MEDISCH NIEUWS ‘Huisarts is miskende factor in … 01 artsenkrant.pdfSpecifiek voor huisartsen...
1
“H et Expertisecentrum Demen- tie Vlaanderen wordt regel- matig geconsulteerd voor on- derzoeks- en innovatieprojecten rondom dementiezorg”, zegt professor Jan Steyaert, wetenschappelijk medewerker van het Expertisecentrum. “Universitei- ten, hogescholen en onderzoekscentra komen regelmatig bij ons aankloppen met vragen. Dat vinden wij prima, maar we zitten dan vooral in een afwachtende rol. Met deze kennisagenda willen we ons pro-actiever opstellen en inhoudelijk het onderzoek mee richting geven.” Focus op zorg “De agenda spitst zich toe op demen- tiezorg en geeft aan waar de blinde vlek- ken zijn. Zowel in Vlaanderen als interna- tionaal”, vult Jurn Verschraegen, direc- teur van het Expertisecentrum, aan. Over het medische en farmaceutische onder- zoek vind je weinig terug in de agenda. “Natuurlijk hopen wij dat er snel preven- tieve of curatieve interventies voor de- mentie komen, maar zolang die er niet zijn, ligt onze uitdaging toch bij een goe- de kwaliteit van de dementiezorg in Vlaanderen. Dat is ook onze maatschap- pelijke rol.” De agenda werd opgebouwd vanuit het werkveld: via bevraging van de medewer- kers van de negen regionale Expertise- centra en de Alzheimer Liga Vlaanderen, en via focusgroepen met referentieperso- nen dementie en met mantelzorgers. “Doorheen alle thema’s zie je vanuit het werkveld een grote vraag naar hande- lingskennis”, vervolgt Steyaert. “Onder- zoek blijft nogal eens steken in een me- thodologische of theoretische context. Dat kan interessante inzichten opleve- ren, maar vaak ontbreekt de link naar de praktijk. Daardoor wordt innovatie op de werkvloer afgeremd. Dus onze vraag aan onderzoekers is vooral: ‘lever richting- gevende handelingsuitspraken, wees duidelijk, wees concreet in de adviezen die je geeft aan zorgprofessionals’.” Tijdige diagnose Specifiek voor huisartsen wordt tijdige diagnose naar voor geschoven als een belangrijk aandachtspunt. Huisartsen zijn nog steeds huiverig om dementie te be- noemen, hoorden Steyaert en Verschraegen vanuit het werk- veld. “Vermoedelijk ingegeven vanuit een soort van thera- peutisch nihilisme”, stelt Steyaert. “Er bestaat niks, ge- neesmiddelen helpen nauwe- lijks, we kunnen weinig doen, dus waarom zouden we het benoemen? Maar op die ma- nier worden alle kansen weg- genomen voor vroegtijdige zorgplanning, planning van thuiszorg, levensplanning voor de patiënt en zijn naas- ten, enzovoort.” “De reden waarom een tij- dige diagnose van dementie belangrijk is, is de laatste tien jaar wel gewijzigd”, vult Ver- schraegen aan. “In het verle- den werd vooral geredeneerd vanuit een farmacologisch standpunt: mensen zo snel mogelijk cholinerge medica- tie geven omdat die alleen in een vroeg stadium van dementie doeltreffend zou zijn. Na de NICE-richtlijn en de rappor- ten van het Belgische KCE is dat beeld toch wel bijgesteld. De aandacht is ver- schoven van een zuiver klinische diagno- se naar een gecombineerde klinische en zorgdiagnose.” Daarmee bedoelt Verschraegen alle niet medische vra- gen als kan iemand nog autorijden, welke auto- nomievragen dringen zich op, welke omkadering is nodig om thuis wonen nog mogelijk te maken, en- zovoort. Dus voor die elementen rond zorg is een tijdige en benoemde diagno- se minstens even belangrijk geworden. Huisarts als miskende factor Verder noemt Verschraegen de huis- arts een miskende factor in het demen- tiebeleid. Bijvoorbeeld in de hele proce- dure rond de terugbetaling van medica- tie, heeft de huisarts een veel te beperkte rol. Terwijl we voor de opvolging van de niet-medicamenteuze aspecten wel alle- maal naar die huisarts wijzen. Verschrae- gen: “Ik denk dan aan het omgaan met agressie, met incontinentie, de copings- trategieën die naasten zich moeten aan- meten,... het zijn allemaal opdrachten waarvan we verwachten dat de huisarts die ter har- te neemt.” “Centraal in dit verhaal staat vroegtijdige zorg- planning – het overleg tus- sen zorgverleners, patiënt en familie over hoe het verder moet in de toekomst. Dit overleg heeft liefst plaats nog voor er sprake is van een diagnose”, aldus Steyaert en Verschraegen. Over hoe de huisarts deze rol kan opnemen is nog heel veel ruimte voor onderzoek en prak- tijkverbetering. Daarnaast heeft de huisarts een enorm belangrijke informatiefunctie. Vooral ook naar de mantelzorgers en de omgeving van de patiënt. “Maar ook over die infor- matieopdracht is bijkomend onderzoek gewenst, zeker als je weet dat dementiezorg per definitie maatwerk is”, meent Steyaert. “De ene dementie is niet de andere, en ook de beleving kan heel verschil- lend zijn. Kortom, van die huisarts wordt verwacht dat hij of zij communicatief heel sterk uit de hoek komt.” En dan is er het hele complexe verhaal van wat men het ‘niet-pluis-gevoel’ noemt. De omgeving merkt dat er iets niet in orde is, maar grijpt niet in of kan niet ingrijpen. Om nog niet te spreken van ouderen die al- leen leven, zonder familie, zonder vrienden of kennis- sen. Vaak is er niemand om aan de alarmbel te trekken als het fout loopt. Het is een probleem waar niet alleen de huisarts, maar ook andere zorgverleners mee kampen. In het transitieplan demen- tie van minister Jo Vandeur- zen worden alvast de eerste aanzetten gegeven om met dergelijke problemen om te gaan. 12 thema’s In de kennisagenda worden twaalf the- ma’s naar voor geschoven. “Toch is de kennisagenda niet allesomvattend”, be- sluit Steyaert, “evenmin is het een plei- dooi om onderzoek naar dementiezorg te beperken tot deze thema’s. Integendeel. Onderzoek heeft de morele plicht om op de praktijk vooruit te lopen en innovatie- ve ideeën uit te dragen.” De kennisagen- da wil daartoe bijdragen. Het geeft een overzicht van de vragen waarmee de pro- fessionele zorgverleners zitten, en tege- lijkertijd moet het gezien worden als een dynamische hulp voor creatief onder- zoek. Peter Raeymaekers ‘Kennisprogramma: Op weg naar moderne dementiezorg’, Expertisecentrum Dementie Vlaanderen en Alzheimer Liga Vlaanderen. ‘Huisarts is miskende factor in dementiebeleid’ Het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen en de Alzheimer Liga Vlaanderen publiceren een kennisagenda voor dementiezorg. De agenda geeft aan welke domeinen braak liggen voor onderzoek. Liefst toepassingsgericht, met een focus op handelingskennis. Voor een aantal thema’s staat de huisarts centraal. 10 ARTSENKRANT Vrijdag 30 januari 2015 Nr. 2392 MEDISCH NIEUWS Wie vragen heeft over dementie kan terecht op www.dementie.be, 070-224.777 en www.alzheimerli- ga.be, 0800-15.225. De kennisagenda kan van beide websites worden gedownload. De huisarts heeft een enorm belangrijke informatiefunctie Huisartsen zijn nog steeds huiverig om dementie te benoemen, hoorden Jan Steyaert (links) en Jurn Verschraegen (rechts) vanuit het werkveld. © JDB
Transcript of MEDISCH NIEUWS ‘Huisarts is miskende factor in … 01 artsenkrant.pdfSpecifiek voor huisartsen...
“Het Expertisecentrum Demen-tie Vlaanderen wordt regel-matig geconsulteerd voor on-
derzoeks- en innovatieprojecten rondomdementiezorg”, zegt professor Jan Steyaert, wetenschappelijk medewerkervan het Expertisecentrum. “Universitei-ten, hogescholen en onderzoekscentrakomen regelmatig bij ons aankloppenmet vragen. Dat vinden wij prima, maarwe zitten dan vooral in een afwachtenderol. Met deze kennisagenda willen weons pro-actiever opstellen en inhoudelijkhet onderzoek mee richting geven.”
Focus op zorg “De agenda spitst zich toe op demen-
tiezorg en geeft aan waar de blinde vlek-ken zijn. Zowel in Vlaanderen als interna-tionaal”, vult Jurn Verschraegen, direc-teur van het Expertisecentrum, aan. Overhet medische en farmaceutische onder-zoek vind je weinig terug in de agenda.“Natuurlijk hopen wij dat er snel preven-tieve of curatieve interventies voor de-mentie komen, maar zolang die er nietzijn, ligt onze uitdaging toch bij een goe-de kwaliteit van de dementiezorg inVlaanderen. Dat is ook onze maatschap-pelijke rol.”
De agenda werd opgebouwd vanuit hetwerkveld: via bevraging van de medewer-kers van de negen regionale Expertise-centra en de Alzheimer Liga Vlaanderen,en via focusgroepen met referentieperso-nen dementie en met mantelzorgers.
“Doorheen alle thema’s zie je vanuithet werkveld een grote vraag naar hande-lingskennis”, vervolgt Steyaert. “Onder-zoek blijft nogal eens steken in een me-thodologische of theoretische context.Dat kan interessante inzichten opleve-ren, maar vaak ontbreekt de link naar depraktijk. Daardoor wordt innovatie op dewerkvloer afgeremd. Dus onze vraag aanonderzoekers is vooral: ‘lever richting -gevende handelingsuitspraken, wees duidelijk, wees concreet in de adviezendie je geeft aan zorgprofessionals’.”
Tijdige diagnoseSpecifiek voor huisartsen wordt tijdige
diagnose naar voor geschoven als een
belangrijk aandachtspunt.Huisartsen zijn nog steedshuiverig om dementie te be-noemen, hoorden Steyaert enVerschraegen vanuit het werk-veld. “Vermoedelijk ingegevenvanuit een soort van thera-peutisch nihilisme”, stelt Steyaert. “Er bestaat niks, ge-neesmiddelen helpen nauwe-lijks, we kunnen weinig doen,dus waarom zouden we hetbenoemen? Maar op die ma-nier worden alle kansen weg-genomen voor vroegtijdigezorgplanning, planning vanthuiszorg, levensplanningvoor de patiënt en zijn naas-ten, enzovoort.”
“De reden waarom een tij-dige diagnose van dementiebelangrijk is, is de laatste tienjaar wel gewijzigd”, vult Ver-schraegen aan. “In het verle-den werd vooral geredeneerdvanuit een farmacologischstandpunt: mensen zo snelmogelijk cholinerge medica-tie geven omdat die alleen in een vroegstadium van dementie doeltreffend zouzijn. Na de NICE-richtlijn en de rappor-ten van het Belgische KCE is dat beeldtoch wel bijgesteld. De aandacht is ver-schoven van een zuiver klinische diagno-se naar een gecombineerde klinische enzorgdiagnose.” Daarmeebedoelt Verschraegenalle niet medische vra-gen als kan iemand nogautorijden, welke auto-nomievragen dringenzich op, welke omkadering is nodig omthuis wonen nog mogelijk te maken, en-zovoort. Dus voor die elementen rondzorg is een tijdige en benoemde diagno-se minstens even belangrijk geworden.
Huisarts als miskende factorVerder noemt Verschraegen de huis-
arts een miskende factor in het demen-tiebeleid. Bijvoorbeeld in de hele proce-dure rond de terugbetaling van medica-tie, heeft de huisarts een veel te beperkte
rol. Terwijl we voor de opvolging van deniet-medicamenteuze aspecten wel alle-maal naar die huisarts wijzen. Verschrae-gen: “Ik denk dan aan het omgaan metagressie, met incontinentie, de copings-trategieën die naasten zich moeten aan-meten,... het zijn allemaal opdrachten
waarvan we verwachtendat de huisarts die ter har-te neemt.”
“Centraal in dit verhaalstaat vroegtijdige zorg-planning – het overleg tus-
sen zorgverleners, patiënt en familie overhoe het verder moet in de toekomst. Ditoverleg heeft liefst plaats nog voor ersprake is van een diagnose”, aldus Steyaert en Verschraegen. Over hoe dehuisarts deze rol kan opnemen is nogheel veel ruimte voor onderzoek en prak-tijkverbetering.
Daarnaast heeft de huisarts een enormbelangrijke informatiefunctie. Vooral ooknaar de mantelzorgers en de omgevingvan de patiënt. “Maar ook over die infor-
matieopdracht is bijkomendonderzoek gewenst, zeker alsje weet dat dementiezorg perdefinitie maatwerk is”, meentSteyaert. “De ene dementieis niet de andere, en ook debeleving kan heel verschil-lend zijn. Kortom, van diehuisarts wordt verwacht dathij of zij communicatief heelsterk uit de hoek komt.”
En dan is er het hele complexe verhaal van watmen het ‘niet-pluis-gevoel’noemt. De omgeving merktdat er iets niet in orde is,maar grijpt niet in of kan nietingrijpen. Om nog niet tespreken van ouderen die al-leen leven, zonder familie,zonder vrienden of kennis-sen. Vaak is er niemand omaan de alarmbel te trekkenals het fout loopt. Het is eenprobleem waar niet alleen dehuisarts, maar ook anderezorgverleners mee kampen.In het transitieplan demen-tie van minister Jo Vandeur-zen worden alvast de eersteaanzetten gegeven om metdergelijke problemen om tegaan.
12 thema’sIn de kennisagenda worden twaalf the-
ma’s naar voor geschoven. “Toch is dekennisagenda niet allesomvattend”, be-sluit Steyaert, “evenmin is het een plei-dooi om onderzoek naar dementiezorg tebeperken tot deze thema’s. Integendeel.Onderzoek heeft de morele plicht om opde praktijk vooruit te lopen en innovatie-ve ideeën uit te dragen.” De kennisagen-da wil daartoe bijdragen. Het geeft eenoverzicht van de vragen waarmee de pro-fessionele zorgverleners zitten, en tege-lijkertijd moet het gezien worden als eendynamische hulp voor creatief onder-zoek.
Peter Raeymaekers
‘Kennisprogramma: Op weg naar moderne dementiezorg’,Expertisecentrum Dementie Vlaanderen en Alzheimer LigaVlaanderen.
‘Huisarts is miskende factor in dementiebeleid’Het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen en de Alzheimer LigaVlaanderen publiceren een kennisagenda voor dementiezorg. Deagenda geeft aan welke domeinen braak liggen voor onderzoek.Liefst toepassingsgericht, met een focus op handelingskennis. Vooreen aantal thema’s staat de huisarts centraal.
10 ARTSENKRANT Vrijdag 30 januari 2015 Nr. 2392
M E D I S C H N I E U W S
Wie vragen heeft over dementie kan terecht opwww.dementie.be, 070-224.777 en www.alzheimerli-ga.be, 0800-15.225. De kennisagenda kan van beidewebsites worden gedownload.
De huisarts heeft eenenorm belangrijkeinformatiefunctie
Huisartsen zijn nog steeds huiverig om dementie te benoemen, hoorden Jan Steyaert (links) en Jurn Verschraegen (rechts) vanuit het werkveld.
© JD
B
AK2392-010 28/01/15 09:18 Pagina 10
