Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een...

59
De Zon Marc van der Sluys Sonnenborgh – museum & sterrenwacht hemel.waarnemen.com Radboud Universiteit Nijmegen Stichting FOM, NIKHEF, Virgo

Transcript of Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een...

Page 1: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

De Zon

Marc van der Sluys

Sonnenborgh – museum & sterrenwacht

hemel.waarnemen.com

Radboud Universiteit Nijmegen

Stichting FOM, NIKHEF, Virgo

Page 2: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Stonehenge

Page 3: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Stonehenge

Page 4: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Galileo Galilei

Page 5: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Galileo Galilei

Page 6: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Galileo Galilei

Page 7: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Galilei en de Zon

Page 8: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Gegevens van de Zon

Grootheid Eenheid Aarde

Massa M� 1,99 × 1030 kg 333 000 M⊕

Straal R� 696 000 km 109 R⊕

Dichtheid ρ̄� 1,4 g/cm3 0,26 ρ̄⊕

Lichtkracht L� 3,85 × 1026 W ∼ 3 × 109 “L⊕”

Temperatuur:Oppervlak Topp,� 5500◦C 15◦CCentrum Tc,� ∼ 16 × 106 ◦C ∼ 7000◦C

Leeftijd: τ� ∼ 4,6 miljard jaar 1 τ⊕

Page 9: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Fotosfeer

13/03/2014, 17:30, SDO/NASA

Page 10: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Zonnevlekken

Page 11: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Zonnevlekken

Page 12: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Pieter Bruegel de Oude (1565)

Page 13: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Magnetisch veld: Babcock model

Page 14: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Zonnecyclus

Page 15: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

DOT: granulatie

Page 16: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

DOT: spiculen

Page 17: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Zon in Hα — Sonnenborgh

Page 18: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Protuberansen

Page 19: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Solar flare, CME

Page 20: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Magnetisch veld

Page 21: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Actieve gebieden op de Zon

SDO/NASA, EUV: 28/09/2011 – 02/10/2011

Page 22: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Aurora

Page 23: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Aurora vanuit het ISS

Page 24: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Gedeeltelijke zonsverduistering

Page 25: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Zonsverduistering in China

Page 26: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Ringvormige eclips

Page 27: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Totale zonsverduistering

Page 28: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Maanschaduw

Page 29: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Chromosfeer

Page 30: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Corona

Page 31: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Corona

Page 33: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Spectrum via een prisma

Page 34: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Isaac Newton: Opticks (1704)

Page 35: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Isaac Newton: Opticks (1704)

Page 36: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

William Herschel: infrarode straling (1800)

Page 37: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Het electromagnetische spectrum

Page 38: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Zwarte stralers met verschillende temperaturen

Page 39: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Joseph von Fraunhofer

Page 40: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Spectrum met Fraunhofer lijnen

Page 41: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Lijnstraling

Page 42: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Lijnstraling: exitatie

Page 43: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Lijnstraling

Page 44: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Lijnstraling: de-exitatie

Page 45: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Verstrooiing

Page 46: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Het Fraunhofer zonnespectrum

Page 47: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

De coelostaat op Sonnenborgh

Page 48: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Minnaert bij de zonnespectrograaf

Page 49: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Sterspectra

Page 50: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Structuur van de Zon

Page 51: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Waterstoffusie

Page 52: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Het neutrinoprobleem

Page 53: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Ontstaan van de Zon

Page 54: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Vorming van een planetenstelsel

Page 55: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Hydrostatisch evenwicht

Page 56: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Evolutie van de Zon

Page 57: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Evolutie van de Zon

Page 58: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Betelgeuse

Page 59: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse.

Planetaire nevel