdiagram van Dynea voor de periode 2005-2007spreekt voor zich.


M I - 5

naar 3.000 m3/maand. Hiermee loopt het bedrijfvoor op het opgelegde afbouwprogramma.

Nieuwe poederlakinstallaties leverenwaaier aan voordelen

SADEF, producent van nabewerkte/oppervlaktebe-handelde koudgeprofileerde profielen en gelastevormbuizen uit Gits, en OptimaT, beschutte werk-plaats uit Lichtervelde, investeerden beiden innieuwe poederlakinstallaties ter versterking vande productiecapaciteit of ter vervanging van oude-re exemplaren. De nieuwe installaties bieden talvan milieu- en andere voordelen.

SADEFOm de noodzakelijke meerproductie aan te kun-nen, werd bij SADEF in het najaar van 2005 geïn-vesteerd in een nieuwe, best beschikbare poeder-lakinstallatie M62 (= onderdeel van continue op-pervlaktebehandelingslijn M61/62). Op deze speci-fieke productielijn worden de aangeboden profie-len eerst gestraald met staalgrit, ondergaan zevervolgens een chemische voorbehandeling omdan gepoederlakt en gemoffeld te worden.Een reductie van het poederverbruik met 20%werd gerealiseerd door het meer gecontroleerdspuiten, een lagere overspray en poederrecupera-tie. Vroeger kon men met 1 kg lakpoeder 4,38 m2

lakken. Met de nieuwe lakinstallatie is dit 5,24 m2

per kg. Naast een daling van de kosten voor hetpoederverbruik scoort deze installatie ook beterop het vlak van productkwaliteit (cfr. minder pro-ductie-uitval). Door specialisatie naar een drietalkleuren kan de poederopslag beperkt gehoudenworden en is er minder poederafval door kleur-wissels. Het lakken in andere kleuren (zeer be-perkt aandeel) wordt uitbesteed.De beperkte hoeveelheid poederlakafval (ongeveer2.500 kg op jaarbasis) wordt op heden extern ver-werkt in isolatiematten voor de automotivesector.De ATEX-conforme poederlakinstallatie is uitge-rust met automatische branddetectie en -blusin-stallatie. De luchtzuiveringsunit is voorzien vaneen “broken-bag-detectiesysteem”. Een automati-sche reiniging van de cabine zorgt voor een betereorde en netheid. Dankzij de hoge mate van auto-matisering heeft de machine ook een positieve in-vloed op de ergonomie.Het energieverbruik van deextra nieuwe IR-moffeloven M62 ligt eveneens la-ger dan zijn oudere soortgenoten.Omdat de gemeten prestatieparameters afdoendede theorie bevestigden, werd rond het zomerverlof2007 ook de bestaande poederlakinstallatie ver-vangen door een nieuwe installatie type M62.

OptimaTBij OptimaT werd geïnvesteerd in een hoogtechno-logische poederspuitcabine met robotspuitpisto-len, eveneens uitgerust met automatische reini-


Vroeger kon men met 1 kg lakpoeder 4,38 m2 lakken. Metde nieuwe lakinstallatie is dit 5,24 m2 per kg. (SADEF)

Het verminderen van de afvalstroom spoelwa-ters: Emerson & Cuming Microwave Productsontdekte dat de besparing op het afvalwatermaar het topje van de ijsberg was. De totalebesparing aan uurkost lag nog 9x hoger.

Renotec vermindert het lekrisico naar bodemen grondwater door een vatentransportwagente gebruiken.

Door het filteren van het loogafval, kon Philipsde standtijd van het loog in de wastafel met eenfactor 2 tot 3 verlengen.

ging en een poederrecuperatie van 98%. Bij Opti-maT resulteert dit in meer dan 10% minder poe-derverbruik ten opzichte van de oude installatie.Daarnaast werd een oplossing gezocht voor hetafvalpoeder. De verwerkingskost van dit afvalwerd omgebogen tot een opbrengst door de afvoervan het poeder naar Rudox. Deze firma gebruikthet poeder bij de aanmaak van bindingsmiddelenvoor de automobielsector.De reinigingsduur bij kleurwissels is gezakt naar15 minuten in plaats van enkele uren.Bij de installatie hoort een fysico-chemische af-valwaterzuivering. Het slib van deze waterzuive-ring wordt ontwaterd door twee filterpersen. Deresterende filterkoek wordt verder gedroogd doorde container met slib te plaatsen bij de droogovenvan de installatie. Het gewicht van de filterkoeken(en bijgevolg de verwerkingskosten) daalden hier-door met maar liefst 60%. Een mooi voorbeeld vaneenvoudige en doeltreffende warmterecuperatie!

De hele oppervlaktebehandelingsinstallatie werdgetoetst aan de BBT-studie en werd conform BBTbevonden. Er is een cascadesysteem voor de be-handelingsbaden. Er staat een lamellendecantorop het fosfatatiebad om onzuiverheden uit het badte verwijderen. De inhoud van het bad kan zo éénjaar gebruikt worden in plaats van drie maanden.De verwarming van de behandelingsbaden gebeurtmet een warmtewisselaar.Om het verbruik in de gaten te houden, wordenhet gas- en elektriciteitsverbruik van de installatieapart opgevolgd en geëvalueerd.

Vatentransportwagen vermindert lekrisiconaar bodem en grondwater

Als bouwbedrijf, gespecialiseerd in restauratie, in-clusief glas in lood, gevelrenovatie, betonherstel-

ling, terrasdichting en asbestverwijdering, heeftRenotec NV uit Geel, te maken met gevaarlijkestoffen die opgeslagen zijn in het magazijn.Bij het manipuleren van vaten met gevaarlijkevloeistoffen bestaat altijd een risico op lekkennaar bodem en grondwater. Om dit risico uit teschakelen werd aan de magazijniers voorgesteldom een vatentransportwagen aan te kopen. Doorgebruik te maken van een vatentransportwagendie een alles-in-één-oplossing biedt, kan men mi-lieubewust, ergonomisch en vloeistofdicht 200-li-tervaten met gevaarlijke stoffen aftappen, op-slaan, transporteren en kantelen. Na overleg metde medewerkers werd dit type vatenkar niet weer-houden. Vaten worden in de praktijk namelijk nietgekanteld. Aftappen van het product gebeurt meteen hevelpomp die gemakkelijk en correct do-seerbaar is en eenvoudig in gebruik zonder enigerugbelasting.Toch was men overtuigd van het nut van een va-tenkar voor het transport en de opslag van de ingebruik zijnde vaten. Daarom werden twee meta-len verplaatsbare opvangbakken aangeschaft: eenmanueel verrijdbare stootkar op wielen en een karmet U-profielen voor gebruik door een heftruck.De thermisch verzinkte opvangbakken van 3 mmplaatstaal ST 37-2 volgens DIN 17100 bevatten uit-neembare thermisch verzinkte draadroosters.De aankoop van deze vatentransportwagens resul-teerde niet enkel in een vermindering van het lek-risico bij de manipulatie van gevaarlijke stoffen,door de voor de magazijniers meest efficiënte wa-gens aan te kopen, werd ook op kosten bespaard.

Inschakelen van filters leidt tot reductievan de milieubelasting

Een verbeterteam binnen de draadafdeling vanPhilips Advanced Metal Solutions, een afdeling van



Philips Innovative Applications in Turnhout, koosals actiepunt voor het Milieucharter om het loog-verbruik in het wasproces en daarmee samenhan-gend ook het loogafvalvolume te reduceren.De draadtrekkerij binnen Philips telt 100 werkne-mers. Wekelijks wordt er 80 miljoen meter wolf-raamdraad en drie miljoen meter molybdeendraadgeproduceerd. Een van de stappen in het produc-tieproces bestaat uit de elektrolytische reinigingvan de grafiet-vervuilde draad wat resulteert ineen afvalstroom van verontreinigd loog. In de af-deling wordt zowel natronloog als kaliloog ge-bruikt.

Op elke locatie in de draadwasafdeling werd eenoverzicht gemaakt van de loogverbruiken. Vervol-gens werden de vier ideeën om het loogverbruiken afval te reduceren (wassen in water, laten be-zinken, filteren of centrifugeren) onderzocht ophaalbaarheid én kostprijs. Uit onderzoek bleek dathet grafiet vrij eenvoudig kon afgefiltreerd wordenen dat een goede reiniging gegarandeerd bleef.Door het filteren van het loogafval, kon de stand-tijd van het loog in de wastafel met een factor 2 tot3 verlengd worden. Filters werden geselecteerden aangekocht. De betrokken afdelingen instal-leerden de filters op de productielijnen, eerst opmolybdeen, later op wolfraam.

Het verbeterteam realiseerde zo een aanzienlijkereductie van de milieubelasting: kleiner loogver-bruik, minder loogafval dat verwerkt moet wordenen minder poetsbeurten. Dit resulteert in eenjaarlijkse opbrengst van 28.256 euro! Door de pro-cedure toe te passen op andere sub-afdelingenhoopt het verbeterteam een bijkomende potentiëlebesparing te realiseren van 18.000 euro.

Automatisch verfmengsysteem

Bij Deceuninck, producent van kunststofprofielenvoor de bouwnijverheid uit Gits, schakelde men

van een manuele menging van verf, verharder enverdunner over naar een automatische mengin-stallatie. De verf wordt vervolgens gebruikt voorhet coaten van de profielen.Vroeger werd de verf manueel aangemaakt doorhet afwegen van de benodigde hoeveelheden verf,verharder en verdunner. Het geheel werd ge-mengd tot een homogene massa via een pneuma-tische mixer. Na het coaten van de profielen wer-den de restanten van de verf maximaal uitge-droogd en dan als afval afgevoerd. Bij elke kleur-wissel was er eveneens een manuele reiniging vanalle materiaal nodig.

Met de nieuwe automatische menginstallatie ver-loopt het proces heel wat meer gecontroleerd.Grote volumes kleuren zijn opgeslagen in 200-li-tervaten. De kleine volumes kleuren gaan via wis-selpompen. Het mengen van de ingrediënten ge-beurt heel nauwkeurig en snel door de statischemengers. Hierbij wordt enkel die hoeveelheid ge-mengd die nodig is om de profielen te coaten, in-clusief een kleine reserve. Bij het wisselen vankleur wordt de hoeveelheid afval dus beperkt toteen minimum. Ook het reinigen van de mengin-stallatie en het gebruikte volume reiniger (thinner)is niet langer mensafhankelijk waardoor doseringoptimaler gebeurt. Testen zijn lopende om dit ver-bruik verder te reduceren door gebruik van anderetypes thinner. De zekerheid op een juiste mengcy-clus en juiste kleur zijn bijkomende voordelen.

De grootste impact van de installatie situeert zichop het vlak van productiviteit van de ingezettemensen: de verf moet niet meer handmatig aan-gemaakt worden en er is minder heen-en-weer-geloop met verfafval.Doordat de verven, verdunner en verharder opge-slagen staan in een volledig afgesloten verfkeukenmet afzuiging, komen er minder solventen vrij inde omgeving en heeft dit een positieve impact opde gezondheid van de werknemers.

Het automatisch verfmengsysteem bij Deceuninck verbruikt 80% minder reiniger.

Vroeger (manueel) Nu (automatisch)

1/ tijdsverlies bij het mengen 15 min. 3 min.2/ hoeveelheid reiniger gebruikt 5 liter 0.6 liter3/ hoeveelheid verfafval 2.5 liter 0.6 liter


Door het plaatsen van verbruiksbegrenzers en timersvoor detergentdosering realiseert Silo Cleaning een be-sparing van 400 l water en 1.33 l solvent per cleaning.

Elektronische innovatie bij de Politiezone Gavers.

Verminderen van de afvalstroom spoelwa-ters

Emerson & Cuming Microwave Products uit Wes-terlo heeft geen vergunning voor het lozen van af-valwater. Alle afvalwater wordt opgevangen, tijde-lijk opgeslagen en daarna per tankwagen afge-voerd voor verwerking. Het betreft een volume vanongeveer 200 m3 op jaarbasis.Om inzicht te krijgen in de afvalstroom werd ineen eerste fase onderzocht op welke plaatsen hetafvalwater gegenereerd werd en in welke hoeveel-heden. De fabriek is zo ingericht dat alle watervoor reiniging via één leiding wordt aangevoerd.Het afvalwater wordt terug opgevangen in eenspeciaal hiervoor gebouwde cabine met opvang-put. Er werd een waterteller geïnstalleerd op deaanvoerleiding en een logboek uitgehangen waar-in gevraagd werd alle verbruiken en de reden vanverbruik te noteren gedurende drie maanden. Devoornaamste verbruikers bleken de reiniging vande productievloer, de reiniging van materiaal ge-bruikt in de spuitcabine en de reiniging van dedompeltank te zijn.

Om de afvalstroom naar buiten te verminderen,werd in een tweede fase parallel onderzocht of hetmogelijk was zelf een zuivering uit te voeren methergebruik van het water en of het mogelijk wasminder afvalwater te genereren. Gezien het eerderbeperkte volume en de wisselende samenstellingwerd aangeraden om de mogelijke investering ineen kleine automatische vacuümverdamper te on-derzoeken. De kosten-batenanalyse bleek echternegatief. Zelf zuiveren kwam een stuk duurder uitdan extern te laten verwerken.

Voor het verminderen van het afvalwater bleek en-kel het reinigingsproces van het materiaal van de

spuitcabine in aanmerking te komen voor verderonderzoek. Vooral de wekelijkse reiniging van delabyrint voorfilters onder hoge druk en het teruginsmeren met pelvernis, was een waterverbrui-kende en tijdrovende activiteit. Er werd nagegaanof de labyrint voorfilter tezamen met de paintstopfilter kon vervangen worden door één filter uitmeerlagig versneden papier. Er was slechts eenkleine wijziging nodig aan de cabine om een testuit te voeren. Reeds na twee weken bleek duidelijkdat dit werkte en een besparing op het afvalwatergaf. Uit verdere analyse bleek echter dat de be-sparing op het afvalwater maar het topje van deijsberg was en dat de totale besparing aan uurkostnog negen maal hoger lag.Ondertussen is in een derde fase de cabine meteen geringe investering definitief omgebouwd voorgebruik met een meerlagige papierfilter. Zowelhet milieu als het bedrijf hebben gewonnen bijdeze actie.

Elektronische innovatie bij de PolitiezoneGavers

Ook bij Politiezone Gavers (zone Deerlijk - Harel-beke) wordt er continu gezocht naar mogelijkhe-den voor optimalisatie van de processen. Op dezemanier kwam het ‘PDA-project’ tot stand. EenPDA (Personal Digital Assistant) is een handcom-puter die recent deel uitmaakt van de dagelijksewerking bij de Politiezone Gavers.Bij een incident (ongeval, overtreding,...) gaat menaltijd ter plaatse en worden er nota’s genomenvan de situatie en van de afgenomen verklaringen.De nota’s worden gestructureerd opgeschreven opinfodragers. Deze infodragers stellen de mensenin het kantoor in staat het PV (proces-verbaal) na-dien digitaal te verwerken op de computer. Er zijndrie soorten infodragers gaande van verkeerson-



gevallen, verkeersinbreuken tot zaken die niets temaken hebben met verkeer.Als alternatief voor de infodrager werd in eentestfase een PDA gebruikt met de nodige softwarevoor het inbrengen van de PV’s. Na positieve eva-luatie werd geopteerd om iedereen van de inter-ventiedienst gebruik te laten maken van de PDA’s.De PDA stelt de interventiedienst in staat om ge-gevens rechtstreeks op de server van de politie inte brengen via een beveiligde verbinding. Om degegevens vlot te kunnen inbrengen, is een draad-loos en opplooibaar toetsenbord ter beschikkinggesteld. Om de afvalberg aan batterijen te beper-ken zijn de toetsenborden uitgerust met herlaad-bare batterijen. Ook in de interventiewagens zelfzijn opladers aanwezig.

Om de hele procedure ter plaatse te kunnen af-werken, tot en met de ondertekening van de ver-klaring, kunnen de formulieren afgedrukt wordenin A4-formaat op een kleine printer. Er werdenreeds testen gedaan met veel kleinere printers dieook op de fiets meegenomen kunnen worden.Resultaat van de elektronische opmaak van dePV’s voor het milieu:- ongeveer 9000 papieren infodragers per jaar

minder!- besparing op transport voor de burgers vermits

men niet meer naar het lokale politiekantoormoet gaan voor het afhalen en ondertekenenvan de getypte PV’s.

Resultaat voor de mens: er wordt heel wat effi-ciënter gewerkt gezien de gegevens rechtstreeksdigitaal ingebracht worden en interpretatiever-schillen worden geëlimineerd.

Timers voor detergentdosering

Silo Cleaning, een afdeling van Truck and TrailerServices van de Katoennatiegroep, is gespeciali-seerd in uit- en inwendig reinigen van tankwagensna het vervoer van niet-ADR-goederen. Om dehoeveelheid chemicaliën en het waterverbruik teverminderen, namen zij enkele maatregelen. Omde detergenten te doseren, werd een verbruiksbe-grenzer geïnstalleerd. Vroeger moest de spoel-meester zelf de dosering stoppen. Nu is er eenautomatische stop voorzien na 8 seconden waarbijde dosering stopt. Als tweede maatregel werd ookde automatische spoeltijd ingekort van 15 minutennaar 8 minuten. De installatie was vroeger zo in-gesteld dat een spoelcyclus 15 minuten duurde,de spoelmeester kon echter zelf wel de cyclusvroeger stoppen. Na het uittesten op één pistewerd de spoelcyclus op alle pistes ingesteld op 8minuten. Dit resulteert in een besparing van 400liter water en 1.33 liter solvent per cleaning.

Inktbesparing dankzij nieuwe software

Drukkerij De Cuyper uit Zele, die zowel vellen-drukwerk als rotatiedrukwerk produceert, zochteen manier om het gebruik van inkt te reducerenen vond dit met het softwareprogramma Oris

Inksaver Mega Support. Dit programma past desamenstelling van de inktlaag op het papier aan.Door te spelen met de vier quadrikleuren (cyaan,magenta, yellow en black) zou dit programma zor-gen voor een reductie van 4 tot 10% van het inkt-verbruik. Bijkomende voordelen zijn dat de kleu-ren beter worden weergegeven, er een snelleredroogtijd is van de inkten en dat het drukwerksneller op kleur is, wat zorgt voor een bijkomendevermindering van inkten papierverbruik. Alvo-rens het programma aan te kopen, werd het ge-test. Twee orders werden opgesplitst zodat dehelft van het order gedrukt werd met de Inksaveren de andere helft zonder. Dit gaf inderdaad eenresultaat van inktbesparing: op dagbladpapier wasdit 4%, op maco sat 10%. De Oris Inksaver werddan ook geïnstalleerd en wordt toegepast voordatplaten worden aangemaakt, zodat dit uitwerkingheeft op alle drukwerken, zowel het vellendruk-werk als het rotatiedrukwerk.


3. Bedrijfsmatig

afval

Het beheersen van bedrijfsmatig afval blijft ookvandaag nog een van de meest rendabele milieu-disciplines voor het bedrijfsleven, waarin de win-winsituatie zonder meer duidelijk is.Waar het gaat over verpakkingsafval, spelen debelangrijkste maatregelen in op gewichtsvermin-dering, bijvoorbeeld door dunnere folies te gebrui-ken, op het vereenvoudigen van het verpakkings-concept, waardoor minder verpakking nodig is pereenheid verpakt product of op het vervangen vaneenmalige verpakkingen door herbruikbare equi-valenten.Bij het reduceren van de hoeveelheid productieaf-val wordt ernaar gestreefd om de reststromen zozuiver mogelijk te houden, waardoor ze opnieuwals grondstof in het proces gebracht kunnen wor-den. De letterlijke betekenis van win-win: minderafvalkosten, minder grondstoffenverbruik.

Kartonafval als vulmateriaal

Bij Honda Europe in Gent, het logistieke centrumvan Honda in Europa worden grote hoeveelhedenkartonnen dozen gebruikt. In eerste instantie wor-den deze zo veel mogelijk hergebruikt. Dozen dieniet hergebruikt kunnen worden (bijvoorbeelddoor beschadigingen) werden als afvalkarton op-gehaald. Om dit kartonafval te reduceren, werd ineen proefproject een Ecofiller gehuurd. De eco-fil-ler maakt van afvalkarton kartonmatjes die als op-vulmateriaal kunnen gebruikt worden. Op 1 uurkan 10 m2 karton verwerkt worden tot matjes.Het gebruik van de kartonmatjes heeft nog bijko-

mende voordelen naast afvalvermindering: ermoet geen vulmateriaal gekocht worden zoalspiepschuim en andere materialen en de dealer diede levering binnenkrijgt, heeft maar één afval-stroom meer, zijnde karton. Wegens de goede re-sultaten van de Ecofiller (10% minder kartonafvalop jaarbasis) werd deze na het proefproject aan-gekocht.

Bij Honda Europe wordt 10% van het kartonafval met deEcofiller verwerkt tot kartonmatjes.


Het voorreksysteem van de wikkelfolie in de nieuwe af-zakmachine zorgt bij Cargill voor een besparing van 4,5ton folie per jaar.

Transportband voor papierafval bij DrukkerijDe Cuyper in Zele.

Nieuwe verpakkingsmachine met oog voorpreventie, economie én milieu

Cargill is een extractiebedrijf van sojabonen in deGentse kanaalzone. Een gedeelte van het eiwitrij-ke sojaschroot wordt vermalen tot sojabloem. 50%van de productie wordt als verpakt zakgoed afge-leverd. De vervanging van de bestaande afzakma-chine en de ingebruikneming van een voorreksys-teem voor de wikkelfolie zorgde voor winst op vlakvan zowel preventie, economie als milieu.

Bij de installatie werd rekening gehouden met hetcomfort en veiligheid van de medewerkers: bij be-treding gaat de machine over tot volledige stil-stand, de lichaamsbelasting is beperkt tot het vul-len van de zakkenwagen, de interne geluidsmetingvoldoet aan de nieuwe normen en de machine isvolledig stofarm. Bovendien werd de installatievolledig gebouwd volgens de ATEX-richtlijn. Deeconomische winst zit in de verhoogde productie-capaciteit wat zorgt voor een verminderde vasteproductiekost en een bijkomende besparing op deafvalkost.De nieuwe afzakmachine zorgt voor volledig ge-sloten zakken op een goed gestapeld pallet. Ditvermindert lekken en zo is er minder omgevings-en milieuvervuiling. Het aantal gescheurde zakkenis sterk verminderd met minder papierafval alsresultaat. Het voorreksysteem van de wikkelfoliezorgt voor een minimumbesparing van 4,5 ton folieper jaar. Door de omkasting van de blower werdook het geluid naar de omgeving beperkt.

Lopende band voert automatisch papieraf-val af

Bij Drukkerij De Cuyper in Zele werden vroeger destelkaternen drukwerk opgevangen in rolcontai-ners en manueel naar buiten gerold om daar gele-digd te worden. In oktober 2006 werd een lopendeband geïnstalleerd waardoor het papierafval vande twee rotatiepersen automatisch en recht-streeks naar een buitenstaande perscontainerwordt gebracht die elke nacht wordt afgehaald terlediging. Naast een zorgvuldige selectie van pa-pierafval, zorgt dit systeem ook voor tijdsbespa-ring bij de werknemers. Het papierafval wordt ver-volgens verkocht en gerecycleerd.

Afvalproduct wordt opnieuw grondstof

Aan de hand van de gegevens van het IntegraalMilieujaarverslag (IMJV) en de facturen voor afval-verwerking, inventariseerde Emerson & CumingMicrowave Products uit Westerlo de hoeveelheiden de kost van de verschillende afvalstromen.Al snel kon een top drie geselecteerd worden:spoelwater (41,40%), zuiver polyurethaan snijres-ten (21,04%) en gedipte polyurethaan snijresten(13,94%) vertegenwoordigden het grootste aandeelin de afvalstromen. De eerstvolgende afvalstroomging slechts over 4,19%. Wanneer de verkregengegevens vergeleken werden met de kosten, danbleek ook hier dat de spoelwaters een zeer hoogpercentage vertegenwoordigden.


Na het in kaart brengen van de verkregen infor-matie onderzocht het bedrijf de mogelijkheden omdeze afvalstromen te reduceren. De zuivere polyu-rethaan snijresten worden terug verkocht en ge-nereren dus inkomsten. De hoeveelheid ligt ma-thematisch vast door de vorm van het product.Hier zijn dus geen mogelijkheden tot reductie. Degedipte polyurethaan snijresten vormden ook eenbelangrijke kost maar hier werd in het verleden alheel wat werk geleverd om deze hoeveelheid teverminderen. Er werd dus gekozen om te werkenrond de spoelwaters.

Tijdens een productievergadering werd de idee ge-lanceerd om de overspray van de spuitcabine enhet spoelwater apart te houden en de overspray terecupereren. Dit werd enkele jaren geleden ook algeprobeerd maar door vele verstoppingsproble-men werd dit stopgezet. Recent werd echter deformulatie gewijzigd waardoor de coatingvloeistofeen veel beter coagulatiegedrag vertoonde. Ditidee was zeker de moeite waard om terug te pro-beren.De overspray werd gescheiden van het spoelwateropgevangen. Testen wezen uit dat de eigenschap-pen van de gerecupereerde coating zeer dicht la-gen bij die van de originele vloeistof. Met dit gere-cupereerde materiaal werd een test uitgevoerd ende eigenschappen van het product lagen binnen degestelde vereisten. Na een testperiode van eenweek, waren er nog steeds geen verstoppingspro-

blemen gesignaleerd zodat de werkwijze definitiefgeïmplementeerd werd.

Dit alles resulteerde in een dubbele besparing:het gerecupereerde product is geen afval meer,maar grondstof. Per run kan ongeveer een vijfdevan de verbruikte coating gerecupereerd worden.

Nieuw containerpark zorgt voor veiligheiden efficiëntie

De verhuis van het bestaande containerpark voorde selectieve inzameling van afval bij Daikin Oost-ende, om reden van ruimtebesparing en verhoog-de toegankelijkheid voor de towtrucks die het afvalaanvoeren, was aanleiding om meteen ook enkelebelangrijke verbeteringsprincipes in de praktijk tebrengen. Daarbij werd vooral aandacht besteedaan het verhogen van de veiligheid aan nieuwepersen en het verbeteren van de ergonomie bij hetledigen van rolcontainers door gebruik te makenvan een kip-/kantelsysteem.Verder werd ervoor gezorgd, door middel van eeneenvoudig staalprofiel op de parkvloer, dat elketrailer zijn vaste locatie heeft en houdt. Daardoorwordt ook de veilige doorgang voor voetgangersgevrijwaard. Betonblokken scheiden de voetgan-gers van rollend materieel. Ook de afwerking vanhet dak en de aangepaste verlichting zorgen vooreen verhoogde veiligheid.


In de spuitcabine van Emerson & Cuming Microwave Productswordt de overspray gescheiden van het spoelwater opgevangen.

Nieuwe technologie bij NV Continental Beneluxmaakt de spuittak overbodig. Naast de reductievan afval, resulteert deze investering in eengrondstoffenbesparing van ongeveer 40%.

Bij Daikin Oostende zorgt een eenvoudig staal-profiel op de parkvloer ervoor dat elke trailerzijn vaste locatie heeft in het containerpark.

Grondstoffenbesparing en reductie vanspuitgietafval in één klap

NV Continental Benelux in Mechelen ontwikkelt enproduceert hoogtechnologische elektronischeremsystemen en actieve wielsensoren. Bij het vei-liger en comfortabeler maken van mobiliteit, heeftContinental in haar bedrijfsvoering aandacht voorhet milieu. Zo werd in de afdeling sensoren opzoek gegaan naar mogelijkheden om de spuitgiet-afvalstroom te verminderen en werden mogelijk-heden voor hergebruik onderzocht.Het inzetten van een hotrunner op de nieuwe lij-nen - in plaats van de traditionele matrijzen -maakt de spuittak overbodig. De kunststof in dehotrunner blijft immers vloeibaar zodat het afvaldat ontstaat in dit productieproces enorm daalde.Naast de reductie van afval, resulteerde deze in-vestering in een grondstoffenbesparing van onge-veer 40%.Maar Continental zocht verder! De mogelijkheidwerd onderzocht om het kunststofafval van despuittakken van de oudere lijnen met traditionelematrijzen te vermalen. Bij het gebruik van tradi-tionele matrijzen maakt de spuittak, die afvalwordt, 40% uit van het totale gewicht (sensor +spuittak).Na een testperiode en intense besprekingen wer-den afspraken gemaakt met de klant om voor deproductie van sensoren maalgoed in te zetten tervervanging van nieuwe grondstoffen.Het bedrijf installeerde een maalmolen en de ver-malen spuittakken werden voortaan ingezet alsgrondstof in het productieproces.

Het investeren in een hotrunner en het inzettenvan vermaalde spuittakken betekenden niet alleen

een besparing qua grondstoffen maar ook wat be-treft de kosten voor ophalen en verwerken van hetspuitgietafval. Beide maatregelen leverden sameneen besparing van grondstoffen op van 50%. Jaar-lijks worden nu bovendien 1200 m3 spuittakkenminder afgevoerd als afval. De investering in dehotrunner en de maalmolen werd binnen de voor-opgestelde termijn van 2 jaar terugverdiend.

Grotere verpakking bespaart kosten

Barias (Roeselare) is gespecialiseerd in het uit-voeren van eenvoudige of moeilijk te automatise-ren verpakkingsopdrachten van diepvriesproduc-ten. De investeringen van Barias zijn niet enkelgericht op efficiëntie en het halen van de streng-ste kwaliteitsnormen op gebied van diepvriesvoe-ding. Barias draagt ook duurzaamheid en een be-ter milieu hoog in het vaandel. Zo werd samenmet een diepvriesbroodfabrikant gezocht naar eenmanier om de hoeveelheid verpakkingsafval te re-duceren. Voor een bepaalde opdracht, waarbij drieverschillende stokbroden in één nieuwe doos ver-pakt moesten worden, werd overgeschakeld naaréén herbruikbare box voor alle stokbroden. Datvermijdt niet alleen een massa verpakkingsafvalen veel manueel werk bij het openen van de do-zen, het is bovendien goedkoper voor de klant!Dit voorbeeld wordt verder doorgetrokken naarandere klanten. Dat is niet altijd gemakkelijk om-dat niet ieder bedrijf kan afvullen in grote boxen.Toch wordt bij offertes - in de mate van het moge-lijke - de vergelijking opgegeven tussen bulkdozenen individuele dozen.



4. Van milieuzorgtot communicatie

Onder het motto ‘duurzaam ondernemen’ treedtmilieuzorg definitief buiten de oevers van loutertechnologie. Het begrip milieuzorg omvat steedsexplicieter ‘zorg voor mensen’. Dat is een van deduidelijke trends die we onderkennen in de initia-tieven van de Milieucharterbedrijven.

1 Bij het onthaal van nieuwe werknemers wordtruim aandacht besteed aan diverse milieu- enveiligheidsaspecten.

2 Orde- en netheidssystemen zoals 5S en TUTTA-VA, worden steeds vaker geïmplementeerd,want orde en netheid hebben een belangrijkeinvloed op veiligheid, productiviteit en kwaliteit.

3 Het stimuleren van verbeteringsvoorstellen vande werkvloer door onder andere ideeënbussen,thematische werkgroepen en regelmatigeteamvergaderingen komt steeds vaker voor.

4 Er wordt meer en meer aandacht besteed aanhet vinden van aangepast werk voor werkne-mers die wegens een letsel tijdelijk verlet zijnhun job uit te voeren. Op deze manier kunnende werknemers zich inzetten voor het bedrijf enproeven van een andere functie binnen het be-drijf. Mooi meegenomen: daling van het aantalarbeidsongevallen met werkverlet.

5 Ludieke sensibilisatieboodschappen aan dehand van affiches, berichtjes in het personeels-blad, grafieken en foto’s aan infoborden,screensavers, ...

Veiligheid en milieu zijn een onuitputtelijke bronvoor het ontwikkelen van sensibilisatiecampagnes.

Opgeruimd staat netjes en werkt efficiën-ter!

In de beschutte werkplaats Westlandia te Ieperwerd het BINGO-systeem (via Betere InrichtingNaar Goede Organisatie) gelanceerd. Dit systeemis gebaseerd op het 5S-systeem voor orde en net-heid en wordt in elke zone op de werkvloer, afhan-kelijk van de omstandigheden, op een eigen ma-nier ingevuld. Het systeem werd eerst uitgetest invier pilootzones en nadien gefaseerd verder uitge-breid.

Een werknemer maakte ludieke tekeningen waar-bij de vijf stappen in het BINGO-proces aangege-ven staan. Deze stappen zijn:- Stap 1. Selecteren = verwijderen wat overbodig

is.- Stap 2. Structureren = alles krijgt een vaste

plaats.- Stap 3. Schoonmaken = iedereen draagt de ver-

antwoordelijkheid om zijn werkplaats schoon temaken en te houden.

- Stap 4 & 5. Standaardiseren en Standhouden =het systeem continu draaiende houden en de re-sultaten ervan opvolgen.

Aan de hand van checklijsten die door de zoneszelf opgemaakt worden, is er een maandelijkse in-terne controle. Na elke stap in het BINGO-sys-teem is er een auditteam dat de resultaten checkt.



Het systeem komt elke vier weken aan bod in eenvan de teamvergaderingen die georganiseerd wor-den vanuit de werkleiding. Het team komt hierbijsamen aan het teambord waarop foto’s, grafiekenen andere info gevisualiseerd worden.Dit project gebeurt met externe consulting. Deconsultant neemt deel aan de audits en is aanwe-zig tijdens de opvolgingsdagen.

Registratiesysteem voor verbruiken laatbenchmarking tussen vestigingen toe

Initial Textiles staat garant voor een full-servicedienstverlening op het vlak van werkkleding, sani-taire voorzieningen, antistofmatten en hotel- enrestaurantlinnen en heeft verschillende vestigin-gen verspreid over gans Vlaanderen. Om het wa-ter-, elektriciteits- en aardgasverbruik op te vol-gen, werd op groepsniveau een registratiesysteemopgesteld. Hiervoor wordt beroep gedaan op dewerknemers uit de verschillende vestigingen diedagelijks de meterstanden noteren. Deze gege-vens worden als weekverbruik geregistreerd in hetsysteem en driemaandelijks gerapporteerd aan detechnische dienst. Met het registratiesysteemkunnen zo abnormale verbruiken tijdig gesigna-leerd worden en teruggekoppeld worden naar dedesbetreffende vestiging om de reden van de af-wijking na te gaan. Bovendien laat het systeemook toe om aan benchmarking tussen de verschil-lende vestigingen te doen. Aangezien niet elk pro-duct evenveel water en energie vraagt bij zijn be-handeling, zijn de verbruiken sterk afhankelijk vande mix van de te wassen producten. Om de ver-

Het resultaat van de actie ‘via Betere Inrichting Naar Goede Organi-satie’ (BINGO) is zonder meer duidelijk uit de situatie voor (links) enna (rechts) de actie.

De gedetailleerde opvolging van het verbruik, hier van gas, laat toe omde prestaties van diverse vestigingen te vergelijken, wat bijna automa-tisch resulteert in een dalend totaalverbruik, zoals weergegeven in dezegrafiek. (Initial Textiles)

schillende vestigingen met elkaar te kunnen ver-gelijken werd aan elk type product een wegings-factor toegekend.

Orde en netheid op de werkplek geborgdvia de TUTTAVA® methode

De Zoo Antwerpen wilde de orde en netheid van dedienstgang verbeteren en borgen. Doordat velediensten dagelijks gebruikmaken van deze gang(dierverzorgers, hoveniers, technische diensten,enzovoort), is iedereen betrokken partij en wordtniet één dienst geviseerd. Daarenboven komen


ook bezoekers voor bezoeken achter de schermenlangs deze dienstgang. Als instrument voor dewerkplekverbetering werd gekozen voor toepas-sing van de TUTTAVA®-methode.Deze Finse methode is een participatieve risico-analysemethode die, na implementatie van enkelemaanden, een meetsysteem oplevert dat een ob-jectieve meting doet naar orde, structuur, veilig-heid en milieu op de werkplek. Werkplekverbete-ring wordt gebruikt als voertuig voor veiligheid.Toepassing van het programma bevordert degroepsdynamiek en de werksfeer en voorkomt tot25% van de arbeidsongevallen. TUTTAVA® is inverschillende sectoren en bedrijfsomstandighedentoe te passen.TUTTAVA® kan alleen van start gaan en succeshebben als iedereen, van leidinggevende tot uit-voerder, eraan meewerkt. In onderling overleg

worden de verschillende aandachtspunten voororde, netheid, milieu, veiligheid en regels van goe-de praktijk besproken. Deze discussies resulterenin het opstellen van een standaard voor orde ennetheid waar iedereen het over eens is en tevenstot het opstellen van een duidelijke vragenlijstwaarbij het antwoord op de vragen ‘JA/NEEN ofOK/NOK’ moet zijn.Wanneer iedereen het eens is over de te stellenvragen, kan gestart worden met het “meten” opeen objectieve basis. Op regelmatige tijdstippen(bijvoorbeeld wekelijks) zal iemand de vragenlijstoverlopen en ter plekke de vragen beantwoorden.Het resultaat van de meting is het aantal positieveantwoorden waarbij kan gesteld worden dat degroep voor X % ordentelijk gewerkt heeft.De Zoo Antwerpen voerde via deze methodiek hetTUTTAVA®-systeem in voor de dienstgang. Speci-

Het resultaat van de TUTTAVA®-test is een aantal positieve en negatieve antwoorden, waaruit kan afgeleid worden dat debevraagde groep voor X % ordentelijk gewerkt heeft. (Zoo van Antwerpen)


fieke materialen werden aangekocht om de stan-daard te realiseren. Eenmaal per week wordt hetniveau van orde en netheid gemeten, waarbij deTUTTAVA®-verantwoordelijke van dienst de check-list overloopt en de vragen ter plaatse in dedienstgang beantwoordt. Via een scorediagram(doelstelling basisniveau van 60%) worden de re-sultaten opgelijst en teruggekoppeld naar de me-dewerkers. Bij een eerste evaluatie bleek dat meteen gemiddelde score van 65% de initiële doel-stelling gehaald was. De knelpunten rond orde ennetheid die naar boven kwamen, worden nu aan-gepakt en de lat zal systematisch hoger gelegdworden.

Meer inzicht verwerven in de milieu-im-pact van uw bedrijf via de systematiek“Mappen is Snappen”

Peleman Industries NV (Unibind) uit Puurs brachtde milieu-impact van het bedrijf in kaart via demethode ‘Mappen is Snappen’. Deze systematiekbiedt de bedrijfsleider een hulpmiddel om op eenpraktische, snelle en eenvoudige manier milieuri-sico’s en -problemen te identificeren, te visualise-ren en te analyseren om deze in de toekomst tekunnen beheersen. Dit leidt tot een continue ver-betering van het milieubeheer in al zijn aspecten.In een eerste stap wordt de plaats van het bedrijfop de ‘milieuladder’ bepaald, een voorstelling vande mate waarin milieuzorg binnen het bedrijf is in-geburgerd. Aan de bedrijfsleider wordt gevraagdzijn bedrijf spontaan op de milieuladder te plaat-sen. Achteraf wordt dan - op basis van de scoresdie worden gegenereerd via een minichecklist eneen rondgang - aangegeven waar het bedrijf zicheffectief op de milieuladder bevindt. Peleman In-dustries NV behaalde een mooie score van 71 opeen schaal tot 100 op de milieuladder. Realisatievan effectieve milieuzorg en een proactief beleid

Affiches uit de bedrijfsinterne sensibiliseringscampagne van (v.l.n.r.) Alpro, Alpro, Deceuninck, Leave your Marks, Pele-man Industries, Arcelor en Drukkerij De Cuyper.

staan hoog in het vaandel.De minichecklist bestaat uit een vragenlijst die isopgedeeld in zes milieuaspecten met betrekkingtot afval, water en afvalwater, geluid en trillingen,luchtverontreiniging, bodemverontreiniging enenergie en drie aspecten met betrekking op be-heersing risico’s, namelijk mobiliteit, veiligheid enarbeidshygiëne en omgevingsrisico’s. De inventa-risatie van de Afval Emissie en Preventie (AEP)-opportuniteiten - die verdergaan dan de wetgeving- laat toe om prioriteiten te stellen in de aanpakvan de problemen en risico’s binnen het bedrijf.Door specifiek op deze pijnpunten acties te plan-nen, zal de milieuzorg in het algemeen verbeterenen de veroorzaakte hinder of het mogelijk risicoverminderen. Bovendien zal dit hulpmiddel bijdra-gen om op termijn een milieuzorgsysteem zoalsbijvoorbeeld EMAS of ISO 14001 in kleinere bedrij-ven in te voeren.Om de top van de milieuladder te bereiken, dientPeleman Industries NV nog extra aandacht te be-steden aan beter beheer van afval, energiever-bruik, mobiliteit en het inschatten van de omge-vingsrisico’s. Hiervoor werden ondertussen con-crete verbeteracties opgezet. Een intern opgerich-te milieucel zal jaarlijks de ‘Mappen is Snappen’-oefening doorlopen om zo de verdere implementa-tie van milieuzorg in het bedrijf te kwantificeren!

Opleiding milieu met quiz

Bij Toyota Vehicle Logistics Centre te Zeebruggekrijgen de nieuwe werknemers een uitgebreideopleiding rond milieuaspecten. Werknemers die allanger actief zijn bij Toyota krijgen jaarlijks opfris-singstrainingen.Bij de nieuwe werknemers gaat het grotendeelsom interimwerknemers die een contract krijgenvia Randstad. Bedoeling is om iedereen warm temaken om ook hun steentje bij te dragen tot het


milieu en het succesvol behalen van de certifica-ten van ISO 14001 en het West-Vlaams Milieuchar-ter. De nadruk in de opleiding ligt op het correctsorteren van afval. Er worden een twintigtal ver-schillende afvalstromen ingezameld bij Toyota,gaande van vuile thinner, banden, autobatterijentot PMD, hout, glas en restafval. Per afvalstroomworden de inzamelrecipiënten getoond en wordende belangrijkste cijfergegevens (evolutie restafvalen papier & karton) besproken. Diverse afvalstro-men worden opengesteld voor de werknemers, zodraagt Toyota ook bij tot een betere scheiding vanhet huishoudelijk afval.Naast afval komt het energieverbruik aan bod inde opleiding. Toyota sensibiliseert de werknemersom ook thuis zorg te dragen voor het milieu. In ditkader werd er onder andere tijdens de maand juni(“green month”) wekelijks een milieutip van deweek uitgehangen.

Na de opleiding wordt telkens een quiz met tienvragen georganiseerd om de kennis over de be-sproken topics te testen. Bij een score van minderdan 80% wordt onmiddellijk een datum voor eennieuwe opleiding vastgelegd in samenspraak metRandstad.

Herziening verkeersstromen leidt tot te-vreden buren en werknemers

De beschuttende werkplaats Waak te Kuurne teltmeer dan 1.500 werknemers. Naast het goederen-transport brengt het woon-werkverkeer dagelijkseen belangrijke verkeersstroom met zich mee.Een goede organisatie van de mobiliteit is dus on-ontbeerlijk voor een vlot en veilig verloop van hetverkeer waarbij de hinder voor de buurt zo veelmogelijk beperkt wordt.De verkeerssituatie rond Waak 1 werd naar aan-leiding van de realisatie van een nieuw bedrijfsge-bouw in 2005 grondig geëvalueerd. Deze site ligt

in de onmiddellijke omgeving van een woonbuurt.De toenemende verkeersdrukte gaf aanleiding totdiverse klachten bij buurtbewoners. Daarnaastwaren er diverse meldingen van onveilige ver-keerssituaties tijdens de ochtendspits. Deze tweezaken waren de aanleiding tot een grondige her-ziening van de verkeerssituatie.In overleg met de gemeente Kuurne werd de Kon-gostraat volledig heringericht met verkeersrem-mende maatregelen en werd een zone voorbehou-den waar enkel bewoners kunnen parkeren. In ditdossier was de communicatie tussen Waak, de ge-meente Kuurne en de bewoners van groot belangzodat men tot een aanvaardbare oplossing vooralle partijen kon komen.

Voor verder onderzoek van de verkeerssituatie inen rond de site Waak 1 werd er binnen Waak eenwerkgroep ‘mobiliteit’ opgestart. Deze werkgroephad tot doel om de mobiliteitsproblematiek teanalyseren en verbeteringsvoorstellen aan te rei-ken. Voor de analyse werd onder andere gewerktmet video-opnames van de ochtendspits. Uit debeelden kwamen enkele knelpunten naar voor.Deze hebben geleid tot concrete acties, zoals:

- Het omleggen van de reisweg en het verplaatsenvan de stopplaatsen van de bussen voor ge-meenschappelijk vervoer van de Heirweg naarde Kongostraat. Vroeger blokkeerden de bussenvaak de verkeersstroom in de drukke Heirwegen waren er grote risico’s bij het afstappen vande busgebruikers ter hoogte van het fietspad.

- Het aanleggen van een veilige ‘kus en weg’-zonevoor medewerkers die door familie of collega’snaar het werk gebracht worden.

- De opstart van een carpoolingproject waarbijdoor de personeelsdienst voor elke nieuwe me-dewerker systematisch nagetrokken wordt of ercarpoolmogelijkheden zijn.

- Het organiseren van een fietscampagne (“fit...fitter... fiets”) waarbij fietsers wekelijks puntenkunnen verzamelen om te sparen voor een fluo-jasje.

- Het herzien van de interne verkeersstromen,door de herinplanting van de interne perso-neelsparking en de aanleg van de nodige op- enafritten waarbij het de bedoeling was om de la-waaihinder voor de buurtbewoners tot een mini-mum te herleiden.

Verschillende acties en doorgedreven intern enextern overleg hebben geleid tot positieve resulta-ten voor de buurt en de eigen werknemers!

Matten voorkomen grond- en waterveront-reiniging

Chemcopack te Kallo-Beveren schafte in het ka-der van een milieuverantwoorde opslag van che-mische producten zelfklevende matten aan die af-voerputten kunnen afdichten. De matten zijn ver-vaardigd uit een heel compact en flexibel materi-aal waardoor het zich perfect aan het oppervlakaanpast. Ze bezitten bovendien een hoge chemi-

Bij Toyota ligt een belangrijke nadruk in de opleiding van nieuwe inte-rimwerknemers op het correct sorteren van afval.


sche resistentie tegen olie, water en de meesteagressieve vloeistoffen en zijn ook herbruikbaar.De matten kunnen ingezet worden bij ongevallenom te verkomen dat schadelijke stoffen in degrond of riolering terechtkomen of als preventievemaatregel bij het laden en lossen in de buurt vanafvoerputten. Bij Chemcopack waar men chemi-sche producten afvult en verpakt, kunnen de mat-ten worden ingezet bij mogelijke lekkages of omte verkomen dat eventueel vervuild bluswater ge-loosd wordt in de dokken.

Noodplan in handige fichevorm

Rio Tinto Minerals Gent gevestigd in Gent-Zeeha-ven vermaalt talksteen tot talkpoeder. Bij de her-werking van hun noodplan koos men voor eennieuwe aanpak en werd een administratief ge-bruiksonvriendelijk document omgevormd naareen eenvoudig toegankelijk en up-to-date te hou-den fichesysteem. De uitgangspunten bij de op-maak waren de toepasbaarheid en de uitvoerbaar-heid. De noodprocedures moeten toepasbaar zijnin om het even welke situatie, gaande van eenkleine direct uitvoerbare interventie tot een zwaarongeval. De uitvoerbaarheid van een noodplanhoudt in dat de ernst van de situatie met een be-perkt aantal criteria exact kan worden ingeschat,de instructies eenduidig en bondig geformuleerdzijn in slagzinnen en dat de werknemers op dehoogte zijn van het bestaan en de inhoud van hetnoodplan. Resultaat is een map bestaande uit eenmiddenkatern en twee zijflappen. Deze bevat allenodige info: de noodtelefoonnummers, instructies,verduidelijkingen en de verantwoordelijkheden dievooraf aangeduide personen moeten nemen in ge-val van incidenten. Een onmisbare schakel in hetnoodplan is een degelijke opleiding van alle mede-werkers en frequente simulatieoefeningen. Bij in-dienstneming krijgt elke persoon een volledigeopleiding in verband met het noodplan. Jaarlijksworden de instructies en procedures heropgefristvoor alle personeelsleden en staan verschillende

Simulatieoefeningen maken deel uit van hetnoodplan. (Rio Tinto Minerals)

Zelfklevende matten laten toe om incidentelevervuiling beperkt te houden. (Chemcopack)

Een video-analyse van de ‘ochtendspits’ aan debedrijfsingang, leidde tot een hele reeks suc-cesvolle acties bij de beschuttende werkplaatsWaak.

oefeningen op het programma.Als tweede luik werd ook een disaster-recovery-managementplan uitgewerkt. Dit behandelt de or-ganisatie en de verantwoordelijkheden van het cri-siscomité dat in actie komt bij grote incidentenmet de nadruk op het herstel van het productie-proces. Vijfendertig mogelijke scenario’s werdenuitgewerkt en binnen deze scenario’s werden defuncties en de taken van de verschillende teamle-den beschreven. Taken zoals communicatie metexterne hulpdiensten, communicatie met pers enverwittigen van aanverwanten werden verdeeld,persberichten werden voorbereid,...



5. Beheersen vanemissies

Hoewel preventie en proces-geïntegreerde maat-regelen primeren op ‘end-of-pipe’-oplossingen,blijven investeringen in milieutechnologie vaak be-langrijk voor het halen van bepaalde normen en dereductie van de milieubelasting.

Enkele algemene thema’s waarop de Charter-be-drijven inspelen, zijn:- het beperken van schadelijke emissies naar

lucht en water;- aandacht voor de goede werking en continue op-

timalisatie van de waterzuiveringsinstallatie;

- de fosforproblematiek blijft voor veel bedrijven,voornamelijk uit de voedingssector, een belang-rijk aandachtspunt;

- het beperken van omgevingshinder door geur,stof en lawaai;

- grote investeringen en vernieuwingen in hetproductieproces vormen een belangrijk momentom duurzaamheidsaspecten zoals energiever-bruik, lawaai, veiligheid, emissies, ergonomie...mee te evalueren bij het maken van een keuze.

Beluchtingsmatten in waterzuivering alsalternatief voor oppervlaktebeluchters

Algist Bruggeman, producent van bakkersgist inGent, schakelde vorig jaar over naar mattenbe-luchting in hun waterzuivering. Voordien gebeurdede beluchting bij de mineralisatie van hun spuislibmet een traditionele oppervlaktebeluchter. Hetmineralisatiebekken heeft een inhoud van 2.600m3 en is 4,5 m diep, de ideale diepte voor de plaat-sing van deze beluchtingsmatten. In totaal werdener ongeveer veertig van deze semipermeabelematten geplaatst. Het grote voordeel van dit sys-teem is dat door een surpressor lucht wordt inge-blazen op de bodem van het bekken. Door dedrukverhoging wordt de lucht door de poriën vande mat in het bekken geblazen en kleine luchtbel-len stijgen vervolgens naar het oppervlak. De con-tacttijd is hierdoor veel langer dan bij een opper-vlaktebeluchter. Verschillende parameters wordencontinu gemeten om het beluchtingssysteem bij testuren. Bij het registreren van een overdruk wordtde compressor afgeschakeld om te voorkomen dat

Door middel van dagelijkse geurrondes rondom de hele stortplaats,gaat Depovan na welke de “maximale geurwaarnemingsafstand” is. Uitde resultaten blijkt dat de maximale geurwaarnemingsafstand sindseind 2006 niet groter was dan 100 m en dus binnen de eigendomsgrensblijft.


de matten worden beschadigd. Bij een lichte druk-verhoging wordt eerst azijnzuur gedoseerd om deeventuele kalkaanslag op de membranen te ver-wijderen. Ook de hoeveelheid opgeloste zuurstofwordt constant gemeten. De surpressor is fre-quentiegestuurd en wordt afhankelijk van de op-geloste zuurstof bijgeregeld naar 2mg/l. Zo wordtverzekerd dat de afbraak volledig is en dat niet teveel energie verbruikt wordt. Het systeem gene-reert automatisch een dagelijks verslag waarin demaximale zuurstof, de gemiddelde frequentie vande surpressor, de maximale druk van de mattenen het energieverbruik wordt opgenomen. Maan-delijks wordt ook het spuidebiet en de slibafvoerbijgehouden. Aan de hand van deze informatiewordt het rendement berekend. Het systeem le-vert een drievoudige winst op. Ten opzichte vanhet vorige systeem is er een betere mineralisatiewaardoor er 25% minder slib hoeft afgevoerd teworden en het energieverbruik is met 30% gere-duceerd. Een derde voordeel is dat men niet lan-ger fosforzuur hoeft toe te voegen aan de biologiewat vroeger noodzakelijk was om een goede in-fluentverhouding C/N/P te verkrijgen. Bij de verre-gaande afbraak van de slibcellen komen er numeer fosfaten vrij waardoor de verhouding opti-maler is en toevoegen van fosforzuur overbodig is.

Op zoek naar sporen van geur

Vanheede Environment Group beschikt in Rumbe-ke over een categorie II-stortplaats voor het stor-ten van niet-gevaarlijke huishoudelijke en daar-mee vergelijkbare bedrijfsafvalstoffen. Daarnaast

zijn een categorie I-stortplaats (voor asbesthou-dend bouwmateriaal waarin asbest onder gebon-den vorm aanwezig is) en een categorie III-stort-plaats (voor inerte afvalstoffen) aanwezig. Dezestortplaatsen worden samen met een groeve voorontginning van klei en zandleem uitgebaat doorDepovan nv.

Preventieve aanpak geurhinderBij de afbraak van de organische afvalstoffen in decategorie II-stortplaats ontstaat stortgas. Het vrij-komen van dit gas geeft aanleiding tot geurhinder.Om de geuremissies onder controle te houden,worden diverse preventieve maatregelen geno-men.

Om het ongecontroleerd vrijkomen van stortgas teverhinderen, wordt dit gas opgepompt en via eendrainagenetwerk naar twee gasmotoren gestuurdwaarbij elektriciteit geproduceerd wordt. Momen-teel kan voor een equivalent van 1800 huisgezin-nen groene elektriciteit geproduceerd worden methet stortgas.

Voor een optimale onttrekking van het gas uit destortplaats en dus een hoger rendement van debiogasmotoren, wordt continu gekeken voor hetbijplaatsen van ontgassingsbronnen. Deze bron-nen hebben een kleistop die regelmatig gecontro-leerd wordt en zijn afgedekt met een volledige rokin PE. Het deksel van de bronnen wordt stevig opz’n plaats gehouden door het gebruik van bouten(in plaats van spanringen vroeger). Deze maatre-gelen maken dat de geurbronnen volledig afgeslo-

De ontgassingsbronnen bij Depovan heb-ben een kleistop die regelmatig gecontro-leerd wordt en zijn afgedekt met een vol-ledige rok in PE. Het deksel van de bron-nen wordt stevig op z’n plaats gehoudendoor het gebruik van bouten.

Door het gebruik van beluchtingsmatten realiseerde Algist Bruggemaneen betere mineralisatie waardoor er 25% minder slib hoeft afgevoerd teworden. Het energieverbruik daalde met 30%.


ten zijn en het risico voor het ontsnappen van geurbeperkt wordt (zie detailfoto).Bij eventuele defecten of onderhoud aan een gas-motor wordt het overtollige stortgas afgefakkelden verbrand op 1200 °C (hoger dan de wettelijkenorm van 800 °C) zodat zeker alle geurpartikelsverwijderd worden. Een deel van het geproduceer-de stortgas kan tijdelijk gebufferd worden in destortplaats zelf.Het opgepompte percolaatwater afkomstig uit destortplaats wordt tijdelijk bewaard in een tank.Deze tank is overdekt en aangesloten op eentweetrapsbiofilter.Hoewel niet wettelijk verplicht, worden de banket-ten waar gestort is, indien technisch mogelijk, af-gedekt met folie.Bij aanlevering van vrachten met een lading diegeur kan afgeven, worden deze afvalstoffen on-middellijk afgedekt en wordt een geurverneve-lingsinstallatie op basis van etherische oliën ge-bruikt die de geur maskeert. Het gebruik van dezevernevelingsinstallatie wordt tot een minimum be-perkt. Preventie van geurhinder primeert immers!

Meten is wetenOm de impact van de diverse maatregelen en destand van zaken rond geuremissies te kunnenkwantificeren, telt hier ook het ‘meten is weten’-principe. In 1999 en 2005 werden door professio-nele geurstudiebureaus studies uitgevoerd waarbijgezocht werd naar de geurinvloedsfeer van destortplaats. Jan, een medewerker van Depovan,volgde bij het geurstudiebureau PRG een opleidingrond de diverse aspecten van geur en het in kaartbrengen van geur. Concreet wordt door middelvan dagelijkse geurrondes rondom de hele stort-plaats genoteerd welke de “maximale geurwaar-nemingsafstand” is. Regelmatig gebeuren die me-tingen ook ‘s nachts en in het weekend. Wanneer

geur vastgesteld wordt, wordt de mogelijke oor-zaak genoteerd naast de maatregelen die geno-men worden om het probleem op te lossen.De dagelijkse notities stellen Jan in staat om elkemaand een “gemiddelde maximale geurwaarne-mingsafstand” te berekenen. Dit doet hij nu al driejaar aan een stuk. De resultaten worden uitgezetop een grafiek. Hieruit blijkt dat sedert oktober2006 de maximale geurwaarnemingsafstand zichniet verder situeerde dan 100 m van de geurbron.In de praktijk betekent dit dat deze waarde zichniet buiten de eigendomsgrens situeerde.

Dergelijke resultaten tonen aan dat de geurpro-blematiek vrij goed onder controle is. Bij onder-houdswerken van de gasbronnen of bij het plaat-sen van nieuwe gasbronnen is het risico op geur-hinder nog het grootst. Dit motiveert VanheedeEnvironment Group om in de toekomst te blijveninvesteren in maatregelen die geuremissie minde-ren of helemaal kunnen voorkomen.

CommunicatieDe positieve resultaten en inspanningen weerspie-gelen zich in de sterk dalende trend in het aantalklachten en opmerkingen van buren. Bij de nieuwemilieuvergunningsaanvraag in 2007 werden er tij-dens het openbaar onderzoek geen klachten ofbezwaarschriften ingediend, wat aantoont dat ereen goede verstandhouding is met de buren en hetgeurprobleem inderdaad onder controle is.Een doorgedreven en open communicatie met debuurt wordt gerealiseerd door diverse initiatieven.Wanneer er werken gepland zijn aan bijvoorbeeldde ontgassingsbronnen worden de buren voorafverwittigd en op de hoogte gebracht dat er tijdelijkgeurhinder kan ontstaan. Naar aanleiding van denieuwe vergunningsaanvraag werd vrijwillig eeninfo-avond georganiseerd voor de buren. Twee-

Bij Speciality Polymers Antwerp (SPA) worden alle moge-lijke lekbronnen ‘afgesnifferd’ met draagbare explosie-vrije meettoestellen. Het meten en beheren van de fugitie-ve emissies gebeurt volgens het EPA methode 21-proto-col.

Het afzuigsysteem bij Matec is uitgerust met een plaatse-lijke verlichting die tegelijk zorgt voor een beter zicht eneen fijnere afwerking van de matrijs.



maal per jaar wordt een infoblad verspreid naarde werknemers, buren en diverse overheden.Buurtbewoners kunnen terecht op een groennummer met klachten in verband met geur, la-waai,... en een klachtenprocedure zit vervat in hetmanagementsysteem van het bedrijf, dat getoetstwordt aan verschillende normen (bijvoorbeeld ISO9001). In het geval van milieu-incidenten bestaater daarnaast een procedure voor het verwittigenvan de buren en de betrokken overheidsdiensten.Openheid ten opzichte van de omgeving leidt dustot een goede verstandhouding en tevreden buren.

Stofafzuiging gaat hand in hand met ergo-nomie!

Matec uit Hooglede produceert matrijzen die toe-gepast worden in de extrusie van aluminiumpro-fielen. In de slijpafdeling worden de stalen matrij-zen afgewerkt. Het slijpen gebeurt handmatig metpersluchtaangedreven materiaal. Daarbij komtstof van slijpresten vrij. Om de verspreiding vanhet stof in de werkplaats te voorkomen, werdgeïnvesteerd in een stofafzuigsysteem per werk-post. Het opgezogen stof wordt centraal verza-meld in een zak. Om de concrete resultaten van deinvestering in kaart te brengen, werden stofmetin-gen op werkpostniveau uitgevoerd. De metingtoonde positieve resultaten aan. Daarnaast is hetafzuigsysteem uitgerust met een plaatselijke ver-lichting die tegelijk zorgt voor een beter zicht eneen fijnere afwerking van de matrijs. Deze inves-tering heeft dus tegelijk een positief effect op deergonomie en de werkomgeving.

Folies voorkomen bodemverontreiniging

SADEF, producent van nabewerkte/oppervlaktebe-handelde koudgeprofileerde profielen en gelaste

vormbuizen uit Gits, investeerde recent in eengloednieuwe productiehal. Bij de bouw van dezehal werd reeds rekening gehouden met preventievan bodemen grondwaterverontreiniging. De ma-chines in de hal werden vooraf exact ingepland inde ruimte. Op de plaats waar de machines zullenkomen, werden putten uitgegraven die afgedektwerden met een speciale folie. Deze oliebestendi-ge pvc-folie voorkomt dat olie in de bodem kandringen en kan dus beschouwd worden als eengoed alternatief voor de traditionele lekbakkenonder machines. Een toezichtsbuis stelt SADEF instaat regelmatig te controleren en eventuele spillste verwijderen met behulp van een pomp.

Aanpassingen tankstation leiden tot inte-gratie in omgeving en preventie bodemver-ontreiniging

Autobedrijf Ost te Wetteren heeft naast een gara-ge voor personenwagens ook een tankstation.Rondom het tankstation heeft men groenaanplan-ting voorzien om een natuurlijk kader te creëren.Tussen de vulplaats en de plantenbakken is eenhoog opstaand muurtje geplaatst om incidentenbij het aan- en afkoppelen van de tankwagen tevoorkomen. Hierdoor wordt het risico op bodem-verontreiniging tot een minimum beperkt.

Opsporen van lekken rendeert!

Sinds 1994 zet Speciality Polymers Antwerp (SPA)zich in om de voetafdruk van het bedrijf op het mi-lieu te verkleinen. SPA is gespecialiseerd in deproductie van homo- en copolymeren, de basisvoor de productie van kunststof artikelen.Door het opsporen en dichten van fugitieve emis-sies wil SPA de uitstoot van schadelijke stoffendoen dalen en de geurhinder beperken. Fugitieve

Op de plaats waar de machines zullen komen, werdenputten uitgegraven die afgedekt werden met een specialefolie. (Sadef)

Autobedrijf Ost bouwde hoog opstaand muurtje om inci-denten bij het aan- en afkoppelen van de tankwagen tevoorkomen.


Het inzetten van geluidsarme reach-stackers en optimali-satie van de te volgen route doen het aantal decibels da-len. (TCT Belgium)

onderhoud uitgevoerd. Dit resulteerde in een da-ling van de emissies van 41 ton naar 32 ton. In ok-tober 2007 werd tijdens de shutdown de vervan-ging gepland van te vernieuwen onderdelen: hier-mee werd nog eens een besparing van 10 tonvooropgesteld.

Zuurreinigingsbak in plaats van verneve-ling

Het Katoen Natie-bedrijf Silo Cleaning te Kallodoet de inen uitwendige reiniging van tankwa-gens na het vervoer van niet-ADR goederen. Dekoppelstukken werden vroeger gereinigd doormiddel van een vernevelaar met fosforzuur. Hetfosforzuur kwam daarna terecht op de pistes enwerd afgevoerd naar de waterzuivering. Om dehoeveelheid fosforzuur te verminderen en te ver-hinderen dat dit nog langer in de waterzuiveringterechtkomt, worden de ‘stukken’ nu gereinigd inzuurreinigingsbakken. Verspreid over de verschil-lende pistes werden vier zuurbestendige bakkengeplaatst met 10% fosforzuur. Deze bakken zijnvoorzien van roosters zodat de stukken kunnenworden ondergedompeld. Na het reinigen kan derooster in een hogere stand vastgezet worden zo-dat de stukken uitlekken in de bak. De standtijdvan de zuurreiniging wordt geschat op drie maan-den, waardoor het verbruik lager is dan vroeger.Zo wordt er momenteel gemiddeld 80% minderzuur verbruikt.

Vermindering van geluidsoverlast ontlastnabijgelegen woonkern

TCT Belgium NV, een trimodale containerterminalop het Zeekanaal Schelde-Brussel in Willebroek,heeft onder andere vijf reachstackers ter beschik-king voor zijn laad- en losactiviteiten. De aange-voerde containers worden gedurende een korte

emissies zijn emissies afkomstig van lekkende lei-dingonderdelen en uitrusting zoals kleppen, flen-zen, pompdichtingen, open einden, dichtingen,drukventielkleppen, ... De emissie afkomstig vaneen van deze componenten is in vele gevallenklein, maar een groot aantal lekkende componen-ten kan in een significante emissie resulteren.

Om lekken op te sporen, deed het bedrijf beroepop The Sniffers uit Mol. Zij kregen de opdracht omlekken van gassen (ethyleen, propyleen) en lekkenop vloeistofleidingen op te sporen. Eerst duiddende werknemers van SPA op procestekeningen aanwaar er mogelijke lekbronnen zouden kunnen zijn.Daarna voerden The Sniffers metingen uit. In to-taal werden 20.385 punten gecontroleerd.Het meten en beheren van de fugitieve emissiesgebeurde volgens het EPA methode 21-protocol,waarbij de berekeningen van de emissies gebeu-ren via de correlatiemethode. Deze methode isook opgenomen in de komende Vlarem-wetgevingmet betrekking tot het fugitieve-emissiebeheers-programma. Dit programma wordt ook wel LDAR(Leak Detection And Repair) genoemd.

Een meetprogramma zoals LDAR heeft als doel delekken te detecteren, te identificeren en te lokali-seren. De fugitieve emissies worden begroot. Deoutput is de globale emissie in kg/jaar en dit persite, sectie, stroom. Daarnaast wordt een repara-tieplan uitgeschreven. Alle individuele lekken ende apparaten waarop deze lekken zich bevinden,worden weergegeven op plannen. Deze individuelelekidentificatie wordt bekomen door alle mogelijkelekbronnen af te ‘snifferen’ met draagbare explo-sievrije FID (Flame Ionization Detectors) en PID(Photo Ionization Detectors) meettoestellen.Als er een lek gevonden wordt, zet de onder-houdsploeg van SPA zich in om de problemen zosnel mogelijk op te lossen. Waar mogelijk werd

Zuurreinigingsbak in plaats van verneveling (SiloCleaning)


Door voor de dosering van FeCl3 gebruik te maken van pompen en een grote op-slagtank bekomt men een meer gelijkmatige en precieze dosering.

periode op de terminal gezet om nadien weer ver-der vervoerd te worden via weg of water.

Om het geluid te reduceren dat vrijkomt bij hetstapelen en verplaatsen van containers, onder-zocht het bedrijf het marktaanbod van geluidsar-me hefwerktuigen. Een nieuw type werd uitgeko-zen voor een piloottest. Het resultaat was positief:het aantal decibels daalde van 112 dB(a) tot 110dB(a). TCT Belgium besloot om de stackers stel-selmatig te vervangen door dit nieuwe type.

Om de geluidsoverlast nog verder terug te drin-gen, werd het probleem opgesplitst: niet alleen dereachstackers werden vervangen, ook de indelingvan de containerterminal werd herbekeken. Doorde containers anders te oriënteren ten opzichtevan de nabijgelegen woonkern, wijzigde de routevan de reachstackers en daalde het geluidsniveauaanzienlijk. Deze optimalisatie van het aan- en af-rijden zorgde er ook voor dat de stackers nu voor-al voor- en achteruit- rijden in de plaats van“rond” te rijden met minder bandenslijtage tot ge-volg. Het automatisch stilvallen van de stackersna 10 minuten inactiviteit genereerde nog een bij-komende geluidsreductie.

Fosforproblematiek

In het kader van het thema ‘emissies naar water’blijven de fosforemissies een belangrijk aan-dachts- en werkpunt. Om de geldende normen tehalen, wordt geïnvesteerd in verregaande zuive-ringstechnieken en optimalisatie van de fosforver-wijdering. Er wordt ook aan preventie van fosfore-missies gedacht door bijvoorbeeld de aanpassingvan het type reinigingsmiddel, de aparte afvoervan fosfor-rijke afvalwaters...Voor de fysico-chemische fosforverwijdering wordtvaak gebruikgemaakt van FeCl3. Het geproduceer-de en bezonken slib wordt nadien afgevoerd alsafval en eventueel gebruikt als secundaire grond-stof (bijvoorbeeld als bodemverbeterend middel).Aangezien een optimale dosering van FeCl3 eeninvloed heeft op de fosforverwijdering en de slib-productie, wordt hierop vaak ingezet door bedrij-ven. Enkele bedrijven investeerden reeds in eengrote opslagtank voor de dosering van FeCl3 (alsalternatief voor de kleinere multiboxen). Doseringkan aangestuurd worden door de waterzuiverings-installatie (bijvoorbeeld enkel dosering tijdens be-luchting). Door gebruik te maken van pompen be-komt men eveneens een meer gelijkmatige enprecieze dosering.

Voor meer informatie omtrent deze brochure en het Milieucharter:

[email protected] • [email protected] • [email protected]

Deze katern vormt een nieuw luik in de informatiecampagne die door de POM West-Vlaanderen, VOKA Kamer van Koophandel Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen, Kempen en Mechelen; en ecoTips in samenwerking met de deelnemende Milieucharterbedrijven werd opgezet rond concrete eco-efficiënte investeringen gerealiseerd in het kader van de Milieucharterdeelname van deze bedrijven. Hoewel deze investeringen vaak zijn uitgewerkt in functie van een specifieke situatie, eigen aan de onderneming of aan het gevoerde productieproces, blijken veel van de geselecteerde initiatieven een overdrachtelijke waarde te hebben, waardoor ze ook in andere bedrijven en sectoren zeker hun nut zullen bewijzen.

Milieu- investeringen in beeld - pomwvl.bepomwvl.be/sites/default/files/uploads/duurzaam...als stoom...

Documents

Transcript of Milieu- investeringen in beeld - pomwvl.bepomwvl.be/sites/default/files/uploads/duurzaam...als stoom...