Marktwerking in de zorg: lust of last - RTL...Het zorgsysteem beweegt De Nederlandse...

Marktwerking in de zorg: lust of last? Drs. Philip J. Idenburg MBA Breukelen, 23 april 2012

De weg naar de stelselwijziging

•  “Om flexibiliteit en doelmatigheid te bereiken moeten op de juiste plaatsen prikkels worden aangeboden. Een van de middelen hiertoe is versterking van de marktgerichtheid in het stelsel van gezondheids-zorg en maatschappelijke dienstverlening waar mogelijk is.”

•  “De commmisie erkendt met het oog daarop (solidariteit en rechtvaardigheid) dat de aard van de zorgsector grenzen stelt aan de werking van de markt”

•  Marktgerichtheid zal kunnen leiden tot een betere afstemming van vraag naar en aanbod van zorg”

•  “Commissie wijst een eigen bijdrage niet af mits het een prikkel vormt tot doelmatigere hulp”.

De weg naar de stelselwijziging

•  1997: Dekker •  1991: Dunning •  ……… •  2001: Nota Vraag en aanbod •  2005: Invoering dbc’s en invoering B-segment •  2006:

-  Invoering Zorgverzekeringswet -  Wet op zorgtoeslag -  Wet op toelating zorginstellingen

!" #$%&'$ ()*&+,': '+&&$* *+ $* !"!- !.

en be taal baarheid, met elkaar in evenwicht worden gebracht. Het droombeeld is een betaalbare en voor iedereen bereikbare zorg van kwalitatief hoog niveau met een optimale beleving voor de zorgconsument – een zorg die in harmonie is met onze na tuurlijke om geving en als het even kan de wereld tot voorbeeld is.

Drie marktenDe relatie tussen de actoren in het huidige zorgsysteem is, mede als gevolg van de ingezette stelselwijziging, aan het veranderen. De toekomst van het systeem is een van de onzekerheden waar alle partijen zich op moeten voorbereiden en die daarom uitgebreid verkend wordt in dit boek. Het systeem bestaat op dit mo -ment uit drie deelmarkten: . De Zorgverzekeringsmarkt is de markt tussen de patiënt/verzekerde en de

zorgverzekeraar; Deze markt wordt in belangrijke mate gedreven door de Zorgverzekeringswet.

cier bent. Als een van de grootste /nanciers van de zorgsector is de Rabobank zich zeer bewust van de fundamentele systeemwijziging die zich voltrekt in de gezondheidszorg. Het project Diagnose !"!# hee0 dat bewustzijn verder ver-sterkt en verdiept. Samen met BeBright willen wij de opgedane kennis en inzich-ten delen met onze relaties en opdrachtgevers. Wij zijn ervan overtuigd dat ten-minste een deel van de antwoorden die gezocht worden liggen in het aangaan van de strategische dialoog.

When the rate of change inside an organization is slower than the rate of change outside the organization… the end is in sight – Jack Welch, voormalig topman General Electric

Onzekerheid over de toekomst van de gezondheidszorg, maar de zekerheid dat die toekomst er anders uit zal zien dan het actuele beeld, vormde het startpunt van Diagnose !"!#. Een intensieve toekomstverkenning waarbij BeBright en de Rabobank, in samenwerking met vele experts uit de zorg, de huidige trends en ontwikkelingen in kaart hebben gebracht. Dit vormde de input voor een drietal toekomstbeelden voor de Nederlandse gezondheidszorg. Deze beelden, die niet de pretentie hebben van voorspellingen, kunnen als hulpmiddel worden in -gezet voor strategievorming, innovatie en beleidsontwikkeling.

Het zorgsysteem beweegt De Nederlandse gezondheidszorg: dat is nogal wat. In dit boek hebben we ervoor gekozen om uit te gaan van een brede de/nitie van de sector: dat wil zeg-gen zowel de intramurale, maar ook de extramurale zorg, in zowel de cure als de care. De reden hiervoor is dat wij verwachten dat veel vernieuwingen en ver- beteringen van de zorg dwars door de klassieke echelonnering (eerste, tweede en derde lijn) heen zullen gaan.

Door middel van een systeembenadering wordt als het ware ruimte gelaten voor transformationele innovatie. Daarbinnen kan naar oplossingen worden ge -zocht waarin de diverse hoofddoelstellingen, kwaliteit van zorg, toegang tot zorg

OVERHEID

Patiënt

Werkgevers(Collectieve verzekering)

Industrie(Innovatie)

Verzekeraar ZorgaanbiederZorginkoopmarkt

Zorgve

rzeke

ringsm

arkt Zorgconsumptiemarkt

Figuur . Drie markten en bijbehorende actoren

Zorgkosten ontwikkeling

ONTWIKKELING ZORGUITGAVEN

Zorgverzekeringsmarkt (1) Zorgkosten ontwikkeling

2.3.2.1 Ontwikkelingen afgelopen vijf jaarHieronder schetsen wij een beeld van de zorgverzekeringsmarkt in de afgelopen vijf jaar:

Hoogte premie stijgtDe gemiddelde nominale premie stijgt tussen 2006 en 2011 van ! 773,-14 naar ! 1199,-.15 De steeds hoger wordende zorguitgaven zijn hiervan een belangrijkste oorzaak. Een andere reden is de overhe-veling van de curatieve GGZ van de AWBZ naar de Zvw, waarmee deze zorg onder de basisverzekering valt. Tot 2008 maken verzekeraars geen winst op de premies van de basisverzekering; het resultaat is zelfs negatief. In 2009 verdienen zij gemiddeld ! 16,- per basisverze-kerde.15 Het onderdeel van de nominale premie dat verzekeraars gebruiken om hun bedrijfskosten en exploitatiekosten te dekken is tussen 2009 en 2011 niet gestegen.

14 NZa, Marktscan Zorgverzekeringsmarkt 2010, 2010

15 NZa, Marktscan Zorgverzekeringsmarkt; Weergave van de markt 2007-2011, 2011

Meer concentratie op de marktIn de afgelopen vijf jaar is de concentratiegraad van de zorgverzeke-ringsmarkt gestegen. Dat betekent dat er minder aanbieders van zorg-verzekeringen op de markt zijn. Vijf jaar geleden was de markt nog middelmatig geconcentreerd. Op de index van Herfindahl-Hirschmann (HHI), die de mate van concentratie uitdrukt, scoorde de zorgverzeke-ringsmarkt in 2005 1.346,14 in 2011 was de score 2.105.15 Een score van boven de 2.000 punten geeft aan dat het om een geconcen-treerde markt gaat. Een hoge concentratie is vooral in de provincies Friesland en Zeeland te vinden.

Overstapgedrag In het najaar maken zorgverzekeraars hun nieuwe premies bekend. Dit is ook het tijdstip waarop verzekerden kunnen besluiten over te stappen van hun huidige zorgverzekeraar naar een verzekeraar met een betere prijs-/kwaliteitsverhouding. In de eerste jaren na de intro-ductie van de zorgverzekering stapte rond de 4% van de verzekerden over. In 2011 steeg dat percentage en stapte 5,5% over. Daaruit blijkt dat er concurrentie is: mensen zijn er aan gewend dat zij naar een andere zorgverzekeraar kunnen overstappen. Met overstappen hebben Nederlanders flink geld bespaard: de besparingen stegen tussen 2005 en 2010 tot ! 50,4 miljoen. In 2011 daalde de premie-winst naar ! 35,8 miljoen.

FIGUUR 3. DE ONTWIKKELING VAN NOMINALE BETALINGEN VAN VERZEKERDEN

Bron: VWS

2007 2008 2009Polisjaar

Nom

inal

e be

talin

g (!

)

2010 2011

1600

1400

1200

100

800

600

400

200

0

nominale rekenpremieeigen betalingen

nominale opslagpremie (gemiddeld)

796

164

52

970

103

79

947

106

112

983

111

112

1.088

114

111

38 02 Stand van de zorgmarkten | Nederlandse Zorgautoriteit

DE ONTWIKKELING VAN NOMINALE BETALINGEN VAN VERZEKERDEN

1 Kostendekkende belastingen en premies (% bruto gezinsinkomen), voor een tweeverdiener met anderhalf keer modaal inkomen.

Hoeveel % van modaal bruto gezinsinkomen gaat er nu naar zorgkosten?

!"

"

!"#$%&'()($*)+,-(#./

$0($&!()+'($')&(+$!"#$1234$5&67$+#$8($!&)6$!"#$6(()$(#$9(7()($-&)'.$:(()$-&)'$&68"7$()$

'(6+88(;8$6(()$&<8()(#$-+,#$8+($'(6+88(;8$6(()$-&)'$#&8+'$%(99(#$=>2?4@*<#7A$(#$9(7()($-&)'$&68"7$8($

-&)'<+7'"!(#$6((')&(+(#$6(7$8($+#5&6(#B$=C2/4@*<#7A.$:(7$8($B7+,'+#'$!"#$8($7&7";($-&)'$D&)87$&&5$8($

E&;;(E7+(F$'(F+#"#E+()8($-&)'$')&7().$G#$1>H>$-";$((#$&*$8($!+,F$D()5#(6()B$+#$8($-&)'B(E7&)$D()5(#2$7('(#&!()$

((#$&*$8($"E%7$#<.$$

$

:(()$(#$8<<)8()($-&)'$'""#$+#$8+7$7)(#86"7+'$BE(#")+&$B"6(#$6(7$9(7()($'(-&#8%(+8.$I;B$6""7B7"F$%+()!&&)$

'(9)<+5(#$D+,$8($;(!(#B!()D"E%7+#'$-&";B$8+($'()""68$D&)87$8&&)$%(7$JKL.$0($;(!(#B!()D"E%7+#'$!"#$((#$

#<;,")+'$6(+B,($#((67$6(7$8)+($,"")$7&(2$7&7$M3$,"")$"##&$1>H>.$:"##(#$6"5(#$+#$8($5&6(#8($8(E(##+"$((#$

+#%"";B;"'2$8&&)$((#$7&(#"6($!"#$8($!()D"E%7($;(!(#B8<<)$6(7$!+()$,"").$

Tabel 2 $

2010 2040

Trendmatig Lagere kosten

Minder gezond

Betere zorg

Levensverwachting bij geboorte (jaren) Mannen 78,8 83 83 79 88 Vrouwen 82,7 86 86 83 90 Zorguitgaven (% bbp) Totale uitgaven 13,2 22 19 21 31 wv. curatieve zorg 8,7 13 11 12 21 wv. langdurige zorg 4,1 9 7 8 9 wv. collectieve financiering 10,9 18 16 17 25 Kostendekkende premies (% bruto gezinsinkomen)1 Tweeverdiener (modaal inkomen) 23,5 36 31 34 47 Werkgelegenheid in personen (% totale werkgelegenheid) Totaal zorg 12,8 22 20 20 29 #"

$%&'()*(++()*(",(-.&'/)0()"()"12(3/(&"45",26'%"0(7/)&/)+%3()89":%%2"(()"';((:(2*/()(2"3('".)*(2<.-="+((2"3%*..-"/)+%3()>""

$

N(E%#&;&'+BE%($&#7D+55(;+#'(#$;(+8(#$+#$%(7$7D((8($&6'(!+#'BBE(#")+&$7&7$;"'()($5&B7(#.$0($*)+,B$!"#$-&)'$

'""7$8"#$'(;+,5$&*$6(7$%(7$'(6+88(;8($*)+,B#+!("<$D"")8&&)$8($5&B7(#$((#$O4@*<#7$*()$,"")$6+#8()$B7+,'(#$

8"#$+#$%(7$7)(#86"7+'$BE(#")+&.$0($;"#'8<)+'($-&)'$D&)87$(FF+E+P#7()$=6(7$6(()$")9(+8B9(B*")(#8($

7(E%#&;&'+BE%($!&&)<+7'"#'A$8&&)$9+,!&&)9((;8$-&)'$&*$"FB7"#8$&F$%(7$'(9)<+5$!"#$)&9&7B.$Q&5$+#$8($

E<)"7+(!($-&)'$+B$8($7(E%#&;&'+BE%($!&&)<+7'"#'$6(()$8"#$+#$%(7$7)(#86"7+'$BE(#")+&$'()+E%7$&*$

5&B7(#9(B*")+#'(#2$D"")8&&)$B*(E+";+B7+BE%($%"#8(;+#'(#$B7((8B$6(()$)&<7+#(6"7+'$5<##(#$D&)8(#$

<+7'(!&()8.$$

$

!?"@3*.'"12/A&"()":%-63("7%"3%(/-/A+"'("&1-/'&()"7/A)9"+.)"/)"*("12/A&&'/A0/)0"%%+"()/0("+;.-/'(/'&:(2,('(2/)0"7/''()>"

Zorgverzekeringsmarkt (2) Zorgkosten ontwikkeling

Zorgverzekeringsmarkt (3)

Jaar Ziekenfonds verzekerden

Particuliere verzekerden

2001 2,6 % 6,6 %

2003 2,8 % 8,6 %

2004 2,4 % n.b.

2005 4,2 % 8,7 %

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

18 %

4,3 %

3,6 %

3,5 %

4,3 %

5,5 %

5,6 %

VERZEKERDENMOBILITEIT 2001-2012

Zorgverzekeringsmarkt (4)

Vaker collectief verzekerdCollectief verzekeren loont. Wie zich in een groep verzekert, kan tot 10% korting krijgen op de zorgverzekeringspremie. De meeste mensen verzekeren zich dan ook in een collectief. Dat kan via de werk-gever, een patiëntenvereniging, vakbond, coöperaties en internetcol-lectiviteiten16. Van 2008 tot 2011 stijgt het aandeel collectief verze-kerden met steeds 2 procentpunt per jaar tot 66% in 2011. Je via je werkgever verzekeren levert de hoogste korting op, gemiddeld ruim 8%. Het aantal collectiviteiten stijgt door de jaren heen, waarbij de groei van werkgeverscollectiviteiten lager is dan die van andere collec-tiviteiten. Overigens is het aantal werkgeverscollectiviteiten nog steeds veruit het grootste.

16 NZa, Marktscan Zorgverzekeringsmarkt; Weergave van de markt 2007-2011, 2011

CONCLUSIEOp de zorgverzekeringsmarkt is er steeds meer concentratie, zowel aan de vraagzijde als de aanbodzijde. De marktaandelen van grote verzekeraars groeien. Aan de vraagzijde komen er steeds meer collec-tiviteiten waarin consumenten gezamenlijk een gunstige premie onderhandelen met hun zorgverzekeraar. De premie voor de basisverzekering is tussen 2006 en 2011 gestegen. Dat komt door de hogere zorgkosten, maar ook door toevoeging van de curatieve GGZ aan de basisverzekering. De prijsconcurrentie tussen verzekeraars verscherpt de laatste tijd door de lage premiewinst en consumenten zijn steeds vaker bereid om over te stappen.

2007 2008 2009Polisjaar

Perc

enta

ge

2010 2011

6%

5%

4%

3%

2%

1%

0%

overstappers

4.34%

3.57% 3.51%

4,25%

5.46%

FIGUUR 4. OVERSTAPPERS

Bron: Vektis

FIGUUR 5. ONTWIKKELING PERCENTAGE COLLECTIEF EN INDIVIDUEEL VERZEKERDEN

Bron: Vektis

2007 2008 2009Jaar

Tota

al

2010 2011

100%

80%

60%

40%

20%

0%

CollectiefIndividueel

Soort contract

3902 Stand van de zorgmarkten | Nederlandse Zorgautoriteit

ONTWIKKELING PERCENTAGE COLLECTIEF EN INDIVIDUEEL VERZEKERDEN

Zorgconsumptiemarkt (1)

!" #$%&'$ ()*&+,': '+&&$* *+ $* !"!- !.









OVERHEID

Patiënt




Zorgve

rzeke

ringsm



Zeven leefstijlen van verpleeghuis Hogewey

De Stadse Leefstijl Kenmerken zijn: sociaal, extravert en betrokken. De bewoners delen vreugde en verdriet met elkaar. De sfeer is direct en open en de leefomgeving is druk en gezellig. Er worden uitstapjes verzorgd naar de dierentuin, attractiepark, theater of het zwembad. Thuisblijven mag ook, om een spelletje te doen of een tijdschrift te lezen. Na de borrel (met kaas en worst), wordt samen gegeten; voornamelijk aardappelen, vlees en groente.

De Culturele Leefstijl Bij deze leefstijl staan kunst, cultuur en literatuur hoog in het vaandel. De bewoners lezen graag een boek of krant en gaan graag naar het theater, de film, musea of een concert. Er wordt veel belang gehecht aan gelijkwaardigheid en respect voor elkaar. In tegenstelling tot de lunch, is het ontbijt uitgebreid. Ook tijdens het diner wordt lang en uitgebreid getafeld. Er wordt wijn geschonken en op het menu staan vaak fruit, vis, rijst en vegetarische gerechten.


Zorgconsumptiemarkt (4) Toegankelijkheid

Zorginkoopmarkt (1)

!" #$%&'$ ()*&+,': '+&&$* *+ $* !"!- !.









OVERHEID

Patiënt




Zorgve

rzeke

ringsm



Zorginkoopmarkt (2)

En hoe de zorg zich gaat ontwikkelen …

En hoe de zorg zich gaat ontwikkelen …

! 101 miljard ! 121 miljard

! 149 miljard

! 69 miljard

Marktwerking: Lust of last

Drs. Philip J. Idenburg MBA [email protected] +31 (0)6 53442193

Marktwerking in de zorg: lust of last - RTL...Het zorgsysteem beweegt De Nederlandse...

Documents

Transcript of Marktwerking in de zorg: lust of last - RTL...Het zorgsysteem beweegt De Nederlandse...