Mijn kansen hierKleur in zorg en welzijnZeeuwse allochtonen vertellenhun loopbaanverhaal

Kleur in de zorg

Voorwoord

De Nederlandse samenleving kent een hoge mate van diversiteit. Mensen verschillen

naar leeftijd, geslacht en niet in de laatste plaats ook naar cultuur en etniciteit.

Daarom is voor organisaties, waaronder zorg- en welzijnsorganisaties, alleen al

vanuit een maatschappelijk oogpunt een divers personeelsbestand belangrijk: een

personeelsbestand dat een evenredige afspiegeling vormt van de maatschappij: jong en

oud, man en vrouw en dus ook autochtoon en allochtoon.

In Zeeland wonen een kleine 60.000 allochtonen (± 16% van de Zeeuwse bevolking). In

dit boekje komen zij nadrukkelijk in beeld en aan het woord. We krijgen in een notendop

te horen, aan de hand van ervaringen in ieders levensloop, welke belangrijke functie hij

of zij op dit moment vervult in een Zeeuwse zorg- of welzijnsorganisatie.

De verhalen laten zien welke voldoening het werken in de sector geeft. Getuige

uitspraken als: ‘het is fijn als je waardering krijgt om wat je doet’, ‘dit is zulk dankbaar

werk, het geeft veel voldoening’, ‘ik ben zo blij dat ik nu in de zorg werk, met mensen’

en ‘in de zorg kun je doorgroeien’. Niet onbelangrijk omdat het steeds urgenter wordt om

zoveel mogelijk mensen te interesseren voor een loopbaan in zorg of welzijn. Want we

staan aan de vooravond van een grote uittocht. Het kan inmiddels genoegzaam bekend

zijn: door de vergrijzing ontstaat een sterke vervangingsvraag en door de ontgroening is

er onvoldoende nieuwe instroom.

We bedanken uiteraard alle geïnterviewden die in diverse kleuren voor het voetlicht

traden, met als resultaat inspirerende gesprekken met mensen die plezier uitstralen naar

hun omgeving. Nederlanders, die ook een unieke en onmisbare bijdrage leveren aan de

organisatie waarin ze werken. In de discussie over de oorzaken van het personeelstekort

in de zorg- en welzijnssector spelen twee kleuren een hoofdrol: vergrijzing en

ontgroening. Maar de echte zorg, zo blijkt wel, is veel kleurrijker. Ik werd in ieder geval

getroffen door de enthousiaste en kleurige verhalen en karakters. Ik hoop u ook!

Dr. Joost Naafs

Directeur Stichting ViaZorg

Kleur in de zorg

We spraken met:

10 1814 22

Nevzat Altikulaç

Melvi de Groot-Sinaga

‘In Nederland zijn weer veel andere goede dingen’

Indonesië

Khizar Khan

‘Ik leer elke dag wel iets nieuws’

Pakistan

Portia Hashe

‘Van al mijn collega’s ben ik degene die het meeste huilt’

Zuid-Afrika

6

Eedy Klongkalw

‘De zorg is zoveel leuker, het gaat om mensen’

‘Aanpassen betekent niet dat je al je principes over boord zet’

Thailand Turkije

38 4234

Alina Mir Ngwa Le

Zuhal Tamambay-Coban

26

Lahcen Toukhsi

30

Serafine Kalubi-Kinkela

Marokko Congo Afghanistan Myanmar Turkije

‘Kansen moet je natuurlijk wel grijpen’

‘Nooit meer dan twee bakjes koffie drinken’

‘Ik krijg hier kansen om me te ontwikkelen’

‘Ik heb me erg eenzaam gevoeld de eerstejaren’

‘Niet oordelen voordat je iemand hebt gesproken’

6

Kleur in de zorg

7

Eedy Klongkalw (38)

‘De zorg is zoveel leuker, het gaat om mensen’

Uit: Thailand In Nederland sinds: 1989Woonplaats: MiddelburgWerk: Verzorgende bij de thuiszorg van Zorgstroom, Middelburg

Tweeëntwintig jaar geleden kwam ze uit Thailand met haar liefde mee naar

Nederland. Eedy was toen 18 jaar en kwam in Breskens terecht. Het eerste jaar was

moeilijk, door heimwee en natuurlijk taalproblemen. “Toch voelde ik me thuis in

Breskens, ik kende er iedereen. In een bepaald opzicht was die

periode ook ‘makkelijk’: ik hoefde niet te werken en ik ging

twee keer per jaar terug naar Thailand.” Nederlands leert ze

zichzelf aan, met boeken, de televisie en contacten met andere

mensen. Eedy heeft een zoon die nu veertien jaar oud is.

8

Geslaagd

voor mijn diploma

verzorgende

Het is fijn als

je waardering

krijgt om wat

je doet

Kleur in de zorg

9

Inmiddels woont Eedy langer in Nederland dan ze ooit in Thailand heeft gewoond,

Breskens is verruild voor Middelburg. “Ik ben gehecht aan Nederland, ik vind het

hier mooier en er zijn veel lieve mensen. Zeker ook op mijn werk bij Zorgstroom in

Middelburg waar ik acht jaar geleden in dienst ben gekomen nadat mijn man en ik

uit elkaar zijn gegaan. Eerst deed ik huishoudelijk werk, maar nu ben ik geslaagd

voor mijn diploma Verzorgende via het interne opleidingstraject. Ik ben er echt

trots op. Daarvoor werkte ik af-en-toe in fabrieken, maar de

zorg is zoveel leuker, het gaat hier om mensen en ik krijg veel

kansen hier. Ik kan goed met iedereen opschieten, ook met

mijn collega’s. Soms is mijn niet-perfecte Nederlands een pré.

Cliënten lachen dan om wat ik zeg of om de manier waarop ik

het zeg. Het is fijn als je waardering krijgt om wat je doet.”

‘Opa’ en ‘oma’ zijn hier geen eretitels

Eedy heeft natuurlijk wel eens te maken gehad met verschillen

in cultuur. “Wij spreken in Thailand met veel respect over

ouderen. De termen ‘opa’ en ‘oma’ zijn bijna eretitels. Ik ben

er vrij snel achter gekomen dat ik oudere mensen hier niet aan

moet spreken met opa en oma, dat wordt niet gewaardeerd!

Voorvallen die misschien iets vaker voorkomen vanwege mijn Thaise achtergrond

zijn mannelijke cliënten die aansturen op een bepaalde vorm van dienstverlening die

absoluut niet bij mijn werk hoort. Daar ben ik uitermate duidelijk in; als iemand zich

niet gedraagt ben ik weg en stap ik direct op mijn leidinggevende af.”

Iedereen heeft kansen nodig

Hoe ziet Eedy de toekomst? “Heel misschien ga ik terug naar Thailand. Maar nu

niet. Mijn zoon is Nederlands, hij gaat hier naar school en moet hier opgroeien.

Ik wil goed werk leveren en daarvan genieten. Ik wil iedereen blij maken en een

goede medewerker van Zorgstroom zijn. Mijn hoop is dat iedereen met iedereen

samenwerkt, ongeacht je afkomst of nationaliteit. Geen ruziemaken en kansen

geven aan mensen die in Nederland komen wonen. Iedereen heeft kansen nodig.”

Ik wil

goed werk

leveren

en daarvan

genieten

10

Kleur in de zorg

11

Nevzat Altikulaç (49)

‘Aanpassen betekent niet dat je al je principes over boord zet’

Uit: Laçin, een dorpje aan de Zwarte Zee in het noorden van TurkijeIn Nederland sinds: 1978Woonplaats: MiddelburgWerk: Hoofd middelen en diensten bij de facilitaire dienst van

Emergis, Goes

“Ik ben het product van een gezinshereniging”. In 1973 – toen Nevzat elf jaar was –

werd zijn vader uitgenodigd om in Nederland te werken. Twee jaar later volgden zijn

moeder, broer en zusje. Nevzat bleef achter bij zijn oom. “Mijn ouders wilden niet

dat ik mijn opleiding zou afbreken. Bovendien verwachtten ze

dat ze binnen een paar jaar weer in Turkije zouden wonen.”

Het liep helemaal anders. Nevzat vond het verschrikkelijk dat

zijn ouders hem hadden achtergelaten. “Mijn oom heeft me

gelukkig altijd goed opgevangen. Hij stimuleerde me in mijn

ontwikkeling en had aandacht voor mijn verdriet. Ik haalde

goede cijfers, had mijn draai weer gevonden en was gelukkig.”

In 1978 moest Nevzat mee naar Nederland. Zijn broer werkte

als keukenhulp in een visrestaurant waar hij aan de slag

kon als afwashulp. Geen prettige introductie; buitenlanders

mochten volgens de kok geen apparaten bedienen, want die

wisten immers niet hoe die werkten.

Eén keer per week krijgt Nevzat Nederlandse les van Lisette. “In het begin zocht

ik altijd een smoes om niet te gaan. Lisette bleef echter volhouden. Ik voelde me

steeds veiliger bij haar. Ik was niet meer bang om stom gevonden te worden. Lisette

stimuleerde me deel te nemen aan de maatschappij.” Na twee maanden alleen

maar met de hand afwassen komt zijn baas er eindelijk achter dat hij meer kan dan

dat. Nevzat promoveert eerst tot keukenhulp en daarna mag hij achter het fornuis

gaan staan. “Ik ben zelf een koksopleiding gaan volgen. Toen de studieboeken op

de deurmat vielen, kreeg ik het bloedheet: ik kon wel Nederlands spreken maar niet

lezen! Ik heb mijn diploma gehaald doordat een vriendin me de lesstof voorlas en

uitlegde wat alles betekende.”

Blijven geloven in jezelf

Nevzat leert zijn Nederlandse vrouw kennen. Het grote solliciteren begint, want met

zijn onmogelijke werktijden is de kans op een succesvolle relatie klein. Zo’n veertig

brieven gaan de deur uit, op veel ervan krijgt hij niet eens antwoord. “Is het de

nonchalance van de werkgever, of heb ik de verkeerde naam en nationaliteit? Het

12

Hij had

aandacht

voor mijn

ontwikkeling en

mijn verdriet

Kleur in de zorg

13

antwoord doet er niet toe, want bij alles wat je doet moet je blijven geloven in

jezelf, je steeds weer aanpassen en je zelfvertrouwen behouden.” In 1990 wordt

hij na talloze afwijzingen aangenomen als kok bij Stichting Werkt voor Ouderen in

Vlissingen. “Het werk ging me gemakkelijk af. Na wat aandringen kreeg ik er taken

bij. Ik ben via allerlei tussenstappen hoofd huishouding van de gehele Stichting

geworden en ondertussen heb ik de opleiding facilitair manager afgerond. Het is fijn

om te merken dat mijn werkgevers in de zorg vertrouwen in mij hebben en mijn

ontwikkeling stimuleren.”

Geen voorkeursbehandeling

In 2007 stapt Nevzat over naar Emergis in Goes waar hij doorgroeit tot hoofd

middelen en diensten bij de facilitaire dienst. Hij geeft nu leiding aan 55

medewerkers. Momenteel is Nevzat gegrepen door het invoeren van een

‘horecamentaliteit’ bij de facilitaire dienst, gebaseerd op respect, vriendelijkheid

en voorkomendheid. Hij ambieert zelf nóg wel een stapje hoger. “Klinkt arrogant

misschien? Maar het is mogelijk. We zien wel, de tijd zal het leren. Ik ben ook

gelukkig met wat ik nu doe.”

Nevzat: “In de zorg kun je doorgroeien als je competenties hebt. Als je maar wil!

Als ik terugkijk, heb ik constant moeten vechten om mezelf te bewijzen. Als een

Nederlander loopt, moet ik rennen. Maar je kunt kiezen. Ik heb gekozen om mijn

eigen richting te bepalen. Daar moet je wel kracht voor hebben. Mijn werkgevers in

de zorg hebben mij daar gelukkig veel kansen voor gegeven.

Natuurlijk kom ik nog steeds wel eens mensen tegen die mij

beoordelen op mijn niet-Nederlandse afkomst. Mijn uitdaging

is om daar goed mee om te gaan en te blijven geloven in:

wie goed doet, goed ontmoet. Nieuwe Nederlanders zou ik op

het hart willen drukken de taal eerst goed te leren, zich steeds

weer aan te passen en te blijven geloven in zichzelf en hun

principes. Aanpassen betekent zeker niet dat je al je principes

over boord zet!” Werkgevers kunnen niet-Nederlanders

kansen geven en ze beoordelen op hun kwaliteiten. Nevzat:

“Ik hoef geen voorkeursbehandeling. Doe mij ‘gewoon’ een

gelijkwaardige behandeling.”

In de zorg

kun je door-

groeien als je

competenties

hebt

14

Kleur in de zorg

Khizar Khan (34)

‘Ik leer elke dag wel iets nieuws’

Uit: Gujarat, Pakistan In Nederland sinds: 1995Woonplaats: TerneuzenWerk: Consumptief medewerker in ziekenhuis

De Honte van ZorgSaam, Terneuzen

15

“Mijn familie is nog in Pakistan. Mijn vrouw Faiza en mijn drie kinderen; de oudste

is een jongen van 9, dan een meisje van 7 en weer een zoon van 5 jaar. Mooie

leeftijden en ik mis ze! Mijn moeder leeft ook nog in Pakistan. Ik spaar elke maand

geld voor hen. Eén keer per jaar ga ik twee maanden terug. Dat is een wereld van

verschil! Het gedeelte van Pakistan waar ik vandaan kom loopt minstens 20 jaar

achter. Dat was in het begin wel wennen hier in Nederland. Niet alleen de taal, maar

bijvoorbeeld ook het verkeer met alle regeltjes. Die zijn wel erg streng. In Pakistan

krijg je nooit een boete maar je moet wel heel goed opletten want het verkeer is

er gevaarlijk. Als er iets gebeurt krijg je geen hulp zoals hier in Nederland. Ik heb

hier een fiets en een scooter, ik ben bezig om mijn rijbewijs te halen. Dat kost veel

geld en ik ben ook aan het sparen voor een auto. Als ik mijn rijbewijs heb, kan

ik daarna misschien ook weer een andere opleiding gaan volgen. Mijn werkgever

wil me daar wel bij helpen. Ik werk nu met veel plezier als

consumptief medewerker bij ZorgSaam locatie De Honte in

Terneuzen. Dat is een soort keukenassistent, maar ik zou ook

best iets anders willen doen in het ziekenhuis. Elke dag leer

ik wel iets nieuws. Een nieuw woord of iets in de keuken. Ik

mis mijn familie natuurlijk. Ik hoop dat mijn vrouw en kinderen

dit jaar of volgend jaar naar hier kunnen komen. En anders ga

ik weer naar Pakistan, als ik genoeg geld gespaard heb. Mijn

moeder wil niet naar Nederland, ze wil in haar dorp blijven.”

Ik werk vaak in het weekend en op Christelijke feestdagen

Khizar was 18 jaar toen hij naar Nederland kwam. De eerste twee jaar had hij

heimwee, nu waardeert hij Nederland. De openheid en vrijheid van de Nederlanders

ervaart hij als heel prettig. Buiten geniet hij van de mooie natuur, het vele groen, de

mooie huizen en tuinen. Bovendien is het hier veel veiliger vergeleken met Pakistan.

Eindeloze Nederlandse regenbuien en kou kan hij minder waarderen. In Pakistan is

Khizar wel naar school geweest, maar had nog geen beroep geleerd. Hij was toen

immers nog maar 18 jaar. In Nederland kwam hij eerst in Oostburg terecht. Daar

woont ook een oom van hem. Hij is eerst drie jaar naar school gegaan. Natuurlijk

ook om Nederlands te leren, ‘een moeilijke taal’ vindt hij. Hij kreeg een baan in een

wasserij en daarna in de keuken van ZorgSaam in Oostburg. Eerst als uitzendkracht,

16

Je moet het

zelf gezellig

maken hè!

Kleur in de zorg

17

daarna als vaste medewerker. Met een reorganisatie kon hij naar de ZorgSaam

locatie de Honte in Terneuzen. “Veel dichterbij, dus voor mij veel beter. Inmiddels

werk ik al twaalf-en-een-half jaar bij ZorgSaam. Ik heb hier leuke collega’s en veel

vrienden uit Pakistan die me geholpen hebben toen ik hier kwam en heimwee

had. Ik snapte in het begin ook helemaal niets van de taal hier, dat maakt het erg

moeilijk. In het begin kreeg ik veel uitleg van mijn collega’s, dat was wel fijn. Op

vrijdag ga ik naar de moskee, daar krijg ik altijd vrij voor. Maar ik werk dan weer heel

vaak in het weekend, extra uurtjes tussendoor en op Christelijke feestdagen voor

mijn collega’s. Hierdoor kan ik eens per jaar voor langere tijd naar mijn familie in

Pakistan. Ik ben aardig voor iedereen. Je moet het zelf gezellig maken hè!”

Wederzijds begrip

“Met wederzijds begrip en vriendelijkheid gaat aanpassing voor

buitenlanders aan Nederland makkelijker. Samen praten is dus

belangrijk.” Khizar’s grote droom is om een eigen winkeltje te

beginnen in Pakistan wanneer hij genoeg heeft gespaard.

Samen

praten is dus

belangrijk

Ik leer elke

dag wel iets

nieuws

18

Kleur in de zorg

‘In Nederland zijn weer veel andere goede dingen’

19

Melvi de Groot-Sinaga (34)

Uit: Indonesië, Sumatra (bij het Toba meer)In Nederland sinds: 2006Woonplaats: VlissingenWerk: Verzorgende bij Stichting Werkt voor Ouderen in Scheldehof,

Vlissingen

“Verzorgingshuizen zijn een onbekend verschijnsel in Indonesië. Als je ouder of

hulpbehoevend wordt, dan zorgen je kinderen of familie voor je. Maar natuurlijk zijn

er ook mensen die niet kunnen terugvallen op familie. Mijn droom is om ooit voor

die ouderen in Indonesië te zorgen. Maar eerst wil ik hier in Nederland nog verder

leren en werken.” Melvi de Groot-Sinaga is aan het woord. Zij ontmoet Antoon de

Groot in 2004 in haar woonplaats bij het Toba meer op Sumatra. Ze werkte daar

als verpleegster in het ziekenhuis. In 2006 komt ze Antoon

achterna, naar Nederland. Ze wonen in Vlissingen.

“Eerst moest ik de taal onder de knie krijgen. In één jaar heb

ik Nederlands geleerd. Ik ben doorgegaan voor niveau 3, want

ik wil de taal echt goed beheersen. Dat heb je ook nodig om

20

Ik wil de taal

echt goed

beheersen

Kleur in de zorg

Mijn droom:

ooit voor ouderen

in Indonesië

zorgen

21

je cliënten goed te kunnen begrijpen. Hoewel, soms praten de

bewoners Zeeuws en dan is het toch weer moeilijk! Maar ze

helpen me altijd. Als ik het niet begrijp doen ze allerlei moeite

om het uit te leggen, net als mijn collega’s. Die helpen mij

soms met de dagrapportage want met de grammatica heb

ik nog steeds wat moeite. Heel lief. Zo leer ik elke dag. Niet

alleen de taal, maar door verhalen van bewoners over vroeger

doe ik veel kennis op over de geschiedenis en alle gebruiken van Nederland en

Zeeland. Het werkt aan twee kanten, want tegelijkertijd oefenen zij hun geheugen!”

Een dienstverlenende mentaliteit

Melvi is verzorgende bij Stichting Werkt voor Ouderen in

Vlissingen en heeft haar diploma mbo niveau 3. Als ze wil kan

ze via haar werkgever verder leren, iets dat ze erg waardeert.

Melvi spoort haar vriendin uit de Filippijnen aan om ook te

gaan leren zodat ze kan gaan werken in de zorg. Melvi: “Het

is zulk mooi werk, ik vind het prachtig om oudere mensen

te verzorgen en te begeleiden. In Indonesië hebben we veel

respect voor ouderen. Dat is in Nederland minder, maar hier

zijn weer heel veel andere goede dingen. Er is veel zekerheid

bijvoorbeeld. Een goed zorgsysteem. Veel gelijkheid in mijn

werk, minder verschil tussen de baas en de medewerker. Ik

werk graag, ook om mijn moeder in Indonesië financieel

te helpen. Er wordt daar wel verwacht dat een dochter

allerlei (zorg)taken op zich neemt. Niet leuk aan Nederland vind ik het weer. En

de taal is gewoon moeilijk. Soms overkomt me wel eens iets dat niet zo prettig

is. Bijvoorbeeld op de markt wanneer voordringende Nederlanders eerder geholpen

worden. Vroeger kon ik er niets van zeggen, ik wist alleen de woorden ja, nee en

dankuwel. Maar nu zeg ik er wel wat van. Het zijn maar kleine dingen, maar die

maken me dan wel een beetje verdrietig. Een tip voor andere niet-Nederlanders?

Niet afwachten, maar initiatief nemen. Kijken waar het werk ligt en dat direct doen.

Goed samenwerken met je collega’s. Een dienstverlenende mentaliteit zonder er iets

voor terug te verwachten. Dat geeft een goed gevoel!”

Niet

afwachten,

maar initiatief

nemen

Ook door

verhalen van

bewoners over

vroeger leer ik

elke dag

22

Kleur in de zorg

23

Portia Hashe (36)

‘Van al mijn collega’s ben ik degene die het meeste huilt’

Uit: Portia Elisabeth, Zuid-AfrikaIn Nederland sinds: 2008Woonplaats: ColijnsplaatStudie: Verzorgende IG bij het ROC Zeeland

“Van al mijn collega’s ben ik degene die het meeste huilt! In de ouderenzorg is het

logisch dat je afscheid moet nemen van de mensen die je verzorgt. Dat weet ik ook

wel, maar ik kan mijn tranen dan niet bedwingen. Mijn culturele achtergrond speelt

me daarbij wel parten.” Aan het woord is Portia Hashe. Ze kwam in 2008 vanuit Zuid-

Afrika naar Nederland, de liefde achterna.

Portia: “In Zuid-Afrika is het duur om te studeren. De

combinatie van werken en leren die ik in Nederland bij mijn

werkgever kan doen vind ik echt geweldig. Eerst wilde ik de

techniek in, elektricien worden. Maar ik ben zo blij dat ik nu in

de zorg werk, met mensen. Ik hou van oude mensen!”

Het eerste half jaar heeft Portia Nederlands geleerd. Ze kon dat

combineren met werk tegen een vergoeding in verzorgingshuis

Cleijenborch in Colijnsplaat, geregeld door ViaZorg. Na deze

24

Ik ben heel

positief

ingesteld

Kleur in de zorg

Als je niets

vraagt, dan

zullen mensen

niet vaak

spontaan een

gesprek met jou

aangaan

25

periode heeft ze bij het ROC Zeeland te Goes de beroepsbegeleidende leerweg

gevolgd voor helpende in de zorg. Dat betekent één dag per week naar school

en drie dagen werken. Haar stage kon ze in Cleijenborch volgen. Tegelijkertijd

werkte ze via ABTZ thuiszorg bij Het Gors met lichamelijk gehandicapten en deed ze

huishoudelijk werk bij de mensen thuis in dienst van Allévo. Haar studie heeft ze met

goed gevolg afgerond, nu start ze met Verzorgende IG bij het ROC Zeeland te Goes.

Ik wil alles en iedereen leren kennen om de taal en cultuur te begrijpen

“Het valt echt niet mee, dat Nederlands. Maar ik ben heel positief ingesteld. Ik

vraag ook veel dingen en dan krijg ik van de Nederlanders altijd goed antwoord

en mensen zijn ook blij dat ze me iets uit kunnen leggen. Als je niets vraagt, dan

zullen ze niet vaak spontaan een gesprek met jou aangaan. Het initiatief moet dus

echt van mij komen. Sommige oudere mensen in het verzorgingshuis worden wel

eens ongeduldig als ik iets niet direct snap. Nou ja, die praten soms ook nog eens

plat Zeeuws! Ik meng me echt onder alle Nederlanders, wil alles en iedereen leren

kennen om de taal en cultuur te begrijpen. Mijn stagebegeleider helpt goed, zij is

streng maar ik krijg wel veel kansen.”

Verder leren in de zorg

“In mijn persoonlijk leven vind ik het erg moeilijk dat ik mijn

familie en vrienden heb moeten achterlaten in Zuid-Afrika. Er

heerst veel aids in het gebied waar ik vandaan kom en dat eist

veel slachtoffers. Mijn broer van 41 jaar bijvoorbeeld, maar ook

mijn neefje van 26 en vorige week mijn vriendin van 35 jaar. Het

is schering en inslag. Voor mijn broer ben ik terug geweest om

afscheid te nemen, maar dat kan natuurlijk niet bij iedereen. De

afstand is dan wel erg groot, ik ben zo ver weg van hen! Mensen

hier realiseren zich deze situatie niet. Dat maakt het voor mij

wel eens moeilijk maar ik put kracht uit mijn geloof. Ooit wil ik

een project voor oudere mensen opzetten in Zuid-Afrika. Maar

eerst wil ik nog verder leren in de zorg, professioneel helpen en

mijn kinderen een mooi leven geven.”

Ik vind het

erg moeilijk

dat mijn

familie en

vrienden zo ver

weg zijn

26

Kleur in de zorg

27

Lahcen Toukhsi (38)

‘Kansen moet je natuurlijk wel grijpen’

Uit: Marokko In Nederland sinds: 2000Woonplaats: VlissingenWerk: Sociaal cultureel medewerker/ambulant jongerenwerker

bij Stichting Palladium, Vlissingen

‘School is belangrijk, daarmee kun je het verschil maken!’ Dat is waar Lahcen

Vlissingse jongeren én hun ouders van probeert te overtuigen. Het is een motto dat

hij zelf in de praktijk heeft gebracht. Toen hij in 2000 naar Nederland kwam, had hij

al de nodige bagage in de vorm van een universitaire studie economie, maatschappij

en cultuur plús 4 jaar ervaring in pedagogisch onderwijs. Toch waren het vooral de

scholingsmogelijkheden die hem van Marrakesh naar Nederland lokten. Na een jaar

inburgering en Nederlands leren vervolgt hij zijn intellectuele pad op de Hogeschool

van Amsterdam, bedrijfswiskunde en informatica. Diverse banen volgen. In de

beveiliging, welzijn, maar ook ‘op straat’.

“In Amsterdam werkte ik met verslaafden, ouderen en jongeren. In 2007 ben

ik naar Vlissingen gekomen. Ik ben er sociaal cultureel medewerker/ambulant

jongerenwerker bij Stichting Palladium in Vlissingen. Voor alle jongeren, zeker

niet alleen de Marokkaanse. In mijn takenpakket zit ook het coördineren van de

straatcoaches. Samen met jongeren organiseer ik in Vlissingen activiteiten om ze

van de straat te houden. Belangrijk is om problemen van jongeren vroegtijdig te

signaleren en dus erger te voorkomen. Daarvoor heb ik niet alleen contact met de

jongeren zelf, maar ook met hun omgeving, het netwerk waarin ze functioneren.

Uitgangspunt is dat iedereen veilig en gezond op moet kunnen

groeien, zijn talenten ontwikkelt en een steentje bijdraagt aan

de maatschappij. Een aantal jongeren en zeker ook hun ouders

hebben daar wel hulp bij nodig.”

Bewijzen dat ik een ‘goede’ Marokkaan ben

Lahcen is tevreden over zijn werkgever Palladium en de

gemeente Vlissingen, die hem toegang hebben gegeven tot

veel cursussen en trainingen. “Ik krijg veel kansen. Die moet

je natuurlijk wel grijpen. Toch als ik ergens ‘nieuw’ kom moet

ik steeds bewijzen dat ik ‘een goede Marokkaan’ ben. Maar ik

lever mijn bijdrage aan de maatschappij wel. Ook al heb ik dezelfde diploma’s als

een Nederlander, het is toch vaak eerst zien en dan geloven. Ik ben een professional

en die veroordelende mentaliteit stoort me wel, hoewel ik geleerd heb ermee om te

gaan.” Een tip dus voor iedereen, werkgever of niet: stel je oordeel uit.

28

Verhalen en

vooroordelen

ontzenuwen

Kleur in de zorg

29

Onzin!

De belofte van Lahcen aan de toekomst is een bijdrage leveren

aan het geluk van de Vlissingse jongeren en de veiligheid van

de stad. “Ik loop over van de ideeën, heb veel projecten in

mijn hoofd die ik hopelijk zal kunnen realiseren.” Daarnaast

ontzenuwt hij, waar hij maar kan, de verhalen die niet kloppen

bijvoorbeeld over Marokkaanse ouders die niet van hun

kinderen zouden houden omdat ze hen ‘zomaar’ de straat op

sturen bijvoorbeeld. “Onzin!”

Ik lever mijn

bijdrage aan de

maatschappij

wel

Tip voor

werkgevers:

stel je oordeel

uit!

30

Kleur in de zorg

31

Serafine Kalubi-Kinkela (47)

‘Nooit meer dan twee bakjes koffie drinken’

Uit: Kinshasa, Congo (toen Zaïre)In Nederland sinds: 1988Woonplaats: BiezelingeWerk: Kok in verzorgingshuis Cederhof, Kapelle

“Mijn man zat in het leger. Er deden zich dingen voor waar hij het niet mee eens

was. Daardoor kwam hij diep in de problemen en hij voelde zich niet meer veilig.

Hij nam ontslag en moest onderduiken. In 1986 is hij gevlucht. Achterblijven was

gevaarlijk, ik ben later ook gevlucht. Mijn man had inmiddels

een appartementje in Amsterdam. Onze aanvraag voor

politiek asiel liep, maar tergend traag. Ondertussen mochten

we niets. Geen Nederlands leren, niet werken, helemaal

niets. Uiteindelijk hebben we in 1995 een verblijfsvergunning

gekregen. Negen jaar later, dus negen jaar onzekerheid,

waarvan twee jaar in de illegaliteit met onze oudste zoon die

in 1989 in Amsterdam is geboren.”

“Mijn God, wat een uithoek!” Dat was de eerste reactie van

Serafine op Biezelinge waar het gezin een woning kreeg

toegewezen. “Ik ging mijn zoon ophalen, onderweg hoor ik

een meisje tegen haar moeder zeggen: ‘kijk, zwarte Piet’. Klaarblijkelijk waren we

de eerste Afrikanen in Biezelinge en verre omstreken. Ik heb het heel erg moeilijk

gehad dat mensen naar ons keken alsof we van een andere planeet kwamen.”

Alweer een moeilijke periode breekt aan. Voor het vertalen van brieven moest

Serafine een beroep op anderen doen, maar in Biezelinge kende ze geen mensen

die het Nederlands voor haar in het Frans konden vertalen. Serafine: “Zoek het maar

uit. Ik liep de benen uit mijn lijf. Naar school, naar het zwembad, om boodschappen,

ik kon immers niet fietsen. Ik heb veel steun gehad aan mijn geloof en aan de

vrijwilligers van Vluchtelingenwerk. Fantastische mensen. Die hebben me de gekste

dingen bijgebracht. Nooit meer dan twee bakjes koffie drinken als je op bezoek

bent. Als je buurman is overleden niet spontaan daar in de keuken gaan staan om

voor iedereen te koken, zodat de familieleden kunnen rouwen. Allemaal goed om te

weten, belangrijk. Als mijn buurvrouw in Congo een stofzuiger heeft, dan hoef ik die

niet meer aan te schaffen. Ik zou dan iets anders kopen dat ook weer nuttig zou zijn

voor de buurvrouw! Kortom: ik moest me op heel veel vlakken aanpassen,” vertelt

Serafine terwijl ze schaterlacht bij de -nu grappige- herinneringen.

32

Mijn God,

wat een

uithoek!

Kleur in de zorg

33

Ik voelde me zó waardeloos

Op zekere dag zegt haar oudste zoon (nu 22) tegen haar: ‘je kan niet fietsen,

geen auto rijden. Wat kun jij eigenlijk wel?’ Serafine: “Ik voelde me zó waardeloos.

Maar het was ook de omslag. Ik zat inmiddels op taalles, maar heb toen geleerd

om te fietsen en ik heb zes maanden gewerkt op het fruitconservenbedrijf, op de

meest onmogelijke tijden. Maar ik had een doel! Geld sparen om mijn rijbewijs

te halen! En dat is gelukt. Ik kon daar niet blijven, maar ik had wel recht op ww.

En sollicitatieplicht. Zo ben ik bij Cederhof in Kapelle terecht gekomen als hulp in

de keuken. Ik ben mijn zoon achteraf zó dankbaar voor die

opmerking. Hij heeft me aan het denken gezet, mijn levenslust

en vechtlust weer aangewakkerd.”

“Inmiddels ben ik kok. Ik heb via Ouderenzorg Kapelle

(Cederhof) twee jaar een opleiding kunnen volgen in

Rotterdam. Een geweldige kans, maar pittig hoor, met een

gezin erbij, huiswerk en werk in de keuken van Cederhof.

Maar ik ben er heel blij mee. Voorlopig geen nieuwe studie

voor mij. Ik richt me op mijn huidige werk waar ik plezier in

heb en op mijn gezin. Ik zou andere niet-Nederlanders die naar

Nederland komen wel een wat prettigere introductie gunnen.

In Biezelinge hoef ik inmiddels niet meer weg! Ik waardeer

de mensen hier. Ze zijn terughoudend, maar als ze zien dat je

‘normaal’ doet, dan komen ze wel naar je toe. Of ik stap op ze

af. Veel buitenlanders durven dat niet. Mijn man bijvoorbeeld. Ik ben niet bang om

fouten te maken in mijn Nederlands, het is toch ook niet mijn taal! De eerste zinnen

die mensen uitspreken gaan steevast over het weer, heel Nederlands. Ik wilde graag

terug naar Congo om mijn moeder te zien, er is veel veranderd daar. Maar toen

bleek ik zwanger te zijn van Benjamin, hij is inmiddels anderhalf. Congo moet dus

nog even wachten.”

De opmerking

van mijn zoon

heeft mijn

vechtlust en

levenslust

weer aan-

gewakkerd

34

Kleur in de zorg

Alina Mir (28)

‘Ik krijg hier kansen om me te ontwikkelen’

35

Uit: AfghanistanIn Nederland sinds: 2002Woonplaats: VlissingenWerk: Wijkverpleegkundige (in opleiding) bij Stichting Werkt voor

Ouderen, Vlissingen

“Ik heb mijn ‘ding’ gevonden. Mijn studie HBO-Verpleging was een schot in de roos.

Ik werk nu als wijkverpleegkundige, of bijna dan, want ik moet officieel nog mijn

scriptie inleveren. Het heeft wel even geduurd voordat ik mijn draai had gevonden.

Maar ik heb hier kansen om me te ontwikkelen waar leeftijdsgenoten in Afghanistan

alleen maar van kunnen dromen. Ik zou het dan ook zo dom vinden als ik daar geen

gebruik van zou maken.”

Alina is negen als haar ouders vluchten uit Afghanistan. Haar vader is politiek actief.

Via omzwervingen door Rusland en Tadzjikistan komen ze uit in Nederland. Gelukkig

wel met het hele gezin. “Leven in een burgeroorlog was voor

ons een soort van normaal. Je leert leven met ontploffende

bommen. Ik besefte het gewoon niet zo, als kind vertrouw

je op je ouders. Die hebben het natuurlijk wel heel zwaar

gehad met de beslissing om te vluchten, het gevaar en alle

onzekerheid.”

Dankbaar werk dat voldoening geeft

In het asielzoekerscentrum in Zwolle krijgen ze al wel

Nederlandse les. Na een jaar komt het verlossende papier:

ze mogen blijven en krijgen een huis toegewezen in Oost-

Souburg. Alina’s puberteit gooit haar schoolloopbaan wel

een beetje in de war. Ze probeert ‘iets’ met economie, haalt

uiteindelijk een mavo diploma, en probeert daarna een commerciële studierichting.

Daar wordt ze allemaal niet gelukkig van. “Uiteindelijk ging ik de sociale kant op.

Via sociale dienstverlening op mbo niveau ben ik na een toelatingsexamen voor het

hbo overgestapt naar Social Work aan de Hogeschool Zeeland. Na een jaar ben ik

geswitcht naar HBO-V. Ik werk nu bij Werkt voor Ouderen in Vlissingen. Dit is zulk

dankbaar werk. Het geeft veel voldoening. Ik ga altijd in gesprek met mijn klanten. Ik

lach elke dag, hoewel ik veel met chronisch zieken en terminale mensen te maken

heb. We praten over het leven en over hun beleving van het moment. Dit aspect van

mijn werk vind ik erg belangrijk, dan duurt alles maar wat langer. Ik offer er graag

mijn middagpauze voor op.”

36

We praten

over het

leven en hun

beleving van

het moment

Kleur in de zorg

37

“In mijn werk kom ik soms wel eens een klant tegen die discriminerende

opmerkingen maakt over buitenlanders. Dat kwetst, maar ik kan er boven staan. Dat

is mijn professionaliteit. Ik doe mijn werk, zeg één keer wat ik

er van denk en ga verder niet in discussie.”

Werkgevers die niet-Nederlanders in dienst nemen kunnen

het hen volgens Alina makkelijker maken door ze het gevoel

te geven dat ze welkom zijn. Dat is geen ‘gunst’, want als de

werkgever investeert in de medewerker dan zal hij op zijn

beurt gewaardeerd worden met een gemotiveerde en loyale

arbeidskracht!

Het gevoel

geven dat je

welkom bent

Leven in

een burgeroorlog

was voor ons

een soort van

normaal

38

Kleur in de zorg

39

Ngwa Le (47)

‘Ik heb me erg eenzaam gevoeld de eerste jaren’

Uit: MyanmarIn Nederland sinds: 2006Woonplaats: GoesWerk: Medewerker voedingsdienst bij Ter Weel, Goes

Ngwa is politiek vluchteling uit Myanmar, voor sommigen beter bekend onder de

‘oude’ naam Burma. Hij was jeugdleider van de kerk, iets wat niet gewaardeerd werd

door het regime. Via enorme omzwervingen is hij van Rangoon via Bangkok naar

Rusland gereisd. Uiteindelijk komt hij aan op Schiphol waar zijn

asielprocedure begint bij de IND. Via Leiden en Arnhem komt

hij uiteindelijk uit bij Goes als woonplaats. “Wat ik me herinner

van die eerste indrukken? Ik besefte dat ik in een heel andere

cultuur terecht was gekomen. Ik kende helemaal niemand. Dat

is geen leuke situatie, maar altijd beter dan de situatie die ik

achter me heb gelaten, die was heel onaangenaam. Ik heb me

erg eenzaam gevoeld de eerste jaren. De taal was een groot

struikelblok. Iets later kwam ik erachter dat Nederland niet

één, maar een heleboel andere culturen herbergt. Hoewel we

Nederlands hebben geleerd op de ‘inburgeringsschool’, blijft

het ingewikkeld. Lezen gaat nu nog steeds beter dan praten,

vooral door de telefoon is het best moeilijk. Daarna kwam ik

via het CWI en het uitzendbureau aan werk. Vluchtelingenwerk

heeft me gedurende die eerste jaren in Nederland goed geholpen.” Na twee jaar

heeft gelukkig gezinshereniging plaats kunnen vinden met zijn zoon van nu 5 jaar

en zijn vrouw Mulei die ook werk heeft gevonden in de zorg. En inmiddels kent het

gezin Le twee andere mensen uit Myanmar die ook in Zeeland wonen.

Druk met leren en werken

Ngwa heeft steun aan zijn geloof. Hij gaat ongeveer één keer per week naar de kerk

om te bidden. Hij bezoekt dan de evangelische kerk, waar hij zijn zoon mee naar toe

kan nemen omdat er een programma voor kinderen is, of de doopsgezinde kerk.

Incidenteel gaat hij naar de Kachin fellowship church in Amsterdam. Kachin is een

staat in het Noorden van Burma, waar Ngwa ook vandaan komt. Via de kerk worden

ze wel eens uitgenodigd voor een kop koffie bij mensen thuis. Iets waar Ngwa niet

zo vaak gebruik van kan maken; hij is druk met leren en werken.

40

Ik besefte

dat ik in een heel

andere cultuur

terecht was

gekomen

Kleur in de zorg

41

Prettig in Nederland vindt Ngwa de manier waarop bedrijven geleid worden, de

manier waarop medewerkers behandeld worden en de kansen om via je werkgever

te leren. Niet leuk is de bejegening bij loketten en kassa’s. Ngwa: “Omdat ik nog niet

zo goed Nederlands praat en er misschien anders uitzie, denken mensen snel dat het

ingewikkeld is om met mij te praten. Het komt wel voor dat ze me dan overslaan of

negeren als ik aan het loket bij de gemeente, de belastingdienst, aan de kassa of bij

de marktkraam sta.”

Met een universitaire opleiding natuurkunde op zak werkt Ngwa, als keukenhulp bij

Ter Weel in Goes, onder zijn niveau. “Ik wil eerst mijn niveau 4 Nederlands halen

en daarna in deeltijd een opleiding volgen voor boekhouden. Ik heb daarvoor

studiefinanciering kunnen krijgen. Dat moet je allemaal wel zelf regelen, dat kost

best veel kracht.”

Ik moet dat

allemaal wel

zelf regelen, dat

kost best veel

kracht

42

Kleur in de zorg

43

Zuhal Tamambay-Coban (25)

‘Niet oordelen voordat je iemand hebt gesproken’

Uit: TurkijeIn Nederland sinds: Haar geboorteWoonplaats: MiddelburgWerk: Senior pedagogisch medewerker bij Kinderopvang Walcheren,

Middelburg

“Ik herinner mij dat mijn zusje geboren werd en de hele familie naarstig op zoek

ging naar geboortekaartjes. Waar kun je die halen? Hoe werkt dat? Wij kregen bij

nieuwe Nederlandse borelingen die kaartjes, een goed Nederlands gebruik, maar

ons volkomen vreemd. Maar we wilden niet uit de toon

vallen!” Aan het woord is Zuhal Tamambay-Coban. 25 jaar

geleden geboren in Middelburg uit Turkse ouders.

“Toen ik vijf of zes jaar oud was moest ik wat mijn juf over

mij vertelde vertalen voor mijn moeder. Door mijn studie

Sociaal Pedagogisch hulpverlener en door mijn werk als senior

pedagogisch medewerker bij Kinderopvang Walcheren besef ik

dat dit wel een beetje aparte situatie was. Ik heb daar toen

nooit bij stilgestaan: het was normaal, je zus en je nicht en je

neef deden dat ook. Het Nederlands van mijn moeder is nu

goed, maar dat was toen heel slecht. Maar ze was wel heel actief op school bij

creatieve middagen en dergelijke. En hoewel mijn vader altijd aan het werk was,

maakte hij wel tijd voor bijvoorbeeld ouderavonden,” zo verhaalt Zuhal over haar

vroege jeugd.

Op zoek naar antwoorden

Zuhal heeft een jaar in Amsterdam gestudeerd. “Ik wilde lerares levensbeschouwing

worden. Ik was zelf op zoek naar antwoorden op vragen, toch een soort

identiteitscrisis. Maar na een jaar kwam ik erachter dat het niets voor mij was. Ik

ben weer teruggekomen naar Zeeland, naar mijn enorme familie waar ik ook een

hechte band mee heb. Inmiddels zijn we hier met ongeveer honderd familieleden,

vrijwel allemaal in Zeeland en stuk voor stuk zeer ondernemende mensen. Ik kon

aan de slag bij Kinderopvang Walcheren en daar krijg ik heel veel kansen om door

te leren. Ik vind het interessant, geweldig werk en ik kan hier prima doorgroeien. Ik

ben behoorlijk verwesterd. Verwonder me nu soms over hoe dingen er in de Turkse

gemeenschap aan toe gaan. Wat me opvalt aan onze opvoeding is dat oudere zusjes

vaak de zorg voor hun jongere broertje of zusje krijgen. Dat moedergevoel en die

verantwoordelijkheid worden er al vroeg ingeprent. Ook zijn de verwachtingen die

44

Kleur in de zorg

We wilden

niet uit de

toon vallen

45

Turkse ouders van hun kinderen hebben hoog. Ze moeten het beslist beter doen qua

school en carrière dan zij. Begrijpelijk, want zij hebben het vaak erg moeilijk gehad,

maar niet altijd realistisch.”

O, spreek jij Nederlands?

Vervelende ervaringen heeft Zuhal nauwelijks gehad. Of het moet de uitlating bij

een introductie zijn: “O, spreek jij Nederlands”, omdat ze in het dagelijks leven een

hoofddoek draagt. Een bewuste keus. Zuhal en haar vier zussen zijn allen belijdend

moslima, maar alleen Zuhal kiest ervoor een hoofddoek te dragen. Haar droom

voor de toekomst is dat mensen met elkaar het gesprek aangaan. Ze verzucht:

“allochtoon en autochtoon, doe wat moeite om elkaar te leren kennen. Niet

oordelen voordat je iemand hebt gesproken.” Zelf wil ze doorgroeien bij haar huidige

werkgever, misschien wel een eigen gezin stichten samen met haar man (de Turkse

buurjongen), haar diploma halen en wellicht nog verder studeren, bijvoorbeeld

speltherapieën voor kinderen.

Wat mijn juf

over mij vertelde

moest ik

vertalen voor

mijn moeder

Kleur in de zorg

Praktische informatie

Met behulp van een subsidie van de Provincie Zeeland is ViaZorg in het najaar van 2010

gestart met activiteiten om de instroom van niet-westerse allochtonen te bevorderen.

Zo is er in maart 2011 een symposium georganiseerd waar werkgevers, werknemers,

opleidingen en een deskundige aan het woord kwamen. Tegelijkertijd is de Kleurenkaart

Zorg en Welzijn Zeeland gepubliceerd met cijfers en feiten over het wonen en werken

van allochtonen. Deze publicatie is op te vragen bij ViaZorg. In juli 2011 is een groep van

10 allochtone vrouwen op weg geholpen met een training gericht op werken in Zorg en

Welzijn. Ook deze interviewbundel hoort bij de genoemde activiteiten. Tijdens het lezen

komt duidelijk naar voren dat er kansen liggen voor allochtone landgenoten om in de

sectoren Zorg en Welzijn aan de slag te gaan.

Diverse organisaties, waaronder ViaZorg, richten zich op het begeleiden van allochtonen

naar een opleidings- en/of arbeidsplaats bij een zorg- of welzijnsorganisatie in

Zeeland. Voor werkgevers zijn er volop kansen om, met het oog op de verwachte

ontwikkelingen op de arbeidsmarkt, een beroep te doen op het potentieel van

allochtone landgenoten. Dat vraagt van de organisaties een actieve houding. Het gaat

dan niet alleen om (diversiteits)beleid, maar juist om het beschikbaar stellen van stage-

en opleidingsplaatsen en gerichte werving en selectie.

Relevante websites:

www.actizkleurrijk-zorg.nl

www.viazorg.nl

* Allochtonen zijn personen die in Nederland woonachtig zijn en van wie ten minste één ouder in het buitenland is

geboren. Wie zelf in het buitenland is geboren, hoort tot de eerste generatie, wie in Nederland is geboren, hoort tot de

tweedegeneratie. (Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek)

ColofonPraktische informatie

Uitgave: ViaZorg

Tekst en interviews: Ruth de Bruijn (Bits & Pieces: bitspieces.nl)

Vormgeving en opmaak: Nilsson (nilsson.nl)

Fotografie: Marijn Kluijfhout (kluijfhout.com)

© ViaZorg, Goes 2011

Deze publicatie is mede gerealiseerd met subsidiegelden van Provincie Zeeland.

Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van

ViaZorg worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk,

offset, fotokopie of microfilm of in enige digitale, elektronische, optische of andere

vorm (en dit geldt zonodig in aanvulling op het auteursrecht) worden gereproduceerd

ten behoeve van een onderneming, organisatie of instelling of voor eigen oefening,

studie of gebruik welk(e) niet strikt privé van aard is of voor het overnemen in enig

dag-, nieuws- of weekblad of tijdschrift (al of niet in digitale vorm of online) of in

een RTV-uitzending.

Bij het samenstellen van deze uitgave is de grootst mogelijke zorg besteed aan

de juistheid van de hierin opgenomen citaten en informatie. Aan de interviews is

uitermate veel aandacht besteed. Geïnterviewden hebben de tekst vooraf te lezen

gekregen en hun commentaar hebben we zoveel mogelijk proberen te verwerken.

ViaZorg noch de schrijfster / interviewster kunnen echter verantwoordelijk worden

gehouden voor eventuele onjuistheden.