Margriet Heymans - dbnl9 Nauwelijks is Berthe de deur uitgegaan, of ze klimt weer naar binnen door...

Lieveling, boterbloem

Margriet Heymans

bronMargriet Heymans, Lieveling, boterbloem. Em. Querido's Uitgeverij, Amsterdam 1989 (4de druk)

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/heym011liev01_01/colofon.htm

© 2004 dbnl / Margriet Heymans

4

Voor Berthe

Margriet Heymans, Lieveling, boterbloem

5

[Lieveling, boterbloem]

‘Lieveling, boterbloem,dikke vette avondzoen,jij gaat je bed in en ik naar mijn kamer,want ik moet nog van alles doen:uurtje televisie kijken,dan de plantjes water gevenen daarna moet ik strafwerk maken,een heleboel.

Zul je stil zijn, als ik weg ben?Strakjes kom ik bij je slapen.Weet je waar de klok op staat?Staat op tien voor zeven.Eigenlijk al veel te laat,maar ik blijf nog even.


6

Vanmorgen was Juf haar tasje kwijt.Ze vroeg of iemand het had gezien.Toen zei Alie Grosfeld, die magere spicht,die kip zonder kop, dat sproetengezicht:‘Berthe heeft eraan gezeten:ze heeft er kauwgom in gezocht.’‘Klikspaan,’ riep ik toen,‘Halvemaan, dat heb je zelf gedaan!’Maar de Juf zei: ‘Stoute Berthe,ik zie leugens in je ogen.Schrijf maar honderd keer voor straf:blijf van Juf haar tasje af.’


7

En ik hád het niet gedaan.Liefste, zul je me geloven?Laat dat kind toch rustig slapen.Als ze dingen moet beloven,gaan haar dichtgevallen ogenvan het denken steeds weer open.Je moet een liedje voor haar zingen,waarvan ze de woorden niet kan verstaan.‘Ik ken er nog een in het Italiaans,’zegt Berthe en ze zingt:‘Bella dolce lacrimosalotta di fatti e non di paroleperche han' dato la verita.’


8

Het raam is dicht en het liedje uit.Berthe sluipt de kamer uit.Eerst heeft ze nog onder het bed gekeken,of er geen ratten of muizen zaten.Toen heeft ze twee muggen platgeslagenen een zoemende vlieg naar buiten gejaagd.Honderd regels leeg papier;nog geen woord geschreven.De klok tikt maar door;juist was het nog vieren nu alweer elf over zeven.


9

Nauwelijks is Berthe de deur uitgegaan,of ze klimt weer naar binnen door het raam.Dat is Berthe niet, o nee,dat is de boze heksenfee.Die komt uit het nergensland vandaan.Daar hebben ze zwarte jurken aan.Ze poepen er in kartonnen dozen,ze stoken er valse kinderen op,ze leren er klikken en vloeken tot God.Ze snuiten hun neuzen in jonge rozenen als wij naar bed gaandan staan zij op.


10

Daar springt ze op bed met haar grote voeten.Ze grijpt Poppeleia beet en ze roept:‘Kleine stoute valserik,wacht maar!De heksenfee zal je leren,om naar vogeltjes te spuwen;stiekem de kat van het muurtje te duwen,als hij zijn ogen even dichtknijpt.Ze zal je stomme poppeklerenaan de voddenman verkopen.Kun je in je blote kont gaan lopen;durf je mooi de deur niet meer uit!’


11

Laat haar los fee,laat haar gaan!Poppeleia is onschuldig.Nooit heeft ze nog van haar levenaan iemand iets misdaan.Pas op hoor, daar komt Berthe aan!‘Kan me schelen, maar niet heus,’krijst de heksenfee. ‘Me neus!Hoppetiepop de wind steekt op;de nacht valt in:de hel breekt los.Zwingel zwengel en uit is het feest.Nu is het wel weer genoeg geweest.’


12

Een laatste zwiep, een laatste stompen dan vliegt Poppeleia over de grond.Met een vloek en een schreeuwis de fee weer verdwenen.Het raam uit, de nacht in;dat monsterlijk wezen.Had Berthe haar tijdig te pakken gekregen,dan had ze er razend van langs gekregen.Geen moeder ter wereld kan verdragen,dat haar kind zo wordt geslagen.De pijn van een kind is zijn moeders pijn.Zo is het nu eenmaal.Zo moet het ook zijn.


13

Daar steekt Berthe haar neus om de deur.‘Papperdepeia, wat is híér gebeurd?Bed in de war en het raam wijd open!Liefste, wat lig je daar op de grond?Is er iets?Was er iets?Heb je gedroomd?Ben je vanzelf uit je bed gevallen,of is er soms iemand naar binnen geklommen?Je zou, als ik weg was,toch lief blijven slapen!?’


14

Raap haar op en kus haar stil!Ze is nog te klein om op zoveel vragenantwoord te geven.Je moet haar troosten!Een vingerhoedje poppeverdrietlijkt bitter weinig,maar dat is het niet.Het smaakt even zout en gaat minstens zo diepals die huilbui van jou,toen je strafwerk kreeg,een uur of wat geleden!


15

‘Dat de bomen 's nachts verdwijnenen mijn voetjes zijn versletenvoor de winter is vergaan,kan niet schelen, maar dat jij meniet kwam troosten, toen ik huilde,me niet hoorde, toen ik riep;ach, hoe zou ik dat vergeten!Blijf je voortaan altijd bij me?’‘Altijd, dat kan niet Poppeleia,maar wel voor de duur van één verhaal.’‘Vertel me dan mamma,waar kom ik vandaan?’


16

‘Op een nacht, heel lang geleden,(het was winter en het sneeuwde,stormwind gierde langs de daken)vloog opeens het venster open.Plof! Daar viel iets op mijn been.Ik dook van schrik onder de dekensen ik bad: o lieve Jezus,red mij, want ik wil niet sterven!Hij verhoorde me meteen.Hij joeg de stormwind terug naar buiten.Hij blies de sneeuw de kamer uit.Toen hoorde ik heel zachtjes roepen.Het kwam uit de richting van mijn voeten.


17

“Ik ben Poppeleia,” riep je. “Kus mij!”En ik nam je in mijn armen,kind van de winter,kadootje van sneeuw.Ik gaf je een kus en je sliep meteen.’‘Zo was het niet, mamma.’‘Welwaar, Poppeleia,maar ook nog heel anders.’‘Vertel, vertel!’‘Zie je de maan?Die schijnt zo bleek de hele week.Hij draagt een kleed van zomernacht,waar gouden sterren op staan.


18

Hoor je de bomen?In hun kruinen dromen vogels;aan hun voeten sluimert gras,leeuwebek en struikgewas.Ik wou, dat ik een zusje had,in plaats van een pop met glazen ogen.Weet je, dat ik gister droomde,dat mijn poesje was verdronken?En ik heb niet eens een poesje:ik heb jou en jou alleen,kind van lap met je hart van steen.


19

Ze slaapt alweer, dus kan ik gaan.Morgen moet mijn strafwerk af zijn.Help mij Sint Cecilia,anders krijg ik het niet klaar.’Als je goed luistert, kun je horenhoe stil het is buiten.Je kunt misschien het ademen horenvan slapende dieren.Of het sluipen van Berthe's voetenover de vloer.Er zal wel niets ergs meer gebeuren.Het is zó stil...


20

De zon is al onder.Maar donker is het niet,want er zijn geen wolken.Ritselt daar iets in de achtertuin?Zag je die schaduw langs het raam?Ai, pas op,daar komt ze weer aan!Ga weg jij, lelijke heksenfee,Berthe zal je met een stok slaan!‘Berthe mij slaan?Ze heeft haar deur op slot gedaan.Vingers in haar oren;niemand mag haar storen.’


21

‘Mamma, mamma, kom toch gauw!Help, ze is teruggekomen!’‘Hou je kop;je moet niet zeuren.Berthe kan je toch niet horen.Ik heb haar aan de stoel gebonden;haar oren met kauwgom dichtgestopt.’‘Nietes, want je was niet bij haar!’roept wanhopig Poppeleia.‘Welles!’krijst de heksenfee.‘Wat ik zeg, is altijd waar!


22

Geloof je me niet, ondeugend nest?Wacht maar,je gaat in de kelderkast.Daar stinkt het naar sintels en aardappelschillen.Daar valt nog geen flintertje licht naar binnen.Ik stuur de nachtvangers op je af.Ik lok ze met mijn spokenfluitjeen dan komen ze in je billen bijten.Dat doen ze maar al te graag!’O, als Berthe toch eens wist,wat haar lieveling moet verduren.Ze zou van verdriet haar strafwerk verscheuren.


23

Als de fee haar heeft opgeraapt,krijgt Poppeleia opnieuw een pak slaag.Is het nu nog niet afgelopen?‘Welzeker is het nu afgelopen.Ik ga haar uit het venster gooien;ik heb genoeg van dat stomme geplaag.Rozen, steek je dorens uit!Vang maar op, die pinkstermuis!’Op een winternacht verschijnen,om dan spoorloos te verdwijnenin de koele maneschijn van een kale achtertuin:allejezus, wat een lotvoor zo'n onschuldige pop!


24

Bestaat de nacht?Kun je de maan zien?Kan de maan je zien?Bestaat de zon, als je hem niet kunt zien?Vogels zijn bang, als er iemand is.Ze zijn niet bang, als er niemand is.Achter de dichte kamerdeurzit Berthe te schrijven en te schrijven.Vijf en tachtig keer voor straf:-blijf van Juf haar tasje af-Nog vijftien regels, dan is het af.Hoeft ze morgen niet na te blijven.


25

‘Wat kiert daar een venster en klappert de wind?Waar is mijn kind?Poppeleia, hier is mamma.Nu kan ze bij je komen slapen.Weet je wat de Juf straks zei?“Zeg mejuffrouw Berthe,” zei ze,“het wordt tijd, dat ik je oudersvraag, of je wel bij ons past.Alle kinderen hier zijn aardig,maar jij bent zo eigenaardig.Het raarste meisje van de klas.”Poppeleia, ben je daar nog?


26

Kom eens gauw te voorschijn, schatje;ik heb iets lekkers meegebracht!Tien pond knoedels zonder gaten,rijstebrij met koeievla,kopje kletskoek, glaasje wateren een kikkervisje na.Wacht, ik weet al waar je zit.Je hebt je verstopt in de beddekist!Eens even kijken... drie rode sokjes...afgekloven appel... legoblokjes...brandweerauto... honkbalfluitje...stukjes puzzel... volgens mijzit Poppeleia er niet bij!


27

Opzij van de tuin ligt een diepe sloot:ontzettend gevaarlijk voor als je blind bent,of als je niet uitkijkt waar je loopt.Ik ben er wel eens in gezakt.Toen waren alleen mijn kousen nat.Maar als je zo klein bent als Poppeleia,kun je er best wel in verdrinken.Je kunt onder water geen ademhalenen als je niet ademt, ga je dood.Toen ze daarstraks door het venster vloog,is ze misschien niet op het gras,maar in die sloot terechtgekomen.Heeft de stroom haar meegenomen?’


28

Eigen schuld, huichelaar.Ze komt niet weerom;vergeet haar maar.Jij was zelf die heksenfee.Krijgt ze haar terug, Maan?De maan zwijgt Nee.De sterren flikkeren uit en aan.Uit is Nee en Ja is aan.‘Stil eens,’ zegt Berthe, ‘daarginds loopt een hond.Hij sleept iets over de grond.Het is geen stok...en ook geen tak.Het is van lap!


29

Toen ik nog een tweeling was,vroeger, heel erg lang geledenen wij, samen in het gras,met ons kookfornuisje speelden,kwam er een vogel langsgevlogen,die nam mijn zusje mee.Zulke dingen kunnen gebeuren;ik heb het zelf een keer gelezen.Of nee, de Juf heeft het voorgelezen.Ze zei, dat het een sprookje wasen dat je het daarom niet hoeft te geloven.Maar dan kan het nog wel wáár zijn.Ik heb het zelf toch meegemaakt!’


30

Zou het al halftien zijn?Om halftien moet de deur op slot:de geit in zijn hok;flesje wijn uit de kast voor de zwarte kater,anders kan hij niet slapenen gaat hij op vogels jagen.Vogels kunnen kinderen roven.Ze kunnen ze bij de heksen brengen:die voeden zo'n kind dan heel slecht op,totdat het zelf een heks is geworden.Wat klinkt daar opeens een kleine stem?‘Mamma Berthe, kom mij halen:ik ben zo bang!’


31

Nevel waaiert over de velden.Er is niets anders te horen,dan het geluid van hondepoten,dravend over de vochtige grond.Daarachter het tiptappen van schoenzolen;sneller, steeds sneller.‘Houd moed, Poppeleia, ik kom eraan!’roept Berthe.‘Door nacht en vuur zal ik gaan,om jou te redden!Wormen en mieren vertrappenonder mijn haastige voeten!’


32

Als op vleugels aangevlogen, daalt ze neer.Ze grijpt de hond bij zijn keel.Hij jankt en gromt.‘Los die tanden!Geef mij vlug mijn gestolen baby terug!’Ach wat, noem je dat ‘gestolen’.Iemand door het venster gooienen hem daarna zelf gaan zoeken?Flauwe smoesjes,mooie woorden.Laat de maan het maar niet horen!Die bleke prinses van de avondluchtis voor jouw leugens weggevlucht.


33

‘Zeg Sjakie, wat heeft jou bezield,om dat arme weerloze kindaan haar benen het veld door te slepen?Schaam je je niet, jij poppedief!?Als je haar ooit nog durft aan te raken,breng ik je naar de dierentuin.Subiet.Daar weten ze raad met zulke streken!Maak maar gauw dat je hier wegkomt:voorlopig wil ik je niet meer zien.Begrepen?’


34

Vanuit het oosten, van achter de heuvelswaait een koele nachtwind aan.Huiverend, maar ondertussenoverdekt met duizend kussen,warmer nog dan honderd jassen,wordt een kind naar huis gedragen.In zijn moeders arm geborgenkan het nacht en ontij aan.Alles wat het heeft doorstaan,is vergeven en vergeten.Herders, houdt uw schaapjes tegen:laat de deur maar open staan.Daar komt Poppeleia aan!


35

‘Hartje,’ fluistert Berthe zachtjes,‘toen ik strakjes, hopeloosvan het zoeken, naar je toe vloog,zei een stem, zo bits als wat,dat ik sprekend op die fee leek.Hij zei, dat ik het zélf was.’‘Geloof hem niet,’ zegt Poppeleia.‘Het gaat erom, dat je eigen kindje de allerliefste ter wereld vindt.Die fee had trouwens losse harenen jij hebt de jouwe vast in een vlecht.Wat jij hebt is goed en wat zij had is slecht.’


36

In de late schemeringvan de lege kamerzweeft nog vaag herinneringaan slaag en boze woorden.De deken zit los en de plant staat op bed,want Berthe heeft hem niet terug gezet.Echt is goed en vals is slecht.Kan een valse klikspaan echt zijn?Kunnen echte leugens vals zijn?Als je huilt van pijn, maar je voelt het niet,heb je dan wel verdriet?Een pop lijkt een kind, maar ze is het niet.


37

‘Wie heeft er aan de tijd gezeten?De klok staat pas op kwart over negenen buiten was het al nacht!Nou ja, voor deze keer kan het niet schelen;mijn strafwerk is af en het raam gaat dicht.Er mogen geen spinnen naar binnen komen,of honden, of vogels, die kinderen roven,of stomme heksen met losse haren.’‘Het mag niet dicht!’ roept Poppeleia.‘Ik moet de vogels horen zingen,anders krijg ik boze dromen.Ik wil de wind op mijn gezicht.’


38

‘Later, als ik groot ben, neem ikkinderen met houten koppen,die je zo in bed kunt stoppen:dat ze niet meteen gaan huilen,als je niet met ze wilt spelen,of geen liedjes voor ze zingt.Brood gegeten en gezwegenover wat je niet kunt weten:schemering, herinnering;paardebloemen afgesneden,hemel om een ziel gebeden.Zij is een pop,maar wie ben ik?’


40

[Over de auteur]

Foto: Alex van den Berghe

Margriet Heymans werd in 1932 in Den Bosch geboren. Net als haar zus AnnemieHeymans heeft ze na het gymnasium een paar jaar aan de school voor Kunst enNijverheid gestudeerd. Daarna vertrok ze naar Amsterdam waar ze de modelklas aande Rijksacademie volgde. Sinds 1972 geeft ze zelf les aan de Koninklijke Academievoor Kunstnijverheid en Kunstvormgeving in Den Bosch.Margriet maakt prachtige beeldverhalen en prentenboeken. In 1973 kreeg zij eenGouden Penseel, de allereerste die ooit is uitgereikt, voor haar boek Hollidee decircuspony. In 1988 kreeg zij haar tweede Gouden Penseel voor haar tekeningen bijAnnetje Lie in het holst van de nacht van Imme Dros.

Lieveling, boterbloem is het eerste verhaal in verzen dat Margriet heeft geschreven.Eigenlijk is het een toneelstuk met drie personen: de verteller, Berthe en Poppeleia,en met een ‘koor’ dat de schuin gedrukte regels voor zijn rekening neemt, de stukjeswaarin vaak een waarschuwing wordt uitgesproken en waarbij je een bestraffendevinger kunt opsteken.


Margriet Heymans - dbnl9 Nauwelijks is Berthe de deur uitgegaan, of ze klimt weer naar binnen door...

Documents

Transcript of Margriet Heymans - dbnl9 Nauwelijks is Berthe de deur uitgegaan, of ze klimt weer naar binnen door...