Meten van psychosociaal welzijn - Prebes vzw | Welzijn op het werk · 2014-12-16 · verricht,...
48
Meten van psychosociaal welzijn
Transcript of Meten van psychosociaal welzijn - Prebes vzw | Welzijn op het werk · 2014-12-16 · verricht,...
Meten van psychosociaal welzijn
Welzijn meten op verschillende niveau’s:
verschillende doelstellingen
Wettelijk verplicht
Objectiveren en evalueren
2
evalueren
Dynamisch beleid
3 golven in analyse psychosociaal welzijn
Individu
Inter-relationele
Groepsniveau
3
Retentie?
Competentie management? Verloop ?
Ageing ?
Toekomstige uitdagingen
4
CAO 104 ?War of
Talents?
Verzuim?Stress?
Visie Visie
5
HEALTH & SAFETY
INZETBAARHEIDSMODEL
Risicoanalyse
Wettelijk verplicht maar…
• door veel werkgevers gezien als ondergeschikte discipline
• vaak enkel beschrijvend: een foto van de situatie• vaak enkel beschrijvend: een foto van de situatie
• wanneer niet omkaderd : beland in onderste schuif
7
Wat?
8
Wat is een psychosociaal risico?
• Kans dat één of meerdere werknemers psychische schade ondervinden die al dan niet gepaard kan gaan met lichamelijke schade,
• ten gevolge van een blootstelling aan elementen van de arbeidsorganisatie, de arbeidsinhoud, de arbeidsvoorwaarden, de arbeidsomstandigheden en de interpersoonlijke relaties op het werk,
• waarop de werkgever een impact heeft
• en die objectief een gevaar inhouden
9
Psychosociale risico’s op het werk
K.B. 10 april 2014:
• Kans voor één of meerdere werknemers
• Psychische schade door blootstelling
• Al dan niet gepaard met lichamelijke schade
• Elementen
• Arbeidsinhoud• Arbeidsinhoud
• Arbeidsorganisatie
• Arbeidsvoorwaarden
• Arbeidsomstandigheden
• Interpersoonlijke relaties op het werk
• Objectief gevaar
• Werkgever heeft impact op elementen
10
Psychosociale risico’s op het werk
• Psychische schade kan zich bijvoorbeeld uiten in:
• Geestelijk: angsten, depressie, burn-out, zelfmoordgedachten,…
• Lichamelijk: lichamelijke uitputting, slaapproblemen, hartkloppingen, verhoogde
bloeddruk,…
11
Psychosociale risico’s op het werk
Psychosociale risicofactoren op het werk:
• Stress/Burnout
• Conflicten
• Grensoverschrijdend gedrag: Geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag
• Definities blijven behouden
12
• Definities blijven behouden
• Definitie pesterijen: ruimere precisering van discriminatiegronden (zie
verder)
In praktijk ook:
• Traumatische gebeurtenissen
• Alcohol en drugs
• Arbeidsinhoud: geheel van taken waaruit de functie bestaat (inclusief
emotionele en psychische, lichamelijke belasting), duidelijkheid van de taken• Arbeidsomstandigheden : materiële omgeving waarin het werk wordt verricht, fysische omgevingsfactoren van de arbeid (inrichting, arbeidsmiddelen, lawaai,…)• Arbeidsorganisatie: structuur organisatie, wijze van taakverdeling, werkprocedures, managementstijl, beleidsmatige aanpak,…
Verschillende elementen
13
werkprocedures, managementstijl, beleidsmatige aanpak,…• Arbeidsvoorwaarden: modaliteiten voor de uitvoering van de arbeidsverhouding, beloningsaspecten, contractvormen en arbeidstijdsregeling, opleiding en promotie- en selectiecriteria, loopbaanbeheer en evaluatieprocedures• Interpersoonlijke relaties op het werk: interne relaties (tussen werknemers, met directe chef, hiërarchische lijn) maar eveneens relaties met derden, mogelijkheden tot contact, communicatie, samenwerking, integratie,…
Arbeidsinhoud
• Te veel werk
• Te hoog werktempo
• Te moeilijk werk
• Te eenvoudig werk
• Geestelijk belastend werk
• Monotoon werk
14
• Kortcyclisch werk
• Te veel verantwoordelijkheid
• Tegenstrijdige taakeisen
• Nutteloos werk
Arbeidsomstandigheden
• Lawaai
• Trillingen
• Werkhouding
• Zwaar werk
• Gevaarlijke situaties
15
• Onvoldoende hygiëne
• Ontbreken van hulpmiddelen
• Ontbreken van persoonlijke beschermingsmiddelen
Arbeidsvoorwaarden
• Werktijden onregelmatig
• Rusttijden
• Lage beloning
• Weinig loopbaanmogelijkheden
• Contractvorm
16
• Contractvorm
• Werk(on)zekerheid
Interpersoonlijke relaties op het werk
• Stijl van leidinggeven
• Onderlinge relaties
• Sociale ondersteuning
• Zeggenschap
• Ongewenste intimiteiten
17
• Ongewenste intimiteiten
• Discriminatie
• Informatie en werkoverleg
Arbeidsorganisatie
• Regelmogelijkheden
• Inspraak
• Hiërarchische structuur vs platte structuur
• Duidelijke taakomschrijvingen
• Duidelijke verantwoordelijkheden
18
• Duidelijke verantwoordelijkheden
Onderzoek risicofactoren
Securex ZebraZone (benchmark 2012):
• 4/10 werknemers ervaren fysieke klachten tgv het werk• Factoren met hoogste impact op spanningsklachten:
• Arbeidsinhoud: jobdruk
• Interpersoonlijke relaties op het werk (arbeidsverhoudingen): grensoverschrijdend gedrag
19
grensoverschrijdend gedrag
• Arbeidsvoorwaarden: werkintensiteit
• Energiebronnen die grootste impact hebben op de spanningsklachten• Arbeidsinhoud: job en organisatie (werkorganisatie, persoonlijke fit,
hoeveelheid informatie, variatie)
• Interpersoonlijke relaties op het werk (arbeidsverhoudingen): team
• Arbeidsvoorwaarden: Professionele vooruitgang
Hoe?
20
Wanneer een risicoanalyse uitvoeren?
• Wanneer een risicoanalyse uitvoeren?
• Globale risicoanalyse als basis van het dynamisch risicobeheersingsysteem
• Voor een specifieke arbeidssituatie , op vraag van
• De hiërarchische lijn• De hiërarchische lijn
• 1/3de van werknemersvertegenwoordigers in het comité
• De met toezicht belaste ambtenaar
• Naar aanleiding van collectief verzoek (zie verder)
21
De globale risicoanalyse
Basis voor preventie blijft de risicoanalyse van situaties die aanleiding kunnen geven tot psychosociale risico’s op het werk.
De werkgever dient het welzijn van de werknemers te bevorderen d.m.v. een preventief beleid:
• De werkgever identificeert de situaties die aanleiding kunnen geven tot psychosociale risico's op het werkpsychosociale risico's op het werk
• stress of burn-out veroorzaakt door het werk;
• schade aan de gezondheid die voortvloeit uit conflicten verbonden aan het werk;
• situaties van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk.
• Bepaalt en evalueert de psychosociale risico’s op het werk rekening houdend met de elementen van de 5 A’s
22
De globale risicoanalyse
• De risicoanalyse wordt uitgevoerd:
• Door de werkgever
• Met medewerking van de medewerkers• Met medewerking van de medewerkers
• Met bijstand van de preventieadviseur psychosociale aspecten (verplicht indien
interne dienst over een PAPA beschikt, wanneer externe PAPA enkel verplicht
te betrekken naar aanleiding van complexiteit)
23
De globale risicoanalyse
• Vanuit de risicoanalyse treft de werkgever passende preventiemaatregelen om de psychosociale risico’s te voorkomen
• WG vraagt hierbij het advies van de preventieadviseur psychosociale aspecten alvorens de maatregelen te treffen.
• Indien er functies zijn met ‘contact met derden’ wordt deze risicofactor • Indien er functies zijn met ‘contact met derden’ wordt deze risicofactor opgenomen in de risicoanalyse en verklaringen uit het register van feiten door derden.
24
De globale risicoanalyse
‘Algemene’ preventiemaatregelen
• De werkgever treft, voor zover hij een impact heeft op het gevaar, de passende preventiemaatregelen om de risico's te voorkomen, schade te voorkomen of te beperken
Evaluatie van de maatregelen
• Bij elke wijziging die de blootstelling van werknemers aan psychosociale risico's op het werk kan beïnvloeden
• verzoeken tot formele psychosociale interventie,
• de incidenten die zich bij herhaling hebben voorgedaan (informele interventie)
• de nuttige elementen die voortvloeien uit de medische onderzoeken door de
preventieadviseur-arbeidsgeneesheer
• jaarverslag IDPBW
• en ten minste eenmaal per jaar.
Resultaten van de risicoanalyse worden opgenomen in het GPP en het JAP
25
Risicoanalyse specifieke arbeidssituatie
• = risicoanalyse van de psychosociale aspecten op niveau van een specifieke arbeidssituatie waarin een gevaar werd vastgesteld
• Initiatief
• Werkgever
• Lid van de hiërarchische lijn
• 1/3 werknemersvertegenwoordigers in CPBW
• Nav. Verzoek collectief karakter• Nav. Verzoek collectief karakter
• Uitgevoerd
• Samen met werknemers
• Samen met PAPA interne dienst
• Samen met PAPA externe dienst indien complexe situatie
• Gegevens worden anoniem meegedeeld aan werkgever
26
Risicoanalyse specifieke arbeidssituatie
• Preventiemaatregelen
• Collectief en individueel
• Hiërarchie preventiemaatregelen
• Advies PAPA indien betrokken bij risicoanalyse
• Werkgever informeert
• Verzoeker
• Betrokken preventieadviseurs
• Andere personen die nuttig kunnen zijn
• Preventiemaatregelen: volledig
• Risicoanalyse: anonieme gegevens
27
Mogelijkheden…
28
Risicoanalyse psychosociaal welzijn
Praktijk
• Verschillende soorten aanpak• Vragenlijstonderzoek bij WN (anonieme enquête)
• Participatieve werkgroepen
• Individuele interviews
• Wat is een goede aanpak?• Keuze in functie van je doelstelling, grootte van de organisatie,cultuur
29
• Keuze in functie van je doelstelling, grootte van de organisatie,cultuur
binnen de organisatie
• Vaak ook info uit:• Rondgang werkplaatsen
• Functioneringsgesprekken en exit-interviews
• Via sociale partners
• Analyse van incidenten (feitenregister externen, klachten,
ongevallen)
Voorbeeld 1
Vragenlijst methode
Tekenen contract (WK 0)
Intake (WK 1)
VoortrajectVoortraject(4 weken)(4 weken)
Datacollectie (WK 5-6)
Datacleaining en codage (WK 7)
MetingMeting(5 weken)(5 weken)
Communicatie resultaten
Kwalitatieve verdieping
NatrajectNatraject
31
Keuze socio-demo’s (WK 2)
Opmaak vragenlijst (WK 3)Statistische analyse (WK 8)
Reporting (WK 9)Leveren vragenlijsten en brievenbus
(WK 4)
Opmaak actieplan
Implementeren actieplan
Vragenlijstmethode
• Bereikt grote groep
• Naamloos
• Groepsrapport
• Zicht op groter geheel
• Vaak nog verdere analyses nodig
• …
32
Voorbeeld 2
Participatieve werkgroepen
• eerder in kleinere organisaties (arbeidsintensief)• evenwichtige steekproeven!• verschillende doelgroepen• vaak sneller zicht op de verbeterpunten
• Hoe?• duidelijke regels• voorbereidende vragen aan deelnemers
34
• voorbereidende vragen aan deelnemers• workshop (s)• creatief met didactische werkvormen
• Rapportering• collectief• filteren persoonlijke zaken• positieve factoren en werkpunten
Creatieve werkvormen
35
Lage impact Hoge impact
Moeilijk
(time/budget/resistance/organisation/technical…)
Rood idee Oranje idee
Gemakkelijk Geel idee Groen idee
Voorbeeld Actieplan
37
Uit welzijnsscreening (Welzijnswijzer© Securex)
blijkt dat Globale Risicoanalyse Psy noodzakelijk is!
WELZIJNSWIJZER
Rapport WelzijnsScreeningRapport WelzijnsScreening
WelzijnsWijzer
Gezondheid
Psychosociale Aspecten
Arbeidsomstandigheden
Ziekte
Veiligheid
SCREENING – 5 CLUSTERS
Veiligheid
� Ongunstig: direct actie ondernemen
� Twijfelachtig: mogelijk risico, situatie bewaken
� Gunstig: situatie onder controle
SCREENING – DASHBOARDS
WERKNEMERSGROEP WERKBELASTING EN PSYCHOSOCIALE WERKOMGEVINGGRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG
EFFECTPARAMETERS BELEIDSPARAMETERS
INDICATORENLichamelijke
belasting
Kwantitatieve
werkvereisten
Emotionele
werkvereisten
Vrijheids-
graad
Sociale
onder-
steuning HL
Kwaliteit
leiderschap
Sociaal
kapitaal
(OSC)
Blootstelling
pesten mnd
(%)
Blootstelling
GOG (%)
Procedure
GOG
gekend (%)
Vertrouwens
persoon
gekend (%)
Resultaten
RA psy
gekend (%)
Total company
Mannen
Vrouwen
<45 jaar
>=45 jaar
FUNCTIE
Leidinggevende
BureelwerkBureelwerk
Geen bureelwerk
STATUUT
Contract onbepaalde duur
Contract bepaalde duur
Totaal
AFDELINGA productie
A logistiek
B productie
B logistiek
C productie
C logistiek
Onderhoud
Management
B + dag
Totaal
POSITIEVE PUNTEN
1. Leidinggevenden hebben logischerwijs een hogere vrijheidsgraad
2. Kwantitatieve werkvereisten (werklast) vormt nergens een
probleem
3. Lage vrijheidsgraad bij interieurverzorging minder impact door
deeltijds werk
4. Sociaal kapitaal steeds belangrijker (verticaal dubbel vertrouwen,
binding onderling)
5. …
PSYCHOSOCIALE ASPECTEN
VERBETERPUNTEN
1. Hoge herstelbehoefte deels te wijten aan lage vrijheidsgraad
2. Verhoogde communicatie vereist (RIE Psy)
3. Beleidsmatig werknemers weinig op de hoogte: optimalisatie
communicatie & onthaalbeleid
4. Conflicthantering afdelingsoverschrijdend aan te pakken
5. …
PSYCHOSOCIALE ASPECTEN
46
48
