MIDDEN-OOSTEN Islam

Arabisch socialisme

Fundamentalisme

TOETS

1136

BRON

Twee uitspraken van Mohammed.

"Gebeden leiden halverwege naar de hemel, vasten leidt naar de hemelpoort, maar aalmoezen openen de poort."

"Moet ik sneuvelen, dan sneuvel ik. Het heeft dus geen enkel nut om voorzichtig te zijn. En val ik, dan wachten

mij de eeuwige vreugden van het paradijs."

1 Leg uit welke plaats de uitspraken van Mohammed in het islamitisch geloof innemen. Maak daarbij

duidelijk dat soennieten en sjiieten niet dezelfde waarde aan deze uitspraken hechten.

2 Maak duidelijk dat de eerste uitspraak van Mohammed (bron) door radicale Arabische leiders zo

geïnterpreteerd kan worden dat ze dient als basis voor het Arabisch socialisme.

3 Waarom mag je het Arabisch socialisme niet marxistisch noemen?

4 Hoe zullen fundamentalistische moslims de tweede uitspraak van Mohammed (bron) interpreteren als het

gaat om hun houding tegenover Israël? Leg je antwoord uit.

MIDDEN-OOSTEN Palestijnse kwestie

Zionisme

Oprichting staat Israël

Suez-crisis

TOETS

1141

BRON I

Doelstellingen van het zionisme, zoals geformuleerd in

het 'Bazeler Program' (1897).

"Het doel van het zionisme is het creëren voor het

joodse volk van een publiekrechtelijk gewaarborgde

woonplaats in Palestina.

Om dit doel te bereiken aanvaardt het congres de

volgende middelen:

De systematische verbreiding van nederzettingen in

Palestina van joodse landbouwers, handwerkslieden

en arbeiders.

De organisatie en federatie van het gehele

jodendom door middel van lokale en algemene

instellingen in overeenstemming met de geldende

wetten.

Het versterken van het joodse sentiment en het

joodse nationale bewustzijn.

Voorbereidende stappen voor het verkrijgen van

zulke regeringstoestemmingen als noodzakelijk zijn

voor het bereiken van het doel van het zionisme."

BRON II

Artikel 22 uit het PLO-Handvest.

"Zionisme is een politieke beweging, organisch

verbonden met wereldimperialisme en vijandig aan alle

bevrijdingsbewegingen en vooruitgang in de wereld.

Het is een racistische en fanatieke beweging in zijn

opbouw; agressief, expansionistisch en kolonialistisch

in zijn doelstellingen; en fascistisch en nazistisch in zijn

methoden. Israël is het gereedschap van de zionistische

beweging en een menselijke en geografische basis voor

wereldimperialisme. Het is een concentratie van en een

startpunt voor imperialisme in het hart van het

Arabische geboorteland, om de hoop van de Arabische

natie op bevrijding, eenheid en vooruitgang, een slag toe

te brengen. Israël is een voortdurende bedreiging voor

de vrede in het Midden-Oosten en de gehele wereld.

Aangezien de bevrijding van Palestina de zionistische

en imperialistische aanwezigheid zal liquideren en de

stabilisatie van de vrede in het Midden-Oosten tot stand

zal brengen, ziet het Palestijnse volk uit naar de steun

van alle vrijzinnige mensen in de wereld en alle

machten van het goede, de vooruitgang en vrede; en

smeekt hen allen, ongeacht hun verschillende neigingen

en oriënteringen, om het Palestijnse volk alle hulp en

steun aan te bieden bij deze rechtvaardige en wettige

strijd om zijn geboorteland te bevrijden."

BRON III

Cartoon uit Israël. Het onderschrift luidt:

'Vredesbesprekingen onder druk van de SU'.

1 De Midden-Oosten-problematiek wordt sterk

bepaald door de Palestijnse kwestie. Leg aan de

hand van bron II uit hoe de Palestijnen zelf de

situatie, waarin zij verkeren, verklaren.

2 Beoordeel of de Palestijnse visie (II) een kritische

toetsing aan de doelstellingen van het zionisme

(I) en aan de omstandigheden waaronder de staat

Israël is gesticht, kan doorstaan. Twee antwoor-

den dus, steeds met een uitleg.

3 Van de cartoon (III kun je stellen dat deze een

ander licht op de Midden-Oosten-problematiek

werpt dan het PLO-Handvest (II) doet. In welk

opzicht heeft de tekenaar van cartoon III een

andere visie op de crisissituatie in het Midden-

Oosten dan het PLO-Handvest? Laat daarbij in je

antwoord duidelijk uitkomen naar aanleiding van

welke conflictsituatie deze tekening gemaakt is.

MIDDEN-OOSTEN Zionisme

Antisemitisme

Immigratie in Palestina

TOETS

1523

BRON

Naar aanleiding van het Vijfde Zionistische Congres in Basel in 1901 verscheen dit affiche. Het onderschrift

luidt: 'Mogen onze ogen uw terugkeer naar Zion met vreugde aanschouwen.'

1 Geef met twee elementen uit de bron aan waardoor op het eind van de negentiende eeuw de Zionistische

beweging ontstaan was.

2 Noem twee omstandigheden waardoor al voor de Eerste Wereldoorlog de immigratie van joden in

Palestina op gang kwam.

3 Beredeneer of je uit het affiche kunt afleiden dat de Zionistische beweging geïnspireerd was door het

joodse geloof.

MIDDEN-OOSTEN Arabisch nationalisme

Positie Groot-Brittannië

Balfour-Declaration

TOETS

1137

BRON

Telegram van de Britse minister Lord Kitchener aan sharif Abdoellah, 1914.

"Groeten aan sharif Abdoellah. Duitsland heeft nu de Turkse regering met goud omgekocht, ondanks het feit dat

Engeland, Frankrijk en Rusland integriteit van het Turkse rijk garandeerden indien Turkije neutraal zou blijven.

Turkse regering heeft tegen de wil van sultan daden van agressie begaan door de grenzen van Egypte te overschrijden

met groepen Turkse soldaten. Indien Arabische natie Engeland bijstaat in deze oorlog, zal Engeland garanderen dat er

in Arabië niet wordt geïntervenieerd en zal het Arabieren elke steun geven tegen externe buitenlandse agressie."

1 Leg uit dat het telegram van Kitchener een beroep deed op de nationalistische gevoelens van de

Arabische leiders. Neem een passende zinsnede uit het telegram in je antwoord op.

2 Noem twee Brits belangen in het Midden-Oosten die Kitchener met dit telegram probeerde te

beschermen.

3 In 1917 kwam de Britse regering met de zogenaamde 'Balfour-declaration'. Wat hield die 'Balfour-

declaration' in?

4 Beoordeel of de 'Balfour-declaration' in overeenstemming of in strijd was met het bovenstaande

telegram van Kitchener. Leg je antwoord uit.

MIDDEN-OOSTEN Balfour-Declaration

White Paper 1922

Britse Midden-Oosten-politiek

TOETS

1139

BRON

Fragment uit de 'Churchill White Paper', bedoeld om de politiek van de Britse regering met betrekking tot haar

mandaat in Palestina toe te lichten, 1922.

"Dit nu is de interpretatie die Zijner Majesteits Regering geeft aan de declaratie van 1917 en de Minister van

Buitenlandse Zaken is van mening, dit zo zijnde, dat deze verklaring niets bevat of impliceert dat ofwel een reden

tot alarm kan zijn voor het Arabische volksdeel van Palestina ofwel een reden tot teleurstelling voor de Joden.

Voor de praktische doorvoering van deze politiek is het noodzakelijk dat de Joodse gemeenschap in Palestina door

immigratie in aantal kan toenemen.

Deze immigratie kan echter niet zo omvangrijk zijn dat zij, op welk moment dan ook maar, de economische

capaciteiten van het land om nieuwkomers op te nemen overtreft. Het is essentieel te benadrukken dat de

immigranten geen belasting mogen vormen voor het volk van Palestina in zijn geheel en dat zij geen enkel segment

van de huidige bevolking mogen beroven van haar werkgelegenheid."

1 Churchill (de toenmalige Britse minister van koloniën) besteedde in het 'White Paper' veel aandacht aan

een in 1917 door de Britse regering afgegeven declaratie. Welke declaratie wordt hier bedoeld? Geef in

het kort ook de inhoud weer.

2 Geef met behulp van bovenstaande bron aan waarom zowel van Joodse als van Arabische kant deze

declaratie gemakkelijk tot een onjuiste interpretatie kon leiden.

3 In het 'White Paper' zette Churchill uiteen welke politiek de Britse regering met betrekking tot haar

Palestijnse mandaatgebied wilde gaan voeren. Noem nu voor de periode 1922-1947 twee ontwikkelingen die

de verwezenlijking van deze politiek steeds moeilijker maakten.

MIDDEN-OOSTEN Balfour-Declaration

Positie Groot-Brittannië

TOETS

1138

BRON I

Brief van de Britse minister Balfour aan Lord Rothschild, 2 november 1917.

"Waarde Lord Rothschild,

Ik heb het genoegen U hierbij namens Zijner Majesteits Regering de volgende sympathieverklaring met het joods

zionistische streven te doen toekomen, welke aan het kabinet is voorgelegd en door dit kabinet is goedgekeurd.

'Zijner Majesteits regering beschouwt met welwillendheid de stichting van een nationaal tehuis voor het joodse

volk in Palestina en zal er naar haar beste vermogen naar streven het bereiken van dit doel te vergemakkelijken,

waarbij duidelijk dient te worden verstaan dat er niets mag worden gedaan dat afbreuk zou kunnen doen aan de

burgerlijke en godsdienstige rechten der bestaande niet-joodse gemeenschappen in Palestina of aan de rechten en

de politieke status van de joden in elk ander land.'

Aangenaam zou het mij zijn, wanneer U deze verklaring ter kennis van de Zionistische Federatie zoudt willen

brengen.

Uw

Arthur James Balfour."

BRON II

Uit een Brits-Franse verklaring, 7 november 1918.

"Het door Frankrijk en Groot-Brittannië nagestreefde doel bij het voeren in het Midden-Oosten van de door de

Duitse eerzucht ontketende oorlog bestaat uit de volledige en definitieve emancipatie van de zo lang door de

Turken onderdrukte volkeren en de vestiging van nationale regeringen en bestuursapparaten die hun gezag

ontlenen aan het initiatief en de vrije keuze van de inheemse bevolkingen.

Teneinde deze doeleinden tot uitvoering te brengen zijn Frankrijk en Groot-Brittannië het erover eens dat de

vestiging van inheemse regeringen en bestuursapparaten in het thans door de Geallieerden bevrijde Syrië en

Mesopotamië moet worden aangemoedigd en gesteund, evenals in de landen die nog bevrijd moeten worden,

terwijl deze regeringen, zodra zij feitelijk gevormd zijn, dienen te worden erkend."

1 Waarom kan van de brief van Balfour (I) gesteld worden dat deze in belangrijke mate heeft bijgedragen

tot de crisissituatie in het Midden-Oosten?

2 De Britse regering beschouwde de brief van Balfour (I) niet als een juridisch (dus bindend), maar als een

politiek document jegens de Zionistische Federatie. Leg aan de hand van de tekst van de brief uit wat hier

bedoeld wordt.

3 In beide verklaringen (I, II) doet de Britse regering beloftes. Eén van de Britse regering daarbij was de

Britse belangen te verdedigen, toen het er 1917-1918 naar uitzag dat er in het Midden-Oosten een

machtsvacuüm zou ontstaan. Geef hierop een toelichting door

a eerst uiteen te zetten welke belangen Groot-Brittannië in het Midden-Oosten had,;

b vervolgens uit te leggen waarom er in 1918 een machtsvacuüm in het Midden-Oosten zou

ontstaan;

c tenslotte uit te leggen hoe de Britten dachten hun positie te beschermen door aan Arabieren en

Zionisten beloftes te doen..

4 Maak duidelijk waarom enerzijds de Arabieren beide verklaringen wel met elkaar in strijd achtten,

anderzijds de Britse regering niet. Toon je antwoord vanuit de teksten (I, II) aan.

MIDDEN-OOSTEN Joodse immigratie

Kibboetzim-beweging

TOETS

1531

BRON

Onderstaande bouwplaat van een kibboets verscheen in 1930.

1 Al voor de Eerste Wereldoorlog stichtten joodse immigranten in Palestina de eerste kibboetzim. Leg uit dat

deze nederzettingen

a pasten in de toenmalige omstandigheden in Palestina en

b een uitdrukking vormden van de toekomstvisie van veel joodse immigranten.

2 Maak duidelijk op welk aspect van een kibboets de bouwplaat veel nadruk legt en vervolgens welk aspect

duidelijk onderbelicht blijft.

3 Op de bouwplaat staat: "PRINTED IN ISRAEL". Waarom is dat in zekere zin een merkwaardige

mededeling?

MIDDEN-OOSTEN Joods immigratie

Jodenvervolging in Europa

Houding Groot-Brittannië

TOETS

1529

BRON

In 1938 verscheen in het Palestijnse mandaatgebied deze poster. De tekst luidt: 'Zion – wilt u vragen

naar het welzijn van uw immigranten?'

1 Maak met behulp van zowel de tekst als het beeld van de poster duidelijk in welke historische context deze

geplaatst moet worden.

2 Maak duidelijk dat de Britse autoriteiten in Palestina waarschijnlijk met gemengde gevoelens op deze poster

gereageerd zullen hebben.

MIDDEN-OOSTEN Burgeroorlog Joden-Palestijnen

Rol Groot-Brittannië

Balfour-Declaration

Kibboetzim-beweging

TOETS

1530

BRON

In 1947 werd in de kampen voor ontheemde personen in

Europa (waar veel joden zaten die de vernietigingskampen

overleefd hadden) deze poster ter gelegenheid van 1 mei (de

socialistische Dag van de Arbeid) verspreid met de oproep om

zich te melden voor de 'Haganah', een joodse paramilitaire

organisatie in Palestina, toen een Brits mandaatgebied. Op de

onderste helft staat onder meer: 'Tegen antisemitisme en

fascisme! Tegen het bondgenootschap van het Engelse

imperialisme en de Arabische reactie! Voor een Joodse

socialistische staat!'

1 In welke historische context in

Palestina moet je deze oproep van de

Haganah zien?

2 Op de poster wordt Groot-Brittannië

van imperialisme beschuldigd.

Beredeneer dat deze beschuldiging zou

kunnen voortkomen uit de Britse

politiek met betrekking tot de Balfour-

Declaration.

3 Een paar weken na het verschijnen van

deze poster veranderde de politieke

situatie met betrekking tot Palestina

ingrijpend. Leg dat uit.

4 De poster roept op tot een

socialistische joodse staat. Leg uit dat

de kibboetzim-beweging een

belangrijk onderdeel van het

Israëlische socialisme was.

MIDDEN-OOSTEN Israëlisch-Palestijnse conflict

Verdelingsplan 1947/48

Eisenhower-doctrine

Koude Oorlog

Olie

TOETS

598

BRON I

Fragmenten uit een boodschap van president Eisenhower aan het Amerikaanse Congres, 5 januari 1957, bekend

geworden als de 'Eisenhower-doctrine':

"Het Midden-Oosten heeft plotseling een nieuwe en kritieke stap in zijn langdurige en belangwekkende

ontwikkeling bereikt. In vroeger eeuwen hadden veel van de landen in dat gebied geen volledig zelfbestuur.

Andere volkeren oefenden aanzienlijk gezag in het gebied uit en de veiligheid van de regio was hoofdzakelijk op

hun macht gebouwd. Maar sinds de Eerste Wereldoorlog is er een gestage ontwikkeling naar zelfbestuur en

onafhankelijkheid geweest. De Verenigde Staten heeft deze ontwikkeling verwelkomd en aangemoedigd. Ons land

ondersteunt zonder voorbehoud de volledige soevereiniteit en onafhankelijkheid van elk volk in het Midden-

Oosten.

Deze ontwikkeling naar onafhankelijkheid is over het algemeen een vreedzaam proces geweest. Maar het gebied is

vaak onrustig geweest. Hardnekkige tegenkrachten van wantrouwen en angst met grensschendingen over en weer

hebben een hoge mate van instabiliteit in een groot deel van het Midden-Oosten teweeg gebracht. Nog maar kort

geleden zijn er vijandelijkheden geweest waarbij West-Europese landen betrokken waren die ooit veel invloed in

het gebied uitoefenden. Ook heeft de betrekkelijk grote aanval door Israël in oktober de fundamentele

tegenstellingen tussen dat land en zijn Arabische buren versterkt. Al deze instabiliteit is door het Internationale

Communisme versterkt en, in bepaalde gevallen, gestuurd (…)

De politiek die ik voorstel heeft de volgende onderdelen.

Zij zou, op de allereerste plaats, de Verenigde Staten machtigen om samen te werken met en hulp te verlenen aan

elk volk of groep van volkeren in heel het gebied van het Midden-Oosten met het oog op een krachtige

economische ontwikkeling gericht op de handhaving van nationale onafhankelijkheid.

Zij zou, in de tweede plaats, de regering machtigen in dezelfde regio programma’s van militaire bijstand en

samenwerking op te zetten met elk volk of groep van volkeren die dergelijke hulp wenst.

Zij zou, in de derde plaats, toestaan dat dergelijke bijstand en samenwerking de inzet omvat van de strijdkrachten

van de Verenigde Staten ten einde de territoriale onschendbaarheid en politieke onafhankelijkheid van zulke

volkeren, die dergelijke hulp vragen, veilig te stellen en te beschermen tegen openlijke gewapende agressie van

ieder land dat door het Internationale Communisme wordt gecontroleerd."

BRON II

Uit de officiële verklaring van de regering van de Sovjetunie over de Eisenhower-doctrine, verspreid via het

persbureau TASS, 14 januari 1957:

"In hun poging de grove inmenging in de binnenlandse aangelegenheden van de staten van het Midden-Oosten en

hun agressieve politiek met betrekking tot deze landen toe te dekken nemen de heersende kringen in de Verenigde

Staten hun toevlucht tot verzinsels over een dreiging jegens de Arabische landen die van de Sovjetunie afkomstig

zou zijn. Deze lasterlijke beweringen zullen niemand op een dwaalspoor brengen. De volkeren van het Midden-

Oosten zijn niet vergeten dat de Sovjetunie altijd de zelfbeschikking der volkeren, de verwerving en consolidatie

van hun nationale onafhankelijkheid heeft verdedigd. Zij hebben uit ervaring geleerd dat de Sovjetunie in zijn

betrekkingen met alle landen standvastig de politiek van gelijkheid en geen inmenging in binnenlandse

aangelegenheden nastreeft. Zij weten ook heel goed dat de Sovjetunie daadwerkelijk het recht van ieder volk

ondersteunt om over zijn natuurlijke rijkdommen te beschikken en deze naar eigen keuze te benutten."

BRON III

Cartoon van Ed Valtman in 'The Hartford Times'.

Links op de prent staan Eisenhower en zijn minister

van Buitenlandse Zaken, Foster Dulles.

1 Eisenhower suggereerde in zijn boodschap

(I) dat vanaf de Eerste Wereldoorlog de

ontwikkeling naar onafhankelijkheid in het

Midden-Oosten zonder al te veel

problemen is verlopen. Maak duidelijk dat

gebeurtenissen/ontwikkelingen in de

periode 1915-1925 kunnen verklaren

waarom die bewering voor het toenmalige

Palestina bepaald niet opging.

2 Volgens Eisenhower (I) was de

ontwikkeling naar onafhankelijkheid in de

meeste gevallen een vreedzaam proces

geweest. In hoeverre voldeden de

ontwikkelingen met betrekking tot

Palestina tussen 1945 en 1948 wel aan deze

stelling en in hoeverre niet? Leg je

antwoord uit.

3 Ontleen aan bron I welke concrete

gebeurtenis de aanleiding vormde voor de

Eisenhower-doctrine. Leg je antwoord uit.

4 De boodschap van Eisenhower (I) en de

TASS-verklaring (II) verwoordden de

Amerikaanse respectievelijk Russische

visie op deze gebeurtenis. Maak duidelijk

dat hieruit blijkt dat het conflict in het

Midden-Oosten onderdeel van de Koude

Oorlog was geworden.

5 Vat in je eigen woorden doel en middelen

van de Eisenhower-doctrine (I) samen.

6 Beoordeel aan de hand van bron III hoe de

Eisenhower-doctrine in de Verenigde

Staten zelf ontvangen werd. Leg je

antwoord uit door de prent te beschrijven.

7 Eisenhower (I) beloofde militaire bijstand

aan alle landen in het Midden-Oosten. Leg

uit dat je zou kunnen stellen dat de

Verenigde Staten door die belofte enigszins

klem kwamen te zitten tussen de Koude

Oorlog en Israël.

8 In bron II noemt de regering van de

Sovjetunie een motief voor de

Amerikaanse belangstelling voor het

Midden-Oosten, dat in de boodschap van

Eisenhower (I) ontbreekt. Geef zo concreet

mogelijk aan welk motief dat was. Leg

daarbij ook uit waarom Eisenhower

hierover niet sprak.

MIDDEN-OOSTEN Zionisme

Verdelingsplan VN

Koude Oorlog

TOETS

1140

BRON III

Tekening van Opland, 22 februari 1947. Het onderschrift

luidt: 'De vondelingetjes'.

BRON I

Fragmenten uit een resolutie van de Algemene

Vergadering van de Verenigde Naties, 29

november 1947.

"- Het mandaat over Palestina zal zo snel

mogelijk worden beëindigd, doch in geen geval

later dan 1 augustus 1948.

- De strijdkrachten van de mandataris zullen in

toenemende mate uit Palestina worden

teruggetrokken; de terugtocht zal zo spoedig

mogelijk worden voltooid, doch in geen geval

later dan 1 augustus 1948 (...)

- Twee maanden nadat de terugtrekking van de

strijdkrachten van de mandataris zal zijn

voltooid, doch in geen geval later dan 1 oktober

1948, zullen de onafhankelijke Arabische en

Joodse Staten en het Bijzondere Internationale

Bestuur voor de Stad Jeruzalem in het leven

worden geroepen."

BRON II

Gedeelte uit de proclamatie, waarmee David

Ben Goerion de onafhankelijke staat Israël

uitriep, 14 mei 1948.

"Uit het land Israël verstoten, is het Joodse volk

in alle landen der verstrooiing nochtans het land

Israël trouw gebleven. Nooit hield het op voor

zijn terugkeer en voor het herstel der nationale

vrijheid te bidden en daarop te hopen.

Gedragen door het besef van die historische

band, trachtten de Joden van elke nieuwe

generatie in het oude land opnieuw wortel te

schieten; voor wat de laatste generaties betreft

zijn zij massaal naar hun land weergekeerd.

Pioniers, vluchtelingen en verdedigers deden de

wildernis bloeien, brachten de Hebreeuwse taal

opnieuw tot leven en bouwden steden en

dorpen. Zij stichtten een groeiende

gemeenschap, economisch en cultureel hun

eigen meesters, vredelievend doch tot

verdediging bereid, en alle bewoners van het

land schonken zij de zegen van de vooruitgang.

Vrij en onafhankelijk te zijn, daartoe waren zij

besloten."

1 Maak duidelijk dat uit de woorden van Ben Goerion (II)

een zionistische overtuiging blijkt. Leg daarbij ook uit of

deze overtuiging op Joods-religieuze dan wel op

algemeen-westerse culturele waarden gebaseerd is.

Verwijs in je antwoorden steeds naar de tekst van bron

II.

2 Beoordeel of het door Ben Goerion (II) verwoorde

Joodse ideaal door de uitvoering van de resolutie van de

Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (I)

inderdaad gerealiseerd zou worden. Leg je antwoord uit.

3 Maak met behulp van de bronnen III (waarop de Britse

minister van buitenlandse zaken Bevin te zien is) en I

duidelijk dat in de jaren 1947-48 in de Midden-Oosten-

problematiek de Koude Oorlog-tegenstelling nog geen

rol speelde, maar de kiem voor een ontwikkeling in die

richting al wel gelegd werd. Twee antwoorden dus.

MIDDEN-OOSTEN Stichting Israël

Zionisme

Palestijnse probleem

TOETS

225

BRON I

Op 13 mei 1948 schreef Chaim Weizmann onderstaande (voor het grootste deel vertaalde) brief aan de

Amerikaanse president Truman. Op 16 mei 1948 werd Weizmann gekozen tot eerste president van Israël.

De ongelukkige gebeurtenissen van de laatste paar maanden

zullen, naar ik hoop, niet de zeer grote bijdragen verdoezelen, die U,

meneer de President, geleverd heeft aan een definitieve en

rechtvaardige regeling van de langdurige en lastige Palestijnse

kwestie. Het leiderschap dat de Amerikaanse regering onder uw

inspiratie op zich nam maakte de vestiging van een Joodse staat

mogelijk, die naar mijn overtuiging duidelijk zal bijdragen aan de

oplossing van de Joodse problemen in deze wereld en die, eveneens naar

mijn overtuiging, een noodzakelijke voorwaarde is naar de ontwikkeling

van een duurzame vrede tussen de volkeren van het Nabije Oosten.

Voor zover de praktische omstandigheden in Palestina het

toelaten, zijn de Joden daar te werk gegaan volgens de beleidslijnen

die zijn neergelegd in de Resolutie van de Verenigde Naties van 29

november 1947. Morgen om middernacht, 15 mei, zal het Britse Mandaat

beëindigd worden, en zal de Voorlopige Regering van de Joodse Staat,

die de beste inspanningen van het Joodse volk belichaamt en voortkomt

uit de Resolutie van de Verenigde Naties, de volle

verantwoordelijkheid op zich nemen voor de handhaving van de wet en de

openbare orde binnen de grenzen van de Joodse staat; voor de

verdediging van dat gebied tegen agressie van buitenaf; en voor de

vervulling van de verplichtingen van de Joodse Staat tegenover de

andere landen van de wereld in overeenstemming met het internationale

recht.

Alle moeilijkheden in overweging nemend, zijn de kansen voor

een rechtvaardige regeling van de Arabische en Joodse verhouding niet

ongunstig. Wat nu vereist is, is dat er een einde komt aan het zoeken

naar nieuwe oplossingen die steevast een uiteindelijke regeling meer

hebben tegengehouden dan aangemoedigd.

Om deze redenen hoop ik intens dat de Verenigde Staten, die

onder Uw leiding zoveel gedaan heeft om een rechtvaardige oplossing te

vinden, onverwijld de Voorlopige Regering van de nieuwe Joodse Staat

zal erkennen. De wereld zal, denk ik, als bijzonder gepast beschouwen

dat de grootste levende democratie de eerste zal zijn om de nieuwste

te verwelkomen in de familie der volkeren.

BRON II

In 2004 verscheen op de website van de in Qatar gevestigde Arabische nieuwszender AlJazeera onderstaande

spotprent, met als titel 'Illegale Israëlische kolonisten en het Palestijnse volk'.

1 Weizmann maakt in zijn brief (I) duidelijk dat de stichting van de staat Israël gebaseerd is op een resolutie van

de Verenigde Naties. Leg uit

- wat deze resolutie precies bepaalde en

- waardoor juist de Verenigde Naties zich met dit probleem bezighielden.

2 Weizmann is zeer actief geweest in de zionistische beweging. Waarom zal deze achtergrond ook geleid hebben

tot zijn vreugde over de oprichting van Israël? Neem daarbij een citaat over uit bron I waaruit die zionistische

achtergrond blijkt.

3 Maak duidelijk dat de tekenaar van de spotprent (II) zich voor zijn visie op de Israëlisch-Palestijnse kwestie zou

kunnen beroepen op de resolutie van de Verenigde Naties, waar ook Weizmann (I) naar verwijst. Zorg er voor

dat je in je antwoord een (Palestijnse) interpretatie van de prent verwerkt.

4 Leg uit dat vanuit Israëlisch standpunt én met de resolutie van de Verenigde Naties van november 1947 als

uitgangspunt de spotprent (II) eenzijdig genoemd kan worden.

MIDDEN-OOSTEN Stichting Israël

Reactie Arabische staten

TOETS

1528

BRON

Ter gelegenheid van de eerste viering van het uitroepen van

de staat Israël verscheen in 1949 deze poster. De vertaling

luidt: 'Onafhankelijkheidsdag 1949. "Dit recht is het

natuurlijke recht van het Joodse volk om meesters van hun

eigen lot te zijn, net als alle andere volkeren, in hun

soeverene Staat." Verklaring van de vestiging van de staat

Israël, 14 mei 1948. '

1 In de poster wordt de stichting van

de staat Israël gebaseerd op

volkenrechtelijke, niet op religieuze

gronden. Leg dat uit.

2 De poster citeert een zin uit de

onafhankelijkheidsverklaring van

Israël. Leg uit dat je uit die zin ook

een historische grond voor de

stichting van de staat Israël kunt

ontlenen.

3 Beredeneer met twee argumenten

dat de op de poster gebruikte

beelden het citaat uit de Israëlische

onafhankelijkheidsverklaring

ondersteunen.

4 Met welk argument verwierpen de

Arabische landen de volken-

rechtelijke grond, waarop de staat

Israël gevestigd was?

MIDDEN-OOSTEN Stichting staat Israël

Politiek Sovjetunie

Koude Oorlog

Suez-crisis

TOETS

1143

BRON I

De Russische diplomaat Gromyko tot

de Verenigde Naties, 1947.

"Inderdaad, gedurende de laatste

wereldoorlog heeft het Joodse volk

beproevingen en lijden te doorstaan

gehad, zoals nooit eerder in de

wereldgeschiedenis. Een groot

gedeelte van het geredde Joodse volk

heeft noch land, noch tehuis, noch

enig middel van bestaan.

Honderdduizenden Joden zwerven in

Europa van het ene naar het andere

land, op zoek naar een eigen huis.

Een groot gedeelte van hen leeft in

vluchtelingenkampen.

Het uur is gekomen deze mensen te

hulp te komen, niet door woorden,

maar door daden. Het feit, dat geen

enkele westerse mogendheid

blijkbaar bij machte is geweest om de

elementaire rechten van het Joodse

volk te vrijwaren en het aan de fascis-

tische beulen van het naziregime te

onttrekken, verklaart ons de wil van

het Joodse volk om zich binnen de

grenzen van een eigen staat te

vestigen. Weigeren met dit verlangen

rekening te houden en ontkennen dat

het Joodse volk hiertoe het recht zou

hebben, ware onrechtvaardig."

BRON II

Cartoon uit de Sovjetunie naar aanleiding van het Israëlische ingrijpen

in de Libanese burgeroorlog. Op de helm staat: 'Israël', midden onder:

'Beiroet'.

1 Leg uit waarom de stichting van een Joodse staat in Palestina in de Verenigde Naties besproken moest

worden, zoals blijkt uit bron I.

2 Waarom was de houding van de Sovjetunie (I) bij de besluitvorming over de stichting van een Joodse staat

in Palestina van zo'n groot belang?

3 De Midden-Oosten-problematiek werd al snel een facet van de Koude Oorlog-tegenstelling. Maak duidelijk

dat zowel in de rede van Gromyko (I) als in de Russische cartoon (II) deze Koude Oorlogssfeer duidelijk aan

te wijzen valt.

4 Leg uit waarom het vooral de Suez-crisis is geweest die het Midden-Oosten tot een van de brandhaarden van

de Koude Oorlog heeft gemaakt.

MIDDEN-OOSTEN Stichting Israël

Palestijnse kwestie

Koude Oorlog

TOETS

1149

BRON I

Fragmenten uit een toespraak

van de Egyptische president

Nasser tot Egyptische

parlementsleden, 29 mei 1967.

"De omstandigheden waar we

nu doorheen moeten zijn in

feite moeilijke, omdat we niet

alleen tegenover Israël staan,

maar ook tegenover hen die

Israël stichtten en die achter

Israël staan. We staan

tegenover zowel Israël als het

Westen - het Westen, dat Israël

schiep en dat ons Arabieren

verachtte en dat ons voor en na

1948 miskende. Zij hadden

geen enkel ontzag voor onze

gevoelens, onze

levensverwachtingen of onze

rechten. Het Westen miskende

ons volledig en de Arabische

natie was niet in staat een halt

toe te roepen aan de koers van

het Westen (...)

De nu spelende kwestie betreft

niet de Golf van Akaba (...) of

de terugtrekking van de VN-

troepenmacht, maar de rechten

van het Palestijnse volk. Zij

betreft de agressie die in 1948

plaatsvond in Palestina in

samenwerking met Brittannië

en de Verenigde Staten. Zij

betreft de verdrijving van de

Arabieren uit Palestina, de

onwettige intrekking van hun

rechten en de roof van hun

bezit. Zij betreft de loochening

van alle VN-resoluties ten

gunste van het Palestijnse

volk."

BRON II

Cartoon, verschenen in een Amerikaanse krant, jaartal onbekend.

1 Nasser hield zijn toespraak (I) aan de vooravond van de Zesdaagse

Oorlog met Israël. Leg nu uit dat uit Nassers weergave van de

stichting van Israël in 1948 blijkt dat de Midden Oosten-problema-

tiek onderdeel van de Koude Oorlog was geworden. Begin je

antwoord dus met een kritische beschouwing van de visie van

Nasser op de gebeurtenissen van 1948.

2 In de Midden-Oosten-problematiek vormt de Palestijnse kwestie

een centraal thema. Leg uit waardoor in 1948 de Palestijnse

kwestie ontstond.

3 De houding van de Arabische leiders ten opzichte van de Palestij-

nen (en de PLO) is steeds dubbelzinnig geweest. Leg uit dat deze

dubbelzinnigheid door de beide bronnen (I, II) geïllustreerd wordt.

Geef daarbij ook een uitleg van deze dubbelzinnigheid.

MIDDEN-OOSTEN Stichting staat Israël

Zesdaagse Oorlog

Positie Israël na 1967

TOETS

1146

BRON III

Cartoon van Fritz Behrendt, 1969, naar aanleiding van de

reacties van de Veiligheidsraad op een Israëlische

vergeldingsaanval op het vliegveld van Beiroet. Het

onderschrift luidt: 'Diep geschokt door Israëls agressieve

houding'. Op de witte 'buttons' staat van links naar rechts

respectievelijk: 'Algerije Suez', 'Vietnam', 'Suez', 'Boedapest

Praag'.

BRON I

Fragment uit de door David Ben Goerion

voorgelezen Israëlische onafhankelijk-

heidsverklaring, 14 mei 1948.

"Zo zijn wij, leden van de Nationale Raad,

die het Joodse volk in het land Israëls en

de zionistische beweging vertegen-

woordigen, hier dan op de dag dat het

Britse mandaat over Palestina afloopt,

bijeengekomen: bij dezen proclameren wij

krachtens ons natuurlijke en historische

recht en krachtens het besluit van de

Algemene Vergadering der Verenigde

Naties de stichting van een Joodse staat in

het land Israël, en daarmee van de staat

Israël."

BRON II

Premier Golda Meir tot een vergadering

van leiders van Europese sociaal-

democratische partijen, 1974.

"U bent hier nu allemaal aanwezig. Geen

centimeter van uw grondgebied werd ons

ter beschikking gesteld om de vliegtuigen

te laten bijtanken die ons voor algehele

vernietiging hebben behoed. Stel dat

Richard Nixon gezegd had: 'Het spijt me,

maar we kunnen tenslotte niets voor u

doen, omdat we nergens in Europa kunnen

bijtanken.' Wat had u allemaal dan

gedaan? U kent ons en weet wie we zijn.

We zijn oude kameraden, oude vrienden.

Wat hebt u gedacht? Waarom hebt u

besloten die vliegtuigen niet te laten

bijtanken? Geloof me, ik ben de laatste

om het feit te minimaliseren dat we maar

een kleine Joodse staat zijn en dat er meer

dan twintig Arabische staten met een

uitgebreid grondgebied bestaan, met

oneindig veel olie en miljarden dollars.

Maar wat ik van u wil weten is of deze

feiten ook in het socialistische denken

beslissende factoren zijn?"

1 Ben Goerion stelde in de onafhankelijkheidsverklaring (I) dat

de staat Israël gesticht werd enerzijds "krachtens ons

natuurlijk en historisch recht", anderzijds "krachtens het

besluit van de Algemene Vergadering der Verenigde Naties".

Leg nu uit waarom juist deze twee de grondslagen van de

staat Israël vormen.

2 Welke verandering kun je constateren met betrekking tot de

internationale positie van Israël na 1967, als je de bronnen I

en III vergelijkt met bron II? Noem ook twee oorzaken van

deze verandering.

3 Leg met behulp van de bronnen I en III uit hoe in Israël

gereageerd werd op de veranderde internationale positie van

het land na 1967.

MIDDEN-OOSTEN VN-Verdelingsplan

Rol Sovjetunie

Koude Oorlog

Suez-crisis

TOETS

1144

BRON I

De Russische diplomaat Gromyko tot

de Verenigde Naties, 1947.

"Inderdaad, gedurende de laatste

wereldoorlog heeft het Joodse volk

beproevingen en lijden te doorstaan

gehad, zoals nooit eerder in de

wereldgeschiedenis. Een groot gedeelte

van het geredde Joodse volk heeft noch

land, noch tehuis, noch enig middel van

bestaan.

Honderdduizenden Joden zwerven in

Europa van het ene naar het andere

land, op zoek naar een eigen huis. Een

groot gedeelte van hen leeft in

vluchtelingenkampen.

Het uur is gekomen deze mensen te

hulp te komen, niet door woorden, maar

door daden. Het feit, dat geen enkele

westerse mogendheid blijkbaar bij

machte is geweest om de elementaire

rechten van het Joodse volk te

vrijwaren en het aan de fascistische

beulen van het naziregime te

onttrekken, verklaart ons de wil van het

Joodse volk om zich binnen de grenzen

van een eigen staat te vestigen.

Weigeren met dit verlangen rekening te

houden en ontkennen dat het Joodse

volk hiertoe het recht zou hebben, ware

onrechtvaardig."

BRON II

Russische spotprent over Israël. Het onderschrift luidt: 'Uit de

dekking'.

1 Leg uit waarom de stichting van een Joodse staat in Palestina in de Verenigde Naties besproken moest

worden.

2 Waarom was voor de vestiging van een Joodse staat de houding van de Sovjetunie in de Verenigde Naties

van zo'n groot belang.

3 De Midden-Oostenproblematiek werd al snel een facet van de Koude Oorlog. Maak duidelijk dat zowel

in de rede van Gromyko (I) als in de Russische spotprent (II) die Koude Oorlogssfeer duidelijk te proeven

is.

4 Leg uit waarom het vooral de Suez-crisis is geweest die het Midden-Oosten tot één van de brandhaarden

van de Koude Oorlog heeft gemaakt.

MIDDEN-OOSTEN Rol Sovjetunie

Koude Oorlog

TOETS

1150

BRON I

De Russische minister-president

Boelganin in een brief aan zijn

Israelische collega Ben Goerion.

"De Sovjetregering heeft haar

onvoorwaardelijke veroordeling van de

gewapende agressie van Israël,

alsmede van Groot-Brittannië en

Frankrijk, tegen Egypte, welke een

rechtstreekse en openlijke schending

van het Handvest en de beginselen van

de Verenigde Naties vormt, reeds tot

uitdrukking gebracht. Tijdens de

spoedzitting van de Algemene

Vergadering heeft de grote

meerderheid der landen van de wereld

deze daad van agressie, gericht tegen

de Egyptische republiek, dan ook

veroordeeld, en een beroep gedaan op

de regeringen van Israël, Brittannië en

Frankrijk, zonder uitstel een einde aan

de militaire operaties te maken en hun

invalslegers van het Egyptische

grondgebied terug te trekken. Geheel

de vredelievende mensheid veroordeelt

met verontwaardiging de misdadige

handelingen der agressors, die de

onschendbaarheid van het

grondgebied, de soevereiniteit en de

onafhankelijkheid van de Egyptische

republiek hebben geschonden.

Zonder hiermede rekening te houden,

volhardt de regering van Israël,

handelend als een werktuig van

imperialistische krachten van buiten, in

haar zinloze avontuur, daarmee een

uitdaging richtend aan alle volkeren

van het Oosten, die hun strijd voeren

tegen het kolonialisme en voor hun

vrijheid en onafhankelijkheid, en aan

alle vredelievende volkeren ter

wereld."

BRON II

Cartoon van Flora in het Duitse weekblad 'Die Zeit'. Het

onderschrift luidt: 'Vredespogingen'. VAR betekent:

Verenigde Arabische Republiek.

1 Zowel in bron I als in bron II komt de rol van de Sovjetunie in

het Midden-Oosten, en speciaal de verhouding tot Israël, aan

de orde. Geef in het kort aan welke rol de Sovjetunie tussen

1947 en 1974 in het Midden-Oosten gespeeld heeft en

benadruk daarbij steeds de gevolgen voor de Russisch-

Israëlische verhouding. Richt je in je antwoord op de jaren

1947-1948, 1956, 1967 en 1972-1973.

2 Dateer de bronnen I en II zo nauwkeurig mogelijk. Leg steeds

je antwoord uit.

3 In zijn brief (I) beschuldigt Boelganin Israël van "een

rechtstreekse en openlijke schending van het Handvest en de

beginselen van de Verenigde Naties". Waarom kun je stellen

dat deze beschuldiging op z'n minst erg eenzijdig is?

4 Boelganin (I) noemt Israël "een werktuig van imperialistische

krachten van buiten". Geef een beargumenteerd oordeel over

deze bewering.

MIDDEN-OOSTEN Zesdaagse Oorlog

Palestijnse kwestie

Rol Sovjetunie

TOETS

531

BRON I

Na de afkondiging van de blokkade

van de Golf van Akkaba hield de

Egyptische president Nasser op 26 mei

1967 een toespraak tot leiders van

Arabische vakbonden.

"Wij kunnen veel bereiken met

Arabische daadkracht, wat een

belangrijk onderdeel van onze strijd is.

Wij moeten onze landen ontwikkelen

en opbouwen om de uitdaging van

onze vijanden het hoofd te bieden. De

Arabische wereld is nu heel anders

dan wat zij tien dagen geleden was.

Israël is ook heel anders dan het tien

dagen geleden was. Wanhoop heeft

nooit zijn weg naar de Arabische

harten gevonden en zal dat ook nooit.

De Arabieren staan op hun rechten en

zijn vastbesloten om de rechten van

het Palestijnse volk te herwinnen. De

Arabieren moeten dit vaste voornemen

en dit doel bewerkstelligen. De eerste

elementen van dit doel kwamen aan

het licht in de beproeving van Syrië en

Egypte toen zij met de Israëlische

dreiging geconfronteerd werden. Ik

geloof dat deze beproeving een

belangrijk startpunt en fundament was,

van waaruit de volledige samenhang in

de Arabische wereld bereikt kan

worden. Wat wij vandaag overal bij de

massa’s van de Arabische volkeren

zien is hun verlangen om te vechten.

De Arabische volkeren willen de

rechten van het volk van Palestina

herwinnen.

Gedurende verscheidene jaren zijn

veel mensen gaan twijfelen over onze

bedoelingen met betrekking tot

Palestina. Maar praten is gemakkelijk

en actie is moeilijk, heel moeilijk. Wij

kwamen gewond uit de strijd van

1956. Brittannië, Israël en Frankrijk

vielen ons toen aan. Wij leden in 1956

zware verliezen."

BRON II

In de Oost-Duitse krant 'Berliner Zeitung' verscheen in oktober

1967 onderstaande spotprent over de Israëlische opperbevelhebber

Moshe Dayan. Het onderschrift luidt: 'U bent een goede leerling,

collega Dayan.'

1 Welke rol heeft de toespraak van president Nasser (I)

waarschijnlijk gespeeld in het proces dat uiteindelijk leidde

tot het uitbreken van de Zesdaagse Oorlog in juni 1967?

Leg je antwoord uit.

2 Nasser baseerde zich in zijn toespraak (I) nadrukkelijk op

de rechten van het Palestijnse volk. Leg uit welke die

rechten volgens hem waren en of zij zowel historisch als

volkenrechtelijk gelegitimeerd waren.

3 Leg uit dat de houding van de communistische wereld ten

opzichte van Israël in 1967 heel anders was dan op het

eind van de jaren '40.

4 Waarom maakt juist de Oost-Duitse spotprent (II) heel

schrijnend duidelijk hoezeer de houding van de

communistische landen tegenover Israël veranderd was?

MIDDEN-OOSTEN Zesdaagse Oorlog

Rol Sovjetunie

TOETS

1145

BRON

Spotprent van Fritz Behrendt in 'Het Parool'. Het onderschrift luidt: 'Lopend patiënt'.

1 Dateer de spotprent van Behrendt zo nauwkeurig mogelijk. Leg je antwoord uit door de prent te

beschrijven.

2 Nasser zal de visie van Behrendt, zoals die in de prent naar voren komt, verworpen hebben. Leg uit

waarom.

3 In de jaren '70 gaat de Russische invloed in het Midden-Oosten snel achteruit. Leg uit welke ontwikkeling

daarvan de oorzaak is.

MIDDEN-OOSTEN Zesdaagse Oorlog 1967

Verdelingsplan 1948

Bezette gebieden

Invloed Sovjetunie

TOETS

1118

BRON I

Op 29 mei 1967 legde

president Nasser de volgende

verklaring af tegenover leden

van de Egyptische Nationale

Vergadering.

"De omstandigheden waar we

nu mee te maken hebben zijn

in feite moeilijke, want we

staan niet alleen tegenover

Israël, maar ook tegenover de

landen die Israël gecreëerd

hebben en die achter Israël

staan. Wij moeten het hoofd

bieden aan Israël en evenzeer

aan het Westen – het Westen

dat Israël tot stand bracht en

dat ons Arabieren veracht en

dat ons voor en sinds 1948

negeerde. Zij hielden

helemaal geen rekening met

onze gevoelens, onze

verwachtingen in het leven of

onze rechten. Het Westen

negeerde ons volledig en de

Arabische natie was niet in

staat de koers van het Westen

te stoppen (…)."

BRON II

In 2007 verscheen onderstaande cartoon in een krant in de Verenigde Staten.

Op het bovenste gedeelte staat respectievelijk 'heroic Israël' en 'Arab

aggression'. Op het onderste gedeelte staat respectievelijk 'U.S.-funded Israëli

power' en 'planned land-grab'; op de bovenste twee richtingbordjes staat

'West Bank' en 'Gaza'.

1 Waarom kun je stellen dat Nasser in zijn rede (I) een onjuist/onvolledig beeld gaf van de politiek van het

Westen (Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk) in 1948?

2 Het is enerzijds onjuist, anderzijds begrijpelijk dat Nasser in zijn rede (I) de Sovjetunie niet noemde. Toon

de juistheid van (beide onderdelen van) deze stelling aan.

3 Nasser sprak zijn rede (I) vlak voor het begin van de Zesdaagse Oorlog uit, de cartoon (II) verscheen 40

jaar na afloop van deze oorlog. Leg met betrekking tot de Zesdaagse Oorlog en de nasleep daarvan uit

a dat de cartoon zeker geen Israëlisch standpunt verbeeldt;

b dat de cartoon het standpunt van Nasser (zoals verwoord in bron I) maar ten dele verbeeldt;

c van welke partij in het conflict het standpunt dan wel wordt verbeeldt.

MIDDEN-OOSTEN Koude Oorlog

TOETS

1151

BRON I

De Israëlische minister van buitenlandse zaken,

Abba Eban, tijdens een bezoek aan de

Verenigde Staten, maart 1969.

"Israël koestert er geen illusies over dat de twee

supermachten dankzij hun aanwezigheid in de

Middellandse Zee de mogelijkheid bezitten de

ontwikkeling te beïnvloeden en tot verscherping

of vermindering van de spanning bij te dragen.

Zolang echter een van hen - de Sovjetunie - zich

openlijk met de terreurdaden van Palestijnse

commando's identificeert, is van die kant geen

werkelijke bijdrage tot een duurzame pacificatie

te verwachten. Niemand kan van Israël

verwachten dat het zijn beslissingen door de

voorschriften van een vijandig gezinde grote

mogendheid laat bepalen."

BRON II

Cartoon, oorspronkelijk verschenen in het Amerikaanse blad

'Christian Science Monitor', 1969.

BRON III

Cartoon, verschenen in het Amerikaanse blad 'Chicago Daily News', 1969.

1 Abba Eban (I) liet er anno 1969 geen twijfel over bestaan dat de kwestie van het Midden Oosten onderdeel

van de Koude Oorlog was geworden. Speciaal de rol van de Sovjetunie werd door Eban besproken. Geef

nu in een kort overzicht aan hoe de positie van de Sovjetunie ten opzichte van Israël zich tussen 1948 en

1969 ontwikkeld heeft. Let daarbij in het bijzonder op de jaren 1956 en 1967.

2 Beoordeel of het nieuwsbericht, dat de aanleiding vormde voor Fischetti's tekening (III), door de woorden

van Eban (I) ondersteund werd. Leg je antwoord uit.

3 Op beide cartoons (II, III) komt de rol van de grote mogendheden in het Midden-Oosten aan de orde. Welk

verschil bestaat er tussen beide tekeningen als het gaat om deze rol van de grote mogendheden? Leg je

antwoord uit door de tekeningen te beschrijven.

4 Beoordeel van beide cartoons (II, III) afzonderlijk of ze door de woorden van minister Eban (I)

ondersteund worden. Leg telkens je antwoord uit.

MIDDEN-OOSTEN Palestijnse kwestie

TOETS

1142

BRON

Amerikaanse cartoon, 1988.

1 Hoe ziet de tekenaar van de bron het Palestijnse probleem? Leg je antwoord uit door de prent te

beschrijven en van jaartallen te voorzien.

MIDDEN OOSTEN Opbouw Israël

Arabische visie

Zionisme

Orthodox-joodse visie

TOETS

1628

BRON

Circa 1950 werd in Israël dit affiche gepubliceerd. De tekst luidt: 'Op deze dag zullen we bomen planten en we

zullen hier wortelen, over een jaar en over nog een jaar – en hier is een bosje.'

1 Je kunt stellen dat dit affiche zowel in letterlijke als in symbolische zin een goed beeld geeft van het

Israël circa 1950. Leg dat voor beide delen van de stelling uit.

2 Welke kritiek zal er vanuit Arabische landen op dit affiche uitgeoefend zijn?

3 Ga na of dit affiche past in de zionistische opvatting over de staat Israël. Leg je antwoord uit.

4 Ga na of dit affiche past in de orthodox-joodse visie op de staat Israël. Leg je antwoord uit.

MIDDEN-OOSTEN Illegale Joodse nederzettingen

Yom Kippoer-oorlog

Arafat-Sharon

TOETS

1612

BRON I

Op 13 november 1974 sprak Yassir Arafat

namens de PLO de Algemene Vergadering

van de Verenigde Naties toe. Hieronder volgt

een fragment uit deze toespraak.

"Als gevolg van Zionistische agressie in juni

1967 bezette de vijand de Egyptische Sinai

tot aan het Suezkanaal. De vijand bezette

Syrië’s Golan-Hoogte, naast al het Palestijnse

gebied ten westen van de Jordaan. Al deze

ontwikkelingen hebben in ons gebied geleid

tot het ontstaan van wat het 'Midden Oosten-

probleem' wordt genoemd. De situatie is

ernstiger gemaakt doordat de vijand volhardt

in de handhaving van zijn onwettige bezetting

en in de verdere consolidatie daarvan,

daarmee een bruggehoofd vestigend voor de

opmars van het wereldimperialisme tegen de

Arabische natie. Alle besluiten en oproepen

tot de publieke opinie in de wereld van de

Veiligheidsraad gericht op de terugtrekking

uit de in juni 1967 bezette gebieden zijn

genegeerd. Ondanks alle vreedzame

inspanningen op internationaal vlak is de

vijand niet afgeschrikt geworden van zijn

expansionistische politiek. Het enige

alternatief dat voor onze Arabische naties,

vooral Egypte en Syrië, openstond was

uitputtende inspanningen te leveren om zich

met geweldsmiddelen voor te bereiden

teneinde weerstand te bieden aan die

barbaarse gewapende invasie – en dit met het

doel Arabische landen te bevrijden en de

rechten van het Palestijnse volk te herstellen,

nadat alle andere vreedzame middelen

gefaald hebben.

Onder deze omstandigheden brak in oktober

1973 de vierde oorlog uit, die de Zionistische

vijand het bankroet aan het verstand bracht

van zijn politiek van bezetting, expansie en

zijn vertrouwen op het concept van militaire

macht. Ondanks dit alles hebben de leiders

van de Zionistische entiteit alles behalve een

les geleerd uit hun ervaring. Zij zijn

voorbereidingen voor de vijfde oorlog aan het

maken, opnieuw hun toevlucht zoekend in de

taal van militaire superioriteit, agressie,

terrorisme, onderdrukking en altijd, ten slotte,

in oorlog in hun relaties met de Arabieren."

BRON II

Onderstaande cartoon werd in een Canadese krant

gepubliceerd, de exacte datum is niet bekend. Links staat de

Israëlische premier Sharon, rechts PLO-leider Arafat. Rond

de 'gesp' van de riem staat 'Middle East.'

1 In de Israëlisch-Palestijnse kwestie speelt vanaf 1967

de bouw van joodse nederzettingen in de door Israël

bezette gebieden een belangrijke rol. Ontleen aan de

rede van Arafat (I) twee argumenten tegen deze

nederzettingen-politiek en maak vervolgens duidelijk

dat de joodse kolonisatoren hier een eigen argument

tegenover stellen.

2 Welke kritiek kun je leveren op de voorstelling van

zaken die Arafat in zijn rede (I) geeft van de oorzaken

van de Yom Kippoer-oorlog van 1973?

3 Wat wil de tekenaar van bron II duidelijk maken met

betrekking tot de situatie in het Midden-Oosten vanaf

de tweede helft van de laren '90? Verwerk een

beschrijving van de tekening in je antwoord.

MIDDEN-OOSTEN Relatie Egypte-Sovjetunie

Politiek Sadat

Conflict Israël-Arabieren

TOETS

342

BRON I

Cartoon van Pat Oliphant in 'The Denver Post', 1971.

BRON II

Cartoon van Tony Auth in 'The Philadelphia Inquirer', 1972.

1 In 1972 kwam er een ingrijpende verandering in de betrekkingen tussen de Sovjetunie en Egypte. Leg met behulp

van verwijzingen naar beide spotprenten (I, II) uit wat die verandering inhield.

2 Leg uit wat die verandering in de betrekkingen tussen de Sovjetunie en Egypte te maken had met de pogingen om

vrede in het Midden-Oosten te stichten.

MIDDEN-OOSTEN Israël t.o. Arabische staten

Koude Oorlog

TOETS

1147

BRON I

Arabische spotprent op de positie van Israël.

Midden op de prent staat: 'Panarabische

eenheid'.

BRON II

Spotprent van Fritz Behrendt, voor 1979 gemaakt. De

personen onder aan de prent stellen van links naar rechts

Syrië, Egypte, Saoedi-Arabië, Jordanië en Iran voor.

1 Hoe ziet de tekenaar van spotprent I de positie van Israël? Leg je antwoord uit.

2 Beoordeel of spotprent I beschrijvend, analyserend, commentariërend of propagandistisch van karakter is.

Leg je antwoord uit.

3 Leg uit wat Behrendt met zijn prent (II) wil laten zien.

4 In beide prenten (I, II) speelt de onderlinge verhouding tussen de Arabische staten een rol. Welke spotprent

geeft de feitelijke situatie op dit punt respectievelijk in de jaren '50 en in de jaren '70 beter weer? Twee

antwoorden dus, steeds met een uitleg.

MIDDEN-OOSTEN Palestijnse terreur

Al Fatah

Zionisme

TOETS

1522

BRON

De organisatie van Palestijnse studenten in Italië publiceerde in

1972 deze poster, getiteld 'Revolutie tot aan de overwinning'. Het

onderschrift luidt: 'De zevende verjaardag van de eerste gewapende

actie van Al Assifa, de militaire vleugel van Fatah. Met de

vernietiging van waterpompstations van de Jordaan in Ailbon

begint de gewapende strijd als de enige manier om Palestina te

bevrijden van het Zionisme.'

1 Maak met zowel een tekst- als

een beeldelement uit de bron

duidelijk dat in 1965 vergeleken

met tien jaar eerder de houding

van de Palestijnen in het conflict

met Israël was veranderd.

2 Leg uit waarom Al Fatah zich

tegen het zionisme keerde, niet

tegen de joden in het algemeen.

3 De poster verscheen in 1972. In

welk opzicht was de strijdwijze

van de Palestijnen nog dezelfde

als in 1965, in welk opzicht was

er een verandering opgetreden?

4 Geef een argument voor en een

argument tegen de stelling dat de

gewelddadige strijd van de

Palestijnen tot 1972 (het jaar van

publicatie van de bron)

succesvol was geweest.

MIDDEN-OOSTEN PLO

Palestijnse terreur

TOETS

1148

BRON

Franse cartoon uit 1985.

1 Leg uit dat je deze cartoon kunt gebruiken om de strategie van de PLO duidelijk te maken.

2 Waarom past deze cartoon niet in de periode voor de Zesdaagse Oorlog?

3 De PLO probeerde met haar strategie steun in de rest van de wereld te verwerven voor de zaak van het

Palestijnse volk. Waarom zal deze prent enerzijds niet bijgedragen hebben aan het vergroten van die

steun, anderzijds juist wel?

MIDDEN-OOSTEN Israëlische bezetting Palestina

Intifada

TOETS

1532

BRON I

In 1988 verspreidde de 'Palestinian Women's

Organization ' deze poster in de bezette Palestijnse

gebieden. De tekst in het Arabisch is gelijk aan die

in het Engels.

BRON II

In 1988 gaven de Arabische Liga en de PLO in Japan

deze poster uit. In het Arabisch en het Japans staat

onderaan hetzelfde als in het Engels bovenaan.

1 Toon aan dat je met deze twee posters (I, II) doel en middelen van de Palestijnse intifada goed kunt

uitleggen.

2 Leg uit waardoor Israël zich eigenlijk geen raad wist met de intifada.

3 Als je kijkt naar het belangrijkste verschil tussen beide posters, kun je goed uitleggen waarom poster I in

de bezette gebieden werd gepubliceerd en poster II buiten de Arabische wereld. Geef die uitleg.

MIDDEN-OOSTEN Zionisme

Balfour-Declaration

Palestijns nationalisme

TOETS

1737

BRON I

Tijdens de vredesonderhandelingen na de Eerste

Wereldoorlog stuurde de Zionistische Organisatie op 3

februari 1919 een verklaring naar de onderhandelaars in

Parijs. Hieronder staat een deel van die verklaring.

"De aanspraken van de joden met betrekking tot Palestina

berusten op de volgende hoofdoverweging:

1. Het land is het historische tehuis van de joden; daar

bereikten zij hun grootste ontwikkeling vanuit dat

centrum, door hun toedoen ontstonden daar geestelijke

en zedelijke invloeden van de allerhoogste waarde voor

de mensheid. Met geweld werden zij uit Palestina

verdreven, en door de eeuwen heen zijn zij nooit

opgehouden het verlangen naar en de hoop op een

terugkeer te koesteren.

2. In sommige delen van de wereld, en in het bijzonder in

Oost-Europa, zijn de levensomstandigheden van joden

jammerlijk. Vaak een opeengehoopte bevolking

vormend en vanwege ontzegging van de gelegenheden

die een gezonde ontwikkeling mogelijk zouden kunnen

maken, is de noodzaak van nieuwe uitwegen urgent,

zowel ter wille van henzelf als in het belang van de

bevolking van andere rassen, te midden van wie zij

wonen. Palestina zou zo’n uitweg kunnen bieden. Voor

de joodse massa’s is dat het land boven alle andere,

waaraan zij het meest hun lot zouden willen verbinden.

Door de methodes van economische ontwikkeling (…)

kan Palestina nu gemaakt worden, zoals het in oude

tijden was, het tehuis van een welvarende bevolking, die

vele malen talrijker is als die welke er nu woont."

BRON II

In 1988 liet het Volksfront voor de Bevrijding

van Palestina dit affiche verschijnen.

1 De verklaring van de Zionistische Organisatie (I) moet uiteraard vanuit de context van de politieke

verhoudingen van vlak na de Eerste Wereldoorlog geïnterpreteerd worden. Toon dat aan door

eerst uit te leggen waarom de Zionistische Organisatie haar aanspraak op Palestina op tafel legde

bij de vredesonderhandelaars in Parijs;

vervolgens duidelijk te maken dat de aanspraken in bron I aansloten bij de 'Balfour Declaration' en

ten slotte te laten zien in hoeverre in de vredesregelingen na de Eerste Wereldoorlog aan de eisen

van de Zionistische Organisatie was tegemoet gekomen.

2 Hoewel er bijna 70 jaar zit tussen de verklaring van de Zionistische Organisatie (I) en het affiche van

het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina (II) is het toch interessant een vergelijking tussen beide

bronnen te maken. Leg nu uit dat

aan de ene kant het doel van beide organisaties in zekere zin hetzelfde is;

aan de andere kant beide organisaties verschillende middelen gebruiken om dat doel te bereiken en

ten slotte dat de mate waarin dat doel bereikt is ook bepaald niet gelijk is.