Luisteren naar kinderenLuisteren naar kinderenDe nieuwe methode voor overleg in De nieuwe methode voor overleg in

het gezinhet gezin

Dr. Thomas GordonDr. Thomas GordonTirion (Baarn), z.j. Tirion (Baarn), z.j.

Eerder verschenen bij Elsevier (Amsterdam) in 1976Eerder verschenen bij Elsevier (Amsterdam) in 1976

Vertaling van P.E.T. parent effectiveness training (1970)Vertaling van P.E.T. parent effectiveness training (1970)

Alle mogelijke gedragingen

van het kind

Acceptatieschema voor Acceptatieschema voor oudersouders

Acceptatie

Niet-acceptatie

Ouders zijn menselijkOuders zijn menselijk

Acceptatie is persoonlijkAcceptatie is persoonlijk Acceptatie is situatieafhankelijk (en Acceptatie is situatieafhankelijk (en

stemmingsafhankelijk)stemmingsafhankelijk) Acceptatie kan per kind verschillenAcceptatie kan per kind verschillen Ouders kunnen (en mogen) Ouders kunnen (en mogen)

inconsequent zijninconsequent zijn Ouders hoeven geen gesloten Ouders hoeven geen gesloten

front te vormenfront te vormen

Communicatie in schemaCommunicatie in schema

Coderingsproces

Decoderingsproces

kind

ouder

Code

Actief luisteren: controleren of de boodschap juist is vertaald

Hinderpalen voor actief Hinderpalen voor actief luisterenluisteren

Bevelen, dirigeren, Bevelen, dirigeren, commanderencommanderen

Waarschuwen, berispen, Waarschuwen, berispen, dreigendreigen

Vermanen, moraliseren, Vermanen, moraliseren, prekenpreken

Adviseren, oplossingen of Adviseren, oplossingen of suggesties aandragensuggesties aandragen

De les lezen, beleren of De les lezen, beleren of logische argumenten logische argumenten aanvoerenaanvoeren

Oordelen, kritiseren, het Oordelen, kritiseren, het ermee oneens zijn, ermee oneens zijn, beschuldigenbeschuldigen

Prijzen, het ermee eens Prijzen, het ermee eens zijnzijn

Schelden, belachelijk Schelden, belachelijk maken, beschaamd makenmaken, beschaamd maken

Interpreteren, analyseren, Interpreteren, analyseren, diagnose stellendiagnose stellen

Geruststellen, sussen, Geruststellen, sussen, troostentroosten

Uitvragen, ondervragen, Uitvragen, ondervragen, vragen stellenvragen stellen

Zich terugtrekken, Zich terugtrekken, afleiden, toegeven, over afleiden, toegeven, over iets anders prateniets anders praten

Voorwaarden voor actief Voorwaarden voor actief luisterenluisteren

Je moet tijd hebbenJe moet tijd hebben Je moet echt willen helpenJe moet echt willen helpen Je moet in staat zijn om de gevoelens van Je moet in staat zijn om de gevoelens van

het kind te accepterenhet kind te accepteren Je moet er vertrouwen in hebben dat het Je moet er vertrouwen in hebben dat het

kind het aankankind het aankan Niet vergeten dat gevoelens van Niet vergeten dat gevoelens van

voorbijgaande aard zijnvoorbijgaande aard zijn Je moet het kind zien als een zelfstandig Je moet het kind zien als een zelfstandig

individuindividu

Ik-boodschapIk-boodschap

Niet-aanvallende communicatie gaat Niet-aanvallende communicatie gaat het beste in een het beste in een ik-boodschapik-boodschap::

Benoem het Benoem het gevoelgevoel dat je krijgt dat je krijgt Benoem het Benoem het gedraggedrag waardoor het komt waardoor het komt Benoem de Benoem de gevolgengevolgen van dat gedrag van dat gedrag

Probeer de ik-boodschap positief te Probeer de ik-boodschap positief te formulerenformuleren

Wie heeft het probleem?Wie heeft het probleem?

Het probleem ligt bij het kind

Geen probleem

Het probleem ligt bij de ouder

Het kind ervaart een probleem

Het gedrag van het kind is een probleem voor de ouder

Acceptatiegebied

Niet-acceptatiegebied

acceptatielijn

Het kind begint met contact Het kind begint met contact zoekenzoeken

Ouder is toehoorderOuder is toehoorder Ouder is raadgeverOuder is raadgever Ouder wil kind helpen Ouder wil kind helpen Ouder is klankbordOuder is klankbord Ouder is het kind behulpzaam Ouder is het kind behulpzaam

bij het zoeken naar eigen bij het zoeken naar eigen oplossingoplossing

Ouder accepteert de Ouder accepteert de oplossing van het kindoplossing van het kind

Ouder is allereerst Ouder is allereerst geïnteresseerd in de geïnteresseerd in de behoeften van het kindbehoeften van het kind

Ouder is min of meer passiefOuder is min of meer passief

De ouder begint met contact De ouder begint met contact zoekenzoeken

Ouder is zenderOuder is zender Ouder oefent invloed uitOuder oefent invloed uit Ouder wil zichzelf helpenOuder wil zichzelf helpen Ouder wil zijn ongenoegen Ouder wil zijn ongenoegen

kwijtkwijt Ouder moet zelf een oplossing Ouder moet zelf een oplossing

zoekenzoeken De oplossing moet voor de De oplossing moet voor de

ouder bevredigend zijnouder bevredigend zijn Ouder is voornamelijk Ouder is voornamelijk

geïnteresseerd in zijn eigen geïnteresseerd in zijn eigen behoeftenbehoeften

Ouder is assertiefOuder is assertief

Probleem ligt bij het kind

Probleem ligt bij de ouder

Als het probleem bij de ouder ligt, Als het probleem bij de ouder ligt, heeft deze drie opties:heeft deze drie opties:

1. Het kind veranderen2. De omgeving veranderen3. Zichzelf veranderen

Conflictoplossende Conflictoplossende strategieënstrategieën

Win/verliesmethodesWin/verliesmethodes Methode I: de ouder wintMethode I: de ouder wint Methode II: het kind wintMethode II: het kind wint Deze methodes gebruiken machtDeze methodes gebruiken macht

Geen verliesmethodeGeen verliesmethode Methode III: onderhandelen tot een voor Methode III: onderhandelen tot een voor

iedereen aanvaardbare oplossing iedereen aanvaardbare oplossing gevonden isgevonden is

Hierbij wordt geen macht gebruiktHierbij wordt geen macht gebruikt

Gebruik van macht – gevolgen Gebruik van macht – gevolgen (lange termijn)(lange termijn)

1.1. Verzet, zich afzetten, Verzet, zich afzetten, opstandigheid, negativismeopstandigheid, negativisme

2.2. Haat, boosheid, vijandigheidHaat, boosheid, vijandigheid3.3. Agressie, wraakneming, terugslaanAgressie, wraakneming, terugslaan4.4. Liegen, gevoelens verbergenLiegen, gevoelens verbergen5.5. Anderen de schuld geven, klikken, Anderen de schuld geven, klikken,

bedriegenbedriegen6.6. Domineren, de baas spelen, Domineren, de baas spelen,

tiranniserentiranniseren

Gebruik van macht – gevolgen Gebruik van macht – gevolgen (lange termijn)(lange termijn)

1.1. Beslist willen winnen, niet tegen verlies kunnenBeslist willen winnen, niet tegen verlies kunnen2.2. Een verbond sluiten, samenspannen tegen Een verbond sluiten, samenspannen tegen

oudersouders3.3. Onderwerping, gehoorzaamheid, meegaandheidOnderwerping, gehoorzaamheid, meegaandheid4.4. De gunst zoeken, in een goed blaadje proberen De gunst zoeken, in een goed blaadje proberen

te komente komen5.5. Inschikkelijkheid, gebrek aan zelfredzaamheid, Inschikkelijkheid, gebrek aan zelfredzaamheid,

bang zijn iets nieuws te proberen, eisen dat bang zijn iets nieuws te proberen, eisen dat succes verzekerd issucces verzekerd is

6.6. Zich onttrekken, ontsnappen, fantaseren, Zich onttrekken, ontsnappen, fantaseren, regressieregressie

Wanneer wel methode I Wanneer wel methode I (macht)(macht)

Bij direct gevaarBij direct gevaar Bij ernstige tijdnoodBij ernstige tijdnood Als de behoeften van de ouder zeer Als de behoeften van de ouder zeer

kritiek zijnkritiek zijn

In die gevallen is de ouder ook niet in In die gevallen is de ouder ook niet in staat om de juiste gemoedsrust te staat om de juiste gemoedsrust te vinden om methode III te gebruikenvinden om methode III te gebruiken

Zes fasen van de Zes fasen van de geen-verliesmethodegeen-verliesmethode

1.1. De aard van het conflict vaststellen en De aard van het conflict vaststellen en verder definiërenverder definiëren

2.2. Eventuele alternatieve oplossingen Eventuele alternatieve oplossingen bedenkenbedenken

3.3. De alternatieve oplossingen evaluerenDe alternatieve oplossingen evalueren4.4. Beslissen wat de meest aanvaardbare Beslissen wat de meest aanvaardbare

oplossing is (gezamenlijk)oplossing is (gezamenlijk)5.5. Bedenken hoe de oplossing uitgevoerd Bedenken hoe de oplossing uitgevoerd

kan worden (concrete afspraken)kan worden (concrete afspraken)6.6. Naderhand nog eens nagaan of de Naderhand nog eens nagaan of de

oplossing werktoplossing werkt

Bij conflicten tussen kinderen Bij conflicten tussen kinderen onderlingonderling

Ga geen scheidsrechter spelenGa geen scheidsrechter spelen Stimuleer het gebruik van de geen-Stimuleer het gebruik van de geen-

verliesmethode door de kinderen verliesmethode door de kinderen onderlingonderling

Begeleid hen door actief te luisteren Begeleid hen door actief te luisteren (en te vertalen)(en te vertalen)

Deze aanpak werkt alleen bij Deze aanpak werkt alleen bij behoeftenconflictenbehoeftenconflicten en niet bij en niet bij waardebotsingenwaardebotsingen..

Normen en waarden kunnen niet Normen en waarden kunnen niet worden opgedrongen, maar alleen worden opgedrongen, maar alleen overgedragen door het goede overgedragen door het goede voorbeeld te geven.voorbeeld te geven.

Waardebotsingen vereisen Waardebotsingen vereisen acceptatieacceptatie

WaardebotsingenWaardebotsingen Huiswerk: hoelang, Huiswerk: hoelang,

hoeveel, wanneerhoeveel, wanneer Kleding / kapselKleding / kapsel Keuze van vriendenKeuze van vrienden Besteding van zakgeldBesteding van zakgeld Etc.Etc.

Problemen die voor de Problemen die voor de verantwoording van de kinderen verantwoording van de kinderen gelaten worden.gelaten worden.

Er wordt geen gezamenlijke oplossing Er wordt geen gezamenlijke oplossing gezocht.gezocht.

BehoeftenconflictenBehoeftenconflicten Meehelpen in het Meehelpen in het

huishoudenhuishouden Zakgeld: hoeveel en Zakgeld: hoeveel en

wat moet er allemaal wat moet er allemaal van betaald wordenvan betaald worden

Gebruik van de Gebruik van de telefoontelefoon

Etc.Etc.

Problemen waar een oplossing voor Problemen waar een oplossing voor gezocht gaat worden, waarbij gezocht gaat worden, waarbij beide partijen winst boeken.beide partijen winst boeken.

Onaanvaardbaar gedrag Onaanvaardbaar gedrag veranderen door de omgeving veranderen door de omgeving

te veranderente veranderen De omgeving verrijkenDe omgeving verrijken De omgeving verarmenDe omgeving verarmen De leefruimte van het kind uitbreidenDe leefruimte van het kind uitbreiden De leefruimte van het kind beperkenDe leefruimte van het kind beperken De omgeving vereenvoudigenDe omgeving vereenvoudigen Een alternatieve activiteit aanbiedenEen alternatieve activiteit aanbieden Het kind voorbereiden op verandering in Het kind voorbereiden op verandering in

zijn omgevingzijn omgeving Organiseer met oudere kinderen zoveel Organiseer met oudere kinderen zoveel

mogelijk van te vorenmogelijk van te voren

Conflicten voorkomen door Conflicten voorkomen door zelf te veranderenzelf te veranderen

Soms loont het om ook kritisch de Soms loont het om ook kritisch de eigen houding te evalueren: in alle eigen houding te evalueren: in alle andere relaties (op de werkvloer, bij andere relaties (op de werkvloer, bij vrienden, etc.) gebeurt het wel eens vrienden, etc.) gebeurt het wel eens dat de eigen houding aangepast moet dat de eigen houding aangepast moet worden om conflicten te voorkomen. worden om conflicten te voorkomen. Dat geldt soms ook voor opvoeder-kind Dat geldt soms ook voor opvoeder-kind relaties. relaties.

Door zelf te veranderen is het Door zelf te veranderen is het makkelijker om voor jou niet-makkelijker om voor jou niet-acceptabel gedrag toch te acceptabel gedrag toch te accepteren.accepteren.

Laat het kind zien dat het Laat het kind zien dat het onvoorwaardelijk wordt onvoorwaardelijk wordt geaccepteerd, en ouderliefde niet geaccepteerd, en ouderliefde niet afhankelijk is van het voldoen aan afhankelijk is van het voldoen aan ouderlijke verwachtingen.ouderlijke verwachtingen.