Marion Matthijssen | onderzoek & training - RAPPORTAGE · 2020. 3. 15. · Marion Matthijssen |...

RAPPORTAGE

CLIËNTERVARINGSONDERZOEKJONGEREN12-18JAAR

15INTERVIEWSMETJONGEREN

INOPDRACHTVANDEGEMEENTEUTRECHT

MaatschappelijkeOntwikkeling

Jeugd,ZorgenVeiligheid

MarionMatthijssen|onderzoek&trainingApril2017

MarionMatthijssen|onderzoek&trainingRAPPORTAGECLIËNTERVARINGSONDERZOEKJONGEREN12-18JAAR

2

Inhoudsopgave1. INLEIDING 32. BESCHRIJVINGJONGEREN 33. PROBLEMATIEKJONGEREN 3 44. CONTACTMETDEHULPVERLENING 44.1 TOEGANKELIJKHEID 44.2 SNELHEID 54.3 DEHULPVERLENER 65. KWALITEITHULPVERLENING 85.1 PASSENDEONDERSTEUNING 85.2 INFORMERENENMEEBESLISSEN 95.3 SAMENWERKINGORGANISATIES 106. EFFECTIVITEIT 116.1 ZELFREDZAAMHEID 116.2 KWALITEITVANLEVENVANDEJONGERE 12


3

1. INLEIDINGHetcliëntervaringsonderzoek(CEO)voorWmoenJeugdiseenlandelijkeverplichting,waarbijhetministerieterugkoppelingverwacht.DegemeenteUtrechtlooptmeemetdezelandelijkeaanpak.DegemeenteUtrechtheefterditjaarvoorgekozenomhetcliëntervaringsonderzoekuittevoerendoor15jongerenindeleeftijdvan12-18jaar1-op-1teinterviewen,zodatookhunstemmeegenomenwordt.Opdezemanierkaneropeenverdiependewijzewordeningegaanopdegebodenhulpdiejongerenontvangen.DezeervaringvanuitcliëntenisvoordegemeenteUtrechteenindicatorvoorkwaliteitenbiedtdegemeentekanstotleren.Bovendienisdeervaringvananderegemeentendatderesponsbijonderzoekdoormiddelvanenquêtesvrijlaagisendatdevragenlastigtebeantwoordenzijn.Inditonderzoekwordtingezoomdopdeproblematiekvanjongeren,hetcontact,dekwaliteitendeeffectiviteitvanenmetdehulpverlening.Devolgendedriedoelgroepenzijnbevraagd:jongerendieklantzijnbijhetbuurtteam,jongerendiegespecialiseerde(ambulante)zorgkrijgenenjongerendieineeninstellingverblijven.Inelkevandezedriedoelgroepenzijnvijfjongerengeïnterviewd.Indebeschrijvingvanderesultateniservoorgekozenomonderscheidtemakentussendezedrieverschillendedoelgroepen,aangeziendeproblematiekendeervaringenvandezejongerennogalwisselendis.Naastdezerapportageisereenfactsheetsamengesteldwaarineenkortesamenvattingvanderesultatenwordtgepresenteerd.Allegegevenszijnanoniemverwerkt.

2. BESCHRIJVINGJONGERENErzijn15jongerengeïnterviewdindeperiode16februari–9maart2017.Dezejongerenwordenbegeleidvanuitdiversehulpverleningsorganisaties.Intotaalhebbentienjongerenervoorgekozenomtelefonischgeïnterviewdteworden.Deanderevijfjongerenzijnoplocatie(binnendeinstellingenLegerdesHeils,Intermetzo,Altrecht)geïnterviewd.Erzijnvierjongensenelfmeisjesgeïnterviewdindeleeftijdvan13–18jaar.Deproblematiekvandezejongereniszeerdivers,evenalsdeontvangenhulp.Vijfvandejongerenzijnvanallochtoneafkomst(TurksenMarokkaans).

3. PROBLEMATIEKJONGERENDejongerenhebbentemakenmethelewisselendeproblematiek.Hetisheelduidelijkdatditwisseltperhulpverlenendeinstantie.Dejongerendiebegeleidzijnofwordendoorhetbuurtteamhebbenveelalproblemenindethuissituatieen/ofopschool.Dejongerendiegespecialiseerdejeugdzorgontvangenhebbenveelaltekampenmetpsychischeofpsychiatrischeproblematiek.Bijdejongerendiebinnenderesidentiëlejeugdzorgverblijvenisveelalsprakevanredelijkzwarethuisproblematiekofomgaanmet‘verkeerde’jongensenweglopenvanhuis.

BuurtteamDejongerendiebegeleidzijnofwordendoorhetbuurtteamhebbenproblemeninhunthuissituatieofopschool.Specifiekisnaarvorengekomen:vechtscheidingvandeouders,gepestwordenopschool,concentratieproblemenopschooldoorADHDensamenloopvanschool-enthuisgerelateerdeproblemen.Bijeenpaarvandezejongerenishetprobleembinneneenvrijkorttijdsbestekvaneenaantalmaandenencontactmomentenopgelost.

SpecialistischejeugdzorgBinnendespecialistischejeugdzorgzijnjongerengeïnterviewdvanuitAltrecht,YoukéenReinaerde.Bijdezevormvanzorggaathetomjongerendiethuiswonen,maarwelgespecialiseerdezorgkrijgen.BijdedriejongerendiebegeleidwordenvanuitAltrecht(specialistischezorgbijpsychiatrischeproblematiek)isersprakevanpsychiatrischeproblematiek:tweejongerenhebbenaspergerendepressieveklachtenenéénjongereborderline-problematiek.DejongerediebegeleidwordtvanuitReinaerde(richtzichopzorgvoormensenmeteenbeperking:ambulantenresidentieel)islichtverstandelijkbeperkt,heeftgedragsproblemenenproblemenopschool.Eneen


4

jongereverblijftineenpleeggezinenheeftaanvullendeondersteuningnodigomdatwonenbijdeoudersnietmeermogelijkis.

ResidentiëlejeugdzorgBinnenderesidentiëlejeugdzorgzijnvijfjongerengeïnterviewdvanuithetLegerdesHeils,IntermetzoenReinaerde.Bijdezevormvanzorggaathetomjongerendieineeninstellingverblijven.Bijdezejongerenisveelalsprakevanredelijkzwarethuisproblematiek,waardoorzenietthuiskunnenwonen.Bijdriejongerenisersprakevanonveiligethuissituatiesdooragressievanuitdevaderofopa.TweevandezejongerenverblijvenallangeretijdbijhetLegerdesHeils(verblijfmetzelfstandigheidstrainingvoorjongerenmetmeervoudigeproblematiek)enéénbijReinaerde(Vic-unit:intensieveobservatieenbehandeling).Bijtweeanderejongerenisersprakevanproblemenvanwegeomgaanmetverkeerdemannen/jongensenweglopenvanhuis.ZijverblijventussendedrieenzesmaandenbijIntermetzo(bedoeldvoordebehandelingvanjongerenmeternstigegedrag-en/ofontwikkelingsproblematiekdieviarechterlijkemachtigingindeinstellingverblijven).

4. CONTACTMETDEHULPVERLENINGInditonderzoekisgekekennaarhetcontactmetdehulpverlening.Daarondervallendrieverschillendeonderdelen:detoegankelijkheidvandehulpverlening,desnelheidwaarmeedejongeregeholpenisende(tevredenheidover)dehulpverlener.Omdetoegankelijkheidvandehulpverleningteonderzoekenisaandejongerengevraagdofzewetenwaarzeterechtkunnenmethunhulpvragen,wiedehulpgeregeldheeftenofzetoeganghebbentotdehulpdiezenodighebben.

4.1 TOEGANKELIJKHEIDHetbuurtteamislaagdrempeligendichtbijhuis.Jongerenwordenaangemelddoordeoudersofdoorverwezenvanuitdehuisartsofschool.Bijjongerendiespecialistischejeugdzorgontvangenisdehulpvaakgeregelddoordeoudersofschoolpsycholoog.Vaakblijktheteenzoektochtvoordatzetoeganghebbentotdejuistehulp.Veelalhebbenzijtemaken(gehad)metmeerdereinstantiesdienietaltijdevengoedsamenwerken.Dejongerendieresidentiëlejeugdzorgontvangenzijnmeestalaangemelddoordemoeder,somssamenmetdebuurtteammedewerker.Dezejongerenhebbenookvaakmetmeerdereinstantiestemakenvoordatzetoeganghebbentotdejuistehulp.

BuurtteamHetbuurtteamisveelalgeregelddoordeoudersvandejongeren,oferisdoorverwezenvanuitdehuisartsofdeschool.Erisgeenenkelejongerezelfophetbuurtteamafgestapt.Maarmochtenzenuweerhulpnodighebben,danwetenzeiniedergevaldewegnaarhetbuurtteamtevinden.Dezevormvanhulpverleningwordtalstoegankelijkervaren:laagdrempeligendichtbijhuis.Meestalkomenzedeeerstekeerbijdejongerenthuis.Bijéénjongerevondheteerstegesprekopschoolplaats.

SpecialistischejeugdzorgDespecialistischejeugdzorgisveelalgeregeldviadeoudersofdeschoolpsycholoog.Dejongerenhebbenmomenteelallemaaltoegangtotdejuistehulp,maarineenaantalgevallenishetweleenzoektochtgeweestvoordatdejongerenopdejuisteplekzaten.Eenjongeregeeftaandathetaantalcontactmomentenmetdehulpverlenerondertussenisverminderd,maardathetaltijdmogelijkisomwederomeenberoeptedoenopextrahulp.Eenjongereervaartdehulpverleningalseenchaos

‘Vooreenhuisartsishetbelangrijkomnaareenbuurtteamdoorteverwijzen,ookvoorouderemensendiegraaghunverhaalkwijtwillen.’

‘E.vanhetbuurtteamzatdestijdsopmijnbasisschool,daarkonikaltijdnaarbinnenlopen.Ikhadhaarmobielenummerenkonhaargemakkelijkappen,daarreageerdezeheelsnelop..’


5

vanwegewachtlijstenenhetgevoel‘vanhetkastjenaardemuur’tewordengestuurd.Dezejongereheeftintotaalmetvijforganisatiestemakengehad,waarbijergeensprakewasvansamenwerkingtussendezeorganisaties.Daardoormoestalleinformatiesteedsopnieuwwordenovergedragen.

Voordezejongereblijktdejuistehulpnietaltijdtoegankelijkomdatzakennietgoedgeregeldwordenofafsprakennietwordeningepland.Hetlijkteropdattijdgebrekdaarineenbelangrijkerolspeelt.

ResidentiëlejeugdzorgDezehulpisbijbijnaallejongerengeregelddoordemoeder,tweekeersamenmeteenbuurtteammedewerker.Eénjongereheeftzelfcontactopgenomenmetdepolitieenheeftzelfuitgezochtdatzebijeenbepaaldeorganisatieterechtkondiehaarkonhelpenbijhaarproblemen.Demeestejongerenweteninhetvervolgwelwaarzeterechtkunnenvoorhulp.Veelalhebbenzeookalwathulpverleningsinstantiesmeegemaakt.

4.2 SNELHEIDJongerendiedoorhetbuurtteamzijnbegeleid,kunnendaarallemaalsnelterechtenzijnallemaalsnelgeholpen.Binnendegespecialiseerdejeugdzorgduurthetwatlangervoordatjongerengoedgeholpenworden.Ditheefttemakenmetdeaardvandeproblematiek,dezoektochtnaardejuistehulpendewachtlijstenbinnendegespecialiseerdejeugdzorg.Binnenderesidentiëlejeugdzorgzijndemeestejongerensnelgeholpen,vaakgeziendeernstvanhunsituatie.

BuurtteamDejongerendiedoorhetbuurtteamzijnbegeleid,kondendaarallemaal(vrij)snelterecht.

SpecialistischejeugdzorgTegendesnelheidvanhulpbinnendespecialistischejeugdzorgkijkendejongerenverschillendaan.Voorjongerenmetpsychiatrischeproblematiekblijkthetvaakeenzoektochtvoordatdejuistehulpgevondenwordt:erisdanveelalookgeensprakevansnellehulp.Aangegevenwordtdatdejuistehulpnietaltijddirectbinnenhandbereikisdoorwachtlijsten,bijvoorbeeldbijeenopnamevooreenobservatie.Eenanderejongeregeeftweeraandatopnamesentesteninhetziekenhuisjuistvrijsnelgaan,maardathetvierwekenduurtomzichbijeeninstellinginteschrijven.Ofdathetviermaandenduurtalvorensbijeenschoolvoorspeciaalonderwijsterechttekunnen.

ResidentiëlejeugdzorgDejongerendiebijinstellingYverblijvenzijndaarsnelgeplaatst.EénvandezejongerengeeftaandooreenspoedmachtigingvandeRaadvandeKinderbescherming.EchtervoorafgaandaanopnamebinneninstellingYmoestdezejongerenaareenandereplekwatvoorhaarmoederweltelangduurde.Deanderejongerekwam,voordatzebijinstellingYzat,viadepolitiebijeenorganisatie.Ookdatisheelsnelgegaan:binneneenweekkonzedaaropgesprek.Eénvandejongerendiemethaarmoedermoestvluchtenvanwegehuiselijkgeweldisbinnentweewekennaareenveiligeplekgegaan,watdezejongerebestsnelvindt.Eenanderejongereisjuistmindertesprekenoverdesnelheidvanhettraject:demaandopeeneerstecrisisopvangplekbleekuiteindelijkeenhalfjaartewordenterwijlanderejongerenweleerderwegmochten.

‘Daardoormoestiksteedsweeropnieuwmijnverhaalvertellenomdatdeinformatieersteedsnietisensteedsweeropnieuwmijnhandtekeningzetten..’

‘Ikhebookvaakhetgevoeldatikbinneneenuurweerbuitenmoetstaan.’ ‘Dezeinterviewtijdgaatvanmijn

begeleidingstijdaf,zehebbendemankrachtniet.Ennormaalkomenzedanbijmijthuis’.

‘Erzateentoetsweekaantekomenenikkonmenietmeerconcentreren,maarikkonerdirectterecht.’


6

4.3 DEHULPVERLENERDehulpverlenersvanhetbuurtteamwordenoverwegendgoedbeoordeelddoordejongeren.Jongerendiegespecialiseerdejeugdzorgkrijgenoordelenminderpositiefoverdetotaleontvangenhulp.Ditheefttemakenmethetfeitdatzemetmeerderehulpverlenerstemakenhebben,datdejuistehulpsomslangopzichlaatwachtenendatdekwaliteitvandehulpverleningheelergverschiltperhulpverlener.Naeenzoektochtkomenzemeestalwelbijdejuistehulpverlenerterecht.Explicietwordtopgemerktdatgoedehulpverlenersempathischvermogen,kennisenlevenservaringhebbenendatzejongerenopweghelpenomhuneigenproblemenoptelossen.Overdehulpverlenersbinnenderesidentiëlejeudgzorgwordtwisselendgeoordeeld,maarveelalpositief.Denegatieverebeoordelingenkomenvooralvoortuithetfeitdatjongerenzichnietserieusgenomenvoelen.Verderwordtpositiefgereageerdophulpverlenersdieervaringsdeskundigezijn.

BuurtteamDemeestejongerenhebbeneenvastebegeleidervanuithetbuurtteam.Eénjongere,diealdriejaarbegeleidwordt,heeftondertussendriebegeleidersgehad.Viervandevijfjongerengeveneengoedrapportcijfervoorbegeleidingvanuithetbuurtteam:tusseneen7,5eneen9.Eénjongeregeefteen5,omdatdehulpvanuithetbuurtteamnietgeholpenheeftenmetnamegerichtisopdeoudersdieineenvechtscheidingverwikkeldzijn.Dezejongereontvangtinmiddels(maarpaseenhalfjaarlater)hulpvanuittweeandereorganisatiesendatwordtwelalspositiefervaren.Demeestejongerenzijntevredenoverdehulpverlenervanhetbuurtteam,behalvedejongeredieeen‘5’geeft.Voorwatbetrefttevredenheidhebbendejongerendevolgendeopmerkingengemaakt:• Dehulpverlenerneemtjeserieus,luistertgoed,behandeltjemetrespect,staatvoorjeklaarengaatgoed

metjeingesprek;• Dehulpverlenerneemtdetijd,geeftjeniethetgevoeldatjetotlastbent,neemtjeserieus,luistertnaar

je,straaltrustuitenisopen,aardigenlief;• Dehulpverlenerisbegripvol,respectvol,geduldig,heeftvoldoendekennisenmaakthetmogelijkom

meerdereproblementegelijktebespreken;• Dehulpverlenerheeftvoldoendekennis,neemtjeserieusenisrespectvol:eenstukjebegripeneen

goedebegeleidingmaakthettoteengoedehulpverlener;• Dehulpverlenerwilwelgraaghelpen,maarkanweinigenheeftdejongerenooitechtbetrokkenbijhele

echtscheidingsproblematiek.Weetwelveelvandesituatiemetdeouders.

SpecialistischejeugdzorgDejongerendieterechtzijngekomenbinnendegespecialiseerdejeugdzorghebbenveelalaleenheeltrajectachterderug.Ditvertaaltzichookteruginderapportcijfers.Hetlaagstecijferiseen‘5’enhethoogstecijfereen‘9’.Dejongeredieeen‘9’geeftheefteenhelefijnebegeleider.Tweejongerengeveneen‘7’:ditisbijéénjongerehetcijfervoordeheleervaringenbijdeanderejongereomdathulpverlenersgoedwetenwatzedoenengoedzijnopgeleid.Maarerzijnookwatkanttekeningen:

• hetkanlangdurenvoordatdehulpkomtomdatzeaanallerleiregelszijngebonden;• hetduurtsomslangvoordatopnamesmogelijkzijn,maarhetisvoordejongereonduidelijkofdataande

instellingofdeziekenhuizenligt;• eenjongerewilnietaltijddatouderserbijbetrokkenworden(zekeromdatdemoederbuitenbeeldis),

maardanmoetereen‘hogeriemand’komenomdatuittezoeken.Vervolgensishetvoordejongereniethelderofdemoederaldannietbetrokkenis;

• nietzelfinhetdigitaaldossierkunnen:datmoetdanaangevraagdworden,watweerwekenduurt.

‘Hetbuurtteamwaspuurvoormijnoudersbedoeld,terwijlwijmeerhulpnodighadden.’

‘Erzijnmensenwaarikeen‘9’aanzouwillengevenenmensenwaaraanikeen‘5’zougevenErwarenmaareenoftweepersonenindeafgelopenjarendiezichzoneerbuigendhebbenopgesteld.Anderenwarenjuistheelergverwelkomendendelaatstepaarmensenwarenookeengigantischehulp.’


7

Dejongendiegemiddeldeen‘5’geeft,merkthetvolgendeop:

Demeestevandezejongerenhebbenveelhulpverlenersgehad,waarzeoverhetalgemeenweltevredenoverzijn.Erisdoorgevraagdnaardehuidigehulpverlener.Eenjongerenoemtalsvoorbeelddepsycholoogdiegeweldigehulpgeeftomdatdezepsycholooguitgaatvanhetideedatzijdeproblemennietkanoplossen,maaralleendejongerezelf.Endatispreciesdatgenewatnodigisomteveranderen.Behalvedoortweeneerbuigendehulpverleners,voeltdezejongerezichaltijdserieusgenomenenmetrespectbehandeld.

EenanderejongereheeftbijinstellingXeenpsychiaterendriepsychologen.Zijproberenallemaalmeetedenkenenhebbenvoldoendekennis.Dejongerekanhetgoedmetzevinden,heefthetgevoeldatzehetwelmenenenvoeltzichserieusgenomen,integenstellingtottoenvroeger.Dezejongeredefinieerteengoedehulpverlenerals:

Eenanderejongeregeeftaandatdehulpverleningheelergverschiltperpersoon:hetheeftzowelmetpersoonlijkheidalsmetkennistemaken.Sommigenhebbenveeltijdvoorafspraken,anderenniet:gesprekkenvoelendanonpersoonlijk.Sommigenvolgenveelcursussenenanderenniet.Overhetalgemeenisdekennisbijdeinstellingheelgoed,zelfsbeterdaninhetziekenhuis.Volgensdezejongereheefteengoedehulpverlenerkennis,ervaring,empathischvermogenénveellevenservaring.

ResidentiëlejeugdzorgDerapportcijfersdiehierwordengegevenvariërenvaneen‘3’toteen‘9’.Eénjongeremeteenverstandelijkebeperkingkangeencijfertoekennen,maarisweltevredenoverdehulp.Tweejongerenvanuitdeandereinstellingantwoordenheelverschillend:deeenheeftveelbaatbijdehulp,zietzelfindathetnodigisengeefteen‘9’.Dehulpverlenerszijngoedenblijvendejongerehelpen,ondankseen‘grotebek’.Dezehulpverlenerszijneraltijdvoordejongere,hebbenaltijdeenplanenblijvenaltijdrustig.Verderisersprakevanrespectwanneerdejongererespectvolisnaardehulpverlening.Deanderejongeregeefteen‘3of4’watmetnamekomtomdatdezejongerenietopenstaatvoorhulpendeopnameonterechtvindt.Tweejongerendiebijeenandereinstellingzittengeveneen7eneen8voordehulpdaar.Aangegevenwordtdatdebegeleidingaltijdopen,zichzelfenvrolijkis.Maarerisweleenverschiltussenmensendiezelfooithulpverleninghebbengehadenmensendiedatniethebben

‘Hetziekenhuisheeftalleenmaargeprobeerdmetedrogeren.DanhebikopschoolXgezeten,noualsikdateencijfermoetgeven,danzitikinde-10.SchoolYenmijnfamilietrekkenhetcijferweereenbeetjeop.HetX-teamdoetzijnbestendoenwatzekunnen,maareenkeerindeweekeenuurtjeeengesprekisnietgenoeg.’

‘Hetvoeltheelergpersoonlijk,heelergvertrouwd,jevoeltgeenscheidslijn,hetisiemanddiejegewoonkent...’

‘Iemanddieluistert,diesamenmetjekijktwathetprobleemisenhoewedaarsameneenbeetjeuitkomen.Dieuitzichzelfnietdenkt‘hetisD.dieeenprobleemheeft’,maardiedenkt‘ondanksdatikernietzoveelvanweet,gaiktochproberenomhemtehelpen’.Datisvoormijeentoegewijdeenverstandigehulpverlenerendatgeeftmijeenveiliggevoel.’

‘Zewerkenhierechtvanuithunhart.Misschienkomtdatdoorhungeloof,ikweethetniet.Hetisheelpersoonlijk,zetonenveelinteresseenwillenechtdathetgoedmetjegaat.Zezijnheelbetrokken,zewerkenalsteamookheelerggoedsamenendaarhebbenwijdannatuurlijkookprofijtvan.Zehelpenjeecht,emotioneelenpraktischenkijkennaarwatjenodighebt,watjijervanvindtenjeouderservanvinden.Zekijkenookgoednaardehelegroepenspeleninopgroepsdynamiek.Enhetisheelhuiselijk.Eenpaarmensenzienditalshuntweedehuis,sloffenaan,rustigtheedrinken.’


8

gehad.Zijbegrijpendeproblematiekietsmindergoed.Eénvandezejongerengeeftechtereen5,5voordetotalehulp,vanwegedezorgdieisgegevenvanuitdecrisisopvang.Dezejongerevoeldezichdaarnietaltijdserieusgenomen:eenjongkindzoumeergehoordmoetenwordenenmenzoumeeroogvoorhetkindmoetenhebben.Zekerwanneereenkindveelheeftmeegemaaktenuithuisisgezet.Deanderejongereistevredenoverdehulpverlenersenvastebegeleider:zezijnlief,luisterengoed,behulpzaam,zijngoedbereikbaarenalsjehebtveelinspraakindebegeleiding.Ookovereenvoormaligehulpverlenervanuiteenandereinstellingisdejongereergtevreden,omdatdaarnogsteedscontactmeekanwordenopgenomen.

5. KWALITEITHULPVERLENING

5.1 PASSENDEONDERSTEUNINGBijmildeproblematieklijktdehulpvanuithetbuurtteamtoereikend.Dezehulpbestaatvoornamelijkuitgesprekkenvoerenmetjongeren,werkenvanuiteenboekjemetopdrachten.Bijwatcomplexereproblematiekblijktaanvullendehulpweleensnoodzakelijk.Dejongerendiegespecialiseerdejeugdhulpkrijgen,hebbenophetmomentvanhetonderzoekallemaalpassendeondersteuning.Maardaarismeestalweleenzoektocht–somsvanjaren-aanvoorafgegaan.Zorgenwordenuitgesprokendooreenjongerediebijna19jaarisendanweereennieuwetherapeutkrijgt,netnudebegeleidingpassendis.Dejongerendiebinneneenresidentiëleinstellingverblijvenzijnallemaalweltevredenoverdeinstellingwaarbinnenzeverblijvenenzienvooruitgangbijzichzelf.Eénjongeredievoorhetgevoelonterechtzitopgeslotenervaartwelbelemmeringen,maarisdesalniettemintevredenoverdeinstelling.

BuurtteamHetbuurtteamvoertvoornamelijkgesprekkenmetjongerenenregeltzonodigaanvullendehulp.Dehulpisvooralingeschakeldbijjongerenmetpsychischeproblematiekencomplexethuissituaties.Uiteindelijkkrijgendezejongerenallemaaldehulpdiezenodighebben,maarsomsiserietsextra’snodignaasthetbuurtteam.Zoblijktdehulpvanuithetbuurtteambijdriejongerenniettoereikend.Bijdeanderetweejongerenisdehulpvanuithetbuurtteamwelvoldoende:aandehandvaneenboekjemetopdrachtenenaanvullendegesprekkenzijndejongerenbinnenkorttijdsbestek(5wekentot5maanden)weeropderit.Bijdezejongerenissprakevanpestproblemenopschoolen‘datalleseventeveelwerd’.Drieanderejongerenhebbendaarnaastdusextrahulpnodigomdeproblemenaantepakken:• eenjongereheeftaldriejaarondersteuningaandehandvangesprekkenvanuithetbuurtteamvanwege

eenlastigethuissituatieengaatbinnenkortdeelnemenaaneenpraatgroepdiedoorhetbuurtteamgeregeldis;

• eenjongerekrijgtpsychischebegeleidingenmedicatievoorgeschrevenvanwegeADHD-problematiek.Dehulpvanuithetbuurtteamiserlaterbijgekomenenmetnamegerichtophetgezin,afsprakenkunnenmakenenzorgendatgedragthuishanteerbaarwordt;

• eenjongerekrijgtextrahulpvanwegeeenvechtscheidingtussenouders.Zewordtookbegeleiddoortweeandereinstanties.

SpecialistischejeugdzorgDejongerenkijkenwisselendaantegendehulpdiezehebbenontvangen.Bijsommigenishetinhetbeginnogeenzoektocht,bijvoorbeeldomdatzenognietgediagnosticeerdzijn.Ophetmomentvaninterviewenhebbenallejongerenwelbaatbij(eendeelvande)dehulp.Tweejongerenhebbenaspergerendepressieveklachten.Zijhebbennietvanafhetbeginbaatgehadbijdehulpdiezeontvangen.Eénvandezejongerengeeftaandatdehulpaanvankelijkvooralvoordeouderszinvolwas,omdatzeinzichtkregeninasperger,waardoordesituatiethuisverbeterde.

‘Zeblijvenheelergophuneigenpad.Zehebbenzelfeenrichtingbepaaldenzewillendatjedieblijftvasthouden.Zewillendatikyogadoeendatvindikopzichnieterg.Maaralsikergenstegenaanloop,vragenzeofikmijnoefeningenwelhebgedaan.Maarwatheefteenangstaanvalinvredesnaamtemakenmetdieoefeningen?’


9

Voordedepressieveklachtenwasdehulpgerichtopritmeaanbrengeninhetlevenkonaanbrengenengoedvoorjezelfzorgen.Deanderejongeremetaspergerendepressieveklachtennoemtalspositieveelementenindehulpverleninghetregelenvaneengoedeschoolendagbesteding,nietgedrogeerdwordenonderdemedicijnen(integenstellingtotinstantiesuithetverleden)enhulpomuitdedepressietekomen.Aandeanderekantvindtdezejongereweldathulpverlenersheelerghuneigenrichtingaanhoudeninhetverlenenvanhulp:

Eénjongeremetborderlineproblematiekisoverhetalgemeenbesttevredenmetdehulp:dewekelijksegesprekkenmettherapeuteningroepsverband.Hetzitvooralindepro-actievehouding,zekerinvergelijkingmetdehulpvanuithetziekenhuis.Dezejongereheeftondertussenal3psychiatersen4therapeutengehad.Enomdatdezejongerebijna19jaaris,wordterbinnenkortweereennieuwetherapeuttoegewezenom‘verzekeringstechnischeredenen’,waardanweereennieuwevertrouwensbandmeeopgebouwdmoetworden.Dezejongereisjuisttevredenoverdehuidigetherapeut.Dejongerediethuiswordtbegeleidisheeltevredenoverdehulp.Erwordtheelgoedingespeeldopdebehoeftenvandejongereendejongereleertomsteedsmeerzelfteregelenentedoen,bijvoorbeeldschoolgerelateerdezaken.

ResidentiëlejeugdzorgDejongerendieineeninstellingverblijvenhebbenveelaleengeschiedenisachterderugvoordatzeindeinstellingterechtkomen.Hetlijkteropdatdekansvanslagenwelheelergafhangtvanhetfeitofzezelfonderkennendatereenprobleemisenofzebereidzijnomingesprektegaan.Tweejongerendiebinnendezelfdeinstellingverblijvendenkenheelverschillend.Deenejongereisheelbereidwillig,zietindathulpnodigisenheeftenormevooruitganggeboekt.Dezejongeremagwaarschijnlijkbinnenkortweernaarhuis.Deanderejongerezietdenoodzaakvandehulp(enopsluiting)nietinenwerktnietechtmee.Hetgevoelisonterechtopgeslotentezijnenhetisonduidelijkhoelanghetverblijfbinnendeinstellingnogduurt.Datisafhankelijkvaneenlopend

onderzoek.Overigensisdezejongereweltevredenoverdeinstellingzelf.Daaroverwordtopgemerktdatdeinstellinggoedmeedenktenprobeerttefaciliterenwaarmogelijk.Zehebbenbijvoorbeeldeenlaptopgeregeldzonderinternetomschoolwerktekunnendoen.Overdevoogdisdezejongereheelontevreden.Deeerstevoogdstondaandekantvandejongere,maartoenheeftdemoedereenanderevoogdaangevraagd.Dieneemteigenlijknooitcontactopmetdejongere.

Tweejongerendieineenandere

instellingverblijvenzijnheeltevredenoverdehulpdaar.Eénvandezejongerenheeftals12-jarigebijeenanderecrisisopvanggezetenenisdaarovertotaalniettevreden.Dejongereisdaar‘alseenkleinkindbehandeld’.Erwaseenzeerstrengestructuurenbijelkeafwijkingkreegjestrafindevormvanrestricties(beperkinginvrijheid).Tegelijkertijdisdezejongereookbegeleidvanuiteenandereinstantievanwaaruitdehulp‘echttop’was.Dejongeremetdeverstandelijkebeperkingisheelblijmetdehulp.Dezorgisgoedenerwordtvanallesgeregeld.Maarbinnendezeopvangmogenjongerenmaaréénjaarwonen,waardoorermomenteelnaareenandereplekwordtuitgekeken.

5.2 INFORMERENENMEEBESLISSENBijnaallejongerenvindendatzegoedgeïnformeerdwordenenmogenmeebeslissenindehulpdiezeontvangen.Eenaantaljongerenzijnopditpuntietskritsicher.Bijaldezejongerenblijkthetinformerenenmeebeslissenvooralviadeoudersteverlopen,terwijldezejongerendatnietwenselijkvinden.

‘Zekwamenenzegingenweeromdatzegeenhulpkondenbiedenenhethielpniet.’‘Alsmijnoudersgewoonmijnvriendhaddengeaccepteerd,danhadik’snachtsnietnaarbuitengehoevenenhadhijmenaeenuurtjeweerthuisgebracht.Hijheeftweleenverledenindecriminaliteit,dusdatwasnethetminpuntjedaaraan..’

‘ikvindhetgewoonjammerdatzenietdichtbetrokkenis.Zelfsmijnadvocaatbeltomtevragenhoehetmetmegaat...’


10

BuurtteamDemeestejongerengevenaanvoldoendeinformatietehebbenontvangenendatzekunnenmeebeslissenindehulp.Jongerenwetenwaarzeaantoezijnenwatergedaanwordt.Eénjongeregeeftaandaternahetintakegesprekeenmailisgestuurdmeteensamenvattingvanhetgesprekendevervolgstappen.Alleendejongerewaarvanhaaroudersineenvechtscheidingverwikkeldzijn,geeftaanzelfweiniginformatiegekregentehebbenenhaddaardoorniethetgevoeldatergeluisterdwerd.SpecialistischejeugdzorgMeestalontvangendejongerenvoldoendeinformatieoverdehulpdiezekrijgen.Eenjongeregeeftaandatveelinformatieopjongereleeftijdnogdoorkwamviadeoudersennuviadejongerezelf.Demeestejongerenhebbenookwelhetideedatzemeemogenbeslissenoverdehulp.Zoheeftdejongeredieineenpleeggezinwoontdestijdszelfaangegevenvanpleeggezintewillenwisselenendatisookgebeurd.Maarjongerengevenookaandatzesomszelfteweinigvanzorgafwetenofdathulpwordtverleend,ookalwiljezelfniet.Eénjongeremetborderlineproblematiekiswelkritsichoverhetmeebeslissen.Diegeeftaandatvoorkeurenaangegevenmogenworden,maardatervervolgensnietsmeegedaanwordt.Ofdatbepaaldezakennoodgedwongenaanoudersverteldmoetenworden,terwijldatnietinjeeigenbelangis.

ResidentiëlejeugdzorgEeninstellingvoorzietdejongerengoedvandebenodigdeinformatie.Dezejongerenhebbenhetgevoeldatzemogenmeebeslissenindehulp.Zogevenzebijvoorbeeldvoorelkgesprekaanwatzegaanbespreken.Verderhebbenzeelkedriemaandenofhalfjaareenevaluatiewaarinzedoelenopstellenenvragen‘watjenodighebtenwatjewiltbereiken’.Dejongerendiebijdeandereinstellingwonenwisselenvanmeningoverdeinformatievoorzieningenhetmeebeslissenindehulp:deeenvoeltzichgoedgeïnformeerdenbetrokkenindeontvangenhulpendeandervindtdatzakenbuitendejongereomzijngeregeld.Dejongeremetdeverstandelijkebeperkingkanzelfnietmeebeslissenindehulp.

5.3 SAMENWERKINGORGANISATIESSamenwerkingtussenverschillendeorganisatieswordtheelwisselendervaren.Somswordtbenoemddatmeerderepartijenronddetafelzittenomdecasusgoedtebespreken,eenanderekeerblijktdeoverdrachtnietgoedteverlopenofwordtdejongeregevraagdwateenandereorganisatieheeftgedaanofgezegd.Zekerbijcomplexereproblematiekwaarbijverschillendehulpverlenendeorganisatiesbetrokkenzijn,lijktditeenpuntvanaandacht.

BuurtteamDriejongerendiedoorhetbuurtteamwordenbegeleidhebbenookmeteenandereorganisatietemaken.Desamenwerkingtussendezeorganisatieswordtdoordejongerenwisselendbeoordeeld.Eénvanhenheefthetideedatzenietveelcontactmetelkaarhebben,deanderejongereheefterweinigzichtopendederdejongeregeeftaandatercontactismetelkaarendatzebinnenkorteengesprekmetzijnallenhebben.

GespecialiseerdezorgTweejongerenzijnindeloopvanhuntrajectaangelopentegeneenslechteoverdrachtvaninformatie,waardoorzehunverhaalweeropnieuwmoestenvertellen.Maaréénvanhenvultaan

‘Alsmijnoudershetzoudenweten,zoumijnprobleemalleenmaarergerworden.Maarikmochtnietopgenomenwordenvoordatikhetaanmijnoudershadverteld.Toenwerdikzoinhetnauwgedrevendatikhettochhebverteldendaarhebiknogsteedsspijtvan,hetheeftmenietsgeholpen..’


11

datdeoverdrachtvanuithetziekenhuiswelgoedging.Verderbenoemteenvandezejongerendathetteamvanwaaruitdezejongerebegeleidwordtallepartijensamengebrachttoendezejongerenaarschoolmoest:leerplicht,SterkVOenhetbuurtteam.

ResidentiëlejeugdzorgInbijnaalleinterviewskomtnaarvorendatdesamenwerkingtussendeorganisatiesoverwegendgoedverloopt.TijdenshetinterviewmetdeverstandelijkbeperktejongeregeeftdebegeleiderzelfaandatbijoverleggenookallerleianderepartijenwaaronderhetbuurtteamendeRaadvoordeKinderbeschermingaantafelzitten.Dezejongereheeftveeltherapieën,maarerwordtvolgensdezebegeleiderveelengoedsamengewerkt.DejongerebijinstellingY(diedaarongewildisopgesloten)ervaartdesamenwerkingheelandersenvindtdatorganisatiesonderlingmoetenafstemmenennietaandejongeremoetenvragenwateenandergezegdheeft.Ookzijnverschillendepartijenhetnietaltijdeenswanneerhetgaatomtoestemmingverlenen,bijvoorbeeldomnaarhuistemogen.

6. EFFECTIVITEITAandejongerenisgevraagdwatheteffectvandehulpis.Erisgeenenkelejongerediegeeneffectenondervindtvandehulp.

6.1 ZELFREDZAAMHEIDBijnaallejongerengevenaandatzedankzijdehulpzelfredzamerzijngeworden.Dezezelfredzaamheiduitzichonderandereinzelfproblemenoplossen,anderslerendenken,wetenwanneerjegrenzenbereiktzijnenzelfstandigdingendoen.

BuurtteamDrievandevijfjongerengevenduidelijkaandatzedankzijdehulpvanuithetbuurtteamzelfredzamerzijngeworden.Hetlijkteropdathetbuurtteamdezejongerenmetnamegeholpenheeftdoorzeindejuisterichtingteduwenendatdejongerenvandaaruitzelfweerverderkunnen.Aangegevenwordtdathetbeterluktomzelfproblemenoptelossen,dathetgemakkelijkerisomomhulptevragenenvoorzichzelfoptekomen.Eenjongerevertelttehebbengeleerdhoeanderstedenken,waardoorjeproblemenvanjeafkanlatenglijden.Verdervindtdezejongerezichzelfveelassertieverendaardoorisernuveelmeervertrouwenindetoekomst.Eenjongereheeftgeleerdomvoorzichzelfoptekomenenmensenluisterennubeteralserwatis.Ditkomtechternietdoorhetbuurtteam,maardoordehulpvanuiteenandereorganisatie.Eenanderejongerevondzichzelfalzelfredzaam,maarmerktdathetbeterluktomgrenzentebepalendankzijdehulpvanhetbuurtteam.Daardoorishetgevoelontstaandatdemoederwatmeervrijheidgeeftaandejongere.

GespecialiseerdezorgDetweejongerenmetaspergerendepressieveklachtenzijnbeideneenstukzelfredzamergeworden.Eénvanhenbenoemtveeleffectenvandehulp,zoalslerenomalleenmetOVtegaan,zelfstandigdingendoendankzijdagbestedingstrajecten,wetenwatjenodighebtenwanneerjeoverprikkeldbentenwetenwanneerjegrenzenzijnbereikt.Ookdeanderejongeregeeftsoortgelijkeantwoorden:beterproblemenkunnenoplossen,beterbegrijpenhoejejevoeltenwetenhoeermeeomtegaan,routineaanlerenthuisenbeterkunnenaangevenwatjenodighebt.Dehulpwasvooralgefocustophetontwikkelenvanjezelfenzeggenwaarjestaat.

ResidentiëlejeugdzorgAllejongerengevenaanzelfredzamertezijndanvoordatzehulpontvingen.Dejongerendiebijdeinstellingwonenzijnbezigmetwerkennaareenzelfstandigetoekomst.Eénvandezejongerengeeft

‘Hetwastoenzodatikgewoonnietuitbedzouwillen.Nubenikbenieuwdnaarwatdedagbrengt.’

‘Ikgaweglopen,jongens,drankenzo…maarnudenkikdaarandersover.Werken,baantjezoekenendatsoortdingen.’


12

bijvoorbeeldaanweernaarschooltegaan,tewerkenenproblemenweerzelfoptekunnenlossen.Deanderejongereheeftgeleerdomzelfboodschappentedoen,tekokenenmetgeldomtegaan.Dezejongereheeftnogwelpaniekstoornissenwaarvoortherapiewordtaangeboden.Deverstandelijkbeperktejongereheeftveelwinstbehaald:dezejongereisweergaanpraten,kangevoelensweeruitenenleertomzeteherkennen.Verderwordterdaardoorweernaardejongeregeluisterd.Dejongerendiebijdeandereinstellingwonenreagerenwatanders.Deenejongereheeftweertoekomstplannen:schoolafmakenenwerkenindezorg.Voorheenwasdegedachtevooral:

Deanderejongereheeftgeleerdommeertepratenenkandaardoorproblemenoplossenenbeteraangevenwatnodigis.

6.2 KWALITEITVANLEVENVANDEJONGEREDekwaliteitvanlevenisbijbijnaallejongerentoegenomen.Demeestenzittenbeterinhunvel.Jongerenmetpsychische/psychiatrischeproblematiekhebbenvooralgeleerdbeteromtegaanmethunaandoeningwaardoorzijzichookinhunsocialeomgevingkunnenredden.Dejongerenbinnenderesidentiëleinstellingzijnveelalookvooruitgegaanenhebbenweermeergripophunlevenenkunnenvooruit.

BuurtteamMetdemeestejongerengaathetveelbeter,zezittenbeterinhunvel.Alleendejongerewaarvandeoudersineenvechtscheidingverwikkeldzijn,heeftnogeenwegtegaan.Ermoetenthuisnogveelafsprakengemaaktwordenendejongeremoetheteigenschuldgevoeltenaanzienvandescheidinglerenkwijtteraken.Doorditalleshebbendeschoolprestatieserergondergeledenenvoordezejongereishetjammerdatdehulpaanvankelijkalleenvanuithetbuurtteamkwam.Erwasveeleerderextrahulpnodig.DejongeremetADHDgeeftaanrustigertezijngewordendoordejuistemedicatie.Daardoorisdefocusopschoolbeterenzijnerthuisminderconflicten.Dejongeredieeenpestprobleemhad,issocialergewordendankzijdehulp.Daardooriserthuisminderspanningenruzieenishetsocialenetwerkuitgebreidmetmeerénnieuwevrienden.Ookdetweeanderejongerenzittenlekkerderinhunvelenhebbenweereenfijnsociaalleven.

GespecialiseerdezorgDejongerendiegespecialiseerdezorgontvangenvoelenzichallemaalbeter.Dejongerendieeenpsychiatrischeaandoeninghebben(borderline,aspergerendepressie)hebbenvooralgeleerdhoezebeterkunnenomgaanmethunaandoening.Datheeftvaakookeffectopschool,contactmetoudersenvriendschappen.Dejongeremetborderlinegeeftaandathetpsychischheelerginvlagengaat,maardathetbeterluktommetdeziekteomtegaan.VriendschappenonderhoudenluktbeterengeregeldisdatheteindexamenVWOintweejaarafgerondwordtinplaatsvaninéénjaar.Eénvandejongerenmetaspergergeeftookdatzakenopschoolaangepastzijn,waardoordeschoolprestatieszijnverbeterd:erismeertijdomtoetsentemaken,veelschoolwerkmagthuisgedaanwordenwaardoordejongerenogmaareenderdevandetijdnaarschoolgaat.Bovendienisdezejongeremeerbezigmetsportenenmindermetgamen.Ookdeanderejongeremetaspergerisveelminderpassiefgeworden,doetnudagbesteding,looptveel,heeftweercontactmetvader(waartweejaargeencontactmeewas)endoetveelklusjes.Dejongeredieinhetpleeggezinwoontgeeftaanzichbetertevoelendoorhaarnieuwepleeggezin.Daardoorgaathetookbeteropschool.EndejongeremetLVBengedragsproblemengeeftaandatveelveranderdtezijn:schoolwordtveelserieuzergenomen,waardoorhetopschoolveelbetergaat.

ResidentiëlejeugdzorgAllejongerenvoelenzichbeter.Zonoemteenvandejongerendieineeninstellingwoontzichsterkertevoelenenideeëntehebbenvoordetoekomst.Opsociaalgebiedisermeer

‘Datiknietmetaldiegedachteninmijnhoofdbleefzitten,anderswasiknuweluitelkaargeknapt.’


13

inlevingsvermogenenisdeomgangmetanderenverbeterd.Alleendepaniekstoornissenzorgennogweleensvoorhulpelozegevoelens.Deanderejongerediebinnendezelfdeinstellingwoontziethetallemaalweerzitten:hetgaatgoedopschoolenwerkendebandmetmoederisweeraangehaald.Verdervoeltdezejongerezichweerveilig,omdatergeencontactmeerismetdeoudebuurtendemensendiegeengoedeinvloedhadden.Deverstandelijkbeperktejongereisveelvooruitgegaan.Dezejongerepraatweer,kangevoelensuiten,isblijenweeractief(gymenschool).Voorheenwarenervooralgevoelensvanangst,boosheid,verdrietenpassiviteit.Eénvandejongerengeeftaanveelminderwoedeenagressietevoelen:

Daardoorisernueenveelbeterebandmetdefamilieengaathetopschoolveelbeter.Weereenanderejongerebenoemtalspositiefelementhetmeeropenstaanvooranderen,beterkunnen

luisterenenverbeteringinhetcontactmetdeouders.Maaraandeanderekantvoeltdezejongerezichopgeslotenindeinstelling,stagneertdeschoolenbestaathetgevoelnietverdertekunnenmetschoolenhetleven.

‘Jaecht..ikzoujetijdensditgesprekallangmetdeprullenbakgeslagenhebben...’

Marion Matthijssen | onderzoek & training - RAPPORTAGE · 2020. 3. 15. · Marion Matthijssen |...

Documents

Transcript of Marion Matthijssen | onderzoek & training - RAPPORTAGE · 2020. 3. 15. · Marion Matthijssen |...