1. Medicijnen Medicatietoediening binnen Gelre ziekenhuizen 2009

2. Omgaan met geneesmiddelen

Definitie geneesmiddel:

Een geneesmiddel is een preparaat van synthetische, plantaardige of dierlijke oorsprong dat dient om ziekten te voorkomen, te genezen of te verzachten.

3. Benaming

Medicijnen hebben 3 namen:

Chemische naam: exacte stof

Stofnaam: gegeven door WHO

Merknaam: fabrieksnaam

4.

Naslagwerken voor medicijnen:

Geneesmiddelenrepertorium

Farmacotherapeutisch kompas

Repertorium op internet.

- Hierin staan alle medicijnen die in Nederland staan geregistreerd.

- Farmacotherapeutisch kompas is uitgebreider, hierin staan zowel merknamen als stofnamen.

5. Indeling naar aard en werkzaamheid

Causale therapie : neemt de oorzaakweg

Voorbeeld : anti-biotica

Symptomatische therapie : bestrijd de (bij)verschijnselen van een ziekte zoals pijn, misselijkheid, braken, jeuk etc.

Voorbeeld : paracetamol

6.

Substitutietherapie : vervanging of aanvulling van een voor het lichaam onmisbare stof.

Voorbeeld : Insuline bij diabetes, hormonen bij traagwerkende schildklier etc.

Profylactische therapie : dient ter voorkoming van ziekten.

Voorbeeld :toedienen van vaccin,

waardoor het lichaam antistoffen kan

maken.

7.

PLACEBOS PLACEBO EFFECT.

8.

Risicos van medicijnen:

Cumulatie:ophoping medicijn in het lichaam (hoge dosering, lagere verwerking)

Gewenning:steeds meer nodig voor effect

Verslaving:lichamelijke en/of psychische afhankelijkheid.

Allergische reacties:diaree, jeuk, huiduitslag etc.

Interactie:werking van medicatie op elkaar.

Bijwerkingen:neveneffecten als diaree, jeuk etc.

9.

Rol verpleegkundige:

Wet BIG (bevoegd/ bekwaam)

Werkt volgens voorschrift/ protocol

Registreert toedieningen v.v.

Observaties na toediening/ beoogde effect

Overleg collegas/ artsen

Evt. behandelplan bijstellen

Arts recept laten tekenen (+ controleren): naam zorgvrager, medicijn, dosering, frequentie, inname/toediening, handtekening etc.

10.

Medicijnen uitzetten:

Door apotheek of verpleegkundige

Kunnen per tijdstip, per 24 uur of per week worden uitgezet.

Medicijnkar, cupjes, bekertjes, dispensers, doordrukstrips etc.

Medicijnbox is voor veel zorgvragers een handig hulpmiddel.

11. Bewaren van medicijnen:

Medicijnkast

Opiatenkast(opiaten = verdovende middelen)

Koelkast

Opiaatkast= registreren welk medicijn, voor wie, hoeveel, wanneertoedienen, manier van toediening en wie het heeft toegediend.

12.

Enterale toediening= Inname medicijn via het maag-darmstelsel

Parenterale toediening= Alles wat niet via het maag- darmstelsel gaat. Via het infuus ofeen injectie.

13. Uitdelen van medicijnen:

Controle:

Juistemedicijn

Juiste dosis

Juiste tijdstip

Juistezorgvrager

Juiste manier van toediening

14. Productie van medicijnen:

Poeders,

tabletten,

dragee,

capsule,

zetpillen,

lotion,

crme,

zalf,

Gelei.

siroop,

Oplossingen

emulsie,

suspensie,

aerosol,

pleisters,

vloeistoffen,

Klysma

Gel.

15. Toedienings vormen 16. Vloeibaar of opgelost

Dranken : dosering in 3 ml (theelepel) 8 ml (paplepel) en 15 ml (eetlepel)

Druppels :neus-, oog- en oordruppels

Rectale toediening : klysmata, lavement en rectiolen (microlax)

17. Vloeibaar of opgelost

Parenterale toediening : injectie vloeistoffen, infusievloeistoffen, vloeistoffen t.b.v. Hypodermoclyse

Smeersel : geneesmiddel in

vloeibare vorm voor uitwendig gebruik

anderevloeibare toedienings-

vormen zoals gorgeldranken

en mondspoeling

18. Toediening in vaste vorm

Poeders:voorinwendiggebruik, verpakt in papiertje of sachets, vooruitwendiggebruik, strooipoeder.

Tabletten:machinaal samen

geperste poeder. Soms staat er een toevoeging retard, durette of depot bij genoemd.

19. Toediening in vaste vorm

Dragees:tabletten omgeven met suikerlaagje

Capsules en parels : kokertje met geneesmiddel daarin. Moeten net als de zg.ouwels ongeopend worden ingenomen.

Zetpillen :staafje van vet dat een medicijn bevat en voor rectaal of vaginaal gebruik bestemd is.

Zalf:vetachtige substantie met medicijn. Pasta met veel vaste stoffen, creme bevat veel water.

20. Toediening in gasvorm

Inhalatie , bijv. bij astma

Narcosegassen

21. Toedienings wijzen Algehele werking of plaatselijke werking. 22. Algehele werking

Oraal of per os :het geneesmiddel moet worden ingeslikt, waarna het ergens in het maag-darm kanaal opgenomen kan worden in het bloed.

Wanneer kan dit niet :

1.als het geneesmiddel door de spijsverteringssappen onwerkzaam wordt gemaakt,

2. Het middel kan de maag of darmwand niet passeren,

3. De lever breekt het medicijn te snel af .

23.

Wanneer nog meer niets per os:

Zorgvrager heeft slikstoornissen

Zorgvrager is bewusteloos

Zorgvrager braakt

Welke alternatieven zijn er?

24. Algehele werking

Rectaal :geneesmiddelen worden via het rectum in het darmkanaal ingebracht en via het slijmvlies opgenomen in de bloedbaan.

Parenteraal : injectie, hypodermoclyse en/ of infuus.

25. Bijzondere vorm van parenterale toediening

Inhalatie :medicijn komt d.m.v. inademing, via het slijmvlies van de mond-, keel en luchtwegen in het bloed terecht.

Transdermaal : geneesmiddel toedienen via de huid, zalf en of pleisters

Sublinguaal : onder de tong, via mondslijmvlies opgenomen

26. Plaatselijke werking

Geneesmiddel wordt niet of voor een heel klein gedeelte opgenomen in de bloedbaan.

27. Plaatselijke werking

Toepassing op de huid:zalven, smeersels, poeders, lotion of tinctuur.

Toepassing op de slijmvliezen : oog-, oor-, neusdruppels,spoelvloeistoffen, gorgeldrankjes, vaginale zetpillen, rectale zetpillen(aambeien of laxeren), zuigtabletten.

Medicatie die ingenomen moet wordentegen maagdarmstoornissenetc.

28. Plaatselijke werking

Plaatselijke verdoving

Spinale of epidurale anaesthesie

29. Het lot van geneesmiddelen in het lichaam 30. Wat gebeurt er met de medicatie?

Geneesmiddel komt altijd in bloed terecht

In kortere of langere tijd verdwijnt het weer uit het lichaam, de lever breekt het medicijn af en wordt via de gal of de urine uitgescheiden.

Soms komt het onveranderd in de urine terecht en uitgescheiden.

31. Oraal rectaal Nieren excretie lever bloedbaan spieren 32. Wat gebeurt er nog meer?

Er kan cumulatie (ophoping).

Men kan afbraakproducten aantreffen in ontlasting, urine, ademlucht,transpiratie en moedermelk

33. Houdbaarheid

Beperkt

Gebruiks- en bereidingsdatum moeten staan aangegeven

Omgeving waarin de medicijnen bewaard worden magnietvochtig zijn

Bij voorkeur in ondoorzichtige verpakking in het donker of koel (zetpillen)bewaren

Besmetting met micro-organismen voorkomen

34. Dosering

Therapeutische dosis : juiste hoeveelheid waarmee het bedoelde effect wordt bereikt.

Overdosering:te hoge dosis waarbij in kortere of langere tijd ernstige neveneffecten zijn waar te nemen (cumulatie, intoxicatie)

Onderdosering:gewenst effect wordt niet bereikt, ineffectief

35. Bijwerkingen

Ongewenste neveneffecten bij gebruik van medicatie terwijl de juiste dosering is gegeven.

Overgevoeligheid voor geneesmiddel, huiduitslag, jeuk,

galbulten, soms shock

Verminderde eetlust,misselijkheid en braken

36. Bijwerkingen

Obstipatie, diarree

Beschadiging van beenmerg, waardoor er te weinig bloedlichaampjes worden aangemaakt

Sufheid(medicatie die het reactievermogen aantasten wordt met een gele sticker aangegeven, een rode sticker bij medicatie die versuffend werkt).

37. Gewenning en verslaving

Gewenning:er is een steeds hogere dosering nodig om het gewenste effect te bereiken

Verslaving: chronische of periodieke intoxicatie door voortdurend of herhaald gebruik, deze toestand wordt gekenmerkt door lichamelijke en/ of psychische afhankelijkheid

38. Lichamelijke en geestelijke verslaving

Lichamelijkeverslaving wordt veroorzaakt door voortdurende intoxicatie en uit zich door onttrekkingverschijnselen of abstinentieverschijnselen.

Geestelijkeverslaving is het verlangen naar het middel zo sterk dat het niet of nauwelijks bedwongen kan worden, het effect wat men wil bereiken is euforie, gevoel van welbehagen etc.

39. Interacties

Bij de toediening van meerdere medicamenten kunnen zij elkaar versterken of verzwakken.

40. Bijsluiter

Wettelijk verplicht en moet voldoen aan de volgende criteria:

Informatie over het geneesmiddel

Bij welke ziekte te gebruiken

De meest gebruikelijke dosering

Wanneer wel en wanneer niet te gebruiken

Eventuele bijwerkingen

Mondelinge toelichting vaak gewenst

41. Het recept Schriftelijk verzoek aan de apotheker of apotheek-houdende huisarts tot het afleveren van een bepaald medicijn. 42. Criteria recept

Naam en woonplaats van degene die het medicijn voorschrijft

Datum

Naam geneesmiddel, toedienings-vorm en sterkte

Het af te leveren aantal en evt.het aantal malen dat het recept herhaald mag worden

Dosering

Naam, adres van de zorgvrager

Paraaf van de Arts

43. Recept medicijnen onder de opiumwet

Naam, voorletters,adres, woon-plaats en telf.nr arts.

Datum

Naam medicament,toedieningsvorm en sterkte

Af te leveren hoeveelheid in letters

Duidelijke omschrijving van de dosering,en maximale hoeveelheid per 24 uur

Naam, adres, woonplaats zorgvrager

Event. Herhalingen in letters

Handtekening arts

44. Omgaan met geneesmiddelen op de werkvloer 45. Controleren van medicijnen

Juiste medicatie juiste zorgvrager

Juiste geneesmiddel

Juiste sterkte

Juiste dosering

Juiste toedieningswijze

Juiste tijdstip

Voorgeschreven periode van gebruik

Gunstige en ongunstige effecten van het middel

46. vervolg

Problemen met innemen direct rapporteren

Nooit op eigen initiatief medicatie verstrekken

Houdt bij gebruik van psycho-farmaca rekening met alcohol

Controleer of de zorgvrager zijn medicatie inneemt

Doe bij twijfel eerst navraag.

47.

Bij fouten een VIM formulier invullen!

Medicatiefouten zijn nog steeds de meest voorkomende fouten.

48. Repertorium

Gerubriceerd op stelsel, werking en vorm.

Anti-diabetica

Psychofarmaca

Analgetica

49. Per medicijn

Werkzame stoffen

Dosering

Toedieningsvorm

Indicatie

Contra-indicatie

Bijwerkingen.