Melkkwaliteit en

management

Joost de VeerVan Hall, 13-10-2011

Melkkwaliteit en management

• Haalbaarheidsonderzoek HACCP (2001)

• Kwaliteit management project (2002-2006)

• Milq2 (2005-2007)

• Cono, Cairing Dairy (2008- heden)

Melkkwaliteit en management

• Duurzame melkveehouderij

• Aantoonbaar diervriendelijke productie

• Voedselveiligheid en hygiëne

• Management informatie voor veehouder

• Bedrijfscan: dier- en omgevingsfactoren

• Voorkomen is beter dan genezen

• Inzicht in risicofactoren Preventief werken

• Kwaliteitsysteem managementinformatie

Koe-Kompas

Diervriendelijke en veilige voedselproductie

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0Diergezondheid

diergedrag en voorkomen

Voeding en waterhuisvesting en klimaat

verantwoord en voedselveilig

beoordeling

kk

Score bedrijf

0

1

2

3

4

5

Diergezondheid

Diergedrag en voorkomen

Voeding en water

Huisvesting en klimaat

Verantwoord en voedselveilig

Melkkwaliteit

Score bedrijf

2009

2006

0

1

2

3

4

5

Melken

Voeding en water

Huisvesting

DierwelzijnWerk routines

Dierziekte incidentie

Jongvee opfok

Beoordeling

Minimum streefwaarde

Het Koe-Kompas 2012

8

Kwaliteit management

presentatie aan “buitenwereld”

eigen beoordeling/vergelijking

wat de veehouder doet

7 Kritische Succesfactoren

40 Prestatie-indicatoren

> 100Management Controle Punten

Terminologie uit INK-model (Instituut Nederlandse Kwaliteit)

Score op schaal van 1 tot en met 5

Risicovol Risicoarm

1 2 3 4 5

9

Kwaliteit management

• Het Koe-Kompas: geeft inzicht in de mate

waarin een veehouder risico‟s neemt t.a.v.

van de kwaliteit van melk en de kwaliteit

van de productie ervan.

• Levert dus management informatie op

voor de veehouder en inzicht voor de

„kwaliteitsvrager‟.

• Niet boete maar verbetering is doel!

Dierwelzijn: tijd besteding

• Liggen en herkauwen: 12 - 13 uur

1 uur meer liggen 2 ltr melk meer

• Vreten : 5 - 6 uur

10 - 12 maaltijden

• Drinken: 5 -10 minuten

15-20 liter per minuut

• Melken en socialiseren: 5 - 6 uur

De relatie tussen de d.s. opname en de NEFA-concentratie in het plasma

gedurende de close-up periode

900

800

100

200

300

400

500

600

700

0

Pla

sm

a N

EF

A m

eq

/L

2720136-1-8-15-22-29

Transitie periode in dagen

15

20

25

30

35

45

40

50

0

5

10lb/d

.s. o

pn

am

ep

er

dag

— TMA (lbs) --- NEFA

Bron:Burhaus et al., 1999

Variatie in verschillen van ds opname

Koeien met baarmoederontsteking

eten minder 3 weken voor de ziekte

diagnose

Vre

ett

ijd

min

ute

n p

er

dag

Dagen vanaf kalven

Gezond

Ernstige

baarmoederontsteking

Klinische

ziekteverschijnselen

Melken

1 Melken Weging Punten

Tanklokaal en koeling Schoon en opgeruimd, tanktemperatuur, melkwacht 4 1 4

Melkmethode Separeren & markeren, handschoenen, voor- en nabehandeling 3 1 3

Reiniging Reiniging melkinstallatie, temperatuur, dosering, frequentie, zuurreiniging 3 1 3

Systeem onderhoud Onderhoud, meetrapport, vervanging tepelvoeringen 2 1 2

Preventie Bedrijfsbehandelplan, deelname MPR, ligboxen 3 1 3

Eindscore melken 3,0 5 15

Voeding & Water

2 Voeding en water Weging Punten

Conservering en uitkuil management Broei / schimmel, uitkuil resten, conservering 4 1 4

Voeding lacterend Kwantiteit, kwaliteit, passend bij doelgroep 3 2 6Voeding droog Kwantiteit, kwaliteit, passend bij doelgroep 2 2 4

Water kwaliteit lacterend Kwantiteit, doorstroomsnelheid helderheid, bezinksel 3 2 6

Water kwaliteit droog / afkalfhok Kwantiteit, doorstroomsnelheid, helderheid, kleur, bezinksel, geur 2 2 4

Voermanagement Krachtvoer, kuilanalyses, aanvegen, schoon 4 1 4

Eindscore voeding en water 2,8 10 28

IGP 18

Broei kuil

Voer lacterend

Voer lacterend

Water voorziening: de ballenbak

Water voorziening: open bak

Sediment, risico ?

Water in de weide

Huisvesting

3 Huisvesting Weging Punten

Voerhek Aantal voerplaatsen, breedte, hoogte 2 1 2

Stalomgeving Licht, ventilatie, roterende borstel 3 2 6

Loopruimte Kwantiteit, kwaliteit ondergrond 3 2 6

Ligcomfort Aantal, hardheid, hygiëne, kopruimte 3 2 6

Weidegang Weidegang, kavelpad 5 2 10

Eindscore huisvesting 3,3 9 30

Aantal, breedte en hoogte

Afkalfstal/ziekenboeg/afleverbox

Afstelling schoftboom?

4 Dierenwelzijn % Score Weging Punten

Activiteit melkvee Schuw - mak, niet-actieve dieren 4 4 1 4

Conditie score BCS <2 en >4 1 2 5 2 10

Locomotie score Locomotion score 3, 4, 5 7 11 4 2 8

Hakkenzwelling (grupbenen) Meest voorkomende hakscore 4 4 2 8

Hygiëne koeien Score 3 of 4 3 3 1 3

Afwijkende koeien Herkauwen, mestcore, pensscore 3 3 1 3

Algemene indruk Haarkleed, huidbeschadigingen 4 4 2 8

Eindscore dierenwelzijn 4,0 11 44

Dierenwelzijn

Pensvulling, kleur, conditie, hakken, mest,

lopen, …

Conditie, bevuiling, schurft..

Gedrag?

Locomotiescore, lijn van de rug..

Werkroutines

5 Werkroutines Weging Punten

Werklijnen en kruislijnen Jong naar oud, kans op mestcontact 3 2 6

Diergezondheidstatus BVD, IBR, Salmonella, ParaTBC, Neospora 4 1 4

Preventie Biest eigen moeder, apart jongvee 3 2 6

Bedrijfsbehandelplan Aandoeningen aan uier, klauwen en geboorteweg 4 1 4

Eindscore werk routines 3,3 6 20

Dierziekte-incidentie

6 Dierziekte incidentie

Laatste halfjaar (pas op: Excel maakt berekening naar dierziekte incidentie per jaar) Score Weging Punten

Celgetal dieren Laatste MPR --> nieuw verhoogde dieren + Tankcelgetal 3 3 2 6

Mastitis Aantal dieren 10 2 2 4

Klauwproblemen Aantal dieren 2 5 2 10

Stofwisselingsstoornissen Aantal dieren 0 5 1 5

Aan nageboorte staan Aantal dieren 2 4 1 4

Witvuiler Aantal dieren 1 5 1 5

0 5 1 5

8 3 1 3

Overige zieke dieren Aantal dieren 0 5 1 5

3 4 1 4

Eindscore dierziekte incidentie 3,9 13 51

Huidige zieke dieren Aantal PBB attentie dieren

Verwerper Aantal dieren

Gedwongen afvoer Aantal dieren

Jongvee-opfok

7 Jongvee opfok Weging Punten

Voeding & Water Biest, kunstmelk, ruwvoer, krachtvoer, watervoorziening, weidegang 5 1 5

Huisvesting Leeftijd & groepsgrootte; jonge kalveren op stro 3 1 3

Dierwelzijn Ontwikkeling, kg, conditie, algemene indruk 3 1 3

Dierziekte incidentie Diarree, longontsteking, navelontsteking, parasitaire aandoeningen, doodgeboren 2 1 2

Werkroutines Werk- & kruislijnen, mestcontact, bedrijfsbehandelplan kalveren, onthoorn-regime 2 1 2

Eindscore jongvee opfok 3,0 5 15

Eénling boxjes

Kalveren met drinkautomaat

Zwaar afkalven ??

0

1

2

3

4

5

Melken

Voeding en water

Huisvesting

Dierwelzijn

Werk routines

Dierziekte incidentie

Beoordeling (1 - 5)

Benchmark CONO

Beoordeling

Benchmark CONO

Blije koeien overzicht rapport:

• Mooie veestapel, met goede kleur en productie.

Er zijn enkele risico‟s op het bedrijf die eventueel aandacht behoeven (score 2):

• De watervoorziening in het afkalfhok is onvoldoende. Verder wordt het hok ook als ziekenboeg gebruikt en afleverhok, een combinatie die risicovol is voor afkalvende koeien. Goed schoon houden is hier zeer noodzakelijk.

• Het voerhek is gezien het aantal dieren tekort en aan de lage kant. Het aantal voerplekken is nu niet te beïnvloeden maar via goed voermanagement (4) goed te managen.

• Het % dieren met een celgetal > 250.00 is 30 %. Dat is veel te hoog. Zeker in een niet zo groot koppel kan één koe zomaar de reden zijn van het overschrijden van de boete grens. Verder zijn het eigenlijk allemaal dieren die andere dieren kunnen besmetten. Gelukkig is de melkroutine goed.

• 2 behandelde dieren voor melkziekte. Kunnen incidenten zijn maar houd goed in de gaten. Boli zijn niet voldoende voor de juiste mineralen voorziening.

Koe-kompas pilots:

Cono 2009: 50 bedrijven random diergeneeskunde studenten

Cono 2010: 50 bedrijven vrijwillig aanmelden

Cono 2011: 150 bedrijven vrijwillig aanmelden

Partico 2011: 30 bedrijven via melkwinning adviseurs

Evaluatie door veehouders

34 Evaluaties = 68%

Bruikbaarheid hexagram

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

zeer oneens oneens eens zeer eens

% v

an

re

sp

on

de

nte

n

Evaluatie door veehouders

• Voorkeur PBB / hexagram

Voorkeur tussen PBB en hexagram

PBB

Hexagram

geen voorkeur60%

22 %

18%

Aanpassingen veehouders

Voeding en Water

• Rantsoen melkkoeien aanpassen 5

• Mineralen droge koeien 3

• Watervoorziening schoon houden/optimaliseren 2

Huisvesting

• Stal hygiëne verbeteren 5

• Ligcomfort verbeteren

Werkroutines

• Opstellen van bedrijfsbehandelplan 2

• Medicijnflesjes van aanprikdatum voorzien 2

• Afvoeren van para TBC koe 1

Melken

• Melktechniek aanpassen 4

Pilots Koe-Kompas

PartiCo pilot 2011

– 30 veehouders en 3 dap

– Februari t/m Juni 2011

Onderneming Regio Kampen Regio Gorinchem

DOC Kaas 9

Bel Leerdammer 1 6

Nemelco 5

Graafstroom 4

Rouveen 2

Hochwald 3

Totaal 15 15

Uitkomsten pilot

47

0

1

2

3

4

5

Melken

Voeding en water

Huisvesting

Dierwelzijn

Werk routines

Dierziekte incidentie

78%

22%

Koe-Kompas heeft toegevoegde waarde, geeft bruikbare

management informatie

48

38%

24%

12%

24%

3% 3%

71%

21%

7%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Feed &

Water

Working

routines

Milking Housing Animal

health

Animal

welfare

CONO

PartiCo

Uitkomsten pilot

48%

45%

7%Aanpassingen n.a.v. Koe-Kompas

0

1

2

3

4

5

Melken

Voeding en water

Huisvesting

DierwelzijnWerk routines

Dierziekte incidentie

Jongvee opfok

Beoordeling

Minimum streefwaarde

Het Koe-Kompas 2012

Koe-kompas advisering

• Melkveehouderij : Familie bedrijf

•Verschillende situaties: ligging

grondsoort

familiesamenstelling

al of niet opvolging

Allemaal invloed op besluitvorming!

Koe-kompas

•Management kwaliteit

•Grote rol eigen rundveedierenarts

•Diergezondheidzorg !!

diergeneeskunde maar een deel van het verhaal.

IGP 52

Dieren

kunnen

niet

praten!