Kijk voor meer informatie op www.invoorzorg.nl

Meer met minder, het kan!Succesvol veranderen in de langdurige zorgDe langdurige zorg is in beweging:• de omgeving is veranderd en stelt andere eisen aan organisaties;• de financiering en de daaraan verbonden eisen zijn gewijzigd;• verantwoordelijkheid is bij de cliënt en diens omgeving komen te liggen voordat professionele zorg in beeld komt.

Nummer 2 – uitgave maart 2015 In deze tweemaandelijkse publicatie worden

spraakmakende In voor zorg-trajecten uitgelicht.

In deze uitgave lichten we drie organisaties uit die samen met In voor zorg! concrete stappen gezet hebben om de zorg (opnieuw) in te richten. We staan in vogelvlucht stil bij hun veranderopgave en de resultaten. Alle drie de organisaties zijn beter toegerust om toekomstige vragen van de samenleving te faciliteren. Medewerkers, managers en bestuurders willen niet meer terug.

Beweging 3.0: Van grootschalig verzorgen naar kleinschalig wonen: bewoners en medewerkers willen niet meer terug

Cicero Zorggroep: Invoering domotica als middel voor verhogen doelmatigheid en innovatieve zorg op maat

IrisZorg: Integrale aanpak zet medewerkers en cliënten in hun kracht

In voor zorg! is een stimuleringsprogramma van het ministerie van VWS en Vilans, kenniscentrum langdurende zorg.

Beweging 3.0Van grootschalig verzorgen naar kleinschalig wonen: bewoners en medewerkers willen niet meer terug!

Kijk voor meer informatie op:www.invoorzorg.nl of

Profiel Zorgorganisatie Beweging 3.0 kent een breed scala aan activiteiten op het gebied van wonen, zorg en welzijn in de regio Eemland. Er werken ruim 2.700 medewerkers en 2.000 vrijwilligers. Die zetten zich in voor 1.450 intramurale, 3.750 extramurale en 350 dagbestedingscliënten. Hun missie luidt: Aangenaam leven. Beweging 3.0 wil onder-steuning en zorg bieden die bijdraagt aan het behoud van zelfstandigheid en de kwaliteit van leven van de cliënt. Welzijn en welbevinden staan daarbij centraal.

VeranderopgaveVeranderingen die Beweging 3.0 eerder in haar verpleeghuizen had doorgevoerd hebben onvoldoende tot verbetering van klantwaardering en zorginhoudelijke kwaliteit geleid. Met het project ‘van Huis naar Thuis’ [vHnT] is dit wel gelukt. Beweging 3.0 heeft in anderhalf jaar tijd een onomkeerbare verandering gerealiseerd. Ontwrichting van het bestaande systeem heeft de weg vrij gemaakt voor verandering. Het traditioneel georgani-seerd verpleeghuis, met circa 30 bewoners per afdeling, heeft plaatsgemaakt voor een verzameling van kleinschalige woon-groepen met 8 tot 10 bewoners en een vast team van medewer-kers. Bewoner(s) en hun familie krijgen de ruimte om te bepalen hoe zij willen leven. De resultaatverantwoordelijke teams bestaan uit een combinatie van zorgprofessionals.

ResultatenDe verandering beperkt zich niet tot de teams, maar werkt door in de hele organisatie:• Er is een nieuw besturingsmodel met een andere vorm van

verantwoorden en reductie van administratie. • De positie en bijdrage van management en ondersteunende

afdelingen zijn herijkt. • Er is een nieuwe functieomschrijving voor de woonbegeleiders

waarin zorg voor een aangenaam leven centraal staat. • Samen met onderwijsorganisaties is de beroepsopleiding voor

verzorgenden hierop aangepast. Met het kwalificatiedossier als onderlegger, staat het werken vanuit de eigen regie en de verbinding met familie, mantelzorgers en vrijwilligers centraal.

Bewoners, familie, vrijwilligers en woonbegeleiders hebben de nieuwe manier van werken omarmd. Bij locaties waar vHnT al een tijd loopt zijn resultaten zichtbaar. Van elke euro inkomsten wordt een groter deel besteed aan de directe ondersteuning van de bewoners. Dat onderstreept de aandacht voor de bewoner.

Bij locatie de Pol is:

Beleving van cliënten en medewerkersCliëntenraden, ondernemingsraad, woonbegeleiders en andere medewerkers zijn unaniem van mening dat vHnT een grote verbetering is. De waarde van kleinschaligheid wordt gezien en gewaardeerd. Een dochter omschrijft het als volgt: “Mijn moeder is veel meer ontspannen. Er is veel meer rust.” Een andere bewoner: “Ik ruik weer de geur van het koken, daar krijg ik trek van.” Men ervaart nu de ruimte om écht op zoek te gaan naar de behoefte van de bewoner. Medewerkers geven ook aan dat het werk daardoor leuker is geworden. Er mag meer en er moet minder van de organisatie. Elke dag wordt de vraag gesteld: heb ik mij vandaag maximaal kunnen richten op de behoefte van de bewoner? En de drive tot verbeteren is nog steeds groot. Een woonbegeleider zei: “We hebben de top van ons kunnen nog niet bereikt!”

Omvang veranderingIn ruim 1 jaar zijn in 3 verpleeghuizen 41 woongroepen gestart volgens de visie van vHnT. Het gaat om ongeveer 400 bewoners-plaatsen met directe consequenties voor zo’n 380 fte medewerkers. In 2015 gaat een 4e verpleeghuis werken met kleine woongroepen en resultaatverantwoordelijke teams. De ondersteunende diensten worden heringericht om aan te sluiten bij de onder-steuningsbehoefte van de resultaat verantwoordelijke teams. Eigen regie van bewoners wordt nog meer gestimuleerd door te experimenteren met het woongroepgebonden budget. De woon-groep krijgt inzicht in het, op basis van de indicaties, beschik bare budget en kan daarin gezamenlijke keuzes maken. Desgewenst aangevuld met private middelen van cliënten en hun naasten.

Voor de sector• Wilt u meer weten over de methode voor teamontwikkeling bij

Beweging 3.0? www.invoorzorg.nl/tool-webdossier-teamontwikkeling

• Wilt u meer lezen over de functieomschrijving van woonbegeleiders binnen Beweging 3.0? www.invoorzorg.nl/Beweging30-functieomschrijvingen

• Website: www.beweging3.nl

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50%

Het aantal FTE zorgpersoneel per bewonersplaats met 11,6% gestegen naar 0,77 FTE.

Het aantal FTE overig personeel per bewonersplaats met 38% gedaald naar 0,13 FTE.

38%

Het ziekteverzuim met ruim 50% gedaald naar 2,7%. 50%

11,6%

Cicero Zorggroep Invoering domotica als middel voor verhogen doelmatigheid en innovatieve zorg op maat

Kijk voor meer informatie op:www.invoorzorg.nl of

Profiel Cicero Zorggroep is in Zuid-Limburg actief met het leveren van zorg en ondersteuning aan ouderen en mensen met een beperking. Dit gebeurt in 12 zorgcentra, maar ook vanuit wijksteunpunten en bij mensen thuis. Bij Cicero Zorggroep werken zo’n 1.900 medewerkers, ondersteund door bijna 800 vrijwilligers, voor 3.000 cliënten. Cicero Zorggroep verleent haar zorg en diensten nadrukkelijk en bewust vanuit het uitgangspunt dat de cliënt centraal staat, waarbij processen en (innovatieve) middelen zo veel mogelijk om de cliënt heen worden ingericht.

VeranderopgaveOm de cliënt te faciliteren in plezierig wonen en leven, behoud zelfredzaamheid en vooral om veilige zorg te kunnen leveren, heeft Cicero Zorggroep gezocht naar innovatieve oplossingen die bijdragen aan:• Verhogen cliëntveiligheid, bijvoorbeeld door monitoring.• Verhogen kwaliteit van leven, bijvoorbeeld meer

bewegingsvrijheid voor PG-bewoners. • Verhogen zelfredzaamheid.

Genoemde oplossingen werden voor de zorgcentra Op den Toren en ’t Brook gevonden in een mix van domotica. We noemen er een paar:• Camera’s met motiondetectie • Dwaaldetectie• Nachtoriëntatie-verlichting.• Smartphones (voor bediening) De domotica wordt deels aangestuurd met behulp van een speciaal ontwikkeld krachtig WIFI netwerk.

Resultaten“Zorg op afstand waar het kan, fysieke zorg op maat waar het nodig is.” Cliënten krijgen meer persoonlijke en ongestoorde aandacht van medewerkers. Medewerkers worden tijdens piektijden niet meer gestoord in het zorgproces, doordat een centrale zorgpost op één locatie gemiddeld meer dan 110 oproepen per dag afvangt. Bovendien worden er op bepaalde momenten van de dag meer medewerkers ingezet dan voorheen. • De contacttijd met cliënten neemt derhalve toe: medewerkers

hebben meer ongestoorde contacttijd met cliënten: ruim 4 uur meer per dag op één locatie.

• En ongewenste contactmomenten blijven juist uit: een voorbeeld is het door domotica mogelijk gemaakte doorslaapbeleid: ’s nachts zijn de fysieke controlerondes niet meer nodig door de slimme cameratechnieken.

Concrete resultaten zorgcentra Op den Toren en ’t Brook:

Beleving van cliënten en medewerkersHet merendeel van de medewerkers keek uit naar het werken met domotica. Maar een deel vond het ook “spannend”. Door ze intensief te betrekken willen medewerkers niet meer terug.

Medewerkers:“Nu ik cliënten ‘s nachts op afstand kan monitoren hoef ik de voor hen zo hinderlijke nachtrondes niet meer te doen.”

“Eerst dacht ik dat ik door domotica minder contact zou hebben met cliënten. Dit beeld heb ik helemaal bijgesteld. We leveren nu echt zorg op maat. Ik ben om!”

Cliënten / familie:“Ik kan nu meer zelf regelen en hoef niet alles meer te vragen.”“Prettig idee dat moeder ’s nachts niet meer wakker wordt door de controlerondes. Dat scheelt een hoop onrust.”

Omvang veranderingBij de invoering van domotica waren in totaal 184 medewerkers betrokken. Inmiddels is gestart met de uitrol van domotica naar een volgende locatie van Cicero Zorggroep; zorgcentrum Elvira-Leontine. Uiteindelijk wil Cicero alle locaties voorzien van moderne domotica-functionaliteiten en deze bovendien uitbreiden met face-to-face contacten en opschaling naar beeldschermzorg.

Voor de sector• Wilt u meer weten over de “functiewijzer Domotica”

van Vilans, zie: www.invoorzorg.nl/Functiewijzer-domotica-dementiezorg

• Wilt u ook de Drijfveren methodiek gebruiken in het kiezen van een passende veranderaanpak? Zie www.invoorzorg.nl/managementdrives-methodiek

• Website: www.cicerozorggroep.nl/domotica_op_den_toren • Op de resultatenpagina van Cicero leest u meer over het

traject www.invoorzorg.nl/cicero

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

De cliënttevredenheid m.b.t. domotica-hulpmiddelen is met 20% gestegen van 6,8 naar 8,2.

20%

De medewerkerstevredenheid m.b.t. domotica- hulpmiddelen is met 46% gestegen van 5,0 naar 7,3.

De vraag naar wonen in een zorgcentrum met domotica is het laatste half jaar met 77% gestegen.

46%

77%

IrisZorgIntegrale aanpak zet medewerkers en cliënten in hun kracht

Kijk voor meer informatie op:www.invoorzorg.nl of

Profiel IrisZorg zet zich in voor mensen die de grip op hun leven kwijt zijn of dreigen kwijt te raken door verslaving of problemen op het gebied van huisvesting en werk. IrisZorg biedt vanuit 60 locaties - in Gelderland, Overijssel en Flevoland - trajecten aan jongeren en volwassenen op het gebied van wonen, werken en verslavingsbehandeling. Jaarlijks helpt IrisZorg 9.000 cliënten met in totaal 1.000 FTE. De kernwaarden zijn: helder, betrokken, deskundig én altijd vanuit een positieve insteek.

VeranderopgaveDe zorg in Nederland moet goedkoper. IrisZorg is in 2007 gefuseerd; veel synergie is al bereikt. Verdergaande integrale, uniforme en gestandaardiseerde zorg voor cliënten is nood-zakelijk om de zorg op de lange termijn te garanderen. Zorg en bedrijfsvoering moeten nog doelmatiger worden georganiseerd en de wendbaarheid moet worden verhoogd. Dit doet IrisZorg vanuit een zorginhoudelijke visie waarbij de eigen kracht van de cliënt en de medewerker centraal staat. De beweging is reeds ingezet om multidisciplinair en geïnte greerd te werken in zelforganiserende teams. Daarbij zijn het management en ondersteunend personeel fors gereduceerd. En is er ingezet op werken vanuit bewezen methodieken en vanuit de eigen IrisZorg Kwaliteitsnorm (IZK). De IZK beschrijft het volledige zorgaanbod in modules. In de modules is vastgelegd welke professional, welke zorg levert en hoe lang die duurt. Dit geldt als norm voor het primair proces.

ResultatenIrisZorg is nu financieel gezonder, wendbaarder en goedkoper dan voorheen.

Effecten voor cliënten:• Scheiden wonen en zorg is doorgevoerd op woonvoorzieningen.• Een cliënt houdt dezelfde (ambulant) begeleider tijdens het

zorgtraject.• De zorg is van uniforme kwaliteit ongeacht in welke regio de

cliënt de zorg krijgt.• Er is één zorgdossier en één registratiesysteem.

Effecten voor medewerkers:• Meer ruimte om het eigen werk te organiseren.• Medewerkers primair proces zijn getraind in de methodieken

Herstelwerk en CRA (Community Reinforcement Approach).

Beleving van cliënten en medewerkersHonderden medewerkers hebben meegedacht over de verandering. Ook de ondernemingsraad en de cliëntenraad hebben intensief geparticipeerd.

Het werkend krijgen van de veranderingen in de praktijk gaat niet zonder slag of stoot. De faciliterende rol van de organisatie aan het primair proces moet nog verder vorm krijgen in 2015. De eerste ervaringen van medewerkers met zelforganisatie in de proeftuin zijn positief: “We hebben meer inzicht gekregen in de organisatie. Ons verantwoordelijkheidsgevoel is hierdoor vergroot. We hebben als team een beter beeld gekregen van elkaars kwaliteiten en zetten deze waar nodig in.”

De veranderingen voor cliënten die in de woonvoorzieningen verblijven zijn het meest ingrijpend. De zorg wordt nu ambulant door maatschappelijk hulpverleners geleverd.

Omvang veranderingIrisZorg is er klaar voor: de reorganisatie is organisatiebreed doorgevoerd, de nieuwe organisatiestructuur staat, de kwaliteitsnorm (IZK), het nieuwe registratiesysteem met één cliëntdossier is geïmplementeerd, zelforganisatie is ingevoerd, multidisciplinaire teams zijn samengesteld, overheadkosten zijn verlaagd en er heeft een forse krimp in personeel plaatsgevonden. De uitdaging is nu om de nieuwe organisatie in de praktijk werkend te krijgen.

Voor de sector• Wilt u meer zien over de proeftuin voor zelforganiserende

teams binnen Iriszorg? www.invoorzorg.nl/video-Proeftuinen-zelforganiserende-teams-IrisZorg

• Bekijk de IrisZorg Kwaliteitsnorm: www.invoorzorg.nl/IrisZorg-Kwaliteitsnorm

• Wilt u meer zien over het totale verandertraject? www.invoorzorg.nl/Video-IrisZorg-in-verandering

• Website IrisZorg: www.iriszorg.nl

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Er heeft een krimp plaatsgevonden in personeel van 16% van 1.205 naar 1.011 FTE.

Afname van de indirecte uren met 18% ten gunste van directe uren (van 1 staat tot 1.2 naar 1 staat tot 0.8).

De personele kosten zijn gedaald van 74% naar 70% van de totale kosten.

74%70%

Voor

Na

18%

16%