810

Columnisten:Naam Achternaam pagina 00

Naam Achternaam pagina 00

Naam Achternaam pagina 00

Kopregel over 2 regels

pagina 00

Kopregel over 2 regels

pagina 00

Kopregel over 2 regels

pagina 00

Kopregel over 2 regels

pagina 00

Hét vakblad voor managers en ict-professionals Jaargang 4 Nr. 12 - 18 december 2014

Machine-opstand komt eraanStephen Hawking herhaalt zijn waar-schuwing: “Pas op, computers dreigen de mensheid te vernietigen.” Hij acht de kans op een wereldramp bijna zeker.

pagina 14

China smartphone-kampioenChina groeide in het tweede kwartaal van dit jaar uit tot de grootste smart-phoneleverancier ter wereld. Zuid-Korea had een aandeel van 30,1 procent en China 31,3 procent.

pagina 14

FB-berichten doorzoekbaarDe optie om te zoeken in Facebook-berichten op de tijdlijn van gebruikers is vooralsnog alleen beschikbaar voor Amerikaanse Facebook-gebruikers.

pagina 14

Thuiskopie vangt € 33,5 ml.Het geschil tussen de Staat en Stichting Th uiskopie over de hoogte van de thuiskopieheffi ng in de jaren 2007 tot 2012, is geschikt. De staat betaalt € 33,5 miljoen.

pagina 14

Drone-onderzoek weg uit VS Amazon waarschuwt de Amerikaanse Federal Aviation Administration dat het zijn drone-onderzoek verder naar het buitenland zal verplaatsen, om een uit-zondering af te dwingen.

pagina 14

Nieuws over Windows 10Het bedrijf zal eind januari 2015 de previewversie voor consumenten van Windows 10 onthullen. Ook is er meer informatie over spraakassistent Cortana in het nieuwe OS.

pagina 14

Deal ABN AMRO en IBM IBM gaat de komende tien jaar wereld-wijd de it-infrastructuur van ABN AMRO beheren in de cloud. Met de onlangs aangekondigde overeenkomst zijn miljarden dollars gemoeid.

pagina 15

Hack op Sony PicturesEind november werden de meeste werk-computers van medewerkers van Sony Pictures door zogeheten ransomware overgenomen. Dit heeft nogal wat stof doen opwaaien.

pagina 15

Computers beginnen te denken en te praten en te communiceren en problemen op te lossen. Ze ontpoppen zich tot virtuele werk-nemers. Over robots en kunstmatige intelligentie wordt nog altijd gespro-ken alsof het iets van de toekomst is. Dat imago moet maar eens grondig

worden opgepoetst, want het is er al. En het is al zodanig ver gevorderd dat wij er allemaal mee te maken krijgen straks. In dagboeknotities geeft Fred Teunissen in dit artikel zijn indrukken weer van het Gartner Symposium. Ook maakt hij de lezer deelgenoot van een

innerlijke tweestrijd die het dilemma omtrent dit onderwerp helder weer-geeft : moeten we robots omarmen of eerder vrezen?

pagina 3

68

kennis delen • kennis maken

KENNIS DELEN • KENNIS MAKEN

Hét vakblad voor managers en ict-professionals Jaargang 4 Nr. 12 - 18 december 2014

Columnisten:

Brenno de Winter pagina 5

Marco Lesmeister pagina 13

Sylvia Huydecoper pagina 15

Nieuw licentiemodel Windows

pagina 10

Het nieuwe mailen

pagina 11

Data als olie van bedrijfsmotor

pagina 12

Kennisgebaseerd werken

pagina 16

The Next Big Thing

20Ieder najaar strijken CIO’s, CEO’s, CTO’s en andere verantwoordelijken van IT en business uit de (ruime) regio Europa neer in Barcelona om op het Gartner Symposium bijgepraat te worden over de business-impact van belangrijke technologische ontwikkelingen. Dit jaar ging het – net als vorig jaar – vooral over de digitalisering van de business. Een omwenteling die geen bedrijfstak ongemoeid laat. Terwijl deze trend nog volop aan het indalen is, dient de volgende – nog veel ingrijpender – zich al aan: cognitive computing.

Experimenteren met dataIedereen verspreidt dagelijks onnoemelijke hoeveelheden data over zijn of haar gedrag. Ons betaalgedrag wordt vastgelegd door winkeliers en door banken en via onze GSM vertellen we hoe we bewegen in Nederland, in supermarkten en op stations. Camera’s leggen onze gedragingen vast en op de sociale media laten we allemaal meningen en emoties achter. Al die data wordt informatie zodra je er betekenis aan geeft . We krijgen steeds meer inzicht in van alles en nog wat, helemaal als we bereid zijn die data te bekijken met een andere, minder voor de hand liggende bril.

The Digital EnterpriseIn het najaar organiseren grote it-leveranciers hun jaarlijkse klanten- en partner-evenement. Voor ICT/Magazine vloog Mirjam Hulsebos de oceaan over en bezocht de evenementen van Soft ware AG en Dell. Ze kreeg een beter beeld van hoe ‘Th e Digital Enterprise’ er nu werkelijk uitziet. Op het event van Soft ware AG in New Orleans werden Philips, DSM en Koninklijke Dirkzwager als witte raven gepresenteerd op het gebied van digitale transformatie.

De visie op 2015

Net als vorig jaar vroegen wij voor deze decembereditie aan organisaties om voor waarzegger te spelen. Een kleine dertig bedrijven delen met u hun inzichten, visies en voorspelling voor het volgende jaar en soms ook voor daarna. Iedereen bekijkt dat deel van de markt waar hij of zij actief is, wat een prachtige dwars-doorsnede oplevert van wat ons op ict-gebied mogelijk allemaal te wachten staat. Wat er ook gaat komen, over één ding zijn alle visionairs het eens: de verande-ringen in de ICT, het bedrijfsleven en onze maatschappij gaan sneller dan ooit! Het lijkt wel alsof onze wereldbol steeds sneller gaat draaien.

kennis delen • kennis maken

WWW.ICTMAGAZINE.NL

The Next Big Thing Experimenteren met dataIedereen verspreidt dagelijks onnoemelijke hoeveelheden data over zijn of haar gedrag. Ons betaalgedrag wordt vastgelegd door winkeliers en door banken en via onze GSM vertellen we hoe we bewegen in Nederland, in supermarkten en op stations. Camera’s leggen onze gedragingen vast en op de sociale media laten we allemaal meningen en emoties achter. Al die data wordt informatie zodra je er betekenis aan geeft . We krijgen steeds meer inzicht in van alles en nog wat, helemaal als we bereid zijn die data te bekijken met een andere, minder voor de hand liggende bril.

The Digital EnterpriseIn het najaar organiseren grote it-leveranciers hun jaarlijkse klanten- en partner-evenement. Voor ICT/Magazine vloog Mirjam Hulsebos de oceaan over en bezocht de evenementen van Soft ware AG en Dell. Ze kreeg een beter beeld van hoe ‘Th e Digital Enterprise’ er nu werkelijk uitziet. Op het event van Soft ware AG in New Orleans werden Philips, DSM en Koninklijke Dirkzwager als witte raven gepresenteerd op het gebied van digitale transformatie.

Denkende machines

Marco LesmeisterSylvia Huydecoper pagina 15

kennis delen • kennis makenKENNIS DELEN • KENNIS MAKEN

MAXfocusTM bekroonde producten die 100% gefocust zijn op de behoeften van ICT- en System Integrators:

WAAROM MAX?

Remote Monitoring Hybrid Backup Mail Security ServiceDesk

www.maxfocus.com/max-nlOntdek meer met de gratis 30-daagse pobeerversie:

MAXfocus Nederland

+31 885 22 22 85 | NLsales@maxfocus.com

WAAROM MAX?WAAROM MAX?W

Onze ervaring met de mensen van MAX, van commercie en

techniek tot facturering, is geweldig geweest!

Mark McComas, Algemeen Directeur, West Coast Networking

GFI MAX

is nu

MAXfocu

s

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

www.ictmagazine.nl

318 december 2014

TRENDS & ICT

1 zie www.owasp.org

Denkende machinesGartner Symposium/ITxpo in teken van disruptieve digitalisering

door: Fred Teunissen

Op de luchthaven van Barcelona raak ik na het ophalen van mijn bagage de weg even kwijt. Dat was vorig jaar precies zo en op precies hetzelfde punt in de hal, realiseer ik me. Het is de eerste déjà vu van deze reis. Er zullen er meer volgen. Maar al snel wordt het me duidelijk: hier staat iets belangrijks te gebeuren.

Ik herinner mij 2004, de persbriefi ng van Skype in hotel Royal Riviera in Cap Ferrat bij Nice. Destijds wist nog vrijwel niemand wat Skype was. Zoals nu nog amper iemand weet wie of wat Amelia is. Ik zal het maar meteen verklappen: Amelia is een kunst-matig brein. Een virtuele helpdeskmede-werkster die kan meedenken en zelfs kan meevoelen.

Zondag 9 novemberIn de namiddag kom ik aan bij het CCIB (Centre de Convencions Internacional de Barcelona). Alles ziet er precies zo uit als vorig jaar. Alsof er geen tijd verstreken is. Ook binnen in het grote complex lijkt november 2013 uit de as herrezen. Dezelfde kleuren, dezelfde indeling, dezelfde slogans, nou ja voor 90 procent dan. Vorig jaar stond ‘the digital world’ centraal. Nu is het thema ‘driving digital business’. What’s the diff erence? Bij mijn verblijfplaats, een &B-boot in de nabijgelegen jachthaven, ervaar ik een eerste verschil. De Nederlandse eigenaar geeft me de hut naast die van vorig jaar.

Maandagmorgen 10 novemberBij het ontbijt praat ik met een Italiaanse CIO. Er is telepathie in het spel. Hij stelt de vraag die mij op datzelfde moment ook bezighoudt: signaleert Gartner als louter waarnemer wat er gebeurt, of zet Gartner zelf de trend (met daarachter de it-indus-trie)? Hoe onafh ankelijk zijn de voorspellingen? We neigen allebei naar het eerste antwoord en geven tot nader order Gartner de ‘benefi t of the doubt’.In de grote zaal van het CCIB – vlak voordat de openings-keynote losbarst – tuurt negentig procent van de vijfduizend aanwezigen op een beeldscherm en veegt en toetst dat het een aard heeft . Ik – met een notitieblokje en pen op mijn schoot – zit tussen viereneenhalfduizend zombies. Het leggen van

contact met de buren voor, achter of opzij, stuit op onzichtbare, maar zeer voelbare muren. Contact leidt af. Totdat ik mijn rechterbuurman even uit de screenmode weet te wrikken en in de ogen mag zien. Ik wijs links en rechts in de rij op al die screen junks, doe ze na met wat handgebaren en hij schiet zowaar in de lach.

Nexus of ForcesDe openings-keynote heeft de vorm van een estafette. Starring: Gartners CEO Gene Hall, Head of Research Peter Sondergaard, VP Research Tina Nunno en onze landgenoot en big data expert Frank Buytendijk.

Hall hamert de kernboodschap er in. Met de mantra, die vorig jaar al opgeld deed: “Every budget is an it-budget. Every company is a technology company. Each and every business unit is a technology start-up.” Dat is zo, aldus Hall, door de Nexus of Forces, een term die Gartner gebruikt om de synergie van social, mobile, cloud and information aan te duiden. Deze Nexus is de drijvende kracht van de digitalisering en de impact ervan wordt nog versterkt door de opkomst van het Internet der Dingen. In Gartner jargon: Th e Nexus meets the Internet of Everything. “Maximaal twee jaar hebben bedrijven nog om hun strategie aan te passen aan deze nieuwe werkelijkheid,” zo houdt Hall de zaal voor, anders kunnen ze het schudden. Peter Sondergaard geeft een opsomming

van onderzoeksresultaten die tot nadenken stemmen:• 38 procent van alle uitgaven aan IT gaat in 2014

buiten de it-afdeling om. In 2013 was dat 21 procent, dus dit aandeel groeit snel. In 2017 zal het 50 procent geworden zijn, voorspelt Gartner. Het zijn vooral de marketing- en salesafdelingen die op eigen houtje

IT inkopen.• De budgetten van it-afdelingen zelf groeien met een

magere 1 procent per jaar.• In 2018 zal nog maar de helft van alle servers eigen dom

van bedrijven en instellingen zijn. De andere helft zal als dienst vanuit de cloud worden afgenomen.

• Een derde van alle banen (!) zal in 2025 zijn ver-vangen door robots en smart machines. Dat geldt zeker ook voor banen in de IT.

VerschuivingWat ik in het bijzonder een interessante set aan gegevens vindt is de verschuiving van de komende jaren in de verdeling van de uitgaven aan IT.

Verdeling van it-uitgavenSondergaard vertelt dat veel bedrijven in hun maag zitten met de hoge investeringen die nodig zijn om over te schakelen op digitale business, om-dat de marges lager zijn dan ze gewend waren. De oude business-modellen, gebaseerd op effi ciency en kostenbeheersing en ROI-berekeningen gelden niet meer. In het nieuwe paradigma draait het om modellen die op groei zijn gebaseerd. Hij noemt Siemens, Caterpillar en de Saxo Bank als voorbeel-den van de nieuwe aanpak. De Saxo Bank omdat deze zijn beste klanten als experts inschakelt bij de dienstverlening aan andere klanten. Duidelijk een bank die uit een ander vaatje tapt.

Digital humanHet gaat om een ‘digital fi rst strategie’, onderstreept Sondergaard. “Ook al omdat het gedrag van con-

sumenten veranderd is. Vaak is het eerste bewuste moment van de dag een digitaal moment. Mensen pakken eerst hun scherm en pas dan begint hun dag. Jonge mensen willen tegenwoordig meer zaken delen. Auto’s bijvoorbeeld. Daar hebben ze geen moeite mee. Maar haal hun scherm eens bij hen weg...”En dan vallen die twee woorden: Digital human. “Leaders must build their business for the digital human.” Heb ik dat goed gehoord? Digital human? Jazeker, hij zegt het echt. Wat een creepy term! Wat moet ik me voorstellen bij een digitale mens? Een mens die digitaal empowered is? Of een mens die digitaal is ingepakt in een web van intelligente voorwerpen? Die via dat web bestuurd wordt door degenen die de controle over dat web hebben? Een human die als screen junkie en digitale autist zijn levensdagen slijt. Wie zei daar Matrix? Help! Het beeld van die viereneenhalfduizend screen junks van daarnet extrapoleert: overal zombies die men-taal geteleporteerd zijn naar een digitaal elders. Onbenaderbaar. Onaanraakbaar… Dan neemt Tina Nunno het stokje van Sondergaard over.

Oud en nieuwZe beschrijft ‘bimodal IT’. Kort samengevat: Doe de oude IT op de oude manier en de nieuwe op de nieuwe. Bij de oude IT – Mode 1 – gaat het om beschikbaarheid, veiligheid en soliditeit. Bij de nieuwe – Mode 2- om wendbaarheid, creativiteit en snelheid. “Stel bij ieder project duidelijk van te-voren vast of het in Mode 1 of in Mode 2 moet plaatsvinden. Ga niet proberen alle projecten op dezelfde manier te managen, want dat wordt een ramp. Voor Mode 2 heb je een ander type mens nodig, andere competenties. Mode 1 en 2 hebben allebei hun eigen plaats en waarde.”Tot slot brengt Frank Buytendijk een ethisch accent aan in het vierluik. Hij onderscheidt twee benade-ringen: die van de ‘digital machinist’ (lees: Mode 1) en die van de ‘digital humanist’ (lees: Mode 2). Als illustratief voorbeeld noemt hij een intensive care afdeling uit de werkelijkheid die de effi ciency van de werkprocessen wil verbeteren. De digital machinist kijkt of er in de processen zoals die zijn vastgelegd nog ergens winst valt te behalen. Maar een door het ziekenhuis aangetrokken etnograaf – de digitale humanist – toont aan dat de feitelijke gang van zaken

Nu Komende jaren

Services 23% 45%Software 20% 20%Hardware 16% 10%Personeel 41% 25%

Amelia is een kunstmatig brein. Een virtuele helpdeskmedewerkster die

kan meedenken en kan meevoelen

www.ictmagazine.nl

418 december 2014

TRENDS & ICT

in de IC op sommige punten anders verloopt dan in de vastgelegde processen. Zou je die laatste zijn gaan verbeteren dan zou dat juist tot een verslech-tering van de situatie geleid hebben. De les: “Listen and get out of the way.”

Maandagmiddag 10 novemberAls ik in de perskamer zit, dringt het tot mij door dat er tot nu toe met geen woord is gerept over de internationale situatie. Dat is ongebruikelijk voor grote internationale it-bijeenkomsten. Bovendien zou het nu gepast zijn iets te zeggen over de spanningen tussen het Westen en Rusland. Maar geen woord daarover. Het voelt daarom alsof het beeld van Gartner zich dit jaar in een onwezenlijk vacuüm ontvouwt. Waarom wordt dit onderwerp niet aan-gesneden? Is het te controversieel? Is er wishful thinking in het spel (‘het zal wel weer overwaaien’)? Ik vind het maar vreemd.

EthiekTijdens de eerste persconferentie direct na de lunch geven Nunno en Buytendijk een nadere toelichting. Onder meer komen de gevolgen van de bimodale benadering voor de plaats van de IT in de organisatie ter sprake. Het is denkbaar, zegt Buytendijk dat er meerdere (Mode 2) it-afdelingen in één organisatie zijn, die los staan van de centrale (Mode 1) it-afdeling en onafh ankelijk opereren. De Chief Marketing Offi cer zou dan de scepter kunnen zwaaien over dergelijke Mode 2 activiteiten, terwijl de CIO als vanouds Mode 1 mag bestieren. Na afl oop praat ik nog wat na met Buytendijk. Wat moet ik toch met die digital human, vraag ik hem. En waarom gebruikt hij die term zelf niet?“Je kunt er allerlei defi nities op loslaten,” reageert hij en somt er enkele op. “Maar inderdaad,” vervolgt hij daarna, “ik gebruik liever de term digital humanist, omdat daarmee een ethische snaar wordt aangeraakt. Ethiek wordt belangrijker nu de digitalisering steeds dieper in de samenleving doordringt.”

Weinig nieuwsRond een uur of drie in de middag realiseer ik mij dat ik nog niet veel nieuws gehoord. Er zijn liefst veertig break-out sessies waar ik deze namiddag een keus uit kan maken. Too much. Op gevoel kies ik voor ‘How and Why Technology Is Becoming a Core Competency (Again)’ door Frank Raskino van Gartner. Raskino stelt dat 1999 het laatste jaar was waarin technologie nog echt de volle aandacht had van de board. Daarna kwam de klad erin. Oorzaak? De impact van het boek IT doesn’t matter van Nicholas Carr. Er is gesneden en gesnoeid bij het leven. Een machtige krachtbron heeft daardoor te lang op een te laag pitje gestaan. Gevolg is dat er nu

een schreeuwende inhaalbehoeft e is. Veel CEO’s moeten spoorslags terugkomen op hun gering-schattende kijk op IT. Sommigen van hen vinden dat ‘profoundly irritating’, aldus Raskino. IT doet er wel degelijk toe en niet zo zuinig ook. ’s Avonds, terug aan boord, loop ik de Italiaanse CIO tegen het lijf en we hebben opnieuw een tele-pathisch moment. We kijken elkaar vragend aan en zeggen dan om beurten iets als “weinig nieuws.”

Dinsdagmorgen 11 novemberAlles goed en wel, als journalist blijf ik op zoek naar de beweging. Naar nieuws. Ik ben meer van het type Mode 2, maar voor nieuws uit de wereld van Mode 1 haal ik mijn neus niet op. De persconferen-tie deze dinsdagmorgen heeft als thema Th e Internet of Th ings. Ook hier geen nieuws, maar twee prak-tische toepassingen: een lichtgewicht racket voor toptennissers boordevol sensoren en een sensor die het leefk limaat van een plant nauwlettend in de gaten houdt. Ik onderschat deze trend niet, maar heb daar al eerder uitvoerig over geschreven.

De beursvloerNa de lunch ga ik eens polshoogte nemen op de beursvloer. Daar staan de ‘sponsoren’ van dit evenement: it-bedrijven met hun stands. Vrijwel

direct heb ik beet. Op de stand van het bedrijf Wizzio zie ik een app voor fi nancieel adviseurs, die een hotline heeft met Watson, de supercomputer van IBM. Tijdens het gesprek met de klant rekent Watson (in de huid van Wizzio) verschillende varianten van beleggingen vrijwel simultaan door. Een mobiele app die samenwerkt met een super-computer. Handig. Nu hebben we het ergens over! Ook loop ik de stand van IPSoft binnen. Ik weet dat zij bezig zijn met toepassingen van kunstmatige

intelligentie en heb in Amsterdam wel eens contact met ze gehad. Hier staan ze met Amelia, een virtuele customer service medewerker. Morgen is er een live demo. Ik ga terug naar de perskamer en op de roltrap omhoog en weet: dit is een draaipunt. Vanaf nu zal alles zinderen.

Digital leadershipLaat in de middag is er de laatste persconferentie van dit evenement met als titel ‘Th e CIO 2015 Agenda: Flipping to Digital Leadership’. Dave Aron, VP en Gartner Fellow vat de resultaten samen van het jaarlijkse onderzoek van Gartner onder ruim 2800 CIO’s, verspreid over 84 landen. Gezamenlijk vertegenwoordigen hun bedrijven een jaaromzet van 12,1 biljoen dollar (=12.100 miljard) en geven ze bijna 400 miljard dollar uit aan IT. Er is een veel-zeggende sheet over de vraag waar de komende twee jaar de verantwoordelijkheid voor digitale innovatie belegd zal gaan worden in de organisatie. Het verschil in beantwoording van die vraag door CIO’s en CEO’s spreekt boekdelen. Van de CIO’s denkt 47 procent dat deze verantwoordelijkheid bij de CIO terechtkomt. Van de CEO’s denkt maar 15 procent dat – dit is bekend omdat het onder-zoek onder CIO’s deel uitmaakt van breder onder-zoek onder chiefs in de board.

Post NexusEr passeren nog wat andere boeiende sheets de revue en ineens is daar een diagram van wat Gartner ‘Post-Nexus Technologies’ noemt.Dit gaat over de wereld die ‘na’ de window of op-portunity van twee jaar ligt. Uit dit diagram blijkt dat deze technologieën niet na dit window liggen, maar dat nogal wat organisaties er nu al mee bezig zijn. Zie de kolom Th inking Machines. Daar zie je dat ongeveer 1 procent van de ruim 2800 bevraagden op dit moment al oplossingen met denkende machines heeft geïmplementeerd. 8 procent is er al mee aan het experimenteren geslagen en 14 procent heeft deze technologie opgenomen in zijn planning. Voor 23 procent is het dus actueel. Kijk, nu gaat het ergens over!

Woensdagmorgen 12 novemberOp de stenen trap, die van de jachthaven naar het terrein van het conventiecentrum voert, klauter ik vandaag anders omhoog. Doelgerichter. Soepeler. Hoopvoller. Ik heb nu focus. Om 10:30 uur begint de demo van Amelia. Ik zorg dat ik er een half uur van tevoren ben en verzeker me zo van een riante plek op de voorste rij. Als de presentatie begint is de zaal afgeladen. Ergun Ekici van IPSoft voert het woord. Hij heeft een intrigerende functienaam: VP Emerging Technologies. Daar zullen er we-reldwijd niet veel van zijn!

Smart machines komen er niet, ze zijn er al AmeliaHij vertelt dat er vijft ien jaar aan Amelia ontwikkeld is, waarvan er alleen de laatste vijf jaar is gepro-grammeerd. De moeilijkheden die daarbij over-wonnen moesten worden, waren immens. Hij somt drie centrale criteria op: 1 Begrijpt de machine wat ik zeg? Dus de betekenis

van de woorden in hun context en niet de woorden op zichzelf.

2 Kan de machine zelfstandig leren in een natuur-lijke taal? Dus zonder dat wat de machine doet vooraf is geprogrammeerd. Voorbeeld: je geeft de machine een handboek en kunt haar vervolgens over de inhoud daarvan de oren van het mechanische hoofd vragen.

Ethiek wordt belangrijker nu de digitalisering steeds dieper in de samenleving doordringt

op dit moment al oplossingen met denkende machines heeft geïmplementeerd. 8 procent is er al mee aan het experimenteren geslagen en 14 procent heeft deze technologie opgenomen in zijn planning. Voor 23 procent is het dus actueel. Kijk, nu gaat het ergens over!

Woensdagmorgen 12 novemberOp de stenen trap, die van de jachthaven naar het terrein van het conventiecentrum voert, klauter ik vandaag anders omhoog. Doelgerichter. Soepeler. Hoopvoller. Ik heb nu focus. Om 10:30 uur begint

Ethiek wordt belangrijker nu de digitalisering steeds dieper in de samenleving doordringt

518 december 2014

TRENDS & ICT

3 Kan deze machine die begrijpt en zelfstandig leert vervolgens ook communiceren met mensen van vlees en bloed? Meer nog: kan zij problemen oplossen? Vragen stellen? Nog een stap verder: is de machine gevoelig voor emoties in de com-municatie met een mens? Alweer: zonder dat dit van tevoren is geprogrammeerd?

Deze drie punten vormen Ekici’s QED (quod est demonstrandum, datgene wat aangetoond moet worden) van vanmorgen. Als hij Amelia via zijn laptop inschakelt, verschijnt op het grote scherm een interface met een vrouwelijke avatar boven een simpel invoegscherm. Ekici voedt Amelia met de wikipedia-pagina over Gaudi. Die maakt ze zich in twintig seconden eigen en meldt: “Ik zal dit niet vergeten.” Ekici legt uit dat ze niet alleen de inhoud heeft gelezen, maar die tevens gebruikt voor een update van haar ‘neurale ontologie’, zeg maar haar brein. Vervolgens typt hij een vraag in het invoer-venster. “Door wie is Gaudi beïnvloed?” Amelia antwoordt met een heldere, vrouwelijke computer-stem: “Door architectuur, natuur en religie.” Dit is iets anders dan een rijtje zoekresultaten, becom-mentarieert Ekici. “Voor dit antwoord is begrip nodig.”In de zaal zitten we nog wat glazig te kijken. Is dit echt? Zo’n demo kun je van a tot z faken, al lijkt het daar niet op. Ik denk terug aan Skype in 2004, toen gratis bellen over de hele wereld ook te mooi leek om waar te zijn.

Cognitieve assistentStap voor stap gaat Ekici nu verder. “Wat is het meest bezochte monument van Gaudi?” wil hij weten. Amelia zegt: “Ik denk dat zijn meest bezochte monument de nog steeds onvoltooide Sagrada Familia is.” In dit antwoord klinkt enige onzekerheid door en dat is volkomen terecht, zegt Ekici. “Welis-waar is de Sagrada Familia inderdaad het meest bezochte bouwwerk van Gaudi, maar dan in Spanje. In zijn algemeenheid zou dat anders kunnen zijn en zo specifi ek was de vraag niet gesteld.” Ekici geeft Amelia nog enkele andere opdrachten waaruit haar rol langzaam duidelijk wordt: ze is een cognitieve assistent. Ze kan experts bij hun werk ondersteu-nen, maar ze kan ook callcenterwerk doen. Amelia wordt al bij zeven klanten toegepast, meldt Ekici. “Bij een it-helpdesk moest Amelia de eerste maand vrijwel iedere call doorzetten naar een menselijke collega, omdat ze de vraag niet begreep. Maar ze leer-de snel en nog geen drie maanden later loste ze 64 procent van alle issues zelfstandig op. Ze spreekt op dit moment zo’n twintig talen. Sommige dingen kan Amelia nu al beter dan een mens. Mensen zijn gewoontedieren; bepaalde patronen zetten zich in ons vast. Maar Amelia heeft daar geen last van. Zij blijft stug doorgaan met leren.” De demo maakt indruk. ‘Wow’ hoor ik van verschillende kanten als de sessie is afgesloten en we naar de uitgang lopen. Saillant detail: vooral vrouwen reageren opgetogen. Misschien niet zo gek, bedenk ik even later, want als het cognitieve waar mannen traditioneel goed in zijn in machinale vorm beschikbaar komt, is er dan nog een grens aan de Macht van de Vrouw in

de latere 21ste eeuw? Eva powered by Amelia. Dat wordt wennen voor Adam.

Amelia versus WatsonIk loop op Ekici af en vraag hem wat het verschil is met Watson. “Watson is goed in de analyse van grote datasets en patroonherkenning. Op dat gebied is er niks beter op aarde. Maar Amelia is goed in de interactie met mensen. Die twee kwaliteiten slui-ten elkaar trouwens niet uit. Ze kunnen elkaar prima aanvullen.” Mag je haar een kunstmatig brein noemen? “Ja,” antwoord hij, “want zij is een vorm van kunstmatige intelligentie.” Dan zwijgt hij even, kijkt me geamuseerd aan en voegt eraan toe: “As long as you call it an artifi cial artifi cial brain.” Het duurt even voordat de strekking van dit antwoord tot me doordringt, maar dan schiet ik in de lach. Ekici lacht uitbundig met me mee. Heerlijk zo’n executive met humor! Typisch een type 2.

Woensdagmiddag 12 novemberTijdens een van de laatste presentaties vertelt Tom Austin van Gartner dat cognitieve assistenten als Amelia slechts één categorie vormen binnen de nieuwe golf. We krijgen met meer te maken: met drones, zelfsturende voertuigen, slimme robots, neurale processoren (gebouwd naar ons brein), si-multane speech-to-speech vertaling en VPA’s, of-tewel virtual personal assistants, zeg maar Amelia’s voor de consument. Zij zullen zowel in virtuele als in robotvorm op de markt komen. Volgens Austin zal iets meer dan de helft van alle banen hierdoor worden beïnvloed. Het verschil met vanmorgen is groot. Bij Austin zijn het woorden en tendensen. Het is dan voor het gevoel allemaal nog redelijk ver weg. Maar in de zaal bij Ekici was het Post-Nexus heet van de naald. Amelia had nog net geen parfum op. Smart machines komen er niet, ze zijn er al. En er komen er nog veel meer aan.

Big Brother?Aan het eind van de middag maak ik de balans op van drie dagen Symposium. Ik heb veel gehoord en geleerd, maar ook wel veel gemist. Ik heb kunst gemist, schoonheid, liefde, saamhorigheid, natuur. Ik geloof dat ik de afgelopen dagen nergens bloe-men heb zien staan. Gartner is en blijft toch wel een erg strakke club. De overheersende kleur is blauw. Een woord dat erg veel valt is ‘leader’ en veel presentaties blijven aan de uiterlijke kant van de dingen: processen, effi ciency, de concurrent voor-blijven. Kortom Mode 1. Logisch, want in die sfeer zit de mainstream. Maar toch knaagt het. Want waar loopt dit op uit? Combineer smart machines met een rigide Mode 1 cultuur en je belandt in een Big Brotheriaanse schermenhel. Maar laat ik opti-mistisch blijven. Een geluk bij een ongeluk is dat er op dit moment – zakelijk gezien – vooral mensen van het type Mode 2 nodig zijn. Creatievelingen. Dwarsdenkers. Ethici. Nu maar hopen dat zij de komende jaren voldoende gewicht in de schaal gaan leggen.

Column

De vrouw als ict-probleemNet als u doe ik het gedwongen met verschillende vrouwen: Eva, Amelia, Anne, Esther of vrouwen waarvan ik de naam niet eens weet. Het gebeurt me telkens weer. Iedere keer als ik een vraag heb en gewoon een mens wil spreken, een mailtje wil versturen of de helpdesk nodig heb dan is er zo’n vrouw. Ze wordt ingezet op veel websites om te voorkomen dat ik daadwerkelijk in contact kom met het bedrijf. Een standaard antwoord uit een lijst met veel gestelde vragen moet mij zoveel mogelijk afpoeieren. Zelfs storing aanmelden bij mijn provider kan niet zomaar. Eerst met de ‘vrouw’ praten voordat ik echte hulp krijg van… een man achter een chatscherm.

Als we ‘slim’ de klantvraag gaan interpreteren, plakken we daar steevast het gezicht van een vrouw bij. Het navigeren bij Google wordt gedomineerd door een vrouw met scherpe stem. Ik ben het zat en daarom ben ik begonnen met deze vrouwen stuk voor stuk te naaien. Ik geef nu altijd iets in waar het systeem niets mee kan. Pas nadat de vrouw me vertelt dat ‘ze me niet begrijpt’, mag ik een mens van vlees en bloed benaderen. Tot zover de toenemende intelligentie van systemen. Als we Gartner mogen geloven gaat de niet bestaande vrouw uiteindelijk de mens vervangen (80 procent waarschijnlijkheid).

Ik ben het zat en daarom ben ik begonnen met deze vrouwen

stuk voor stuk te naaien

De steeds intelligenter wordende systemen zijn het zoveelste voorbeeld van techno-optimisme van overheden en bedrijven. Het komt voort uit de hoop om minder direct contact met de klant te moeten hebben. Als het niet functioneert, mag de hulpzoekende partij een stap verder richting echt contact. Het lijkt net Schiphol waar de bodyscanner het proces van beveiliging moet versnellen. Wie vaker reist zal merken dat er na de scan steeds vaker alsnog gefouilleerd moet worden. Dus heb ik ook daar eieren voor mij geld gekozen door aan te geven dat ik niet door de scan wil. Dan word ik ook gefouilleerd en ben zonder stralingsrisico net zo snel of sneller klaar.

Het is een ziekte om technologie in te zetten om de technologie. Het boeit niet dat de afstand door die vorm van digitalisering de informatiemaatschappij niet helpt, maar integendeel de kloof tussen mens enerzijds en organisatie anderzijds vergroot. Wat holistische klantbenadering? Kostenreductie is het primaire doel. Wat we besparen geven we gewoon aan marketingsystemen of we stalken de burger met wél echte mensen die je vanuit callcenters bellen om alsjeblieft klant te worden. Om de kloof geslagen door gebrek aan persoonlijk contact te verkleinen, zetten we tech-nologie in. Dat noemen we dan eufemistisch Customer Relationship Management, want de klant moet gemanaged worden. Hoe zou het toch komen dat klanten zich steeds minder gehoord voelen? Als Gartner gelijk krijgt zet de lijn door. Maar laat me dan tenminste kiezen of niet begrepen wordt door een man of een vrouw. Dat is beter voor mijn eigenwaarde en minder seksistisch. Ik mag toch ook bij TomTom zelf de stem uitkiezen?!

■ Brenno de Winter is onderzoeksjournalist met expertise in beveiliging en privacy.

Brenno de Winter

www.ictmagazine.nl

Die drie pushes veranderen alles. Je kunt het gedrag van Rusland en China niet los zien van de drie pushes. China ziet kansen en reageert redelijk modern. Rusland ziet bedreigingen en reageert ouderwets, bijna 19de eeuws. In deze serie artikelen zullen we jullie kennis laten maken met voorbeelden van vernieuwing, van ontwikkelingen en experimenten van anderen, opdat jullie inspiratie kunnen opdoen om zelf te gaan experimenteren. We kunnen het ons niet veroorloven om niets te doen.

BetekenisIedereen verspreidt elke dag onnoemelijke hoeveel-heden data over zijn of haar gedrag. Ons betaalgedrag wordt vastgelegd door winkeliers en door banken en via onze GSM vertellen we hoe we bewegen in Nederland, in supermarkten en op stations. Camera’s leggen onze gedragingen vast en op de sociale media laten we allemaal meningen en emoties achter. Ons surfgedrag op het internet is bekend en niet alleen bij onze providers. E-mails zitten vol met informatie over onszelf en in allerlei bestanden van de overheid en het bedrijfsleven staat nog veel meer.Die data, zo hebben we geleerd, wordt informatie zodra je er betekenis aan geeft. Op die manier kan één gegeven een heleboel informatie opleveren. Als Bart op Facebook enthousiast vertel over zijn vakantie op IJsland, ziet zijn moeder dat hij het fijn heeft, biedt Booking.com hotels aan in Reijkjavic, stuurt een reisorganisatie alvast wat mails over vakanties in Groenland en Lapland en ziet een inbreker een verlaten huis. We krijgen steeds meer inzicht in van alles en nog wat, al helemaal als we bereid zijn die data te bekijken met een andere, minder voor de hand liggende bril. En betekenis wordt er gegeven. Modehuis Zara stopt RFID-tags in alle kleding-stukken, zodat ze de bewegingen van kleding in de winkel kunnen volgen. Hierdoor zien ze precies welke kleding vaak teruggehangen wordt en kun-nen ze bijna realtime de collectie aanpassen. De NS houdt op haar stations aan de hand van Bluetooth-signalen de verkeersstromen bij en Albert Heijn doet hetzelfde in winkels. Op basis van browse- en zoekgedrag kan Google een griepepidemie voor-spellen, drie weken voordat instituten als het Rijks Instituut voor Volksgezondheid en Milieu dat kan doen. Drie weken! Op basis van specifieke signaal-woorden in tweets kan het sentiment worden ge-meten van het effect van een uitlating, een merk of een nieuw product. Allemaal op basis van beschik-bare data en, in de genoemde voorbeelden, alle-maal zonder te weten welke personen het betreft.

Big dataWe noemen al die data big data, omdat de data in zulke massieve hoeveelheden voorkomt. Sensoren meten duizenden keren per seconde, filmbeelden herbergen onnoemelijk veel informatie in één beeld en we kunnen aan al die data op ontzettend veel

verschillende manieren betekenis geven en com-bineren. Data was vroeger een meervoudswoord als appels, konijnen en ontmoetingen. Er zijn er steeds heel veel van, maar het is allemaal uiteinde-lijk wel telbaar. We beschreven de data in datamo-dellen en we bewaarden de data in datawarehou-ses. Zoals de hoeveelheid appels in een pakhuis telbaar is, zo was de hoeveelheid data in een data-warehouse telbaar. Data hadden eigenschappen, want data waren meervoud. Sinds een paar jaar is data een ‘veel’woord geworden als water, sneeuw en zand. Je kunt het nog steeds hebben over losse da-tadruppels, datavlokken en datakorrels, maar in de kern is data ontelbaar geworden, zoals ook water, sneeuw en zand ontelbaar zijn. Hoeveel data bevat Twitter, hoeveel data zit er in een filmpje en hoeveel data houdt onze meterkast eigenlijk bij? Het kan niet meer, het is ontelbaar veel. We hebben het dan ook niet meer over een datawarehouse, maar over een data lake, zeg maar een datameer. Een soort plas waarin data vrijelijk kan rondzwemmen en door verschillende afdelingen ‘opgevist kan worden. En dat heeft eigenschappen, want data is een en-kelvoudwoord geworden.

BIDe oude manieren waarop we met data omgingen, gingen allemaal uit van een telbare hoeveelheid data. Ontwerpbaar, overzichtelijk, analyseerbaar. Data-analyse, business intelligence, enterprise dataware-houses en enterprise vaults, allemaal willen ze data eerst in kaart brengen, dan sorteren, om vervolgens een oplossing te ontwerpen en betekenis te geven en die daarna te bouwen. Denk aan dashboards, trendrapportages en alerts. Het grote nadeel van deze manier van denken is dat het allemaal van tevoren bedacht moet worden en dat daarmee de echt dis-ruptieve inzichten uitblijven.

Precies dat maakt big data zo’n boeiend onderwerp, het is helemaal nieuw. We hebben met zijn allen geen idee wat we er mee kunnen en hoe we dat het beste kunnen aanpakken. Niet alleen data-analyse en BI zijn ontoereikend, maar ook het fundament van ons denken is dat, de top-down aanpak.Bedrijven hebben een traditionele manier van denken. Richten, inrichten en verrichten. Eerst een missie, een visie en/of een strategie: Richting. Dan structuren, een ontwerp, een proces, een plan of beleid: Inrichten. En tenslotte gaan we acteren binnen die structuur: Verrichten.

Het negenvlaksmodelHet negenvlaksmodel gaat ook uit van die manier van denken. Richten – Inrichten – Verrichten. En iets vergelijkbaars op de andere as: Business – Informatie – Techniek. Van links naar rechts en van boven naar beneden. De business heeft een behoefte, we kijken welke informatie daarvoor nodig is en we passen de

techniek daarop aan. Ook hier geldt, dit is een volstrekt verouderde manier van kijken naar organisaties. Natuurlijk zijn het nog steeds drie verschillende vakgebieden, maar de volgordelijkheid is natuurlijk helemaal verdwenen en ze raken steeds meer geïnte-greerd met elkaar. Tegenwoordig zou het er veel meer zo uitzien: Wat is er mogelijk (business en IT), wat zouden we daarmee willen (business en IT), hoe zouden we dat voor elkaar kunnen krijgen (business en IT) en werkt het ook echt zoals we denken (busi-ness en IT)? De negenvlaks manier van denken vraagt een heleboel overzicht van de situatie. En pre-cies dat kan big data niet bieden. Je kunt het niet modelleren. Welke informatie kan ik uit camera-beelden van een straatbeeld halen? Welke infor-matie kan ik uit een twitterfeed halen? Het ant-woord is ongeveer: “Nou ja, van alles en nog wat. Wat zou je willen?”

Business Informatie Techn. / IT

Richten

– Strategie

Inrichten

– Tactiek

Verrichten

- Operatie

VakgebiedJe kunt je bijvoorbeeld afvragen of je oplopende agitatie, en dus de kans op een relletje, geautomatiseerd kunt herkennen aan de hand van camerabeelden. En wat als je de tweets in de buurt erbij neemt, en het weer, en de hoeveelheid mobiele telefoons? Krijg je dan een nog beter beeld? Dat blijkt te kunnen, de gemeente Eindhoven doet het. Met vallen en opstaan is en wordt een systeem ontwikkeld dat steeds beter in staat is de sfeer op straat te ‘meten’.

De echte ontwikkeling vindt veel lokaler plaats, tussen allerlei organisaties en individuen

De methode is ongeveer: Proberen – kijken – aan-passen – kijken – nadenken – proberen – aankijken enzovoort. Precies om die reden heet big data ‘Big Data’. De noemer ‘Big’ duidt op massieve hoeveel-heden data, die sociale media, sensoren en andere bronnen produceren. De hoeveelheid is zo groot, de structuur is zo complex en ondoorgrondelijk en de betekenis is zo verscholen, dat alles wat we in het verleden hebben geleerd over de ontwikkeling van datamodellen, databases en business intelligence ons alleen maar in de weg zit. Het effect is een vak-gebied, dat nog maar een paar jaar oud is en in een enorm tempo zich aan het ontwikkelen is. Het hele bedrijfOp die manier bekeken is het niet verrassend dat de leiders op datagebied, de ‘databedrijven’, zoals Oracle en Microsoft niet voorop lopen. De echte ontwik-keling vindt veel lokaler plaats, tussen allerlei orga-nisaties en individuen. Geen dure R&D faciliteiten, maar slimme jongens en meisjes, die een steeds groter wordende set aan open source tools ontwik-kelen om te kunnen omgaan met die toenemende databerg. Traditionele bedrijven denken in termen van ‘gesloten’, ‘aparte research’ en ‘intellectual property’. Ze dreigen hierdoor de boot te missen aan de aan-

www.ictmagazine.nl

618 december 2014

Push ups! Durf te experimenteren met data

Afle

verin

g 2

door: Eelco Rouw en Bart Stofberg

De wereld waarin we leven verandert ingrijpend en snel. Aan de it-kant zijn er drie grote veranderbewegingen. Het meest bekend is de technology push, steeds weer introducties van nieuwe technologieën. De information push is mogelijk nog ingrijpender. We creëren met zijn allen steeds meer data en we leren daar ook nog eens steeds meer mee te doen. De derde beweging is de social push, het ontstaan van een wereldwijde vloeibare com-munity met een heel eigen dynamiek.

TRENDS & ICT

bodkant, maar ook aan de vraagkant. Als je con-currenten eerder doorhebben wat je allemaal kunt doen met data, dan krijg je het zwaar te verduren. Big data oplossingen kun je niet met een klein groepje mensen bedenken, die ontdek je door te experimenteren en door de creativiteit van een hele grote groep te benutten. Eerder het hele bedrijf dan een afdeling R&D. Maar er is goed nieuws, de ongehoorzaamheid van mensen die toch willen experimenteren, wordt beloond met een steeds toegankelijkere lab-omgeving. Heb je een lastige it-organisatie? Ama-zon en diverse andere cloud-bedrijven hebben alle virtuele spulletjes klaar staan om binnen een uur je eigen big data omgeving op te bouwen inclusief de verbindingen met de buitenwereld. Bedrijven die geen gehoor geven aan deze ongehoorzaam-heid zien mensen vertrekken en eigen startups beginnen of, nog erger, al die dingen doen bij de concurrent.

Ander modelAl met al hebben we een heel ander negenvlaks-model nodig:

Regelen Organiseren Verbeteren

Verrichten

Inrichten

Richten

En ook hier is de dominante denkrichting van links naar rechts en van boven naar beneden. Van links naar rechts. Regelen: Zullen we eerst eens proberen of we het één keer voor elkaar krijgen? Organiseren: Als dat is gelukt, kunnen we het dan ook herhaalbaar voor elkaar krijgen? En daarna steeds weer verbeteren. Van boven naar beneden. Verrichten: Eerst maar eens gewoon doen. Inrichten: Al doende hebben we ervaringen opgedaan, daar kunnen we (algemene)

lessen uit trekken. Richten: Op die manier kunnen we zelfs een visie en een strategie vaststellen.Daar komt nog iets bij. Big data is allerminst een geïsoleerd onderwerp. Andere ontwikkelingen versterken de trend en die zullen we dus mee moe-ten nemen in onze experimenten. De meeste bedrijven hebben hun eigen proces-automatisering, traditioneel helemaal afgescheiden van de it-omgeving. Dat kan niet meer, daar is de data uit die procesautomatisering veel te waarde-vol voor. Embedded soft ware: Wow, daar zit ook allemaal interessante informatie in. Th e internet of things introduceert steeds meer apparaten en let-terlijk dingen die zelf kunnen denken en die met hun omgeving kunnen praten over wat ze ‘zien’ en wat ze dus misschien wel moeten doen. Allemaal interessante data, allemaal nieuwe mogelijkheden. Het is handig als auto’s elkaar kunnen waarschuwen voor gevaarlijke situaties, als kleine nano-robotjes een hartaanval kunnen voorspellen of als je in de gaten krijgt dat er zoveel samenhang is tussen weersomstandigheden en reparaties, dat je met slimmer onderhoud veel reparatiekosten kan voorkomen. Dat zou niet alleen maar handig zijn, het is ook allemaal al mogelijk. Het wordt ook nog allemaal gemakkelijker, omdat de technologische hulpmiddelen steeds kleiner en goedkoper worden. Eelco experimenteert hier dagelijks mee. Alle goedkope spulletjes uit China en de cloud maken het voor hem mogelijk om dingen te doen die voorheen alleen voor grote bedrijven weggelegd waren.

‘Dat komt door IT’ In welke branche je ook werkt, de markt verandert ingrijpend. Natuurlijk kun je gewoon afwachten, artikelen lezen en kijken naar anderen, maar er komt een moment dat je te laat bent. Nog niet zo lang geleden werd IT vergeleken met water uit de kraan. Het moest er zijn en het was nauwelijks nog van belang voor je concurrerend vermogen. De werkelijkheid is anders. Als Gartner aan de meest

succesvolle bedrijven vraagt waarom ze zo succes-vol zijn, dan antwoordt 80 procent van de onder-vraagden: “Dat komt door IT”. Als je aan de heel erg slecht presterende organisaties vraagt, hoe dat komt, dan antwoordt meer dan 80 procent: “Dat komt door IT”. Meer dan ooit bepaalt de houding van informatiemanagement, de architecten en IT de toekomst van de organisatie. Top-down-den-kers bij uitstek. Oei! Er wordt van ons ineens heel ander gedrag gevraagd. Experimenteren. Beginnen, terwijl het eind niet in zicht is, zonder houvast van vaste structuren. Dingen fout laten gaan en daar van leren. Creativiteit uitlokken. Waar we onszelf vroeger naar een nieuwe manier van handelen dachten, moeten we ons nu naar een manier denken han-delen. En IT is aan zet. Succes!

www.ictmagazine.nl

718 december 2014

Push ups! Durf te experimenteren met data

Eelco Rouw

is technology madman

bij Quint Wellington

Redwood

Bart Stofberg

is organisatieveranderaar

bij Quint Wellington

Redwood

NIEMAND KNAPTOP VAN TAPE...Stap eenvoudig over naar de

cloud met de Hybrid Cloud

Backup en Disaster Recovery

oplossingen van IASO.

W W W . I A S O . C O MDe baten van risico en de kosten van security: i-to-i brengt uw organisatie precies in de juiste balans.

Expertise: Business-based Risk Management

TRENDS & ICT

www.ictmagazine.nl

818 december 2014

PRAKTIJK

Social data, mobile data, asset data, streaming data. De drie V’s van big data – volume, variety en velocity – kregen tijdens het drie dagen durende evenement met het thema ‘Where digital leaders connect’ al snel een gezicht. Maar gelukkig zorgt analist Mike Gualtieri van Forrester ook meteen voor afb akening in de overweldigende hoeveelheid aan mogelijkheden. “Als u de transitie wilt maken van een geauto-matiseerd bedrijf naar een digital enterprise – dat wil zeggen een bedrijf waarin ketens van zand tot klant zijn gedigitaliseerd, zodat het direct kan reageren op een gebeurtenis – dan zijn er twee startpunten. Asset-intensieve organisaties kunnen het best beginnen bij ‘the internet of things’: voorzie machines, apparaten en wat dies meer zij van sensoren en meet wat je maar kunt meten; de productie, de slijtage van onderdelen, externe factoren zoals temperatuur. Zorg dat u de patronen leert kennen en afwijkingen daarin kunt identifi ceren. Probeer vervolgens uw reactie op zo’n afwijking zover mogelijk te digitaliseren, bijvoorbeeld door de medewerker die moet ingrijpen automatisch een seintje te geven of zelfs escalatieprocedures volledig te automatiseren. Organisaties die het vooral moeten hebben van de relatie met hun klant kunnen het best bij de klant beginnen: track en trace wat je klanten doen. Online, onder meer door te analyseren

welke artikelen ze lezen in uw digitale nieuwsbrief en welke producten ze bekijken in uw webshop. Maar ook als ze fysiek winkelen, bijvoorbeeld door met Wi-Fi-tracking te identifi ceren dat een klant nabij uw winkel is.”

Gualtieri vat de beide zijden van het spectrum samen onder de noemers: ‘age of the machine’ en ‘age of the customer’. In beide gevallen zal de analytische vaardigheid van een organisatie een forse verandering moeten ondergaan om dit te ondersteunen. “Traditionele BI is een menselijke benadering, ondersteund door IT. We analyseren achteraf dat iets is gebeurd en waarom dat is gebeurd. Leuk, maar waar je naar toe wilt is predictive analytics, waarbij je voorspelt dat iets gaat gebeuren zodat je daar pro-actief op kunt inspelen. Dan werkt die menselijke benadering niet meer, dan moet je gaan werken

met algoritmen die in grote datasets op zoek gaan naar patronen en afwijkingen daarin. Het grote onderscheid met traditionele BI is dat de algoritmen op zoek gaan naar patronen waarvan je zelf niet eens wist dat ze bestonden.”

Koninklijke DirkzwagerEen patroon vinden is één, maar het gaat er natuurlijk om daarop te acteren. Een organisatie die daar met behulp van het big data streaming analytics-platform Apama goed in slaagt, is Koninklijke Dirkzwager. Daarom ontving dit bedrijf – gevestigd in de Rotter-damse haven – dat al sinds 1872 informatiediensten levert aan de scheepvaart- en transportindustrie, de Innovation Award in de categorie ‘Growth’. Destijds keken ze nog met een verrekijker of er een schip aan kwam en informeerden ze per telefoon, telegram of persoonlijk de verlader die het schip moest lossen.

Tegenwoordig verloopt de informatieverzameling via de satelliet. Op basis van de schepen in aan-komst, de beschikbare laad- en loskades en de be-schikbaarheid van transporteurs die voor het ver-dere transport zorgen, wordt nu de planning realtime geoptimaliseerd. Om te voorkomen dat schepen voor de haven liggen te wachten, krijgen ze al uren van tevoren het bericht dat ze wat lang-zamer kunnen gaan varen, waarmee ze tonnen brandstof besparen.

Realtime inzichtDirkzwager heeft de hele keten realtime inzichtelijk gemaakt en stuurt volledig automatisch de infor-matie aan alle schakels in de keten. Op ieder moment volgen ze gemiddeld 120.000 schepen. Door de be-richtgeving verregaand te automatiseren kunnen ze met weinig mensen veel transport bewegingen in de gaten houden en het hele proces zo sturen dat er geen wachttijden zijn en er evenmin stress is in de haven. Door alle evidente beslissingen en informatie-voorziening te automatiseren, kunnen de mede-werkers van Dirkzwager zich focussen op de uit-zonderingsgevallen waar menselijke interventie wenselijk is. Die gevallen worden voorzien van beslis ondersteunende informatie, zodat medewerkers beter geïnformeerd beslissingen kunnen nemen.

PhilipsWat nodig is om volledig geautomatiseerd beslis-singen te nemen, is een eenduidig en compleet in-zicht in processen. Voor een organisatie als Dirk-zwager is dat al een ingewikkeld traject, maar voor Philips is dit nog vele malen complexer. Toch zijn zij die uitdaging niet uit de weg gegaan, vertelt Anosh Th akkar, CTO en vice president IT. Hij is helder over de koers die zijn organisatie heeft ingezet: big data afk omstig van connected devices, wearables en wat dies meer zij is de toekomstige ‘bread and butter’ van Philips. De apparatuur – of

Powering the digital enterprise, deel 1

Drie witte raven

door: Mirjam Hulsebos

Het najaar is traditioneel dé tijd dat alle grote it-leveranciers hun jaarlijkse klanten- en partnerevenement organiseren. Veel van die evenementen staan dit jaar in het teken van big data. ICT/Magazine vloog de oceaan over en bezocht de evenementen van Software AG en Dell. Op het event van Software AG in New Orleans werden Philips, DSM en Koninklijke Dirkzwager als witte raven gepresenteerd op het gebied van digitale transformatie.

“Het grote onderscheid met traditionele BI is dat algoritmen

zoeken naar patronen waarvan je niet eens wist dat ze bestonden”

918 december 2014

PRAKTIJK

www.ictmagazine.nl

dat nu medische apparatuur is of verlichtings-apparatuur – is daarin slechts nog een vehikel. Om dit mogelijk te maken wordt Philips in snel-treinvaart veranderd van een ‘set aan losse radartjes die soms wel, maar soms ook niet goed in elkaar grijpen’ in een goed geoliede machine. Het trans-formatieprogramma Accelerate!, dat Frans van Houten bij zijn aantreden als CEO in 2011 lanceerde, speelt hierin een cruciale rol. Het opnieuw ontwerpen van processen is de kern van Accelerate! “Minder complexiteit, meer standaardisatie aan de achter-kant, zodat we aan de voorkant fl exibeler worden,” vat Th akkar samen. Zie hierover ook het interview met Jeroen Tas in de septembereditie van ICT/Magazine.

VerkeerstorenIn aanloop naar de feitelijke transformatie, heeft de organisatie in één jaar tijd alle processen in kaart gebracht en vastgelegd in de BPM-suite ARIS, van high level strategische processen tot en met operationele processen op de werkvloer. Th akkar: “Daarmee maken we zichtbaar uit welke

stappen processen bestaan en hoe ze relateren aan andere processen. In ARIS defi niëren we wat wij noemen ‘winning value chains’. In zo’n value chain leggen we de relatie tussen proces, data en IT.” Nu de designfase is afgerond, zet Philips de tweede stap: de executie van de transformatie via transitie-projecten. Daarin speelt het it-planning- en port-foliomanagementplatform Alfabet een cruciale rol. “We gebruiken deze soft ware om op basis van de nieuw ontworpen processen roadmaps te maken voor IT. Op basis van die roadmaps kunnen we ons project- en portfoliomanagement plannen en beheren. Je kunt Alfabet zien als de verkeerstoren in dit hele transformatieproces naar een digital en-terprise,” zegt Th akkar.Samenvattend stelt hij: “IT is niet meer ondersteunend aan onze business, IT ís de business. Het maakt ∆integraal deel uit van onze processen. Op die manier kunnen we onszelf transformeren van le-verancier van producten naar leverancier van diensten op basis van data die door onze producten zijn gegenereerd.”

DSMOok DSM is goed in het transformeren. Dit bedrijf vond zichzelf diverse malen opnieuw uit: van steenkoolproductie via bulkchemie tot life scien-ces en materials sciences. Zij zien ook de nood-zaak om processen te uniformeren en te standaar-diseren, zonder alle fl exibiliteit weg te nemen, zodat van de standaard kan worden afgeweken als de situatie daarom vraagt. Meestal is dat daar waar DSM zich qua proces kan onderscheiden van con-currenten. Ze vatten het samen onder de noemer SHAPE. “Om snel te kunnen reageren op verande-ringen in de markt moeten we fi t zijn, in vorm,” verklaart Business Process Expert Marc Daams tijdens zijn presentatie.

DSM meet de fi theid van verschillende proceson-derdelen met de process mining tool Process Per-formance Manager. Dit heeft al vele verrassende inzichten aan het licht gebracht. “We gebruiken al veel langer BI en daarmee meten we allerlei KPI’s,” vertelt Daams, “bijvoorbeeld het percentage orders dat binnenkomt via de webshop. Dat percentage stijgt nog altijd ieder jaar, dus dat leek een goed teken. Tot we via Process Performance Manager ontdekten dat er in weborders naderhand veel meer wijzigingen worden aangebracht dan bij or-ders die we zelf inbrengen in het systeem. Daar-door zijn de fulfi lmentkosten van deze orders ho-ger. We verdienen er dus niet meer, maar juist minder aan.”

Proces staat centraalDe eerste stap is meten, de tweede verbeteren. Die verbeteringen zitten soms in een andere inrichting van het proces, maar net zo vaak blijkt dat het proces wel slim in elkaar zit, maar dat het niet goed wordt nageleefd. In beide gevallen is DSM nu in staat de kosten inzichtelijk te maken en daarmee het ver-beterpotentieel aan te geven.

De verbeterde processen worden vervolgens end-to-end ondersteund met digitale workfl ows die DSM bouwt in het integratie- en procesautomati-seringsplatform webMethods. In plaats van drie of vier applicaties te moeten openen voor een taak, hoeven medewerkers nu nog maar één applicatie te openen die op de achtergrond praat met de verschillende onderliggende systemen. Het proces staat centraal. DSM wil op deze manier alle processen stap voor stap doormeten, waar nodig opnieuw inrichten, verregaand digitaliseren en voorzien van workfl ow. Op deze manier groeit de organisatie naar een digital enterprise met volledig transparante processen die fl exibel aanpasbaar zijn.

ImproviserenTerwijl de band op het slotfeest van het klanten- en partnerevenement van Soft ware AG in New Orleans wat aan het jammen is, trekt een van de Nederlandse bezoekers de vergelijking naar een digital enter-prise. “Je kunt een instrument leren spelen en in je eentje nummers meespelen die op een plaat staan. Het wordt al een stuk moeilijker om als band samen te spelen. Het wordt pas echt lastig om die ingestu-deerde versie los te laten en te improviseren als je merkt dat het publiek het een mooi nummer vindt. Het verschil tussen een geautomatiseerd bedrijf en een digital enterprise is net zo groot als het verschil tussen individuen die instrumenten kunnen spelen, en een op elkaar ingespeelde band die zich kan aanpassen op de muziek die het publiek wil horen.”

www.ictmagazine.nl

1018 december 2014

ICT-BREED

Werken waar en wanneer u wilt. Of waar en wanneer u dat juist niet wilt. Keuzevrijheid om moderne technologie te gebruiken wanneer het past is vaak geen vanzelfsprekendheid. Bij ICT Spirit zijn wij van mening dat dit wel zou moeten. Het gaat immers om wat u wilt, u bent belangrijk!

Denkt u daar net zo over? Praat dan eens met een van onze specialisten over de Cloud Services van ICT Spirit. Zij vertellen u graag meer over de voordelen wanneer u technolo-gie voor ú laat werken in plaats van dat u voor de technologie werkt.

www.ictspirit.nl

Was alles maar zo eenvoudig

Adv 131x180 ICT Spirit ICT mag.indd 1 15-05-14 09:42

BYOD krijgt Windows-licentievoordeel

Zakelijke gebruikers van Windows kunnen voortaan per gebruiker een licentie afsluiten. Dit verlost bedrijven van de vaak complexe licentieregels door het per-device model dat Microsoft tot voor kort hanteerde. Hierdoor gebeurde het in de praktijk dat er voor een enkele gebruiker dubbel betaald moest worden voor Windows, omdat er bijvoorbeeld een zakelijke desktopomgeving werd geboden. Die centraal beheerde bedrijfsdesktop (met Windows) is dan als virtuele machine toegankelijk vanaf een ander apparaat (met mogelijk ook Windows).

Voor iOS, Android, OS X, Chrome OSDe Windows-producent stapt nu over op een per-user licentiemodel. In een aankondiging schrijft Micro-soft : Dit “stelt jouw gebruikers centraal voor je Windows-licentie oplossing, geeft je fl exibele opties

voor hoe je Windows-uitrol en -toegang biedt voor verschillende apparaten, en het versimpelt je Windows-licenties en het beheer daarvan.” Het bedrijf speelt hiermee in op de trend van Bring Your Own Device (BYOD), waarbij ook alternatieve besturingssystemen als iOS, Android, Mac OS X en Chrome OS bij bedrijven binnenkomen. “Verkrijg de eenvoud van gebruikers tellen, in plaats van al hun uiteenlopende apparaten te moeten tellen,” prijst Microsoft de licentiewijziging aan.

Grote stapOnderzoeksbureau Forrester is positief over deze overstap. “Dit is belangrijk en goed nieuws voor klanten,” blogt analist Duncan Jones in zijn analyse. Het nieuwe per-user licentiemodel is volgens de Forrester-analist helder en vervangt het semi-

doorzichtige bevroren glas van het voorgaande per-device licentiemodel. “Ik heb Microsoft product-managers al jaren gezegd dat ze hun verouderde per-device licentiemodellen moeten uitfaseren. Dit is een grote stap in die richting.”

Hij stelt dat Microsoft voorheen klanten ontmoedig-de om virtuele desktopinfrastructuur (VDI) te ge-bruiken op concurrerende besturingssystemen. Dit deed het bedrijf door “complexe licentieregels toe te passen met diverse TLA (three lettered acronyms) zoals RUR, VDA en CSL. Deze hoef ik niet toe te lichten, omdat ze gelukkig niet langer nodig zijn.”

Niet voor alle Windows-gebruikersDe mogelijkheid van licenties per gebruiker geldt voor de Enterprise-variant van Windows, die in

wezen de Pro-variant is, maar dan aangevuld met extra beheermogelijkheden en functionaliteit voor bedrijven. Windows Enterprise is beschikbaar voor klanten die een licentie-abonnement hebben via het zogeheten Soft ware Assurance-programma en voor it-professionals die een abonnement op MSDN (Microsoft Developer Network) of Tech-Net hebben. De per-user licentiestructuur geldt voor lokaal geïnstalleerde en VDI-uitvoeringen van Windows Enterprise, maar ook voor Windows To Go dat vanaf USB-media is te booten en te ge-bruiken.

door: Jasper Bakker

Microsoft bevrijdt Windows van de licentie-structuur per apparaat. Het stapt over op een licentiemodel dat per gebruiker geldt. Waarom? Voor virtuele desktops en Bring Your Own Device.

www.ditp.nl

Geef vaart aan uw business en bel ons voor een oriënterend gesprek:

Bel: (023) 512 53 10 of mail: info@ditp.nl

Meer ‘Business Agility’ betekent extra concurrentievoordeel. Hoe aanlok­kelijk dit ook is, voor de meeste bedrijven is het een flinke uitdaging om te focussen op business­drivers in plaats van op kosten of het beperken van het aantal silo’s. Hoe krijg je flexibiliteit in je IT terwijl je ook je kosten en risico’s wilt verlagen? Met een goede invulling van IT­as­a­Service hoeft uw organisatie niet langer te worstelen met de infrastructuur en het daaraan verbonden netwerk en de storage­faciliteiten. Ditp neemt u die zorg volledig uit handen. Met FlexPod biedt ditp een stabiele en flexibele integrated stack: infrastructuur, netwerk, storage, virtualisatie en management software. FlexPod biedt u een geïntegreerde bundeling van producten van partners als Cisco, VMware en NetApp. FlexPod staat voor volledige ontzorging en maximale continuïteit in managed services. De ervaren professionals van ditp geven u advies en verzorgen de implementatie en het beheer. In de aanloop naar een mogelijke samen­werking verdiepen we ons eerst grondig in uw situatie. Die investering nemen wij voor onze rekening, nog voor u een opdracht geeft.

FlexPod geeft vaart aan uw plannen

select partner

www.ictmagazine.nl

1118 december 2014

ICT-BREED

IBM komt met een geheel nieuwe webmaildienst, Microsoft brengt de nieuwe Clutter-functie naar Offi ce 365, Google presenteert het invitation-only Inbox en cloudopslagaanbieder Dropbox had al de Mailbox-app. Het Nieuwe Mailen is in opkomst en dat is geen verse marketingkreet van een leverancier. Hoewel marketing wel degelijk één van de oorzaken is. De vele nieuwsbrieven en mailmeldingen van social media zorgen verergeren de informatie-overload die e-mail al heel erg lang teistert.

Renaissance van de nieuwsbriefVolgens onderzoeksbureau Forrester gaat het feno-meen nieuwsbrief nog lang niet weg. Sterker nog, door recente stappen van Facebook gaat de nieuws-brief een renaissance meemaken, zo voorspelt Forrester-analist Nate Elliott. ’s Werelds grootste sociale netwerk heeft namelijk een einde gemaakt aan

organic social marketing, waarmee marketeers met eigen content Facebook-’vrienden’ kunnen bereiken. Wie op Facebook vanaf januari 2015 aan marketing wil doen, moet de portemonnee trekken. Forrester draagt e-mail aan als valide alternatief voor marketinginspanningen.Los van nieuwsbrieven dreigen veel inboxen van e-mailgebruikers te bezwijken onder de toenemende hoeveelheden berichten. Dat kan komen door een cc-cultuur binnen een organisatie, of omdat iemand voor veel mensen een aanspreekpunt is, of om nog diverse andere redenen. Volgens schattingen is slechts 14 procent van de 108 miljard (!) werkmails die dagelijks worden verstuurd echt van belang.

Toegepaste analyticsIBM haalt deze deprimerende verhouding van mail versus nut expliciet aan bij de aankondiging van zijn nieuwe maildienst Verse. Daarmee gaat IBM de concurrentie aan met de veelgebruikte gratis maildiensten Gmail van Google en Microsoft s Outlook.com, wat de offi ciële opvolger is van het populaire overgenomen Hotmail. IBM belooft met Verse een fundamentele verandering van werken en communiceren. De nieuwkomer op de mailmarkt doet dat door uitgebreide analyse van berichten en de afh andeling daarvan door gebruikers.IBM spiegelt voor dat Verse gebruikers echt leert kennen en zich aan hun aanpast. Na verloop van tijd kan Verse voor gebruikers de meest kritieke berichten en acties bepalen en naar voren halen, aldus IBM. Daarnaast haakt Verse aan op sociale contacten van zijn gebruikers om beter prioriteit aan te kunnen brengen in de berichtenstroom. Verse is een webdienst maar is ook toegankelijk via apps voor smartphones en tablets.

Scherp concurrerenVerse is gratis voor consumenten en kleine onder-nemingen, maar grotere bedrijven moeten ervoor betalen, al zijn er nog geen prijzen bekend. IBM stelt al wel dat de prijsstelling scherp zal concurreren met de zakelijke maildiensten die Google via Google Apps en Microsoft via Offi ce 365 bieden. Daarbij meldt IBM heel subtiel dat zijn mail-analytics – anders dan bij de concurrenten – níet zal dienen om gebruikers gerichte advertenties voor te schotelen. Op het moment van schrijven is Verse nog niet be-schikbaar.Ondertussen zit de gevestigde mailorde ook niet stil. Google heeft zijn Gmail al voorzien van een alternatieve mailclient: Inbox. Momenteel is deze alleen op uitnodiging te verkrijgen. Gebruikers die zo’n uitnodiging in handen krijgen, moeten de maildienst wel eerst activeren in de app. Die is be-schikbaar voor Google’s eigen Android en voor Apple’s iOS. Na activering is Inbox ook via een webbrowser te gebruiken, hoewel dat eerst nog be-perkt is tot Google’s eigen Chrome. Ondersteuning voor andere browsers volgt ‘binnenkort’.

Gevecht om de gebruikerInbox biedt workfl ow-gerichte functies zoals de mogelijkheid om een binnengekomen mail ‘uit te stellen’ tot een zelf te bepalen later tijdstip. Een mail die later pas een actie vereist, hoeft dan niet in de maillijst te worden opgezocht, maar duikt dan simpelweg bovenaan de inbox weer op. Daarnaast biedt Inbox specifi eke categorieën waarin mails automatisch gesorteerd kunnen worden, op basis van afzender, inhoud en meer. De Inbox-app heeft wat weg van de iOS-app Mailbox die Dropbox eerder heeft overgenomen en uitgebouwd, ook naar

Android en Mac OS X. Deze leverancier van cloudopslag biedt zelf geen maildienst aan, maar haakt sluw aan op die van Google en ook Apple om zo gebruikers van respectievelijk Android en iOS aan zich te koppelen.Microsoft roert zich ook in de mailconcurrentie. Het biedt zakelijke gebruikers van zijn cloud-abonnement Offi ce 365 een intelligente fi lterfunctie. Deze zogeheten Clutter-tool geldt voor business-accounts en stopt daar minder belangrijke mails automatisch weg in de gelijknamige rommelmap. Ook dit is een zelfl erende mailfunctie; Clutter analyseert de mailafh andeling van gebruikers om te bepalen welke boodschappen zij waarschijnlijk zullen negeren. Vervolgens neemt Clutter die handmatige afwijzing over. Deze fi lterfunctie werkt ook voor apps die aanhaken op Microsoft s OWA (Outlook Web Access) of EAS (Exchange ActiveSync), wat dus ook de reguliere Offi ce-desk-topclient Outlook omvat.

Strijd der titanenWaar IBM zijn Watson-technologie inzet, wendt Microsoft zijn Graph-technologie aan die is afgeleid van de zakelijke social soft ware Yammer. Ondertussen bouwt Google voort op zijn krachtige technologie waarmee het de grootste zoekmachine van het internet is geworden. Dropbox ontpopt zich van opslagplek in de cloud tot productiviteits-platform, draaiend rond opgeslagen en uitgewisselde documenten. Deze concurrenten komen vanuit verschillende hoeken om te strijden om de gebruiker – en diens beheerder.

Het Nieuwe Mailen komt eraanIBM, Microsoft, Google en Dropbox volgen elkaar met e-mail makeover

door: Jasper Bakker

E-mail is toe aan een opfrisser. Niet alleen vanwege jonge gebruikers die meer via social media communiceren. Ook vanwege de aloude informatie-overload én slimmere workfl ow-mogelijkheden anno nu. Diverse aanbieders komen met mailclients die het anders doen.

IBM-werknemers Catherine Gillespie en Kevin Chiu tonen Verse

door: Mirjam Hulsebos

Het jaarlijkse klanten- en partnerevenement van Dell werd gehouden in thuisstad Austin, Texas. ICT/Magazine was aanwezig op zoek naar inspirerende voorbeelden van digital enterprises. Organisaties die data gebruiken als olie voor hun bedrijfsmotor. We vonden vier interessante cases.

www.ictmagazine.nl

1218 december 2014

PRAKTIJK

Het is inmiddels een jaar geleden dat Michel Dell zijn bedrijf van de beurs haalde. Een jaar waarin hij fors investeerde in R&D. “Het geeft ons veel vrijheid nu we niet meer kwartaalgedreven bezig hoeven zijn,” zo vertelt hij tijdens de persconferentie op DellWorld, het jaarlijkse evenement voor klanten en partners. “We kunnen het ons nu veroorloven om wat verder vooruit te kijken.” Dat vooruitkijken doet hij graag samen met klanten. “Het afgelopen jaar heb ik eigenlijk alleen maar gereisd, gesproken met klanten over de hele wereld over hoe hun or-ganisatie er over drie tot vijf jaar uitziet. De conclusie die ik uit al die gesprekken kan trekken, is dat zij niet langer een nieuw stuk IT tegen de bestaande business aan willen plakken. Ze zien dat dit een doodlopende weg is. Ze willen hun ict-omgeving wezenlijk transformeren omdat dit de enige manier is om een digital enterprise te worden.”

# 1: LinkedIn integreert applicatiesKern in de transformatie naar een digital enterprise is integratie van platformen, applicaties en services. Zeker nu steeds meer IT uit de cloud wordt afge-nomen, lopen organisaties er tegenaan dat iedere cloud-provider identity management anders regelt, andere management- en monotoringopties aanbiedt en andere afrekenmodellen hanteert. Dell gaat deze chaos te lijf met Boomi, een iPaaS (integration Platform-as-a-Service). LinkedIn vertelt hierover in een van de parallelsessies. “Wij zijn een ‘cloud first’ bedrijf,” vertelt Andres Bang, head of Sales & Ope-rations Systems bij LinkedIn. “Dat wil zeggen dat wij pas applicaties on premise gebruiken als er geen cloud-alternatief voor is. We draaien alle cloud-ap-plicaties op het Salesforce platform, maar dat wil niet zeggen dat ze daarmee al zijn geïntegreerd. Bovendien voegen we externe bronnen toe, denk aan aangekochte data over bedrijven. Dell Boomi vormt in dit geheel onze kristallen bol. Het maakt inzichtelijk welke data waar staat en maakt het mogelijk de data heel snel van het ene naar het an-dere systeem over te zetten. Voorheen was dat een handmatig proces, wat natuurlijk veel tijd kostte en waarbij fouten werden gemaakt.”

AquaductenEén van de processen die door deze integratie een stuk efficiënter is geworden, is sales. LinkedIn verkoopt zijn data op verschillende manieren. In de eerste plaats aan bedrijven die op zoek zijn naar nieuw talent. Daarnaast is LinkedIn een belangrijke bron voor accountmanagers die willen identificeren hoe de decision making unit van een potentiële klant eruit ziet. En aangezien LinkedIn als geen ander ziet welke bedrijven mensen aannemen, waar ont-slagen vallen en in welke organisaties veel mensen intern van baan veranderen, beschikken ze over interessante marktdata. Bang: “Onze salesmensen verkopen die data. Om te identificeren bij welke prospects de scoringskans het hoogst is, hebben we een marketingproces ontwikkeld waarbij prospects punten krijgen voor acties die ze doen op onze website: een whitepaper downloaden, een webinar volgen. Bovendien brengen we nauwgezet in kaart welke mensen die klant bij ons zijn een andere baan krijgen, zodat we hen in hun nieuwe functie weer kunnen proberen te winnen als klant. We combineren dit met andere data, bijvoorbeeld de omvang van een organisatie. In totaal combineren we data uit twintig systemen om te bepalen op welke prospects onze verkopers hun energie moeten richten. Voorheen werden die data handmatig bij elkaar gebracht, waarbij onze accountmanagers een lang formulier moesten invullen teneinde de scoringskans van een klant te berekenen. Nu hebben we dit hele proces en het bijbehorende formulier opnieuw ontworpen en met workflow ondersteund. Alle data die al bekend is, wordt vooringevuld. Het resultaat is dat onze accountmanagers nu vrijwel panklaar krijgen aangereikt welke prospects de hoogste scoringskans hebben.” Het resultaat: een besparing van acht FTE, 30 procent meer orders per medewerker en een reductie van de salescyclus van 72 procent. “In het oude Rome zorgden de aquaducten voor de welvaart. Die zorgden ervoor dat iedereen toegang had tot water. Boomi speelt in onze organisatie een vergelijkbare rol: het zorgt ervoor dat iedereen toegang heeft tot de juiste data.”

#2. Pervasive monitoring door EmersonEen andere spreker op DellWorld die de waarde van data goed begrijpt, is Emerson Process Management. Zij leveren procesmanagement oplossingen aan de procesindustrie. Veel van hun klanten zijn actief in olie en gas. Peter Zornio, chief strategy officer, vertelt: “We zijn enkele jaren geleden begonnen de appa-ratuur bij klanten uit te rusten met sensoren. Daarmee kunnen we niet alleen de technische staat van machines in de gaten houden en zaken als de druk op pijpleidingen, maar ook het weer. Door die bronnen te combineren kunnen we bijvoorbeeld zien dat bepaalde onderdelen eerder verslijten onder invloed van temperatuur of luchtvochtigheid, en zodoende voorspellen wanneer we moeten ingrijpen.” Emerson noemt dit pervasive sensing en ze zetten dit voor nog veel meer zaken in dan technische monitoring alleen. “We houden op die manier ook de veiligheid van installaties in de gaten en we meten de milieubelasting voor onze klanten. Dat zijn processen die vroeger volledig op papier werden afgehandeld, met alle kans op fouten van dien. Nu kunnen we die processen end-to-end digitaliseren en ondersteunen met workflow.”Emerson biedt pervasive monitoring in nauwe samenwerking met Dell aan. “Een groot deel van deze oplossing bestaat uit apparatuur: tablets, pc’s en datacenters. Een ander deel bestaat uit het beveiligen van de oplossing. Dat is zeker in de olie- en gasindustrie heel belangrijk. Die twee gebieden zijn niet onze business en dat willen we ook helemaal niet onze business maken. Wij willen ons focussen op de algoritmen die nodig zijn om de enorme hoeveelheid streaming data die we genereren op een zinvolle manier te vertalen naar inzichten op basis waarvan we klanten kunnen adviseren. Door de samenwerking kunnen we klanten een end-to-end oplossing bieden.”

#3. Beter ralleyrijdenGeneral Atomics zit in een soortgelijke business. Ook zij monitoren processen, grotendeels via sensoren, en geven klanten op basis daarvan advies waar winst kan worden behaald. Hun smeeste klanten bevinden zich in de energiesector en de transportindustrie: van logistieke dienstverleners tot luchtvaartmaatschappijen. Een bijzondere klant is het JTG Nascar raceteam. Waar in de Formule 1 sinds jaar en dag al van alles wordt gemeten, is dit voor ralleyteams nog relatief onontgonnen terrein. Eén van de lastige elementen is dat waar de Formule 1 ieder jaar dezelfde circuits aandoet, de Nascar races op wisselende locaties plaatsvinden en de omstandigheden bovendien ook nog eens per dag enorm kunnen verschillen vanwege regen of juist droogte en de temperatuur.Om de wagens beter af te stemmen en de coureurs van zinvolle feedback te voorzien wilde JTG gestruc-tureerde data die de rallywagen genereert – onder meer data van de schokdempers, de remkracht en het acceleratievermogen – koppelen aan onge-structureerde data, zoals de terugkoppeling van de coureur. Want juist als je die twee combineert ontstaat écht inzicht. Dan weet je waarom bijvoor-beeld het acceleratievermogen op het ene deel van het parcours groter is dan op een ander deel. Om dit te realiseren liet General Atomics Dell een mobiel datacenter leveren ter grootte van een koffer. Hierop draait een Hadoop cluster op Linux, waar de data-analyse mee wordt gedaan. Visualisatiesoftware zorgt ervoor dat de informatie wordt teruggekoppeld in een vorm die direct duidelijk is voor de coureur en de monteurs. Het JMG-team gebruikt rugged tablets om de ervaringen van de chauffeur in te voeren en de grafische analyses te bekijken. Deze kunnen in alle weersomstandigheden worden gebruikt: regen, extreme hitte en vorst.

Powering the digital enterprise, deel 2

Data is de olie voor iedere bedrijfsmotor

Een RemoteManagement platform dat u lanceert.

RAKETBRANDSTOFGFI M

AX

is nu

MAXfocus

MAXfocus™ RemoteManagement is een snelle en krachtige oplossing die wordt gebruikt door meer dan 11.000 ICT- en System Integrators om

ondersteuning te bieden aan hun klanten vanuit één dashboard.

Ontdek meer met de gratis 30-daagse probeerversie:

www.maxfocus.com/max-nl

1318 december 2014

PRAKTIJK

Column

Keuzes in de strategie In mijn werk heb ik veel contact met Nederlandse ict-bedrijven. Lokale ict-bedrijven die geld verdienen aan de verkoop van hardware, soft ware, diensten, beheer en natuurlijk cloud-services. Voor al deze producten en vormen van dienstverlening zijn mensen nodig en middelen. Die mensen hebben kennis nodig over de producten en diensten die ze verkopen en implementeren en beheren. Hoe meer producten en diensten een bedrijf verkoopt, hoe meer kennis nodig is over deze producten en diensten. Deze kennis wordt opgedaan door ervaring in eerdere projecten, of door opleidingen. In beide gevallen is het een kostbaar goed.

Wat dit met strategie te maken heeft ? Heel veel. Voor het grootste deel van de ict-bedrijven is de mens en de kennis in die mens het kostbaarste goed in de organisatie. Letterlijk, want de mensen kosten maandelijks geld in de vorm van salaris, opleidingen die ze volgen, maar ook vanwege de herstelwerkzaamheden voor de fouten die ze maken. ICT-bedrijven die willen samenwerken met een grote leverancier doen er verstandig aan om te kiezen voor een beperkt aantal soorten kennis. Kies een beperkt aantal producten, wat dan weer samenhangt met een zo beperkt mogelijk aantal leveranciers. Dat weet elke manager van elk Nederlands ict-bedrijf. Dat maakt werken in de ict zo leuk. Je kunt steeds weer nieuwe dingen oppakken en er kennis van opdoen. Als technische ict-liefh ebber die van z’n hobby z’n werk heeft gemaakt is er niets leukers dan steeds weer nieuwe dingen oppakken en nieuwe kennis opdoen.

Door keuzes te maken kun je veel gerichter en effi ciënter geld reserveren voor kennisopbouw, marketing, werving

en onderhoud

Bovendien blijkt keer op keer in de praktijk dat keuzes maken erg profi jtelijk is. De snelst groeiende bedrijven in de markt zijn zij die keuzes maken. In de wereld van de ict-infrastructuur gaat het om met welke producten en leveranciers en bedrijf geld wil verdienen. Door het maken van heldere keuzes kun je veel gerichter en effi ciënter geld reserveren voor kennisopbouw, marketing, werving en onderhoud. Het werkt twee kanten op, want niet alleen bespaart het geld in de bedrijfsvoering, het levert ook sneller en meer geld op. Een grote leverancier vindt het erg prettig wanneer een ict-partner alleen voor hem kiest. Het is een stem in de markt die niet ook voor de concurrent klinkt. Je creëert bovendien meer betrokkenheid, meer leads en meer vertrouwen in gezamenlijke acties.

Maar waarom gebeurt het dan nog zo weinig? Misschien omdat we in de ict eigenlijk nog geen uitgegroeide sector zijn? Nog altijd zijn we volop aan het versnellen, innoveren en leren. Alles is gewoon te leuk, wat het maken van een keuze bemoeilijkt. Voer voor organisatieadviseurs. Een tip voor wie een strategie wil voeren die geen windeieren zal leggen: maak duidelijke keuzes en deel die. Het zal de groei en de winstgevendheid van je bedrijf een fl inke impuls geven.

■ Marco Lesmeister is bij HP verantwoordelijk voor het Business partner ecosysteem

Marco Lesmeister

www.ictmagazine.nl

#4. Process miningWaar Emerson en General Atomics vooral gebruik-maken van sensoren om processen te meten, gebruikt Omneo gewoon de transactionele systemen van klanten om verbetermogelijkheden te ontdekken: ERP, CRM, SCM. “Wij zijn gespecialiseerd in het in kaart brengen van de volledige supply chain, van zand tot klant,” aldus Karim Lokas, Senior Vice President Marketing & Product Strategy. “Dus vanaf het ruwe materiaal tot en met het eindproduct, inclusief allerlei diensten die worden geleverd om het eindproduct bij de klant af te leveren. Op basis van Dell en Cloudera hebben wij een Hadoop-oplossing gemaakt die alle relationele databases waar klanten mee werken omvat. Op die data passen wij process mining toe. Het serie-nummer van het product is de sleutel die alle velden bij elkaar brengt. We volgen dus unieke producten door de hele supply chain.”Lokas toont een matrix waarin kennis en awareness tegen elkaar zijn afgezet. “Bedrijven richten hun processen altijd in op basis van het eerste kwadrant: op basis van kennis waar ze zich van bewust zijn. Er is ook kennis die wel aanwezig is, maar waar het management zich niet van bewust is. Iedereen die eens de moeite zou nemen een dagje mee te lopen in zijn eigen contact center stuit op legio situaties

waarvan je zegt: waarom doe je hier niets aan? De reden is dat contact center agents vaak niet serieus worden genomen als ze veelvoorkomende klachten van klanten proberen door te spelen aan productie of R&D. In het derde kwadrant staat kennis waarvan je weet dat die ergens in je organisatie verborgen moet zijn, maar je weet niet waar je moet zoeken. En tot slot zijn er talrijke situaties waarvan je niet weet dat ze bestaan maar die je je ook niet bewust bent. Bij procesverbetering wordt altijd alleen naar het eerste kwadrant gekeken: kennis waarvan je je bewust bent. Wij nemen ook de andere drie kwa-dranten in ogenschouw.”

Het mooie is dat heel veel van de daarvoor beno-digde data al is opgeslagen in relationele databases. Natuurlijk, het model zou nog veel rijker worden als je er ook ongestructureerde bronnen aan toevoegt, zoals bijvoorbeeld social media. Maar Lokas waar-schuwt het publiek ervoor teveel hooi op hun vork te nemen. “Waarom zou je beginnen met allerlei bronnen waar je weinig verstand van hebt, terwijl je al jaren werkt met ERP en CRM. Daar ligt zoveel informatie in verscholen die nu niet wordt gebruikt, denk bijvoorbeeld aan het tijdstip waarop iets gebeurt. Dit biedt zeeën van mogelijkheden om processen te verbeteren.”

Meer netwerk Minder kosten

5 JAAR GARANTIE

LEVERING BINNEN 24 UUR IN HEEL EUROPA

Vraag nu uw o� erte aan!

Aliter networks biedt refurbished kwaliteits hardware die betrouwbaarder is dan nieuwe apparatuur. Behaal meer resultaat met minder risico en verleng de levensduur van uw netwerk.

(020) 240 06 00o� erte@aliternetworks.nl www.aliternetworks.nl

China grootste smart-

phonemaker

China groeide in het tweede kwartaal van dit jaar uit tot de grootste smartphoneleverancier ter we-reld. De Federation of Korean Industries (FKI) onderzocht de concurrentiepositie van de belang-rijkste exportproducten van het land, waaronder smartphones, auto's en halfgeleiders. In de smart-phonemarkt had Zuid-Korea in het tweede kwar-taal een aandeel van 30,1 procent. China kwam echter uit op 31,3 procent, onder meer dankzij de snelle groei van bedrijven als Huawei en Xiaomi, de vierde en derde grootste smartphonefabrikan-ten ter wereld. Dat Zuid-Korea nog altijd een aan-zienlijk aandeel heeft , is vooral te danken aan Samsung, dat in het tweede kwartaal 25,2 procent van de markt in handen had.

Facebook maakt

berichten doorzoekbaar

De optie om te zoeken in berichten op de tijdlijn van gebruikers is vooralsnog alleen beschikbaar voor Amerikaanse Facebook-gebruikers. Zij kunnen voortaan meerdere trefwoorden invoeren in de zoek-balk van Facebook en krijgen vervolgens alle Facebook-berichten te zien waarin die combinatie van trefwoorden voorkomt. De zoekfunctie heeft enkel betrekking op de berichten die ooit eerder op de tijdlijn van een gebruiker zijn verschenen. Openbare berichten van gebruikers waar geen Facebook-vriendschap mee gesloten is, worden niet getoond. Het is nog niet bekend wanneer de uitgebreide zoekfunctionaliteit wereldwijd wordt uitgerold.

Volgend jaar

contactloos betalen

Rabobank gaat vanaf februari volgend jaar zijn betaal- passen uitrusten met een nfc-chip voor contactloos betalen. ING en ABN AMRO maken al geruime tijd gebruik van de technologie in betaalpassen. Hiermee is het mogelijk om te betalen door een nfc-bankpas dichtbij een nfc-terminal te houden. De klanten die de nieuwe betaalpassen met nfc ontvangen, maken momenteel veel gebruik van Minitix of de chipknip. Andere klanten ontvangen de nfc-pas als hun huidige pas aan vervanging toe is.

Drone-onderzoek

weg uit VS

Amazon waarschuwt de Amerikaanse Federal Aviation Administration (FAA) dat het zijn drone-onderzoek verder naar het buitenland zal verplaat-sen. De webwinkel wil via dit signaal een uitzonde-ring door de FAA afdwingen, zodat het toestemming krijgt om zijn drones in het openbaar te testen in de Verenigde Staten. Daarvoor diende het bedrijf enkele maanden geleden al een petitie in, maar de FAA heeft vooralsnog geen uitzondering toegekend. Amazon vreest dat de VS een achterstand oploopt op het gebied van commercieel drone-gebruik als de regelgeving niet snel wordt versoepeld. Recente berichtgeving doet juist vermoeden dat de Amerikaanse regels omtrent drones in 2015 verder worden aangescherpt.

Snelle draadloze

oplader

Een draadloze smartphoneoplader die volgend jaar op de markt komt, werkt drie keer zo snel als huidige oplaadmogelijkheden. Dat belooft Freescale, maker van de oplader. Het vermogen van de oplader is 15W, wat bij opladen via een normale usb-poort 5W is. De Freescale-oplader gebruikt de Qi-standaard die veel telefoons momenteel al ondersteunen. Met de krachtigere draadloze oplader zou het ook mogelijk moeten worden om tablets in enkele uren draadloos op te laden. Bij de grotere accu’s van tablets duurt dat nu meestal nog erg lang. De snelle oplader van Freescale verschijnt in het eerste kwartaal van 2015 op de markt. Een prijs is nog onbekend.

Windows 10-nieuws

Spraakassistent CortanaOnlangs verscheen er een korte videodemonstratie van Microsoft s spraakassistent Cortana in Windows 10. Hoewel de functie nog niet af is, is wel goed te zien hoe de spraakassistent werkt op een desktop-computer of laptop. Cortana wordt in Windows 10 opgestart door op een knop naast het startmenu te klikken. Vervolgens luistert de spraakassistent naar wat de gebruiker zegt. De spraakassistent doet eigen-lijk hetzelfde als wat we kennen van de smartphone-versie. In de video is te zien hoe Cortana een agenda opent en een afspraak maakt. Ook is het mogelijk om de spraakassistent reminders te laten inplannen of een alarm te zetten, apps te openen of om een route te plannen.

Previewversie in januariMicrosoft zal eind januari 2015 de previewversie van Windows 10 onthullen, die door consumenten kan worden geïnstalleerd. Naar verwachting zal Microsoft onder andere een nieuwe touchinterface introduceren, genaamd Continuum. Deze nieuwe interface voegt bijvoorbeeld een terugknop toe aan de taakbalk, waarmee navigeren via touchbesturing gemakkelijker moet worden. Daarnaast gaat Micro-soft meer onthullen over de crossplatformmogelijk-heden van Windows 10. De Windows-versie is ontwikkeld om op verschillende apparaten te draaien, van Xbox One tot pc's en tablets.

Slimme afstands-

bediening voor hele

huiskamer

Drie Nederlanders hebben een slimme afstands-bediening ontworpen die de basisfuncties van andere afstandsbedieningen in de huiskamer verenigt. Het apparaat richt zich op de essentiële functies, zoals het wisselen tussen zenders en aanpassen van het volume van de televisie. De SPIN Remote is bolvormig en heeft geen fysieke knoppen. In plaats daarvan bevat de afstandsbediening ver-schillende sensoren om input van gebruikers te vertalen naar signalen die apparaten in huis op kunnen vangen. De SPIN Remote detecteert zowel beweging, rotatie, richting, aanraking als afstand. Op basis daarvan weet de gadget welk apparaat de gebruiker wil bedienen en wat er precies moet ge-beuren. Voor de fi nanciering van de SPIN Remote vragen de makers 100.000 euro op crowdfunding-website Kickstarter.

Nieuwe Bluetooth

De Bluetooth Special Interest Group heeft details over de volgende Bluetooth onthuld. Met Bluetooth 4.2 wordt het moelijker om een persoon via Buetooth-tracking te volgen. De verwachting is dat Bluetooth 4.2-standaard volgend jaar door fabrikanten wordt gebruikt. Het laat onder andere smartphones van mac-adres, een uniek identifi catienummer van een elektronische apparaten, wisselen. Op dit moment werkt Bluetooth-tracking via het mac-adres van een

smartphone. In januari van dit jaar werd bekend dat Nederlandse winkels klanten volgen met onder andere Bluetooth-tracking. Met deze vorm van tracking kunnen winkels bijhouden hoe vaak klanten in een winkel komen en wanneer het druk is. Daarnaast zorgt Bluetooth 4.2 voor een betere ac-cuduur en is de dataoverdracht 2,5 keer sneller dan bij Bluetooth 4.1.

Staat betaalt

Stichting Thuiskopie

€ 33,5 miljoen

Het geschil tussen de Staat en Stichting Th uiskopie ging over de hoogte van de thuiskopieheffi ng in de jaren 2007 tot 2012. Een gerechtelijke procedure die hierover loopt, zal worden beëindigd. De schade-vergoeding van 33,5 miljoen euro wordt verdeeld over de rechthebbenden, waaronder foto grafen, journalisten en regisseurs. De zaak draaide om het besluit uit 2007 van het toenmalige kabinet om de thuiskopievergoeding te bevriezen. Volgens de stichting was die regeling onrechtmatig, omdat er alleen werd geheven over cd’s en dvd’s, en niet over bijvoorbeeld mp3-spelers en harddiskrecorders.

Europeanen niet zo

wearable-minded

Europeanen zijn minder snel geneigd een wearable apparaat, zoals een smartwatch, te dragen dan Amerikanen. Van de ruim 13.000 ondervraagde Europeanen ziet 32 procent het wel zitten om der-gelijke elektronica op het lichaam te dragen. In de Verenigde Staten ligt dat percentage op 45 procent, op basis van een enquête gehouden onder 4.500 Amerikanen. Forrester Research, die het onderzoek uitvoerde, verwacht hoe dan ook dat de markt voor wearables in 2015 verdriedubbelt, mede dankzij de lancering van de Apple Watch.

ABN AMRO tekent

miljardendeal met IBM

IBM gaat de komende tien jaar wereldwijd de it-infrastructuur van ABN AMRO beheren in de cloud. Met de onlangs aangekondigde overeenkomst zijn miljarden dollars gemoeid, aldus het technologie-concern. De bank wil met de overstap naar de cloud kostenbesparingen realiseren en zijn dienstverlening verbeteren. Het concern kondigde eerder al aan dat er 650 tot 1000 banen verdwijnen omdat fi lialen gesloten worden door dalende bezoekersaantallen. Meer en meer klanten handelen hun bankzaken via internet af.

Machine-opstand komt eraan

De vermaarde en volledig verlamde Britse fysicus Stephen Hawking heeft een nieuwe soft ware-update, waardoor hij tweemaal zo snel kan schrijven en spreken als voorheen. Deze verbetering heeft hij direct gebruikt om een oude waarschuwing te herhalen: pas op, computers dreigen de mensheid te vernietigen. Volgens Hawking zullen computers in de niet al te verre toekomst een reëel gevaar vormen. Ze worden zo snel slimmer dat ze in staat zullen zijn zichzelf op eigen kracht te verbeteren. “De ontwikkeling van volledige kunstmatige intelligentie kan het einde van het menselijk ras inluiden,” aldus Hawking. “We moeten een aantal bedreigingen voor onze overleving onder ogen zien. Ik acht de kans op een wereldramp bijna zeker.

Toen de sciencefi ctionfi lm Transcendence een half jaar geleden verscheen, waarin Johnny Depp verandert in een verzameling bits en bytes, waarschuwde Hawking ook al dat het niet serieus nemen van die fi lm wel eens de grootste vergissing in de geschiedenis kon zijn.

Het debat over een al dan niet op handen zijnde machine-opstand kreeg de afgelopen weken weer brandstof door uitlatingen van techniekmagnaat Elon Musk, die onder meer oprichter is van internet-bedrijf PayPal en de elektrische autofabrikant Tesla. In een debat zei hij dat hij binnen vijf tot tien jaar iets serieus gevaarlijks rond kunstmatige intelligentie ziet gebeuren.

www.ictmagazine.nl

1418 december 2014

KORT

• Microsoft Outlook• Salesforce.com

• SharePoint• IBM Notes

Secure File Transfer for the Enterprise

Secure File Transfer

WWW.VIACLOUD.NL

Voor elk ICT-project de juiste professional

Nieuwe versie

Google Glass

Google is van plan om volgend jaar een nieuwe versie van zijn slimme bril Glass uit te brengen. In 2012 verscheen er een testversie van Google Glass. Op een scherm voor het oog van de drager werden onder meer smartphonenotifi caties getoond. Het afgelopen jaar bleef het echter stil rond de ontwik-keling van Glass. Het was onduidelijk hoe actief Google nog bezig was met de ontwikkeling van zijn wearable. De nieuwe versie zou een chip van Intel bevatten, waar tot nu toe werd gewerkt met een chip van Texas Instruments. Glass werd al ge-test in de gezondheidszorg, bouw en fabrieksom-gevingen. Door de bril is het mogelijk om infor-matie te ontvangen, maar toch met twee handen te blijven werken.

Apple als Big Brother

Tussen 2007 en 2009 heeft Apple zonder medeweten van de eigenaren muziek van iPods verwijderd, die gedownload was via concurrerende muziekdiensten. Wanneer een iPod-gebruiker zijn of haar muziek bij een andere muziekdienst vandaan had gehaald en de iPod probeerde te synchroniseren met iTunes, gaf Apple een foutmelding weer. Gebruikers werden vervolgens aangeraden de fabrieksinstel-lingen van hun iPod te herstellen. Wanneer die instellingen waren hersteld, was de muziek verdwenen. Apple zou het systeem zo hebben ingesteld dat zijn gebruikers niet op de hoogte werden gebracht van het probleem.

Halvering groei

smartphonemarkt

Marktonderzoeker IDC voorspelt dat de groei van de smartphonemarkt volgend jaar zal halveren en uit zal komen op ruim 12 procent. Het bedrijf schat dat er eind 2014 wereldwijd iets minder dan 1,3 miljard zullen zijn verkocht en dat dit aantal volgend jaar verder groeit naar 1,4 miljard. Dat zou een groei van 12,2 procent betekenen, vergeleken met een ge-schatte toename van 26,3 procent in 2014. Eind 2018 zou de groei verder gedaald zijn en wordt een totaal van 1,9 miljard verkochte smartphones voorspeld. Tevens verwacht IDC dat de daling van het gemiddelde prijspeil in de smartphonemarkt blijft doorzetten. Waar dat nu nog op 297 dollar ligt, omgerekend ruim 238 euro, zou het in 2018 afge-nomen zijn tot 241 dollar, iets meer dan 193 euro.

Bestellen met je

onderbewustzijn

De pizzaketen Pizza Hut experimenteert met een systeem dat de oogbewegingen van klanten volgt. Op basis van die informatie zou het mogelijk zijn een pizza samen te stellen. Het systeem, dat gebruikmaakt van zogeheten eye tracking, wordt momenteel getest in het Verenigd Koninkrijk en moet daar in iedere vernieuwde vestiging van de keten in gebruik worden genomen. Klanten van die keten krijgen in de toe-komst via een tablet afb eeldingen van twintig ver-schillende pizza-ingrediënten te zien. Zij hoeven daar enkel naar te kijken. Door hun oogbewegingen te volgen registreert het systeem naar welke ingre-diënten zij onbewust het langst hebben gekeken. Eerdere tests zouden een tevredenheidspercentage van 98 procent hebben opgeleverd.

De hack op Sony Pictures

heeft nogal wat stof doen opwaaien. Eind november werden de meeste werkcomputers van medewerkers van Sony Pictures door zogeheten ransomware overgenomen, waardoor de cybercriminelen een groot aantal bestanden buit wisten te maken. Verschillende van die vertrouwelijke documenten zijn inmiddels op internet gezet, waaronder lijsten met persoonlijke gegevens over meer dan 40.000 medewerkers, waaronder bekende acteurs als Sylvester Stallone. Ook salaris- en contractinformatie lekte uit. Naar aanleiding van deze digitale inval heeft het concern rigoureuze maatregelen genomen, door vrijwel alle bestaande werkcomputers geheel te vervangen.

Wie er precies achter de hack zit, is nog altijd niet bekend. De cyberaanval werd opgeëist door het voorheen onbekende Guardians of Peace. Die naam werd eerder niet gebruikt door een hackersgroep en kon dus niet worden gebruikt om de hackers te identifi ceren.

Noord-Korea is hoofdverdachte in de zaak, al ontkent het land alle betrokkenheid. Wel prijst het de actie, die mogelijk een reactie is op de fi lm ‘Th e Interview’ die binnenkort verschijnt. Hierin wordt de Noord-Koreaanse leider Kim-Jong Un op de hak genomen. In de comedy proberen karakters gespeeld door acteurs James Franco en Seth Rogen de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-Un om te brengen. Een beveiligingsonderzoeker voor Symantec, zegt dat er veel gelijkenissen zijn tussen de aanval op Sony en eerdere Noord-Koreaanse aanvallen op Zuid-Koreaanse doelwitten.

Experts stellen dat dit een ongeëvenaarde en goed georganiseerde misdaad is, uitgevoerd door een georganiseerde groep. Bekend is dat ze hebben geopereerd vanuit een 5-sterrenhotel in Bangkok. Onduidelijk is of de hackers een kamer hadden, of dat ze vanuit de openbare ruimtes van het St. Regis hotel werkten, via het hotelnetwerk. Ook werd het netwerk van een Th aise universiteit gebruikt bij de hack.

WWW.ICTMAGAZINE.NLkennis delen • kennis maken

1518 december 2014

KORT

Column

Voer voor juristen?In de relatie tussen ict-leverancier en klant spelen algemene leveringsvoorwaarden een belangrijke rol. Of het nu gaat om een standaardsoft warepakket, een printer of een gecompliceerd maatwerktraject, het is altijd belangrijk om heldere afspraken te maken.

De kern, of inhoud van de (juridische) afspraken wordt in de overeenkomst zelf vastgelegd. Die kern varieert per bedrijf, maar ook per contract. Algemene voor-waarden vullen de overeenkomst aan. Ze zijn een handig hulpmiddel om steeds terugkerende juridische frases waarin de risico’s tussen afnemer en leverancier worden verdeeld, in één keer te regelen. Ze dekken tot wel tachtig procent van de juridische zaken af die partijen met elkaar moeten regelen.

Iets klakkeloos overnemen impliceert dat iets zonder nadenken

gebruikt wordt. Dat is nooit verstandig

Recent heeft Nederland ICT nieuwe algemene voorwaarden gepubliceerd voor de ict-branche. Duizenden bedrijven maken gebruik maken van de branchevoorwaarden. Bij iedere nieuwe versie zijn er juristen en journalisten die hun tanden erin zetten. In de afgelopen periode is in de vakpers menig artikel verschenen waarin niet alleen klanten, maar ook ict-bedrijven worden gewaarschuwd voor het klakkeloos gebruiken van voorwaarden. Daar sluit ik mij volledig bij aan. Het is altijd onverstandig om iets klakkeloos over te nemen. Dat impliceert namelijk dat iets zonder nadenken gebruikt wordt. Dat is nooit verstandig. Niet voor niets zijn algemene voorwaarden alleen bindend als aangetoond kan worden dat de klant er kennis van heeft genomen. Dat lijkt vanzelfsprekend, maar is het niet. Nog altijd kom ik voorbeelden tegen van bedrijven die verwijzen naar voorwaarden die bij de Kamer van Koophandel zijn gedeponeerd. Het is leuk geprobeerd, maar juridisch gezien zonder waarde. Als algemene voorwaarden niet vóór het sluiten van de overeenkomst ter hand gesteld zijn, gelden ze niet.

De reden om algemene voorwaarden goed tegen het licht te houden is dat ze een generiek karakter hebben. Dat geldt eens temeer voor branchebrede algemene voorwaarden. Het zal niet verbazen dat onze branchevoorwaarden met name de belangen van ict-leveranciers waarborgen. Ze beperken veel risico’s voor leveranciers. Ze kunnen ook niet los gezien worden van het bijbehorende contract. Naarmate het risico meer bij de leverancier ligt, zal dat gevolgen hebben voor de inhoud van de dienst en de hoogte van de fi nanciële tegenprestatie, en omgekeerd.

Ik verbaas me wel eens over de kritiek van juristen dat branchevoorwaarden niet specifi ek genoeg zijn. De praktijk is namelijk hoe specifi eker de voorwaarden hoe minder breed ze gebruikt kunnen worden. Nederland ICT wil natuurlijk zoveel mogelijk bedrijven van dienst zijn. Voor mij is de lakmoesproef voor voorwaarden in hoeverre ze overeind blijven bij de rechter. Om die reden kunnen gebruikers nog steeds met een gerust hart slapen.

■ Sylvia Huydecoper is senior juridisch adviseur bij Nederland ICT

Sylvia Huydecoper

www.ictmagazine.nl

www.ictmagazine.nl

1618 december 2014

UITGELICHT

In twee uitvoerige artikelen berichtten wij in ICT/Magazine eerder over de omslag van het oude kennismanagement naar het hedendaagse kennis-gebaseerd werken.1 Na de theorie en de techniek komen we nu toe aan de praktijk. Tijdens een site-visit op een ABN AMRO-kantoor in Enschede, vertellen twee managers van de bank over hun reis op weg naar betere customer excellence.

Woest ingewikkeldBij ABN AMRO is er veel aandacht voor Customer Excellence (CE). Zo werden in 2011 de kantoren in het kader van het CE-project uitgedaagd om na te denken over hun eigen bedrijfsvoering en bijbe-horende werkinstructies, ook bekend als standard operating procedures (SOP). Dit initiatief ging een eigen leven leiden, waardoor de CE-experts de hulp inriep van programmamanager Herman Mansveld. “Op diverse plekken in de organisatie waren mensen bezig met het ontwikkelen van hun eigen SOPs,” vertelt hij. “Ze waren in zekere zin keer op keer het wiel aan het uitvinden. CE betrok mij er ook bij omdat het woest ingewikkeld is om een goede instructie te schrijven. Helemaal wanneer het om complexe processen gaat met veel als-dan-situaties. Om een echt bruikbare SOP te kunnen maken die voor een ander goed te begrijpen is, direct kan worden uitgevoerd en makkelijk te actualiseren is, hadden we andere tooling nodig.” Een derde probleem waar het CE-project tegenaan liep, was het gegeven dat de diverse processen deel uitmaken van lange ketens: hypotheken, vermogens-vorming, kredieten enzovoort. De ketenregisseur, of business process owner, is verantwoordelijk voor de kwaliteit van zijn proces of keten. “Zij dreigden de regie over de processen in hun ketens te verliezen,” schetst Mansveld. “Er zat namelijk geen enkele validatieslag tussen de proceseigenaren en de mede-werkers die met zelf geschreven procedures werkten.”

KennisgebaseerdMet deze drie zorgpunten in het vizier kwamen bij Mansveld twee oplossingsrichtingen naar boven. “Via onze leverancier Knowledge Values waren wij al geruime tijd in staat om kennis in de vorm van bijvoorbeeld processen te modelleren. Kennis is niets anders dan weten wat de kortste weg naar het doel is. Toen we net begonnen met Match – de motor achter de interactieve instructies – namen we als test de volgende situatie: ‘Een BV i.o. wil een volwaardige BV worden’. Allereerst verzamelden we alle infor-matie uit onze Informatiebank waarin een verwijzing naar deze situatie stond. Het uitprinten daarvan leverde een enorm pak papier op. De uiteindelijke interactieve instructie die we met Match maakten

was ingedikt tot negen vragen. Dat is het verschil tussen traditioneel kennismanagement en kennis-gebaseerd modelleren. Match zet die modellen direct om in werkende applicaties. Die applicaties zijn te vergelijken met de aangifteapplicatie voor onze in-komstenbelasting. In het verleden deden we onze aangifte op een papieren formulier met die vuist-dikke Belastingalmanak van Elsevier of Kluwer bij de hand. Je moest dan zelf nagaan of een bepaalde vraag voor jou relevant was en of, en zo ja hoe, je rekening moest houden met alle variabelen en uit-zonderingen op de talloze regels. De tegenwoordige IB-applicatie is deels kennisgebaseerd. ‘Deels’ omdat deze nog wordt geprogrammeerd in software-code, wat bij Match niet meer hoeft. De applicatie houdt op basis van de invoer in de gaten wat voor jou de volgende relevante vraag in het proces is. Met Match hadden we dus ervaring opgebouwd om via het kennisgebaseerd modelleren van complexe processen interactieve en praktisch bruikbare instructies te maken. Maar daarmee waren we er nog niet.”

De crowdDe andere oplossingsrichting hield verband met de vraag: hoe zorgen we ervoor dat we de kennis in onze organisatie effectief gaan bundelen, dus dat de mensen – de crowd – hun kennis kunnen aanleveren en verder kunnen ontwikkelen op een centrale plek? En in het verlengde hiervan: Hoe zorgen we ervoor dat de ketenregisseurs weer grip krijgen op hun processen? “Toen kwam idee twee,” vertelt Mansveld. “Een appstore, maar dan in ons jargon: de SOP Store. Hiervoor zetten we onze leverancier InfoSupport in. Zij hadden voor hun eigen organisatie het KnowNow-platform ontwikkeld, een soort van collectief geheugen. Via dit systeem deelden de ontwikkelaars van InfoSupport hun kennis met elkaar. We wilden beide platformen – Match en KnowNow – aan elkaar koppelen, dus de kennistechnologie van Knowledge Values in een app-store-omgeving. De gedachte hierachter is dat iedereen in die SOP Store de reeds gevalideerde SOPs kan vinden en gebruiken. Ook kunnen mensen zelf voorstellen indienen voor nieuwe SOPs. De business process owner is dan de eerste redacteur, omdat hij de ver-antwoording draagt dat een SOP voldoet aan alle wet- en regelgeving. Als de process owner er wat in ziet, wordt de SOP ontwikkeld door mensen die kennis kunnen modelleren, waarna het grote spel van crowd sourcing kan beginnen. Medewerkers die de SOP gebruiken ontdekken waar het nog beter kan en of er nog elementen aan ontbreken. De mensen in de organisatie zorgen dus voor continuous improvement. Hun feedback garandeert

de kwaliteit en de volledigheid van de SOP.” Met deze twee oplossingsrichtingen ging Mansveld in 2012 aan de slag, samen met de projectleider Standard Operating Procedures, Reita Kolman, enkele early believers onder de medewerkers in de kantoren en Programmamanager CE Jeroen Pruim.

Gewoon laten zienHet neerzetten van nieuwe ICT is bepaald geen sinecure, en dat is binnen ABN AMRO niet anders. Procedures moeten worden gevolgd en bids ge-schreven, wat enorm tijdrovend is. Tijd die Mansveld en Kolman niet hadden. “Dus,” vertelt Mansveld smakelijk, “hadden wij de eerste stuurgroepverga-dering erg goed voorbereid. Enkele aanwezigen begonnen tijdens die bijeenkomst al vrij snel te mopperen dat ze hun tijd wel beter konden besteden. Ze hadden niet eens documenten toegestuurd ge-kregen om zich voor te bereiden. Hierop vroeg een van onze teamleden of hij iets mocht laten zien op de iPad van iemand. Op het apparaat opende hij een interactieve SOP en zei: ‘Kijk, dit is de eerste versie die al live staat.” Ze hadden het KnowNow platform live gezet en daar enkele al werkende SOPs ingezet. Op die manier kun je direct aan de organisatie de enorme slagkracht van deze aanpak demonstreren. Gewoon laten zien hoe snel je met heel weinig middelen iets up and running kunt krijgen.”

Gewoon ervaren Om de vaart erin te houden, was het belangrijk dat de functionaliteit binnen de SOP Store snel werd uitgebouwd. “We wilden experimenteren met 120 medewerkers als ‘early adaptors’,” legt Mansveld uit. “Want als een interactieve SOP in de basis goed is, geef het dan maar zo snel mogelijk vrij. Maar om het uit te bouwen was sponsoring nodig. Een collega van mij zei toen: ‘Misschien moeten budgeteigenaren gewoon maar eens ervaren van dit betekent.’ We hebben toen twee directeuren van retailbank in een rollenspel gezet. Ze stonden achter een balie waar een man met zijn vriendin kwam met een vraag. Zij gingen samenwonen en de man wilde zijn vriendin toegang verlenen tot zijn beleggings-portefeuille. Daar hadden wij uiteraard een inter-

actieve SOP van gemaakt. Een van de directeuren mocht het stel helpen op de traditionele manier en de andere directeur kon de SOP gebruiken. Die laatste had het stel binnen no time geholpen, en de directeur die het op de traditionele manier moest doen, is er geloof ik nog steeds mee bezig.” Een inventieve en succesvolle manier om budget te organiseren. De eerste 120 mensen konden aan de slag en de functionaliteit kon worden uitgebouwd. Het systeem werd extern gehost en binnen drie maanden na de start met de vroege gebruikers, ging het dan daadwerkelijk live.

Gedeeld leiderschapEen organisatie die overweegt om een SOP Store in te richten moet bekend zijn met LEAN werken. De mensen moeten eraan gewend zijn dat ze mee mogen denken. Als er geen sprake is van ge-deeld leiderschap, dan willen of durven mensen niet mee te denken en zal het niet gaan vliegen. Het werkproces van een SOP stimuleert de mensen ook om mee te blijven denken.

Kennisgebaseerd werken geeft ‘boost’ aan customer excellenceSlimme inzet van crowdsourcing transformeert stoffige werkinstructies naar levende kennis

door: Ed Lute

Na de consumerization van IT breekt nu de tijd aan van de consumerization van kennis. Daarbij is kennis niet meer verstopt in dikke handboeken en uitpuilende, onwerkbare content-systemen. Nee, alle kennis, ook duivels complexe materie, komt effectief en laagdrempelig beschikbaar en wordt continu onderhouden. Toekomstmuziek? Bij ABN AMRO doen ze het al.

1 Editie augustus 2013: ‘De ware aard van kennis. Gebruik uw kennis zonder programmeren’ & editie mei 2014:

‘Anders kijken naar kennis. Hoe ontwerp ik slimme content?’

Reita Kolman, projectleider Standard Operating Procedures

Simone Kruizinga, adviseur particulieren en Timothy Bergsma, adjunct directeur

www.ictmagazine.nl

1718 december 2014

UITGELICHT

Gewoon doenKolman vertelt dat ze deze 120 early adaptors, die verspreid zaten over het hele land, gevraagd hebben probleemgevallen aan hen door te geven. “Wij maken daar dan interactieve werkinstructies voor, waarmee zij kunnen gaan experimenteren. Dit is vanuit de gedachte dat niet wij gaan bepalen welke SOPs er in de Store komen, maar de mensen die ze gaan gebruiken. Ook hebben we enkele ambassadeurs aangesteld aan wie we verzochten om in dag- of weekstarten een demo te laten zien van de SOP Store. We zijn begonnen met ongeveer tien SOPs en dat zijn er nu ruim veertig. De meeste daarvan zijn interactieve werkinstructies, maar we zijn nu ook bezig met andere content-typen, zoals checklists. Die zijn erg handig en iedereen kan het maken. Of fi lmpjes, waarmee je bijvoorbeeld een bepaalde

handeling in PowerPoint laat zien. Maar er zitten ook enkele SOPs in die bijna adviesapplicaties zijn. Zo verplicht de AFM de banken dat zij hun klanten per 1 januari beter moeten informeren over beleggings-portefeuilles, met output als beleggingsprofi elen en beleggingsrapporten. Dat is echt een adviestraject. ICT heeft geen tijd om ons daarbij te helpen, dus hebben we iemand gevraagd het kennisgebaseerde proces te modelleren. Dat is nu dus een interactieve SOP, waar na het doorlopen de overzichten, advies-formulieren of contracten automatisch worden geprint. Er zitten nu vier van die zware jongens in de SOP Store.”Kolman vertelt met gepaste trots dat de SOP Store binnen één jaar ruim 6100 users heeft geholpen. “En dit zonder dat we er zelf ruchtbaarheid aan hebben gegeven. Dit is echt op basis van hoort zegt

het voort. Ons motto is dan ook: sommige dingen moet je gewoon doen. Het succes spreekt voor zich en doet het werk. De hele Retailbank en ook het customer contactcenter gebruikt de SOP Store nu en steeds meer bedrijfsonderdelen geven aan dat ze zich er graag bij zouden aansluiten.”

Voor en door medewerkersDe snel groeiende vraag naar interactieve SOPs legt een onmogelijke druk op de drie mensen die fulltime met Match werken om ouderwets be-schreven werkinstructies naar een interactieve SOP te modelleren. “Uiteindelijk willen we ernaar toe dat ook proceseigenaren zelf leren een SOP te maken en te onderhouden,” aldus Mansveld. “Dat is met content-typen als checklists en fi lmpjes zeker haalbaar. De pay-off bij dit platform luidt dan ook: ‘Voor en door medewerkers’. Lokale specialisten kunnen in de SOP Store zelf hun ideeën lanceren. Het daadwerkelijk maken van de interactieve SOP is toch een vak apart. Je moet analytisch en in doelen kunnen denken en je moet het veel doen. We zouden bijzonder graag enkele procesologen op het hoofd-kantoor inzetten voor de SOP Store, maar het blijft moeilijk hen te overtuigen. In de organisatie zijn ongeveer 250 mensen bezig met processen, met ARIS-schema’s, PowerPoints enzovoort. De SOP Store en de hele opzet eromheen verstoort hun traditionele werkmethode van het uittekenen en vervolgens in een instructie uitschrijven van pro-cessen. Zij zijn, bij uitstek, geschikt om hun pro-cessen en kennis te modelleren. Niet meer op de traditionele manier in ARIS of vergelijkbare tools, maar in Match van Knowledge Values. Vooralsnog zijn ze moeilijk uit hun traditionele modus te krijgen om kennisgebaseerd en daarmee doelgericht te gaan modelleren.”

KraamkamerHet corrigerende vermogen van de crowd maakt dat een SOP niet volledig hoeft te zijn. Mansveld: “Er mogen geen fouten in staan, maar vanaf het moment dat de instructie in de Store beschikbaar is, komen er reacties op binnen van experts. De ene dag leveren zij de input voor verbetering en de

volgende dag is het in de SOP verwerkt. In zekere zin werk je op die manier aan perfecte requirements, mocht een bepaalde instructie ooit in soft ware worden omgezet. Dat kan wanneer een SOP bij-voorbeeld te zwaar wordt om in de Store te blijven, zoals uitvoerige adviestrajecten. De SOP Store functioneert dus ook als een soort van kraamkamer, waarmee we heel snel nieuwe producten in de markt kunnen zetten.”Op de vraag hoeveel mensen stiekem nog een klapper met informatie in hun bureaula hebben liggen, antwoordt Kolman onomwonden: “Iedereen! Kijk, ons gaat het erom dat wij het werk van de eindgebruiker zo prettig en makkelijk mogelijk maken. Als zij nog blij worden van klapper in de bureaula, moeten ze die vooral blijven gebruiken. Wat wij doen is best practices creëren, laten zien dat het werkt en vervolgens vertrouwen we op het natuurlijke proces dat daarop volgt. En vanzelf-sprekend hopen we dat dit systeem zodanig breed zal aanspreken dat het de medewerkers motiveert om al hun kennis met ons te gaan delen.”

Kennisgebaseerd werken geeft ‘boost’ aan customer excellenceSlimme inzet van crowdsourcing transformeert stoffi ge werkinstructies naar levende kennis

Geen verspilling meerKantoordirecteur Anita van der Molen vertelt dat mensen zich dankzij de SOP Store nu ook echt gehoord voelen. “Naar de mensen die veel weten wordt nu niet alleen geluisterd, maar ze zien dat hun kennis ook terugkomt in bruikbare tooling. Deze mensen behouden hun status van expert, wat door de SOP alleen maar wordt bevestigd. Het wonderlijke is dat zij juist de ambassadeurs voor de SOP

Store zijn geworden. En die heb je hard nodig, want het is niet eenvoudig om oude ingeroeste werkwijzen om te buigen. Als een expert op een bepaald vlak nu wordt gebeld om informatie, zegt die: ‘Als je naar de SOP Store gaat, gaat het veel sneller dan ik het je nu kan uitleggen’. Het is dan ook enorm belangrijk dat die Store echt gebruiksvriendelijk is.”

Van der Molen ziet dat veel van het werk effi ciënter wordt gedaan, dankzij de SOP Store. “De verspilling wordt er tussenuit gehaald. Processen die in de SOP Store staan worden veel sneller gevonden dan wanneer er van de oude kennisbank gebruik wordt gemaakt. Als je bijvoorbeeld de term echtscheiding in de SOP Store tikt, krijg je direct enkele SOPs te zien die daar betrekking op hebben. Met het werken met de interactieve instructie, de checklists en de fi lmpjes, besparen we gemiddeld tien tot vijftien minuten per keer. Maar er zit ook veel winst in het inwerken van nieuwe medewerkers. Ook is het aanleveren van informatie aan de backoffi ce veel minder foutgevoelig geworden. En, bovenal, we verspillen veel minder tijd van de klant. Er zijn minder remboursementen, minder afwijzingen en klanten hoeven minder vaak terug te komen omdat wij iets waren vergeten.”

De leveranciersKnowledge Values gelooft in de waarde van kennis. Vanuit haar wortels in de wetenschap maakt Knowledge Values kennisgebaseerd werken bereikbaar voor bedrijven die be-grijpen dat kennis de kritische factor is voor high performance.

Het familiebedrijf InfoSupport is een vol-waardige it-dienstverlener die streeft naar lange termijnrelaties met klanten én medewerkers. Het bedrijf helpt it-afdelingen bij hun professionalisering.

Wilt u ook deelnemen aan een site-visit bij de SOP Store van ABN AMRO, meld u dan aan bij: contact@sopstore.nlwww.knowledge-values.comwww.infosupport.com

Herman Mansveld, Programmamanager

www.ictmagazine.nl

1818 december 2014

UITGELICHT

Nieuwe dataprotectie regulering

Veel organisaties niet klaarSinds 25 januari van dit jaar is de Europese Commissie hard bezig nieuwe databeschermings-regels te implementeren. Een grondige herziening van de huidige Europese Data Protection Directive die dateert uit 1995. Het resultaat is de Europese Data Protection Regulation (GDPR). Een goede zaak aangezien de oorspronkelijke regels stammen uit het stenen tijdperk van het internet.

In een tijd waarin iedereen alles van iedereen wil weten, is het moeilijk bepalen wat nu een goede of slechte praktijk is op gebied van dataregulering en opslag. “De nieuwe regels vanuit Europa moeten ervoor zorgen dat men weer baas wordt over zijn eigen data,” aldus Pieter Lacroix, managing director Nederland bij Sophos. “Op verzoek moet een individu volledig inzage kunnen krijgen in alle informatie die door een bedrijf of instelling over hem is vast-gelegd. Ook het doel dat ermee is gediend, moet kraakhelder zijn. Indien zij niet meer willen dat hun gegevens worden bewaard en verwerkt en er geen wettelijke gronden zijn die dat tegenhouden, moeten die gegevens op verzoek direct kunnen worden verwijderd. En gebruiksvoorwaarden moeten in duidelijke taal worden opgesteld en gestandaardiseerd.”

Fikse boetesHet ligt voor de hand dat deze nieuwe regelgeving voor de nodige vrees zorgt bij het Nederlandse bedrijfsleven. Maar met bovenstaande regels houdt het nog niet op. Organisaties die persoonlijke gegevens van hun klanten beheren worden door

Europa ook verplicht de beveiliging van deze data te garanderen. “Het komt erop neer dat Europa bedrijven vanaf nu verplicht hun it-infrastructuur en bovenal it-beveiliging grondig te controleren en op orde te brengen,” legt Lacroix uit. Doet men dit niet dan legt Europa fikse boetes op; 250.000 tot 100 miljoen euro, of een omzet gerelateerde boete van tussen de 0,5 en 5 procent! Maar, is ons Nederlandse bedrijfsleven hier wel klaar voor? Uit recent onderzoek van Sophos onder 1.500 profes-sionals uit de it-branche naar hun kennis en begrip van de nieuwe EU regelgeving in Europa (UK, Frankrijk en Duitsland) bleek dat ruim 84 procent akkoord is met de komst van deze strengere regels. Toch vertrouwt 77 procent er niet op dat hun organisatie momenteel voldoet aan deze regulering. Nog zorgzamer is dat slechts 23 procent van de ondervraagden kon bevestigen dat hun organisatie data van hun werknemers en klanten encrypteren.

Moderne encryptieLacroix: “Onlangs lazen we weer over een geval waar zomaar data op straat lekte, dankzij een agent die vertrouwelijke dossiers onversleuteld op Google Drive

had gezet. Dat had men gemakkelijk kunnen voorkomen door gebruik te maken van en-cryptie. Encryptie heeft zijn dienst ruim-schoots bewezen in diverse andere standaard beveiligingsimple-mentaties, zoals HIPAA (Health Insurance Portability & Acountability Act), PCI DSS (Payment Card Industry Data Security Standard) en SOX (Sarbanes-Oxley). Toch zijn veel bedrijven nog al-tijd terughoudend in de adoptie van encryptie-technologie.

Dat komt omdat het voorheen de it-performance negatief kon beïnvloeden. Dat euvel is met mo-derne encryptieproducten, zoals bijvoorbeeld van Sophos SafeGuard, definitief verholpen. Het biedt protectie én performance. Het volgt de data en biedt hen bescherming waar ze zich ook mogen nestelen: op de devices van gebruikers, hun shared folders, een USB-stick of in de cloud.”

In een tijd dat cybercrime hoog-tijdagen viert, is het van cruciaal

belang dat organisaties ervoor zorgen dat ze goede

dataprotectierichtlijnen op-zetten en zo de veiligheid van data

van zowel werknemers als klanten waarborgen.

De ict-gebruikers binnen organisaties beschouwen apps en software als een stuk gereedschap dat hen moet helpen om prettig en effectief hun werk te kunnen doen. Hoe de informatie uit die app of software bij hun komt en wat er allemaal nodig is om dat te faciliteren, is onbelangrijk. Zolang de in-formatie maar betrouwbaar en beschikbaar is. Omdat er steeds meer toepassingen komen voor de ict-gebruikers gaan organisaties die toepassingen via steeds meer wegen afnemen. Een ERP- of CRM-oplossing komt mogelijk nog via het eigen data-center, terwijl e-mail en agenda uit een publieke cloud-dienst afgenomen wordt. In de toekomst komen daar nog meer cloud-omgevingen bij. Voor de ict-afdeling van organisaties is het ondoenlijk om al die omgevingen zelf te gaan beheren. Dat betekent dat aanbieders van cloud-diensten in de toekomst alleen nog kans van slagen hebben wanneer zij een volledig beheerde dienst aanbieden.

Beveiliging aan voor- en achterkantBij het aanbieden van meerdere applicaties vanuit verschillende cloud-omgevingen komen de gegevens

van gebruikers – en daarmee ook de bedrijfsinfor-matie – op diverse plekken te staan. Aan de ict- afdeling dan de schone taak om er enerzijds voor te zorgen dat al die data veilig is en blijft en anderzijds de gebruikers te garanderen dat hun zakelijke en privé-data veilig is. Privé en werk lopen in de toe-komst nog meer door elkaar heen en niemand wil dat de privacy in het geding komt. Natuurlijk geven de aanbieders van de cloud-diensten veiligheids-garanties, als het goed is. Toch is ook dan de vraag gerechtvaardigd: ‘Hoe veilig is veilig?’ Een aanbieder van publieke cloud-diensten garandeert u dat hij zich houdt aan de ‘Privacy wetgeving’ van zijn of haar land. Alleen, welke wetgeving is dat dan? En geldt nu de wetgeving van de aanbieder van de cloud-dienst of geldt de wetgeving van de afnemer? Los van het privacy-vraagstuk wilt u als organisator van de ict-dienstverlening ook garanties over privacy en over veiligheid, betrouwbaarheid en integriteit van uw informatie. Het laatste wat u wilt is dat uw concurrent via een lek in een beheerde cloud- omgeving gegevens in bijvoorbeeld uw ERP-pakket kan veranderen.

Garantie op veiligheid bestaat nietHeel eerlijk: 100 procent garantie op veiligheid bestaat niet. Hoewel een ISO 27000 certificering aangeeft dat een cloud-aanbieder alle veiligheidsprocedures op orde heeft, betekent dat niet dat uw data per definitie veilig is. Die gebruikers van al die apps en applicaties zullen – niet gehinderd door enige ken-nis van zaken – via de app-store aanschaffen wat hun bevalt. U hebt daar geen zicht op en verliest daarmee grip op de beveiliging. Angstaanjagend? Absoluut. Stof tot nadenken? Zeker. Een beleid maken voor de toekomst? Dat raad ik u zeker aan.

Over de auteurJan Swaters is Technisch directeur en

Business Consultant bij ICT Spirit

j.swaters@ictspirit.nl

Hoe hou je het gebruik van de cloud veilig?door: Jan Swaters

ICT-gebruikers van nu willen informatie gebruiken op het device dat zij op dat moment voorhanden hebben. Waar die informatie staat doet voor hen nauwelijks meer ter zake. Hiervoor gebruiken ze waarschijnlijk meerdere cloud diensten zowel private, hybrid als public. Een belangrijke vraag is dan: ‘Hoe hou je dit als ict-afdeling veilig en hoe waarborg je die veiligheid?’

Bedrijfsleven en publieke organisaties merken dat ICT van iedereen wordt. Het is niet langer iets van één enkele afdeling die in relatieve afzondering haar werk doet. Het heeft inmiddels zijn intrede gedaan bij sales, marketing, HR en fi nance. Vaak werkt ook de buitendienst al met eigen ICT-oplos-singen. ICT wordt een commodity – een gewoon basisproduct – waarvoor maandelijks afgerekend kan worden. De meeste organisaties zien de kansen en mogelijkheden die dit nieuwe tijdperk biedt. En tegelijkertijd zien ze drempels en belemmeringen, die ze tegenhouden stappen te zetten

De scenario’sGelukkig is inzet van cloud of outsourcing naar externe datacenters geen zwart-wit-kwestie. Er is een groot aantal tussenvormen mogelijk. Afh ankelijk van compliancevereisten, de aanwezige legacy of van de gewenste capaciteit kan elke organisatie daardoor in eigen tempo haar eigen keuzes maken. In de praktijk zijn de keuzes van organisaties ruwweg terug te brengen tot drie scenario’s.

Scenario 1: Over naar extern datacenter en clouddienstenWanneer het niet strikt noodzakelijk is om een eigen datacenter te hebben of te handhaven, ligt de keuze voor volledige outsourcing naar een extern datacenter voor de hand. Dit scenario is een logische keuze voor organisaties die geen fi nanciële, strategische of juridische redenen hebben voor het behoud van de status quo. Tevens kan dit scenario organisaties helpen die een sterk fl uctuerende behoeft e aan ICT-capaciteit hebben. De keuze voor volledige outsourcing betekent het inzetten van een proces waarin de ICT-afdeling vanuit een centrale positie opereert. Juist door deze outsourcing is meer grip op de ICT-toepassingen mogelijk. Te beginnen met een centrale regiearchitectuur: dit is de technologische

basis. Vanuit gebruiksvriendelijkheid en toeganke-lijkheid bieden clouddiensten niet altijd meer alle functionaliteiten. Houd er rekening mee dat bij een groei van de ingekochte clouddiensten investeringen in een eigen datacenter steeds minder goed te ver-antwoorden zijn. Die kosten gaan volledig rusten op diensten die (nog) niet uit de cloud komen.

Scenario 2: Behoud eigen datacenter en externe clouddiensten waar mogelijkLang niet alle organisaties mogen of kunnen hun ICT volledig outsourcen. Dat kan te maken hebben met wet- en regelgeving, met compliance-overwe-gingen of de grootte van de workload. Het gevolg is dat ze zelf in huis een eigen datacenter behouden. Doordat de afschrijvingen op ICT-infrastructuur nog maar een vrij korte periode kunnen bestrijken, is dit een relatief kostbare oplossing. Voor ICT-managers is het daarom zaak te werken aan deze bewustwording bij andere onderdelen van de organisatie, zodat het draagvlak voor het budget en benodigde investe-ringen behouden blijft . Daarnaast is het van belang zo kosteneffi ciënt mogelijk keuzes te maken. Dat kan bijvoorbeeld door beheertaken te stroomlijnen en te automatiseren, met selfservice portals of onder-houd op afstand – Andere besparingsmogelijkheden zijn het automatisch aanmaken van nieuwe accounts of voor sommige (niet-bedrijfskritische) processen te kiezen voor clouddiensten.

Scenario 3: Behoud eigen datacenter en zelf cloudprovider wordenAls gevolg van fusies en reorganisaties kiezen steeds meer organisaties – vooral (semi-)overheden – om gezamenlijk ICT-dienstverlening aan te bieden. Zij behouden niet alleen een eigen datacenter, maar worden zelfs zelf een cloud-provider. Bijvoorbeeld in de vorm van een Shared Service Center (SSC). De keuze voor dit scenario betekent een aantal belangrijke investeringsbeslissingen. Allereerst is er het gereedmaken van de eigen infrastructuur, het applicatieportfolio en de verbindingen. Vervolgens is er de stap van het automatiseren van voormalig handmatige handelingen. Strategisch en beleidsmatig is er een aantal belang-rijke keuzes, zoals: hoe kan ik klanten scheiden op mijn infrastructuur? Er moet een systeem komen dat registreert wat mensen gebruiken, zodat ook daad werkelijk afgerekend kan worden op basis van gebruik. Zowel op het gebied van bedrijfsdata als van applicaties.

Het resultaat mag er zijnWelk scenario een organisatie ook kiest, het levert vrijwel altijd winst op. Hoeveel dat is, hangt af van een aantal factoren. Denk aan de omvang van de traditionele systemen bij aanvang van de transfor-matie. Het kan zelfs oplopen tot dubbele percentages: double digit besparingen, dus.

Bijzonder is ook dat het werken in abonnements-vormen leidt tot een dynamisch budget, met alle voordelen van dien, zoals snel op- en afschalen. Doorbelasting wordt bovendien eenvoudiger en verbruik beter inzichtelijk. Dat stelt ICT weer in staat om via lifecyclemanagement te zorgen voor een steeds actueel (cloud)applicatieportfolio, afge-stemd op de wensen en eisen van de organisatie, inclusief alle noodzakelijke updates en migraties.

Doe het niet alleen!Duidelijk is wel dat de inzet van clouddiensten en outsourcing naar een extern datacenter niet de taak is van alleen ICT. Finance, Legal, liefst het hele C-level; iedereen beslist en denkt mee. Wanneer dat nog niet gebeurt, is het voor ICT van belang de andere managers er wel bij te betrekken. Het gaat tenslotte om de huisvesting van de kern van de bedrijfsvoering. Is die eenmaal goed onder-gebracht, inclusief heldere rapportages over gebruik, locatie en het voldoen aan wet- en regelgeving, dan gaat de werkelijke winst tellen. De winst van ICT als een commodity.

3 scenario’s voor inzet cloud

door: Simon van den Doel en Willem de Wilde

Van de g edigitaliseerde dossierkast in de kelder naar het hypermoderne data-center buiten de deur: ‘de zichtbaarheid van ICT verdwijnt.’ En dat is een goede ontwikkeling, want daarmee kan de organisatie zich weer op de kerntaken richten. Uitbesteding vraagt echter wel om het maken van nieuwe keuzes. En om een scenario dat goed aansluit op de eigen bedrijfsvoering en -strategie en op wet- en regelgeving. KPN Consulting schetst er drie.

Elke organisatie

een passende aanpak

Dit artikel is gebaseerd op de whitepaper ‘Kies uw cloudscenario’, geschreven door Simon van den Doel en Willem de Wilde van KPN Consulting. Download de whitepaper op www.kpninspire.com.

Compliant in de cloud Sommige organisaties zijn gebonden aan wet- en regelgeving die verordent dat de aan hen toevertrouwde data altijd onder Nederlands recht valt. Denk aan overheden, zorginstellingen of fi nanciële instanties. Ook dan kan een organisatie gebruikmaken van de cloud. Zij het wel met een aantal voorzorgsmaatregelen. De cloudleverancier zelf en eventuele onderaannemers moeten in Nederland gevestigd zijn, het datacenter waarop de data staat moet in Nederland liggen én alle medewerkers moeten onder Nederlands recht vallen.

www.ictmagazine.nl

1918 december 2014

UITGELICHT

De visie op 2015

11 pagina’s30 visionairs

De snelle ontwikkeling van de digitale wereld in combinatie met de behoeft e van de business creëert de noodzaak om steeds sneller applicaties te realiseren. Agile- en DevOps-technieken zijn al een voorwaarde. Tegelijkertijd bestaan de applicatieportfolio’s die daarbij ontsloten moeten worden nog steeds uit technologisch verouderde systemen in een veelal complexe (technologische) heterogene omgeving. De afh ankelijkheid van specifi eke kennis wordt daarbij steeds hoger. Tijd voor grootschalige ver-nieuwingsprojecten is er nauwelijks meer. Vanwege de toegenomen dynamiek in de digitale wereld worden ze steeds risicovoller. Doordat organisaties

snel en stap voor stap vernieuwingen van legacy applicaties willen realiseren, groeit de vraag naar oplossingen/diensten die een bijdrage leveren aan complexiteitsreductie, minder afh ankelijkheid van technologie en specifi eke skills. Hierdoor komt er meer beheerbudget vrij voor nieuwe ontwikkelingen. Cornerstone Technology is een erkende leverancier in Europa en de US van Modernization/Migration projecten. Deze worden geautomatiseerd en dus snel uitgevoerd, aangepast aan de eisen van de klant, zonder een 'freeze' voor maintenance activiteiten.

“We listen, create, transform and deliver”

Application Modernization in een hogere versnelling Adri Bruijnooge,

Cornerstone Technology

In Nederland, en in vele andere landen, kiezen steeds meer bedrijven voor het werken vanuit de cloud. Dit zorgt vanzelfsprekend ook voor een stijging van het aantal bedrijven dat cloud-diensten aanbiedt. Maar wat gebeurt er als de cloudaanbieder onver-hoopt failliet gaat, het datacenter iets overkomt of de cloudaanbieder wordt gehackt? Om klanten deze onzekerheid te besparen en extra veiligheid te bieden, kiezen steeds meer cloud-aanbieders voor de backup-oplossing van Mindtime Backup.

Bedrijven die de cloud in gaan, brengen hun bedrijfs-kritische data meestal geheel onder bij een cloud-

aanbieder. Er staat dan geen data meer binnen het bedrijf zelf. Voorheen hadden bedrijven data intern staan en daarnaast nog een backup, al dan niet online, buiten de deur. Nu wordt data volledig ondergebracht bij de cloud-aanbieder. Dit betekent een grote verantwoordelijkheid voor de cloud-aanbieder, maar tegelijkertijd ook een zeker risico voor de eindgebruikers.Mindtime Backup ziet dat steeds meer cloud-aan-bieders deze verantwoordelijkheid uit willen be-steden en het risico voor verlies van klantdata willen uitsluiten. Mindtime Backup is daarom de verzekering voor de data van u en uw klanten.

Steeds meer cloud­aanbieders kiezen voor Mindtime Backup

Roy Wichink Kruit,

Commercieel directeur, Mindtime Backup

2014 is voor OKI een zeer succesvol jaar geweest. Ten opzichte van 2013 zijn we met dubbele cijfers gegroeid en de outlook voor 2015 ziet er ook zeer veelbelovend uit. Deze groei is niet alleen te danken aan het hechte team waar we binnen OKI mee werken, of de enthousiaste, pro-actieve dealers waarmee we onze klanten bedienen, maar vooral aan onze producten en diensten die steeds beter aansluiting vinden bij het MKB in Nederland.

De weg die we in 2014 zijn ingeslagen met een zeer breed, laagdrempelig en vooral transparant aanbod aan producten en oplossingen bouwen we in

2015 samen met onze dealers verder uit. In samen-werking met een aantal specialisten zorgen we voor een nog beter aanbod voor onze gebruikers.

Voor 2015 voorzien we dan ook een sterke groei naar de vraag voor maatoplossingen op het gebied van documentbeheer binnen MKB Nederland die we onder de naam Smart Managed Print Services aanbieden. Oplossingen die ondernemers fl exibiliteit bieden op het gebied van functionaliteit en kosten en oplossingen die echt een meerwaarde bieden bij het effi ciënter inrichten van de papierstromen binnen wat voor type organisatie dan ook.

OKI in 2015

Tim Leenders

Marketing Manager Benelux, OKI Systems

In 2015 krijgen organisaties te maken met unieke uitdagingen op het gebied van applicatieontwik-keling. De IT-afdeling verandert nu steeds meer mede werkers in de organisatie het IT-beleid beïn-vloeden en meewerken aan ontwikkelprojecten. Dit stuwt een verdere adoptie van laagdrempelige soft ware waarmee functionaliteit ontwikkeld en beheerd kan worden door zowel IT als niet IT-ers. Met name door inzet van low code app ontwikkel-platformen. En door de strategische inzet van BPM en ‘rule engines’ waarbij domeindeskundigen in de business zelf de steeds veranderende processen en bedrijfsregels kunnen inregelen en bijhouden. Aan

IT de taak deze omgevingen te combineren met de high control enterpise platformen en architectuur. Er zal ook meer worden geëxperimenteerd met the internet of things (IoT)-toepassingen en predictive analytics-tools om sneller in te kunnen spelen op de behoeft e van de klant. Het is onze missie om de ‘one-stop technologie shop’ te zijn voor al deze applicatie-initiatieven. We bieden in 2015 zowel high productivity- als high control-platformen voor de ontwikkeling, de modernisatie en deployment van applicaties, waarbij ontwikkelaars hun favoriete ontwikkeltaal (node.js, Javascript, ABL, en.Net), platform en apparaat kunnen gebruiken.

Applicatie­ontwikkeling anno 2015

John Goodson,

chief product en technology offi cer bij Progress Software

www.progress.com

www.ictmagazine.nl

VISIE 20152018 december 2014

Goede tradities moet je in ere houden. Zoals het vooruitkijken naar het volgende jaar. Ook in deze decembereditie hebben we een keur aan organisaties gevraagd voor waarzegger te spelen. Wat er ook gaat komen, over één ding zijn alle visionairs het eens: de veranderingen in de ICT, het bedrijfsleven en onze maatschappij gaan sneller dan ooit! Het lijkt wel alsof onze wereldbol steeds sneller gaat draaien.

Velen spreken over de explosieve groei van de data, wat over de hele breedte van het ict-spectrum gevolgen heeft . Voor storage, backup, business intelligence en uiteraard security. Ook vermelden diverse bijdragen dat veel van de ontwikkelingen die vorig jaar of zelfs al eerder zijn ingezet, zullen voortgaan. De cloud, big data, the internet of things, kunstmatige intelligentie en nog veel meer. Ieder visiestuk bekijkt dat deel van de markt waar de schrijvers in actief zijn, wat een prachtige dwarsdoorsnede oplevert van wat ons in de wereld van ICT mogelijk allemaal te wachten staat. Wat er allemaal van terecht zal komen? Wellicht is het een idee om volgend jaar rond deze zelfde tijd eens de balans van al deze inzichten, visies en voorspellingen op te maken. Zeker kun je als ervaren specialist een bepaald domein echt tot in de puntjes doorgronden. Toch moeten we onszelf realiseren dat de visie op 2015 zich pas tegen het einde van dat jaar bevestigd zal zien door de werkelijkheid. Of niet, natuurlijk.

IT-beveiligers hebben in 2014 hun handen vol gehad aan het beschermen van hun systemen en netwerken. Nieuwe vulnerabilities en threats komen in een constante stroom van narigheid, terwijl alle business door moet blijven draaien. Het is grote opgave om adequaat te kunnen reageren op alle nieuwe aanvallen die zowel in complexiteit als in impact toegenomen zijn.

Internationale spionageToen Nederland deze zomer plotsklaps onbedoeld een hoofdrol kreeg op het internationale toneel, kreeg de inzet van cryptomiddelen een serieuze boost. Bewustwording was, tegen de achtergrond van deze crisis, geen theoretisch verhaal: de eindgebruikers

vroegen zelf om onze cryptotelefoons. Serieuze bedreigingen vragen om serieuze maatregelen.

Post Snowden tijdperkBinnen de security community wordt al gediscussieerd over een universele aanpak. Een echte oplossing dient gezocht te worden in het inbouwen van beveiliging vanaf de ontwerpfase. Zelfs in het kader van the internet of t hings, wat toch gedreven wordt vanuit de innovaties, wordt nu al gekeken naar hardware encryptie. Serieuze kennis en inzet van cryptografi e zal de komende jaren breed ingezet worden. Sectra is er klaar voor. Zelfs wanneer we onze data willen beschermen tegen afl uisteren door NSA.

Brede inzet cryptografi e

Jeroen de Muijnck,

Managing Director, Sectra Communications, www.sectra.nl

De ontwikkeling in IT wordt meer en meer bepaald door de bedrijfsvoering. IT zal de dienstverlenende rol gaan krijgen waar wij al langere tijd aan werken. Business en IT alignement ontstaat op een natuurlijke wijze. De bedrijfsvoering zal eenvoudiger apps adopteren en inzetten waarbij de interne IT gekoppeld wordt. Informatie gemaakt, verwerkt, beheerd en beschermd vanuit het datacenter zal in 2015 sterker veranderen in een mobiele werkplek.

In de kantoorautomatisering zien wij het komende jaar ontwikkelingen naar IAAS, PAAS en DR-AAS. Vanuit de bedrijfsvoering zien we het spectrum

verruimd worden naar SAAS maar ook sterk naar BusinessProcess-as-a-Service. Koudwatervrees maakt plaats voor springen in het diepe.Wat gebeurt er met de vertrouwde infrastructuur in het datacenter? Wij zien dit verschuiven naar Commodity-off -the-Shelf (COTS). Let wel dit is niet een resultaat van te veel champagne bij de jaarwisseling, maar een prachtige ontwikkeling van soft ware defi ned. COTS hardware die laag geprijsd is. De nu veelal complexe hardware wordt vervangen door eenvoudige bouwblokken. De benodigde functionaliteit, beheer en automation wordt geboden door soft ware defi ned.

Bedrijfsvoering bepaalt IT

Jeroen van Yperen,

Solution Manager, I3 groep

Door de steeds verder toenemende toepassing van informatietechnologie groeit het belang van de vraag of het gebruik van data en de daaruit verkregen informatie wel op een toelaatbare manier wordt toegepast. Eigenlijk moeten we continu nadenken waar we onze gegevens stallen: is Google nog te vertrouwen? WhatsApp? Facebook? De keerzijde hiervan is dat we onder het mom van vrijheid van meningsuiting alles maar kunnen zeggen op sociale media en andere vormen van digitale communicatie.Waar ligt de grens van wat nog net wel kan en wat niet meer? Hoe goed denken we zelf nog na over de manier waarop wij onze werkzaamheden uit-

voeren? In de medische wereld kent men het allang: de medische ethiek. Wordt het niet eens tijd om dat ook in te stellen rondom informatie en data? Zijn we er niet aan toe om met elkaar na te denken over ons handelen en dit continu te toetsen aan onze normen en waarden. Veel zullen we zelf moeten doen, maar het samen opstellen van een ethische code voor het verzamelen, opslaan en gebruiken van gegevens is onontbeerlijk.

De ethische code van data

Simone Molenaar,

Directeur BI-podium

Ecommany maakt sinds 15 jaar webapplicaties die volledige workfl ows ondersteunen. Dit doen zij voor klanten in de high tech industrie, lokale over-heid, coöperaties en medische research. De applica-ties zijn opgebouwd op basis van een in eigen beheer ontwikkeld robuust CMS. Ecommany’s CMS wordt geroemd om haar security, fl exibiliteit en makke-lijke integratie in bestaande infrastructuren.Eigenaar Frank Coolen deelt zijn visie op 2015: “De maatschappelijke veranderingen die jaren geleden met het internet zijn ingezet, zullen zich verder uitbreiden. Het 3D-printen zal – net als de digitale fotografi e – enorm aan snelheid en kwaliteit winnen. Dit zal leiden tot een enorme shift in onze productie-

maatschappij. / Wearables als smartwatches zullen de toename van kleine functionele soft ware-een-heden – apps – verder stimuleren. / Binnen cloud computing ligt er nog een enorm terrein open voor puur Nederlandse datacenters. Steeds meer organisaties willen er zeker van zijn dat hun data niet ergens buiten Nederland terechtkomt.

Terecht of onterecht zie ik bedenkingen ontstaan tegen puur Scrum/Agile. Er zal waarschijnlijk een hybride vorm gaan ontstaan tussen de waterval- en de Scrum methodiek. / Tot slot heb ik hoge verwach-tingen van onze Europese technologische driehoek: Eindhoven-Leuven-Aken en van Brainport.”

Blijvendeveranderingen

Frank Coolen,

Directeur Ecommany B.V.

www.ictmagazine.nl

VISIE 201521

18 december 2014

IT blijft bij veel Nederlandse productiebedrijven een ondergeschoven kindje. 4Efficiency Services BV, of kortweg 4EF, is gespecialiseerd in het optimaliseren van productieprocessen met behulp van automati-sering. “Hier valt nog enorm veel in te verbeteren,” vertelt Directeur eigenaar Cor Verbaas. “Zeker als je bedenkt dat we af en toe nog type- en faxmachines tegenkomen.”Het werkterrein van 4EF bestrijkt een breed scala van inzet van computers in productielijnen tot het omkeren van dalende productie-efficiency. “IT omvat zoveel meer dan alleen computers,” betoogt Verbaas. “De beslissingen van een it-manager hebben

enorm veel invloed op het bedrijfsresultaat, en toch zit hij zelden in het MT. Een it-manager op een strategische plek kan met automatisering het bedrijfsproces en daarmee de organisatie op een hoger plan te krijgen. Want de winst die er met IT nog valt te behalen in productiebedrijven is spectaculair.”“Nu de crisis voor veel bedrijven lang genoeg heeft geduurd, verwacht ik dat men het belang van IT zal erkennen. Want ook voor productiebedrijven geldt dat stilstand achteruitgang betekent. Als ik het mag voorspellen dan wordt 2015 het begin van een mooie nieuwe fase.”

Nieuw elan voor IT

Cor Verbaas

Directeur eigenaar, 0570-769046

De aandacht voor het transparant en voorspelbaar maken van softwareprojecten zal in 2015 toenemen. Niet alleen voor eigen projecten maar ook voor opdrachten die via outsourcing bij derden zijn ondergebracht. Alleen zo kunnen deze projecten op koers blijven: met een juiste doorlooptijd en conform het gestelde budget.

Ook in dit nieuwe jaar wil QSM u graag bijstaan bij het uitzetten van een helder en haalbaar projectplan om zo uw ict-projecten te realiseren. Op basis van concrete, harde feiten, minimale subjectiviteit en uitgaande van verschillende bewezen en haalbare

projectscenario’s. Onze actuele en gevalideerde database met 12.000 afgeronde projecten kan daarbij ook komend jaar weer als lichtend baken dienen.

QSM wenst u en uw organisatie een succesvol 2015 voor uw softwareprojecten met een strakke koers vooruit en – indien nodig – vroegtijdige bijsturing.

QSM 2015: Meer software­projecten op koersHans Vonk,

CEO van QSM I www.qsm-nl.com I www.ict-toetsing.nl

Onze succesformule klinkt eenvoudig, maar maak het maar eens waar. Ondanks het enorme aanbod van ict-dienstverleners op deze snel veranderende arbeidsmarkt, onderscheidt FMA zich door haar persoonlijke betrokkenheid.

Door te luisteren en een juiste inventarisatie te maken, brengen wij een probleemstelling  snel in kaart en zorgen we voor een adequate oplossing. Als Salesmanager ben ik trots op de band die wij met onze opdrachtgevers hebben opgebouwd. FMA gaat voor een lange termijn relatie. Het onderhouden van deze relaties is essentieel voor een prettige en

succesvolle samenwerking. Wie met FMA in aan-raking komt kan rekenen op een  betrouwbare partner èn ict-specialist. FMA stelt haar ict-pro-fessionals in staat zichzelf te blijven ontwikkelen en zorgt voor opdrachten waarbij zij hun kennis kunnen toepassen en verbreden. Zodat niet alleen FMA, maar ook de medewerkers succesvol kunnen zijn in 2015!

Eén ding is zeker:  Wij stellen de behoeften en wensen van onze opdrachtgevers en medewerkers centraal! Samen realiseren wij de ambities van zo-wel opdrachtgevers als medewerkers.

FMA: “Wij opereren anders, wij doen wél wat we beloven”Wendy Heuvelman

www.fma.nl / T 030 287 51 20 / heuvelman@fma.nl

Dick Goettsch

Marketing & Business Development Manager,

Global Knowledge

In 2015 zal het besef doorbreken dat big data alleen goed kan werken als je ook zorgt dat het transport van data volledig veilig gebeurt. In de hele big data discussie blijft op dit moment nog onderbelicht hoe je die steeds verder groeiende hoeveelheden data veilig kunt blijven uitwisselen met je leveranciers, klanten en (interne) business partners.Nog steeds wordt naar schatting 80 procent van de data niet secure uitgewisseld. Standaard internet- en cloud-oplossingen zoals FTP, e-mail, Dropbox en WeTransfer zijn simpelweg niet secure genoeg, terwijl de financiële en reputatieschade als gevolg van dataverlies niet te overzien zijn.

Wij hebben de afgelopen jaren steeds meer orga-nisaties betrouwbare Managed File Transfer (MFT) en data-integratieoplossingen geleverd waarmee informatie veilig (bijvoorbeeld met en-cryptie) en snel tussen organisaties en applicaties kan worden uitgewisseld.

Deze trend zal zich in de komende jaren sterk doorzetten. Een belangrijk aspect bij dit soort oplossingen is de mogelijkheid om aan te kunnen tonen dat de data versleuteld is en wie toegang tot deze data heeft, het liefst vastgelegd in een heldere SLA.

Big data exchange betekent big risks

Ben Rinkel – MD van ECS International BV

www.ecs-europe.com / tel +31 229 574331

Europa is flink gevorderd met zijn voorstellen voor nieuwe databeschermingsregels die Europawijd geïmplementeerd zullen gaan worden. Onlangs onderzocht Sophos binnen diverse Europese landen de gereedheid van organisaties. Hieruit blijkt dat ruim 77 procent nog niet klaar is voor deze nieuwe regulering. Ieder bedrijf doet er in het licht van de aanstormende Europese General Data Protection Regulation verstandig aan zijn datamanagement opnieuw aan een zorgvuldige inspectie te onder-werpen.Encryptie heeft zijn diensten reeds bewezen in diverse andere standaard beveiligingsimplementaties.

Toch zijn veel bedrijven vaak nog terughoudend met het implementeren van encryptie, vanwege het idee dat encryptie de performance van PC, laptop of mobiel aanzienlijk kan beïnvloeden. Dat geldt inderdaad voor oudere encryptietools. Met moderne encryptieproducten, zoals SafeGuard Enterprise van Sophos, is die tijd voorbij. Het biedt protectie én performance. Het volgt de data en biedt bescherming waar die data wordt opgeslagen: op de devices van gebruikers, hun shared folders, een USB-stick of in de cloud. Doe er uw voordeel mee als straks de General Data Protection Regulation ook bij u voor de deur staat.

Met nieuwe EU regulering wordt encryptie cruciaal!Pieter Lacroix.

Managing Director Sophos Nederland.

Alle kennis is te vinden op het internet. Van het plakken van een fietsband tot en met hoe Windows Server 2012 moet worden geïnstalleerd. Het is dus allang niet meer noodzakelijk om ergens naartoe te reizen om in een besloten ruimte les van een docent te krijgen. Anno nu is flexibiliteit gewenst bij het opdoen van kennis. We willen thuis leren, op het werk of waar dan ook.

Deze nieuwe vorm van leren vraagt echter meer verantwoordelijkheid van een student. Want extra vrijheid is prettig, uiteindelijk telt het eindresul-taat: voldoende kennis om het werk goed uit te

kunnen voeren. Global Knowledge, ’s werelds grootste onafhankelijke it-opleider, speelt met haar nieuwe virtuele leerconcepten in op deze wens om meer flexibiliteit. Dit met behoud van het tra-ditionele leren (structuur, kwaliteit, interactie). Klassikale trainingen kunnen op afstand worden bijgewoond, waarbij de cursist de keuze kan maken waar hij de training volgt. Stilstaan is geen optie. Dit geldt zeker ook voor educatieve instellingen. Global Knowledge toont aan dat de opleidingsmarkt anno 2015 inspeelt op de behoefte van de hedendaagse student.

Global Knowledge speelt in op opleidingswensen

www.ictmagazine.nl

VISIE 20152218 december 2014

Veilig netwerk door continue detectieNetwork Access Control (NAC) begint langzamerhand de standaard te worden in orga-nisaties die serieus nadenken over de beveiliging van hun informatie. Immers, toegang tot uw bedrijfsnetwerk is vaak al een aanzienlijke stap in de richting van uw vertrouwelijke gegevens. Quarantainenet vindt dit een buitengewoon positieve ontwikkeling, zolang uw NAC-oplossing maar geen schijnveiligheid brengt.

Schijnveiligheid wordt gecreëerd door de benodigde functionaliteit voor echte veiligheid slechts ge-deeltelijk door te voeren. Bepalen of een apparaat toegang mag krijgen tot uw netwerk is weliswaar een aardig startpunt, maar de echte meerwaarde van een volwaardige NAC-oplossing zit in het direct kunnen detecteren en isoleren van besmettingen op uw netwerk. Zo voorkomt u pas daadwerkelijk beveiligingsincidenten.

Post Admission ControlQuarantainenet vindt dat organisaties informatie-beveiliging niet langer als luxe moeten zien, maar als absolute noodzaak. Uw klanten en gebruikers verwachten dat ook of eisen zelfs certifi ceringen als ISO 27001, NEN 7510 of BIG. Om aan die vraag te kunnen voldoen heeft u een stevig fundament nodig, dat rust op drie pijlers: toegangscontrole, detectie en isolatie.De meeste NAC-oplossingen komen niet veel verder dan het reguleren van de toegang tot het netwerk. Eenmaal op het netwerk wordt een besmet apparaat geen strobreed in de weg gelegd. De veranderde wereld van vandaag vraagt echter meer: grip op wat er speelt en de slagkracht om direct in te kunnen grijpen. Quarantainenet noemt dat Post Admission Control. Niet alleen controle aan de poort, maar

juist ook continue detectie in uw netwerk, gekoppeld aan directe, automatische isolatie van de probleem-gevallen op basis van het door u gewenste risico-niveau. Zo’n volwaardige NAC-oplossing op basis van toegangscontrole, detectie en isolatie is de enige manier om de veiligheid en continuïteit van uw netwerk te kunnen borgen.

OplossingVanuit onze visie en ervaring is Qmanage ontwikkeld. Qmanage voert, evenals een klassieke NAC-oplossing, toegangscontrole uit om te bepalen met welk deel van het netwerk een apparaat mag verbinden. Qmanage gaat echter veel verder dan dat, door ook Post Admission Control toe te passen: als een toe-gelaten apparaat verdacht gedrag vertoont, wordt dit gedetecteerd. Vervolgens past Qmanage het door u gekozen isolatiebeleid toe en wordt de eind-gebruiker conform uw communicatiebeleid auto-matisch geïnformeerd. Veel organisaties vertrouwen voor hun netwerkbeveiliging op handmatige pro-cedures, waarbij de mens de zwakste schakel is. Doordat Qmanage uw beleid voor toegangs-controle, detectie en isolatie volautomatisch implementeert, elimineert u die schakel. Zo neemt de veiligheid van uw netwerk enorm toe en borgt u de continuïteit van uw primaire proces. Qmanage

is bovendien eenvoudig en binnen korte tijd te implementeren en vergt vervolgens een minimale beheerslast.

QuarantainenetAls marktleider is Quarantainenet een autoriteit op het gebied van netwerkbeveiliging. We hebben ruim tien jaar ervaring in het beveiligen van grote, uitdagende, opengestelde netwerkomgevingen in de zorg, het onderwijs en overheden. In die organisaties is een goede balans tussen openheid en veiligheid van het netwerk al jarenlang een vereiste.Quarantainenet is trots op de vele klanten die onze visie onderschrijven. Het RIVM, XS4ALL, de Technische Universiteit Delft en het Leids

Universitair Medisch Centrum zijn slechts enkele van de ruim honderd grote organisaties in Nederland die onze oplossing inzetten, met in totaal meer dan twee miljoen beschermde gebruikers.

Scan de QR-tag of ga naar

www.quarantainenet.nl voor

uitgebreide informatie over

hoe Qmanage u kan helpen

bij de implementatie ISO 27001,

wie onze klanten zijn en wat

onze klanten van ons vinden.

In de natuur verandert het ecosysteem om de zoveel tijd. Dat geldt ook voor ecosystemen in onze economie. Door de komst van cloud-technologie krijgen bedrijven en organisaties de kans het bestaande ecosysteem opnieuw in kaart te brengen. Een inte-ressante exercitie, want het levert gegarandeerd nieuwe inzichten op en het vormt de basis voor het formuleren van een succesvolle overlevingsstrategie!

Diversiteit, innovatie en kwetsbaarheidSteeds meer diensten en devices zijn via het internet gekoppeld. Internet zelf is een interactief systeem en wordt geactiveerd door de wisselwerking tussen individuen en ondernemingen in het netwerk. Net als in de natuur is er daarom ruimte voor grote diversiteit op het net. Welke bijdrage levert deze verscheidenheid aan bedrijfsactiviteiten? Cloud-toepassingen bieden iedereen de kans om te innoveren. Mensen kunnen direct aan de slag, wat in de huidige economische omstandigheden een groot voordeel is voor startende ondernemingen. De ‘go-to-market’ tijd van producten en diensten wordt er aanzienlijk mee verkort. Bestaande ondernemingen vrezen daarentegen een grote af-hankelijkheid van internet, wat leidt tot kwetsbaar-

heden voor veiligheid en privacy. Het nut van het in kaart brengen van een specifi ek cloud ecosysteem, als onderdeel van het huidige ecosysteem bij bestaande ondernemingen, is daarmee nog belangrijker geworden.

Belangrijke pijlerIn de hedendaagse economie is er geen plek voor bedrijven die niet aantoonbaar toegevoegde waarde leveren en die geen duidelijke concurrentiestrategie hebben. In het huidige digitale tijdperk wordt het lot van bestaande ondernemingen mede bepaald door de positie die deze innemen in het cloud eco-systeem. Dit cloud ecosysteem is een belangrijk onderdeel van het generieke ecosysteem van een bedrijf. Het generieke ecosysteem omvat de inter-actie tussen industrie, merk, product, data en mensen. Alle betrokkenen zijn hierin vertegen-woordigd zoals klanten, concurrenten, partners en leveranciers. In het cloud ecosysteem is specifi ek de ict-infrastructuur opgenomen, de functies die het netwerk kan vervullen, de functionaliteiten die het netwerk nodig heeft en de communicatie tussen betrokkenen onderling. Aangezien er allerlei relaties bestaan tussen ecosystemen, zijn hier geen harde grenzen te trekken. Desondanks is duidelijk

dat het cloud ecosysteem een van de belangrijkste pijlers van een onderneming is of zal worden.

Goede voornemensHet nieuwe jaar vormt een uitstekende aanleiding voor bestaande organisaties zonder cloud ecosysteem om nu voorbereidingen te treff en. De veranderingen volgen elkaar snel op. In sommige sectoren is er al

sprake van ‘het nieuwe normaal’. Deze dynamiek stuwt de vraag naar fl exibele vormen van werken en communiceren via digitale toepassingen.

Cloud-technologie is hier bij uitstek geschikt voor. Constructief bezig zijn met innovatie leidt per defi nitie tot groei. Cloud-technologie is daarbij anno 2015 een onmisbare factor.

Het cloud ecosysteemIn toenemende mate kiezen bedrijven en organisaties voor cloud-toepassingen. De voordelen zijn evident: fl exibiliteit, transparantie en beschikbaarheid. Anderzijds betekent ‘de cloud’ voor alle bedrijven en organisaties een wezenlijke verandering in het business-model. Wat met name grondig wijzigt zijn het betaal- en verdienmodel van een onderneming.

Frank van den Hurk, CEO, Quarantainenet

Marga Reuver, Directeur, Espresso Gridpoint

www.ictmagazine.nl

VISIE 201523

18 december 2014

Voor het realiseren van het streefbeeld 2020 voor Nederland is de beschikbaarheid van goede locatie-data onmisbaar. In de visie GeoSamen is dit uitge-werkt (www.geosamen.nl). Een van de speerpunten van GeoSamen is het ontwikkelen van een goede kennisinfrastructuur. Voldoende aanwas van geschoold personeel wordt gezien als randvoorwaardelijk voor succes. Structurele en significante investeringen in de opleidingen op het gebied van locatie-informatie zijn nodig om de ambitie van de visie te realiseren en om de geokennis internationaal te exploiteren. De zich voortdurende vernieuwende en uitbreidende geo-informatievoorziening vraagt ook om perma-

nente bijscholing van werknemers en om een ge-zonde arbeidsmarkt voor geo-professionals. De werkgevers bij overheid en bedrijfsleven zetten zich in om de mogelijkheden voor stages en afstudeer-opdrachten te vergroten. En het onderwijs blijft in dialoog met overheid en bedrijfsleven om de op-leidingen op de praktijk te blijven afstemmen. De door alle partijen in de geosector opgerichte Stichting Arbeidsmarkt Geo (www.arbeidsmarktgeo.nl) neemt de rol op zich van verbinder, via webtools als GeoPlaza (www.geoplaza.nl) en de rol van bewaker van de inbedding van de eisen van werkgevers in de kwaliteitsdossiers van het onderwijs.

De toekomst van Geo

Hendrik Westerbeek,

Directeur Stichting Arbeidsmarkt Geo

‘Geo as a Service’: unieke kansen voor business­innovatie

Nieuwe diensten creëren tastbare waarde, zijn schaalbaar én simpel

We willen dicht bij de klant zijn, snel bij de klant zijn, weten waar nog nieuwe klanten te winnen zijn en onze klanten optimaal bedienen. We willen onderhoud efficiënter doen, weten waar onze assets zijn en inci-denten snel oplossen en tijd winnen. Allemaal business-vragen waar de factor locatie unieke waarde toevoegt. Tegelijk krijgen we steeds meer data. Hoe maken we van die big data waarde-volle informatie over onze klanten, over onze assets en over onze risico’s? ‘Locatie intelligentie’, intelli-gente ruimtelijke analyse van bijvoorbeeld asset- of klantdata geeft ook hier vaak het verrassende nieuwe antwoord.

‘Geo-as-a-Service’ Wie deze vragen stelt verwacht van u de ict-oplossing. BI- en ERP-systemen schieten tekort. Eigenlijk heeft u een Geografisch Informatiesysteem (GIS) nodig. Geen zorgen. Investeren in diepgaande kennis en een duur GIS is niet meer nodig. Geo komt tegenwoordig ook uit de cloud. U rekent af naar gebruik en krijgt geleverd op basis van een SLA.De benodigde geo-services worden als standaard API’s op basis van open standaarden aangeroepen uit ons standaardplatform, en worden volledig ‘onder water’ geïntegreerd in uw business-applicatie. Volledig schaalbaar, flexibel en tegen lage, transpa-rante en beheersbare kosten. Het ‘up to date’ houden van geodata? Uitbesteden! Zo beschikt u altijd over de meest actuele geodata tegen de laagste kosten, bovendien zonder zorgen.

Slim combineren en analyserenBij het kiezen voor ‘Geo as a Service’ gaat het niet alleen over de service. Zoals een it-directeur van een groot beursgenoteerd Nederlands bedrijf recent over ons zei: “Nog belangrijker is dat ze heel goed snappen hoe je al die specifieke geodata en techniek kunt inzetten en integreren in je bedrijfsprocessen.” Flexibel, snel en pragmatisch, om samen een antwoord te hebben op de toenemende ‘business agility’ bij uw collega’s. De unieke waarde van locatie intelligentie zit in het op een ruimtelijke manier analyseren en combineren van verschillende datalagen. Daarbij wordt uw eigen data in een private cloud-omgeving gecombineerd met data afkomstig uit andere open en gesloten bronnen. Dat kan zelfs met realtime data!

Vernieuwende business-inzichtenUw collega’s van sales, logistiek, asset management en operatie staan voor grote uitdagingen. Bij veel ‘hoog op het lijstje’ business-vragen creëert locatie intelligentie unieke waarde met soms direct con-currentievoordeel.‘Geo as a Service’ geeft u als CIO de kans om uw business-collega’s echt te helpen. U geeft hen ver-nieuwende en nieuwe business-inzichten, de kans om verschillende werkprocessen te combineren voor meer efficiency of u laat ze eenvoudigweg zien waar de dingen zijn. Op een kaart. In één oogopslag. Simpel én doeltreffend.

www.geodan.nl - info@geodan.nl

door: Henri van Mil

Als CIO bent u altijd op zoek naar nieuwe wegen om de business optimaal te ondersteunen. Een belangrijke onderscheidende factor is geo of simpel gezegd ‘locatie’. Dit biedt u uitstekende kansen om uw collega’s van de business op een vernieuwende wijze te helpen. Zonder diepgaande geo-kennis en zonder aanschaf en gebruik van complexe platformen. Immers, geo komt gewoon uit de cloud ‘as a service’. Dat maakt ‘locatie’ intelligent, innovatief, flexibel en schaalbaar.

Henri van Mil,

directeur bij Geodan.

Beveiliging van informatie is sterk in ontwikkeling. Zo ook bedreigingen. Simpel inbreken hoeft niet meer met de huidige technieken. En omdat de vangst steeds aantrekkelijker wordt, worden jagers slimmer en aanvallen venijniger. Het low hanging fruit is onderhand wel geplukt en ook de jager maakt zijn economische afweging. Een flinke vangst rechtvaardigt georganiseerde jachtvormen. Het dwingt realisme af bij de risk owner.De nachtrust is niet langer gewaarborgd door louter te voldoen aan normenkaders. Bewust beveiligen vanuit end-to-end business-proces perspectief, is waar besef ontstaat. Want wat levert het voldoen

aan normenkaders of security baselines nu werkelijk op? Zou de vraag “Hoe stel ik het behalen van mijn bedrijfsdoelstellingen zeker?” niet vooraf moeten gaan aan “Hoe voldoe ik aan NEN7510?”

De dogma’s in de wereld van risk management en information security zullen verdwijnen. De wens van bedrijven om innovatief de markt te bedienen door flexibele inzet van resources (denk aan de AH to go op treinstations, bemand door NS mede-werkers), vraagt ook om anders denken over risico’s en security. 2015 vraagt om bezinning op de te voeren security strategie.

2015: i­to­i

Toby Boerlage

Directeur, ideas to interconnect

Onder de vlag van, Cymax, het internationale soft-warebedrijf, staat de online verzuimmanagement applicatie Absentiemanager. Deze wordt al flink wat jaren gebruikt door onder meer arbodienstverleners, verzekeraars en bedrijfsartsen. Hierin kan elk protocol worden ingesteld, zoals afspraken omtrent zwangerschapsverlof of cao-afspraken. De applicatie waarschuwt alle betrokken partijen wanneer actie moet worden ondernemen, zodat bijvoorbeeld UWV-boetes worden voorkomen. Overheidswetgeving, brancheafspraken of bedrijfsrichtlijnen worden zo altijd nageleefd. Bovendien kan ziekteverzuim worden geanalyseerd, zodat passende preventiemaatregelen kunnen worden getroffen.

Absentiemanager is al geruime tijd voorbereid op koppelingen met bedrijfssoftware als van AFAS, Raet en ADP. Nu, in 2015, krijgen deze koppelingen handen en voeten in de vorm van Workbee: een appstore voor (bedrijfs) applicaties. Deze selfservice integratie applicatie werkt als een online schil over be-staande informatiesystemen heen. Op de online startpagina kan de gebruiker nu zelf, via de appstore bedrijfsapplicaties toevoegen waarmee direct een koppeling kan worden gemaakt. Vanuit één scherm is er altijd en direct toegang tot de relevante bedrijfs-applicaties. Bovendien is daar alle invoer via Absentie-manager verwerkt, dus geen dubbele invoer meer en altijd actuele gegevens.

Verzuim koppelen aan bedrijfsapplicaties

Gary Lanzalotti,

Directeur van Cymax

www.absentiemanager.nl

www.ictmagazine.nl

VISIE 20152418 december 2014

Schoenmaker, blijf bij je leest!door: Andre de Bree

De wereld van ondersteunende afdeling en in organisaties verandert. De afgelopen jaren zagen we een ontwikkeling waarbij de verschillende afdelingen binnen een organisatie zoals ICT, Facilitair en HRM op het gebied van dienstverlening steeds meer op elkaar gingen lijken.

Dat is op zich niet zo vreemd als we ons realiseren dat ze vaak gelijksoortige activiteiten uitvoeren voor de afh andeling van verstoringen, beheersing van middelen of het – projectmatig – onderhouden/wijzigen van infrastructuur. Leveranciers van soft -ware die deze activiteiten ondersteunen proberen hieraan tegemoet te komen door zoveel mogelijk functionaliteiten binnen één oplossing te integreren.

Ongewenste en onbedoelde risico’sDat klinkt aardig, maar wat betekent dit voor de klant en de verschillende gebruikersgroepen binnen de organisatie? Kent de facilitaire afdeling bijvoor-beeld niet een heel andere dynamiek dan de ict-afdeling? Vragen die binnenkomen op een hrm-afdeling moeten toch vaak iets vertrouwelijker worden behandeld dan klachten over toegangscon-trole of een defecte computer. En hoe zorgen we ervoor dat die verschillende afdelingen concessies doen aan de voor hen noodzakelijke functionali-teiten in het belang van het geheel? Dan hebben we het niet eens over zaken als vendor-lockin, complexiteit van implementatie of de onnodige afschrijving op tools die nog prima werken.

Gevolgen voor de kostenOf het gebruik van één enkele applicatie die in alle

functionaliteiten voorziet goedkoper is valt te be-twijfelen. De meeste kosten komen achteraf als blijkt dat de aangeschaft e soft ware toch niet helemaal voldoet. Dan moet er alsnog functionaliteit worden bijgebouwd tegen een hoger tarief, wat ook weer leidt tot vertragingen. Ook ontstaan er extra kosten omdat teams niet optimaal worden gefaciliteerd bij de uitvoering van hun dagelijkse activiteiten. Het is onze ervaring dat deze kosten meestal de initiële kostenraming ruimschoots overtreff en.

Hoe het ook kanHet is verstandig om te streven naar uniformiteit en effi ciëntie, maar dan zonder afb reuk te doen aan de specialisaties die ieder van de afdelingen juist zo uniek maakt. Natuurlijk zijn er generieke activiteiten zoals het maken van een dienstenport-folio, het vastleggen van afspraken, uitvoering van activiteiten en de rapportage daarover. De Marval service management oplossing richt zich op de juiste ondersteuning van deze activiteiten en het bieden van de benodigde koppelingen en interfaces om informatie uit te wisselen met afdelingsspecifi eke systemen van verschillende leveranciers. Door gebruik te maken van standaarden van de verschillende specialismen en deze waar mogelijk te combineren, ontstaat een fl exibele oplossing die

enerzijds recht doet aan specifi eke aspecten en ander-zijds zorgt voor een uniformiteit en effi ciëntie van de dienstverlening.

De rol van MarvalDe Marval service management oplossing heeft hierbij de taak om de functionaliteiten van de ver-schillende specialismen op het gewenste niveau te laten samenwerken en te managen. U bent daardoor vrij om te werken met verschillende leveranciers die ieder hun eigen specialismen inbrengen. Dit

leidt tot een verhoging van de effi ciëntie en een vermindering van de bovengenoemde risico’s.

Meer weten over hoe Marval hiermee omgaat?Neem dan contact met ons via: www.marval-benelux.nl - 023-8200342Info@marval-benelux.nl

Andre de Bree is Directeur van Marval Benelux

Claudette Martens richtte in 2007 op 27-jarige leeft ijd it-detacheerder neomax op en heeft sindsdien niet stil gezeten. Zakelijke hoogte- en dieptepunten en een indrukwekkend track record verder zet zij nu (met de Neo Groep) haar ervaring met start-ups in om de Y-generatie te inspireren en te begeleiden in het zelfstandig ondernemerschap. Blijven inno-veren, daar draait het om!

NeoZietTalent – De ervaring leert!De snelle groei van neomax zorgde voor succes, maar was tegelijkertijd de oorzaak van een diepte-punt in 2013. De vaste kern van medewerkers miste uitdaging, er was geen duidelijke hiërarchie en door lijnmanagement ontbrak controle op kwaliteit. Dit resulteerde in een groot verloop. Claudette gooide het roer om en stelde een nieuw businessplan op. Geïnspireerd door de celfi losofi e van Eckard Wintzen, heeft zij een businessplan ontwikkeld waarmee de groei van de organisatie beperkt en gecontroleerd wordt. Op het moment dat groei optreedt, worden er niet meer mensen aangenomen of lijnmanagers aangesteld, maar wordt een kopie van het hoofd-kantoor opgericht onder vleugels van NeoZietTalent. NeoZietTalent heeft als doel om binnen drie jaar uit te groeien tot 20 ‘cellen’ onder leiding van zelfstandige ondernemers. Claudette investeert in deze start-ups

en leidt de ondernemers zelf op bij neomax. Met dit nieuwe business-model wordt de focus op de core business voor neomax verzekerd en worden accountmanagers gestimuleerd om door te groeien en het beste uit zichzelf te halen.

De eigenwijze ondernemers van de Y-generatieDit plan speelt specifi ek in op de nieuwe generatie die momenteel de arbeidsmarkt betreedt, de Y-generatie. Deze werknemers worden niet meer alleen gestimu-leerd door een mooie auto, een vast contract of een eigen tablet. De Y-generatie wil een goede werk-privé-balans, uitdaging, erkenning en afwis-seling. De stap naar zelfstandig ondernemerschap is spannend, maar sluit perfect aan bij wat deze generatie zoekt. Ook voor vrouwen die nog altijd worstelen met het combineren van een carrière met een gezinsleven, is dit ideaal. Vrijheid en onaf-hankelijkheid: zowel in tijd als fi nancieel. Niet meer blijven hangen in het alleen denken ‘wat ik voor de baas kan, kan ik ook voor mezelf ’, maar het ook echt doen!De eerste start-up heeft zichzelf inmiddels al bewezen en overtroff en! Olgreen heeft haar eerste jaar winstgevend afgesloten en is klaar voor verdere groei in 2015. Wie volgt?

Blijven innoveren!Als ondernemen je passie is, wat doe je dan op het moment dat je onderneming ten onder dreigt te gaan aan het eigen succes? Dan bedenk je een nieuw ondernemersplan!

Claudette Martens, Directeur, Neomax

www.ictmagazine.nl

VISIE 201525

18 december 2014

“Alles draait om betrouwbaarheid”

Directeur Rob Stevens begon samen met zijn broer Jeroen in 1995 met het aanbieden van internetdien-sten. Vanwege de afh ankelijkheid van het internet is het aanbod van Interconnect meegegroeid met de vraag van de klant. “Alles draait om betrouwbaar-heid,” zegt Stevens. “Het is niet meer genoeg om alleen te investeren in redundante apparatuur. Tegenwoordig zijn de meeste ISP’s voorzien in noodstroomaggregaten, 24-uur bemanning en beveiliging, een dubbele netwerkapparatuur- uitvoering én 99,9 procent uptime-garantie.” Per 1 januari 2015 komt Interconnect dan ook met een revolutionaire stap die uniek is in datacenterland:

een continuïteitsgarantie die ook na een eventueel faillissement van de service provider, klanten toegang blijft garanderen tot hun bedrijfsdata. Dit sluit vanzelfsprekend perfect aan op de hoogstaande kernwaarden van Interconnect.

Tweede werkmaatschappijDeze volgende fase is volgens Stevens een goede stap. “Continuïteit werd al door ons geboden, maar dit gaat verder. Deze continuïteit is een aanhoudende waarborging. Als een werkmaatschappij omvalt, blijven de diensten gecontinueerd. Dit doen wij door een tweede werkmaatschappij in het leven te roepen, die over dezelfde middelen beschikt. Dit gaat op een geoorloofde en transparante manier, maar timing is voornamelijk belangrijk. Deze stap kan alleen gemaakt worden voordat van een eventueel faillissement sprake kan zijn. Juist op dit moment is het gunstig, omdat het heel goed met ons gaat.”

Tier 3++Interconnect beschikt over twee datacenters, een in ’s-Hertogenbosch en een Tier 3++ datacenter in Eindhoven. “Een Tier 3++ datacenter is nieuw,” vertelt Stevens. “Wij bieden eigenlijk een Tier 3 datacenter met negen plussen, maar dat ziet er vreemd uit. De service die Interconnect levert is van dusdanig hoogstaande kwaliteit dat de dienst-verlening verder gaat dan ‘slechts’ Tier 3. De ‘proven technology’ van Interconnect voorziet onder andere Vodafone in de gewenste oplossing.” Het grote, hypermoderne Tier 3++ datacenter met 6000 vierkante meter datacentervloer in Eindhoven,

trekt ook grote klanten als telefoniegigant Vodafone aan. Deze marktleider heeft – net als Interconnect – betrouwbaarheid en kwaliteit hoog in het vaandel staan.

De onafh ankelijkheid op het gebied van ICT en ook de doorlopende dienstverlening, ziet Stevens als broodnodige service in een dynamische wereld. Met deze continuïteitsgarantie laat Interconnect zien voorop te lopen op datacentergebied. Omdat Interconnect in 2015 twintig jaar bestaat, sluit deze garantiestap mooi aan op een feestelijk jaar. “We gaan met een aantal mooie verrassingen en acties komen, dus houd ons goed in de gaten!” Aldus een vooruitblikkende Rob Stevens.

“Aanhoudende waarborging dankzij continuïteitsgarantie”

Interconnect, internet service provider uit ’s-Hertogenbosch, komt per 1 januari 2015 met een innoverende oplossing op datacentergebied. Als antwoord op de garantievraag van klanten presenteert Interconnect een continuïteitswaarborging. Mocht de ISP onverhoopt omvallen dan garandeert Interconnect zijn klanten nog steeds toegang tot hun bedrijfsdata.

Rob Stevens,

Directeur Interconnect

Visie 2015

www.ictmagazine.nl

VISIE 20152618 december 2014

‘The new style of IT’HP vindt de computer opnieuw uit

door: Ed Lute

Daartoe aangespoord door de explosieve groei aan data, ontwikkelt HP nieuwe storage- en computingoplossingen. Sommige krijgen hun beslag op de wat langere termijn, maar andere kunnen nu al worden ingezet. Enerzijds om controle te krijgen op de ontzagwekkende datastroom en anderzijds om die data te transformeren naar echte waarde voor de business.

Country Manager HP Storage, Maarten Reinders, vertelt dat HP veel in R&D investeert. Hij begint met een ‘sneak preview’ in de toekomst die wat verder bij ons vandaan ligt.

“Wij noemen het ‘Th e Machine’,” steekt hij van wal. “De hoeveelheid data zal over vijf jaar zijn gegroeid naar 40 zetabyte. Als we de datastroom – ook over twintig jaar, wanneer die nog veel omvangrijker zal zijn geworden – nog willen kunnen beheersen, moet de onderliggende infrastructuur fundamenteel veranderen. Want qua schaalbaarheid, energie-verbruik en kosten lopen we eerder vroeger dan later tegen grenzen aan. We werken nu al zo’n zestig jaar met hetzelfde computingmodel, dat inmiddels een amalgaam van compromissen en ineffi ciënties is geworden. Daarom onderzochten wij of de huidige computer ook voor de toekomst nog wel goed genoeg in elkaar zit.” Th e Machine zal de bestaande computing-grenzen revolutionair oprekken. Een van de eerste serverproducten die op basis van dit concept is ont-wikkeld is de Moonshot.

MemristorReinders legt uit dat de Moonshot bestaat uit een serie servers die ‘cartridges’ worden genoemd. “Iedere cartridge bevat een fl inke verzameling aan CPU’s, zodat één Moonshot het equivalent is van ongeveer vijft ig servers. Er zijn verschillende cartridges die elk voor specifi eke processingtaken zijn ontworpen. Voorheen draaide onze website HP.com op drie volgestouwde serverracks. Nu is dat overgenomen door twee Moonshots, die in dit geval voor het web zijn geoptimaliseerd.” Reinders benadrukt dat dit slechts een voorbode is van wat

Th e Machine zal gaan omvatten. “Onze HP-labs zijn nu druk bezig met de geheugenkant daarvan, wat wij de Massive Memory Pool noemen. Er is een nieuwe elektronische component die geen energie nodig heeft om data vast te houden, die ‘Memristor’ wordt genoemd. Het kan op nanoschaal worden geproduceerd en het kan data veel compacter opslaan dan een harde schijf en kan ze bovendien met fl ashsnelheid oproepen. Memristor-geheugen kan dus het RAM-geheugen en de harde schijf zoals we die nu kennen, vervangen. In Th e Machine fuseren geheugen en storage dus met elkaar, waardoor data niet voortdurend meer heen en weer hoeft te worden verplaatst tussen harde schijf en cache. Ook zal de verbinding tussen de CPU en het ge-heugen veranderen van koper naar ‘Photonics’, wat enorme verbeteringen op het gebied van stroom-verbruik en snelheid zal geven. Met de ontwikkeling van memristors zijn we inmiddels zover gevorderd dat we echt dingen kunnen gaan testen. We ver-wachten in 2016 al memristor dimms te kunnen introduceren.” Th e Machine gaat draaien op een nieuw OS waar alle nodeloze complexiteit uit verwijderd is. “We gaan dus eigenlijk de computer opnieuw uitvinden. Dat is niet alleen maar visie. Er zit een concrete roadmap achter. De Moonshot is het eerste tast-bare bewijs van die roadmap. Deze revolutionaire ‘Th e Machine’ zal over een paar jaar te koop zijn.”

Datacenter-in-a-boxAls we het over de visie van HP op de kortere termijn hebben, spreekt Reinders van ‘Th e new style of IT’. “Hieruit wil ik enkele elementen noemen. Als eerste noem ik Converged Infrastructure. Platgeslagen bestaat IT uit servers, storage, networking en soft -ware. In het verleden kochten klanten die onder-delen apart van elkaar, wat dan bij elkaar werd gezet. Een managementschil eromheen moest het

beheer mogelijk maken, want al die omgevingen waren niet op elkaar afgestemd. HP heeft al jaren geleden gezegd: dat moet en dat kan anders. In-middels is de technologie zover dat we een data-center-in-a-box kunnen leveren, waar heel veel complexiteit uit is weggehaald. Het is eenvoudig als één geheel managen met onze HP-interface Oneview. De klant kan alles doen via deze HP- interface, maar is daar helemaal niet aan gebonden. Hij kan ook koppelen aan VM-ware bijvoorbeeld en dan werkt het net zo goed. Er is dus geen sprake van een vendor lockin.”

FlashHet gaat heel snel in de markt met fl ash arrays. HP levert nu al fl ash-disks van 1,9 TB, waar bovendien vijf jaar garantie op wordt gegeven. Reinders: “Ons storage platform, 3PAR, heeft een fl ash-optimized architectuur. Hierdoor is er geen limiet aan de zogeheten ‘wear’, waardoor er problemen kunnen ontstaan na een bepaald aantal keren schrijven en wissen. Wij hebben dit uitgebreid getest en kunnen daarom die 5 jaar garantie afgeven. Daarnaast han-teren we voor primaire storage van klein tot groot dezelfde architectuur. Andere aanbieders hanteren voor high-end, midrange en low-end verschillende architecturen, wat toch problemen oplevert voor bijvoorbeeld datacenters die willen opschalen, of bedrijven met die hun verschillende brancheoffi ces gelijk willen schakelen. Met onze identieke archi-tectuur spelen die problemen niet.”Bijna vanzelfsprekend zullen capaciteit stijgen en prijzen dalen. HP biedt nu fl ash-arrays aan voor de prijs van een traditionele disc-based array. “Alles wat een hoge performance nodig heeft , zal naar fl ash gaan,” voorspelt Reinders. “We zijn er dan ook best trots op dat on HP 3PAR StoreServ 7000 platform binnen twee jaar tijd het grootste midrange storage platform in Europa is geworden.”

Software Defi nedVoor soft ware defi ned storage bestaat nu al veel interesse en dat zal in 2015 zeker niet minder worden. HP levert onder de naam StoreVirtual al jaren soft ware defi ned storage, en levert een trial-versie van 1TB zelfs gratis mee met elke HP ProLiant server. Het is een gebied waar volgens Reinders het komende jaar zeker groei wordt verwacht, maar het is volgens HP niet het antwoord op alles. Wie specifi eke functionaliteit nodig heeft , is vaak toch beter af met een meer traditionele storage architectuur.

BackupOok qua backup zullen we moeten leren omgaan met de enorme datagroei. “Dat begint met nadenken over welke data je überhaupt wilt backuppen,” zegt Reinders. “Of wat je ingeval van een disaster wilt restoren en welke data naar lange termijnarchieven kan op traditionele discs of zelfs tape. Vaak bestaat er in een noodsituatie een verwachting bij de business die IT helemaal niet waar kan maken. Helaas hebben nog maar weinig bedrijven dit op orde. Vanuit onze consultancy praktijk doen we al veel op dit gebied, maar we zien hierin ook een rol weggelegd voor onze partners.” Voor het effi ciënt maken van een backup levert HP Storeonce. Vóór het maken van de backup, dedupliceert Storeonce de data. “Je trekt de data daarmee als het ware vacuüm,” weet Reinders. “Het restoren van de data noemen we dan ook ‘re-hydrateren’. ”

Op korte termijn voorziet HP fl inke verschuivingen op het gebied van storage met de opkomst van fl ashgeheugen, datacenters-in-a-box en het effi ciënt en weloverwogen maken van backups. Met de ontwikkeling van ‘Th e Machine’ zal ‘Th e new style of IT’ nog beter gestalte krijgen.

Visie 2015

www.ictmagazine.nl

VISIE 201527

18 december 2014

2015… het nieuwe werken in een stroomversnellingHet draait niet meer

alleen om de techniek, maar vooral om de

gebruikerdoor: Rens Evers

IT verandert continu, maar ook de manier van werken is aan het veranderen. Een aantal trends is al enige tijd actueel en in 2015 zullen sommige hiervan in een stroom-versnelling komen. Denk hierbij aan Bring/Choose Your Own Device, cloud en big data. Het feit dat IT en onze manier van werken verandert is niets nieuws. Tien jaar geleden werkten we heel anders dan nu en over tien jaar zal dat weer anders zijn. Eén ding weten we zeker, IT blijft zich ontwikkelen en onze manier van werken past zich daarop aan.

IT is de afgelopen jaren een stuk toegankelijker geworden, waardoor vooral mobiele devices een belangrijke rol hebben gekregen in het privéleven van de meeste mensen. Deze devices worden steeds vaker meegenomen naar het werk. De mensen kunnen er goed mee werken, de interface is bekend en men weet wat het apparaat wel en niet kan. Door privé devices ook zakelijk in te zetten (en andersom) kan de productiviteit aanzienlijk stijgen, evenals de medewerkerstevredenheid. Medewerkers kiezen het liefst hun eigen device en werken hierop waar en wanneer zij dat willen. De switch van zake-lijk naar privé en andersom is snel gemaakt, waar-door de grenzen tussen zakelijk en privé vervagen.Voor medewerkers komt de nadruk meer te liggen op gebruikersgemak en minder op techniek. De traditionele vaste PC en notebooks worden steeds vaker vervangen door hybride devices of tablets. Hierdoor worden medewerkers steeds mobieler en raken volledig verbonden met hun mobiele device, zowel zakelijk als privé.

Een dynamische kantooromgevingDe kantooromgeving verandert mee met de nieuwe mogelijkheden. Een bekende benaming hiervoor is ‘Het nieuwe werken’. Steeds minder medewerkers zullen straks een vaste werkplek hebben. Het kantoor zoals we het nu kennen zal veel meer een plaats

worden om samen te werken. Een verzamelplaats die ingericht is met alle (technologische) middelen die nodig zijn om het werk zo optimaal mogelijk uit te kunnen voeren. We zien ook dat alles digitaal en interactief wordt, dat Wi-Fi overal beschikbaar is en alle apparatuur eenvoudig met elkaar kan communiceren. Op kantoor zijn alle middelen aanwezig om het werk goed uit te kunnen voeren. Beamers en SMART-boards worden steeds meer vervangen door (in-teractieve) large format displays.

Beheer en veiligheidDe rekenkracht en opslagcapaciteit van de fysieke desktop wordt overbodig, omdat deze zaken direct vanuit het datacenter komen. Waar IT voor de medewerker steeds eenvoudiger wordt, wordt IT aan de achterkant steeds complexer. In plaats van enkele standaardsystemen en een vast platform op de werkvloer, zijn er nu talloze devices en meerdere platformen die beheerd moeten worden. De behoefte aan een stabiel, veilig en hoogwaardig (draadloos) netwerk wordt groter. Medewerkers moeten overal kunnen beschikken over hun data, maar wel op een veilige manier. Gaat u werken vanuit de cloud of bouwt u uw eigen datacenter? Organisaties moeten zorgvuldig bepalen hoe de nieuwe infrastructuur wordt ingericht.

Betere en betaalbare serversVanuit de fabrikanten zien wij dat de intelligentie in routers, switches en storage verschuift naar servers. Routers, switches en storage oplossingen worden hierdoor veel goedkoper en beter schaalbaar. Ook op het gebied van servers gaat de ontwikkeling volop door. Servers worden snel goedkoper en vooral energiezuiniger. Per generatie daalt het energie-verbruik zo extreem dat de herhaalinvestering binnen een jaar is terugverdiend. Hoe gaat u met deze ontwikkelingen om?Veel organisaties vragen zich af hoe zij om moeten gaan met alle veranderingen en worstelen met de vraag hoe innovatief de eigen organisatie moet zijn? Welke trends moet men wel of juist niet volgen om medewerkers te binden en de concurrentie voor te blijven. Organisaties zijn op zoek naar de zakelijke toepassing van nieuwe technologieën om de productiviteit effectief te verhogen. De rol van de it-afdeling is aan het veranderen. Waar IT voorheen bepaalde welke apparatuur werd gebruikt, wordt nu steeds meer gekeken naar de behoeften van de medewerkers en de meest ideale werkwijze. Welke werkzaamheden verricht een medewerker en met welk device kan de medewerker het best zijn werk uitvoeren? De it-afdeling wordt steeds minder bepalend en zal steeds meer een ondersteunend karakter krijgen. Parallel aan deze trend zien we dat de it-afdeling zich meer gaat focussen op de infrastructuur zelf. Organisaties gaan eisen stellen aan beschikbaarheid, security en werkwijzen (op core applicaties) in plaats van de hardware zelf. Een goede samenwerking tussen de it-afdeling en de business is essentieel om de productiviteit en kwaliteit effectief te verbe-teren.

In vrijwel alle organisaties vindt een verschuiving plaats omtrent de aanschaf en de logistiek van hardware. De werkzaamheden worden steeds minder zelf verricht en vaker uitbesteed. Wij zien dat er meer behoefte is aan partijen die deze werkzaamheden uit handen kunnen nemen.

IT moet eenvoudigerDe visie van Scholten Awater is dat IT zo eenvoudig mogelijk moet zijn. Door diverse werkzaamheden uit handen te nemen, kunnen organisaties en hun medewerkers zich focussen op hun eigen werkzaamheden. Scholten Awater vindt dat organisaties moeten doen waar ze goed in zijn en zich geen zorgen hoeven te maken over de aanschaf, logistiek, installatie en het onder houd van hun IT.

Scholten Awater, dé it-hardware dienstverlener voor NederlandScholten Awater is in staat flexibel in te spelen op de veranderende technologieën en werkwijzen. Sinds 1993 is het bedrijf al actief op het gebied van it-hardware en al snel bleek dat klanten behoefte hadden aan logistieke en pre-installatie diensten. Aangezien het dienstverlenende karakter in de genen zit, ontstonden er allerlei diensten om de klant te helpen. Tot vandaag de dag zijn alle it-diensten van Scholten Awater ontstaan door in te spelen op de behoeften van de klant. Ook nu de markt aan het veranderen is en klanten steeds meer behoefte hebben aan specifieke it- oplossingen, is het bedrijf in staat organisaties hierbij te helpen. Het ‘Always On’ concept is hiervan een goed voorbeeld. Scholten Awater geeft organi-saties inzicht in de stappen die zij moeten doorlopen om een mobiele werkwijze succesvol in te voeren. Op deze wijze worden klanten geholpen om de vooraf gestelde doelen ook daadwerkelijk te bereiken.

A L W A Y S O NFase 1 Doelen en wensen Fase 2 Activatie Fase 3 Kiezen en bestellen Fase 4 Implementatie

Rens Evers is commercieel directeur bij Scholten Awater

www.sa.nl – 024-357 98 88 – advies@sa.nl

www.ictmagazine.nl

VISIE 20152818 december 2014

In deze tijd waarin alles en iedereen voortdurend online is en met elkaar verbonden, blijft één ding onderbelicht: hoe haal je werkelijk voordeel uit deze onderlinge connectiviteit? De globalisering van bedrijven en processen stelt dat je net zo gemakkelijk met een collega aan de andere kant van de wereld moet kunnen werken als met de collega die naast je zit. Samen ideeën delen, brainstormen en vervolgens documenten samenstellen – presentaties, rapporten, plannen.

Net als bij zoveel andere zaken binnen ICT liggen de antwoorden vandaag de dag in de cloud. Unify neemt hierin het voortouw met de lancering van Circuit, een online service voor samenwerking binnen teams, overal ter wereld, in elke tijdzone en op elk apparaat. De ontwikkeling van Circuit startte eerder onder de naam Project Ansible. Circuit werd van de grond af opnieuw ontwikkeld. Het bedrijf ging daarbij niet over één nacht ijs. Het bekende designbureau Frog werd ingeschakeld voor een betere gebruikerservaring. Aan de achterkant werd WebRTC – de door onder meer Google ondersteun-de standaard voor realtime communicatie via het internet – de motor onder het project. Om niet in bekende en minder bekende valkuilen te trappen gebruikte het ontwikkelteam achter Circuit de oplossing zelf voor de onderlinge (wereldwijde) samenwerking. Kortom, precies waar Circuit voor bedoeld is!“Circuit is een logische vervolgstap in onze strategie die al enkele jaren is gefocust op Het Nieuwe Werken,” zegt René Hochstenbach, directeur van Unify Nederland. “De basis hiervoor is een zo natuurlijk mogelijke samenwerking, die wordt ondersteund door het samenbrengen van realtime communicatie met andere middelen voor samenwerking.

Eén schermCircuit is een systeem waarbij audio, video, chat, bestandsdeling en schermdeling in één applicatie zijn geïntegreerd en zelfs in één scherm. Teams die aan een project samenwerken, hoeven niet te zoeken naar de juiste gegevens, want deze zijn in datzelfde

scherm direct beschikbaar. De applicatie werkt precies hetzelfde op desktop, notebook, tablet en smartphone, uiteraard rekening houdend met de kleinere schermformaten van tablet en telefoon. Samenwerking tussen teamleden staat centraal, waardoor de voorzieningen voor audio- en video-conferencing geavanceerd zijn. “Het is mogelijk om zonder enige vertraging in de communicatie een lopend audio- of videogesprek over te zetten van het ene apparaat naar het andere,” legt Arnout van Loon uit, Global Solutions Marketing van Unify. “Bij-voorbeeld van laptop naar smartphone op het moment dat een teamlid plotseling weg moet. Hij kan dan onderweg deel uit blijven maken van het groepsoverleg.”

EvangelistenVia Hochstenbach en Van Loon speelde Unify Nederland een vooraanstaande rol in de ontwik-keling van Circuit. Zij zijn lid van de wereldwijde interne Unify-community van voorlopers in het gebruik van Circuit, de zogeheten Evangelists. Zij zorgden er ook voor dat een van Unify’s partners in Nederland, oneCentral, lid is geworden van de wereldwijde Customer Advisory Council (CAC), een community van klanten en partners die als gebruikers van het eerste uur feedback mogen geven over aanpassingen en uitbreidingen van Circuit. Marius Savelbergh, eigenaar van oneCentral, is overtuigd van de meerwaarde van Circuit. “In de steeds sneller groeiende businessomgeving, heeft Circuit zich nu al bewezen als een unieke en waardevolle service. In plaats van het creëren van een additioneel

kanaal, voegt Circuit bestaande communicatie-kanalen samen in een enkelvoudige, erg makkelijke omgeving. Dit is zeer goed ontvangen door onze business partners.” Naast het eigen gebruik van Circuit en het beschikbaar maken van Circuit voor de Nederlands markt, zal oneCentral zelf actief deelnemen aan het maken van integraties met Circuit, met behulp van een door Unify te ontwikkelen Soft ware Development Kid en een API-omgeving.

Open platformWant dat is een ander uniek aspect aan Circuit: Unify maakt het mogelijk dat bedrijven en organi-saties zelf plug-ins maken die de functionaliteit van het systeem vergroten. Daarmee komt integratie met andere business-applicaties binnen handbereik, bijvoorbeeld ERP- en CRM-oplossingen. De eerste, huidige versie van Circuit werkt, via de browser, volledig in de cloud. Op dit moment ondersteunt Circuit alleen Chrome, maar onder-steuning voor andere browsers zoals Firefox, Mozilla en Internet Explorer komt er snel aan. Voor elke gebruiker wordt een licentie afgesloten, waarbij de klant heel gemakkelijk en direct licenties bij kan kopen of afstoten. De voordelen zijn meteen duidelijk: er zijn geen grote investeringen vooraf nodig en er hoeft niets lokaal bij de klant te worden geïnstalleerd of beheerd. Circuit kent geen hand-leiding en er blijkt ook geen vraag naar! De ge-bruikersinterface spreekt voor zich en is uiterst intuïtief. Wanneer er vragen zijn over de functio-naliteit of er zijn onverhoopt toch problemen, dan wordt Circuit zelf gebruikt om deze op te lossen. In het eerste geval door Circuit-conversaties met collega’s. In het tweede geval door een Circuit-conversatie met Unify support! “Het mooie van Circuit is dat naarmate een gebruiker het meer gebruikt, steeds meer voordelen naar boven komen,” zegt Van Loon. “De gebruiker wordt door de ervaring met Circuit steeds meer omarmd.”

RoadmapDe eerste versie is veelbelovend maar nog niet compleet. Unify werkt daarom aan een zeer uitge-breide roadmap die mede door de feedback van de interne Evangelisten en de externe CAC is vastgesteld. Zo komen er de komende maanden connectoren voor verschillende telefonieplatformen beschikbaar, plus ondersteuning voor andere webbrowsers. Ondersteuning van mobiele apparaten als smart-phones en tablets gebeurt via eigen Circuit-apps. Momenteel ondersteunt Unify alleen Apple’s iOS, maar ook hier komen snel aanvullingen op. Verder krijgt Circuit integratie met sociale media, zoals ‘likes’ en ‘tags’, kunnen gastgebruikers worden uit-genodigd, en komt er een integratie met de Microsoft Exchange-omgeving voor e-mail en het delen van agenda’s en contactpersonen.

Up-to-date“De gebruiker merkt niets van deze roadmap,” vertelt Van Loon. “Nieuwe functionaliteit wordt zodra deze beschikbaar is, verwerkt in updates van het back-end systeem in de cloud. Dit gebeurt in korte cycli. De gebruiker beschikt daardoor altijd over de nieuwste versie van de soft ware, zonder dat er lokaal een update nodig is. Bij smartphones en tablets zijn die updates soms wel nodig, maar dat gebeurt op de gebruikelijk manier via de appstore voor het apparaat.”“We werken ook aan andere salesmodellen, waaronder private en hybrid cloud,” vult Hochstenbach aan, “bedoeld voor klanten die vanwege regelgeving aan bepaalde wettelijke verplichtingen moeten voldoen voor wat betreft security en/of privacy.”Circuit is vanaf nu beschikbaar via www.yourcircuit.com en er is een proefl icentie van 60 dagen.

Meer weten over Unify en Circuit? Kijk op www.unify.com en www.yourcircuit.com

“Circuit: Make your teamwork better”

Unify zet met Circuit de nieuwe standaard voor samenwerking binnen teams

www.ictmagazine.nl

VISIE 201529

18 december 2014

Visie 2015

In 2015 zal er sprake zijn van een toename van Managed File Transfer in de cloud, inclusief integratie met andere cloud-toe passingen zoals Salesforce. Steeds vaker zal men ontdekken dat managed hosting organisaties een hoger niveau van security hebben dan on-premise installaties.

Hosting is het bestaansrecht van deze ondernemin-gen met getrainde professionals die vaak hogere securitystandaards hanteren. Bovendien heeft een MFT-oplossing zijn eigen lagen van security waarbij bijvoorbeeld data at-rest/in-transit encrypted is door de MFT-applicatie.

2015: File Transfer in de cloud of on­premiseHans Pronk,

ViaCloud

Service Management software, voor meer dan IT alleen

De markt voor service management tools is sterk geëvolueerd. Als we daarin generaties zouden willen onderscheiden, spreken we over de negentiger jaren als de eerste generatie; soft ware voor de interne IT helpdesk. De tweede generatie kenmerkt zich door web-enabling. Door de helpdesk toegankelijk te maken via het web, werden de eerste schreden in de richting van service management gezet. Dit heeft geleid tot de huidige derde generatie; IT Service Management soft ware. De zichzelf respecterende leveranciers voor service management soft ware leveren de verschillende gangbare ITIL-processen, modulair en out-of-the-box (OOTB). Een ogen-schijnlijk snelle implementatie lijkt dus mogelijk. Maar in OOTB schuilt wel een gevaar. Willen we ons als organisatie wel in een ‘keurslijf ’ laten stoppen door een (ITIL) invulling, veelal gericht op interne it-ondersteuning, die wordt bepaald door een soft ware leverancier?

Andere invullingAl langer dan zestien jaar – met een 100 procent focus, werkend in de markt voor service management soft ware – constateren wij dat geen enkele organisatie haar processen op dezelfde wijze inricht. Daarnaast vraagt ondersteuning van de interne IT een andere invulling dan ondersteuning van externe klanten. Denk bijvoorbeeld aan managed service organisaties, waarbij hoge eisen gesteld worden aan externe communicatie, zoals ontsluiting van de servicedesk naar de klant middels een web portal. Een hoge mate van fl exibiliteit in de tool is daarom onont-beerlijk. Vrij confi gureerbaar en tot in lengte van jaren meegroeiend met de ontwikkeling die elke organisatie doormaakt. Als we dit kunnen realiseren, opent het automatisch de weg naar service management soft ware die voor meer dan IT alleen geschikt is.

Vierde generatieIs hiermee de vierde generatie service management soft ware geboren? Eén tool voor de ondersteuning van de interne (en externe) IT, maar tevens vrij

confi gureerbare business-objecten voor elk wille-keurig ander business-proces binnen de organisatie, zoals facilitair, HR, sales/order processing, integratie met ERP systemen enzovoort? Maar ook voor de ondersteuning van de eigen business onafh ankelijk van IT en/of branche? Het antwoord luidt: ja, er is een vierde generatie service management soft ware geboren!

Cherwell Service Management (CSM) soft ware geeft organisaties deze vrijheid door middel van het Codeless Business Application Technology (CBAT) platform. De unieke combinatie van OOTB en vrij confi gureerbaar, zónder (dure) programmeurs, maar gebruikmakend van de standaard functionaliteit die hiervoor binnen CSM geboden wordt. Toon-aangevende, onafh ankelijke, onderzoekers zoals Gartner, Forrester en het Service Desk Institute (SDI) laten zich lovend uit over CSM.

door: Jon Pauw

De ontwikkeling van tools voor de ondersteuning van IT Service Management heeft het laatste decennium een explosieve groei doorgemaakt. Mede hierdoor èn door (beter) gebruik te maken van onder meer ITIL, krijgen organi saties hun it-processen goed onder controle. De spin-off hiervan is dat IT een voorbeeld functie vervult voor andere (beheers)-processen binnen de organisatie.

Jon Pauw is directeur van Forward IT. Forward IT

is Authorised Gold partner van Cherwell in de

Benelux en werd uitgeroepen tot EMEA partner

of the year 2013.

www.ictmagazine.nl

VISIE 20153018 december 2014

Seminar Informatie, Ethiek

& Privacy

12 februari

www.bi-podium.nl

3118 december 2014

CONGRESSEN

Meer informatie en aanmeldingsformulier:

WWW.ICTMAGAZINE.NL/KALENDER

Power to Innovate 201522 januari, Utrecht

Kunt u accuraat en snel anticiperen op plotseling opkomende business uitda-gingen en markttrends, zoals big data, social media, mobile, cloud en the internet of things? Bent u in staat de continuïteit van uw organisatie te waar-borgen in een snel veranderend (IT) landschap en heeft u voldoende onder-scheidend vermogen om uw concur-rentiepositie te vergroten?

Tegenwoordig worden gouden bergen van IT verwacht. De business wil graag fl exibiliteit, garanties om 24/7 door te draaien, innoveren en snel data ontsluiten om klanten effi ciënter van dienst te zijn.Uw huidige it-infrastructuur voldoet niet altijd aan deze eisen. Vervanging van uw systemen is meestal niet nood-zakelijk, maar juist het dusdanig inrichten van uw infrastructuur om het beste om te gaan met veranderingen maken uw organisatie fl exibel voor de toekomst. Kom daarom op 22 januari naar Power to Innovate 2015 in Supernova in de Jaarbeurs te Utrecht.

Business intelligence & dataware-housing27 januari, ’s-Hertogenbosch

Business intelligence stelt organisaties in staat data op een slimme manier te verwerken tot de juiste informatie en daarmee tijd en geld te besparen en concurrentie voor te blijven. Slimme organisaties zijn steeds vaker ook succesvolle organisaties.

High-Tech Systems 201525 maart, ’s-Hertogenbosch

Het conferentieprogramma van de derde editie van High-Tech Systems gaat over high-end systeemontwikkeling voor markten waar slimme engineering en technologie het verschil maken. Het programma is gericht op ontwikkelaars, technisch managers en beslissers in de geavanceerde machinebouw. Op de beursvloer maakt u kennis met mensen en bedrijven die u kunnen helpen bij het ontwikkelen, produceren en vermarkten van complexe systemen.

Congres IT & information security11 februari, Amsterdam

De Nederlandse Cyber Security Raad pleit voor meer strategische aandacht voor informatiebeveiliging. Beschikt het strategisch management over de beno-digde competenties en de know-how? Organisaties zien steeds vaker door de bomen het bos niet meer. Als we niet in actie komen is de economische schade groot. Hoe nu verder?

Dit congres helpt de deelnemer met haar security strategie. Hierbij kijken we naar de processen, de factor mens en de techniek. Het thema dit jaar is: “Tot hier en niet verder”. Het programma gaat over zowel it- als informatiebevei-liging.

Congres IT & Software Asset Management12 februari, Hoevelaken

Een van uw soft ware-vendors klopt bij u aan voor een audit, maakt u zich zorgen? Dit congres geeft in één dag een over-zicht van de ontwikkelingen op het gebied van Soft ware Asset Management (SAM). Welke (fi nanciële) risico’s loopt u? Welke tooling kan u helpen? Maar ook, wat zijn juridische haken en ogen?Door met uw vakgenoten dieper in te gaan op SaaS, Cloud, Bring Your Own en alle juridische aspecten rondom deze en de gebruikelijke thematiek, bieden wij u een platform aan voor optimaal beheer, controle en grip van uw it-middelen.

SEMINARS

Meer informatie en aanmeldingsformulier:

WWW.ICTMAGAZINE.NL/KALENDER

Continuous Delivery Webinar7 januari, Online

Continuous Delivery is een trend. Veel bedrijven hebben het erover maar wat wordt er eigenlijk mee bedoeld? En be-langrijker nog, wat moet er allemaal gedaan worden om te komen tot Conti-nuous Delivery?

Op welke gebieden moeten stappen gezet worden om Continuous Delivery te realiseren? Welke afdelingen komen daar allemaal bij kijken en wat is er op het gebied van tooling beschikbaar? Denk hierbij niet alleen aan Release Management, maar ook aan het Scrum Process, Automated Builds, Continuous Integration en Automated Testing. In dit webinar worden de belangrijkste aspecten rondom Continuous Delivery behandeld.

Intranet Inspiratiemiddagen15 januari, Amersfoort

Inspiratie opdoen, leren van elkaar en achter de schermen kijken bij het intranet van andere organisaties. Daar draait het om bij de drie Intranet Inspiratiemid-dagen in december, januari en februari. Tijdens de bijeenkomsten geven com-municatieprofessionals van verschillende organisaties een presentatie over hun platform. Ook is er ruimte voor verdie-ping in kleine groepjes onder leiding van deze sprekers.

Wi-Fi Seminar22 januari, Houten

Wilt u meer kennis over Wi-Fi? Bijvoor-beeld hoe deze technologie werkt en voor welke toepassingen het ingezet wordt. Volg dan het Wi-Fi Seminar bij Alcadis. In één ochtend geven wij u zoveel mogelijk kennis over Wi-Fi.

Er wordt tijdens dit seminar een koppeling gemaakt naar de praktijk. Waar u bijvoorbeeld op moet letten bij uw draadloze projecten. Alcadis heeft al vele projecten succesvol afgerond dankzij onze professional services. Daarnaast zullen er tijdens het seminar producten van onder meer EnGenius, Ruckus Wireless en Alcatel-Lucent aan bod komen.

Seminar Virtueel Datacentrum12 februari, Ede

Wij nodigen u van harte uit voor het seminar ‘Virtueel Datacentrum: servers, storage en netwerken in een virtuele wereld’ op donderdag 12 februari. Hoe kun je snel inspelen op veranderende ict-behoeft e zonder grote investeringen? Hoe creëer je een virtueel platform?

Rondetafeldiscussie Informatie, Ethiek & Privacy12 februari, Utrecht

Door de steeds verder toenemende toe-passing van informatietechnologie wordt de samenleving geconfronteerd met problemen rondom de vraag of het ge-bruik van data en de daaruit verkregen informatie wel op een toelaatbare manier wordt toegepast. Maakt het wat uit dat de supermarkt weet hoeveel drank ik per week koop? Maar wat als mijn zorg-verzekeraar of mijn baas dat ook weet?

Problemen rondom gebruik van infor-matie stellen de datawarehouse en business intelligence specialisten voor lastige beslissingen, data is immers de grondstof voor hun producten.

Hadoop en NoSQL: de Technologie voor big data5 maart, Diegem

Big data, Hadoop, NoSQL, analytical SQL databaseservers, NewSQL, MapReduce, appliances zijn de populaire termen van vandaag. Is dit technologie voor alleen de grote, bekende websites, zoals Bol.com, Amazon, LinkedIn, Twitter en Facebook, of heeft deze technologie traditionele organisaties wel degelijk iets te bieden? In dit seminar worden deze nieuwe ontwikkelingen helder toegelicht en wordt duidelijk gemaakt hoe, waar en waarom ze ook zeer relevant kunnen zijn voor meer traditionele organisaties.

CURSUSSEN / WORKSHOPS

Meer informatie en aanmeldingsformulier:

WWW.ICTMAGAZINE.NL/KALENDER

Cloud Security (CCSK)26 januari, Utrecht

De komende jaren zal cloud computing de groeimotor van de it-sector zijn.

Volgens recente cijfers van IDC zal de markt voor cloud computing jaarlijks met 25 procent groeien. Dat cloud com-puting niet nog sneller groeit dan de cijfers die IDC voorspelt, heeft veel te maken met een aantal onbeantwoorde vragen rond de beveiliging van cloud-toepassingen. In deze eerste leveranciers-onafh ankelijke cloud security training zullen alle hete hangijzers rondom cloud security behandeld worden.

Ken de basisaspecten van een IT Audit!9 februari, Amsterdam

De automatisering van bedrijfsprocessen gaat steeds verder. Daarom wordt het steeds belangrijker om als auditor met concrete aanbevelingen voor proces-beheersing te komen. Wat een auditor hierbij nodig heeft : kennis van de basis-aspecten van IT audits.

Tijdens deze praktische training leert u aan de hand van hands-on oefeningen de essentials van de IT audit en de werking van de verschillende onderdelen van IT Governance.

Succesvol selecteren en implemen-teren van uw softwarepakket10 februari, Amersfoort

Veel organisaties verkijken zich op de complexiteit van het selectie- en imple-mentatietraject. Het aanbod van soft ware-oplossingen is immers groot, uw eigen bedrijfsproces analyseren is lastig en het onderscheid tussen alle verschillende soft warepakketten is niet eenvoudig te maken. In deze training leert u een goede pakketselectie uit te voeren met vervol-gens een doelgerichte implementatie.

Trends in Business en IT10 maart, Amersfoort

In deze actuele training leert u welke it-ontwikkelingen waarde kunnen toevoegen aan uw (it-)organisatie. U doorloopt cases uit andere organisaties die laten zien hoe u met behulp van een slimme inzet van een it-trend meerwaarde realiseert voor uw business. Uw docenten zijn allen verbonden aan top it-adviesbureaus. Daarnaast wordt gebruikgemaakt van gastsprekers uit toonaangevende be-drijven en instellingen.

Visualizing Information: The Insightful Art, By Alberto Cairo11 March, Utrecht

Th e Insightful Art is an exploration of the convergence of news infographics,  data visualization, and storytelling. Th is workshop begins by describing a con-ceptual framework that ties all areas related to the visual display of information together. Th en, it proceeds to describe how to design effi cient storytelling graphical displays from the bottom up, beginning with how to decide what graphic form is more appropriate, what structure to use, and how to  combine words with visuals. www.bi-podium.nl

www.ictmagazine.nl

ColofoniM - ICT/MagazineHét vakblad voor bestuurders, managers en it-professionals

Editie 12 - 18 december 2014Jaargang 4

ICT/Magazine verschijnt 1 x per 4 wekenOnline: www.ictmagazine.nl

Abonnementen en adreswijzigingenabonnementen@dnu.nl

ICT/Magazine is een uitgave van:De Nederlandse Uitgeefgroep BVPostbus 151,7400 AD DeventerStaverenstraat 13 7418 CJ DeventerT (0570) 61 11 00F (0570) 61 11 52E info@dnu.nlW www.dnu.nl

UitgeverGeerhard Ellens

EindredacteurEd Lutee.lute@dnu.nl

Productie coördinatieElise van Zuylenproductie@dnu.nl

Redactie en medewerkersJasper Bakker, Mirjam Hulsebos, Sylvia Huydecoper, Marco Lesmeister, Eelco Rouw, Bart Stofb erg, Fred Teunissen, Brenno de Winterredactie@dnu.nl

Redactie uitgelicht(ingezonden bijdragen vallen buiten verantwoordelijkheid van de redactie)Uitgelicht: ictmedia@dnu.nlBedrijfsnieuws: bedrijfsnieuws@dnu.nl

Fotografi eHarm ten Brink,Ron Hendriks,Sjansjee Deventer,Johan Wouters,Nicolien Sijtsema,Rutger Oosterhoff .

ProductmanagementGeerhard Ellens

Commercieel adviesSjoerd Springer,John van Pelt. ictmedia@dnu.nl

Ontwerp en vormgevingRutger Oosterhoff , LONCC BVwww.loncc.com

DrukSenefelder Missetwww.senefelder.nl

AfwerkingSikkens grafi sche afwerkerswww.sikkensdeventer.nl

VerspreidingICT/Magazine richt zich op het hogermanagement en senior it-management bij Nederlandse bedrijven (MKB en grootzakelijke markt) en non profi torganisaties (gemeenten, provincies,ministeries, mbo/hbo/universiteiten,zorg/welzijn/ziekenhuizen, woning-corporaties). ICT/Magazine bereikt ruim 30.000 beslissers bij organisaties met 100 of meer werknemers. De uitgave wordt verzonden aan managers IT/ICT/ automatisering, informatievoorziening, CIO’s, CFO’s, CTO’s en CEO’s. Daarnaast bereikt de uitgave ruim 3000 beslissers bij de belangrijkste ict-bedrijven op de Nederlandse markt.

©DNU 2014

© Copyright 2014 / algemene voorwaardenAlle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevens bestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande schrift elijke toestemming van de uitgever of an-dere auteursrechthebbenden. Op alle aanbiedingen en overeenkomsten van DNU BV zijn van toepassing de voorwaarden welke zijn gedeponeerd bij de kamer van Koophandel te Apeldoorn. Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel staan zij op geen enkele wijze in voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Gebruikers van deze uitgave wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet op zich zelf staand te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken infor-matie te controleren.

www.ictmagazine.nl

KALENDER