12-01-16

1

Maritza Allewijn Gz- psycholoog

In deze lezing geen tips of trucs, maar… een Game Changer Een game changer is een idee dat het verloop van een ontwikkeling radicaal kan veranderen. Dat idee is: Anders kijken, rapporteren en samenwerken helpen onbegrepen gedrag veranderen.

•  Theorie: waar komt (onbegrepen)gedrag van mensen met dementie vandaan?

•  Observeren en rapporteren •  De dialoog in het (multi)disciplinaire team •  De rol van taal, helpende taal,

niet-helpende taal •  Maak zelf het verschil •  Kijken met andere ogen

(terug naar Ervarea)

1. Multicausaal model Tom Kitwood (Belevingsgerichte zorg, Dementia Care Mapping)

2. Onvervulde behoeftes (Pijn: Sta Op! Zorg voor vrijheid)

3. Afnemende stress- tolerantie, aanpassing en coping (Breincollectief, Helende omgeving)

-  Is het niet de dementie die vooral het gedrag doet ontstaan?

-  Wat doet een helende omgeving?

-  Speelt de levensloop niet juist bepalende rol?

-  Is gedrag wel te beinvloeden?

Man met gevorderde dementie, veel ‘frontale schade’, goed leven gehad. Gevoelig voor: goede combinatie fysieke en sociale omgeving.

12-01-16

2

Vitale, gezonde vrouw, beginnende dementie, uitgesproken karakter, veelbewogen levensgeschiedenis. Gaat in conflict met verzorgenden. Gevoelig voor: goede afspraken over de zorg

Hoogbejaarde, broze vrouw, ziet en hoort slecht, heeft mogelijk pijn, van nature angstig, veel behoefte aan steun, begrip. Roept. Gevoelig voor: palliatie en warme zorg

Observeren Rapporteren Dialoog

Kennis, ervaring en taal sturen je blik. Eskimo’s zien meerdere soorten sneeuw: In Canada 4 basiswoorden hebben voor verschijningsvormen van sneeuw: aput (‘sneeuw op de grond’), gana (‘sneeuw in de lucht’), piqsirpoq (‘opwaaiende sneeuw’) en qimuqsuq (‘sneeuwjacht’). De belevingswereld van een individu wordt in hoge mate bepaald door de taal. Ooggetuigen verslagen (Loftus & Palmer, 1974). Hoe hard reed de auto tegen de ander aan? Of: Hoe hard knalde de auto tegen de ander aan?

Interpunctieprobleem: Je bent zelf deel van de interactie. Het geobserveerde gedrag is een selectie van allerlei gedragingen. Waar begint gedrag? Waar eindigt het? Kokervisie: Wanneer we een vermoeden hebben en er komt informatie binnen die dit vermoedens bevestigt, dan nemen we deze waarneming al snel voor ‘waar’ aan. Self fulfilling prophecy: Een zelfvervullende voorspelling is een voorspelling die direct of indirect leidt tot het uitkomen van die voorspelling: ‘Dit gedrag is niet te hanteren’.

◦  Bij het waarnemen van gedrag van ouderen is volledige objectiviteit niet bereikbaar en volledige subjectiviteit (eigen mening, waarnemingen) niet wenselijk. ◦  Dus streven naar intersubjectiviteit:

een gedeelde realiteit, liefst van mensen met verschillende brillen op: verschillende disciplines, maar ook niet-professionals zoals familie. ◦  Meten helpt!

   

Datum      Tijds,p  

Dag  1   Dag  2   Dag  3  

07:00              07:30              08:00              08:30              09:00              09:30              10:00              10:30              11:00              11:30              12:00              12:30              13:00              13:30           x  14:00           x  14:30           x  15:00              15:30              16:00       x      16:30       x      17:00       x      17:30       x      18:00       x      18:30   x          19:00   x          19:30              20:00              20:30              21:00              21:30              22:00              22:30              23:00              23:30   x   x      24:00   x   x      

12-01-16

3

Teamprocessen: v In een gesloten team is het belangrijk het met elkaar eens te zijn v Een los zand team geeft individuele teamleden vrijheid v In een kiezelteam zoeken gelijkgestemden elkaar op v In een veilig team geef je aan wat je moeilijk vindt v In een deskundig team is het inschakelen van experts een teken

van kracht v Een professioneel team objectiveert subjectieve waarnemingen

door overleg, metingen v Een open team rekent ook cliënt en familie tot lid van het team v In een interdisciplinair werkend team kijk je voorbij de grenzen

van je eigen vakgebied

◦  Emoties, machteloosheid begrijpelijk en gevolg van

betrokkenheid, empathie, compassie. Hoe werkt dat door in je taalgebruik? ◦  Niet-helpend: Niet te corrigeren, voortdurend, aan een

stuk door, de hele middag, echt geen doen, zielig voor medebewoners, er moet nu iets gebeuren. ◦  Helpend: Persoonsversterkende interacties, behoeften,

voorkeuren, troost, contact, acceptatie, registratie van waarneembaar gedrag (liep ½ uur over de gang, had fronsende gezichtsuitdrukking) ◦  Uit machteloosheid in intervisie, teamoverleg.

◦  Durf tegen jezelf te zeggen: mijn gelijk is maar een

deel van het gelijk ◦  Schakel anderen in, tob niet alleen voort ◦  Luister naar anderen, benut advies, volg het plan ◦  Durf ook tegen een ander te zeggen: ik zie het

anders ◦  Wees je bewust van je verantwoordelijkheid bij het

gebruik van taal, in communicatie ◦  Blijf intervisie en scholing volgen en stimuleer collega’s ◦  Denk in kleine stapjes, vier en deel successen, gun anderen succes

◦  Begrijpen van gedrag begint met

persoon en gedrag zien ◦  De manier waarop wij kijken wordt

gestuurd door onze kennis, ervaring, overtuigingen en taal ◦  Gedrag is altijd een ingewikkeld

samengaan van verschillende factoren ◦  We spelen zelf een rol in het

veroorzaken of in stand houden van gedrag ◦  We moeten met elkaar open op zoek

naar mogelijkheden voor verbetering

Kijk eens met andere ogen. Wat zie je?