MAGAZINE OVER HUID EN HUIDAANDOENINGEN JAARGANG 16 | … · 2017-07-14 · MAGAZINE HUID JUNI 2012...

Lichtallergiesporennalaat

MAGAZINE OVER HUID EN HUIDAANDOENINGENJAARGANG 16 | 2012UITGAVE 2

COSMETICA:claims in reclame

“LICHTALLERGIE IS GRUWELIJK”:patiënt, partner en dokter spreken

HAREN WAAR ZE NIET HOREN

EXOTISCHE HUIDin Ethiopië

APP HUIDMONITOR BESCHIKBAARen gratis

TEKENBEET EN LYME:boswachter en nieuwe richtlijn

M A G A Z I N E H U I D J U N I 2 0 1 2 3

HUID magazine over huid en huidaandoeningen. Jaargang 16, uitgave 2, juni 2012. ISSN 1387-3598. Oplage 20.000 ex. Uitgever Stichting Nationaal Huidfonds,Postbus 2660, 3500 GR Utrecht, www.huidfonds.nl, T (030) 28 23 995 Hoofdredactie dr. J.J.E. van Everdingen Redactie mw. Y. Born-Bult, prof. dr. Th. van Joost,mw. M. Szulc, dr. H.B. Thio, dr. J. Toonstra Eindredactie Kabos-Van der Vliet Redactiebureau Fotografie Coverfoto Dreamstime Illustraties Lilian ter HorstAdvertentie-acquisitie P. Simons, T (030) 28 23 995, M 06 136 79 589, [email protected] Vormgeving, beeldredactie en traffic Grafitext, VelpDruk & Verzending Habo DaCosta, Vianen HUID® is een geregistreerde titel. Stichting Nationaal Huidfonds en de redactie zijnniet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties. Aan de inhoud van de artikelen kunnen geen rechten worden ontleend.Het Huidfonds bezit het CBF-Keur voor Goede Doelen en heeft de ANBI-status.

Patronen Huidfonds 2012 Abbott • Astellas Pharma B.V. • Dermalex Repair (Omega Pharma Nederland B.V.) • Dermolin • Eucerin • La Roche-Posay •Leo Pharma B.V. • Louis Widmer • Neutral Huidverzorging • Pfizer B.V. • U-Consultancy • Vaseline • Vichy

VOORWOORD

De uit 1989 daterende slagzin “Wij van WC-Eend adviseren... WC-Eend” werd uitgeroepen tot beste slogan aller tijden in een door het Genootschap VoorReclame georganiseerde verkiezing. Sindsdien bestaat er een soort consensus dat men in reclame een beetjemag overdrijven. Vandaar dat niemand raar staat te kijken als een wasmiddel nog witter dan wit wast of als een antirimpelcrème iemand weer jeugdig maakt.Antirimpelcrèmes zijn geen wondermiddelen en makenniet waar wat in advertenties wordt beloofd. Het isreclametaal die men niet al te serieus moet nemen endie de gebruiker louter een ‘feel good’-gevoel wil geven.Vandaar dat vrijwel iedereen dat moeiteloosaccepteert. Al dan niet schouderophalend.Maar als er stellige wetenschappelijke claimszijn en er foto’s worden gepresenteerd die de lezer/kijker moeten overtuigen van hetpositieve effect, dan moet dat resultaatwel onderbouwd kunnen worden. Dus een fabrikant die beweert dat eenantirimpelcrème een “langdurig liftendeffect” heeft of de “huid na 4 dagen volledigtransformeert”, gaat in zijn reclame-uiting zo ver dat hij dat moet kunnen bewijzen.Zulke uitspraken berusten meestal op onderzoeksresultaten die ergens onderaan debladzij in de kleine lettertjes zijn terug te vinden.Daar staat dan bijvoorbeeld dat het effect is aangetoondin een onderzoek. Meestal is dat niet-vergelijkend onderzoek, gebaseerd op zelfevaluatie bij een relatiefkleine groep mensen van wie niet is vermeld in welke‘staat’ zij verkeerden, hoe zij zijn geselecteerd, hoe lang zij zijn gevolgd en hoe het effect is gemeten.NCRV-presentatrice Jetske van den Elsen zag een dergelijke reclame. Zij voelde zich misleid en diende een klacht in bij de Reclame Code Commissie. Die gaf haar in januari van dit jaar gelijk. De fabrikantging in hoger beroep, maar kon niet het bewijs leveren

dat nodig was om de commissie in hoger beroep totandere inzichten te brengen. Het blad HUID wordt regelmatig geconfronteerd met advertenties die op hetrandje zijn. Wij zien het als onze taak daar corrigerendin op te treden. Het Huidfonds presenteert zich als een instituut dat betrouwbare en objectieve informatieverstrekt en verantwoorde voorlichting geeft. Het fonds is dan ook verantwoordelijk voor het nastreven van deze doelstelling, zeker binnen zijn eigen publicaties.Inhoudelijke beoordeling van advertenties die in HUIDverschijnen, zoals plaatsvindt door een kleine commissie,heeft het Huidfonds daarom ook altijd als zijn taak gezien.

Als een firma beweert dat het ‘baanbrekendeamino-peptidecomplex de meest effectieve manier is om veroudering vande huid tegen te gaan’ of dat het ‘diverseanti-oxidanten bevat die de aanmaak

van collageen bevorderen’, dan vragen wijde firma ons de bewijzen te geven om die uitspraak te onderbouwen. Het is niet altijdmakkelijk om met adverteerders in discussiete gaan, maar het lukt ons bijna altijd om in samenwerking met de adverteerder en met

respect voor diens doelstelling, een alternatievetekst te vinden die het product beter en eerlijkertot zijn recht laat komen. Ik verwijs hierbij naarhet vraaggesprek in deze aflevering van dit

Tijdschrift met professor Theo Van Joost. Het Huidfonds wil geen moraalridder zijn, maar wil als onafhankelijk en betrouwbaar instituut zijn doelstellingen zo goed mogelijk realiseren in het belangvan patiënt, cliënt of consument.

WIJ VAN WC-EEND

JANNES VAN EVERDINGEN | HOOFDREDACTEUR

IN DITNUMMER

10

18

37

46

6 Advertenties voor HUID: nauwgezette screeningTheo van Joost over het waarheidsgehalte van reclame.

10 Veroudering van de huid: hoe gaat dat?Interview met dermatoloog Tamar Nijsten.

14 “Ernstige lichtallergie nog steeds invaliderend”Interview met dermatoloog Vigfús Sigurdsson.

16 “Van bonte koe tot kasplantje”Jan Bosch leert leven met lichtallergie.

17 “Mevrouw, het raakt ook aan uw bestaan…”Gerrie Bosch over lichtallergie in de beleving van de partner.

18 Zelf doktertje spelenColumn van Vilan van de Loo.

21 De huidkaart van NederlandDagbehandelingscentra voor psoriasis.

22 Het meisje van de NachtwachtOnbekende vrouwen op beroemde schilderijen.

25 NVH pagina: laser tegen acneSam Batink: “Dit had ik eerder moeten doen”.

26 Haren waar ze niet horenColumn van Just Eekhof.

27 Huid in de literatuur: zwartehaartong

29 Proefschrift en praktijk: constitutioneel eczeem

30 Exotische huidReisverslag Ethiopië en podoconiosis.

33 App Huidmonitor waarschuwt tegen huidkanker

34 Werkhuid: “Altijd een tekenpincet in mijn uniform”Boswachter Ronald Vorenhout over tekenbeten.

36 Ziekte van Lyme: nieuwe richtlijn

37 De stelling: “Elk patiëntenverhaal is een uniek verhaal”.

38 De dakloze huidEen spreekuur voor zwervers en verslaafden.

41 HUIDvindingen

43 Kinderpagina

45 Berichten patiëntenorganisaties

46 Oproep: tattoos - trots of spijt?

ACHTERGRONDEN | TEKST: FRANS MEULENBERG | FOTO’S: DREAMSTIME |

Theo van Joost over het waarheidsgehalte van reclame

Advertenties voorHUID:

screeningnauwgezette

Waar of niet?“Als tijdschrift willen we drie lezersgroepen bedienen: patiënten,zorgverleners en de in huid geïnteresseerde leken. Idealiter zou hetNationaal Huidfonds, analoog daaraan, ook een driesporenbeleidmoeten voeren inzake advertenties. Dat is natuurlijk geen doen.Daarom richten we ons vooral op de meest kwetsbare lezersgroepdie we hebben: de patiënten. Bij het beoordelen van een adver-tentie ga ik als het ware op de stoel van de patiënt zitten en vraagmij af: is deze advertentie ‘waar’, ‘niet waar’ of ‘half waar’?Het lastige is natuurlijk: hoe kom je daarachter?”“Aanvankelijk werkten we met een set criteria, ontwikkeld door deKOAG, de ‘Keuringsdienst Openbare Aanprijzing Geneesmiddelen’.Maar dat werkte toch iets te star. Sedert een poos kiezen we vooreen persoonlijke benadering en bezien we geval voor geval,per product dus. Want als we enkel heel streng zouden zijn, blijfter heel weinig over wat door de beugel kan - een middenwegontbreekt immers. Als we via een persoonlijke toelichting eenadverteerder bijvoorbeeld laten weten: ‘Zo kan het eigenlijk niet…maar als u hier en daar wat aanpassingen kunt doen, graag’.Zo komt consensus binnen handbereik”.


“Ach, je moet de kwestie van

misleidende reclame niet groter

maken dan ze is. De wereld

vergaat er heus niet door…”

Al bijna vijftien jaar screent Theo van Joost,

voormalig hoogleraar Dermatologie,

voor HUID alle aangeboden advertenties

op waarheidsgehalte. In Van Joost schuilen

twee persoonlijkheden: een uiterst precies

én een relativerend mens. Dat maakt hem

mild én streng. Als mens, en in zijn werk.

Een vraaggesprek over het beoordelen

van advertenties, de gehanteerde criteria

en werkwijze, als ook over zijn achternicht.

Rode lipstick“Vergeet niet dat we, behalve voor het belang van de lezers,ook willen zorg dragen voor een goed imago van het tijdschrift.Dat mag niet bezoedeld raken”.Waar let je op, als een advertentie binnenkomt?“Wanneer het gewone cosmetische of verzorgingsproductenbetreft, zijn we niet heel kritisch. Ik bedoel: als een fabrikant rodelipstick aanprijst, nemen we aan dat de kleur van die lipstick inder-daad rood is. Heel simpel. Veel alerter zijn we op het ‘middenveld’,waar een hele medische markt te winnen is. De eerste vraag diewe ons stellen: ‘Is dit een geneesmiddel?’ Daarbij moet men zichvoorstellen dat wanneer een fabrikant een product aanprijst dat‘een verbetering van een droge huid’ belooft dit impact heeft oppatiënten. Veel aandoeningen - psoriasis, eczeem en dergelijke -hebben een droge, schilferige huid als symptoom. Zo’n productgebruiken, is niet langer huidverzorging, maar therapie! De aan-geprezen crème of zalf ‘behandelt’ namelijk ziektesymptomen”.

Onderzoek als basis“Aan de basis van elk product ligt onderzoek. We vragen bij adver-tenties voor geneesmiddelen daar altijd naar: ‘Wie heeft hetonderzoek gedaan? Deden jullie dat zelf of intern binnen hetbedrijf? Was er een onafhankelijk persoon of instantie bij betrok-ken?’ Zulk type vragen… En als er sprake is van onderzoek, probe-ren we te achterhalen of het gepubliceerd is. Dat hoeft heus geenpublicatie in medische topbladen als The Lancet te zijn, maar eenartikeltje in de bedrijfskrant is natuurlijk ver onder de maat”.

Gebeurt dat echt?“Reken maar!” Hij zet zijn betoog gloedvol voort. “Als men spreektover een nog komende publicatie vragen wij alle informatie op.Dan kijken we naar de proefopzet, de aanwezigheid van eencontrolegroep en de statistische analyse. Als een onafhankelijkeinstantie als de KOAG een positieve code toekent, biedt dat- aanvullend - ook enige garantie dat er goed naar gekeken is.Uiteindelijk komen we in de meeste gevallen tot overeenstem-ming. Voor mijn gevoel is dat waar het om gaat”.

Geen blijspel“Een enkele keer is er echt sprake van een probleemgeval. Zoals bijeen advertentie voor een antirimpelproduct. We vroegen alleinformatie op, want als waar is wat in die advertentie wordtbeweerd, verdient dat onderzoek niet alleen de Spinoza-prijs,maar gaat er ook een miljoenenmarkt open. Maar de aanvullendegegevens ontvingen we niet, en er ontspon zich een mailwisselingdie leest als een commedia dell’arte, maar helaas bitterewerkelijkheid was en geen blijspel of komedie. Op geen van onzevragen - naar onderzoeksgroep, wijze van effectmeting - kwamantwoord. Dat voelt niet goed… Uiteindelijk verzandde diecorrespondentie in een soort incompatibilité des humeurs. Dat is,hoe dan ook, een onbevredigend resultaat”.Een tweede probleemgeval betrof een middel tegen kaalheid.Nu moet je goed beseffen dat als je een willekeurige Bijenkorfbinnenloopt, je uitsluitend vrouwen met prachtig haar ziet enmannen met prachtige kale schedels - dat laatste is nogaleen rage. Echter, tien procent van de mensen draagt tijdelijkdan wel blijvend een haarstukje of een pruik. Weer tien procentdaarvan heeft last van een heuse medische aandoening als

oorzaak voor haaruitval. Wanneer deze mensen geconfronteerdworden met een advertentie voor een middel dat belooft dekaalheid voor ‘meer dan 70 procent te bestrijden’, dan is datongewenst. Dát willen we niet hebben. Zeker niet in een bladvoor patiënten”.

Over zelfrelativeringAan het eind van het gesprek steekt de relativerende Van Joostweer de kop op.“Laten we de zaak niet ernstiger maken dan hij is. Ik ben ervanovertuigd dat veel mensen heus wel weten hoe het zit. Er zijn tweetegenovergestelde visies. De ene groep reageert nonchalant:‘Laat ze maar rommelen’, waar een andere groep mensen denkt:‘Wie weet, doet het spul toch wat…’ Ik zie het aan mijn bloedeigenachternicht die, zeker sinds ze een klein erfenisje kreeg, zichhelemaal te buiten gaat aan cosmetische en verzorgende productendie eeuwige jeugd beloven. Ze doet er zelf lacherig over. Terecht,naar mijn mening. Relativering begint bij zelfrelativering”.

Een klacht indienen heeft zin!

NCRV-presentator Jetske van den Elsen onderzocht, begin ditjaar, voor haar nieuwe programma Van den Elsen wacht opantwoord, de werking van antirimpelcrèmes, omdat zij zichstoorde aan de claims in advertenties van een bekend cosmetica-merk. Zij diende zelfs een klacht in bij de Reclame CodeCommissie. Van den Elsen maakte bezwaar tegen de claims‘langdurig liftend effect’ en ‘de huid wordt volledig getrans-formeerd in vier dagen’. Zij vond de reclame misleidend. DeReclame Code Commissie oordeelde dat er onvoldoende bewijswas voor deze twee beloftes en beval de fabrikant aan om nietmeer op een dergelijke wijze reclame te maken. Daarna steldeook het College van Beroep Van den Elsen in het gelijk.Jetske van den Elsen: “Toen ik de zaak begon, dacht ik dat ikniet veel kans zou maken tegen zo’n cosmeticagigant. Maar hetheeft me echt verbaasd dat de fabrikant tot twee keer toe nietheeft kunnen aantonen dat de crème werkt. Als dit exempla-risch is voor de cosmetische industrie, dan weet ik genoeg…”

Uit Engels onderzoek

Cosmeticabedrijven mogen graag benadrukken dat collageen(een proteïne) een positieve werking heeft op verouderingvan de huid. Collageen is een lichaamseigen stof die de huidelasticiteit en stevigheid geeft. De hoeveelheid collageen diehet lichaam aanmaakt, vermindert over de jaren. Dan valt tebegrijpen waarom fabrikanten collageen toevoegen aan eencrème of zalf.

Wetenschappers in Engeland hebben de werking van anti-rimpelcrème met collageen onder de loep genomen, aldus dekrant Daily Mail. Zij kwamen tot een weinig positieve conclusie:het is zonde van het geld om deze crèmes te kopen. De weten-schappers geven aan dat de collageenmoleculen die in decrèmes gebruikt worden, veelal te groot zijn om door de huid tekunnen dringen. Als gevolg daarvan blijven ze op de huid zittentotdat ze eraf worden gewassen of worden weggeveegd.Het dure product wordt dus letterlijk weggegooid.

Richard Guy, professor Farmaceutische Wetenschappen aan deuniversiteit van Bath, geeft aan dat de huid juist gemaakt is omdit soort grote moleculen buiten te houden. Dr. BlancaSengerova, biochemicus met als specialisme proteïnen (OxfordUniversity), voegt daaraan toe: “Ik raak gefrustreerd als ikreclames zie voor antirimpelcrèmes met collageen. Hoewelcollageen belangrijk is voor de structuur van onze huid, is dezeproteïnemolecuul veel te groot om de huidbarrière te passeren”.Fabrikanten van cosmetica houden echter vast aan hun claim.

Bron: http://www.dailymail.co.uk/femail/beauty/article-1347679/Wrinkle-reducing-collagen-creams-waste-money-say-scientists.html

8 MA G A Z I N E H U I D J U N I 2 0 1 2

INTERVIEW | REDACTIE: FRANS MEULENBERG | FOTO’S: DREAMSTIME |

Veroudering vandehuid:

Het Netherlands Consortium for Healthy Ageing is een samenwerkingsverband tussen

universiteiten, de overheid - via het Netherlands Genomics Initiative - en grote firma’s

zoals Unilever. Tamar Nijsten, dermatoloog aan het Erasmus MC, staat in de frontlijn van

dat onderzoek waar het de huid betreft. “Uitermate

spannend”, aldus Nijsten. Een vraaggesprek

over gezond ouder worden, de genen

achter huidveroudering, de relatie

tussen huid en uiterlijk, én de relatie

tussen de conditie van de huid en

het medisch welbevinden en

het eigen boerenverstand.

Wat is de voorspellende

waarde van rimpels?

hoegaatdat?


“Het thema ‘gezond ouder worden’ is erg trendy. Dit onderzoek isechter bijzonder. Normaliter vertrekken we als onderzoekers vaakvanuit een ziekte. Van daaruit gaan we op zoek naar het verloopvan die aandoening en de best mogelijke behandeling, maar ookleert dit ons iets over hoe het normaal zou moeten verlopen. In ditgrootschalig onderzoek hebben we een omslag in ons denkengemaakt. We kijken niet naar veroudering als een kwaal, nee,we bezien het fenomeen veroudering als een normaal proces,brengen het in kaart en proberen daaruit lessen te leren en ziektesbeter te begrijpen.”

Toeval“We zijn min of meer toevallig bij dit onderzoek betrokkengeraakt. We deden al onderzoek naar rimpelvorming van de huid,in het kader van een mogelijke risico-inschatting op het krijgenvan huidkanker. Zo zijn we betrokken geraakt bij dit grootschaligonderzoek. Die verbreding en verdieping juich ik natuurlijk alleenmaar toe”.Hoe veroudert de huid eigenlijk?“Tijdens de veroudering daalt de celdeling in de huid, vermindertde collageenaanmaak en veranderen de elastinevezels vanstructuur: zij worden stugger. De zichtbare veranderingen zijn eendaling in de talgproductie - en van het vochtgehalte - dat is dereden waarom veel bejaarden last hebben van een droge huid enverminderde elasticiteit van de huid. De dikte van de opperhuidneemt af en het onderhuidse vetweefsel wordt dunner. Hetgevolg is dat de huid slapper wordt en gaat rimpelen”.

Wat zijn de belangrijkste intrinsieke en extrinsieke factoren bij huidveroudering?“Van de intrinsieke factoren is nog maar bitter weinig bekend,behalve dat de een meer genetische aanleg heeft dan de ander endat er een paar verouderingssyndromen zijn met specifieke gen-defecten. Vergis je niet: we kijken in ons vak naar de buitenkant- de huid - en moeten dan maar gissen naar wat er aan de binnen-kant gebeurt. Van de extrinsieke factoren is meer bekend: deblootstelling aan zonlicht en roken zijn de twee belangrijkstefactoren die maken dat huid veroudert. Andere dingen die een rolspelen, zijn voeding, hormonale veranderingen zoals in de over-gang en lichaamsgewicht. Het moge duidelijk zijn dat een obeespersoon minder rimpels heeft dan de slanke medemens”.Hoe verhouden die in- en extrinsieke factoren zich ten opzichte van elkaar?“Dat weten we nog niet. Toch hopen we beide factoren binnenéén model te kunnen presenteren. Ooit…”Verre toekomstmuziek dus?Zijn ambitie weerspreekt dit meteen: “Nee hoor. Ik hoop echt datwe binnen twee tot vier jaar zo’n model te ontwikkelen, waarin deinteractie duidelijker wordt”.

Binnen- en buitenkantZegt huidveroudering iets over de algemene gezondheidstoestand?“Hierover is weinig bekend. Nóg weinig bekend… Het is allemaalwel erg spannend. We hebben hier in Rotterdam het voorrecht datde Rotterdam Study (ERGO Onderzoek) nog loopt. Hierin worden

ongeveer 15.000 mensen, al jaren lang, gevolgd. Over die mensenzijn veel gegevens verzameld, vooral op medisch en genetischgebied, maar ook in termen van gedrag. Dat onderzoek is vooralop de ‘binnenkant’ gericht, zoals hart- en vaatziekten, dementie,oogaandoeningen en ga zo maar door. Binnen die groep mensenbekijken wij nu de conditie van de huid en hoe rimpels zichontwikkelen, pigmentvlekken ontstaan en de elasticiteit van debloedvaten afneemt. Het zou werkelijk geweldig leuk zijn als ereen verband te leggen valt tussen de toestand van de huid én deinwendige medische conditie. Het zou de dermatologie ook meeraanzien geven, want dan kun je aan de buitenkant al een beetjevoorspellen hoe het verouderingsproces aan de binnenkantverloopt. Maar of we werkelijk in staat zijn dat verband te leggen,durf ik niet met zekerheid te zeggen”.

Oud of jong?Het gezegde luidt: een mens is zo oud als hij zich voelt… Klopt dat?“Hierover is vooral vanuit psychologische kant naar gekeken, en ikben niet goed op de hoogte van de vakliteratuur daaromtrent.Wat wij doen, is kiezen voor onderzoek met harde parameters:het fenotype. We laten een grote groep mensen een aantal foto’szien van menselijke gezichten. We weten van die mensen op defoto’s hoe oud ze zijn, en waar ze in hun leven aan blootgesteldzijn. We vragen vervolgens de panelleden een inschatting temaken van de leeftijd. Natuurlijk ontstaan dan afwijkingen, deene groep mensen zal jonger geschat worden, de andere groepjuist ouder. En een deel krijgt uiteraard een correcte leeftijds-inschatting. We zijn dan benieuwd welke factoren maken dat eenmens jonger dan wel ouder wordt ingeschat. Het moge duidelijkzijn dat ook de farmaceutische industrie met grote belangstellingwacht op de resultaten van deze studie”.

Niet alleen“Natuurlijk kunnen we dit allemaal niet alleen doen. BinnenErasmus MC doen we dit onderzoek in goede samenwerking metde afdeling Epidemiologie en de afdeling Forensische MoleculaireBiologie. Bij de laatste vakgroep - onder leiding van ManfredKayser - is men bezig om vanuit een druppel bloed allerhandegenetische factoren op te sporen die iets zeggen over het uiterlijkvan iemand. Dus diens huidkleur, de kleur van de ogen, en wieweet - ooit - over het ouder worden van de huid, c.q. het krijgenvan rimpels. Deze kruisbestuiving tussen diverse afdelingen isbijzonder vruchtbaar”.Laten we terugkeren naar de grote boosdoener bij huidveroudering,de zon. Lopen roodharige mensen meer risico op huidveranderingdoor hun extra gevoeligheid voor zonlicht?“Met mijn boerenverstand is dat makkelijk te beantwoorden.Als roodharige mensen net zo lang in de zon zouden zitten als‘normale’ mensen, zouden ze beslist meer vatbaar zijn voor huid-verandering. Maar dat gebeurt niet omdat de meeste roodharigenhun zongedrag allang hebben aangepast”.Heeft het zin je leven lang te smeren met zonbeschermende crèmes?“Absoluut , want het helpt tegen veroudering van de huid énhet neemt veel risico’s weg op het krijgen van huidkanker. Weetje wat de beste ‘uitvinding’ is in het kader van de preventie vanrimpels?”Ik ben benieuwd …“Recent heeft men aan gewone dagcrème een klein beetje zonne-brandcrème toegevoegd. Dus wie voor zijn vrouw goede dagcrèmekoopt, zorgt er mede voor dat ze een gezonde en goede huidhoudt”. Zwijgt even. “Niemand die dat beseft!”



Liefst zeventien procent van de bevolking heeft een vorm vanlichtallergie. Bij de meeste mensen levert dat nauwelijks problemenop. Hooguit wat bultjes een paar uur na het zonnen, en een lichtejeuk. Een klein percentage van de patiënten heeft echter dusdaniglast van de lichtallergie dat ze nauwelijks meer naar buitenkunnen. Ook andere bronnen van licht kunnen bij hen problemenveroorzaken, zoals halogeenlicht en tl-licht. Deze PLE-patiëntenkomen meestal in het UMC Utrecht terecht op het zogehetenlichtspreekuur.

LichtgewenningSigurdsson: “Door de jaren heen heeft ons ziekenhuis zichontwikkeld tot een waar expertisecentrum op het gebied vanlichtonderzoek en behandeling van PLE. Er was zelfs een lichtfysicusverbonden aan de afdeling - Huib van Weelden, maar hij isinmiddels met pensioen. Bij de lichtere vormen van PLE krijgenmensen lichtgewenningstherapie op de klassieke manier. In eencabine wordt hun huid blootgesteld aan UVB-straling twee totdrie keer in de week. Deze behandeling duurt meestal zo’n zesweken, voor aanvang van de zomer. Een klein deel van de patiëntenheeft een ernstige vorm van lichtallergie. Zij zijn zo overgevoelig voorlicht dat een behandeling in een cabine te zwaar is voor hun huid.

DE BEHANDELING VAN | TEKST: JOEP SMALING | FOTO: UMC UTRECHT |

Ernstige lichtallergienogsteeds invaliderendPatiëntenvereniging Ons Licht is een vereniging

van mensen die lijden aan een ernstige vorm

van lichtallergie. Dr. Vigfús Sigurdsson heeft veel

ervaring met deze patiënten. Hij is al achttien jaar

dermatoloog, vijftien jaar hoofd van de polikliniek

Dermatologie in het UMC Utrecht en sinds enkele

jaren ook opleider. Naar dat ziekenhuis worden de

meeste mensen verwezen bij wie het vermoeden

bestaat dat ze PLE hebben. Via een lichttest

onderzoekt men daar dan of ze daadwerkelijk

lijden aan lichtallergie en hoeveel last ze daarvan

hebben. Tevens is de polikliniek gespecialiseerd

in de behandeling van PLE of CLPD met

lichtgewenningstherapie. Deze afkortingen staan

respectievelijk voor ‘polymorfe lichteruptie’

en ‘chronische polymorfe lichtdermatose’.



Zij kunnen dan in overleg met een arts een gelaatsbruineraanschaffen, de output daarvan is minder heftig dan die in eenlichtcabine. Die moet dan, nadat de glasplaat is verwijderd, opdrie meter afstand worden geplaatst. Driemaal in de week kunnenzij zichzelf in korte periodes belichten. Ze moeten dan onder hetniveau blijven waarboven zij klachten krijgen. Hierdoor raakthun huid gewend aan de straling waarvoor ze allergisch zijn enneemt de tolerantie iets toe. Voor deze groep patiënten duurt detherapie veel langer dan zes weken. Zij gaan meestal het hele jaardoor. Overigens wordt niet alleen PLE behandeld met lichttherapie.Ook psoriasis- en eczeempatiënten ondergaan lichttherapie.”

Minimale effectenTevreden over de resultaten van de lichtbehandeling is Sigurdssonniet. “Het is gewoon niet voldoende. De patiënten moeten nog steedsveel laten. Ze hebben veel discipline nodig om de lichtbehandelingzo vaak te volgen en ze winnen er meestal maar een korte tijd mee.De lichttherapie vermeerdert de tijd dat mensen in de zon kunnenzijn zonder klachten te krijgen, zoals een antizonnebrandcrème

dat doet. Maar als je maar een minuut in de zon kunt zijn, en detherapie heeft het effect van factor 30, win je uiteindelijk maareen half uurtje. Ze kunnen dan dus iets meer doen dan voorheen,bijvoorbeeld de kinderen ophalen van school, of boodschappendoen, maar dat is natuurlijk niet altijd voldoende. Het is beter danniets, maar de effecten zijn verre van optimaal.”

De oorzaak van PLE is nog steeds niet bekend. Er zijn theorieënover, maar die zijn ontoereikend. “Het grote probleem voor depatiënten met een ernstige variant is dat er geen zicht is opgenezing of verbetering van hun situatie,” vertelt Sigurdsson.“Vooralsnog is PLE chronisch, enkele uitzonderingen daargelaten.Geld voor onderzoek is niet beschikbaar, en wordt niet beschikbaargesteld, omdat PLE-onderzoek geen prioriteit heeft. Mensenmet milde klachten kunnen er prima mee leven en mensen meternstige klachten zijn, hoe erg het ook voor ze is, een groteminderheid. Ik begrijp die keuze van de overheid wel. Er moetenkeuzes gemaakt worden en ziekten die dood en invaliditeitveroorzaken, zoals kanker, krijgen nu eenmaal voorrang.”

HET VERHAAL VAN DE PATIËNT | TEKST: FRANS MEULENBERG |

Leren leven met lichtallergie

“Vanbontekoe totkasplantje”Meer dan zes miljoen kilometer reed

Jan Bosch in de jaren dat hij internationaal

chauffeur was. “Ik ben een trucker in hart

en nieren. Rijden, rusten, rijden, rusten…

dat was het ritme van mijn leven.

Binnen Europa heb ik zo ontzettend veel

gezien. Echt geweldig”. Hij zat ongeveer

anderhalf jaar in de VUT toen zich de

eerste klachten voordeden: een droge huid.

Uiteindelijk bleek het een ernstige vorm

van lichtallergie te zijn. De joviale Jan Bosch

over leven in een “ongewild huisarrest”.

“Het begon in het voorjaar van 2008. Ik kreeg last van droge han-den, jeuk en roodheid. De huid was ook erg hard. De huisarts zagmeteen dat het een allergie was en probeerde met zalven enprednison de huid tot rust te krijgen. Maar dat lukte alsmaar niet.Na ongeveer een maand was het plotseling vele malen erger.Ik leed aan huidverlies door schilfers, vooral in mijn gezicht en opmijn handen. Ik leek wel een bonte koe. Het was duidelijk dat eriets gedaan moest worden. Inmiddels begon ik te letten op mijn

eigen leefritme. Het viel mij op dat ik ’s ochtends eigenlijk geenlast had, maar na een uur namen de klachten toe. Raadselachtig…voor mij, op dat moment. Na doorverwijzing naar een dermatoloogkwam de ware diagnose naar boven: lichtallergie. Ik schrok me tepletter, ik had er zelfs niet eerder van gehoord! Ik behoor tot eenselecte groep mensen in Nederland - ongeveer twintig - met eenzeer ernstige vorm van lichtallergie. Dat is een exclusiviteit die ikecht niet heb gewild”.

Kasplantje in eigen huisWelke maatregelen trof men?“Inmiddels was ik doorverwezen naar Utrecht. Daar heb ik maarliefst vijf maanden doorgebracht in een kamertje bij speciaal lichten een luchtfilter. Dat ‘hielp’ in die zin dat de huid tot rust kwam.De specialist schreef verder medicijnen en zalven voor. Vervolgenskreeg ik een verbod om naar buiten te gaan. Pas als het gaat sche-meren, kan ik naar buiten. Ik leef nu een leven als een kasplantje,binnenshuis, waar ik toch echt een buitenmens ben”.Wat betekent de aandoening in uw leven?“Heel, heel veel. Gedurende mijn werkzame leven ben ik alleen inde weekends thuis geweest. Toen ik met de VUT ging, maakte ikallerlei plannen met mijn vrouw. Veel reizen en genieten van hetleven. Alles was plotseling onhaalbaar. Het was een harde klap”.

Emotionele achtbaanWelke emoties omspoelden u?“Aanvankelijk was ik wel eens boos. En natuurlijk was er ookverdriet, vanuit het idee: ‘Wat overkomt mij nu?’ Ook kan ik nietontkennen dat ik wel eens wanhopig ben geweest. Het was eensoort emotionele achtbaan, toen. Inmiddels heb ik mij erbij neer-gelegd. Wat kan een mens anders doen? Het overkomt je, je kuntje er alleen maar bij neerleggen. Ik weet dat de ziekte niet tegenezen is, en ik probeer alsmaar een beetje meer licht te sprok-kelen. Het gaat ook ietsje beter nu. Daar ben ik heel blij mee”.Relativering hielp hem. Schouderophalend: “Ik besef terdege dater veel mensen zijn die het nog veel slechter hebben getroffendan ik. Wat ik verder doe? Ik ben nooit een man van hobby’sgeweest, daar had ik geen tijd voor. Een chauffeur maakt langedagen, zo ongeveer 70 uur per week. Momenteel vul ik mijn dagenmet vrienden en familie, de krant lezen, voetbal kijken, op internetsurfen en mijn vrouw lastig vallen!”Ondanks die gulle lach is zijn conclusie onontkoombaar:“Lichtallergie is gruwelijk”.


Geen zwembad“Maar het zijn vooral de kleine dingen die echt zeer doen. We zijnopa en oma en als de kleinkinderen buiten spelen kan mijn manniet meedoen met een partijtje voetbal. Hij kan niet mee naar hetzwembad. Zulke dingen drukken je met de neus op de feiten”.“Zijn opgewekte karakter maakt dat hij zich erbij heeft neerge-legd. Net als ik dat ook heb gedaan. De dermatoloog sprak mijnadrukkelijk aan: ‘Mevrouw, dit raakt ook aan uw bestaan, aanuw dagelijks leven’. De man heeft volstrekt gelijk gekregen. Ergaat geen dag voorbij zonder dat de aandoening van mijn manconsequenties heeft”. Wijst om zich heen. “Alle ramen in dit huis - ook boven, in dehal en in de garage - zijn voorzien van folie. Zo heeft Jan watmeer bewegingsruimte in ons eigen huis. Dat is prettig. Wedachten dat het een enorme ambtelijke rompslomp zou geven,omdat alle voorzieningen via de gemeente gaan. Maar vanuitUtrecht was alles binnen een maand geregeld. En de mensendie hier de folie hebben aangelegd, deden dat gratis. Ze vondendit geval ‘uniek’. Zulke medeleven doet een mens natuurlijkgoed. Zoals ook onze vrienden van groot belang zijn. Vrienden,collega’s, oud-collega’s, familie: iedereen is welkom hier. En wekrijgen heel veel bezoek. Een geweldige ervaring, ik kan niet anderszeggen”.

Tussenperiode“De eerste paar jaar was het natuurlijk wennen. Achteraf gezien,hebben we toen de juiste keuze gemaakt. Bewust heb ik nog driejaar parttime gewerkt, buitenshuis. Dat gaf Jan de gelegenheid tewennen aan huishoudelijke dingen en die dingen zich eigen temaken. Zo is hij nu degene die voor het eten zorgt. Iets waar hij vanzijn levensdagen nooit eerder bij had stilgestaan. Op die manier isde indeling van onze levens veranderd, op een geleidelijke wijze”.Mijmerend: “Je ergens bij neerleggen is óók een vorm van accep-teren. Al zullen er altijd wel moeilijke momenten blijven. We hebbenhet inmiddels een plekje gegeven en de draad weer opgepakt.Een ziekte overkomt je, je moet er mee verder, hoe dan ook.Dat doe je samen!”

Ze zijn al veertig jaar getrouwd:

Gerrie en Jan Bosch. Ze hebben twee

kinderen en kleinkinderen. Hoe is het om

te leven met een partner die lijdt aan

lichtallergie? “Je ben veel kwijt dat nooit

meer terugkomt. Toch moeten we er

- samen - het beste van zien te maken”.

Een vraaggesprek achter geblindeerde ramen

met “een vrouw uit duizenden”,

zoals haar man haar typeert.

“Aanvankelijk dacht ik: ‘het zal wel een vorm van eczeem wezen’.Het bleek vele malen ernstiger, helaas”. Peinzend: “Een leven metlichtallergie leidt tot een gevoel van verlies. Vrijwel alles waar weplezier aan beleefden, is weggevallen. Reizen, met de caravan eropuit, het gevoel van vrijheid, vakantie vieren en ga zo maar door.Dat alles valt weg en komt nooit meer terug. Dat weten we allebei”.

HET VERHAAL VAN DE PARTNER VAN DE PATIËNT | TEKST: FRANS MEULENBERG |

Lichtallergie in de beleving van de partner

“Mevrouw, hetraaktook aanuwbestaan”


Weer thuis uit het ziekenhuis, besloot ik te onderzoeken waar ikprecies mee te maken had. In de behandelkamer had de dermatologemijn lichaam beschenen met zo'n blacklight-lamp, maar toen hadik mijn ogen gesloten. Bij een hobbywinkel kocht ik een lamp,waarmee ik me opsloot in de badkamer. Licht uit. Lamp aan.Spiegel. En meteen kwamen de tranen. Want ik zag een lichaamen gezicht bedekt met een landschap aan vlekken. Zo zou ikworden. Zo was ik misschien al. Zo wilde ik niet blijven. Dus ikmoest verder, zo snel mogelijk, voordat de vlekken ook bij daglichtzichtbaar zouden zijn.

Dankzij Google ontdekte ik bedrijfjes in India waar ik allerlei pillenkon kopen tegen vitiligo. Ze beloofden niks, dat stond er wel bij,maar het was een ‘treatment’. Mexicaanse websites haddenvergelijkbare pillen die goedkoper waren. Bijna had ik geklikt engekocht, tot ik dacht aan het grote risico op inbeslagname bij dedouane. Intussen was ik ook op het spoor van een ayurvedischearts gekomen die vitiligo in het pakket had. “Ziektes van hetlichaam komen voort uit de geest”, vernam ik. Goed nieuws enslecht nieuws in een enkele zin: het was mijn schuld dat dievlekken er waren. Dan kon ik ze ook wegmaken. De arts informeerdebelangstellend: “Heeft u veel vis in gekookte melk gegeten?”Ik wist het niet meer, maar besloot ter plekke die combinatie vooraltijd te vermijden. Voor de zekerheid. Tijdens het stoombad dat op

het consult volgde, dacht ik na over de ayurvedische levenswijze.Het leek me mooi en verstandig, maar veel te tijdrovend vooriemand met vlekken die weg moesten. Ik voelde haast, nahetgeen ik in de badkamer had gezien.

Er brak een tijd aan van onderzoeken en teleurstellingen.Magnetiseren deed me niets, een helderziende kon geen prognosegeven en me laten behandelen op locatie in Mexico ging bovenmijn budget. Toch bestond er een sprankje hoop.

In alle lectuur en literatuur kwam steeds die ene factor terug:de psychische gesteldheid van de mens met vitiligo. Stress wasmest voor de vlekken, dan konden ze dubbel zo hard groeien.Dus daarop verder redenerend, zou ik zonder spanningen mindervlekken hebben, of zou ze zelfs met de kracht van mijn geestkunnen wegmaken. In de yogatijdschriften die ik kocht, zag ikniemand met vlekken. Maar ook deze behandeling mislukte,vooral omdat ik wekelijks in de badkamer ging kijken of devlekken verminderd waren. Daar werd ik weer erg gespannen van.

Uiteindelijk leek het erop dat de dermatologe toch gelijk had.Acceptatie. Een onaangename gedachte, omdat acceptatie rijmtop capitulatie. Ik was nog lang niet bereid om de strijd op tegeven. De vlekken stonden met 1-0 voor, dat wel.

COLUMN | TEKST: VILAN VAN DE LOO - EENVROUWMETEENVLEKJE.NL | FOTO: TWICE |

Zelf

spelendoktertje

Uitbehandeld, dacht ik, hoezo uitbehandeld? Nog steeds zaten er witte vlekken

op mijn lichaam. Erger nog, ze groeiden enthousiast. Dat moest niet.

Daarom was ik juist naar een arts gegaan. Er bestaat geen genezing van vitiligo,

had de dermatologe gezegd. Ik begreep dat ik op mezelf was aangewezen.


• Helon Boekelo Kuur Multi Care Center - Hengelo• Isala Klinieken - Zwolle • Kolbachkliniek - Maastricht• Kuurpolikliniek De Vuursteen Martini Ziekenhuis - Groningen• Kuurpolikliniek Fontana - Nieuweschans• Laurentius ziekenhuis - Roermond• Maasziekenhuis Pantein - Boxmeer• MC Haaglanden, loc. Westeinde - Den Haag• Meander Medisch Centrum - Amersfoort• OLVG - Amsterdam• Psoriasisdagbehandelingscentrum Midden-Nederland - Ede• Reinier de Graaf Groep - Voorburg• Sint Franciscus Gasthuis - Rotterdam• Skin Therapy Vema - Schagen en Vlaardingen• St. Anna ziekenhuis - Geldrop• St. Antonius Ziekenhuis - Nieuwegein• Streekziekenhuis Koningin Beatrix - Winterswijk• UMC St. Radboud - Nijmegen• UMCG - Groningen• Vie Curie Medisch Centrum - Venlo

HUIDKAART | TEKST: FRANS MEULENBERG | ILLUSTRATIE: RON SLAGTER |

Devierde huidkaartvanNederland

Bij de behandeling van mensen

met psoriasis kun je met zalf,

crème of lotion een heel eind

komen, maar bij uitgebreide

psoriasis is die behandeling

op een gegeven moment

niet meer praktisch of prettig.

Psoriasisdagbehandeling

kan dan een oplossing zijn.

Er zijn in Nederland een aantal dagbehandelingscentra. In principekan daar elke vorm van behandeling worden gegeven. Vaak gaathet om combinaties, bestaande uit: >Behandeling met UV-B-licht (na het nemen van een zoutwaterbad). >Bad-PUVA-behandelingen. >Speciale behandelingen voor afzonderlijke lichaamsdelen,

zoals het behaarde hoofd, handen en voeten, die met speciale apparatuur belicht worden.

>Behandelingen met alleen ditranolcrème voor mensen die slecht op UV-licht reageren.

De dagbehandelingscentra voor psoriasis in Nederland zijn:• AMC - Amsterdam• AZM - Maastricht• Amphia ziekenhuis - Oosterhout• Atrium Medisch Centrum - Kerkrade• Diaconessenhuis - Leiden• Diagnostisch Centrum - Amsterdam• Erasmus MC - Rotterdam• HaGa Ziekenhuis, loc. Leyenburg - Den Haag

Dagbehandelingscentra voor psoriasis


ONBEKENDE VROUWEN OP BEROEMDE SCHILDERIJEN| TEKST: JANNES VAN EVERDINGEN | FOTO’S: WIKIPEDIA |

HET

NACHTWACHTMEISJEVAN DE

Rembrandt van Rijn was niet iemand die zich verplicht voelde

om de mensen die hij schilderde mooier voor te stellen dan zij waren.

Als documentalist hield hij geen rekening met alle behoeften

en ijdelheden van zijn opdrachtgevers.

Ook zijn beroemdste schilderij, De Nachtwacht, getuigt daarvan.

Studiereis als bekroning“Wat mooi is, is goed en wat goed is zal weldra mooi zijn”,schreef Sappho. En Plato deed er nog een schepje bovenopdoor te beweren dat lichamelijke schoonheid getuigt vangeestelijke reinheid. Die woorden waaiden eeuwen laterover naar onze contreien. Ook in de Gouden Eeuw goldhet adagium dat een gave buitenkant de weerslag vormtvan een schoon innerlijk en omgekeerd. Het hoorde bij jeklassieke opleiding. Zoals voetballers hun marktwaardeopvijzelen door enkele jaren in de serie A te spelen, zowas een studiereis naar Italië voor een schilder in dezeventiende eeuw de kroon op de culturele vorming.Rembrandt deed daar niet aan mee. Van Caravaggio hadhij weliswaar gehoord, maar hij bestudeerde hem niet echt.Hij had na de Latijnse school wel enkele leermeestersdie hem verf- en tekentechnieken bijbrachten, maarhij was toch vooral ‘selfmade’ en ging zijn eigen weg. Overzijn denkbeelden over de schilderkunst is weinig bekend.

Aan een van zijn opdrachtgevers, stadhouder FrederikHendrik, schreef hij ernaar te streven zijn werk “die meesteende di naetuereelste beweechgelickheijt” mee te geven.Zo zien we hem in de eerste plaats als een natuurgetrouwetopograaf van het menselijk gelaat en lichaam: vanhemzelf en van anderen. Hij deinsde er niet voor terugzichzelf af te beelden met uitgezakte gelaatstrekken, eenaardappelneus en doorgroefde wangen. Rembrandt erkendede onvolmaaktheid en de sterfelijkheid van de mens.Die eigenschap - de dingen weergeven zoals ze zijn -bracht hem meer dan eens in conflict met zijn opdracht-gevers. Hij wenste geen rekening te houden met al hunbehoeften en ijdelheden. Ook zijn beroemdste schilderij,De Nachtwacht, getuigt daarvan.

NachtwachtIn 1640 aanvaardde Rembrandt de opdracht van hetAmsterdamse Schuttersgilde der Kloveniers om eengroepsportret te schilderen voor hun grote feestzaal in deDoelenstraat. Dergelijke schutterijen hadden in de 17e

eeuw nauwelijks nog een militaire functie; ze vervuldenmeer een rol als semimilitaire gezelligheidsverenigingenvoor welgestelden. Rembrandt deed het met tegenzin;op aandringen van zijn vrouw Saskia ging hij aan de slagen beeldde meer dan dertig figuren af. Hij vroeg er veelgeld voor, 1600 gulden, de hoogste prijs die ooit voor eenwerk van zijn hand is betaald. Dat was destijds meer danvijf keer het jaarsalaris van een arbeider. Hij deed er ruimtwee jaar over.De meeste kunsthistorici houden het erop dat Rembrandthet Schuttersgilde afbeeldde op het moment dat dezemilitiegroep het Doelengebouw verlaat en de kapitein aanzijn luitenant het bevel geeft om de compagnie te latenmarcheren. Kapitein Frans Banning Cocq en luitenantWillem van Ruytenburgh staan prominent en overdadiguitgedost op de eerste rij, met om zich heen de schutters vanhun gilde, zelfvoldaan met wapens, pieken, hellebaarden,pluimen en vaandels. De geportretteerde personen warenniet allemaal even gelukkig met het eindresultaat.Sommigen klaagden erover dat zij zichzelf nauwelijksherkenden. Zodoende liet Rembrandt een van zijn leerlin-gen op een medaillon rechts in de boog van de poort de18 namen van de geportretteerde schutters aanbrengen.

Het meisje van De NachtwachtMaar waarom heeft Rembrandt een onbekend meisjetussen al die stoere mannen afgebeeld? En achter haarnog één, maar dan nauwelijks zichtbaar? De meestgebruikelijke lezing - van Rembrandtkenners als JosuaBruyn en Ernst van de Wetering - is dat de schilder hetmeisje (zijn geliefde Saskia?) aan zijn opdrachtgevers‘verkocht’ als mascotte, als embleemdrager. Mogelijk eenmarketentster, een wasdame die de schutterij vergezeldeen hen voorzag van brood, kaas, worst en jenever.De klauwen van de kip aan haar gordel verwijzen naar deKloveniers. Het pistool dat achter de kip nog net zichtbaaris, staat voor de klover. In haar hand houdt het meisjede ceremoniële drinkhoorn van de Kloveniers. >


De in Nederland wonende Engelse filmmaker PeterGreenaway kwam met een geheel eigen artistieke verklaring:een complottheorie. In zijn film Nightwatching (2006) enhet Rembrandt’s J’accuse (2008) betoogt hij dat DeNachtwacht geen schuttersportret is, maar verwijzingenbevat naar een moord binnen de schutterskringen.Banning Cocq zou zijn voorganger Piers Hasselburghuit winstbejag hebben laten vermoorden: een moordgeënsceneerd als ‘militair ongeluk’. Rembrandt was opde hoogte van de weggemoffelde moord en maakte metDe Nachtwacht een intrigerende crime story. De burgerijbegreep die boodschap, meent Greenaway. De Amsterdamseelite uit Rembrandts tijd was not amused en draaidedie schilderende blaaskaak de duimschroeven aan. Zijncarrière raakte in het slop. Hij ging failliet en moest zijnwoning verkopen.

En het onbekende meisje? Greenaway beweert dat deheren van de schutterij een lokaal weeshuis misbruiktenals kinderbordeel. De dode kip aan de gordel duidt niet opde klauwen van de Kloveniers, maar staat symbool voor(gedwongen) prostitutie. Achter Banning Cocqs rug wordtmet een musket een schot gelost. De schutter is een


onherkenbaar jongetje met eikenbladeren op zijn helm.Een traditioneel Kloveniersmotief? Nee, zegt Greenaway.Het is Horatio Eiken, de weesjongen die in opdracht vanBanning Cocq kapitein Hasselburgh ‘per ongeluk’ doodde.Greenaway ziet op het doek wel vijftig aanwijzingen voordit complot. In de film belicht hij 31 daarvan. Serieus of niet,Greenaways film is een prachtig gedachte-experiment eneen audiovisueel spektakel.

Emotionele huidRembrandt was een meester in het schilderen van demens in al zijn gemoedstoestanden, vaak gebruik makendvan “sterk dramatische gebaren”. Als geen ander kon hijemoties vastleggen. Zijn close-ups tonen gedetailleerdegezichten en handen, met elk rimpeltje of groefje zichtbaar.De structuur en de kleur van de huid zijn levensecht,alsof je naar een foto kijkt.In 1957 maakte Bert Haanstra de documentaireRembrandt, schilder van de mens. Wonderschoon is deserie portretten van Rembrandt die aan het einde vande film in elkaar overvloeien. Dat gebeurt zo subtiel dathet lijkt alsof de zichtbaar ouder wordende Rembrandteven zijn wenkbrauwen optrekt.


“Natuurlijk had ik last van de ontstekingen in mijn gezicht.Ik voelde bij elk exemplaar het hele proces van begin tot eind.En als ik met mensen in gesprek was, zat de acne mij in de weg.Achteraf gezien beïnvloedden die ontstekingen me meer dan ikme realiseerde. Daarom raad ik iedereen aan er iets aan te doen”.

Persoonlijke verhalen“Hoe mensen leven, interesseert mij enorm. Vanuit mijn studieculturele antropologie ben ik met culturen bezig, maar het gaat mijvooral om het individu. Hoe weet iemand zich staande te houden,welk verhaal schuilt er in hem, hoe leeft iemand in een cultuur ofsociale klasse die ik niet ken? Dit leg ik vast op film. Filmmakersals Heddy Honigmann en Eduardo Coutinho inspireren me, maarik wil mijn eigen stijl ontwikkelen. Stijl beïnvloedt natuurlijk watde kijker te zien krijgt. Bovendien kijkt iedereen vanuit zijn eigenbelevingswereld. Als ik mijn films over twintig jaar weer zie,zal blijken of ik anders tegen filmmaken, mensen of de wereldben gaan aankijken”.

Zelfverzekerder en vrijer“Mijn leefstijl is best losjes. Ik geef er wel om hoe ik eruit zie en benblij als ik de juiste kleren heb om aan te trekken. Toch is winkelenniet mijn hobby. Over het resultaat van de behandelingen bij dehuidtherapeut ben ik zeer tevreden. Maar ik zou er niet elke weekheen willen. Met deze behandeling kan dat trouwens niet eens!Ik had verwacht dat de laser pijnlijk zou zijn. Dat valt mee; hetvooraf verwijderen van de buitenste huidlaag is veel pijnlijker.De week na een behandeling moet mijn huid ‘bijkomen’. Dan lijkthet wel of de acne verergert. De eerste keer schrok ik daarvan.Nu weet ik dat de ontstekingen eruit komen en vervolgens dehuid rustiger wordt. Hierdoor voel ik me zelfverzekerder en vrijer”.

NVH | TEKST: GABRIËLLE KUIJER | FOTO: NVH - BOB HUISMAN |

Sam Batink over laser tegen acne:

Uiterlijk is best belangrijk, vindt Sam Batink (23).

Als het maar niet teveel gedoe geeft. Van een

grondige acne-aanpak kwam het daarom

alsmaar niet. Totdat hij er klaar voor was.

Sam is onder behandeling bij huidtherapeut Marlous Soesbergen.Ze vertelt: “Veel mensen hebben net als Sam last van acnevulgaris: verstopte en ontstoken talgklieren”. Een goede huid-hygiëne is de basis voor herstel. “Ga niet zelf met de puistjesaan de gang, want voor je het weet, beschadig je de talgklier ofontstaan littekens”. De huidtherapeut zal de huid diep reinigenen de bovenste huidlaag verwijderen door die af te schuren(microdermabrasie) of af te laten schilferen (peeling). “Laser-behandeling pakt de talgkliertjes nog directer aan. De lasermaakt de talg in de talgklier vloeibaar en laat de klier krimpen,waardoor de talg naar buiten komt. De ontsteking vermindert,de druk in de huid neemt af en er ontstaat nieuw bindweefsel,waardoor littekens vervagen”. Een verwijzing voor deze behan-deling is niet nodig en wanneer de huid dat nodig heeft, werktde huidtherapeut samen met een dermatoloog.www.huidtherapie.nl

eerder“Dithad ik moetendoen”

26 MA G A Z I N E H U I D J U N I 2 0 1 226 MA G A Z I N E H U I D J U N I 2 0 1 2

Ik loop naar de wachtkamer en roep hem binnen. Ik heb hem nooiteerder gezien. Als hij opstaat, zie ik een lange, wat slungelige enverlegen man, hij is ongeschoren en heeft een wilde bos haar.Hij is een jaar of 25, een student, schat ik zo in. Ik geef hem eenhand en stel me voor. Zacht fluistert hij zijn volledige naam:“Victor de Zwart.”“Wat is de reden voor uw komst?”, vraag ik.Als reactie steekt hij alleen zijn tong uit, en met uitgestoken tongzegt hij moeilijk verstaanbaar:“Hiervoor”.Vanachter mijn bureau zie ik dat zijn tong zwart verkleurd is, en ikvermoed dat het hier een zwarte haartong (‘black hairy tongue’)betreft. Ik stel nog wat vragen, onderzoek zijn tong en mondvan dichtbij en bevestig de diagnose. Hij is inderdaad student,derdejaars natuurkunde, en woont in een grote studentenflataan de rand van onze wijk. Gevraagd naar zijn leefwijze, luidt hetantwoord:“Ik rook bijna een pakje shag per dag en drink, als ik zit te studerenof te gamen, zo’n tien koppen koffie per dag.”“Waarom wilde u de reden voor deze afspraak niet zeggen?”“Om heel eerlijk te zijn, dokter,… ik schaam me hier vreselijk voor.Ik eet ook niet meer mee in De Fusie omdat ik bang ben dat anderestudenten het zien en mij ermee pesten.”Schaamte duikt ieder spreekuur minstens een keer op. Allereerstgeef ik hem uitleg. We weten niet goed wat de oorzaak is van eenzwarte haartong. De tong is bekleed met fijne langwerpige papillen(uitstulpingen). Bij de zwarte haartong zijn deze papillen langeren de bekleding van de tong is daardoor dikker. De lange papillenmaken dat de tong er harig uit ziet. Etensresten, voedingskleur-stoffen, nicotine uit sigaretten en koffie kunnen de haartong eenbruine of zwarte kleur geven.“Wat raadt u mij aan?”“Ik zou proberen te stoppen met roken en minder koffie drinken.Daarnaast moet u uw tong dagelijks goed met een tandenborstelpoetsen.”Ik bestel hem over een maand terug. Na die maand komt hij aan-zienlijk vrolijker terug. Stoppen met roken is niet gelukt, maardoor het poetsen van zijn tong en door minder koffie te drinken,is de verkleuring op zijn tong vrijwel weg. Het valt me op dat hijer een stuk verzorgder uitziet dan de vorige keer, hij is geschoren,is naar de kapper geweest en ziet er ook beter gekleed uit.Tijdens het invoeren van het consult op de computer zie ik hemvoor het raam lopen, zeer verliefd hand in hand met een meisje.Ik moet glimlachen en bedenk dat het veel kan uitmaken als jehaar goed zit…

NHG | TEKST, PORTRETFOTO: JUST EEKHOF, HUISARTS IN LEIDEN, NAMENS HET NEDERLANDS HUISARTSEN GENOOTSCHAP | FOTO TONG: WILMA BERGMAN |

HAREN

Op mijn spreekuurlijstje op de computer staat

om 8:25 uur de naam van een meneer De Zwart.

Bij alle patiënten staat achter de naam de reden

voor de gewenste afspraak. Achter zijn naam

staat: “wil hij liever niet zeggen”.

Dat maakt me nieuwsgierig.

WAARZE NIETHOREN


Op een ochtend ontwaakt een naamloze man. Zijn mond en tongvoelen raar aan. Droog en ruwer dan gewoonlijk: “Ik deed numoeite om die prikkeling, die vreemde beslagenheid weg teslikken, maar het lukte niet, en daar ik nog niet de kracht bezatom tegen de weerstrevingen van het wakende lichaam op tetreden, liet ik het verder erbij, sloot mijn ogen, liet mijn mondopenhangen en trachtte te slapen”.

Maar langer dan een kwartiertje sluimeren krijgt de man niet vanzijn auteur Jaap Romijn (1912-1986) in de bundel Niemand heeftgelijk - acht vertellingen. Romijn was werkzaam als journalist,

muziekcriticus en uitgever - in de oorlog in de illegaliteit. Hoewelgrotendeels vergeten, zijn vooral zijn korte verhalen nog zeer demoeite waard. Ze zijn vergelijkbaar met het werk van de veelbekendere Belcampo.

Eigen tong te lijfDe man stapt uit bed en bekijkt zichzelf in de spiegel. Huiverovervalt hem: er groeit haar op zijn tong.

“Ik herhaalde de slikbewegingen nog vele malen, maar telkens wanneer ik mijn tong opnieuw in de spiegelbekeek zag ik het duidelijker: zij was met kleine, zwarte haren bezet. (…) Zij verhieven zich op de dikke tonggedeelten ter weerszijden van de gleuf in het midden. De haargroei accentueerde als ’t ware de bouw van dit lichaamsdeel”.

Wat te doen? Hij besluit de haargroei te ontkennen, er eenvoudigniet aan te geloven. En vertrekt naar zijn werk. Die werkdag brengthij vol afschuw en schaamte door: “uit vrees voor ontdekkingvan mijn merkwaardige afwijking”. Thuisgekomen beseft hij dater iets moet gebeuren. Hij gaat de eigen tong te lijf met schaar,pincet en veiligheidsscheermes. Resultaat blijft uit, anders daneen pijnlijke tong. De gang naar een arts is geboden.

Van huisarts naar tandartsDe eerste huisarts is eerlijk: “Ik begrijp het niet”, waarna een zoek-tocht volgt langs andere huisartsen. De vijfde huisarts belooftvoor hem een ontharingsmiddel te maken, maar de patiënt heefthier weinig vertrouwen in. De grote verrassing is dokter nummerzeven, een bejaarde man. Deze heeft maar een halve blik nodig omde diagnose te stellen: ‘Zwartehaartong’. Een zeldzame afwijking,vertelt de bejaarde arts: “Voor zover we na kunnen gaan, doet hetzich eens in de zeventig jaar voor, op een van de drieduizendmiljoenpersonen”. De echte geruststelling volgt dan snel:

“O, u hoeft zich volstrekt niet ongerust te maken, het is werkelijk volkomen onschuldig. Trouwens, het is nieteens echt haar, het is een soort schimmel, begrijpt u?”“Maar wat is er dan tegen te doen?”“Tja”, lachte de dokter, “daarmee heeft de wetenschap zichnooit zo zeer bezig gehouden. Uw geval is zo zeldzaam”.

Ziedaar de zwakte van veel medici: de diagnose stellen is één,maar dat wil nog niet zeggen dat er een therapie is. De patiëntverlaat de praktijk en spoedt zich naar een tandarts. Die weetgelukkig van wanten. Hij trekt ze er één voor één uit, in een bizar,urenlang gevecht. De haren zijn later nooit teruggekomen.Een zeldzame diagnose belicht in een curieuze en groteske novelle.Het slot van de novelle is een beetje dubbel: “Toch heb ik nadiengeen geluk meer gekend: het besef om als een op de drieduizend-miljoen personen zwartehaartong gehad te hebben, is voldoendeom een mens zeer eenzaam te maken.”

HUID IN DE LITERATUUR | TEKST: FRANS MEULENBERG | FOTO: DREAMSTIME |

ZWARTEHAARTONG


Zuinig met zonlichtHormoonzalven zijn sinds jaar en dag de hoeksteen in de behan-deling van constitutioneel eczeem. In de afgelopen jaren zijn ernieuwe middelen op de markt gekomen, zogenaamde ‘topicaleimmunosuppressieve middelen’ (TIM’s). Dit zijn zalven die op deaangedane plekken worden gesmeerd en daar positief ingrijpenop het afweersysteem. Een voorbeeld daarvan is tacrolimuszalf.Uit laboratoriumtesten kwam naar voren dat deze middelen hetherstel van DNA-schade door UV-licht kunnen remmen, maar inklinisch onderzoek is tot op heden geen verband gevonden tussenhet gebruik van TIM’s en huidkanker. Het promotieonderzoek vanTen Berge toont aan dat het gebruik van TIM’s veilig is. Hij plaatstdaar een belangrijke kanttekening bij. Patiënten met constitutioneel

eczeem komen in het algemeen weinig in de zon en gebruikenveelvuldig zonnebrandcrème. Zeker die groep mensen - die alert isop mogelijke schade door een overdosis zonlicht - kan zonderverdere consequenties TIM’s gebruiken.In het dankwoord van het proefschrift geeft Ten Berge toekomstigeonderzoekers nog een aardige suggestie mee. Hij ontleendedie aan zijn copromotor Vigfús Sigurdsson, die hem meermaalstoevoegde: “KISS”. Waarbij ‘KISS’ staat voor “keep it simple, stupid”.

Verhuizen naar het platteland zet geen zoden aan de dijkConstitutioneel eczeem komt steeds vaker voor in de westersewereld. Een aannemelijke verklaring voor deze toename is ‘dehygiënehypothese’: leven in een hygiënische omgeving zorgt ervoordat het immuunsysteem onvoldoende antistoffen aanmaakt.Het menselijk lichaam is dan niet goed gewapend tegen infectiesvan buiten of ontsporingen van binnen.Mandy Elvira Schram vergeleek in haar proefschrift alle onderzoekendie verband houden met de hygiënehypothese. Zij constateertdat er “enig bewijs” bestaat voor een hoger risico op het hebbenvan eczeem in stedelijke gebieden, in vergelijking met landelijkegebieden. Dit kan erop wijzen dat de leefomgeving een belangrijkerol speelt in het al dan niet ontstaan van constitutioneel eczeem.Welke factoren dat zijn, weet zij niet. Voor de patiënt blijft dat dusevenzeer ongewis.Echter: massaal verhuizen naar het platteland zet geen zodenaan de dijk.Dat is toch een vorm van troost…

Onno ten Berge - Adverse effects of ultraviolet irradiation in atopic dermatitis. Universiteit Utrecht, Utrecht 2010. ISBN 978-90-8559-105-4. Promotor: Prof. dr. C.A.F.M. Bruijnzeel-Koomen

Mandy Elvira Schram - Atopic dermatitis: epidemiology & off-label therapy. Universiteit van Amsterdam, Amsterdam 2011.ISBN 978-94-6182-008-2. Promotor: Prof. dr. J.D. Bos

PROEFSCHRIFT EN PRAKTIJK | TEKST: FRANS MEULENBERG | FOTO: DREAMSTIME |

Proefschrift en praktijkWetenschap stopt nooit, wetenschap zet altijd stapjes vooruit. Elk jaar verschijnen er dissertaties op het gebied van de dermatologie.Proefschriften zijn ‘wetenschappelijke proeven’ van bekwaamheid. Wat zijn de consequenties van al die onderzoeken voor de gewonepatiënt, in de dagelijkse praktijk? In de rubriek ‘Proefschrift en praktijk’ komen de relevantie en de betekenis voor de patiënt aan bod.

Constitutioneel eczeem of atopische dermatitis

is een chronische ontstekingsziekte van de huid,

die soms opvlamt of een andere keer

juist veel rustiger verloopt. Die pieken en dalen

zijn onvoorspelbaar. Wel is al langer duidelijk

dat ultraviolette straling (UV) een soort dubbelrol

speelt. Enerzijds kan UV eczeem verbeteren,

omdat de straling het immuunsysteem versterkt.

Anderzijds kan UV het beeld juist verslechteren,

doordat de huid geïrriteerd raakt door warmte of

zweten. De combinatie UV met geneesmiddelen

kan ook ongunstig uitpakken. Op deze ongunstige

effecten van ultraviolette straling focust

Onno ten Berge zich in zijn proefschrift.

Nader belicht:

Constitutioneel eczeem

Op een zonnige dag in februari ontmoetenwe op het platteland van Ethiopië de 6-jarigeAbeba. Zij krijgt die dag instructies van deEthiopische dermatoloog dr. Wendemagegnover hoe ze haar voeten moet wassen en moetbehandelen. Abeba krijgt dit aangeleerdomdat ze de eerste tekenen vertoont vande aandoening podoconiosis, ook wel mossyfoot genaamd.

Vulkanische aardePodoconiosis is een aandoening van de benen,waarbij het lymfestelsel verstopt raakt. Doordie verstopping ontstaat er lymfoedeem(ophoping van lymfevocht) in het been,waardoor de huid van vorm en kleur verandert.De onderliggende oorzaak is het langdurigblootsvoets lopen op vulkanische aarde.

EXOTISCHE HUID | TEKST EN FOTO’S: JANNEKE VAN DER ZEE |

“Jong geleerd, isoudgedaan”Bijna iedereen kent

het spreekwoord

‘jong geleerd, is oud gedaan’.

De uitdrukking staat voor:

‘hoe eerder je iets leert,

des te langer de vaardigheid

zal blijven’. Voor ons lijkt het

dagelijks wassen van de voeten

een terugkomend ritueel,

maar in Ethiopië ligt dat

heel anders.

Ethiopië bestaat voor 18% uit deze vulkanische rode aarde, waarinminerale partikels zitten. Deze kunnen via de voeten het lichaambinnendringen en vervolgens voor beschadiging zorgen in hetlymfestelsel. Het is geen zeldzame aandoening: 1 miljoenEthiopiërs lijdt hieraan.De aandoening komt zowel bij mannen als bij vrouwen voor ende eerste symptomen van deze aandoening ziet men vaaktussen het 10-30ste levensjaar. Maar bij Abeba is de diagnose ookeerder te stellen.

Schoeisel en luiheidPodoconiosis is te voorkomen door het dragen van schoenen engoede voethygiëne. Dat klinkt simpel, maar blijkt lastiger dan hetlijkt. Want op blote voeten lopen is op het platteland de normaal-ste zaak. Schoenen draag je op zondag in de kerk, maar doorde-weeks wordt er hard gewerkt, op blote voeten. Wie schoenendraagt, krijgt al gauw het stempel ‘lui’!Maar als je een dik been krijgt, ben je ook een ‘outcast’. Ethiopiërsgeloven dan dat er een vloek op je rust of dat je iets fout hebt gedaan.Ook voeten wassen doet men niet zo gauw. Water is een kostbaargoed, bestemd voor belangrijker zaken: eerste levensbehoefte.Maar daar komt als het aan het National Podoconiosis Action Network(NaPAN) ligt, verandering in. Het wordt tijd dat de Ethiopischekinderen op jonge leeftijd leren hoe podoconiosis is te voorkomen.

Fleurige zwachtelsTijdens de voorlichtingsbijeenkomst is Abeba overduidelijk dejongste deelnemer. Samen met een paar oudere mannen neemtzij wat schuchter plaats op de bank die onder een grote boom isgeplaatst. Dr. Wendemagegn en de podoconiosis-verpleegkundigegeven de voorlichting aan de patiënten. Wij kijken van eenafstandje naar dit, in onze ogen, bijzondere tafereel. Als de theorieis uitgelegd, gaan we aan de slag. We zorgen ervoor dat de groeneteiltjes worden gevuld met water wanneer Abeba en de andereninstructies krijgen hoe ze grondig hun voeten moeten wassen.

Daarna gaan de voeten in een chloorbadje. Mijn collega enreisgenote Cobi Lageveen en ik kunnen onze expertise inzettenwanneer inzwachteling van de benen nodig is. Als lid van hetexpertisecentrum lymfologie weten wij als geen ander hoeessentieel compressietherapie is bij lymfoedeem. Met onzemeegebrachte spullen gaan we dan ook snel aan de slag.Ik behandel Abeba en om de zwachtel wat fleuriger te maken,pimpen we samen haar zwachtels met stickertjes. Die dag kreegze ook van dr. Wendemagegn haar eerste paar schoenen. Ze staater nog wat onwennig bij, maar later zien we haar trots weglopenmet haar nieuwe schoenen en een fles chloor in haar hand.Je bent nooit te oud om iets aan te leren. Maar wat betreftvoethygiëne om podoconiosis te voorkomen, kun je niet vroeggenoeg beginnen.


Expertisecentrum lymfologie

Sinds 2009 is Drachten een internationale spil in de aanpakvan de aandoening lymfoedeem. De kennis van de vocht-ophoping in arm en been als gevolg van een falend lymfe-systeem maakt het ziekenhuis Nij Smellinghe tot nationaalexpertisecentrum lymfologie.De reis is tot stand gekomen doordat dr. Wendemagegn inseptember/oktober 2011 een werkbezoek heeft gebrachtaan het expertisecentrum. Kennis uitwisselen op het gebiedvan podoconiosis en lymfologische aandoeningen is op ditmoment zeer belangrijk.Het expertisecentrum zet zich in om de kennis te delen enpodoconiosis onder de aandacht te brengen.Meer informatie over podoconiosis is te vinden op de sitevan Footwork, the International Podoconiosis Initiative:www.podo.org

Een verdachte moedervlek. Naar de huisarts of is dat overdreven?Veel mensen zullen voor het laatste kiezen. Maar sinds april(iPhone) en mei (Android) is het makkelijker om de huid te checkenmet de Huidmonitor App, volgens Inge Ramaker, werkzaam op hetsecretariaat van initiatiefnemer Stichting Melanoom. “Het doelvan de app is om mensen vroegtijdig te waarschuwen voorverdachte plekjes op de huid die huidkanker zouden kunnen zijn.”

Met de app kan iemand met zijn of haar smartphone een fotomaken van bijvoorbeeld een moedervlekje. Met de functie “check”kan deze foto vervolgens worden vergeleken met ingebouwdefoto’s van zowel goedaardige als kwaadaardige moedervlekjes.Als je plekje op zo’n foto lijkt, dan kun je achter de voorbeeldfoto’sinformatie vinden over de vlek/plek. Op grond daarvan zouiemand kunnen besluiten om het moedervlekje in de gaten tehouden. Dat kan via de functie “volg”. Deze functie houdt eensoort tijdlijn bij van de geüploade foto’s, zodat de ontwikkelinggoed in de gaten te houden is. Ook nu is er de mogelijkheid om deeigen foto te vergelijken met dezelfde voorbeeldfoto’s. Daarnaastbestaat de mogelijkheid een “herinnering” in te stellen om jeplekje na een paar maanden weer te fotograferen.

Bewustwording en verantwoordelijkheidNelleke Gruis, verbonden aan het Leids Universitair MedischCentrum (LUMC) en nauw betrokken bij de ontwikkeling van deapp, vindt dat Nederlanders hun huid te weinig kennen: ”Wie kijkter nu regelmatig op zijn eigen rug en weet wat daar zit of groeit?Hopelijk gaat de Huidmonitor meer bewustwording creëren.Natuurlijk heb je wel iemand nodig die dan bereid is een foto temaken van plekken waar je zelf geen zicht op hebt.”


TOEPASSING | TEKST: SASKIA STAVENUITER |

AppHuidmonitor waarschuwt voor huidkankerRecent is de Huidmonitor gelanceerd,

een gratis app voor een smartphone,

die vroegtijdig waarschuwt voor verdachte

plekjes op de huid. De reden voor dit

initiatief is de snelle stijging van

het aantal patiënten met huidkanker.

Of de app bij gebruik ook daadwerkelijk betrouwbare informatieoplevert, kan Gruis niet zeggen: “Er is nog geen klinische studiemee gedaan. Op grond van de door de gebruiker opgemerkteverdachte moedervlekken of plekjes moet men ook zelf actieondernemen en naar de huisarts of dermatoloog gaan. Dat blijftde eigen verantwoordelijkheid.”

Stijging aantal gevallen van huidkankerSylvia ter Meulen, verpleegkundig specialist dermatologie bij hetNederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis,verwacht dat de app zeker binnen de eerste dertig jaar niet vooreen afname van het aantal patiënten met huidkanker zal zorgen.“De mensen bij wie zich nu huidkanker ontwikkelt, zijn de mensendie 20-30 jaar (of langer) geleden en gedurende hun hele leventeveel in de zon hebben gezeten en in hun jeugd zijn verbrand.Dus het aantal gaat de komende decennia zeker niet afnemen.Hopelijk zal er over dertig jaar weer een afname te zien zijn”,aldus Ter Meulen.

KWF KankerbestrijdingVolgens het KWF Kankerbestrijding stijgt het aantal gevallenvan huidkanker sneller dan verwacht. Er zijn hiervoor verschillendeoorzaken aan te wijzen. Doordat vooral in de laatste decenniavan de vorige eeuw zonnen in opkomst was en verbranding nietheel serieus werd genomen, krijgen nu ook meer mensenhuidkanker, aldus het KWF. Vorig jaar lag het aantal gevallen rondde 40.000. In 2020 zullen er jaarlijks 70.000 mensen huidkankerkrijgen. Het gaat dan vooral om het basocellulair carcinoom.Bovendien komt deze vorm van huidkanker na behandelingvaker terug.


WERKHUID | TEKST: FRANS MEULENBERG | FOTO’S: WIKIPEDIA, DREAMSTIME |

“Altijdeen

“Voor 2004 had ik al allerlei klachten zoals vermoeidheid, pijn inde spieren en gewrichten, uitvalsverschijnselen en problemenmet het geheugen. Niet constant, maar bij vlagen. Eigenlijk wistik meteen was het was, maar uit de vele bloedmonsters kwam dediagnose alsmaar niet duidelijk naar voren. Uiteindelijk wel,natuurlijk. Daarbij moet je goed beseffen dat mensen in die tijdvooral dachten dat Lyme ‘tussen de oren’ zit. Ik kan je verzekeren…daar zit het echt niet!”

Te laat“In 2004 ben ik uitgevallen. Het was over en uit met mijn energie.Ik had het gevoel alsof men de stekker uit mijn lijf had getrokken.Machteloos en krachteloos, zo voelt dat. In totaal ben ik twee eneen half jaar uit de running geweest. Al met al is de diagnose in2004 te laat gesteld, natuurlijk. Dat is ook de reden dat ik nogsteeds last heb van restverschijnselen, want de vermoeidheid ende spieren gewrichtspijn duiken af en toe weer op.”Hoe ben je behandeld?“In eerste instantie kreeg ik een antibioticum, doxycycline. Omdatik echter ook vaak last heb van mijn huid door depigmentatie, kreegik in no time blaren onder invloed van zonlicht, als bijverschijnsel,waarop de huisarts de behandeling staakte met de achtelozeconstatering: “Na drie dagen is de bacterie wel dood”.Je hebt dus heel wat te stellen met je huid?“Laat ik het zo zeggen: de huid is niet mijn allerbeste vriend”.Vorenhout vervolgt zijn relaas: “Opknappen deed ik dus niet, en ikging op eigen initiatief naar een neuroloog. Ik kon voorkomen datdeze man, opnieuw, alleen maar allerlei onderzoeken ging doen.Hij pakte door en legde mij voor vier weken aan een infuus.Eindelijk, eindelijk, knapte ik op.” Met een zucht volgen dan dewoorden: “Om na zes weken alle verschijnselen weer in vollehevigheid terug te zien komen”.

inmijnuniform”Ronald Vorenhout is 51 jaar jong en al

dertig jaar boswachter bij Natuurmonumenten.

Een geboren buitenmens die zichzelf in drie

woorden typeert als ‘natuur, betrouwbaar,

medemens’. Zijn beroep brengt een risico mee:

het oplopen van de ziekte van Lyme

na een tekenbeet. In 2004 was het raak,

en acht jaar later heeft hij nog steeds last van

restverschijnselen. Vorenhout over zijn

jarenlange strijd met de ziekte van Lyme

én over teken op de Eiffeltoren.

tekenpincet

Pincet op zak“Zo kwam ik in Nijmegen terecht, waar opnieuw alles is onderzocht- tot aan een huidbiopt toe. Vervolgens kreeg ik zeven wekenlang het middel claritromycine plus een voedingssupplement(Q10 compleet vitaal). Dat laatste gebruik ik nog steeds”.Wat doe je om te voorkomen dat je een nieuwe beet oploopt?“Voor mijn werk is goede kleding een vereiste. Maar een honderdprocent garantie levert dat niet op. Daarom adviseer ik altijd om’s avonds preventief te controleren. En ik draag standaard eentekenpincet in mijn uniform. Dat pincet heb ik altijd bij me, wanteen teek mag je nooit met je nagels verwijderen”.Dragen alle boswachters een dergelijk pincet met zich mee?“Om eerlijk te zijn: nee! Er is nog veel te winnen aan de bewust-wording van de risico’s van een tekenbeet. Niet alleen bij mijncollega-boswachters, maar ook bij werkgevers en het algemenepubliek. Zelf wil ik daar graag iets aan bijdragen als actief lid,vanuit de vakbond, van de landelijke werkgroep Lyme. Ook geef ikregelmatig lezingen hierover in het land”.

Teek op de Eiffeltoren?“Al die lezingen zijn nodig, omdat er nog steeds misvattingenbestaan over de ziekte van Lyme.”Zoals?“De grootste misvatting is dat men denkt dat teken uit bomenvallen. Ik leg dat altijd als volgt uit. Stel je bent levensmoe enje gaat naar Parijs om van de Eiffeltoren te springen. Bovenaangekomen, zie je in de diepte iemand lopen met een rood petjeop. Als je dan van plan bent om bovenop die persoon te ploffen,mislukt dat natuurlijk. Want de man of vrouw in kwestie is inmiddelsdiverse voetstappen verwijderd van de oorspronkelijke plek”.De moraal van dit verhaal?“Een teek is niet gek. Een teek gaat echt niet allerlei halsbrekendetoeren uithalen en in hoge bomen klimmen enkel en alleen omzich vervolgens omlaag te storten op een slachtoffer. Zo denkteen teek niet”.Waar zitten ze dan wel?“Hij verbergt zich overal waar veel struikgewas is en hoog gras groeit”.


Verwijder een teek direct

Drs. Desirée Beaujean

Teken kunnen het best worden verwijderd met een spits pincetof een tekentang. Desnoods met de nagels als er geen instru-ment voorhanden is. Als een teek langer dan 24 uur op de huidzit, neemt de kans op besmetting snel toe. Voor verwijderengeldt altijd: pak de kop van de teek zo dicht mogelijk bij de huidvast. Verwijder de teek met een licht draaiende beweging endoor steeds wat harder te trekken. Het is een misverstand datteken zich in de huid schroeven. Dat doen ze niet, ze kunnendus ook niet in tegenovergestelde richting weer uit de huidworden geschroefd. Omdat de steeksnuit van de teek een soortweerhaakjes heeft, zou een licht draaiende beweging de ver-wijdering wel gemakkelijker kunnen maken. Draaien verhoogtwaarschijnlijk wel de kans dat het snuitje afbreekt. Als datgebeurt en het snuitje in de huid achterblijft, is dat echter niet erg.Het resterende stukje zweert er, net als een splinter, vanzelfweer uit. Het is ook een misverstand dat teken zouden loslatenals ze worden geïrriteerd. Bijvoorbeeld met vuur of door erin teprikken of te knijpen. Het helpt evenmin te proberen een teek teverstikken door er iets overheen te smeren. Verwijder een teekdus nooit met behulp van verdovende middelen, zoals alcoholen chloroform, ontsmettingsmiddelen, petroleumgel of eenbrandende sigaret of lucifer. Zulke methoden waarbij de teekwordt geïrriteerd, vergroten de kans dat de teek extra speekselproduceert of zijn maaginhoud opbraakt, waarin zich ziekte-verwekkers kunnen bevinden. Daarom is het ook belangrijk nietin de teek te knijpen tijdens het verwijderen. Dat risico is vooralgroot als je je vingers, duim of een pincet met brede uiteindengebruikt. Dan kun je dikwijls ook niet dicht genoeg bij de huidkomen om de kop van de teek vast te pakken. Pincetten en tekenverwijderaars zijn te koop bij drogist enapotheek en de buitensportzaak.

Lijnrecht tegenover elkaarToen in 2004 de Nederlandse richtlijn Lyme-borreliose uitkwam,distantieerde de Nederlandse Vereniging voor Lymepatiënten(NVLP) zich vrijwel meteen hiervan. De richtlijn zou gebaseerd zijnop een te eenvoudig ziekteconcept en geen goede bijdrage leverenaan de herkenning en adequate behandeling van patiënten metdeze ziekte. Patiënten en deskundigen bleven jarenlang tegenoverelkaar staan. Volgens de NVLP heeft het laboratoriumonderzoek

uitgevoerd in de Nederlandse laboratoria slechts beperkte waardeen lopen er veel mensen rond die de ziekte onder de leden hebbendie het niet weten of bij wie artsen deze hebben gemist.Bovendien eisten patiënten bij latere stadia van de ziekte eenlangere behandeling, waar de deskundigen het nut niet vaninzagen. In 2008 ging een nieuwe richtlijnwerkgroep van startmet vertegenwoordigers van alle geledingen, inclusief de NVLP.De leden van deze werkgroep discussieerden vier jaar lang overvoors en tegens van beperkte en uitgebreide vormen vandiagnostiek en behandeling. Het is de verdienste van voorzitterPeterhans van den Broek (emeritus hoogleraar Infectieziekten)dat er aan het eind van de rit witte rook uit de schoorsteen kwam.De richtlijn is thans in de eindfase en ligt ter goedkeuring bij allebetrokken verenigingen.

Elkaar vinden: hoe?Overeenstemming bereiken was niet altijd even gemakkelijk.Om langer een behandeling met antibiotica te rechtvaardigen,koos men voor een u-bochtformulering: “het ontbreken vanbewijs voor effectiviteit is niet hetzelfde als dat bewezen isdat behandeling niet effectief is”. Of anders gezegd: het is geenuitgemaakte zaak dat antibiotica geen effect hebben bij mensendie eerder behandeld zijn en klachten hebben die met chronischelymeziekte samenhangen, maar bij wie geen aantoonbareafwijkingen zijn te vinden. In die formulering kon iedereen zichuiteindelijk vinden.Ook over de inzet van laboratoriumonderzoek is men dichter bijelkaar gekomen, maar Miranka Mud, bestuurslid van de NVLP enlid van de richtlijnencommissie, vindt nog steeds dat artsen deziekte van Lyme te stellig verwerpen als bepaalde testen negatiefzijn. Daar staat tegenover dat de deskundigen van meningzijn dat de diagnose vaak te gauw wordt gesteld. Een positievetestuitslag betekent niet altijd dat iemand de ziekte onder deleden heeft.

Antibiotica na een tekenbeetHeeft het zin om direct antibiotica te nemen na een tekenbeet?Nee, dat hoeft niet, maar het kan wel volgens de nieuwe richtlijn.Wie de teek snel verwijdert (binnen 24 uur), heeft een uiterstkleine kans op besmetting. Ontstaat later toch een rode ring, dankan men alsnog antibiotica slikken.


RICHTLIJNEN | TEKST: FRANS MEULENBERG | FOTO’S: DREAMSTIME, WIKIPEDIA |

Ziekte van Lyme:

NieuwerichtlijnEen tekenbeet merk je nauwelijks, maar hij kan

grote gevolgen hebben. De kleine spinachtige teken

kunnen bacteriën overbrengen die de ziekte van

Lyme veroorzaken. Men moet hierop alert zijn.

Want steeds meer mensen in Nederland krijgen

lyme-borreliose, zoals de ziekte officieel heet.

Nu zijn dat er ongeveer 22.000 per jaar.

Teken zitten verstopt in het groen en doordat

de hoeveelheid bos in Nederland is toegenomen,

er meer warme dagen dan vroeger zijn en meer

mensen de natuur intrekken, is de kans op een

tekenbeet toegenomen en daarmee ook de kans

op de ziekte van Lyme. Als de infectie niet tijdig

wordt behandeld, kan de aandoening een slepende

affaire worden, die maar moeilijk valt te genezen.

Vanwaar deze stelling?“Deze prachtige uitspraak is voor mijn gevoel zó ontzettendwaar, en kloppend voor vrijwel alle situaties in het leven.Hoezeer je je leven ook wilt plannen, het leven ontvouwt zichtoch altijd weer anders dan gedacht”.Betrek de stelling eens op je eigen leven…“Het zinnetje vat in ieder geval heel goed samen hoe mijnpromotietraject is verlopen. Alle schema’s en plannen omdan-en-dan het proefschrift af te ronden, werden doorkruistdoor andere gebeurtenissen, zoals het krijgen van mijneerste en tweede kind, een copromotor die ineens een anderebaan aanvaardt, ga zo maar door.De uitspraak is van John Lennon. Ben je een Beatles-fan?“John Lennon was een bijzondere man, dat zeker, maar eenspecifiek Beatles-fan wil ik mezelf niet noemen”.Geboren in 1978 ben je feitelijk ook te jong daarvoor…“Hoho, als iets goed is, blijft het goed! Toch? De liedjes blijvenzo heerlijk lang in je hoofd nasudderen. Wat mijn favorieteBeatles-song is? Hmm, dan kies ik voor Hello, Goodbye”.Gaat de uitspraak ook op huidpatiënten?“Dat denk ik wel. Vanuit het niets krijgen de patiënten temaken met een huidziekte. Ze hebben er niet om gevraagden ze kunnen er niets aan doen. Het is vervolgens aan henzelf een interpretatie daaraan te verbinden. Een plek tegeven in hun leven, ermee zien om te gaan. Aan het beginvan mijn loopbaan was ik verbonden aan het AMC. In despreekkamer en zeker tijdens diverse klinische trials waser veel tijd om met patiënten te spreken, soms wel totanderhalf uur. Dan merk je wat een huidaandoening doetmet iemands toekomst, plannen of dromen…Patiëntenverhalen zijn zo divers. Waar de ene patiënthelemaal uit het veld geslagen wordt van een of twee plekken,is een ander - wiens lijf bijna helemaal is aangedaan -onbekommerd vrolijk. Geloof mij: elk patiëntenverhaal iseen uniek verhaal”.Gaat de stelling over toeval? En wat je ‘toevalt’?“De wereld is niet zo maakbaar als we soms zouden willen.Dat maakt het leven trouwens ook zo leuk”. Peinst even:“Het gaat er niet om wat je overkomt in dit leven, het gaaterom wat je ermee doet”.

“ELKPATIËNTENVERHAALUNIEK VERHAAL”

IS EEN

De slotstelling uit het proefschrift

van Marjan de Groot - over psoriasis - luidt:

“Life is what happens to you,

while you’re busy

making other plans”.

DE STELLING | TEKST: FRANS MEULENBERG | FOTO: DREAMSTIME |

ZWERVERS EN VERSLAAFDEN | TEKST: MARLEEN ARENDS EN JANNES VAN EVERDINGEN | FOTO’S: RENÉE HOEKZEMA |

Geert Klaver is huisarts in de binnenstad van Amsterdam.

Eenmaal per week houdt hij gratis spreekuur voor zwervers en verslaafden.

Daar ziet hij ook regelmatig patiënten met een huidaandoening.

DEDAKLOZEHUID

Rinia is al meer dan 10 jaar dakloos. Ze drinkt en spuit. Ik heb aleen paar keer een spuitabces bij haar opengelegd. Ik ken haar alsalcoholist met al enigszins gevorderde afwijkingen aan haar lever,een verkort been na een heupfractuur, en een verwaarloosdepsoriasis. Maar nu komt ze voor iets anders. Ze heeft brandblarenop haar onderarmen.‘Rinia, wat heb je gedaan?’‘Ik heb een pan met kokend water over mijn armen gekregen.Ik wilde die stomme Joop helpen met kleren wassen. Die man isniet goed bij zijn hoofd. Hij zat maar te zeuren. Ik had het nooitmoeten doen.’‘Nou Rinia, laat me eens kijken. Ik denk dat het wel mee valt. Maardat worden waarschijnlijk wel psoriasisplekken.’‘Hoezo?’‘Het hoeft niet maar, ik zie dat vaak. Mensen met psoriasis krijgenvaak nieuwe plekken als ze hun huid verwonden. Kijk maar naardie spuitabcessen van jou. Daar zit nu ook psoriasis.’Bij Rinia zijn de psoriasisplekken niet zo duidelijk te zien vanwegehaar gekleurde huid. De rode kleur die ontstaat bij ontstekingter hoogte van de spuitabcessen was ook niet goed zichtbaar ophaar donkere huid. De Hindoestaanse vrouw heeft een verdrietigevoorgeschiedenis. Ze woonde in Suriname en werd uitgehuwelijktaan een man die in Nederland woonde. Na één ontmoeting gingenbeide partijen akkoord met de keuze van hun ouders. Ze vond hetspannend naar Nederland te komen, maar bij aankomst kreeg ze

een grote teleurstelling te verwerken. Haar kersverse echtgenootbleek een forse drinker te zijn met losse handjes. Zo begon Rinia ookte drinken en vond ze een uitweg in het leven met haar agressievepartner, die regelmatig naar haar uithaalde. Rinia is op een dagin dronken toestand het huis uit gevlucht voor haar man. Kortdaarna werd ze geconfronteerd met seksueel geweld op straat entoen durfde ze geen contact meer op te nemen met haar familie.Uiteindelijk belandde ze in de prostitutie. Het is een tengerevrouw met een innemend gezicht. Ze kijkt me met vragende ogenaan:‘Ik heb steeds zo’n jeuk, vooral ’s nachts is het erg. Heb je er nietiets beters voor dan die zalven die je me laatst gaf?’‘Dat is niet zo gemakkelijk. Die jeuk bij jou kan ook komen door jeleverprobleem. Pillen slikken lijkt me niet verstandig. Hm…. Latenwe nog een keer bloed prikken. Heb je wel eens lichttherapiegehad?’‘Wat is dat?’‘Dan lig je onder lampen. Een soort hoogtezon.’‘Nou dat lijkt me wel wat. Ik kom toch al niet veel buiten. Ha, ha.’‘Heb je in Suriname minder last dan in Nederland?’‘Nou, dat weet ik eigenlijk niet. Ik heb die psoriasis pas een jaar ofvijf en de laatste vijf jaar ben ik niet meer terug geweest.’‘We kunnen het een keer proberen, maar dan moet je wel zo’ndrie keer per week naar een dermatoloog. Red je dat? Weet je,wij kijken eerst hoe dit geneest en dan praten we verder.’


HUIDvindingenFoto’s: Dreamstime. Lees meer op www.huidfonds.nl.

RichtsnoerOntharingstechnieken verschenen

ANBOS, de brancheorganisatie voor schoonheidsspecialisten,ontwikkelde een richtsnoer Ontharingstechnieken. Daarin is allekennis over veiligheid, hygiëne en arbeidsomstandighedengebundeld. Waarom dit richtsnoer? De brancheorganisatie ziethet als haar taak om de kwaliteit van het vak hoog te houden.Gelet op de schade die kan ontstaan door ondeskundig handelen,stimuleert ANBOS deze specifieke behandeling alleen uit telaten voeren door ondernemers die in het bezit zijn van hetdiploma Ontharingstechnieken. Iedereen kan apparatuur aanschaffen en starten. Laserbehandelingen en flitslichttherapiezijn volgens de wet BIG (Beroepen in de IndividueleGezondheidszorg) geen voorbehouden behandeling. Daarommogen ook anderen dan artsen deze behandeling toepassen.Het volgen van een gedegen opleiding, af te sluiten met het vakdiploma Ontharingstechnieken, is van groot belang.Alleen dan is de cliënt in goede en gediplomeerde handen. Zie voor meer informatie:http://www.anbos.nl/pages/321/Leden/VOSpecialisaties/Richtsnoer- Ontharingstechnieken.html

Relatie tussen oogkleur en huidaandoening?

De kleur van je ogen lijkt een verhoogde of juist verlaagde kansaan te geven op de aandoeningen vitiligo en huidkanker.Genetici van de Universiteit van Colorado onderzochten bijna3000 mensen met vitiligo van Europese afkomst. Ze ontdektendertien genen die je gevoelig maken voor het ontstaan van deze huidaandoening, die lichte vlekken op de huid veroorzaakt.Behalve dat zij deze genen vonden, viel het de wetenschappersook op dat het aantal mensen met blauwe of grijze ogen onderde 3000 proefpersonen met vitiligo erg laag was: 27%, tenopzichte van 52% in de gemiddelde bevolking. Er waren ietsmeer personen met groene ogen, maar vooral veel meer metbruine ogen onder de patiënten met vitiligo.De onderzoekers gaan verder door vitiligo tegenover huidkankerte zetten. “Genetisch gezien zijn vitiligo en huidkanker ongeveertegenovergesteld. Sommige genetische afwijkingen die je meervatbaar maken voor vitiligo, maken je weerbaarder tegen huidkanker, en andersom”, aldus Richard Spritz, een van dehoofdonderzoekers. Dit zou kunnen betekenen dat mensen met blauwe ogen juist eerder een kwaadaardig melanoom krijgen, en degenen met bruine ogen minder snel.Ying Jin, e.a. Genome-wide association analyses identify 13 new susceptibility loci for generalized vitiligo. Nature Genetics 2012 doi: 10.1038/ng.2272.

‘Geen shampoo’-experimentDe Amerikaanse Jenny Bradford is een ‘bewust leven’-activist enblogger. In het verleden las ze over de voor- en nadelen van hetwassen van het haar met shampoo. Tegenstanders menen datchemicaliën in de shampoo slecht zijn voor huid of haar. Anderen stoppen met shampoo omdat het gewoon goedkoper is. Een vriendin overtuigde haar mee te doen aan een experiment: geen shampoo meer. Al gebruikt ze nu niet alleen water, maar een mengsel van water, soda en een scheutje azijn (op appelbasis). Haar ervaringen zijn te volgen via haar blog: http://www.blogher.com/going-no-poo. Zij zou wekelijks haar blog updaten, maar inmiddels lezen wij: ‘Update: Het einde van “geen shampoo” - Ik heb het 41 dagen volgehouden en begin nu last te krijgen van mijn hoofdhuid.’


KINDERPAGINA | SAMENSTELLING EN REDACTIE: FRANS MEULENBERG | ILLUSTRATIE: LILIAN TER HORST |

Willen jullie ook een tekening maken van de huid? Of een verhaaltje schrijven? Misschien wel een gedichtje … Of een brief? Heb je vragen? Wil je je verhaal kwijt? Dat kan! Graag zelfs. Stuur maar op naar: Nationaal Huidfonds, Postbus 2660, 3500 GR Utrecht.Of vraag je papa of mama of ze je verhaal, tekening of gedicht willen versturen. Het zou fijn zijn als je je naam laat weten én je leeftijd.

Oproep!

... deze keer

VAN-ALLES-WAT PAGINA

De fantasie van Lilian stroomt maar door. Weer een nieuwfantasiebeest. Met ranke, paarse stelten, lichtblauwe vleugels, een vrolijk waaierende staart en een rustig streepjes patroon op het lijf. Let ook op het volijke koppie: dit beest is een blij beest.Lilian noemde het ‘Tak’. ‘Tak’? Dat is een rare naam. Een colleganoemde dit beest “een soort uitvergrote uitgebuikte en toch hoogpotige snorhaarbromvliegmus”. Dat lijkt als roepnaam ietsepietsje te lang. Wie van jullie verzint een leuke en treffendenaam voor deze wat-het-ook-mag-zijn? De leukste inzending krijgtdeze illustratie als prijs!

’t Beest van Lilian

Illus

tratie

: Lili

an te

r Hor

st

Sneeuwvlokje heeft psoriasisHet is een jong meisje, met donker haar. En pienter. Bovendien heeft ze psoriasis. Dit boek vol cartoons maakt zichtbaar hoe het is om als kind psoriasis te hebben. De bijnaam van het meisje is met een knipoog: ‘Sneeuwvlokje’. Maar ze schaamt zicheen beetje voor de plekken op haar huid en draag T-shirts met lange mouwen. Ze denkt onaantrekkelijk te zijn en de zichtbaarheid van de witte schilfers op haardonkere haar brengt haar tot wanhoop (de oplossing? een blonde pruik!). We leren over de herkomst van kooltherapie: een mammoet valt in een koolteerpoel!Ook andere zalven en crèmes passeren de revue. De relatie tussen stress en huis keertdiverse malen terug: “dokter, ik zit niet lekker in mijn vel”. Zo bezoekt Sneeuwvlokjezelfs een heuse psycholoog. Niet dat het helpt, overigens. Maar ook de voordelen van het hebben van psoriasis komen aan bod. Welke die voordelen zijn, verklappenwe hier niet. Aan het eind van het stripboek trekt Sneeuwvlokje een belangrijke conclusie: “… dat je wel oud kan worden met psoriasis”.

Jelle en Roel Groen. Sneeuwvlokje. Psoriasis Vereniging Nederland. ISBN: 978-90-818059 Mijn tekening…

Dame met hond. Een deftige dame, met het haar in knotjes en een mooie, paarse jurk met pofmouwtjes.Haar trouwe hond kijkt zo trouw als een hond maar kan

kijken. Waarin verschillen ze?De mevrouw heeft geenvlekken, de hond wel. Toch houden ze van elkaar

en zijn ze trots op elkaar.Mét of zonder vlekken… Zie maar,

hij kwispelstaart. De hond dus!

Tekening: Marije, 7 jaar


Oproep

Huidpatiënten Nederland (HPN) behartigt de belangen van huidpatiënten-verenigingen bij alle voor de huid relevante organisaties. Voor financiëlemiddelen is HPN aangewezen op de contributies van de bij HPN aangeslotenpatiëntenverenigingen.Daarnaast kan HPN een beroep doen op subsidie van het Fonds PGO. Dezeoverheidssubsidie is hard nodig voor algemene gezamenlijke voorlichtingen lotgenotencontact.HPN komt alleen voor deze PGO-subsidie in aanmerking als zij ten minste100 individuele donateurs geregistreerd heeft; hiermee blijft HPN eenPGO-1-organisatie.Heel graag wil HPN een oproep doen aan lezers van het blad HUIDom donateur te worden van Huidpatiënten Nederland voor slechts € 25,-per jaar. Zodat HPN de belangen kan blijven behartigen van alle mensenmet een chronische huidaandoening.

Vul het formulier in op www.hpnnet.nl en word donateur. Degenendie zich aanmelden, krijgen een jaar lang het blad HUID toegestuurd.

Symposium over allergieën en eczeem

Zaterdag 13 oktober 2012 organiseert de V.A.P. (Vereniging van AllergiePatiënten) in samenwerking met de VMCE (Vereniging voor Mensenmet Constitutioneel Eczeem) een symposium over allergieën en eczeem.Tijd: 10:00-16:00 uur. Locatie: Congrescentrum ’t Veerhuis, Nijemonde 4,3434 AZ Nieuwegein.

Voor V.A.P.- en VMCE-leden is het symposium gratis. Niet-leden betalen€ 5,- per persoon, inclusief kleine lunch en koffie/thee, te betalen bij deentree van de zaal. Het congrescentrum is met openbaar vervoer goed tebereiken. Voor degenen die met de auto komen: A2, afslag NieuwegeinZuid, parkeren is gratis.

Er zullen diverse sprekers zijn over onderwerpen gericht op allergieën eneczeem; ook is er een informatiemarkt met diverse stalletjes. Aanmeldenkan als volgt:> per post: V.A.P. Postbus 21, 1949 ZG Wijk aan Zee;> per e-mail op [email protected];> telefonisch: 030-2823996

Gelieve aan te geven met hoeveel personen u komt en of u gebruik wiltmaken van de lunch. Zo ja, dan aangeven met welk dieet eventueelrekening gehouden moet worden. Indien een dieet gewenst is, ook altijduw telefoonnummer vermelden.

In verband met allergieën wordt u vriendelijk verzocht die dag geenparfum/aftershave te gebruiken. En let s.v.p. op uw kleding in verbandmet haren van uw huisdieren.

berichten

PATIËNTEN-ORGANISATIES AAPV en VAAP worden Alopecia Vereniging

Mensen met haarverlies kunnen voortaan terecht bij één vereniging.Na een jarenlange intensieve samenwerking hebben de Alopecia AreataPatiëntenvereniging (AAPV) en de Vereniging Alopecia AndrogeneticaPatiënten (VAAP) besloten te fuseren en verder te gaan onder de naamAlopecia Vereniging, voor mensen met haarverlies.Hiermee hopen zij slagvaardiger en efficiënter hun leden te bedienen enzich eendrachtig te profileren naar de buitenwereld.

Ieder mens maakt keuzes in het leven.

Soms goede, dan weer keuzes waarvan

men spijt heeft.

Neem tatoeages. De één is er apetrots op,

en nog vele jaren. Een ander heeft

wellicht spijt. Iedere tattoo heeft,

als ieder mens, zijn eigen verhaal.

Vandaar deze oproep: bent u

ongelooflijk trots op uw tattoo

en wilt u hierover vertellen?

Of hebt u bittere spijt

van het zetten

van een bepaalde tattoo?

Laat het ons weten via

een mailtje aan

[email protected].

In het volgende nummer

van HUID komen zowel

de trotse mensen als de

spijtoptanten aan het woord,

en als u wilt, óók in beeld.

JE TATTOO: TROTS OF SPIJT?

EEN OPROEP...


| FOTO: DREAMSTIME |

MAGAZINE OVER HUID EN HUIDAANDOENINGEN JAARGANG 16 | … · 2017-07-14 · MAGAZINE HUID JUNI 2012...

Documents

Transcript of MAGAZINE OVER HUID EN HUIDAANDOENINGEN JAARGANG 16 | … · 2017-07-14 · MAGAZINE HUID JUNI 2012...