M. Vandecandelaere, G. Vanlaar, B. De Fraine, J. Van Damme, & J.P. Verhaeghe (2011)

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’


Invloed van etnische en sociale samenstelling en diversiteit van

schoolpopulatie op prestaties en leerwinst voor wiskunde in 1ste leerjaar

M. Vandecandelaere, G. Vanlaar, B. De Fraine, J. Van Damme, & J.P. Verhaeghe (2011)

Centrum voor onderwijseffectiviteit

en –evaluatieKULEUVEN


Inhoud

1. Inleiding2. Omschrijving van variabelen3. Methode4. Resultaten5. Besluit


Inhoud

1. Inleiding1. Algemene inleiding2. Samenstelling en diversiteit van schoolpopulatie3. Onderzoeksvragen4. Steekproef

2. Omschrijving van variabelen3. Methode4. Resultaten5. Besluit


Algemene Inleiding

Eerder onderzoek toonde aan dat klassamenstelling en schoolpopulatie een effect heeft op leerlingresultaten, bovenop individuele achtergrondkenmerken van leerlingen

Dit onderzoek Effect van samenstelling en diversiteit van

schoolpopulatie Op vlak van sociale en etnische achtergrond Data SiBO, 1e leerjaar Wiskunde: aanvangsprestaties en leerwinst


Inhoud

1. Inleiding1. Algemene inleiding2. Samenstelling en diversiteit van schoolpopulatie3. Onderzoeksvragen4. Steekproef



Samenstelling en diversiteit van schoolpopulatie

Gebaseerd op onderzoek van Dronkers (2010) Grotere etnische diverstieit van scholen in secundair

onderwijs belemmert onderwijsprestaties Gemiddeld opleidingsniveau van ouders van leerlingen

op school is belangrijke predictor voor onderwijsprestaties

Sociale samenstelling = gemiddelde SESEtnische samenstelling = % lln per thuistaalSociale diversiteit = spreiding SESEtnische diversiteit = grote variëteit aan thuistalen


Inhoud

1. Inleiding1. Algemene inleiding2. Samenstelling en diversiteit van schoolpopulatie

3. Onderzoeksvragen4. Steekproef



Onderzoeksvragen

Is er samenhang tussen: sociale en etnische samenstelling en diversiteit van

schoolbevolking wiskundeprestaties in begin van 1e leerjaar, en leerwinst

gedurende 1e leerjaar (bovenop de samenhang met individuele

achtergrondkenmerken)?Beïnvloedt een bepaalde etnische samenstelling

van scholen wiskundeprestaties of leerwinst van leerlingen met dezelfde etnische achtergrond?


Inhoud

1. Inleiding1. Algemene inleiding2. Samenstelling en diversiteit van schoolpopulatie3. Onderzoeksvragen

4. Steekproef



Steekproef

Scholen: N = 165 Referentiesteekproef (118 scholen) Oversampling GOK-scholen (27 scholen) Oversampling Gentse scholen (20 scholen)

o Niet: oversampling methodescholen

Leerlingen: N = 5027 In 2003-2004 in 1e leerjaar Minimum 5 lln per school Wiskundescore op zowel begin- als eindtoets


Inhoud

1. Inleiding



Inhoud

1. Inleiding2. Omschrijving van variabelen

1. Afhankelijke variabele: prestaties wiskunde2. Instroomkenmerken3. Groepscompositievariabelen

3. Methode4. Resultaten5. Besluit


Afhankelijke variabele: prestaties wiskunde

Per leerling twee metingen: M0 (begin) en M1 (einde) Leerwinst = M1-M0


Inhoud





Inhoud


1. Afhankelijke variabele: prestaties wiskunde

2. InstroomkenmerkenGeslachtLeeftijdSocio-economische statusThuistaal

3. Groepscompositievariabelen 3. Methode4. Resultaten5. Besluit


Instroomkenmerken

Geslacht 49.7% meisjes 50.3% jongens

LeeftijdGeboortemaand:

januari = 0, februari = 1, … , december = 11


Instroomkenmerken: LeeftijdGeboortejaar: 1998 = 1, 1997 = 0, 1996 = -1, …


Instroomkenmerken: SES Continue variabele socio-economische status:

geconstrueerd o.b.v.: Opleiding moeder Opleiding vader Beroep moeder Beroep vader Inkomsten gezin

N Gemiddelde Minimum Maximum Standaarddeviatie

4542 0 -2.280 2.252 0.918

Van 485 lln: SES onbekend


Instroomkenmerken: Thuistaal

87; 2%

334; 7%

189; 4% 120; 2%

3500; 72%

607; 13%

Nederlands

West-Europese taal

Oost-Europese taal

Turks

Arabisch of Berbers

Andere taal


Inhoud





Groepscompositievariabelen

Sociale samenstelling: Per school werd gemiddelde SES berekend (o.b.v. SES-

scores van lln met begin- en eindscore wiskunde). Sociale diversiteit:

Standaarddeviatie van SES van lln per schoolo alle ll hebben dezelfde SES sociale diversiteit = 0. o Hoe hoger sociale diversiteit, hoe meer uiteenlopend de SES

van de lln op die school



Etnische samenstelling: percentage lln van elke thuistaalcategorie in de school:

• % Nederlandstalig• % West-Europees• % Oost-Europees• % Arabisch / Berber• % Turks• % Andere

(strikt genomen werken we met proporties)



Etnische diversiteit Herfindahl-index = 1 - [ (% Nederlands)² + (% West-

Europees)² + (% Oost-Europees)² + (% Turks)² + (% Arabisch of Berbers)² + (% Andere)² ]

Herfindahl-index = 0 Alle lln op school spreken dezelfde thuistaal

Herfindahl-index = 1Alle lln op school spreken een andere thuistaal


GroepscompositievariabelenN Gemiddeld

eMinimum Maximum Standaard-

deviatie

SES_gemiddelde

165 -0.02 -1.50 1.29 0.54

SES_diversiteit

165 0.74 0.36 1.13 0.15

Herfindahl 165 0.35 0 0.79 0.23

%NL 165 0.68 0 1 0.30

%WEUR 165 0.13 0 0.94 0.20

%OEUR 165 0.02 0 0.25 0.04

%TUR 165 0.07 0 0.93 0.14

%ARBER 165 0.04 0 0.46 0.07

%ANDER 165 0.02 0 0.45 0.05


Inhoud




Methode

Multiniveau-analyse Uitbreiding van meervoudige lineaire regressie Houdt rekening met hiërarchische structuur van

onderwijs 3 niveaus: 1. Metingen2. Leerlingen3. Scholen


Inhoud

1. Inleiding2. Omschrijving van variabelen3. Methode

4. Resultaten5. Besluit


Inhoud1. Inleiding2. Omschrijving van variabelen3. Methode4. Resultaten

1. Variantieverdeling over leerlingen schoolniveau2. Leerlingkenmerken als voorspeller3. Sociale diversiteit op school als predictor4. Etnische diversteit op school als predictor 5. Sociale samenstelling op school als predictor6. Etnische samenstelling op school als predictor7. Interacties tussen etnische schoolsamenstelling en thuistaal

van de leerling5. Besluit


Variantieverdeling over leerlingen schoolniveau

Aanvangsniveau wiskunde 74% van verschillen situeren zich op leerlingniveau 26% ligt op schoolniveau

Leerwinst wiskunde 80% van verschillen situeren zich op leerlingniveau 20% situeert zich op schoolniveau

Negatieve covariantie tussen intercept en leerwinst Hoe hoger aanvangsscore, hoe minder leerwinst wordt

geboekt, zowel op leerling- als schoolniveau.



1. Variantieverdeling over leerlingen schoolniveau2. Leerlingkenmerken als voorspeller3. Sociale diversiteit op school als predictor4. Etnische diversteit op school als predictor 5. Sociale samenstelling op school als predictor6. Etnische samenstelling op school als predictor7. Interacties tussen etnische schoolsamenstelling en thuistaal



Samenhang met geslacht


Samenhang met leeftijd

Geboortemaand Invloed op aanvangsscore

o Januarikinderen hebben hogere score dan decemberkinderen Invloed op leerwinst

o Decemberkinderen boeken meer leerwinst dan januarikinderen

Voorbeeldo Gemiddelde niet-vertraagde januarileerling start met score

van 58 en boekt 11 punten leerwinst. o Gemiddelde niet-vertraagde decemberleerling start met score

van 54 punten en boekt 12 punten leerwinst.


Samenhang met thuistaal



1. Variantieverdeling over leerlingen schoolniveau2. Leerlingkenmerken als voorspeller3. Sociale diversiteit op school als predictor4. Etnische diversiteit op school als predictor 5. Sociale samenstelling op school als predictor6. Etnische samenstelling op school als predictor7. Interacties tussen etnische schoolsamenstelling en thuistaal



Sociale diversiteit op school

Geen significante voorspeller voor aanvangsscores, noch voor leerwinst Of school bevolkt wordt door leerlingen met dezelfde

SES achtergrond, of met zeer uiteenlopende SES achtergrond, maakt geen verschil voor aanvangsscores, noch voor leerwinst.


Etnische diversiteit op school

Significante samenhang met aanvangsscore Hoe meer verschillende talen er gesproken worden op

school, hoe lager aanvangsscore wiskunde Geen significante samenhang met leerwinst


Sociale samenstelling op school

Significante samenhang met aanvangsprestaties wiskunde Hoge gemiddelde SES op school heeft (bovenop effect

van individuele SES-niveau) postief effect op aanvangsprestaties

Niet significant voor leerwinst


Etnische samenstelling

Hoe hoger % Nederlandstaligen Hoe hoger aanvangsprestaties Hoe kleiner leerwinst

% andere West-Europese talen Negatieve samenhang met aanvangsprestaties Geen samenhang met leerwinst

% Oost-Europese talen Geen significante samenhang; noch met

aanvangsprestaties, noch met leerwinst


Etnische samenstelling

% Turkstaligen Negatieve samenhang met aanvangsprestaties Positieve samenhang met leerwinst

% leerlingen die Arabisch / Berber spreken Negatieve samenhang met aanvangsprestaties Geen samenhang met leerwinst

% andere talen Geen significante samenhang; noch met

aanvangsprestaties, noch met leerwinst


Clusteranalyse met drie categorieën scholen

Hoge SES-school (W-Eur)Modale school (NL – gem. SES)Kansarme school (lage SES en etnisch divers)

Kansarme scholen: lagere aanvangsscore maar meer leerwinst.

Modale scholen: hogere aanvangsscore maar minder leerwinst



1. Variantieverdeling over leerlingen schoolniveau2. Leerlingkenmerken als voorspeller3. Sociale diversiteit op school als predictor4. Etnische diversiteit op school als predictor 5. Sociale samenstelling op school als predictor6. Etnische samenstelling op school als predictor7. Interacties tussen etnische schoolsamenstelling en

thuistaal van de leerling5. Besluit


Interacties tussen etnische schoolsamenstelling en thuistaal van leerling

Beïnvloedt een bepaalde etnische samenstelling van scholen wiskundeprestaties of leerwinst van leerlingen met dezelfde etnische achtergrond?

Aanvangsscore Turkstalig * %Turkstalige leerlingen: significant Vb: Alle leerlingen hebben lagere aanvangsscore naarmate

er meer Turkstalige leerlingen op school zitten, maar voor Turkstaligen is deze samenhang minder negatief.

Leerwinst Geen significante interactie-effecten Vb: Voor Turkse leerling maakt het geen verschil voor

leerwinst of er veel of weinig Turkse leerlingen op school zitten (idem voor andere taalgroepen).


4647484950515253545556575859

100,00% 200,00% 300,00% 400,00% 500,00%

% Turkstalige leerlingen

Aan

van

gssco

re W

isku

nd

e L

1

NL

WEUR

OEUR

TUR

ARBER

ANDER


0% 20% 40% 60% 80%Significant interactie-effect


Studiedag XXX


Ter vergelijking (Geen significant interactie-effect)

51

53

55

57

59

61

63

0% 20% 40% 60% 80%

% Nederlandstaligen op school

aan

van

gss

core

wis

kun

de

L1

NL

WEUR

OEUR

TUR

ARBER

ANDER


Inhoud

1. Inleiding2. Omschrijving van variabelen3. Methode4. Resultaten

5. Besluit


Inhoud


5. Besluit1. Significante groepscompositie-effecten

2. Beperkingen en suggesties vervolgonderzoek3. Beleidsimplicaties


Significante groepscompositie-effecten

Sociale diversiteit: geen significante effecten

Etnische diversiteit: Significante samenhang met aanvangsscore Geen significante samenhang met leerwinst

Sociale samenstelling: Significante samenhang met aanvangsscore Geen significante samenhang met leerwinst


Studiedag XXX


Etnische samenstelling Hoog % Nederlandstaligen

o Positieve samenhang met aanvangsscoreo Negatieve samenhang met leerwinst

Hoog % Anderstaligeno Negatieve samenhang met aanvangsscoreo Positieve samenhang met leerwinst

Interactie-effecten tussen etnische samenstelling en thuistaal: Turkstalig * %Turkstaligen significante samenhang met

aanvangsscore


Studiedag XXX


Etnisch (thuistaal) Sociaal (SES)

Beginscore Leerwinst Beginscore Leerwinst

Samen-stelling

+ % Nederl. — % anderst.

— % Nederl. +

% anderst.

+ 0

Diversiteit — 0 0 0

— staat voor negatieve samenhang+ staat voor positieve samenhang0 staat voor geen significante samenhang


Inhoud

1. Inleiding2. Omschrijving van variabelen3. Methode4. Resultaten5. Besluit

1. Significante groepscompositie-effecten2. Beperkingen en suggesties

vervolgonderzoek3. Beleidsimplicaties


Beperkingen en suggesties vervolgonderzoek

Groepscompositie-effecten bij aanvang 1e leerjaar?Kleuteronderwijs?Selectie-effecten?

Effecten na 1e leerjaar?

Effecten op andere variabelen dan wiskundeprestaties? Andere vakken? Niet-cognitieve variabelen? …


Beperkingen en suggesties vervolgonderzoek

Gaat het om grote mate van diversiteit, of om groot percentage anderstaligen? Verder onderzoek: bijv. Turken in scholen met veel

Turken vergelijken met Turken in smeltkroesscholen

Welke factoren bepalen dat sommige ‘kansarme’ en ‘kansrijke’ scholen veel leerwinst boeken, en andere weinig leerwinst boeken? Onderzoek naar succescomponenten


Inhoud


5. Besluit1. Significante groepscompositie-effecten2. Beperkingen en suggesties vervolgonderzoek3. Beleidsimplicaties


Beleidsimplicaties

Opmerking vooraf Verregaande conclusies zijn voorbarig gezien

beperkingen onderzoekGrote mate van etnische diversiteit: als risicofactor

beschouwen “Smeltkroesscholen” verdienen extra ondersteuning en

middelen om achterstand waarmee ze starten, te kunnen inhalen

Etnische samenstelling: Extra monitoring en middelen voor scholen met veel

anderstaligen (vnl. Turkstaligen)


Studiedag XXX

BeleidsimplicatiesSociale samenstelling:

Extra middelen voor scholen met lage gemiddelde SESLeerwinst is grootst in scholen met zwakste publiek– Hoe slagen deze scholen hierin? Nog te onderzoeken!– Indicatie voor geslaagd GOK-beleid ?

Maar: GOK-beleid kijkt naar leerlingkenmerken, niet naar groepscompositie– Ons onderzoek suggereert dat er onderscheid is tussen:• scholen met veel diversiteit• scholen met veel anderstaligen maar weinig

diversiteit


Vragen / opmerkingen

Vragen?

Bedankt voor uw aandacht!

Opmerkingen en suggesties naar: [email protected]@[email protected]@ped.kuleuven.be

mailto:[email protected]




M. Vandecandelaere, G. Vanlaar, B. De Fraine, J. Van Damme, & J.P. Verhaeghe (2011)

Documents

Transcript of M. Vandecandelaere, G. Vanlaar, B. De Fraine, J. Van Damme, & J.P. Verhaeghe (2011)