24 MECHATRONICA&MACHINEBOUW 5

Alexander Pil

Het begon allemaal in 1986 in een schuurtje in ’s-Heerenhoek, een klein Zeeuws dorpje halverwege Middel-

burg en Goes. Onder de naam Bakon Food Equipment ontwikkelden twee ingenieurs een spuitmachientje waarmee banketbak-kers fruitgelei op hun gebak konden aan-brengen. Het systeem verwarmde de gelei en sproeide het over de taartjes. Als het weer was afgekoeld, lag er een harde, be-schermende geleilaag op het fruit die de houdbaarheid vergrootte. Het bleek een gat in de markt, zeker toen het bedrijf ook oplossingen voor industriële bakkers ging ontwikkelen.

In 1992 verhuisde Bakon naar het hui-dige pand in Goes en breidde het zijn busi-ness langzaam uit. Naast de spuitmachines zette het een divisie op voor doseersyste-men, bijvoorbeeld om het deeg van sprits-koeken op een bakplaat te deponeren. Ook startte het een productlijn voor ultrasone snijmachines. Nog altijd zijn dat de drie kerntechnologieën van Bakon: spuiten, do-seren en snijden.

Waar Bakon zich de eerste jaren nadruk-kelijk richtte op ambachtelijke banketbak-

kers, haalt het inmiddels driekwart van zijn omzet uit de industrie. ‘De machines voor de ambacht produceren we in serie: zo’n vijfhonderd à zeshonderd per jaar’, vertelt Bakon-directeur Ronald Gijssel. ‘En jaarlijks komen er ongeveer honderd industriële projecten voorbij. Daarbij gaat het veelal om klantspecifieke en losse machines die onderdeel vormen van een grotere pro-ductlijn, maar ik zie een trend naar meer turnkeyopdrachten.’

Bij Bakon werken vijfendertig man, van wie een derde in de engineering. ‘We in-vesteren veel in r&d’, stelt Gijssel. ‘Dat moet ook, want we mikken op de bovenkant van de markt, waar de kwaliteit hoog moet zijn. En we blijven innoveren om de concurren-tie voor te blijven.’

Bossche bolEen van die innovaties lanceerde Bakon begin dit jaar: de Bakon Depositor 9. De nieuwste telg in zijn BD-range van doseer-machines. Daarmee mikken de Zeeuwen op het middenbedrijf. ‘In Nederland – maar ook in het buitenland – heb je niet zo veel kleine bakkerijtjes meer’, legt Gijssel uit.

‘Steeds vaker zie je een centrale bakkerij die meerdere winkels bedient. Dat zijn de bedrijven waar we op mikken.’

De BD9 is geschikt voor een breed scala aan voedingsmiddelen, van jam en slag-room, tot cakebeslag. Met het juiste opzet-stuk kun je berliner bollen met jam vullen, of slagroom in een Bossche bol spuiten. Maar ook cupcakebeslag doseren of taarten glazuren. Voorzichtig kijkt Bakon ook bui-ten de bakkerswereld. Het doseersysteem kan namelijk ook overweg met bijvoor-beeld sauzen en soepen. Als het maar een beetje vloeibaar is, kun je het met de BD9 doseren.

De bakker deponeert het product in een grote voorraadtrechter. Daaronder zit een cilinder. Als die naar achter trekt, zuigt hij zichzelf als een injectiespuit vol. Zodra hij exact de juiste hoeveelheid heeft opgezo-gen, sluit het gat naar de kegel en opent de doorgang naar het spuitstuk dat voor op de machine is gemonteerd. De cilinder drukt het product naar buiten en de cyclus begint opnieuw.

‘Het belangrijkste criterium voor een bakker is hoe nauwkeurig hij met de ma-

Voor de bakker met elektrische aandrijvingen van SMCBakon bouwt verschillende machines voor de bakkerijwereld. Met zijn doseersystemen doorliep het Zeeuwse bedrijf een ontwikkeltraject van zuiver pneumatische aandrijving naar elektrische cilinders. Partner in het proces is SMC.

THEMA FOODTECH

Met de BD9-doseermachine mikt Bakon op centrale bakkerijen die meerdere winkels bedienen.

MECHATRONICA&MACHINEBOUW 5 25

chine kan doseren’, weet Gijssel. ‘Elk cup-cakeje moet even groot zijn, en zeker niet te groot, want dan geeft hij het weg. Daar-naast is snelheid de voornaamste eis. Dat is niet evident omdat het soms om delicate producten gaat waar je de lucht niet uit wilt drukken.’

In de eenvoudigste versies (volledig pneumatisch) van de BD-reeks moet een gebruiker de dosering en de snelheid hand-matig instellen. ‘Dat werkt prima, maar voor elk product moet hij dat opnieuw doen’, zegt Gijssel. ‘Iemand die de machine vaak gebruikt, leert die instellingen wel kennen. In de praktijk blijft het personeel echter niet zo lang en met onervaren krachten gaat het natuurlijk eerder mis.’

De BD9 biedt de mogelijkheid om re-cepten op te slaan. Een operator selecteert ‘Bossche bol’ in het menu en de machine stelt zich automatisch in. ‘Hij hoeft dus niet meer na te denken, niet meer te stoeien met de settings’, aldus Gijssel. ‘Die feature is uniek in de markt; geen van onze con-currenten heeft dit. Een van de belangrijk-ste redenen om onze machines te blijven verbeteren, is om de concurrentie voor te blijven en de klant een steeds betere ma-chine te kunnen bieden die aansluit op zijn wensen.’

OntwikkeltrajectMet het doel om de kosten terug te drin-gen, ging Bakon in 2007 de samenwerking

aan met SMC. ‘Het sterke punt van SMC is de technische ondersteuning’, vindt Gijssel. ‘Bij onze vorige leverancier was dat bedui-dend minder. Met SMC kunnen we samen ontwikkelen en hebben we veel technische verbeteringen kunnen doorvoeren.’

De Bakon-engineers hadden in het begin van het ontwikkeltraject wat problemen met de stabiliteit van de dosering. ‘Bij na-der onderzoek bleek dat we te hard wilden versnellen’, analyseert Gijssel. ‘Dat hebben we naar beneden bijgesteld en we hebben een hogere constante snelheid gekozen, om toch de gewenste doorvoer te halen.’

Pure pneumatiek was een prima keuze voor de eerste variant van Bakons doseer-systeem. Het had echter ook zijn beper-kingen. SMC sales engineer Marco van der Donk legt uit: ‘Met pneumatiek ga je in één keer van stilstand naar je topsnelheid, en aan het eind weer terug. Je kunt wel een klein beetje met die lijn spelen, maar de keuze in het profiel is beperkt.’

In 2014 lanceerde SMC zijn LEY-actuator

met stappenmotor. ‘Die technologie was sneller dan de oplossing die we oorspron-kelijk hadden gekozen, zeker ook voor dik-kere producten’, stelt Gijssel. Van der Donk vult aan: ‘De standaard variant van de LEY bleek in de praktijk te weinig remvermogen te hebben om het gewicht en de dosering te kunnen pakken. Met onze collega’s in Japan hebben we er een andere remcon-structie op gezet, zodat het wel werkte. Die flexibiliteit hebben we.’

Elektrische aandrijvingDe stap naar elektrisch legde Bakon geen windeieren, maar het bedrijf wilde meer. In de BD9 gebeurt de aandrijving van de LEY-cilinder volledig automatisch via de PLC. Via een touchscreen kan een gebruiker een profiel aanmaken: hoe ver de cilinder naar achter gaat, hoe snel dat gaat en welke be-weging de cilinder moet volgen bij het uit-stoten. Zo’n recept is eenvoudig op te slaan. Een andere gebruiker hoeft het vervolgens maar aan te klikken in een menu en hij kan aan de slag.

Ook de verticale instelling gebeurt nu elektrisch. Met die actuator (LEFS) kun je de spuitkop van het systeem exact op de goede hoogte zetten. In eerdere pneuma-tische versies kon de voorraadkegel ook al naar beneden, zodat er geen trapje nodig was om hem te vullen. Dat gebeurde ech-ter met een voetpedaal waardoor de nauw-keurigheid beperkt is. In de BD9 is er nu de mogelijkheid om de hoogte zeer precies in te stellen. Dat is erg handig als je het do-seersysteem gebruikt in een productlijn voor taarten en tussen elke cakelaag een beetje room wilt aanbrengen. Dan moet de spuitkop immers perfect op hoogte worden ingesteld.

‘De keuze voor een pneumatisch of elek-trisch aangedreven systeem hangt voor een deel af van het product dat je ermee wilt verwerken’, zegt Gijssel, ‘maar het is vooral aan de koper om te bepalen hoe geavan-ceerd hij hem wil hebben. En hoeveel hij daarvoor bereid is te betalen.’

In de BD9 gebeurt de aandrijving volledig elektrisch met de LEY-cilinder van SMC. Via een touchscreen kan een gebruiker een recept kiezen.

Voorzichtig kijkt Bakon ook buiten de bakkerswereld. Het doseersysteem kan namelijk ook overweg met bijvoorbeeld sauzen en soepen.