LITERATUUROVERZICHT '1, 1 · 2017. 4. 2. · M et and ch o. mv r : I. W n '.s r el ig o us fe a d c...

LITERATUUROVERZICHT 1989

met aanvullingen uit vorige jaren

Frans HENDRICKX

Er is naar gestreefd de raadpleging van deze conspectus bibliographicus der vroomheidsgeschiedenis principieel op een drievoudige wijze toegan kelijker te maken. Vooreerst zijn de studies binnen de bestaande ru brieken volgens bepaalde weliswaar niet uitgedrukte .leidtitels" opgesteld, naargelang van de mogelijkheid dat zij zich tot de rubrieken verhouden als bibliographica, gener alia, localia, personalia of realia. Vervolgens zijn met het oog op een meer overzichtelijke alfabetische opstelling van de werken binnen de laatste drie leidtuels, de accentwoorden in de publi katies vet gedrukt en zo mogelijk met gespatieerde subingangen verder gespecificeerd. De alfabetische ordening is in al deze indelingen de basis rangschikking. Ten slotte wordt dit literatuuroverzicht in de gebruikelijke jaarregisters op selectieve wijze nader ontsloten ; dit betekent dat - met inachtneming van de ons toegemeten tijd en plaats - vooral de geanno teerde informatie, moeilijk terug te vinden langs de beschikbare rubrieken, in deze indices is opgenomen (L + volgnummer).

I. - BIBLIOGRAFIE

A. Kerk en Vroomheid

1. Bibliographia internationalis spiritualitatis. A Pontificio Instituto Spiritualitatis O.C.D. edita. T. 21 : 1986. Roma, 1989, xxx-520-(2) pp. In totaal 8534 nummers, waarvan nrs. 5007-8211 handelen over de Historia spiritualitatis (pp. 256-444). 2. Elenchus bibliographicus 1989. - Ephemerides theologicae Lovan ienses, 65, 1989, fase. 2-3, 608* pp. In totaal 11283 nummers , waarvan nrs. 8663-9104 handelen over de Theologia ascetico-mystica (door B. Willaert). 3. F. HENDRICKX, Literatuuroverzicht 1988 met aanvullingen uit vorige jaren. - Ons geestelijk erf, 63, 1989, pp. 3-114. In totaal 961 nummers. 4. H. PLATTELE, Expositions et histoire religieuse (lle [et] 12e série). - Mélanges de science religieuse, 46, 1989, pp. 37-45, 159-165.

'1, 1

' l

l.

310 F. HENDRICKX

Kroniekbesprekingen van tentoonstellingen. Serie 11 : Utrecht, une image de la Jérusalem céleste, Utrecht Rijksmuseum Het Catharijneconvent, 9 juli-18 sep tember 1988 (zie Lit. 1988, nr. 947). 5. A. VAN BELLE, Bibliographie. M. m. v. M. HAVERALS, a.a. - Revue d'histoire ecclésiastique, 84, 1989, pp. 1 *-471 *. ln totaal 7596 nummers. Telkens voorafgegaan door kroniekbesprekingen. 6. Notes bibliographiques. - Revue d'histoire de l'Eglise de France, 75, 1989,pp.215-252, 379-432. Wordt gevolgd door een Chronique (pp. 253.-259, 503-521) met o. m. mede delingen over congressen : Les chemins de Saint-Jacques et l'hospitalité mo nastique in de koninklijke collegiale kerk van San Isidoro te León tussen 3- 8 juli 1989 (p. 252) ; Eglise et vie religieuse en France au début de la Renaissance (1450-1530) in het Centre d'études supérieures de la Renaissance te Tours tussen 15-17 juni I 990 (p. 503) ; Le Pressoir mystique georganiseerd door de gelijknamige vereniging te Recloses op 27 mei 1989 (p. 504) ; Militia Christi e crociata nei secoli XI-XII in de Universiteit van Passo della Mendola tussen 28 augustus- 1 september 1989 (pp. 504-505); L'anthropologie de la prière in de Abdij van Fontevraud tussen 10-12 september 1989 (p.' 505); Crises et réformes dans la vie de l'Eglise du Xle au début du XVle siècle georganiseerd door het Congrès national des sociétés savantes te Avignon tussen 9-15 april 1990 (pp. 506-507); Troisième centenaire de l édition des oeuvres de saint Augustin (1679-1690) in het lnstitut d'études augustiniennes te Parijs op 19-20 april 1990 (p. 507); Bernard de Clairvaux: histoire, mentalités, spiritualité te Lyon, Cîteaux en Dij on tussen 5-9 juni 1990 (p. 508); Clercs et changement culture!: l'oral et l'image (sedert het einde van de Middeleeuwen) in de Universiteit van Rennes op 20- 21 september 1990 (p. 509); Sites et implantations monastiques (Vle-XVJe siècle) in de Universiteit van Parijs XII te Villetaneuse tussen 5-7 oktober 1990 (pp. 509- 510). Verder bespreking van thesissen (pp. 257-258, 510-515), o.m. N. SEVESTRE, Du versus au conduit. Contribution à l'étude du chant versifié latin des Xe et Xle siècles, verdedigd op 14 juni 1989 aan de Universiteit van Parijs lV (pp. 510-513).

7. Bibliogrefze betreffende de Nederlandse kerkgeschiedenis. [Door] R. E. C. VAN DER PLUYM e. a. - Archief voor de geschiedenis van de Katholieke Kerk in Nederland, 31, 1989, pp. 221-273. In totaal 741 nummers.

B. Kloosterorden

8. H. LEDOYEN, o.s.b., Bulletin d'histoire bénédictine. XI, 9-10. Revue bénédictine, 99, 1989, pp. 365*-448* (nrs. 3634-4584). De !Ode aflevering van het Ilde deel werd samengesteld met medewerking van Mej. Elisabeth Aymes. 9. Archivum Bibliographicum Carmeli Teresiani. T. 27: 1981-1983/ 1. Ad lectorem: A. Forrrns, o.c.d. Roma, 1989, xvi-430 pp. In totaal 2482 + 383 (uitsluitend i. v. m. de Toscaanse provincie, 1640-1987) nummers.

10. Bibliographia Carmelitana annualis 1988. A cura della sezione

LITERATUUROVERZICHT 1989 311

bibliografica dell'Istituto Carmelitano. - Carmelus, 36, 1989, pp. 253- 433. In totaal 1450 nummers. Nrs. 402-865 : Spiritualità (nrs. 554-614 betreffen Joannes van het Kruis, nrs. 673-784 betreffen Theresia van Jezus). Nrs. 1074- 1450: Storia (ms. 1112-1196 betreffen landen, nrs. 1197-1417 betreffen biogra fieën). Il. Actualia. - Cîteaux. Commentarii Cistercienses, 39, 1988, pp. 352- 362; 40, 1989, pp. 528-533. Met aandacht o. m. voor : I. Wamen '.s religious life and communities, 500- 1500 (p. 352, zie ook nr. 153); 2. mogelijke Bosch-fragmenten op de muren van de St.-Bernarduskapel te Chiaravalle Milanese (p. 354) ; 3. Centenaire de la naissance de Saint-Bernard (pp. 359-362) met een voorlopig overzicht van de geplande manifestaties per land. Alsook wordt het programma van de voornaamste Bernardus-congressen (1990-1991) voorgesteld n.a. v. het 9de eeuw feest van zijn geboorte (pp. 534-546). 12. Bulletin de spiritualité monastique. XII. - Collectanea Cisterciensia, 51, 1989, pp. [367]-[498]. Nrs. 690-955. 13. Communicationes. - Cîteaux. Commentarii Cistercienses, 40, 1989, pp. 479-486. Met aandacht o. m. voor: Cistercian Art at Kalamazoo: 1989, door T. N. KrNDER, pp. 485-486 (rapporteert o. a. de lezing van W. S1M0Ns & J. ZrEGLER, Act, Word and Image : Elisabeth of Spalbeek and Eucharistie Devotion in the Thirteenth and Fourteenth Centuries). 14. Actualiteit en achtergrond. - Franciscaans leven, 72, 1989, pp. 38- 48, 84-96, 135-144, 177-192, 234-240, 275-288. Uit diverse mededelingen noteren we: H. LoEFFEN, o.f.m., Een geschiedenis van het religieuze leven, pp. 186-187 (zie Lit. 1988, nr. 530); A. HoLLEBOOM, o.s.cl., Vrouwen en voedsel, pp. 187-192 (de religieuze betekenis in de Middel eeuwen); S. VERHEIJ, Min mannetje, pp. 236-238 (over Franciscus en zijn broeders in 13de-eeuwse teksten); H. RoGGEN, De moeder van Franciscus, pp. 238-239; S. VERHEIJ, Nieuwe druk Testament-commentaar, pp. 239-240 (betreft uiteraard het Testament van Franciscus); A. JANSEN, o.f.m., Sporen van eerste minderbroedersklooster ontdekt te Brussel, pp. 277-278 (aanwezig in 1227 / 1228, gebouwd in 1231); H. LoEFFEN, o.f.m., OFM-Provincie Keulen (1239-1989), p. 288 (zie ook m. 525). 15. Bibliographia Franciscana Varia. - Franciscana, 43, 1988, pp. 227- 279, nrs. 61-803; 44, 1989, pp. 185-237, nrs. 1-724. Deze literatuurlijst en de onder nr. 20 vermelde geannoteerde bibliografie met betrekking tot de e.g. jaargang zijn evenwel doorlopend genummerd. 16. Collectanea Franciscana. Bibliographia Franciscana. XV. Princi paliora complectens opera annis 1981-1985 edita, fase. 4. N. 8422-9249. Roma, 1989, pp. 673-811 + (3) pp. Indices (pp. 741-811). 17. In Memoriam 1987 / In Memoriam 1988. - Franciscana, 43, 1988, pp. 290-291 ; 44, 1989, pp. 247-248. Betreft de leden van de Vlaamse en Nederlandse Minderbroedersprovincie.

1-- ,....~

312 F. HENDRICKX

18. lsIDORUS DE VILLAPADIERNA, o.f.m.cap., Selectiores nuntii de actione scientificafranciscana anni 1987 / (..) anni 1988. - Collectanea Franciscana, 58, 1988, pp. 207-229; 235-251. Betreffende België en Nederland, resp. pp. 210, 214-215, 216, 226, 228-229 ; pp. 245-246, 247. 19. Notae bibliographicae. - Archivum Franciscanum historicum, 81, 1988, pp, 418-472; 82, 1989, pp. 234-268, 499-542.

20. Publicaties over de Minderbroeders in de Nederlanden 1987 / (..) 1988. - Franciscana, 43, 1988, pp. 191-226; 44, 1989, pp. 159-183. In totaal resp. 60 en 58 nummers (zie ook hierboven nr. 15). Met bijzondere aandacht voor de volgende licentiaatsverhandelingen, uit e.g. jaargang : C. CouDRON, .Die legende der glorioser maghet Sinte Clara" (Sint-Truiden APB Mz F2). Naar het handschrift diplomatisch uitgegeven, ingeleid en toegelicht, Leuven, Katholieke Universiteit : Germaanse Filologie, 1987 (nr. 13) ; R. VAiN DAMME, De verhouding van de franciscanen ten overstaan van de steden, Leuven, Katholieke Universiteit : Godsdienstwetenschappen, 1987 (nr. 46); de studie van J. Vangelder (nr. 51) vermeld in Lit. 1988, nr. 912 ~ uit l.g. jaargang: de studies van G. Ghysels (nr. 24) en P. Van Leeuwen (nr. 46) vermeld in Lit. 1988, nr. 836. 21. Publicaties van de Minderbroeders der Vlaamse Provincie 1987 / (. . .) 1988. - Franciscana, 43, 1988, pp. 281-289, nrs. Vl-V52; 44, 1989, pp. 239-246, nrs. Vl-V49.

22. P. BEGHEYN, s.j., Bibliografie betreffende de geschiedenis van de Jezuïeten in Nederland. - Jaarboek van het Katholiek Documentatie Centrum, 19, 1989, pp. 149-176.

23. Kroniek. - Clairlieu [Kruisheren], 47, 1989, pp. 187-221. Odiliaviering (pp. 193-194); de Kruiskerk van 's-Hertogenbosch (p. 204); het obituarium van Hoorn (pp. 204-205) ; de in 1987 overleden kruisheer W. Sangers (p. 210) ; aantekeningen m. b. t. de kloosters te Hoei (pp. 205-209), Kolen (p. 205), Luik (pp. 205-209), Maaseik (pp. 209-212), Maastricht (p. 212), Namen (pp. 212-213), Roermond (p. 213), Sint-Agatha (pp. 197, 214-217), Ter Apel (pp. 220-221) en Uden (pp. 215-219). 24. Chronicon. - Analecta Praemonstratensia, 65, 1989, pp. 179-206, 326-341.

In totaal 193 nummers. Zie o. m. nrs. 7 (cfr. Lit. 1988, nr. 576), 14 (zie nr. 568), 17 (Averbode's sacristievleugel), 42 (Philibert Van Bever, norbertijn van Dielegem), 76 (cfr. Lit. 1983, nr. 795), 78 (A. VERDONCK, Floreffe en Park. De bouwevolutie van twee praemonstratenser kerken. Scriptie, Gent, Hoger Sint-Lucasinstituut, 1980), 106 (W. A. M. VAN DoNGEN, De bibliotheek van vier Tilburgse pastoors uit de eerste helft van de zeventiende eeuw, Een bijdrage tot de studie van het boekenbezit en boekengebruik bij de norbertijnen van de abdij Tongerlo. Docto raalscriptie, Nijmegen, 1988), 153 (Heylissem in provinciebezit), 169 (kloosterrefter van Poste!). 25. Miscellanea. - Analecta Praemonstratensia, 65, 1989, pp. 152-169, 320-323.

/


Zoals: W. M. GRAUWEN, o.praem., Rupert van Deutz en Norbert van Gennep in de recente literatuur, pp. 152-161 ; In., Nogmaals over Abaelard, Bernard en Norbert, pp. 162-165 (zie ook Lit. 1987, nr. 335); G. VAN DER VELDEN, o.praem., De materiële toestand van de Abdij van Berne te Vilvoorde in het jaar 1787, pp. 166-169.

C. Handschrift. Boek. Archief

26. Bif olium. Nieuws over handschriften en oude drukken. Redactie : J. M. M. HERMANS, G. C. HursMAN & W. C. M. WüsTEFELD. Nrs. 11- 14. Groningen, 1988 (april)-1989 (oktober), resp. 4 pp., ill. Vaste rubrieken in dit dool de Vakgroep Mediaevistiek van de R.U. Groningen geredigeerd informatiebulletin met illustraties zijn : tentoonstellingen, nieuwe en aangekondigde literatuur, conferenties. 27. Bulletin codicologique. Rédacteurs : P. CocKSHAW & H. S1LVESTRE. - Scriptorium, 41, 1987, pp. 121*-204* (ms. 501-800); 42, 1988, 277* pp. (1050 ms.); 43, 1989, 319* pp. (1200 ms.). De index op het Bulletin in dl. 41 werd weliswaar afzonderlijk geleverd, maar met een aansluitende doorlopende paginering (pp. 189*-204*). 28. J. VAN DER STRAETEN, s.j., Catalogues de manuscrits latins. Quinzième série. - Analecta Bollandiana, 107, 1989, pp. 189-209, 429- 432. Vervolg op Lit. 1986, nr. 58. 29. J. LEMAIRE, Introduction à la codicologie. Louvain-la-Neuve, 1989, xi-(1)-265-(3) pp., 49 fig. + 43 pl. (48 pp.). (Université Catholique de Louvain : Publications de l'Institut d'études médiévales. Textes, études, congrès, 9). 30. Vocabulaire du livre et de I'écriture au moyen age. Actes de la table ronde Paris 24-26 septembre 1987. Edités par 0. WEIJERS. Turn hout, 1989, 251-(3) pp., ill. (Civicima. Etudes sur Ie vocabulaire intel lectuel du moyen age, 2). Bundelt 16 bijdragen, o. m. : P. GASNAULT, Les supports et les instruments de I'écriture à l'époque médiévale, pp. 20-33 ; P. STIRNEMANN & M. T. Gousssr; Marques, mots, pratiques : leur signification et leurs Ziens dans Ie travail des enlurnineurs, pp. 34-55, 9 afb. ; J. VEZIN, Le vocabulaire latin de la reliure au moyen àge, pp. 56-60 ; M. P. LAFFITTE, Le vocabulaire médiéval de la reliure d'après les anciens inventaires, pp. 61-78; F. DoLBEAU, Noms de livres, pp. 79- 99 ; G. GASPARRI, Lexicographie historique des écritures, pp. 100-110 ; J. F. GENEST, Le mobilier des bibliothèques d'après les inventaires médiévaux, pp. 136- 154; J. HAMESSE, Le vocabulaire de la transmission orale des textes, pp. 168- 194. 31. S. KRÄMER, Handschriftenerbe des deutschen Mittelalters. I. Aachen - Kachel; II. Köln - Zyfjlich. München, 1989, xxvm-(2)- 405 pp. ; (5) pp. + pp. 406-872 (Mittelalterliche Bibliothekskataloge Deutschlands und der Schweiz. Ergänzungsband, 1).

\,1 1

1 1

. ,li

t1 1

314 F. HENDRICKX

32. K. GouLD, The Recovery of a Fifieenth-Century Flemish Book of Hours (University of Texas at Austin, Harry Ransom Humanities Research Center, HRC 2). - Scriptorium, 43, 1989, pp. 76-100, 2 tab. 33. R. NoLDEN, Über die Reste einer nordwestfranzösischen Bibel aus der Karolingerzeit in der Stadtbibliothek Trier. - Scriptorium, 43, 1989, pp. 239-247.

34. W. C. M. WüsTEFELD, De boeken van de Grote of Sint Bavokerk. Een bijdrage tot de geschiedenis van het middeleeuwse boek in Haarlem. Hilversum, 1989, 152 pp., 107 afb. (Hollandse studiën, 24). Tot ca. 1550. Enkele hoofdstuktitels (13) : ,,Banden en penwerkdecoratie van enkele boeken van het regulierenklooster Onze Lieve Vrouwe Visitatie buiten Haarlem" (pp. 36-49), ,,Een driedelige bijbel, circa 1435" (pp. 50-54), ,,Een gebruiksboekje voor het toedienen van het H. Oliesel met Gebeden der Stervenden" (pp. 68-69), ,,Enkele nieuwe gegevens over de gedrukte aflaten uit de eerste jaren van de zestiende eeuw" (pp. 82-85). De publikatie telt bovendien 5 bijlagen, o. m. : vermeldingen over de librije, boeken en schrijvers in de rekeningen van de St.-Bavokerk te Haarlem (I) ; lijst van vermelde boeken van de St.-Bavokerk, inclusief de gildeboeken (IV); voorlopige lijst van Noordhol landse en Haarlemse boeken in de collecties van het Rijksmuseum Het Catha rijneconvent (V).

35. W. LENSCHEN, Vom Niederrhein an die Rhone: eine unbekannte kölnische Handschrift in Lausanne. - Annalen des historischen Vereins für den Niederrhein, 191, 1988, pp. 22-29. Gebedenboek (hs. Lausanne, Bibliothèque cantonale et universitaire, TP 2858, begin 16de eeuw).

36. C. CoPPENS, Handschriftencatalogen: een culturele erfenis, een wetenschappelijke opgave. Bezit en beheer van de collectie in de Leuvense Universiteitsbibliotheek. - Ex officina, 6, 1989, pp. 67-75, 2 afb. Aan de basis van de handschriftencatalogen in de Leuvense universiteitsbiblio theek ligt de aanzienlijke collectie van Henri Omont (t 1940), conservator van het handschriftenkabinet der Bibliothèque Nationale te Parijs. Deze collectie werd verder uitgebouwd door de Leuvense benedictijn Maieul Cappuyns (t 1968), die tien jaar vóór de oprichting van het Parijse Institut de recherche et d'histoire des textes in 1937 het belang inzag van de fotografische reproduktie van manuscripten.

37. C. ÜPSOMER-HALLEux, Trésors manuscrits de l'Université de Liège. Avec la collaboration de F. BA UDEN pour les manuscrits orientaux, Préface de J. STIENNON. Liège, 1989, 109-(3) pp., il!. Catalogus van de tentoonstelling (84 stukken) in het Chàteau d'Aigremont te Flémalle tussen 15-30 april 1989. Het eerste hoofdstuk beschrijft 60 religieuze handschriften (H. Schrift, kerkvaders, liturgie, kerkgeschiedenis, vroomheid, getijdenboeken).

38. Middeleeuwse handschriftenkunde in de Nederlanden 1988. Verslag van de Groningse Codicologendàgen, 28-29 april 1988. Uitgegeven door 1. M. M. HERMANS. Grave, 1989, 346 pp., il!. (Nijmeegse codicologische cahiers, 10-12).


Bundelt 25 bijdragen verdeeld over 5 rubrieken : I. ,,Noordelijke Nederlanden" (penwerk : o. m. in Goudse, Groningse, Haarlemse en Utrechtse hss. ; verluchting : o. m. in Utrechtse hss.) - II. ,,Zuidelijke Nederlanden" (de z.g. pre-Eyckiaanse periode) - III. ,,Italië" (o.m. E. A. OvERGAUw, Nederlandse copiïsten in Italië, pp. 251-267) - IV. ,,Boek- en bibliotheekgeschiedenis" (A. DEROLEZ, Opmer kingen bij enkele middeleeuwse catalogi uit de Nederlanden, pp. 271-283; L. REYNHOUT, Co lof onf ormules uit de Latijnse handschriften. Enkele beschouwin gen over het opstellen van een typologie, pp. 285-290 ; W. C. · M. WüsTEFELD, Haarlemse kerkmeesters als bestellers van boeken, pp. 291-307; L. S. WIERDA, Een bijzondere band met de Agnietenberg ? Kanttekeningen bij een Noordoost nederlands scriptorium in de vijftiende eeuw, pp. 309-316) - V. ,,Lopende projecten" (A. DEROLEZ, Het Corpus van de middeleeuwse boekenlijsten van België, pp. 319-322; J. P. GuMBERT, ,,CMD-NL 3", pp. 323-325; A. S. KoRTEWEG, Het Alexander Willem Byvanck Genootschap, pp. 327-329 ; J. STORM VAN LEEUWEN, Het Bandengenootschap : doelstellingen en activiteiten, pp. 331-334). 39. J. M. M. HERMANS & A. LEM, Middeleeuwse handschriften en oude drukken in de Collectie Emmanuelshuizen te Zwolle. Zwolle, 1989, 64 pp., 32 afb. Tentoonstelling in het Provinciaal Overijssels Museum, 9 september-22 oktober 1989. 40. T. Coux, De handschriftencollectie van Willem Jozef Gerard Van der Meer (1777-1864). - Limburg, 68, 1989, pp. 155-163, 2 afb. Hij bezat in 1820 negentien handschriften herkomstig van de Windesheimse regulieren van Ter Nood Gods in Tongeren, o. m. een Latijnse geschiedenis van het Brabantse klooster Groenendaal met de Vitae van zijn mystici Jan van Ruusbroec en Jan van Leeuwen (heden verdwenen), Thomas a Kempis' Alphabetum parvum rnonachi in scala Christi (heden hs .. Brussel, Koninklijke Bibliotheek Albert I, IV 279), een Regula Sancti Benedicti (mogelijk hs. Brussel, Koninklijke Bibliotheek Albert I, II 1687) en een paar Bernardus-teksten (De praeceptorum dispensatione, Quaedam sententiae ). 41. Lexikon des gesammten Buchwesens - LGB2• Hg. von S. CoRSTEN, G. PFLuG & F. A. ScHMIDT-KüNSEMüLLER. II, Lief. 13. Diplomatisch getreu - Duvet; Lief. 14. Duxochromverfahren - Erfurt; Lief. 15. Hans van Erfurt - Federico da Montefeltro ; Lief. 16. Federleichtdruckpapier - Poster. III, Lief. 17. Fotochemigrafische Verfahren - Funktionen des Buches. Stuttgart, 1988 (Lief. 13-14) & 1989 (Lief. 15-17), resp. kol. 321-640, il!.; kol. 1-80, ill. 42. Der Buchdruck im 15. Jahrhundert. Eine Bibliographie. Hg. von S. CoRSTEN & R. W. Fucns unter Mitarbeit von K. H. STAUB. I. Bibliographie. Stuttgart, 1988, xVIn-(2)-699 pp. (Hiersemanns bibliogra phische Handbücher, 7 / l). 43. Handleiding voor de medewerkers aan de STCN. Woord Vooraf: 1. A. GRuYs. 2de herziene uitgave. 's-Gravenhage, 1988, xi-(1)-115 pp., ill. Met betrekking tot de titelbeschrijving van oude drukken tussen 1540-1700.

Ij

l 11,

l .. ,

316 F. HENDRICKX

Hierbij aansluitend vermelden we in dit verband de onuitgegeven licentiaats verhandeling : V. VAN DER VEKEN, Geautomatiseerd titelbeschrijven van oude drukken, Wilrijk, Universitaire Instelling Antwerpen, 1988, (2)-92-(I) pp. 44. Index Aureliensis : catalogus librorum sedecimo saeculo impres sorum. Pars I, t. 8: Ci-Cla. Baden-Baden & Nieuwkoop, 1989, 432 pp. 45. P. M. CoNLON, Le Siècle des Lumières. Bibliographie chronolo gique. V. 1748-1752. Genève, 1988, (4)-xxm-(1)-560-(2) pp. (Histoire des idées et critique liuéraire, 266). Vervolg op Lit. 1988, nr. 41. 46. J. LAMPo, Boeken en drukkers. - Antwerpen in de XVI/de eeuw (= nr. 771), pp. 203-220. Met als appendix een lijst van drukkers en boekhandelaars in de l 7de eeuw werkzaam te Antwerpen. 47. I. DAEMS & C. VAN Tuvcoxr, Répertoire des fonds de livres anciens en Belgique / Repertorium van het oude boekenbezit in België. Sous la direction de / Onder leiding van M. T. ISAAC & F. V ANDEWEGHE (t). Mons & Hasselt, 1989, xxrv-(2)-241-(3) pp. (Editions universitaires de Mons. Répertoires, l). 48. Short- Title Catalogue of Books printed in France and of Frencn Books printed in Other Countries from 1470 to 1600 naw in the British Library. Supplement. Preface: A. WrLSON. London, 1986 (reprinted 1987), vm-291 pp. Uitgegeven onder leiding van G. M. Dempsey en L. Ie(!) R. Dethan. Supplement op de in 1924 gepubliceerde Short-Title Catalogue (..) van Henry Thomas, waarvan een herdruk verscheen in 1966. 49. D. L. PAISEY, German Printers, Booksellers and Publishers of the Seventeenth Century : Same Amendments and Additions to Benzing. - Gutenberg-Jahrbuch, 64, 1989, pp. 165-179. 50. P. VALKEMA Bwuw, A Haarlem Press in Sedan and Emden (1561- 9). - Quaerendo, 19, 1989, pp. 225-250, 253-298, 8 afb. 51. M. H. H. ENGELS, Postincunabelen in de P[rovinciale J B[ibliotheek J Nederlandse drukken uit de periode 1501-1540. Catalogus van een ten toonstelling. Leeuwarden, 1988, (24) pp., 15 afb. In machineschrift. Beschrijving van 15 post-incunabelen (Antwerpen, Kampen, Leiden, Leuven), tussen 24 augustus-24 september 1987 tentoongesteld in de PB. 52. Le livre à Liège et à Bruxelles au XVIIIe siècle. [Rédaction]: R. MORTIER & H. HASQUIN. Bruxelles, 1987, 167-(1) pp., ill. (Etudes sur le XVIIIe siècle, 14). Bundelt 7 bijdragen, o. m. : R. BIRN, De Liège à Paris : la route du livre à l'aube du XVJIJe siècle, pp. 11-37; D. Jozrc, La bibliothèque de Charles-Nicolas d'Oultremont, prince-évêque de Liège, pp. 75-99, ill.; B. DESMAELE, Coup d'oeil sur quelques bibliothèques privées bruxelloises du XVIJJe siècle, pp. 101-124, 10 tab.


53. C. PrnRARD, Xylotypes, incunables, post-incunables conserves a la Bibliothèque de Mons. Préface: M. A. ARNOULD. Mons, 1989, xxxvr- 259-(3) pp., 13 afb. (Editions universitaires de Mons. Répertoires, 2). Met o. m. het bekende blokboek van Henricus Pomerius' Exercitium super Pater Noster, Brussel, tussen ca. 1447-1450 (pp. 2, 4). Veelsoortige en uitgebreide registers. 54. J. A. GRuYs & C. DE WoLF, Thesaurus 1473-1800: Nederlandse boekdrukkers en boekverkopers. Met plaats en jaren van werkzaamheid / Dutch Printers and Booksellers. With Places and Years of Activity. Nieuwkoop, 1989, xxm-(1)-293-(3) pp. (Bibliotheca bibliographica Neer landica, 28). 55. K. BosTOEN, Signalement van boeken gedrukt in de Nederlanden en van Nederlandstalige boeken vóór 1800 in de Dutch Church Library te Londen. - Dutch Crossing, nr. 16 (supplement), 1982, (2)-53 pp. 56. Kroniek van het gedrukte boek in de Nederlanden tot 1940. Afl. 14. Door E. CocKx-lNDESTEGE e. a. - Archief- en bibliotheekwezen in België, 59, 1988, pp. 268-334. Nrs. 1116-1299. Passim van belang voor de vroomheidsgeschiedenis. 57. Imprimeurs et libraires parisiens du XVIe siècle. Ouvrage publié d'après les manuscrits de Philippe RENOUARD par Ie Service des Travaux historiques de la Ville de Paris avec Ie concours de la Bibliothèque Nationale. IV. Binet - Blumenstock. Paris, 1986, xxxr-(3)-228-(2) pp. (Histoire générale de Paris. Collection de documents). Dln. I (Abada-Avril ), II (Baaleu-Banville) en III (Baquelier-Billon) verschenen alle te Parijs, resp. in 1964, 1969 en 1979. 58. Inventaire chronologique des éditions parisiennes du XVle siècle. D'après les manuscrits de Philippe RENOUARD. III. 1521-1530. Rédigé par B. MoREAU avec Ie concours d'A. LASKOWSKI. Abbeville, 1985, 678-(4) pp. (Histoire générale de Paris. Collection de documents). Dln. I (1501-1510) en Il (1511-1520) verschenen te Parijs, resp. in 1972 en 1977. 59. B. J. P. SALEMANs, Jacob Bathen : Printer, Publisher and Book seller in Louvain, Maastricht and Düsseldorf (c. 1545 to c. 1557). - Quaerendo, 19, 1989, pp. 3-47, 7 afb., 1 genealog. tab. 60. J. A. A. M. BrnMANs, The Seventeenth-Century Antwerp Book Collector Peeter Oris : New Discoveries and New Questions. - Quae rendo, 18, 1988, pp. 243-277, 7 afb. 61. Ex Officina Plantiniana. Studia in memoriam Christophori Plantini (ca. 1520-1589). Ediderunt M. DE SCHEPPER & F. DE NAVE. Antverpiae, 1989, 692-(4) pp., ill. (De Gulden Passer, 66/ 1988-67 / 1989). Buiten de twee inleidende artikels van L. VoET, Christoffel Plantijn (ca. 1520- 1589). Een synthese (pp. 15-44) en M. SOMERS, De Plantijnstudies van Max

'1 11

Rooses (pp. 45-53), zijn de overige 30 bijdragen verdeeld over vijf rubrieken : I. ,,Vrienden en kennissen" (o. m. P. VALKEMA Bwuw, Plantin'.s betrekkingen met Hendrik Niclaes, pp. 121-158) - Il. ,,Boekdruk en boekillustratie" (o.m. C. COPPENS, Een kijk op het woord: de titelbladen van Plantins bzïbels; een iconografische verkenning, pp. 171-211)- IlI. ,,Uitgeverij en boekhandel" (o.m. G. JANSSENS, Plantzïndrukken in de Henegouwse boekhandel in 1569, pp. 349- 379; J. VAN RoEY, Het boekbedrzïf te Antwerpen in 1584-1585, pp. 419-433) - IV. ,,Auteurs en teksten" (o. m. J. ANDRIESSEN, s.j., Joannes Fredericus Lumnius en zijn "Evangelica strena" (1568), pp. 439-442; A. WELKENHUYSEN, Plantijns drukken van de "Testamenten der XII Patriarchen" (1561, 1564, 1566) in hun boekhistorische context, pp, 505-515) - V. ,,Opvolgers: F. RapheJengius en J. Moretus".

62. A. ScHoUTEET, De Brugse drukker Jan Van den Dale (1506-1564 of 65). - Handelingen van het Genootschap voor geschiedenis, 126, 1989, pp. 101-107.

63. C. CoPPENs, &n handjevol zielzorg : een exemplaar van de "Manipulus curatorum" van Guy de Montrocher gedrukt te Leuven door Jan Van Westfalen (1483). Met een handschriftelijk fragment van het ,,Liber Floretus". - Ex officina, 6, 1989, pp. 47-63, 6 afb., 1 fig. Deze druk met het vernoemde werk van de Aragonese theoloog (fl. 1333), die deel uitmaakte van de collectie der Belgische boekenverzamelaar Charles vander Elst ( 1904-1982), was ooit o. m. in het persoonlijk bezit van de l 6de-eeuwse Antwerpse begijnhofpriesters Jacobus van Gestel uit Balen (Balenus) en Joannes Fredericus Lumnius (uit Lummen). In de 19de eeuw behoorde de druk tot de bibliotheek van de Hertogen van Arenberg in hun residentie te Brussel, het huidige Egmont-pa]eis. Het Liber Floretus is een anoniem moraliserend leer gedicht dat wellicht uit de l4de eeuw dateert.

64. ldentité et responsabilité de l'archiviste ecclésiastique et religieux dans Ie monde d'aujourd'hui. Actes du 6e congrès national de l'Asso ciation des archivistes de I'Eglise de France, Paris (Grand Séminaire de Saint-Sulpice à Issy-les-Moulineaux), 11-13 novembre 1983. Présen tation générale : C. MoLETTE. Paris, 1984, 154 pp. In machineschrift. Bundelt 18 bijdragen, o. m. L. SoLTNER, o.s.b., Un archiviste est-il vraimeru nécessaire dans un monastère contemplatif ?, pp. 66- 72 ; G. DANTE, Nouvelle structure et nouvelle législation pour les Causes des Saints, pp. 143-154.

65. Kroniek van het archiefwezen. Bibliografie van het archiefwezen in België. II. Andere archiefbewaarplaatsen (1987-1988). Door F. DAELE MANs & J. DEBRUYN. - Archief- en bibliotheekwezen in België, 59, 1988, pp. 247-253.

Punt II.4 betreft de archieven van kerkelijke instellingen (pp. 250-251). 66. A. WATELET-CHERTON, Les Archives de l'Evêché de Namur. Contribution à I'histoire d'un dépót d'archives diocésain. - Miscellanea Cécile Douxchamps-Lefèvre, Bruxelles, 1988, pp. 37-45. (Archives et bibliothèques de Belgique, 59 / 3-4).


67. L. DEMOULIN, Jnventaires des archives de Saint-Julien-des Flamands et de la Fondation Lambert Darchis à Rome. - Bulletin de l'Jnstitut historique de Rome, 58, 1988, pp. 23-53. Sint-Julianus-van-de-Vlamingen, een hospitium met kapel gewijd aan de heilige Julianus Hospitator, werd gesticht te Rome in de 1 lde eeuw t. b. v. de bede vaarders uit het graafschap Vlaanderen. De Stichting Lambert Darchis, een te Rome verblijvende Luikse filantroop (1625-1699), beoogde de jonge Luikenaren te herbergen die in de Eeuwige Stad theologie en de beide rechten kwamen studeren.

D. Varia

68. Besprechungen und Anzeigen. - Deutsches Archiv für Erf orschung des Mittelalters, 43, 1987, pp. 584-717; 44, 1988, pp. 195-348, 562-717; 45, 1989, pp. 181-371, 605-763. 69. Bibliografisch overzicht van boeken en tijdschrifiartikelen. Samen gesteld door J. S. CALFF & J. J. DE WEGER m. m. v. L. DE Bots & G. VAN HERWIJNEN. - Tijdschrift voor geschiedenis, 102, 1989, pp. 69-87, 326-347, 593-618. Hierbij sluiten aan ( on)uitgegeven Nederlandse en Nederlandstalige dissertaties betreffende de geschiedenis (pp. 620-626) in 1988 verdedigd aan Nederlandse en (Nederlandstalige) Belgische universiteiten, zoals : de studies van F. J. Bakker (R.U. Groningen, zie Lit. 1988, nr. 533), T. H. J. Clemens (K.U. Tilburg, zie nr. 316) en A. D. A. Monna (R.U. Utrecht, zie Lit. 1988, nr. 694). Alsook: W. J. VAN AssELT, Amicitia Dei: een onderzoek naar de structuur van de theologie van Johannes Coccejus, 1603-1669 (R.U. Utrecht); P. CERNY, Die Buchmalerei im Kloster Saint-Amand während des 12. Jahrhunderts (U. v. Amsterdam); F. P. M. JEsPERs, .Jlet lojlyk werk der Engelen": de katholieke kerkmuziek in Noord-Brabant van het einde der 17e tot het einde der 19e eeuw (K. U. Tilburg). 70. Lijst van afgestudeerden aan de bibliotheekschool te Antwerpen, Brugge en Brussel, met vermelding van de door hen gemaakte· eind verhandeling. Schooljaar 1987-1988 / ... te Antwerpen, Brugge, Genk, Gent, Leuven ([voorheen J Brussel) en de Speciale Licentie Documentatie en Bibliotheekwetenschap te Antwerpen met vermelding ( . .) . Schooljaar 1988-1989. - Bibliotheek- en archiefgids, 65, 1989, resp. pp. 143-144, 424-428. Antwerpen (graduaat) : L. WrLMS, Proeve van een heemkundige bibliografie over de gemeente Meerhout (1951-1987), 1988 (p. 143); A. · LAENEN, Aanzet tot bibliografie van Geel (1951-1974), 1989 (p. 424); M. MEES, Proeve van een bibliografie van de stad Lier (1969-1989), 1989 (p. 424). - Brugge (graduaat) : P. DEFEVER, Bibliografie van de gemeente Kooigem, 1988 (p. 144); J. MAES, Het Izegemse : proeve van een selectieve en analytische bibliografie van de gemeenten Izegem, Emelgem, Ingelmunster, Kachtem, Lendelede en Sint-Eloois Winkel (1974-1987), 1988, (p. 144); I. VANDAMME, Studie van een klooster bibliotheek: de bibliotheek van het Brugse Kartuizerinnenklooster Sint-Anna ter-Woestijne (1348-1783), 1988 (p. 144). - Genk (graduaat): M. SCHRIJVERS,

-;- ~ ,,

320 F. HENDRICKX

Bijdrage tot een bibliografie van Neeroeteren en Opoeteren, deelgemeenten van Maaseik, 1989 (p. 426); M. Wrrao=s, Inhoudelijke ontsluiting van het tijdschrift .Fiet Oude Land van Loon" ûrs. 21 en 22). Situering, mogelijkheden en toe passingen, 1989 (p. 426). - Leuven (graduaat): M. HANSSENs, Boekproduktie en bibliotheekontwikkeling in West- Europa tijdens de Middeleeuwen, 1989 (p. 428); D. H. RAES, De bibliotheek van de Sint-Pieters- en Paulusabdij van Affligem (1083-1989), 1989 (p. 428).

71. N. MALLE-GRAIN, Mémoires de maîtrise soutenus à l'UFR. d'histoire, d'histoire de Tart et archéologie de l'Université de Lille III Année 1988. - Revue du Nord, 71, 1989, pp. 251-264. We noteren : V. LAcHuT, Le culte de saint Aubert et son expansion européenne (p. 253); S. LAURETTE, Le culte de saint Géry durant le haut Moyen Age (p. 253); 0. GILLERON, Les rentes de l'abbaye de Fontenelle à Valenciennes au Moyen Age, d'après l'étude de trois terriers médiévaux (p. 253) ; F. DELEPLANCQUE, Le destin des communautés religieuses à Lille pendant la Révolution (p. 255); C. LAVOGIEz, Etude des baux de l'abbaye de Saint-Amand les Eaux (p. 255) ; N. LEURIDAN, Quelques aspects du mariage à !'époque moderne, XVIe-XVIJie s. (p. 256); J. R. MANTEL, Les propriétés foncières du chapitre de Saint-Omer vers 1780 (p. 256). 72. Samenvattingen van licentiaatsverhandelingen en proefschriften in 1988 aangeboden aan het Departement Geschiedenis van de KU Leuven. Woord vooraf: M. CwET & G. JANSSENS. Leuven, 1989, 138 pp. Behoudens de titels die reeds zijn vermeld in Lit. 1988, nr. 836, noteren we verder hieruit: H. BEYENS, Vorst in de Kempen (877-1567), pp. 9-10; W. BRussELAERs, De Vrijheid Tongeren in de ban van de heksenwaan (17de eeuw), pp. 12-13; V. DEVROYE, De Tafel van de Heilige Geest te Tienen (1760-1778): een financiële studie, p. 24; V. EYCKMANS, Kantonderwijs te Antwerpen (1585- 1794). De Antwerpse werkmeesteressen, pp. 26-27; B. ÜRYMONPREZ, De leden van de Leuvense Gilde van de Dekenij in de 18de eeuw, p. 34 ; J. HENDRICKX, Het Antwerps begrafenisgebeuren : evolutie van mentaliteit en rituele schouwspel inzake de lijkbezorging tijdens de periode 1685-1850. Een diptiek, p. 37; F. HooRNAERT, Jacob Goyers (1719-1809), bibliograaf en theoloog, pp. 38-40; A. M. MoMMENs, Aspecten van het materiële en sociojinanciële leven in het Leuvense Groot Begijnhof (1755-1796), pp. 55-56; P. NEFORS, Goswin de Fierlant (1735-1804) en de problematiek van gevangeniswezen, landloperij en bedelarij, p. 56; R. RooVERS, Aegidius Denique, drukker te Leuven (1684- 1729) en pedel van de artesfaculteit, p. 62; P. STRUYVE, Differentiële sterfte in de achttiende eeuw: casus Meulebeke (1740-1796), pp. 70-71 ; A. TAVERNIERs, Het Begijnhof van Tienen (1759-1779): een financiële studie, p. 72; H. VAN KIEL, Priesters en gelovigen in de Dekenij Lier (1603-1661), p. 87; F. VERBIEST, De aartsbroederschap van de Heilige Drievuldigheid ter vrijkoping van de christenslaven in de Antwerpse Sint-Jacobskerk (1642-1786), p. 98; A. DE SMET, P. S. van Eupen (17 44-1804) : pastorale en politieke acties van een ultramontaans geestelijke, p. 105.

73. M. VAN V AECK, Lijst van de aan de Belgische universiteiten voorgelegde licentiaatsverhandelingen op het gebied van de Nederlandse literatuurgeschiedenis en de algemene literatuurwetenschap. Academiejaar 1986-1987 (en) 1987-1988. - Spiegel der letteren, 31, 1989, pp. 245- 256.


Academiejaar 1986-1987: de studie van C. Coudron (K.U.L., p. 247) vermeld onder nr. 20. - Academiejaar 1987-1988 : H. KIEBOOM, Ruusbroec : de mysticus als criticus. Een onderzoek naar de kerkkritische passages in het werk van Jan van Ruusbroec (U.I.A., p. 251); C. ScHRAM, De mei- en nieuwjaarsliederen uit het Gruuthuse Handschrift: een studie over thematiek (U.L.B., p. 252); I. AMERIJCKs, Het leven van de heilige Pantaleon. Naar handschrift Vaalbeek A 21 (nu Sint-Truiden) (K. U.L., p. 253) ; L. DHoORE, ,, Verscheyden bruiloft dichten ende liedekens, ghedicht ende ghecomponeerd by verscheyden gheesten" (Leiden, 1611). Ingeleid, uitgegeven en toegelicht (K.U.L., p. 254); V. FRAETERS, Een exploratie van de recente Hadewych-studie en van drie strofische gedichten (K.U.L., p. 254); E. HuYGE, .Amsteldams Minne-beeckje": een studie van een IZde-eeuws liedboek (K.U.L., p. 255); A. JoNCKHEERE, Het leven van de H. Willem, naar handschrift A. 21 (Vaalbeek). Tekstuitgave (K.U.L., p 255); S. MALDRIE, .Die pelgrimagie der menscheliker natueren" (Berlijn ms. Germ. fol. 624). Naar het handschrift diplomatisch uitgegeven, ingeleid en toegelicht (K.U.L., p. 255); K. VANDENBERGH, Inleiding tot de "Emblemata sacra" van Bartholomeus Hulsius (1631) (K.U.L., p. 255). 74. Bibliographie de l'histoire de Belgique 1987 / Bibliografie van de geschiedenis van België 1987. 0. 1. v. R. VAN EENoo. - Revue beige de philologie et d'histoire, 67, 1989, pp. 338-465 (nrs. 46066-48414). Met betrekking tot het religieuze leven, vooral de ms. 46440-46486, 46682-46704, 46723-46727, 46773-46782, 46853-46858, 47075-47134, 47291-47312, 48161- 48223. 75. Bulletin d'histoire de Belgique (1987-1988). Par A. FÉLIX-ANDRÉ e. a. - Revue du Nord, 71, 1989, pp. 469-549. In totaal 208 nummers. Met betrekking tot de middeleeuwse kerkgeschiedenis, en het religieuze en intellectuele leven van de 15de eeuw tot 1830, zie resp. ms. 47-69, 114-124 en 125-133. 76. Lijst van ontvangen bibliografieën, repertoria, gidsen en inventa rissen. - Bijdragen en mededelingen betreffende de geschiedenis der Nederlanden, 104, 1989, pp. 697-703. 77. A. VAN DER ZEIJDEN, De dood van Philippe Ariès. - Spiegel historiael, 24, 1989, pp. 127-130, 4 afb. Frans historicus van de "dood" (t 1984). 78. J. A. BoRNEWASSER, Kerkelijk verleden in een wereldlijke context. Historische opstellen, gebundeld en aangeboden aan de schrijver bij zijn aftreden als hoogleraar aan de Theologische Faculteit Tilburg. Ten geleide : T. CLEMENS. Amsterdam, 1989, 432 pp., portr. Bundelt met inbegrip van de Biografische schets, door A. F. MANNING (pp. 9- 13) en zijn Bibliografie (169 nummers, pp. 14-29) 21 bijdragen, o. m. : Secu lariserende tendensen na de Middeleeuwen (pp. 175-201), De bisschop in de Rooms- Katholieke Kerk van Trente tot Vaticanum I (pp. 202-217), Die Auf klärung und die Katholiken in den nördlichen Niederlanden 1780-1830 (pp. 251- 261). 79. In Memoriam C. C. De Bruin (1905-1988). [Door] P. M. - Neder lands archief voor kerkgeschiedenis, 69, 1989, pp. 1-2 + portr.

l

322 F. HENDRICKX

Gevolgd door A. V. N. VAN WOERDEN, Bibliografie van Prof Dr. C. C. De Bruin, pp. 3-11.

80. F. P. VAN OosTROM, C. C. De Bruin. - Tijdschrift voor Neder landse taal- en letterkunde, 105, 1989, pp. 1-2. In memoriam (gestorven op 9 oktober 1988). 81. Liber amicorum Achiel De Vos. Aangeboden ter gelegenheid van zijn vijfenzestigste verjaardag tijdens de feestzitting in het Gemeentehuis van Evergem, op 9 september 1989. Evergem, 1989, 280 pp., portr., ill.

Bundelt 40 bijdragen. Buiten de 5 artikelen gewijd aan zijn leven en werk (116 titels), noteren we o.m. : G. AsAERT, De strijd tegen de pest: een kleine epidemie te Beveren-Waas in 1668, pp. 25-30; K. DEGRYSE, Sociale en materiële aspecten van het plattelandstheater in het Land van Aalst rond 1780, pp. 87-91 ; H. DE RrDDER-SYMOENs, Studenten uit het Meetjesland aan Europese universiteiten, pp. 99-116, 3 tab. (Leuven: 1426-1797, buitenland: 13de-18de eeuw); E. DHANENs, Het retabel van het Sint-Christoffelsaltaar in de parochiekerk te Evergem, pp. 117-126, 5 afb. (1461); P. Huvs, De kerkbraak in Evergem in 1773, pp. 129-134, 3 afb. ; P. Tnro, Armenzorg te Gent: een onderzoek naar de steunverlening aan armen bij de broederschappen in de Late Middeleeuwen, pp. 181-187, 1 tab.

82. J. A. A. M. BlEMANs, Over de "Bibliotheca Neerlandica Manu scripta" van Willem De Vreese. Drie bijdragen aan de geschiedenis van de medio-neerlandistiek en de Middelnederlandse handschriftenkunde. - Tijdschrift voor Nederlandse taal- en letterkunde, 105, 1989, pp. 249- 280, 3 portr. Zie ook Lit. 1988, nr. 78. 83. Annus quadriga mundi. Opstellen over middeleeuwse kunst op gedragen aan Prof Dr. Anna C. Esmeijer. Editor : J. B. BEDAux m. m. v. A. M. KoLDEWEIJ. Zutphen, 1989, 202-(4) pp., portr., ill. ( Clavis. Kunsthistorische monografieën, 8). Bundelt 13 bijdragen. Zie behoudens C. A. VAN SwIGCHEM, Dr. Anna C. Esmeijer 70 jaar, pp. 10-13, gevolgd door een Lijst van publicaties van prof dr. Anna C. Esmeijer (pp. 14-15), o.m. nrs. 649, 715, 732, 742 en 744. 84. W. CoRSMIT, Priester J. M. Gantois uit Waten, Frans- Vlaanderen : een visie op een heel-Nederlandse erfdeel van de Vlaamse mystiek. - Jaarboek Zannekin, 11, 1989, pp. 87-96, 5 afb. 85. Wat duikers vent is dit ! Opstellen voor W M. H. Hummelen. Onder redactie van G. R. W. DrnBETS & P. W. M. WACKERS. Wijhe, 1989, (4)-366-(2) pp., portr., ill. Bundelt 21 bijdragen. Zie behoudens de Publikatielijst W H. M. Hummelen (pp. 359-361 : 44 titels), ook nrs. 219, 222-223, 226, 233, 247, 460 en 466. 86. M. LAMBERIGTs, De Schenking Emile Jacques. - Ex ofjicina, 6, 1989, pp. 185-187, portr., 2 afb. Ere-inspecteur-generaal van het Ministerie van Financiën te Brussel (1959-1977, t 1989). Schenking van zijn documentatie over Port-Royal en jansenistica in


de Nederlanden (incl. iconografisch materiaal), en over de geschiedenis van de Oudbisschoppelijke Clerezy aan het Centrum voor de studie van het Jansenisme te Leuven. 87. J. GERITS, Gillis-Gerard Meersseman O.P (1903-1988), tweede voorzitter van het Verbond voor Heemkunde. - Ons Heem, 43, 1989, pp. 34-39. 88. C. COPPENS, De ivoren toren van de archivaris : het ex-libris van Louis Philippen (1872-1946). (Ex-Iibris-simi, 2) - Ex ofjicina, 6, 1989, pp. 108-111, 1 afb. Priester-archivaris van het 0. C. M. W. te Diest van 1925 tot 1946, vermaard om zijn studie van de begijnen en hun hoven. Ongeveer 1250 boeken (o. m. een 30-tal 16de-eeuwse en een goede 100 17de-eeuwse werken), alsook een groot deel van zijn archiefmateriaal belandde in de Leuvense universiteitsbibliotheek na zijn dood. 89. C. BRASSEUR, o.s.c., t Dr. André Ramaekers O.S.C. (1914-1989). - Clairlieu, 47, 1989, pp. 3-4 + 2 portr. Onderdeel van een in memoriam o.a. samen met R. JANSSEN, o.s.c., Bibliografie Dr. A. Ramaekers (1914-1989), 1. c., pp. 27-35 (120 nummers). 90. Überlieferungsgeschichtliche Editionen und Studien zur deutschen Literatur des Mittelalters. Kurt Ruh zum 75. Geburtstag. Hg. von K. KUNzE, J. G. MAYER & B. ScHNELL. Tübingen, 1989, vm-445 pp., portr. (Texte und Textgeschichte. Würzburger Forschungen, 31). Bundelt 17 bijdragen verdeeld over drie thema's : ,,Lyrik und Epik" ( o. m. K. KuNzE, Lateinische Adaption mittelhochdeutscher Literatur. Mit Edition der .Jnfantia Jesu" nach Konrad von Fussesbrunnen, pp. 59-99 : over Ruusbroec op p. 65 ; B. ScHNELL, Die mhd., mnd. und mnld. Fragmente der Universi tätsbibliothek Würzburg, pp. 109-130) - ,,Weltliche Gebrauchsprosa" - ,,Geist liche Gebrauchsprosa" (o. m. V. HoNEMANN, Eine neue Handschrift der deutschen .Epistola ad fratres de Monte Dei", pp. 332-349). Op het einde: K. RuH, Schriftenverzeichnis 1979-1988, pp. 425-430. 91. Kerkhistorische opstellen / Essays on Church History aangeboden aan / presented to Prof dr. J. Van den Berg. Onder redactie van / edited by C. AUGUSTIJN e. a. Kampen, 1987, 252 pp., portr. + een losse Tabula gratulatoria. Bundelt 17 bijdragen : behoudens de Bibliografie J. Van den Berg (pp. 239- 245), zie o. m. : M. E. H. N. Motrr, Prognostica tijdens de Nederlandse Opstand, pp. 9-19; A. J. VAN DEN BERG, Herman Herberts (ca. 1540~1607) in conflict mèt de Gereformeerde Kerk, pp. 20-29 ; G. H. M. PosTHUMus MEYJES, De receptie van Hugo de Groots "Meletius", pp. 30-44 (zie ook Lit. 1988, nr. 419). 92. Rapiarijs. Een afscheidsbundel voor Hans Van Dijk. Onder redactie van S. BmTINK, A. M. J. VAN BuuREN & I. SPIJKER. Utrecht, 1987, 109-(3) pp. (Ruygh-bewerp, 16). In machineschrift. Bundelt 34 korte bijdragen, o. m. : J. A. A. M. B1EMANS, Wie is wie in handschrift en druk? Identificatie van 'handen' in boeken, pp. 14- 16, 1 afb.; F. VAN BuuREN, De poetica in het Middelnederlands. N. a. v. de Dietse tekst van "De libris teutonicalibus", pp. 26-28 ; G. GERRITSEN-GEYWITZ,

; 11

I!

l

324 F. HENDRICKX

Kaarsvet en kerkwijding, pp. 45-47 (betreft hs. Utrecht, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, 411 : een eind-15de-eeuws antiphonarium van de Utrechtse Mariakerk); J. KoEKMAN, Brandaan: de wereld leren zien in blind geloof, pp. 64-66; A. VAN LEUSDEN, Servaas als Compostela-ganger, pp. 73-76; T. STERK, Een beeld van Brandaan: een iconografische verkenning, pp. 98-100. 93. F. WrLLAERT, Van Mierlo: de voordelen van vooroordelen. (Levend begraven? Erflaters van de Nederlandse literatuurgeschiedenis). - Literatuur. Tijdschrift over Nederlandse letterkunde, 6, 1989, pp. 345- 349, 3 afb.

94. R. JANSSEN, Bibliografie Dr. H. Van Rooijen (1902-1987). Clairlieu, 47, 1989, pp. 177-186. 101 gepubliceerde en 52 onuitgegeven geschriften. Zie ook Lit. 1988, nr. 96. 95. Die fonteyn der ewiger wijsheit : opstellen aangeboden aan prof dr A. G. Wei/er ter gelegenheid van zijn 25-jarig jubileum als hoogleraar in de Algemene en Vaderlandse Geschiedenis van de Middeleeuwen aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. Red[ actie] : P. BANGE & P. M. J. C. DE KORT. Nijmegen, 1989, 258 pp., ill. (Middeleeuwse studies, 5). Bundelt 17 bijdragen, o. a. : D. JANSSEN, Vetegeweld en scheidsgerecht in het laat-middeleeuwse Gelre, pp. 24-33; M. Grnus, Erasmus en het bijgeloof, pp. 34- 46 ; E. HONÉE, Middeleeuwse wortels van het reformatorisch heresiebegrip : de ideologische grondslag van de kettervervolging bij Luther en Melanchton enerzijds en in het middeleeuwse canonieke recht anderzijds, pp. 47-61 ; R. MEENS, Paenitentia publica en Paenitentia privata : aantekeningen bij de oorsprong van de zogeheten Karolingische dichotomie, pp. 65-73; P. BANGE, Wech der sielen salicheit : opvattingen over de verhouding tussen ziel en lichaam in een laat-middeleeuws moralistisch-didactisch traktaat, pp. 74-81; G. NusTEN, "Van den gestant des Heiligen Landes": op zoek naar een vijftiende-eeuwse auteur en zijn publiek, pp. 82-96 ; R. T. M. VAN DuK, o.carm., Grenzen van de archeologie : geschiedkundige aanwijzingen voor de locatie van het klooster te Windesheim, pp. 125-135; P. M. J. C. DE KoRT, De proveniers van het Heilige-Geesthuis te Nijmegen. Armenzorg of assurantie?, pp. 136-145; A. J. GEURTS, Oude boeken in het Gemeentearchief Nijmegen: de afdeling Ja van de collectie Handschriften, pp, 149-179, 4 afb.; N. GEIRNAERT, Brugge, Leuven of Italië? Nog een kanttekening bij de introductie van het humanistisch schrift in de Nederlanden (1438), pp. 223-228, 1 afb.; P. ÜBBEMA, Een spoor van een wandcatalogus uit Haarlem, pp, 229-233 (Commanderij van Sint-Jan); A. GRuvs, De muurtekst op de noordwand van het hoogkoor in de St.-Sievenskerk te Nijmegen, pp. 253-258, 2 afb. (aangebracht door gereformeerden in 1580). 96. Geschiedenis, godsdienst, letterkunde. Opstellen aangeboden aan dr. S. B. J. Zilverberg ter gelegenheid van zijn afscheid van de Universiteit van Amsterdam. Onder redactie van E. K. GRoOTEs & J. DEN HAAN. Roden, 1989, 364 pp., portr., ill. Bundelt 32 bijdragen, waarvan wij hier citeren: 0. J. DE JoNG, Het kerkhistorisch werk van dr. S. B. J. Zilverberg, pp. 9-11 ; M. KEYSER, Het 'verboden boek' in de Bibliotheek van de Vereeniging ter bevordering van de belangen des Boekhandels, pp. 233-239, 1 afb. (thans in de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam) ; A. PLAK, Chronologisch overzicht van de belangrijkste publikaties


van dr. S. B. J. Zilverberg, pp. 256-259. Zie verder nrs. 175, 262, 313, 334, 351, 353, 363, 367-368, 465, 693, 699, en 711. 97. M. DE JONG, Medievistisch [historisch] onderzoek in Utrecht (1987-1992). - Madoc, 2, 1988, nr. 3, pp. 2-13, 4 afb. 98. P. SoETAERT, Op zoek naar het eigen verleden. Historisch onderzoek en historische verenigingen in West- Vlaanderen. - Handelingen van het Genootschap voor geschiedenis, 126, 1989, pp. 167-185, 1 afb. N. a.v. 150 jaar Genootschap voor Geschiedenis te Brugge, door R. VAN EENOO, l.c., pp. 186-198, 2 portr. 99. Neogotiek in Vlaanderen. - Ons Heem, 40, 1986, pp. 85-147, ill. Kafttitel met betrekking tot dit themanummer (afl. 3-4). Bundelt 9 bijdragen, waaruit we hier citeren: J. VAN CLEVEN, Naar een herwaardering van de neogotiek in Vlaanderen?, pp. 88-97, 5 afb.; G. J. BRAL, Restauratie van neogotische gebouwen. Enkele bedenkingen, pp. 97-101, 2 afb.; S. VAN Hoox. ACKER, Uitgeverij-drukkerij Desclée-De Brouwer en de neogotiek, pp. 102-107, 4 afb. 100. F. STROBBE, De Gilde van Sint-Thomas en Sint-Lucas (1863- 1894 ). Een genootschap ter bevordering van de neogotiek. - Handelingen [van de] Koninklijke geschied- en oudheidkundige Kring van Kortrijk, N.R. 55, 1989, pp. 7-156, ill. 101. A. M. DurNHOVEN, Middelnederlandse syntaxis, synchroon en diachroon. I. Naamwoordengroep. Leiden, 1988, xm-(1)-376 pp.

E. Registers

102. Tijdschriftencatalogus van de Bibliotheek van de Faculteit der Godgeleerdheid van de K. U Leuven. [Ingeleid door] E. D'HüNDT. Leuven, 1989, x-271-(5) pp. (Instrumenta theologica, 5). Als nr. 1 in voornoemde reeks verscheen in 1984 reeds een catalogus van de tijdschriften aanwezig in de Bibliotheek van de Theologische Faculteit. 103. Index général des Archives. T !-LVI (1926-1989). [Par] F. HuDRY. -Archives d'histoire doctrinale et littéraire du Moyen Age, 56 (jg. 64), 1989, pp. 275-282. 104. J. HENDRIX, o.s.b., Een halve eeuw BT -Benedictijns tijdschrift, 50, 1989, pp. 2-5. In 1937 begonnen als Egmondiana. Benedictijns tijdschrift voor geestelijk leven en geschiedenis: In 1952 verdwijnt de naam Egmondiana. In 1960 en 1969 wijzigen de doel omschrijvingen in de titel : resp. (..) voor kerkelijk en kloosterlijk leven en (..) voor evangelische bezinning. 105. De Leiegouw (1979-1988). Algemene inhoudsopgave en indices. [Door] F. SANTY. - De Leiegouw, 31, 1989, pp. 209-236. 106. Naam- en trefwoordenindex van De Maasgouw, tijdschrift voor Limburgse geschiedenis en oudheidkunde 1-100 (1879-1981). Naar het manuscript van G. W. G. VAN BREE bewerkt door A. M. J. A.

llj

326 F. HENDRICKX

BERKVENs, E. .P. M. RAMAKERs & G. H.A. VENNER. Maastricht, 1989, 124 pp., 1 kaart.

107. Zaakregister : Gedenkschriften [betreffende de Aloude Heerlijkheid Esschen - Calmpthout - Huybergen] (1933-1950) en De Spycker (1954-1989). [Samengesteld door] F. BAcKx. - De Spycker, 46, 1989, pp. 186-206.

108. Bibliografie Ons Erfdeel. III. 1983-1987. [Door] W. TROMMEL MANs. Rekkem, 1989, 175 pp. 109. Bibliografisch repertorium op het tijdschrift Oost-(Brabant), deel 1 (1964)- deel 25 (1988). Door C. DELCOURTE. - Oost-Brabant, 26, 1989, nr. 1, v-(1)-221 pp., 2 afb.

110. Spiegel der letteren. Tijdschrift voor Nederlandse literatuurge schiedenis en voor literatuurwetenschap. Register op de jaargangen 1- 30. Door A. DEPREZ & D. DEvos-VAN DAMME. Leuven, [1989], 108- ~ ~- -

111. Zeitschrifteninhaltsdienst Theologie. Indices theologici. Jg. XV. 13 Hefte. Tübingen, 1989, (2)-834 pp. + 128* pp. (Heft 13 : Register, Aus gewertete Zeitschriften). Elke aflevering bevat bovendien afzonderlijk gepagineerde registers op de geci teerde bijbelplaatsen, persoonsnamen en auteurs.

II. - VERZAMELWERKEN

112. Catholicisme hier, aujourd'hui, demain. Eneyclopédie publiée sous le patronage de l'Institut eatholique de Lille par G. MATHON e. a. XII, fase. 54. Propriété - Psychologie ; fase 55. Psychologie - Ratramne de Corbie; fase. 56. Ratramne de Corbie - Religieuse (Vie). Paris, 1988-1989, resp. kol. 1-256, 257-512, 513-768. 113. Dictionnaire d'histoire et de géographie ecclésiastiques. Sous la direction de R. AuBERT, assisté de J. P. HENDRICKX & J. P. Sossox, XXIII, fase. 133-134. Hampole - Heerse; fase. 135. Heeslingen - Henneberg. Paris, 1989, resp. kol. 257-768, 769-1024. 114. Dictionnaire de biographie française. Sous la direetion de M. PREvosT, R. D'AMAT & H. TRrnouT DE MoREMBERT. XVII, fase. 102. Homolle - Humann. XVIII, fase. 103. Humann - Jacob. Paris, 1989, kol. 1281-1528; kol. 1-256.

115. Dictionnaire de spiritualité ascétique et mystique. Doctrine et histoire. Fondé par M. VILLER, s.j. e. a., continué par A. DERVILLE, s.j. e. a. XV, fase. 92-94. Savonarola - Spiritualité. Paris, 1989, kol. 385- 1152.


Volgens de kolomnummering de voortzetting van afl. 91, de eerste fascikel van dl. XIV (zie Lit. 1988, nr. 117) ! 116. Enzyklopddie des Märchens. Handwörterbuch zur historischen und vergleichenden Erzählf orschung. Begründet von K. RANKE. Hg. von R. W. BREDNICH u. a. Redaktion : I. KöHLER u. a. VI, Lief. 2/ 3. Gui de Warewic - Herr sieht mehr als der Knecht. Berlin & New York, 1989, kol. 289-864. 117. Nationaal biografisch woordenboek. XII. Brussel, 1987, vn-(1) pp. + 848 kol. + VI pp. 118. Reallexikon der deutschen Literaturgeschichte. Begründet von P. MERKER & W. STAMMLER. V. Sachregister. Bearbeitet von K. KANZOG & J. S. Koocn. Berlin & New York, 1988, xxvrn-510-(2) pp. 119. Theologische Realenzyklopädie. Hg. von G. MüLLER. Redaktion : C. UHLIG. XVIII, Lief. 3/4. Kirche VIII - Kirchenlied JIJ; Lief. 5. Kirchenlied JIJ - Hermetica (!). XIX, Lief. l / 2. Kirchenrechtsquellen - Königsherrschaft Christi ; Lief. 3 / 4. Königsherrschaft Christi - Korntal. Berlin & New York, 1989, resp. pp. 321-640, ill. + 24 buiten tekstpl.; pp. 641-778; pp. 1-320, 1 kaart; pp. 321-640. 120. Wörterbuch der Mystik. Unter Mitarbeit zahlreicher Fachwissen schaftler hg. von P. DrnzELBACHER. Stuttgart, 1989, xvm-530 pp. (Kröners Taschenausgabe, 456).

III. - ALGEMENE STUDIES

121. Geschichte der katholischen Kirèhe. Ein Grundkurs. Hg. von J. LENZENWEGER u. a. Graz, Wien & Köln, 1986, 583 pp. 122. J. W. N. VALKESTIJN, Geschiedenis van de jongenszang tot aan de Reformatie. Brugge, 1989, 324-(4) pp., 73 afb., muz. Betreffende de Lage Landen : pp. 159-300. 123. [K.] BERQUIN (t), De zin van onze ontmoeting met grote heiligen en mystici. - Sint Lutgart, 31, 1989, nr. 2, pp. 10-13. 124. B. BoRCHERT, Mystiek : geschiedenis en uitdaging. Haarlem, 1989, 230 pp., ill. Vier hoofdstukken : ,,Het verschijnsel mystiek" ( ervaring ; mysticus ; taal ; extase, visioenen, verschijningen, verschijnselen), ,,Geschiedenis van de mystiek" (o. m. Hadewijch, Ruusbroec, Moderne Devotie), ,,De mystieke weg" en "Overzichten" (o. m. lijst van mystieken, lijst van geschriften, lijst van groeperingen en stromingen). 125. A. BuRNIER, Mystiek en magie in de litteratuur. Leiden & Amster dam, 1988, v-100 pp. Bundelt 3 Albert Verwey-lezingen die de auteur (ex-hoogleraar aan de K.U. Nijmegen) in het kader van haar gastschrijver-/ docentschap (R. U. Leiden) heeft

328 F. HENDRICKX LITERATUUROVERZICHT 1989 329

gehouden op 11, 18 en 25 november 1988 in de Pieterskerk te Leiden. De titel van haar laatste openbaar college (pp. 68-100) heeft zij ook aan haar werkje gegeven.

126. Der Chris! von morgen - ein Mystiker ? Hg. von W. BöHME & J. SuDBRACK, s.j. Würzburg & Stuttgart, 1989, 135 pp. Omslagtitel vervolledigt aanvullend : Grundformen mystischer Existenz. Bundelt 5 bijdragen, o. m. : B. ScHELLENBERGER, o.e.r., Die Liebesmystik Bernhards van Clairvaux, dargestellt auf dem Hintergrund der höfischen Liebe des 12. Jahrhunderts, pp. 27-53 ; R. ScHWARZ,,, ... mit Christus zusammengeschweij3t": vom Einssein des Christen mit Christus bei Martin Luther, pp. 55-68 ; E. MüNZEBROCK & A. BATLOGG, s.j., .Die Beschauung ist Sache des Herzens':: Stufen der Annäherung an Gott bei Teresa van A vita, pp. 69-98. Zie ook : A. BATLOoo, Der Christ van Morgen - ein Mystiker. Tagung der "Gesellschaft der Freunde christlicher Mystik", - Geist und Leben, 62, 1989, pp. 41-44 (verslag van dit colloquium in de Evangelische Akadernie te Bad Herrenalb op 10-11 d,e cember 1988, waarvan de lezingen in het voornoemde werk zijn verschenen). 127. Christian Spirituality. I. Origins to the" Twelfth Century, ed. by B. McGINN & J. MEYENDORFF in collaboration with J. LECLERCQ, o.s.b. Il. High Middle Ages and Reformation; ed. by J. RAITT in collaboration with B. McGINN & J. MEYENDORFF. London, l986-1987, xxv-(1)- 502 pp., 33 afb.; xxu-(2)-479 pp., 32 afb. (World Spirituality. An Encyclopedie History of the Religious Quest, 16-17). Over "Jan van Ruysbroeck (1293-1381) and Groenendael" in dl. II, pp. 163- 165.

128. E. HENSE, Mystik : ein Liebesspiel der Sprache. - Geist und Leben, 62, 1989, pp. 161-164. Naar Joannes.van het Kruis.

129. A. LAPPLE, Ketzer und Mystiker : Extremisten des Glaubens. Versuch einer Deutung. München, 1988, 288 pp., (buitentekst)ill. Van Jezus van Nazareth tot Marcel Lefebvre en Leonardo Boff, o.f.m. Geen figuren uit de Nederlandse mystiek behandeld. 130. Mysticism : Medieval & Modern. Editor : V. M. LAGORio. Salzburg, 1986, (2)-148 pp. (Salzburg Studies in English Literature: Elizabethan & Renaissance Studies, 92/20). Bundelt 12 bijdragen: zie o. m. nrs 251, 270-271, 273, 283, 289, 293, 300 en 302.

131. Praktisches Lexikon der Spiritualität. Hg. von C. ScH0Tz. Freiburg (im Breisgau), Basel & Wien, 1988, xv-(1) pp. + 1504 kol. 132. J. SuDBRACK, s.j., Mystik : Selbsterfahrung - kosmische Erfah rung - Gotteserfahrung. 2. Auflage. Mainz & Stuttgart, 1988, 167 pp. ( Unterscheidung : christliche Orientierung im religiösen Pluralismus). Tweede druk in eenzelfde jaar. Over Ruusbroec (en Martin Buber) op pp. 100- 104.

133. J. SuDBRACK s.j., Die vergessene Mystik und die Herausforderung

des Christentums durch New Age. 2. Auflage. Würzburg, 1988, 122- (2) pp. 134. C. J. WAAIJMAN & L. AARNINK, Spiritualiteit 1. Cursusdeel 3 : Leereenheden 17-25. Onderwijskundige begeleiding : E. M. J. VAN KESSEL. Kampen, 1988, 120 pp. ( Open theologisch onderwijs. Groep III : Theologie en praktijk). 135. J. WALGRAVE (t) & P. MoYAERT, Mystiek en liefde. Leuven, 1988, vr-290 pp. ( Wijsgerige verkenningen, 5). Hoofdstuk III handelt over de "Beknopte geschiedenis van de christelijke mystiek" met een paragraaf over .Ruusbroec en de mystiek in de Lage Landen" (pp. 80-84). 136. G. WEHR, Die deutsche Mystik. Mystische Erfahrung und theoso phische Weltsicht - eine Einführung in Leben und Werk der groj3en deutschen Sucher nach Gott. Bern, München & Wien, 1988, 352 pp. Ik onderken een pangermanistisch uitgangspunt ! In deze geest werden de stukjes over Jan van Ruusbroec und die Niederländer (pp. 138-154) en de Devotio moderna und .Nachfotge Christi" (pp. 155-167) geschreven. 137. C. ZALESKI, Otherworld Journeys. Accounts of Near-Death Experience in Medieval and Modern Times. New York & Oxford, 1987, rx-(1)-275 pp. In appendix een "Chronologica! table for medieval christian otherworld journey literaturc" (pp. 206-209). 138. L 'encadrement religieux des fidèles au Moyen-Age et jusqu'au Concile de Trente : la paroisse - Ie clergé, la pastorale - la dévotion. Actes du 109e congrès national des Sociétés savantes, Dijon 1984. Paris, 1987, 751 pp., ill. (Comité des travaux historiques et scientifiques: Section d'histoire médiévale et de philologie, 1). Colofondatering (volgens titelblad 1985). 139. J. GAUDEMET, La vie paroissiale en occident au Moyen Age et dans les Temps modernes. - J. GAUDEMET, Droit de l'Eglise et vie sociale au Moyen Age, Northampton, 1989, art. X (Collected Studies Series, 300). Bundelt 15 tussen 1982-1988 reeds elders gepubliceerde artikels over dit onder werp. Het hierboven vernoemde verscheen in : Les communautés rurales. IV. Europe occidentale (Italie, Espagne, France), Paris, 1984, pp. 65~86 (Recueils de la Société Jean Bodin, 43). 140. M. BELLET, La rage de la perfection. - La vie spirituelle, 143, 1989, pp. 453-464. 141. Godsdienst, mentaliteit en dagelijks leven: religieuze geschiedenis in België sinds 1970 / Religion, mentalité et vie quotidienne : histoire religieuse en Belgique depuis 1970. Handelingen van het colloquium van 23 en 24 september 1987. Uitgegeven door M. CwET & F. DAELEMANS.

330 F. HENDRICKX

Brussel, 1988, 277-(3) pp. (Archief- en bibliotheekwezen in België, extranr. 35).

Twintig jaar na het eerste nationaal colloquium over Bronnen voor de religieuze geschiedenis van België (Brussel, 30 november-2 december 1968) dat als nr. 47 in de reeks Bibliothèque de la Revue d'histoire ecclésiastique (Leuven, 1968) werd gepubliceerd, vond een tweede dergelijk colloquium plaats. Bundelt 14 congresverslagen per tijdvak ingedeeld, hier geciteerd met betrekking tot de ,,Middeleeuwen" ( o. a. L. Mrus Trends en resultaten betreffende de Middel eeuwen, pp. 11-31; zie ook nrs. 245 en 479) en de "Niel}we Tijd" (o. a. M. CwET, Algemeen verslag over de kerkgeschiedschrijving betreffende de Nieuwe Tijd sinds 1970, pp. 65-88 ; zie ook nrs. 318, 385 en 433). 142. Les résistances spirituel/es." Actes de la dixième Rencontre d'histoire religieuse tenue à Fontevraud les 2, 3 et 4 octobre 1986, organisée par Ie Centre de recherches d 'histoire religieuse et d 'histoire des idées (Université d'Angers), Ie Centre culture! de l'Ouest (Abbaye royale de Fontevraud) et la Société française d'histoire des idées et d'histoire religieuse. Angers, 1987, 342-(10) pp. (Publication du Centre de recherches d'histoire religieuse et d'histoire des idées, 10). Bundelt 24 bijdragen, o. m. : E. MAGNou-NoRTIER, Réjlexions sur quelques comportements de résistance spiritue!le dans le royaume franc pendant le haut moyen àge, pp. 27-50; E. LABRoussE, Diversité des Jormes de la résistance huguenote à l'abjuration, pp. 51-61 ; E. DuBors, La résistance spirituelle des martyrs anglais des XVIe et XV/Je siècles devant les exigences de l'autorité royale, pp. 63-76; B. VoGLER, La résistance spirituelle des luthériens germaniques au XV/Je siècle, pp. 77-83 ; J. DE VrGUERIE, Pour une histoire spiritue!le de la France pendant la révolution, pp. 111-125.

143. Arbeit, Muj3e, Meditation : Betrachtungen zur "Vita activa" und ,, Vita contemplativa". Hg. von B. VrcKERs. Zürich, 1985, XVJ-311 pp., 2 afb. ·

Bundelt 11 bijdragen : zie o. m. nrs. 342 en 522.


IV. -MIDDELEEUWEN

A. Algemeen

144. D. E. H. DE BOER, J. VAN HERWAARDEN & J. SCHEURKOGEL, Middeleeuwen, Groningen, 1989, 457 pp., 92 afb. 145. R. DELATOUCHE, La chrétienté médiévale: un modèle de déve loppement. Préfaces de R. PERNOUD & J. GrMPEL. Paris, 1989, 222- (2) pp., 1 graf.

146. H. W. GoETz, Leben im Mittelalter vom 7. bis zum 13. Jahr hundert. 3. unveränderte Auflage. München, 1987, 302-(2) pp., 34 afb. Voor het eerst uitgegeven in 1986. Het derde hoofdstuk is gewijd aan "Kloster und Mönchsleben" (pp. 65-114).

1 1

l

147. Lexikon des Mittelalters. Editorische Leitung: B. MARIACHER. Redaktion: G. AvELLA-WIDHALM u. a. IV, Lief. 5. Freiherr - Gart der Gesuntheit; Lief. 6. Garten - Germanos; Lief. 7. Germanus - Goslar; Lief. 8. Gö/3 - Gunther; Lief. 9. Günt(h)er - Heilige; Lief. 10. Heilige Lanze - Hiddensee. München & Zürich, 1988 (IV, 5-7) & 1989 (IV, 8-10), kol. 897-2220. . 148. K. O'rrosnx, L'antiphonaire latin au Moyen-Age. Réorganisation des séries de répons de l'Avent, classés par R. J. HESBERT. Roma, 1986, n-319-(1) pp. + 6 pl. (Rerum ecclesiasticarum documenta, extra seriem). 149. A. E. G. MANTZ-VAN DER MEER, Op zoek naar loutering: oor sprong en ontwikkeling van de enkratitische ascese tot in het begin van de dertiende eeuw n. Chr. Hilversum, 1989, 377-(3) pp., ill. (Middeleeuwse studies en bronnen, 16). Uitgangspunt is het Leven van Alexis, een oosterse heilige die in het begin van de 5de eeuw te Edessa in Syrië verbleef en wiens ascetische interpretatie van de navolging van Christus na het jaar 1000 in West-Europa grote verspreiding kende. 150. L 'aveu. Antiquité et Moyen Age. Actes de la table ronde organisée par l'Ecole française de Rome avec le concours du CNRS et de l'Uni versité de Trieste, Rome 28-30 mars 1984. Présentation : J. C. MAIRE VrGUEUR. Rome, 1986, (2)-436-(10) pp. ( Collection de l'Ecole française de Rome, 88). Bundelt 20 bijdragen. Behoudens de bijdragen over de betekenis van deze biecht topos bij Augustinus (pp. 147-168) en Gregorius de Grote (pp. 169-190) citeren wij verder: D. BARTHÉLÉMY, Présence de l'aveu dans le déroulement des ordalies (/Xe-XIIIe siècle), pp. 191-214; M. BANNIARD, Vrais aveux etfausses confessions du /Xe au XIe siècle: vers une écriture autobiographique ?, pp. 215-241 ; N. BÉRIOU, La confession dans les écrits théologiques et pastoraux du XIIIe siècle : médication de l'äme ou démarche judiciaire ?, pp. 261-282; R. Rusconr, .Drdinate Confiteri?: la confessione dei peccati nelle "Summae de casibus" e nei manuali per i confessori (metà XII - inizi XIV secolo), pp. 297-313; J. BERLioz, Les ordalies dans les .Exempla" de la confession (XIIIe-XIVe siècles), pp. 315-340; P. LEGENDRE, .De confessis": remarques sur le statut de laparole dans la première scolastique, pp. 401-408; A. VAUCHEZ, L'aveu entre le langage et l'histoire : tentative de bilan, pp.409-417. 151. G. J. C. SNOEK, De eucharistie- en reliekverering in de Middel eeuwen : de middeleeuwse eucharistie-devotie en reliekverering in onder linge samenhang. Academisch proefschrift ter verkrijging van de graad van Doctor aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Amsterdam, 1989, (8)-434 pp. 152. Bibliographie zur deutschen Frauenmystik des Mittelalters, von G. J. LEWIS. Mit einem Anhang zu Beatrijs van Nazareth und Hadewijch, von F. WrLLAERT & M. J. GovERS. Berlin, 1989, 447-(1) pp. iBibliographien zur deutschen Literatur des Mittelalters, 10).

332 F. HENDRICKX

153. M. M. McLAUGHLIN, Looking for Mediaeval Wamen : An Interim Report on the Project" Wamen '.s Religious Life and Communities A.D. 500-1500". - Vox Benedictina, 6, 1989, pp. 129-151. Zie ook nr. ll.

154. Medieval Religious Wamen. Ed. by L. T. SHANK & J. A. Nrcnor.s, II. Peaceweavers. Kalamazoo (Mich.), 1987, xi-396, ill. ( Cistercian Studies Series, 72). Bundelt 22 bijdragen, o. m. over Elisabeth van Schönau, Hildegardis van Bingen (2), Clara van Assisi (3), Mechtildis van Hackeborn, Mechtildis van Maagden burg, Gertrudis van Helfta, Catharina van Siëna, Juliana van Norwich (2), Theresia van Avila (3) en Jeanne de Chantal. Zie bovendien, buiten de meer op hedendaagse toestanden betrekking hebbende Cistercian Monastic Life/ Vows: A Vision (door J. M. Howr, pp. 365-371), de nrs. 173, 176, 178, 194 en 563-564.

155. E. PETROFF, The Spirituality of Mediaeval Holy Wamen. - Vox Benedictina, 6, 1989, pp. 15-39.

156. The Writings of Medieval Wamen. Translation and Introductions by M. THIÉBAux. New York & London, 1987, xvrn-(2)-250-(4) pp. (The Garland Library of Medieval Literature, 14, series B). Onder meer drie kloostervrouwen uit het Merovingische Gallië : Radegundis en Baudonivia (beiden van de abdij van Poitiers), Caesaria van Arles; de bene dictinessen Hrotswitha van Gandersheim, Hildegardis van Bingen en Elisabeth van Schönau ; de begijn Mechtildis van Maagdenburg; de kluizenares Juliana van Norwich.

157. J. SzöVÉRFFY, Latin hymns. Turnhout, 1989, 141-(3) pp. (Typo logie des sources du moyen áge occidental, 55). ,, 158. Licht en donker in de Middeleeuwen. Onder redactie van R. E. V. STUIP & C. VELLEKOOP. Utrecht, 1989, 202 pp., ill. ( Utrechtse bij dragen tot de mediëvistiek, 9). Bundelt 13 bijdragen, o. m. : H. A. J. WEGMAN, De witte hostie, pp. 107-120, l afb.; C. VELLEKOOP, De klank van licht en donker, pp. 65-76, muz.; H. B. TEUNis, Licht en donker : de geestelijkheid en de relatie tussen hemel en aarde, pp. 121-132. Zie verder nrs. 177,216 en 268. 159. C. VOGEL, Medieval Liturgy : An Introduction to the Sources. Revised and translated by W. G. SToREY & N. K. RAsMussEN, o.p., with the assistance of J. K. BRooKs-LEONARD. Washington, D.C., 1986, xrx-(1)-443 pp., 11 tab. (NPM Studies in Church Music and Liturgy ). Oorspronkelijke editie : Introduction aux sources de l'histoire du culte chrétien au moyen áge, Spoleto, 1981.

160. L. ÜKKEN, Macht en onmacht van de Kerk in middeleeuws Europa. - Utrecht, kruispunt van de middeleeuwse Kerk (= nr. 845), pp. 55-62, 1 afb.

161. C. N. L. BRoOKE, The Medieval Idea of Marriage. Oxford, 1989, xvm-325 pp., 9 buitentekstafb., 1 stamtaf.


162. Lexicon Latinitatis Nederlandicae Medii Aevi. Woordenboek van het Middeleeuws Latijn van de Noordelijke Nederlanden. Conditum a J. W.-FucHs (t). Ediderunt 0. WEIJERS & M. GuMBERT-HEPP. Fase. 31. Impetuositas-Indecentia. Fase. 32. Indecise-Ingredior. Leiden, 1989, pp. 2359-2438 ; pp. 2439-2518. 163. De studie van de Middelnederlandse letterkunde: stand en toekomst. Symposium Antwerpen 22-24 september 1988. Onder redactie van F. P. VAN ÜOSTROM & F. WILLAERT. Hilversum, 1989, 269 pp. (Middeleeuwse studies en bronnen, 14). Bundelt 15 bijdragen, o. m. : T. MERTENS, Lezen met de pen: ontwikkelingen in het laatmiddeleeuws geestelijk proza, pp. 187-200 (zie ook nr. 232) en nr. 311. Achterin een "Lijst van proefschriftpresentaties" (pp. 265-266), o. a. : P. FRANS SEN, De Antwerpse drukker/uitgever Jan van Doesborch (?-1536) als schakel tussen tekst en publiek; D. GEIRNAERT, Jan van Leeuwens Opera Omnia gepland ; M. M. Kons, De Middelnederlandse brieven van Gerlach Peters ; C. LrNGIER, De verspreiding van Sint-Bernardus' liturgische sermoenen in het Middelnederlands ; H. NoË, Het beeldgebruik in de werken van Ruusbroec ; J. W. M. ScHELLEKENs, Richard van St.- Victor en zijn .Èxplicatio in Cantica Canticorum": M. K. A. VAN DEN BERG, De Tweede Historiebijbel. 164. Erhebe dich, meine Seele. Mystische Texte des Mittelalters. Ausgewählt und hg. von J. LANczKowsKI. Stuttgart, 1988, 400 pp. ( Universal-Bibliothek, 8456[5]). St. Trudperter Hohes Lied, Hildegardis van Bingen, Elisabeth van Schönau, Mechtildis van Maagdenburg, Mechtildis van Hackeborn, Gertrudis van Helfta, Meester Eckhart, Christina en Margareta Ebner, Heinrich Suso, Joannes Tauler, Ludolphus van Saksen, Rulman Merswin, Elsbet Stage!, Adelheid Langmann, de (Frankfurter) Theologia Deutsch, Joannes van Kast!, Thomas a Kempis. 165. Bulletin de philosophie médiévale. 30 & 31. Louvain-la-Neuve, 1988 & 1989, 344 pp. ; 263 pp. Uitgegeven door de Société internationale pour l'étude de la philosophie médiévale. Breed opgezet informatiebulletin over het middeleeuwse denken met inlichtingen over : instellingen en genootschappen die zich met de studie hiervan bezighouden (het Ruusbroecgenootschap wordt vermeld in dl. 31, p. 10 !) ; over bibliotheken die manuscripten met filosofische traktaten bewaren ; over edities, vertalingen en werken op dit gebied in voorbereiding of in publikatie. Onder de varia : de aankondiging van de Franse vertaling van de werken van Ruus broec, uit te geven bij Cerf te Parijs in de collectie "Sagesse chrétienne" (dl. 30, p. 261) ; register van handschriften. 166. J. B. ScHNEYER, Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeil 1150-1350. Index der Textanfänge: A-L. Erarbeitet von C. LoHR u. a. Münster (Westf.), 1989, x-523 pp. (Beiträge zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters. Texte und Untersuchungen, 43 / 10). 167. J. A. BRuNDAGE, Law, Sex, and Christian Society in Medieval Europe. Chicago & London, 1987, xxiv-674 pp., 20 buitentekstill., tab.

,, 1

.l

334 F. HENDRICKX

168. Bulletin de théologie ancienne et médiévale, XIV Nos 1222-1635 (Janvier-Décembre 1989). Louvain, 1989,· pp. 569-772. 169. Träume im Mittelalter. Ikonologische Studien. Hg. von A. PARA vrcrxr BAGLIANI & Gë STABILE. Stuttgart & Zürich, 1989, 260 pp., ill. Onder de illustraties 39 afbeeldingen in kleuren. Bundelt 16 bijdragen, o. m. : J. C. ScHMITT, Bildhaftes Denken : die Darstellung biblischer Träume in mittel alterlichen Handschriften, pp. 9-24, 10 afb.; C. DEREMBLE-MANNES, Die Traumwelt der Legenden in den Glasmalereien von Chartres, pp. 41-54, 7 afb.; J. ÜARDNER, Päpstliche Träume und Palastmalereien rein Essay über mittel alterliche Traumikonographie, pp. 113-124, 2 afb. ; D. Russo, Humanist und Christ : der Traum des heiligen Hieronymus in der ltalienischen Kunst des 15. Jahrhunderts, pp. 137-148, 5 afb. Zie ook nrs. 535, 615 en 719. 170. Wissensorganisierende und wissensvermittelnde Literatur im Mit telalter. Perspektiven ihrer Erforschung. Kolloquium 5.-7. Dezember 1985. Hg. von N. R. WoLF. Wiesbaden, 1987, 295-(1) pp. (Wissensliteratur im Mittelalter, 1). Bundelt 18 bijdragen, o. m.: G. STEER, Imagines mundi-Texte als Beitrag zur Ausformung eines laikalen Weltbildes im Spätmittelalter, pp. 23-33; E. RuHE, Pour faire la lumière as lais ? Mittelalterliche Handbücher des Glaubenswissens und ihr Publikum, pp. 46-56 ; G. HASENOHR, Aperçu sur la diffusion et la réception de la littérature de spiritualité en langue française au dernier siècle du Moyen Age, pp. 57-90, 10 diagr., 4 tab. ; D. HARMENJNG, Katechismus literatur. Grundlagen religiöser Laienbildung im Spätmittelalter, pp. 91-102; C. BURGER, Die Erwartung des richtenden Christus als Motiv für katechetisches Wirken, pp. 103-122; K. KuNzE, U. WrLLTAMs & P. KAISER, Information und innere Formung: zur Rezeption der" Vitaspatrum", pp. 123-142, 1 kaart; D. HuscHENBETT,,, Von landen und ynselen": literarische und geistliche Meerfàhrten nach Paldstinn im späten Mittelalter, pp. 187-207, 3 kaarten. Zie ook nr. 319.

B. Vroege Middeleeuwen

171. J. HERRIN, The Formation of Christendom. 2nd printing. Prince ton (N, J.), 1989, x-530 pp., 3 kaarten. Eerste druk : Oxford, 1987. 172. M. JACOBS, Das Christentum in der antiken Welt: van der frühkatholischen Kirche bis zu Kaiser Konstantin. Göttingen, 1987, 202- (2) pp., 4 kaarten (Zugänge zur Kirchengeschichte, 2; Kleine Vanden hoeck-Reihe, 1510).

173. J. LuEcKE, The Unique Experience of Anglo-Saxon Nuns. - Medieval Religious Wamen (= nr. 154), II, pp. 55-65, 174. G. DE Nrn, Het lichaam als symbool in de laatantieke Frankische kerk. - Madoc, 3, 1989, nr. 4, pp. 1-6. 175. P. H. D. LEUPEN, Ecclesia et Imperium. De visie van de Frankische bisschoppen op de verhouding tussen Kerk en Staat in het


midden van de negende eeuw. - Geschiedenis, godsdienst, letterkunde (= nr. 96), pp. 12-16. 176. S. F. WEMPLE, Female Spirituality and Mysticism in Frankish Monasteries: Radegund, Balthild and Aldegund. - Medieval Religious Wamen(= nr. 154), II, pp. 39-53. 177. G. DE Nra, Licht als droom in zesde-eeuws Gallië. - Licht en donker in de Middeleeuwen (= nr. 158), pp. 42-64. 178. J. A. McNAMARA, Living Sermons: Consecrated Wamen and the Conversion of Gaul. - Medieval Religious Wamen (= nr. 154), II, pp, 19-37. 179. R. NüRNBERG, Askese als sozialer Impuls: monastisch-asketische Spiritualität als Wurzel und Triebfeder sozialer [deen und Aktivitäten der Kirche in Südgallien im 5. Jahrhundert. Bonn, 1988, xxx-354 pp. (Hereditas. Studien zur alten Kirchengeschichte, 2). 180. Premiers temps chrétiens en Gaule méridionale. Antiquité tardive et haut Moyen Age (Illeme-Vllleme siècles). Catalogue de l'exposition sous la direction de P.A. FEVRIER & F. LEYGE. Lyon, 1986, 201-(3) pp., ill. (Archéologie médiévale en Rhàne-Alpes, numéro spécial). 181. Topographie chrétienne des cités de la Gaule des origines au milieu du Vllle siècle. Editée par N. GAUTHIER & J. C. PrcARD. I. Province ecclésiastique de Trèves (Belgica Prima), par N. GAUTHIER. Paris, 1986, 65-(5) pp., 1 kaart, 6 plattegr. 182. K. VELLEKOOP, Muzikale harmonie als model voor de schepping: het wereldbeeld van bisschop Ade/hold van Utrecht. - Utrecht, kruis punt van de middeleeuwse Kerk (= nr. 845), pp. 85-93, 5 afb., 4 fig. Adelbold II van Utrecht (t 1026). 183. G. H. BRowN, Bede the Venerable. Boston (Mass.), 1987, (14)- 153 pp., 1 kaart. 184. E. DEKKERS, o.s.b., Een onbekend werk van Sint Eligius ? - Ons geestelijk erf, 63, 1989, pp. 296-308. Testimonia divinae Scripturae et Patrum. 185. W. D. McCREADY, Signs of Sanctity: Miracles in the Thought of Gregory the Great. Toronto, 1989, xrn-(1)-316 pp. (Pontifical Institute of Mediaeval Studies: Studies and Texts, 91). 186. A. VAN BERKUM, Clemens-Willibrord, zoon van de Iers-Northum brische kerk. - Geest en leven, 66, 1989, pp. 238-247, 1 afb. Kadert in een themanummer over St.-Willibrordus. Voorafgegaan door een Chronologisch overzicht van het leven en werk van Sint- Willibrord (pp. 231- 237) ; hierbij aansluitend noteren we nog A. SMEETS, De pagane wereld na Willibrord (pp. 250-256).

1

,1

+·-

336 F. HENDRICKX

187. W. BERSCHIN, Biographie und Epochenstil im lateinischen Mit telalter. II. Merowingische Biographie. Italien, Spanien und die Insein im frühen Mittelalter. Stuttgart, 1988, xn-337-(1) pp., 1 buitentekstafb. (Quel!en und Untersuchungen zur lateinischen Philologie des Mittel alters, 9). Het eerste deel staat vermeld in Lit. 1987, nr. 245. 188. A. G. HAMMAN, Das Gebet in der Alten Kirche. Aus dem Französischen ins Deutsche übertragen von A. SPoERRI. Bern-Paris, 1989, XLVIr-(1)-234 pp. (Traditio christiana, 7). 189. A. EKENBERG, Cur cantatur? Die Funktionen des liturgischen Gesanges nach den Autaren der Karolingerzeit. Stockholm, 1987, xxvr- 194-(2) pp. (Bibliotheca theologiae practicae. Kyrkovetenskapliga studier, 41).

C. Xlde-XIIlde Eeuw

190. R. BAUER, De geniale mislukking van de Middeleeuwen. Ant werpen & Amsterdam, 1985, 134 PP;, buitentekstill. De schijnwerpers zijn gericht op twee boeiende figuren van de 12de-eeuwse renaissance: Bemardus van Clairvaux en Petrus Abelardus. 191. C. B. BoucHARD, Sword, Miter, and Cloister : Nobility and the Church in Burgundy (980-1198). Ithaca (N. Y.) & London, 1987, 463-(1) pp., 9 afb., 6 kaarten, stamtaf., 1 tab. 192. A. DEWIITE, De reliekeninventaris uit 1283 van de kathedraal van Terwaan. - Biekorf, 89, 1989, pp. 169-170. 193. 1. DEETERs, Ein neuer Textzeuge der "Vita Henrici secundi imperatoris" des Adalbold von Utrecht. - Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters, 45, 1989, pp. 592-595. Hs. Keulen, Historisches Archiv der Stadt, GB 2° 68 (Keulen, kruisheren, 1462). 194. M. H. KING, The Sacramental Witness of Christina Mirabilis: The Mystic Growth of a Pool for Christ's Sake. - Medieval Religious Wamen(= nr. 154), II, pp. 145-164.

195. THOMAS DE CANTIMPRÉ, The Life of Christina Mirabilis. Trans lated with introduction and notes by M. H. KING. Reprint. Toronto, 1989, 54 pp., 1 afb. (Peregrina Translations Series: Matrologia Latina, 2). 196. HENRICI DE GANDAVO Tractatus super facto praelatorum et fratrum (Quodlibet XIL quaestio 31). Ediderunt L. HöDL & M. HAVERALs, a.a. Cum introductione historica L. HöDL. Leuven, 1989, cLxrx-(1)-291-(3) pp. (Ancien! and Medieval Philosophy. Series 2: Henrici de Gandavo Opera omnia, 17). Eerste uitgave : 1986.


197. A. DE Vos (t) & L. STOCKMAN, Het testament van Heer Jacob, medepastoor van Kaprijke (1297-1298). -Appeltjes van het Meetjesland, 40, 1989, pp. 27-42. 198. The Life of Juliana of Mont Cornillon. Translated by B. NEWMAN. Toronto, s. a. (1987 ?), 162 pp., ill. (Peregrina Translations Series: Matrologia Latina, 13). 199. A. DEBOUITE, c.ss.r., Heilige tijdgenoten van St.-Lutgart in Vlaanderen. - Sint-Lutgart, 31, 1989, nr. 3, pp. 9-14. 200. THOMAS DE CANTIMPRÉ, The Life of Lutgard of Aywières. Translated with introduction and notes by M. H. KrNG. [2nd] reprint. Toronto, 1989, 182 pp., ill. (Peregrina Translations Series: Matrologia Latina, 9). Eerste uitgave en reprint : resp. 1987 en 1988. 201. JACQUES DE VITRY, The Life of Marie d'Oignies. Translated with introduction and notes by M. H. KING. 2nd revised edition. Toronto, 1989, 147 pp., 1 afb. (Peregrina Translations Series: Matrologia La tina, 3). Eerste uitgave; 1987. Afzonderlijk verschenen: Supplement to The Life of Marie d'Oignies by Thomas de Cantimpré [and] Anonymous History of the Foundation o/ the Venerable Church of Blessed Nicholas of Oignies and the Handmaid of Christ Marie d'Oignies, translated by H. Fsrss, o.s.b., Saskatoon, 1987, rx (1)-57-(1) pp., ill. (Peregrina Translations Series: Matrologia Latina, 4). 202. M. C. DucHENNE, G. G. GuzMAN & J. B. VooRBIJ, Une liste des manuscrits du "Speculum historiale" de Vincent de Beauvais. - Scriptorium, 41, 1987, pp. 286-294. 203. H. BLOMMESTIJN, o.carm., Geboren in het spanningsveld van "ik" en de "ander": Willem van Saint-Thierry. - Speling, 41, 1989, nr. 2, pp. 97-104. 204. GuGLIELMO m SAINT-THIERRY, Dalla meditazione alla preghiera. Meditativae Orationes. Introduzione, traduzione e note a cura di C. FALCHINI della Comunità di Bose. Magnano, 1987, 175-(7) pp. 205. GmLLAUME DE SAINT-THIERRY, De la nature du corps et de l'àme. Texte établi, traduit et commenté par M. LEMOINE. Paris, 1988, (4)- 247-(5) pp. (Auteurs latins du moyen áge). 206. A. M. Prxzzoxr, Guglielmo di Saint-Thierry : il declino dell'ideale monastico nel secolo XII. Roma, 1988, (4)-229-(5) pp. (Jstituto storico italiano per il medio evo. Studi storici, 181-183). 207. K. RuH, Die Augen der Liebe bei Wilhelm von St. Thierry. - Theologische Zeitschrift, 45, 1989, pp. 103-114. 208. T. M. ToMAs1c, Just how Cogently is it Possible to argue for the Influence of St. Gregory of Nyssa on the Thought of William of

::1

l

338 F. HENDRICKX

Saint Thierry ? - Recherches de théologie ancienne et médiévale, 55, 1988, pp. 72-129.

209. The Religious Roles of the Papacy: Ideals and Realities (1150- 1300). Ed. by C. RYAN. Toronto, 1989, xn-476 pp., 16 buitentekstafb. (Pontifical Institute of Mediaeval Studies : Papers in Mediaeval Stu dies, 8).

Bundelt 15 congreslezingen (13-16 mei 1985), o.m. : W. H. PRINCIPE, Monastic, Episcopal and Apologetic Theology of the Papacy (1150-1250), pp, 117-170; P. M. GY, La Papauté et Ie droit liturgique au Xlle et XIIJe siècles, pp. 229- 245 ; J. G. BouGEROL, La Papauté dans les sermons médiévaux français et italiens, pp. 247-275; P. B. RoBERTS, The Pope and the Preachers: Perceptions of the Religious Role of the Papacy in the Preaching Tradition of the Thirteenth Century English Church, pp. 277-297.

210. B. P. McGurRE, Holy Women and Monks in the Thirteenth Century: Friendship or Exploitation? - Vox Benedictina, 6, 1989, pp. 343-373, 2 afb.

Maria van Oignies en Jacobus van Vitry, Lutgardis van Aywières en Thomas van Cantimpré, Beatrix van Tienen en haar biograaf. 211. E. ZuM BRUNN & G. EPINEY-BURGARD, Wamen Mystics in Medieval Europe. Translated from the French by S. HuGHEs. New York, 1989, xxxVI-233 pp., 6 afb., 2 kaarten. Vertaling van Femmes troubadours de Dieu, Turnhout, 1988 (Hildegardis van Bingen, Mechtildis van Maagdenburg, Beatrix van Nazareth, Hadewijch, Margaretha Porete) : zie Lit. 1988, nr. 240.

D. Beatrijs. Hadewijch. Ruusbroec

212. W VAN DEN DUNGEN, Mystiek en cognitie. I. Naar de bron van de Vlaamse Mystiek. Of vertaling, interpretatie en contekst-studie van de "Zeven manieren van heiliger minne" (ca. 1236) door de mystica Beatrijs van Nazareth (1200-1268), werkzaam te Nazareth nabij Lier. Een studie. Antwerpen, 1989, (2)-m-133 pp. In machineschrift.

213. A. A. BARDOEL, Hadewijch of Brabant and the Hermeneutics of Desire. - Dutch Crossing, nr. 32, 1987, pp. 26-36. 214. P. MoMMAERs, s.j., Hadewijch: schrijfster, begijn, mystica. Averbode & Kampen, 1989, 198-(1) pp. ( Cahiers voor levensverdieping). 215. S. MuRK JANSEN, Hadewijch's "Mengeldichten": An Experiment in Statistica! Method. - Dutch Crossing, nr. 35, 1988, pp. 26-39, 5 fig., 1 tab.

216. J. REYNAERT, Licht en donker bij Hadewijch. - Licht en donker in de Middeleeuwen(= nr. 158), pp. 169-189, 1 afb. 217. A. AsBERG-SMALs, Kruis-, Maria- en priesterbeeld van de zalige


Jan van Ruusbroec. - Waarheid en Leven, 21, 1989, nr. 11, pp. 4-6, 2 afb. 218. K. BRAS, Een vloeiende, ebbende zee : Jan van Ruusbroecs ,,Geestelijke Bruiloft" als bron voor hedendaagse spiritualiteit. Kampen, 1989, 164 pp. (Mystieke teksten en thema's, 2). 219. G. DE BAERE, De relatie van Surius' La.tijnse vertaling van Ruusbroecs .Seven Sloten" tot de Middelnederlandse overlevering. - Wat duikers vent is dit(= nr. 85), pp. 139-146. 220. JAN VAN RuusBROEC, Vanden vier becoringen / On the Four Temptations. Translated by A. LEFEVRE. Introduction : T. GuEsT. - Dutch Crossing, nr. 31, 1987, pp. 79-99. 221. JUAN RuYSBROECK, Bodas del alma [y] La. Piedra brillante. Edición, traducción y notas de T. H. MARTIN. Salamanca, 1989, 194 pp., 2 afb. (Ichthys, 6). Betreft de Spaanse vertaling van Die gheestelike brulocht en Vanden blinckenden steen. 222. H. NoB, Jan van Ruusbroecs "Dat rijcke der ghelieven". Op verkenning in een beeldenrijk. - Wat duikers vent is dit (= nr. 85), pp. 41-53, 1 fig. 223. P. W. M. W ACKERS, De kosmos bij Ruusbroec : astrologie en allegorie. - Wat duikers vent is dit(= nr. 85), pp. 55-73.

E. Moderne Devotie

224. K. EGGER, c.r.a., W. Louanxux, a.a. (t) & A. VAN Brszsx, Studien zur Devotio Moderna. Bibliothekskatalog der Thomas von Kempen-Gesellschaft, Boon, 1988, (6)-122 pp. (Studia Vindesemensia. Beiträge zur Erforschung der Devotio Moderna und des kanonikalen Lebens, 1). Opgedragen aan L. M. Goegebuer, o.s.a. De bibliotheekcatalogus (pp. 43-122) wordt voorafgegaan door twee artikels: W. LouRDAUX, Zur Devotio Moderna, pp. 3-25 ; A. VAN BIEZEN, Zur Spiritualität van Windesheim, pp. 26-42. 225. La. Dévotion moderne dans les Pays bourguignons et rhénans des origines à la fin du XVIe siècle. Rencontres de Colmar-Strasbourg (29 septembre au 2 octobre 1988). Actes publiés sous la direction de J. M. CAuCHIES. Neuchàtel, 1989, xix-(1)-181 pp., ill. (Publication du Centre européen d'études bourguignonnes XJVe-XVIe s., 29). Bundelt 16 bijdragen, o. m.: P. VERDEYEN, s.j., La Dévotion moderne: une spiritualité pour les laïques, pp. 5-8 ; A. G. WEILER, La construction du soi dans les milieux de la Devotio Moderna, pp. 9-16; P. VAN PETEGHEM, Gérard Grote et l'image du "Bon Pasteur": Gérard Grote face à la crise religieuse de son temps et à celle de Tépoque postérieure, pp. 17-25; M. CHEYNs-CoNDË, Expression de la piété des duchesses de Bourgogne au XVe siècle dans la vie

1

+- ,1

340 F. HENDRICKX

quotidienne et dans l'art. Essai de synthèse, pp. 47-68, 8 afb.; H. MARTIN, Devotio Moderna et prédication (début XVe - début XV/es.), pp. 97-110; A CHÄTELET, Hugo van der Goes et la Dévotion moderne, pp. 129-138, 2 afb.; J. RIVIÈRE, Robert Campin et son injluence sur la Devotio Moderna à Bruxelles à la fin du XVe siècle, pp. 139-147, 7 afb.; J. WrRTH, La naissance de Jésus dans le coeur: étude iconographique, pp. 149-158, 4 afb.; C. MEYER, Devotio Moderna et pratiques musicales polyphoniques, muz.; R. HENRARD, Echos de la Dévotion moderne dans la littérature néerlandaise moderne, pp. 171-179. Zie ook nrs. 265, 536, 548 en 550.

226. M. M. KoRs, ,,Gerlacvs Peterssen nerstelyck ghecorrigeert": veranderende opvattingen in de Nieuwnederlandse "Soliloquium"-ver taling. - Wat duikers vent is dit (= nr. 85), pp. 195-218, 3 afb., l fig. 227. G. DE BAERE, s.j., Hendrik Mandes "Liber de sapida sapientia" teruggevonden ? - Ons geestelijk erf, 63, 1989, pp. 288-295. 228. T. MERTENS, Hendrik Mande als visionair. - Millennium, 3, 1989, pp. l06-II4.

229. G. EPINEY-BURGARD, Radewijns, Florens. - Die deutsche Li teratur des Mittelalters. Veifasserlexikon, VII, Lief. 3/ 4, Berlin & New York, 1989, kol. 968-972.

230. G. EPINEY-BURGARD, La Vie et les écrits de Florent Radewijns en langue vernaculaire. - Ons geestelijk erf, 63, 1989, pp. 370-384. 231. G. EPINEY-BURGARD, Die Wege der Bildung in der Devotio Moderna. - Lebenslehren und Weltentwüife im Übergang vom Mit telalter zur Neuzeit. Politik - Bildung - Naturkunde - Theologie. Bericht über Kolloquien der Kommission zur Erforschung der Kultur des Spätmittelalters 1983 bis 1987, hg. von H. BoocKMANN, B. MoELLER & K. STACKMAN, Göttingen, 1989, pp. 181-200 (Abhandlungen der Akademie der Wissenschaflen in Göttingen. Philologisch-historische Klasse, 3. Folge, l 79).

232. T. MERTENS, Preken met de pen en lezen met de pen: Moderne Devotie en geestelijke literatuur. Deventer, 1989, 14 pp. Lezing op het jaarlijkse colloquium van het Geert Groote Genootschap in de Broederenkerk te Deventer op 22 april 1989. Zie ook nr. 163. 233. H. VEKEMAN, Lezen als de Broeders en Zusters van het Gemene Leven : een cyclus van levensbeschrijvingen uit de Deventerkring. - Wat duikers vent is dit(= nr. 85), pp. 91-103.

F. XIVde-XVde Eeuw

234. N. GEIRNAERT, De bibliotheek van de Jeruzalemkapel te Brugge, tot ca. 1465. - Biekorf, 89, 1989, pp. 313-321.

235. A. DEWITTE, Te vermanene énde te verweckene te devocien ende bedinghe, leper 1484. - Biekorf, 89, 1989, p. 446.


1

1

'

236. Alijt BAKE, can. a., Het boecxken vander passien. [Ingeleid en uitgegeven door] D. BwEMKOLK. Doctoraalscriptie. Utrecht, Rijksuni versiteit: Instituut De Vooys voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, 1986, (3)-124 pp. '].37. R. NEWHAUSER, A la redécouverte de Willem Jordaens. - Revue d'histoire ecclésiastique, 84, 1989, pp. 371-379. Recensieartikel n. a. v. de publikaties vermeld in Lit. 1987, nr. 321 en hier onder nr. 238. 238. Wilhelm Jordaens's "Avellana": A Fourteenth-Century Virtue Vice Debate. Edited with an introduction by L. J. JoHNSON. Cambridge (Mass.), 1985, 1x-(l)-l0l pp., 2 afb. (Speculum Anniversary Mono graphs, 9). Zie ook Lit. 1987, nr. 321. 239. M. J. F. M. HoENEN, Einige Notizen über Handschriften und Drucke des Sentenzenkommentars von Marsilius von /nghen. - Re cherches de théologie ancienne et médiévale, 56, 1989, pp. 117-163. Herkomstig van Nijmegen. 240. W. DuPRÉ, Nikolaas vanKues. - Millennium, 1, 1987, pp. 27-37. 241. R. VAN ELsLANDE, De verbintenis tussen Obrecht van 'westkeerke en de kerkmeesters van Nevele inzake het beschilderen van een reli kwiekast in 1479. - Het Land van Nevele, 20, 1989, pp. 307-308. Betreft de reliekschrijn van de H. Mauritius. 242. E. CoLLEDGE, o.s.a., The New Latin "Mirror of Simple Souls". - Ons geestelijk erf, 63, 1989, pp. 279-287. Margaretha Porete. 243. E. ZuM BRUNN, Non Willing in Marguerite Porete's "Mirror of Annihilated Souls". - Bulletin van het Belgisch historisch Instituut te Rome, 58, 1988, pp. ll-22. 244. W. W1ss1NK, .Dit jeghewordighe lied of rijm es twijfelic ende hoghe omme wel verstaen ... " : de interpretatie van de scheppingshymne in de Gentse Boethiusvertaling van 1485. - Millennium, 3, 1989, pp. 128-150. 245. P. TRIO, Broederschappen bij bedelorden in de Nederlanden gedurende de Late Middeleeuwen. Enkele bedenkingen bij de bronnen en de mogelijkheden van het onderzoek. - Godsdienst, mentaliteit en dagelijks leven(= nr. 141), pp. 47-62. 246. E. J. G. LIPS, De Brabantse geestelijkheid en de andere sekse: een onderzoek naar celibaatschendingen bij de Brabantse parochiegees telijken in de vijftiende en zestiende eeuw. - Tijdschrift voor geschiedenis, 102, 1989, pp. 1-29, 3 tab. 1418-1552.

'" 1

t

342 F. HENDRICKX

247. T. MERTENS, Geestelijke testamenten in de laatmiddeleeuwse Nederlanden. Een verkenning van het genre. - Wat duikers vent is dit(= nr. 85), pp. 75-89.

248. 1. DEsCHAMPs, De Middelnederlandse vertalingen en bewerkingen van de .Hundert Betrachtungen und Begehrungen" van Henricus Suso, - Ons geestelijk erf, 63, 1989, pp. 309-369.

249. P. J. A. NISSEN, De heilige vriend Gods Sint Eusebius: Neder landse mirakelboeken uit de Late Middeleeuwen, in het bijzonder het Arnhemse mirakelboek van Sint Eusebius, als bron van volksgeloof - Volkskundig bulletin, 12, 1986, pp. 283-317, 2 afb. 250. C. CAsPERs, De synodale statuten van het oude bisdom Kamerijk (1307-1500) en hun betekenis voor de religieuze geschiedenis. Transcriptie en commentaar. Doctoraalscriptie. 2 dln. Tilburg, Theologische Faculteit, 1985, 358 pp. (doorlopend).

G. Vroomheid buiten de Nederlanden

251. T. H. BESTUL, Devotional Writing in England between Anselm and Richard Rolle. - Mysticism : Medieval & Modern (= nr. 130), pp. 12-28.

252. De cella in seculum : Religious and Secular Life and Devotion in Late Medieval England. An Interdisciplinary Conference in Celebration of the Eighth Centenary of the Consecration of St. Hugh of Avalon, Bishop of Lincoln, 20-22 July 1986. Ed. by M. G. SARGENT. Cambridge, 1989, (14)-244 pp., 24 buitentekstafb.

Gehouden in het Edward King House te Lincoln. Bundelt 16 bijdragen, o. m. : D. H. FARMER, Hugh of Lincoln, Carthusian Saint, pp, 9-15; R. W. PFAFF, De ce!!a in seculum: The Liturgica! Aspects, pp. 17-27; H. E. J. CowDREY, Hugh of Avalon, Carthusian and Bishop, pp. 41-57; G. MuRSELL, Love of the World in the Meditations of Guigo I, pp. 59-65 ; J. HoGG, Adam the Carthusian's "De quadripartito exercitio cellae", pp. 67-79 (herdrukt in publikatie vermeld onder nr. 561); G. WHATLEY, Opus Dei, Opus Mundi: Patterns of Conflict in a Twelfth-Century Miracle Collection, pp. 81-95; S. S. Husssv, The Audiencefor the Middle English Mystics, pp. 109-122; R. A. HoRSFIELD, ,,The Pomander of Prayer": Aspects of Late Medieval English Carthusian Spirituality and lts Lay Audience, pp. 205-213; A. M. HuTcHisoN, Devotional Reading in the Monastery and in the Late Medieval Household, pp. 215-227 ; M. W. DRIVER, Pictures in Print: Late Fifteenth- and Early Sixteenth-Century English Religious Books for Lay Readers, pp. 229-244, 24 buitentekstafb. 253. M. P. HARLEY, A Revelation of Purgatory by an Unknown, Fifteenth-Century Woman Visionary. Introduction, critica! text and translation. Lewiston (N. Y) & Queenston (Ontario), 1985, (I0)-149- (l) pp. (Studies in Wamen and Religion, 18).

254. The Medieval Mystica! Tradition in England. Exeter Symposium

1

1

i


IV : Papers read at Dartington Hall, July 1987. Edited by M. GLAsscoE. Cambridge, 1987, 195 pp. Bundelt 10 bijdragen: G. R. KEISER, The Mystics and the Early English Printers : The Economics of De'rlotionalism, pp. 9-26 ; S. E. HoLBROOK, Margery Kempe and Wynkyn de Warde, pp. 27-46, 3 tab. ; W. F. PoLLARD, Mystica! Elements in a Fifteenth-Century Prayer Sequence: ,,The Festis and the Passion of Oure Lord Ihesu Crist", pp. 47-61 ; J. HoGG, Everyday Life in a Contemplative Order in the Fifteenth Century, pp. 62-76; S. McENTIRE, The Doctrine of Compunctionfrom Bede to Margery Kempe, pp. 77-90; A. SAVAGE, The Place of Old English Poetry in the English Meditative Tradition, pp. 91-110; P. DrNZELBACHER, The Beginnings of Mysticism experienced in Twelfth-Century Eng/and, pp. 111-131; N. WATSON, The Methods and Objectives of Thirteenth Century Anchoritic Devotion, pp. 132-153; P. MooRE, Christian Mysticism and lnterpretation : Some Philosophical Issues illustrated in the Study of the Medieval English Mystics, pp. 154-176; R. K. FoRMAN, Mystica! Experience in the "Cloud" Literature, pp. 177-195. 255. F. S. SMITH, Secular and Sacred Visionaries in the Late Middle Ages. New York & London, 1986, XI-(l)-334 pp. (Garland Publications in Comparative Literature). Frankrijk en Italië. 256. S. VAN DER MEER, Het beeld van de heilige vrouw in Ierland (650-1150). - Madoc, 2, 1988, nr. 1, pp. 6-9, 1 afb. 257. C. DuMONT, o.c.s.o., L'amour fraternel dans la doctrine mona stique d'Aelred de Rievaulx. - Collectanea Cisterciensia, 51, 1989, pp. 79-88.

258. M. H. KING, Grammatica Mystica: A Study of Bede's Gram matica! Curriculum. - Vox Benediciina, 6, 1989, pp. 219-239, 2 afb. 259. J. Bnnr.roz, La lactation de Saint-Bernard dans un .Jixemplum" et une miniature du "Ci nous dit" (début du XIVe siècle). - Cîteaux. Commentarii Cistercienses, 39, 1988, pp. 270-284, 2 afb. Ci nous dit (hs. Chantilly, Musée Condé, 1708) is een handboek van christelijke lering gebaseerd op exempla. 260. F. GASTALDELLI, San Bernardo e l'Immacolata Concezione. Le ragioni teologiche della lettera 174. - Analecta Citerciensia, 44, 1988, pp. 190-200. 261. M. B. PRANGER, Bernardus van Clairvaux, de laatste der Vaders? - Millennium, 2, 1988, pp. 41-46. 262. M. B. PRANGER, Verborgen vormen van liefde in Bernardus' preken over het Hooglied. - Geschiedenis, godsdienst, letterkunde (= nr. 96), pp. 17-21. 263. M. B. PRANGER, The Virgin Mary and the Complexities of Love Language in the Works of Bernard of Clairvaux. - Cîteaux. Com mentarii Cistercienses, 40, 1989, pp. 112-138.

344 F. HENDRICKX

264. C. RunoLPH, The Scholarship on Bernard of Clairvaux's "Apo logia". - Cîteaux. Commentarü Cistercienses, 40, 1989, pp. 69-111. Apologia ad Guillelmum Abbatem.

265. I. CRusrus, Gabriel Biel und die oberdeutschen Stifte der Devotie Moderna. - La Dévotion moderne dans les Pays (. . .) rhénans (= nr. 225), pp. 77-87.

266. H. BWMMESTIJN, o.carm., Omvorming in Gods liefde: Bona ventura. - Speling, 41, 1989, nr. 3, pp. 49-56. 267. J. G. BoUGEROL, o.f.m., Saint Bonaventure: études sur les sources de sa pensée. Northampton, 1989, (vm)-(302) pp., portr. ( Collected Studies Series, 306).

Bundelt 4 tussen 1968-1973 verschenen artikels over dit onderwerp, o.m. : Saint Bonaventure et saint Bernard, in Antonianum, 46, 1971, pp. 3-79. 268. T. ZwEERMAN, o.f.m., Een evangelische weerglans in de dertiende eeuw : Bonaventura in het lichtend spoor van Franciscus en Clara. - Licht en donker in de Middeleeuwen(= nr. 158), pp. 133-152. 269. G. Boccxr.r, Testamento e benedizione di S. Chiara. Nuovo codice latino. - Archivum Franciscanum historicum, 82, 1989, pp. 273-305. Brussel, Koninklijke Bibliotheek Albert I, II 1561 (15de eeuw; herkomstig van het grauwzustersklooster Bethlehem te Brussel ?). 270. E. H. Cousnes, Transcultural Phenomenology and Meister Eck hart. - Mysticism: Medieval & Modern(= nr. 130), pp. 101-108. 271. K. C. FoRMAN, An Eckhart Methodology and a Mystica! Vocabulary. - Mysticism: Medieval & Modern(= nr. 130), pp. 78-87. 272. 0. LANGER, Mystische Erfahrung und spirituelle Theologie. Zu Meister Eckharts Auseinandersetzung mit der Frauenfrömmigkeit seiner Zeit. München & Zürich, 1987, x-312-(2) pp. (Münchener Texte und Untersuchungen zur deutschen Literatur des Mittelalters, 91 ). 273. M. R. LicHTMANN, The" Way'' of Meister Eckhart. - Mysticism : Medieval & Modern(= nr. 130), pp. 88-100.

274. G. STACHEL, Streit urn Meister Eckhart : spekulativer Theologe, beinahe häretischer Scholastiker ader groj3er Mystiker ? - Zeitschrift fiir katholische Theologie, 111, 1989, pp. 57-65. 275. J. SunBRACK, s.j. & W. LrGGEs, Das wahre Wort der Ewigkeit wird in der Einsamkeit gesprochen : Meister Eckharts Seinsmystik und die Erfahrung der Wüste. Wurzburg, 1989, 90-(2) pp., 30 kleurenafb. Foto's: W. Ligges. 276. W. TRUSEN, Der Prozej3 gegen Meister Eckhart : Vorgeschichte, Verlauf und Folgen. Paderborn-Zürich, 1988, 207 pp. (Rechts- und staatswissenschaftliche Veröffentlichungen der Görres-Gesellschaft, N.F. 54).


277. E. WoLz-GoTTWALD, Meister Eckhart ader Der Weg zur Got tesgeburt im Menschen. Eine Hinführung. Gladenbach, s.a. [na 1984], 106-(6) pp. 278. J. Dur.mu, Francesco. Het leven van Franciscus van Assisi. Zeist, 1989, (6)-190 pp., ill., 1 kaart. Eerste uitgave : Amsterdam, 1956. Geromantiseerd. 279. H. LoEFFEN, Vriend en vijand: Franciscus van Assisi in de spiegel van de protestantse theologiegeschiedenis. - Franciscaans leven, 72, 1989, pp. 259-273 (wordt vervolgd). Een samenvatting in twee delen van de lezenswaardige studie van K. REBLIN, Freund und Feind: Franziskus von Assisi im Spiegel der protestantischen Theologiegeschichte, Göttingen, 1988, 328 pp. 280. R. D. SoRRELL, St. Francis of Assisi and Nature. Tradition and Innovation in Western Christian Attitudes toward the Environment. New York & Oxford, 1988, vm-(4)-204 pp., 2 fig., 7 tab. 281. E. J. D. DovGLASS, Justification in Late Medieval Preaching : A Study of John Geiler of Keisersberg. 2nd edition. Leiden-Köln, 1989, xr-(1)-240 pp. (Studies in Medieval and Reformation Thought, 1). Eerste uitgave in 1966. 282. GERTRUD DIE Gnossa VON HELFTA, Gesandter der Göttlichen Liebe (Legatus Divinae Pietatis). Ungekürzte Übersetzung mit einem Nachwort von J. LANCZKOWSKI. Heidelberg, 1989, 606-(2) pp. (Samm lung Weltliteratur. Reihe : Mittellateinische Literatur). 283. G. J. Lewrs, Gertrud of Helfta's .Legatus divinae pietatis" and .ein botte der götlichen miltekeit": A Comparative Study of Major Themes. - Mysticism : Medieval & Modern (= nr. 130), pp. 58-71. 284. H. MrNGUET, o.s.b., Théologie spirituelle de sainte Gertrude: le Livre II du .Fléraut''. - Collectanea Cisterciensia, 51, 1989, pp. 147- 177, 252-280, 317-338 (wordt vervolgd). 285. J. F. HAMBURGER, Hermann of Werden's "Hortus deliciarum Salomonis" discovered, lost and recovered. - Scriptorium, 43, 1989, pp. 120-129. 286. S. FLANAGAN, Hildegard of Ringen (1098-1179): A Visionary Life. London & New York, 1989, xrv-230 pp., 10 afb., 1 kaart. 287. HILDEGARDE DE BINGEN, Le Livre des (Euvres Divines (Visions). Présenté et traduit par B. GoRcE1x, Paris, 1982, c-(2)-216-(4) pp. (Spiritualités vivantes, série Christianisme). 288. L. VAN ACKER, Der Briefwechsel der heiligen Hildegard van Bingen. Vorbemerkungen zu einer kritischen Edition. - Revue bénédic tine, 99, 1989, pp. 118-154. Vervolg op Lit. 1988, nr. 327.

'1 j

-1- 1

!~

346 F. HENDRICKX

289. S. McENTIRE, Walter Hilton and Margery Kempe: Tears and Compunction. - Mysticism : Medieval & Modern(= nr. 130), pp. 49-57. 290. E. M. Ross, The Use of Scripture and the Spiritual Journey in Walter Hilton's "Scale of Perjèction". -Augustiniana, 39, 1989, pp. 119- 131.

291. J. HoFFMANN-HERRERos, Ich lasse mich nicht einsperren: das ungewöhnliche Leben der Margery Kempe. Mainz, 1987, 123 pp. (Topos Taschenbücher, 173).

292. Margery KEMPE, Le Livre (1436). Une mystique anglaise au temps de l'hérésie lol/arde. Traduit de 1'anglais par D. VIDAL. Précédé de Margery Kempe au la dévoration du temps par D. VmAL. [Grenoble], 1987, 413-(3) pp. (Atopia).

293. V. M. LAGORio, ,,Defensorium contra oblectratores": A "Dis cerning" Assessment of Margery Kempe. - Mysticism : Medieval & Modern (= nr. 130), pp, 29-48.

294. T. ScHROEDER-SHEKER, The Alchemical Harp of Mechti/d of Hackeborn. - Vox Benedictina, 6, 1989, pp. 41-55. 295. M. HEIMBACH, ,,Der ungelehrte Mund" als Autorität : mystische Erfahrung als Quelle kirchlich-prophetischer Rede im Werk Mechtilds von Magdeburg. Stuttgart-Bad Cannstatt, 1989, 202-(4) pp. (Mystik in Geschichte und Gegenwart. Texte und Untersuchungen. Abt I : Christ liche Mystik, 6).

296. MECHTILD VON MAGDEBURG, ,,lch tanze, wenn du mich fûhrst", Ein Höhepunkt deutscher Mystik, Ausgewählt, übersetzt und eingeleitet von M. SCHMIDT. Freiburg im Breisgau, Basel & Wien, 1988, 159-(1) pp. (Herderbücherei, 1549; Texte zum Nachdenken, 59). 297. NIKOLAUs VON KuEs, Vom Sehen Gottes. Ein Buch mystischer Betrachtung. Aus dem Lateinischen übertragen von Dietlind & Wilhelm DuPRE. Mit einem Nachwort von A. M. HAAS. Zürich & München, 1987, 175-(1) pp. (Unbekanntes Christentum).

298. Heinrich SEusE & Johannes TAULER, Mystische Schriften. Werk auswahl von W. ZELLER. Hg. von B. lASPERT. Erweit. Neuausg. Mün chen, 1988, xxiv-335 pp., tite1pl., 13 afb. (Diederichs Gelbe Reihe, 74). Betreft de vermeerderde uitgave van : Deutsche Mystik. Aus den Schriften van Heinrich Seuse und Johannes Tauler. Ausgewählt und mit einem Nachwort versehen von W. ZELLER. Übertragen von W. LEHMANN. Düsseldorf & Köln, 1967, 323-(1) pp., 10 afb. (Diederichs Taschenausgaben, 36). 299. Heinrich Suso, The Little Book of Love. Translated with an introductory essay by P. MEISTER. Reprint. Toronto, 1989, 35 pp., i11. (Peregrina Translations Series: Patrologia Latina, 8). Eerste uitgave: 1987.


300. R. CoRLEss, From lgnorance to Unknowing in "The Cloud of Unknowing" and the "Guide to the Bodhisattva's Way of Life". - Mysticism: Medieval & Modern(= nr. 130), pp. 118-134. 301. The Latin Versions of"The Cloud of Unknowing". II. The English Text of "The Cloud of Unknowing" in Ms. British Library 959. Ed. by J. CLARK. Salzburg, 1989, 194 pp. (Analecta Cartusiana, 119). Het eerste deel is blijkbaar nog niet verschenen. Zie ook Lit. 1988, nr. 640. 302. A. SAVAGE, Mystica! and Evangelical in "The Dream of the Rood": The Private and the Public. - Mysticism : Medieval & Modern (= nr. 130), pp. 4-11. Een uit het begin van de 8ste eeuw daterend Engels lyrisch gedicht over de passie.

H. Literaria

303. H. PLEu, The Function of Literature in Urban Societies in the Later Middle Ages. - Dutch Crossing, nr. 29, 1986, pp. 3-22. 304. A. M. J. VAN BuuREN, Geschiedenis of literatuurgeschiedenis ? - De nieuwe taalgids, 82, 1989, pp. 492-499. Betreft F. P. VAN OosTROM, Het woord van eer : literatuur aan het Hollandse hof omstreeks 1400, Amsterdam, 1987. In dit recensieartikel staat de figuur van Dirc van Delf centraal. 305. C. Donsox, .Jonathas ende Rosafiere': : An Answer to the .Beatrijs", - Dutcli Crossing, nr. 35, 1988, pp. 3-25. In werkelijkheid is de connectie tussen de Middelnederlandse romance en legende groter dan het contrast. 306. A. M. DmNHOVEN, De geschiedenis van .Beatrijs''. I. II. Synop tische uitgave der redacties R, K en D van de Middelnederlandse .Beatrijs", naast L. Utrecht, 1989, xrn-(1)-313 pp. ; 55 pp. Redactie R : hs. Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, 76 E 5. Redactie K : olim hs. Katwijk, R. K. Gymnasium, 4. Redactie D : hs. Düsseldorf, Universitäts bibliothek, C 25. Redactie L : Latijnse tekst naar A. HrLKA, Die Wunderge schichten des Caesarius van Heisterbach, dl. 3, Bonn, 1937, pp. 145-147. 307. M. VERSTAPPEN, Beatrijs en de minne. - Millennium, 1, 1987, pp. 38-64. 308. P. F. J. M. ELIGH, Het probleem van de biecht in ,Mariken van Nieumeghen", - De nieuwe taalgids, 82, 1989, pp. 30-39. 309. M. MULDER, De filiatie van de "Reise/Reis"-teksten van de .Brandaan". - Tijdschrift voor Nederlandse taal- en letterkunde, 105, 1989, pp. 132-151, 4 fig. 310. M. MuLDER, De Hailbran-episode in de "Reise"/,,Reis"-teksten van de .Brandaan". - .Jn onse scole". Opstellen over middeleeuwse

1 ,, 1

1

t-

1

'j

1 ·~

348 F. HENDRICKX

letterkunde voor Prof Dr. Margaretha H Schenkeveld, onder redactie van F. DE BREE & R. ZEMEL, Amsterdam, 1989, pp. 43-59, 1 fig. 311. L. PEETERS, Neue Perspektiven in dem Forschungsstand der "Navigatio Sancti Brendani abbatis" und der Reise-Texte. - De studie van de Middelnederlandse letterkunde(= nr. 163), pp. 168-186. 312. I. TRIENEKENs, De dief die de hel overleefde : een wonderbaar lijke terugkeer in "De Reis van Sinte Brandaan". - .Jn onse scole" (= nr. 310), pp. 61-74, 1 fig.

313. C. R. M. VAN DER HEYDEN, Het diatessaron en "Vanden leuene ons heren". - Geschiedenis, godsdienst, letterkunde (= nr. 96), pp. 22- 27.

Ligt de Griekse evangeliënharmonie van de Syriër Tatianus (fl. 170) ten grondslag aan Vanden leuene ons heren ? Dit geestelijk geschrift, omstreeks 1270 op de grens van Oost-Vlaanderen en Brabant ontstaan, diende om op dramatische wijze voorgedragen te worden door een jongleur.

V - NIEUWE TIJD

A. Algemeen

314. Quellen geistlichen Lebens. III. Neuzeit. Hg. und eingel. von G. GRESHAKE & J. WEJSMAYER. Mainz, 1989, 360 pp., buitentekstill. Vervolg op Lit. 1986, nr 231. Fragmentarische vertalingen uit werk van 29 geeste lijke schrijvers.

315. K. ErsENBJCHLER, G. MAcDoNALD & R. SwEETMAN, Bib/es, Theological Treatises and Other Religious Literature (1491-1700) at the Centre for Reformation and Renaissance Studies, Victoria University (Toronto). Toronto, 1981, vm-(2)-94 pp. (Centre for Reformation and Renaissance Studies. Occasional Publications, 3). 316. T. CLEMENS, De godsdienstigheid in de Nederlanden in de spiegel van de katholieke kerkboeken (1680-1840). I. Analyse van aanbod en appreciatie. II. Inventaris van de uitgaven. Tilburg, 1988, rx-(1)-262 pp., ill. ; xvm-(2)-222 pp. (TFT-Studies, 10). Met samenvattingen in het Duits en Frans (lste deel). TFT staat voor : Theo logische Faculteit Tilburg, waar dit proefschrift werd verdedigd. 317. Katalog der gedruckter deutschsprachiger katholischer Predigt sammlungen. Unter Mitwirkung von F. M. EYBL u. a. hg. von W. WELZIG. 2 Bde. Wien, 1984 & 1987, 683 pp. + 1 losse bijlage; 920 pp. ( Österreichische Akademie der Wissenschaften : Philosophisch-historische Klasse. Sitzungsberichte, 430 & 484). 1557-1848.


318. E. PuT, Schoolboeken in de Nieuwe Tijd: status quaestionis en perspectieven voor verder onderzoek. - Godsdienst, mentaliteit en dage lijks leven(= nr. 141), pp. 111-128. 319. A. ScmNDLING, Schulen und Universitäten im 16. und 17. Jahr hundert. Bildungsexpansion und Laienbildung im Dienste der Konfes sionen. Eine Problemskizze in zehn Punkten. - Wissensorganisierende und wissensvermittelnde Literatur im Mittelalter (= nr. 170), pp. 278- 288. 320. J. DELUMEAU, Rassurer et protéger: le sentiment de sécurité dans l'Occident d'autrefois. Paris, 1989, 667-(5) pp., ill. 0. m. 16 kaarten. 321. Vrouwenlevens 1500-1850. Onder redactie van U. JANsz e. a. Nij megen, 1987, 208 pp., ill. (Jaarboek voor vrouwengeschiedenis, 8). Met samenvattingen in het Engels. Bundelt 7 bijdragen: zie o. a. nrs. 365, 681, 683 en 706. ' 322. Wamen Writers of the Renaissance and Reformation. Ed. by K. M. WrLSON. Athens & London,1987, xL-638 pp., chronol, tab. 1450-1600. 0. m. Catharina van Genua en van Bologna, Margaretha van Navarra, Caritas Pirckheimer, Margaretha van Oostenrijk, Anna Bijns, Theresia van Avila.

B. Vóór Trente

323. M. BAELDE, De officialiteit van Brugge in 't Brugse Vrije gekort wiekt (1521). - Biekorf, 89, 1989, pp. 189-193. 324. M. DE BRUYNE, Een .lichtzinnigen priestere" te Roeselare (1540- 1541). - Biekorf, 89, 1989, pp. 139-141. 325. Suster Bertken. Twee bij Jan Seversz in Leiden verschenen boekjes (s-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, 227 G 46) in facsimile uitge geven. Met een inleiding door A. M. J. VAN BuuREN. Utrecht, 1989, 37-(1) pp. + (129) pp. (facsim.), ill. Berta Jacobs (t 1514). Betreft Suster Bertkens boeck en Het boecxken van dye passie. 326. G. WAssrNK, Kluizenares in de Buurkerk. - Madoc, l, 1987, nr. 3, pp. 9-11, 1 afb. Suster Bertken. 327. M. J. DESMET-GOETHALS, Levinus Crucius en de Reformatie. - De Franse Nederlanden, 14, 1989, pp. 10-23, 4 afb. Geschreven n. a. v. haar proefschrift: zie Lit. 1985, nr. 381. 328. G. VERHAEGHE, De Fundatie Peeter Van der Eycken te Sint Pieters-Kapelle. - Het Oude Land van Edingen en omliggende, 17, 1989, pp. 23-37, 2 afb., 1 plattegr.

350 F. HENDRICKX

P. Van der Eycken, zeer rijk van huis uit, stichtte als onderpastoor te Sint Pieters-Kapelle (ca. 1480-t ca. 1533) een fonds voor de opvoeding en het onderwijs van zowel de rijke als arme jeugd. Deze Stichting bestaat vandaag nog altijd.

329. P. J. BEGHEYN, s.j., .Die Evangelische Peerle"; nieuwe gegevens over auteur en invloed. - Ons geestelijk erf, 63, 1989, pp. 170-190.

C. Erasmus. Humanisme

330. Bibliographie de !'humanisme des anciens Pays-Bas, A vee un répertoire bibliographique des humanistes et poètes néo-latins. Supplé ment 1970-1985. Avec compléments à l'édition de A. Gerlo et H D. L. Vervliet (Bruxelles 1972). Sous la rédaction de M. DE SCHEPPER avec ,Ia collaboration de C. L. HEESAKKERs. Bruxelles, 1988, vr-439 pp. 331. Josss BAoE, dit BAorus, Préfaces de Josse Bade (1462-1535). Humaniste, éditeur-imprimeur et préfacier, Traduction, introduction, notes et index par M. LEBEL. Louvain, 1988, vr-237-(3) pp. 332. ERASME DE ROTTERDAM & Thomas MoRE, Correspondance. Traduction, introduction et notes par G. MARC'HAoouR & R. GALIB01s. Sherbrooke (Québec), 1985, L-267-(1) pp., 2 facsim., 2 portr. (Publications du Centre d'études de la Renaissance, 10).

333. H. B. GERL, Pax Christiana : Friedensvisionen des Renaissan cehumanismus. - Internationale Katholische Zeitschrift «Communia"; 18, 1989, pp. 143-154. Onder meer bij Erasmus.

334. G. J. HüENDERDAAL, Erasmus en Arminius over de vrede in de Kerk. - Geschiedenis, godsdienst, letterkunde (= nr. 96), pp. 63-69. Een vergelijking tussen Erasmus' De amabili ecclesiae concordia en Jacobus Arminius' De componendo dissidio religionis inter christianos. 335,' E. RUMMEL, Erasmus' Conflict with Latomus: Round two. - Archivefor Reformation History, 80, 1989, pp. 5-23. 336. R. J. ScHoEcK, Erasmus grandescens : The Growth of a Hu manist 's Mind and Spirituality. Nieuwkoop, 1988, 176 pp. (Bibliotheca humanistica & reformatorica, 43).

337. J. P. VANDEN BRANDEN, In de voetsporen van Erasmus. Brabant, 1989 (december), nr. 9, pp. 2-11, 16 afb.

338. A. V. N. VAN WOERDEN, Erasmus over joden in soorten. - Tijdschrift voor geschiedenis, 102, 1989, pp, 60-65. Recensieartikel n. a. v. : S. MARKISH, Erasmus and the Jews, Chicago e. a., 1986, VIII-203 pp.

339. Ivsti LIPs1, Epistolae. Pars III: 1588-1590. Eas ediderunt, adno-


tatione critica instruxerunt, notisque illustrarunt S. SuÉ & H. PEETERS. Brussel, 1987, 376 pp. Pars I (1564-1583) en Pars II (1584-1587) verschenen resp. in 1978 en 1983. 340. G. GvsELEN, Plantijn en de Brugse humanisten: een open vraag. - Biekorf, 89, 1989, p. 148. 341. L. VANDAMME, Bruggelingen bij Plantijn (1555-1589). - Biekorf, 89, 1989, pp. 360-372. 342. P. 0. KRISTELLER, The Active and the Contemplative Life in Renaissance Humanism. - Arbeit, Mufte, Meditation (= nr. 143), pp. 133-152.

D. In verband met de Hervorming

343. Archiv für Reformationsgeschichte. Beiheft. Literaturbericht. XVII & XVIII. Redaktion : H. C. RuBLACK. Gütersloh, 1988 & 1989, 210 pp. ; 217 pp. Resp. 1159 (nrs. 952-966 betreffen de Nederlanden) en 967 (nrs. 806-813 betreffen de Nederlanden) nummers. 344. H. A. ÜBERMAN, Die Wirkung der Reformation. Probleme und Perspektiven. Stuttgart, 1987, 57-(3) pp. (lnstitut für europiiische Ge schichte Mainz. Vorträge, 80). 345. W. H. BEEKENKAMP (t), Toch protestanten ? - Antwerpen in de XVI/de eeuw(= nr. 771), pp. 101-109. 346. E. M. BRAEKMAN, Anvers - 1562: le premier synode des Eglises réformées. - Bulletin [de la] Société d'histoire du protestantisme beige, 1989 (mai), nr. 102, pp. 25-37. 347. J. VAN DEN BERG, The Synod of Dort in the Balance. - Dutch Review of Church History, 69, 1989, pp. 176-194. Dordrecht, 1618-1619. 348. A. WrGGERs, M. G. SPIERTZ & G. J. MENTINK, Gids voor de studie van reformatie en katholieke herleving in Gelderland (1500-1700). Bronnen aanwezig in het Rijksarchief in Gelderland. 2 dln. Utrecht, 1988, (2)-Lxn-591-(9) pp., Il kaarten. (Gidsen voor kerkhistorisch onder zoek, 4). In machineschrift. Sluit aan bij de publikatie vermeld in Lit. 1987, nr. 520. 349. H. T. M. RoosENBOOM, .Het stuck van de scholen ende school meesteren": enkele kanttekeningen bij het schoolreglement van 1655 in het gebied van de Generaliteit. ( Onderwijs in de Kempen). - Brabants heem, 41, 1989, pp. 48-58, 3 afb. 350. J. SPAANS, Haarlem na de Reformatie. Stedelijke cultuur en kerkelijk leven (1577-1620). 's-Gravenhage, 1989, 323 pp, ill. (Hollandse historische reeks, 11).

352 F. HENDRICKX

351. S. L. VERHEus, -Audi alteram partem"; Haarlemse martinisten, mennonisten en harminianen onder elkaar (1619-1650). - Geschiedenis, godsdienst, letterkunde (= nr. 96), pp. 90-97, 1 afb.

352. F. A. VAN LIEBURG, Eswijlerianen in Holland (1734-1743). Kerk en kerkvolk in strijd over de "Zielseenzame meditatiën" van Jan Willemsz. Eswijler (circa 1633-1719). Kampen, 1989, 215 pp., ill. 353. J. VAN DEN BERG, Kenterend getij : Leidse theologen en re monstrantisme, met name in de achttiende eeuw. - Geschiedenis, godsdienst, letterkunde(= nr. 96), pp. 178-185.

354. W A. J. MuNrnR, Enkele wederwaardigheden van de Waalse Gemeente te Maastricht gedurende de Stµatse Tijd (1632-1794). - Nederlands archief voor kerkgeschiedenis, 69, 1989, pp. 195-237. 355. · M. LANGELAAR, Drie eeuwen lutheranisme in Naarden-Bussum. Naarden, 1983, (2)-109 pp. In machineschrift.

356. Biografisch lexicon voor de geschiedenis van het Nederlandse protestantisme. Redactie : D. NAUTA e. a. III. Kampen, 1988, 427-(1) pp, Dl. I verscheen in 1978, dl. II in 1983.

357. W HEIJTING, De catechismi en confessies in de Nederlandse Reformatie tot 1585 / The Catechisms and Corifessions of Faith in the Dutch Reformation to 1585. With a summary in English. I. Tekst. II. Afbeeldingen en registers. Nieuwkoop, 1989, rx-(1)-413 pp. ; v-(1)- 380 pp. (Bibliotheca bibliographica Neerlandica, 27 / 1-2). 358. De Nadere Reformatie en het Gereformeerd Piëtisme. [Door] T. BRIENEN e. a. 's-Gravenhage, 1989, 358-(2) pp. Nederland. Bundelt 9 bijdragen (vooral personalia), o. m. : C. ÛRAAFLAND, De Nadere Reformatie en het labadisme, pp, 275-346.

359. G. K. WAITE, From Apocalyptic Crusaders to Anabaptist Ter rorists: Anabaptist Radicalism after Münster (1535-1544). - Archive for Reformation History, 80, 1989, pp. 173-193, 1 kaart, 3 tab. Nederland.

360. P. J. BEGHEYN, s.j., Protestantse prediking te Nijmegen tijdens de Franse bezetting (1794). - Numaga, 36, 1989, pp. 38-39, 1 afb. 361. M. BACKHousE, Flemish Protestant Refugees in Sandwich in the 16th Century (1563). - Dutch Crossing, nr. 13, 1981, pp. 34-41, 1 afb., 1 kaart.

362. W BERGSMA, Calvinismus in Friesland urn 1600 am Beispiel der Stadt Sneek. - Archiv für Reformationsgeschichte, 80, 1989, pp. 252- 285.

363. A. DE GROOT, Het kusje: Samuel .Crellius op de grens tussen


socinianisme en piëtisme. - Geschiedenis, godsdienst, letterkunde (= nr. 96), pp. 186-195. S. Crellius was een Pools predikant die zich in 1727 (- ·r l 747) in Amsterdam vestigde. De vereniging van de ziel met de Heiland, de hemelse bruidegom, wordt bezongen in de symboliek van de kus. 364. W. BERGSMA, Laurens Dekelenkamp (1695-1775): een messias in de Friese wouden. Enkele documenten. - Nederlands archief voor kerkgeschiedenis, 69, 1989, pp. 238-247. 365. M. DE BAAR, .En onder 't hennerot het haantje zoekt te blijven": de betrokkenheid van vrouwen bij het huisgezin van Jean De Labadie (1669-1732). - Vrouwenlevens 1500-1850 (= nr. 321), pp. 11-43, 3 afb. 366. C. DE Joxo, John Forbes (c. 1568-1634), Scottish Minister and Exile in the Netherlands. - Dutch Review of Church History, 69, 1989, pp. 17-53. 367. M.H. QuAK, Daniël Hovens (1735-1795), doopsgezind voorganger en patriot. - Geschiedenis, godsdienst, letterkunde(= nr. 96), pp. 196- 199. 368. P. VISSER, .Siet den Oogst is Ryp": het fonds van de Waterlands doopsgezinde boekverkoper Claes Jacobsz. te De Rijp. - Geschiedenis, godsdienst, letterkunde (= nr. 96), pp. 98-108, 3 afb. Met een Lijst van [42 J uitgaven van Claes Jacobsz. op pp. 105-108. 369. 1. M. KITTELSON, Luther the Reformer. The Story of the Man and his Career. Minneapolis (Minn.), 1986, 333-(1) pp., 64 afb., 2 kaarten. 370. M. LIENHARD, La sainteté et les saints chez Luther. - La vie spirituelle, 143, 1989, pp. 521-532. 371. Philipp MELANCHTON, La Confession d'Augsbourg et l'Apologie de la Confession d'Augsbourg, Textes traduits du latin par P. JuNDT. Préface de P. CHAUNU. Paris, 1989, 566-(2) pp. Eerste Franse vertaling. 372. Philip Jacob SPENER, Pia Desideria. Il 'manifesto' del pietismo tedesco (1675). A cura di R. OscuLATI. Postfazione: P. Rrccx. Torino, 1986, 147-(5) pp., 8 buitentekstafb. (Riforma protestante nei secoli, 4). 373. G. WoLFF, Gerhard Tersteegen: christozentrische Mystik in der evangelischen 'Iradition. - Geist und Leben, 62, 1989, pp. 424-432. 374. G. HAMOEN, Arnoldus Van Laeckervelt, de eerste en laatste predikant van Oudheusden (1671-1676). - Met gansen trou, 39, 1989, pp. 1-4, 1 afb. 375. W. DIJKSTRA, Gisbertius Voetius Heusdanum (1589-1676): ,,Cleijn van stature, in 't examen clouck". - Met gansen trou, 39, 1989, pp. 33- 41, 8 afb.

,,, ]_

354 F. HENDRICKX

E. Contra-Reformatie. XVIde-XVIIde Eeuw

376. WL. BRAEKMAN, ,,Disorders ende corifusien" bij de kermispro cessie te Aalst in 1677. - Het Land van Aalst, 41, 1989, pp. 19-25. 377. C. DE CLERCQ (t), Kerkelijk leven. - Antwerpen in de XVI/de eeuw(= nr. 771), pp. 27-68.

378. K. DE RAEYMAECKER, Aspecten van de Contrareformatie te Antwerpen in de zeventiende eeuw. - Antwerpen in de XVIIde eeuw (= nr. 771), pp. 69-99, tab.

379. H. DE RIDDER-SYMOENs, Het onderwijs te Antwerpen in de zeventiende eeuw. -Antwerpen in de XVIIde eeuw(= nr. 771), pp. 221- 250, tab.

380. P. G. B. Trnsssx, Het ontstaan van een nieuw schoolreglement te Bergen, aan het einde van de zeventiende eeuw. - De Maasgouw, 108, 1989, kol. 134-142, 1 afb.

381. M. THERRY, Het gestrande huwelijksbootje in de 17de eeuw: aanvragen tot scheiding van tafel en bed of tot ongeldigverklaring van het huwelijk, ingediend bij de Brugse officialiteit van 1615 tot 1690. - Handelingen van het Genootschap voor geschiedenis, 126, 1989, pp. 5-56. 382. A. Cur.o r (t) & P. LAMBRECHTS, Dix pouillés des conciles de Chátelet et Thuin (1627-1639). - Bulletin de la Commission royale d'histoire, 154, 1988, pp. 63-90.

383. J. BUNTINx, Geschil tussen de stad en de pastoors van Diksmuide over de kosten van begrafenissen en toedienen van sacramenten (1563). - Handelingen van de Koninklijke Commissie voor geschiedenis, 154, 1988, pp. 227-238, 1 buitentekstafb.

384. A. DEBWN, Les examens pour l'admission aux cures dans !'ancien diocèse de Liège (suite). - Leodium, 74, 1989, p. 20. Juli-oktober 1654.

385. 0. HENRIVAUX, Les écoles dominicales de Mons et de Valenciennes et les premiers catéchismes du diocèse de Cambrai. - Religion, mentalité et vie quotidienne (= nr. 141), pp. 129-145. 386. Les débuts de la Réforme catholique dans les Pays de langue française (1560-1620). Hommage à Pierre Marot et à René Taveneaux. Actes du colloque de Nancy-Saint-MihieI 27, 28, 29 mai 1989, organisé par Ia Société d'histoire reiigieuse de Ia France et Ie Groupe de recherche sur Ia vie religieuse en Lorraine. Avant-propos: L. CHATELLIER & M. VENARD. - Revue d'histoire de l'Eglise de France, 75, 1989, pp. 5-213. Bundelt 24 bijdragen verdeeld over 3_ thema's : I. ,,Rome et les évêques réfor mateurs" (o. a. L. E. HALKIN, Réforme catholique et police ecclésiastique dans la principauté de Liège au XVIe siècle, pp. 21-33; B. ARDURA, o. praem., Un


j

précurseur de la Réf arme catholique en Lorraine : Nicolas Psaume, évêque et comte de Verdun (1548-1575), pp. 35-43; M. VENARD, Les rapports de visites 'ad limina' des évêques de Lorraine (1585-1620), pp. 61-75) - II. ,,Les clergés séculier et régulier, et l'esprit de la Réforme" (o. a. V. ANGEID, Le recrutement des séculiers à Paris (1560-1620), pp. 79-91, ill.; G. CHAIX, Contributions cartusiennes aux débuts de la Réforme catholique dans .les Pays de langue française (1560-1620), pp. 115-123, 1 kaart; G. M1cHAux, Une fondation tridentine: la Congrégation bénédictine de Saint-Vanne, pp. 137-148) - III. "La vie religieuse et son expression artistique" (o. a. J. HENNEQUIN, Images et spiritualité chez saint François de Sales, pp, 151-157; L. CHATELLIER, Les premières congrégations mariales dans les Pays de langue française, pp. 167- 176, 1 kaart). 387. G. ScHOONAERT, Zondagsscholen in de kiem gesmoord (1578). - Aan de Schreve, 19, 1989, pp. 15-20, 2 afb. Poperinge. 388. P. LAMBRECHTS, Dix pouillés des conciles de Statte et Florennes (1627-1639). - Bulletin de la Commission royale d'histoire, 154, 1988, pp. 239-283. 389. W. L. BRAEKMAN, Zeventiende-eeuwse didactische gedichten van een schoolmeester uit het Waasland. - Volkskunde, 90, 1989, pp. 1-20, 1 afb. Uitgave van didactische en morele wijsheden naar hs. Gent, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, 905. 390. D. V ANDE ÜAER, Het overlijden en de nalatenschap van Jacobus Bach (16 augustus 1656). - Museumstrip, 16, 1989, pp. 10-14. Deze van Keulen herkomstige geestelijke werd in 1649 benoemd tot president van het Leuvense College van Mylius, ook Luxemburgs College geheten ; in 1652 verwierf hij de prebende van het voorzangersambt (cantoria) in het kapittel van de Sint-Pieterskerk te Leuven. 391. P. LAUWERS, Petrus Corten. - Dat Stedeken Peer, 20, 1989, nr. 2, pp. 3-14. Diestenaar, omstreden pastoor van Peer tussen 1608-1646. 392. L. F. W. ADRIAENSSEN, Een Mechelse pastoor ten onder in de Waddenzee : de oecumenische en economische avonturen van pater Christiaen De Cort. - Handelingen van de Koninklijke Kring voor oudheidkunde, letteren en kunst van Mechelen, 92, 1988, pp. 105-116, 2 afb. Oratoriaan. 393. Maria Petyt en haar autobiografie. Aanhangsel 11-15. - Avond. Contactblad van de Associatio Sacerdotum Emeritorum, 19, 1989, nr. 1, pp. 6-11 (Aanhangsel 11-12); nr. 3, pp. 15-19 (Aanhangsel 15); nr. 5, pp. 10-14 (Aanhangsel 13-14 ). Gebloemleesd door L. Devloo, de verantwoordelijke uitgever van Avond. Vervolg op Lit. 1988, nr. 457.


394. A. HAMILTON & C. L. HEESAKKERs, Bernardus Sellius Novio magus (c. 1551-93), proof-reader and poet. - Quaerendo, 19, 1989, pp. 163-224, 8 afb. Betreft o. m. de spiritualiteit van zijn enig werk Emblemata sacra. 395. Johannes STALPAERT VAN DER WrnLE, Acht geestelijke liederen / Eight Religious Songs. Introduced and translated by P. J. LARGE. - Dutch Crossing, nr. 31, 1987, pp. 100-125. Studeerde rechten in Leiden en Orléans, theologie in Leuven en Rome. Van 1613 tot aan zijn dood in 1630 was hij aartspriester van Rijn- en Delftland. Hij verbleef te Delft, waar hij de klopjes hervormde en een schuilkerk in het begijnhof bouwde.

396. M. J. MARINUS, Laevinius Torrentius als tweede bisschop van Antwerpen (1587-1595). Brussel, 1989, 251 pp., portr., 2 kaarten, tab. ( Verhandelingen van de Koninklijke Academie voor wetenschappen, letteren en schone kunsten van België. Klasse der letteren, jg. 51, nr. 131 ). Met een Franse samenvatting. 397. L. VAN ACKER, Heer Boudewijn Van den Isere uit Ieper. Biekorf, 89, 1989, pp. 274-277. Kapelaan en koorkoster van de Ieperse St.-Maartenskathedraal (t 1608). 398. V. Anrcxx, De schilderijen van Lodewijk Van der Ghinste, Kortrijk 1692. - Biekorf, 89, 1989, p. 186. 399. R. CASTELAIN, Arent Van Dorpe, pastoor van Wortegem en zijn milieu (16de eeuw). - Jaarboek van de geschied- en heemkundige Kring .i» Gaverstreke", 17, 1989, pp. 538-541, 1 genealog. tab. 400. J. W. J. BURGERS, The Library of Johan Van Hogelande. - Quaerendo, 19, 1989, pp. 48-82, 1 facsim. Deken en schatbewaarder van het Utrechtse St.-Mariakapittel (ca. 1515-1578). 401. J. ANDRIESSEN, s.j., Nog drie Nederlandse .Stabat Mater": vertalingen uit de 17de en de 18de eeuw. - Ons geestelijk erf, 63, 1989, pp. 155-169.

402. A. KEERSMAEKERs, Een onbekend contrareformatorisch liedboek ,,Trivmphvs Iesv ojt Godliicke Lof-sangen", - Ons geestelijk erf, 63, 1989, pp. 385-416. Door een religieuze van het Lierse tertiarissenklooster Sion (1633).

F. In verband met het Jansenisme

403. Lexicon pseudonymorw:n Jansenisticorum. Répertoire de noms d'emprunt employés au cours de l'histoire du jansénisme et de l'anti jansénisme. Composé par J. A. G. TANS e. a. Leuven, 1989, 224 pp. (Jnstrumenta theologica, 4).

404. L. CEYSSENS, o.f.m., La bulle "Vineam Domini" (1705) et Ie jansénisme français. - Antonianum, 64, 1989, pp. 398-430. Met de betrokkenheid in deze zaak van de Mechelse aartsbisschop Humbert Guillaume de Précipiano en van de Leuvense professor Jean-Libert Hennebel. 405. L. CEYSSENS, o.f.m., Nogmaals Jan Frans de/la Paille, baron van Nevele, en het jansenisme. - Ons Heem, 41, 1987, pp. 144-146. Zijn afwijzende houding tegenover de buitenmatige erfenisrechten van de jezuïeten bij zijn professie rond 1664 en zijn uittreding dientengevolge waren in die tijd een uitdrukking van jansenisme. 406. J. ÜRCIBAL, Jansénius d'Ypres (1585-1638). Paris, 1989, 358- (2) pp.

G. XVIIIde Eeuw

407. A. VAN DEN ABEELE, Fondsenwerving voor Brugse wezenschool (1773). - Biekorf, 89, 1989, pp. 322-323. 408. G. DEREGNAUCOURT & G. PALCZYNSKI, Prêtres et serments en Cambrésis. Notes sur le clergé paroissial du district de Cambrai et sur Martin-Joseph Bracq, curé de Ribécourt et député aux Etats généraux. - Revue du Nord, 71, 1989, pp. 921-934, 1 afb., 1 tab. 409. W. STEEG HERS & J. V ANNIEUWENHUYSE, De Gentse geestelijkheid en de verklaringen van onderwerping aan het Regime gedurende de Franse Tijd (1797-1804). - Vlaamse stam, 25, 1989, pp. 489-508. 410. P. JANS, De Latijnse scholen in de Kempen bij de overgang van het oud naar het nieuw regime. ( Onderwijs in de Kempen). - Brabants heem, 41, 1989, pp. 70-86, 3 afb., 1 kaart. 411. E. PuT, Het lager onderwijs in de Antwerpse Kempen tijdens de zeventiende en achttiende eeuw. ( Onderwijs in de Kempen). - Brabants heem, 41, 1989, pp. 59-69, 3 afb. 412. M. DE BRUYNE, Een eerstekommunieliedje in het teken van de doodsgedachte (Roeselare, 1773). - Ons Heem, 42, 1988, pp. 9-11. 413. L. PRENEEL, Kerk en Franse Revolutie in Vlaanderen. - Collationes, 19, 1989, pp. 131-155. 414. A. MILLET, Le culte clandestin en pays wal/on et les .Lettres tombées du ciel" (1797-1799). - Revue d'histoire ecclésiastique, 84, 1989, pp. 699-713. 415. W. L. BRAEKMAN, Een achttiende-eeuws liederenhandschrift uit West-Vlaanderen. - Volkskunde, 90, 1989, pp. 89-123, 1 afb. Overwegend van geestelijke aard. 416. E. VAN BLADEL, Julie Billiart (1751-1816): een leven getekend door de Franse Revolutie - Aggiornamento, 21, 1989, pp. 71-75, portr.

i~I

358 F. HENDRICKX

417. A. LowYcK, Een Frans- Vlaams priester in de verdrukking : Petrus Cornelius Blanckaert (1724-1799). - Avond. Contactblad van de Associatio Sacerdotum Emeritorum, 19, 1989, nr. 2, pp. 31-35; nr. 3, pp. 46-50.

418. R. VAN LAERE & A. WELKENHUYSEN, Een prijsboek van een Hasselts student te Luik (1790). - Limburg, 68, 1989, pp. 23-25, 1 afb. Betreft Petrus Mathias Brouwers (t 1839), rector van het Hasselts begijnhof (1807); die in het gymnasium te Luik, waar hij school liep, in 1790 de driedelige Ecole des moeurs van de oud-jezuïer Jean Baptiste Blanchard (pseudoniem van Duchesne) ten geschenke kreeg.

419., P. J. H. UBACHS, Kanunnik Corton wil weg bij Sint-Servaas. - De Maasgouw, 108, 1989, kol. 192-199, 1 afb. Verzoek van Nicolaas Corton van het Maastrichtse Sint-Servaaskapittel tot exclàustrane (1750-1751).

420. W. A. J. MUNIER, Een voorbeeld van maatregelen tegen onbe edigde pnesters in de Franse Tijd: de lotgevallen van Jan Jacob Cyrus, pastoor van de St. Catharina/ St. Matthijskerk te Maastricht. - Neder lands archief voor kerkgeschiedenis, 69, 1989, pp. 93-141. 421. J. ÜCKELEY, Het testament van Vincentius De Bavay, pastoor te Mollem. - Ascania, 32, 1989, pp. 37-39. 1672-1709 (t 1711).

422. J. G. M. VAN DEN HEUVEL, Een Brugse zwartzuster geboren te Nevele: Mary Roza Goethals (1742-1812). - Het Land van Nevele, 20, 1989, p. 142.

423. Liederenverzameling van pastoor Huys. [Door] L. V. A. - Bie korf, 89, 1989, p. 452. Felix Bernard Huys, pastoor te Ooigem (1756) en Wervik (1764). 424. A. MARTENS, Joanna Lamme en Joanna Martens, donatrices van een zilveren ampullenschaal en ampullen'aan de kerk van Hansbeke, anno 1745. - Het Land van Nevele, 20, 1989, pp. 235-246, 1 afb. 425. G. BOLLEN, Herman Liesens, pastoor te Uikhoven (1777-1809). - Limburg, 68, 1989, pp. 105-112, 1 afb.

426. R. DRIESEN, Petrus Jozef Triest, de Vincentius van Vlaanderen. - Aggiornamento, 21, 1989, pp. 23-29, portr., 1 afb. Brussel, 1760-1836. Hij is de stichter van vier congregaties: de Zusters van Liefde, de Broeders van Liefde, de Broeders van St. Jan de Deo, de Zusters van de Kindsheid Jesu.

427. J. B. Van Roo leert zijn volk bidden (1716-1797). Door L. D[E vwo]. - Avond. Contactblad van de Associatio Sacerdotum Emeri torum. 19, 1989, nr. 1, pp. 43-45.

428. J. Mooxs, Karel Van Velbrück, prins-bisschop van Luik (1772- 1784). - Het Oude Land van Loon, 43, 1988, pp. 93-115, 4 afb.


429. Y. LAMMERANT, Bruggelingen uit het dagboek van Joseph Ver plancke, Roomse pelgrim (1738). - Biekorf, 89, 1989, pp. 373-380. 430. P. LAUWERS, Een groot Perenaar : deken Petrus Laurentius Wilsens. - Dat Stedeken Peer, 20, 1989, pp. 4-11, 1 afb.· Pastoor van het begijnhof te Bilzen ( 1795-1801) en pastoor-deken van Peer ( 1815 / 1833 - t 1850). 431. H. DEMAREST, Twee eeuwen (paasfbiecht- en -communiebriefjes (1784-1983). - Volkskunde, 90, 1989, pp. 125-157, ill. 432. Education et pédagogies au Siècle des Lumières. Actes du colloque 1983 de l'Institut des sciences de l'éducation, Université Catholique de l'Ouest. Angers, 1985, 285-(2) pp., ill. Bundelt 18 bijdragen, o. m. : M. ÛRANDIÈRE, Regard sur l'enfant au Siècle des Lumières, pp. 29-48; J. DE VrGUERIE, Lapédagogie des Lumières considérée par rapport à son siècle, pp. 49-59, 1 afb. ; G. Lozo» DE CANTELM.I, Léducation selon Jean-Baptiste de La Salle: une conscience aiguë des besoins de son temps, pp. 133-164, 1 afb.; A. BouLEAU, Le Bref "Dominus ac Redemptor" (21 juillet 1773) ou la suppression ofjicielle de la Compagnie de Jésus, pp. 183-188; Y. ÛÉLÉBART, La pédagogie chrétienne de Jean-Michel Sailer (1751-1832), pp. 243- 254, 1 afb. 433. H. STORME, Gedrukte preekboeken : een verwaarloosde bron voor de geschiedenis van godsdienst, mentaliteit en dagelijks leven. Godsdienst, mentaliteit en dagelijks leven(= nr. 141), pp. 89-109.

H. Vroomheid buiten de Nederlanden

434. T. H. MARTfN, Los misticos alemanes en la Espaiia del XVI y XVII - Revista de espiritualidad, 48, 1989, pp. 111-128. Behoudens Joannes Tauler en Helwicus Teutonicus (Helwic von Germar, t 1370 ?), wel ruim geïnterpreteerd m. b. t. Henricus Herpen Ruusbroec. 435. C. SwrnTLICKI, Spanish Christian Cabala: The Works of Luis de Leon, Santa Teresa de Jesûs, and San Juan de la Cruz. Columbia (Mo.), 1986, xi-(1)-227 pp. Over Ruusbroec op pp. 171-172. 436. M.L. GoNDAL, Madame Guyon (1648-1717). Un nouveau visage. Paris, 1989, 303-(1) pp., portr., ill. (Textes, dossiers, documents, 12). 437. G. DuMEIGE, s.j., Bibliographie ignatienne. - Christus, 36, 1989, pp. 219-224, 487-491. 438. R. GARCfA MATEO, s.j., La 'gran mutacián' de Ifiigo a la luz del" Vita Christi Cartujano". - Manresa, 61, 1989, pp. 31-44. 439. R. GARCfA-VILLOSLADA, s.j., San Jgnacio de Loyola. Nueva biografia. Madrid, 1986, xix-1066-(2) pp. (Biblioteca de autores cristianos. Maior, 28).

11

1

1

/'

360 F. HENDRICKX

LITERATUURÓVERZICHT 1989 361

440. A. LoNGCHAMP, s.j., Petite vie d'Jgnace de Loyola. Paris, 1989, 125-(3) pp., 7 afb.

441. A. RAVIER, s.j., L'expérience de Dieu chez lgnace de Loyola. - Christus, 36, 1989, pp. 206-218.

442. M. Rmz JuRADo, s.j., San lgnacio de Loyola en 1988. Boletin bibliográjico. - Manresa, 61, 1989, pp. 173-182. 443. JEAN DE SAINT-SAMSON, La pratique essentielle de l'amour. Textes établis et présentés par M. Huor DE LoNGCHAMP & H. BwMMESTIJN, o.carm. Paris, 1989, 206-(2) pp. (Sagesses chrétiennes). 444. J. ARRAJ, Christian Mysticism in the Light of Jungian Psycho logy : St. John of the Cross and Dr. C. G. Jung, 2nd printing. Chiloquin (Ore.), 199-(9) pp.

445. H. BWMMESTIJN, o.carm., De natuur, het gelaat van de Beminde : Jan van het Kruis .. - Speling, 41, 1989, nr. 4, pp. 44-49. 446. San Juan de la Cruz : la Voz que clama ... Presentación : Carmelo Teresiano. Ubeda, 1984, (2)-154 pp. (Temas Sanjuanistas, 2). 447. D. SANDERLIN, Charity in the Dark Night of St. John of the Cross : The Human Experience of Union with God through Love. - Carmelus, 36, 1989, pp. 10-43.

448. P. GERVAis, s.j., Mystique et apostolat chez Marie de l'Incarnation. - Vie consacrée, 61, 1989, pp. 131-154.

449. P. GERVAIS, s.j., La mystique trinitaire de Marie de l'Jncarnation. - Nouvelle revue théologique, 111, 1989, pp. 481-499, 728-744. 450. Caritas PrncKHEIMER, Worte der Zuversicht: Novenen Büchlein, van (. .. ) und ihren Mitschwestern aus dem St. Klara-Kloster zu Nürnberg. Hg. von G. DEICHSTETTER, s.j. 2. Auflage. St. Ottilien, 1988, (10)-69-(1) pp., ill. Eerst verschenen in 1985.

451. M. L. CANEVA, o.c.s.o., A.-J. Le Bouthillier de Rancé: aspetti del suo insegnamento spirituale. La guida spirituale. - Cîteaux. Commentarii Cistercienses, 40, 1989, pp. 333-354. · 452. M. L. CANEVA, o.c.s.o., Rancé: un homme pauvre ?- Collectanea Cisterciensia, 51, 1989, pp. 89-100. Vertaald uit het Italiaans door M. Gendry, o.c.s.o. 453. A. J. KRAILSHEIMER, Rancé and the Trappist Legacy. Kalamazoo (Mich.), 1985, rx-(1)-151 pp. (Cistercian Studies Series, 86). 454. D. DE CouRCELLEs, Ecritures spirituelles de la conversion à la suite des Confessions d'Augustin : les exemples de Thérèse d'A vita et Pascal. - Recherches de science religieuse, 77, 1989, pp. 509-529.

455. V. LINCOLN, Teresa, a Woman. A Biography of Teresa of Avila. Edited with introductions by E. R1vERS & A. T. DE N1coLÁS. Albany (N. Y.), 1984, xu-(1)-440 pp. (Suny Series in Cultural Perspectives). 456. E. LoRENZ, Teresa von A vila - eine verwegene Leserin. - Slimmen der Zeit, 207, 1989, pp. 281-284. · 457. R. Rossr, Thérèse d'Avila. Traduit de l'italien par L. PoRTIER. Paris, 1989, 204-(4) pp. De Italiaanse versie verscheen te Rome in 1984. 458. 0. STEGGINK, o.carm., Aan de bron: Teresa van Avila, vrouw en mystica. Kampen, 1989, 114 pp., titelpl. (Mystieke teksten en thema's, 1). 459. M. M. LrTTLEHALES, i.b.m.v., Mary Ward, a Woman for All Seasons : Foundress of the Institute of the Blessed Virgin Mary. - Vox Benedictina, 6, 1989, pp. 374-411, 1 afb., portr.

I. Literaria 460. H. C. VAN BEMMEL, Toneel in Arnhem van 1500 tot 1565. - Wat duikers vent is dit(= nr. 85), pp. 121-138, 2 afb., 1 tab. 461. G. TouRNOY & H. Wrrroucx, Een meertalig Brugs vastenavond spel uit de zestiende eeuw. - Verslagen en mededelingen van de Konink lijke Academie voor Nederlandse taal- en letterkunde, 1988, pp. 313- 394, 8 facsim. 462. A. Lowncx, Nederlandstalige schrijvers en rederijkerskamers in Steenvoorde, in de Westhoek van de Nederlanden in Frankrijk. - Jaarboek Zannekin, Il, 1989, pp. 17-70, 32 afb. 15de eeuw-heden. 463. C. MoEYAERT, De schrijftaal van de Westhoek in Frankrijk. .Het spel van zeghen ende mirakelen van den H. Goedewardus" door L. J. Berreville, 1781. (Lexicon, 14). - De Franse Nederlanden, 14, 1989, pp. 225-236. 464. P. J. VERSTRAETE, Gijsbert Japicx, de prins van de Friese lite ratuur. - Jaarboek Zannekin, Il, 1989, pp. 127-138, 9 afb. 1603-1666. Bewerkte een 50-tal psalmvertalingen (Hymmelsch harp-luwd Davids psalmen). 465. C. C. DE BRUIN (t), Utenhove te Rooborst (1543): het keer punt in de gang van zijn leven. - Geschiedenis, godsdienst, letterkunde (= nr. 96), pp. 45-48. Rond de opvoering van het lutherse zinnespel De Evangelische Leeraer in het Kasteel van Rooborst (tussen Gent en Oudenaarde) in 1543. De Gentenaar Jan Utenhove (t 1565) wordt als de auteur beschouwd.

362 F. HENDRICKX

466. B. A. M. RAMAKERS, Maer en beroemt u niet ! Het eerste "Spel van Sinnen van dWerck der Apostelen" van Willem Van Haecht. - Wat duikers vent is dit(= nr. 85), pp. 145-164.

467. J. BECKER, De zwaan en de ganzen: Vondel en de calvinisten. Opmerkingen bij de ,,lnwyinge". - Spiegel der letteren, 31, 1989, pp. 226-235, 2 afb.

Vondels gedicht bij de inwijding van de remonstrantse kerk aan de Keizersgracht te Amsterdam (1630).

468. A. C. ScHUYTVWT, Catalogus van werken van en over Vondel gedrukt vóór 1801 en aanwezig in de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam. Met een inleiding van J. GERRJTSEN. Nieuwkoop, 1987, xxxu-290 pp, (Bibliotheca bibliographica Neerlandica, 25). 469. W THYS, Vondel et la France. A l'occasion du quatrième centenaire de la naissance à Cologne du dramaturge et poète néerlandais Joost Van den Vondel (1587-1679). Lille, 1988, 186-(4) pp., titelpl., 7 afb. ( Collection ULJ ).

470. M. A. ScHENKEVELD-V AN DER DussEN, Het probleem van de goddelijke inspiratie bij christen-dichters in de l 6de en 17 de eeuw. - Tijdschrift voor Nederlandse taal- en letterkunde, 105, 1989, pp. 182-200. 471. J. L. M. GrnLES & A. P. J. PLAK, Bibliografie van het Neder landstalig narratief fictioneel proza (1670-1700) / Bibliography of Prose Fiction written in or translated into Dutch (1670-1700). Ingeleid door L. R. PoL. Nieuwkoop, 1988, 229 pp., 25 facsim. (Bibliotheca biblio graphica Neerlandica, 24").

472. E. STRIETMAN, Teach yourself Art : The Literary Guilds in the Low Countries. - Dutch Crossing, nr. 29, 1986, pp. 75-94. 473. M. B. SMns-VELDT, De wijze herder: morele instructie in zeven tiende-eeuwse Nederlandse pastorale poëzie. - De nieuwe taalgids, 82, 1989, pp. 385-401.

474. A. BooNE, s.j., Over de zogenaamde naïviteit van de volksliederen in het algemeen en van de 15de en 16de eeuwse Maria-liederen in het bijzonder. - Oostvlaamse zanten, 64, 1989, pp. 223-234.

VI. - ORDEGESCHIEDENIS EN -SPIRITUALITEIT

A. Algemeen

475. Klosterleben im Mittelalter. N ach zeitgenössischen Quellen von Johannes BüHLER mit zahlreichen Abbildungen hg. von G. A. NARc1ss. Frankfurt am Main, 1989, 619-(5) pp. (lnsel Taschenbuch, 1135).


De tekst volgt de uitgave : J. BüHLER, Klosterleben im deutschen Mittelalter, nach zeitgenössischen Quellen. Mit 16 Bildtafeln, Leipzig, 1923. Maar de illustra ties werden opnieuw samengesteld, en de documenten en bibliografie aangevuld. 476. Groninger kloosters. Onder redactie van C. TROMP. Assen & Maastricht, 1989, (6)-120-(2) pp., 32 afb. ( Groninger historische reeks, 5 ; Publikaties van het Rijksarchief in Groningen, 6). Benedictijnen, cisterciënzers, premonstratenzers, kruisheren, johannieters, fran ciscanen, dominicanen, augustijnen. 477. Kloosters en kloosterlingen. [Door] J. A. M. HoEKX e. a. 's-Her togenbosch, 1983, (4)-144-(2) pp., ill. (Bossche bouwstenen, 6). 's-Hertogenbosch. In machineschrift. Over de periode vóór en na 1629 (capi tulatie), met uitloop tot de 20ste eeuw. 478. M. VAN DER PLAS, Abdijen in de Lage Landen en de mensen die er wonen. Met foto's van R. Ltrrz en een historische documentatie van Abt A. HosTE, o.s.b. Tielt & Baarn, 1989, 167-(1) pp., ill. 479. P. RuYFFELAERE, Kloosterhistoriografie in het graafschap Vlaan deren in de twaalfde eeuw. - Godsdienst, mentaliteit en dagelijks leven (= nr.141), pp. 33-46. 480. K. ELM, Mittelalterliches Ordensleben in Westfalen und am Niederrhein. Paderborn, 1989, 258 pp., ill. (Studien und Quellen zur westfälischen Geschichte, 27). Premonstratenzers, Cisterciënzers en Wilhelmieten (1) ; Bedelorden (Il) ; Devotio moderna en Kruisheren (111). 481. L. JANSSENS & E. PERSOONS, Kloosters in het Zoniënwoud (Hertoginnedal, Groenendaal, Rooklooster, Zevenborren en Ter Kluizen). Tentoonstelling in het Algemeen Rijksarchief van 3 juli tot 30 november 1989. Brussel, 1989, 67-(3) pp., ill. (Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën, 83). Samen werden 83 voorwerpen tentoongesteld. Met uitzondering van Hertogin nedal (Oudergem) dat een dominicanessenpriorij was, behoorden de andere priorijen aan de Windesheimse reguliere kanunniken/ essen (Ter Kluizen) van Sint-Augustinus. Zie ook: R. JACOBS, Kloosters in Zoniën, in Brabant, 1989 (oktober), nr. 7, pp. 27-31, 8 afb. 482. A. DE VoGüÉ, o.s.b., La lecture quotidienne dans les monastères (300-700). - Collectanea Cisterciensia, 51, 1989, pp. 241-251. 483. G. S. DAicHMAN, WaywardNuns in Medieval Literature. Syracuse (N. Y.), 1986, XVI-223-(1) pp., ill. 484. J. A. McNAMARA, The Ordeal of Community: Hagiography and Discipline in Merovingian Convents [and] The Rule of Donatus of Besançon. Translated by J. A. McNAMARA & J. HALBORG. Toronto, s. a. (na 1985), 77 pp., ill. (Peregrina Translations Series, 5). Donatus, bisschop van Besançon (t na 656), Regula ad virgines.

1 j

364 F. HENDRICKX

485. J. ÛYER, Monastic Psalmody of the Mi<idle Ages. - Revue bénédictine, 99, 1989, pp. 41-74.

486. Regole monastiche d'occidente. Introduzione, traduzione e note a cura di E. A. MELLA & C. FALCHINI della Communità di Bose. Magnano, 1989, 369-(3) pp. (Padri occidentali medievali ).

B. Afzonderlijke Orden Augustijnen

487. A. DE )\1EIJER, o.s.a., Bibliographie historique de l'0rdre de Saint Augustin (1985-1989). - Augustiniana, 39, 1989, pp. 189-392 (nrs. 5371-6686).

488. L. CEYSSENs, o.f.m., Le P Baudouin ab Housta O.S.A. et sa thèse soutenue à Saint-Trond en 1709. - Augustiniana, 39, 1989, pp, 474-482.

Begijnen ( en Geestelijke Dochters)

489. K. DEvocHT, Onze begijnhoven. Deurne, 1987, 80 pp., ill. Eigen uitgave.

490. W STEEGHERs, Overleden begijntjes en personen van het Groot Begijnhof Sint- Elisabeth te Gent afkomstig uit Lokeren. - Vlaamse stam, 25, 1989, pp. 481-483. Benedictijnen

491. B. DALMAu, Lèxic d'espiritualitat benedictina. Pröleg . J. M. SoLER I CANALs. Montserrat, 1987, 250 pp. (Subsidia monastica, 18). Begrippen en personen vanaf de Kerkvaders tot heden in één alfabetische volgorde.

492. W. VERLEYEN, o.s.b., Affligem en de contrareformatie onder Bene dictus van Haeften. - Ajfligem. Maandblad voor kultuur met mede delingen van het Kultureel Centrum, 21, 1988-1989, nr. 9, pp. 1-3. Vervolg en slot van Lit. 1988, nr. 551.

493. W VERLEYEN, o.s.b., De martelaren van de Abdij van Affligem. - Het Land van Aalst, 41, 1989, pp. 235-246. Werden in 1582 door de Geuzen vermoord: Hendrik Schorebroot, Petrus Brecpot, Johannes de Kempeneere, Willem Zegers, Hendrik de Corte en Willem van Ringelbergh. -

494. W VERLEYEN, o.s.b. (ed.), Necrologium van Ajfligem. - Eigen Schoon en de Brabander, 72, 1989, pp. 219-240 (2 afb.), 341-362 (2 afb.). 1-31 oktober.

495. W VERLEYEN, o.s.b., Relaties tussen de benedictijnen van Ajfligem


en de premonstratenzers van Ninove. - De Adbij van ( . .) Ninove (= nr. 571), pp. 49-55, 1 afb. 496. F. LocHNER, Un manuscrit de théorie musicale provenant d'Echternach (début du Xle siècle): Luxembourg, B. N., L21. - Scriptorium, 41, 1987, pp. 256-261. 497. Monasticon Beige. VII. Province de Flandre Orientale, l. Publié avec la collaboration de G. BERINGs, G. A. DECLERCQ, C. LEBBE & C. VAN SrMAEY. Liège, 1988, *157-(3) pp. Behandelt de Gentse Sint-Baafs- en Sint-Pietersabdijen, en de priorij van Sint Gaugericus te Haaltert. 498. M. GYSSELING, De oudste annalen van de Sint-Baafsabdij. - Jaarboek [van de] heemkundige Kring "De Oost-Oudburg"; 26, 1989, pp. 5-16. Gent. 499. G .. VAN BocKSTAELE, De Geraardsbergse St.-Adriaansabdij stuurt zijn novicen wel naar het Seminarie Generaal (1787). - Het Land van Aalst, 41, 1989, p. 195-197. 500. P. GEORGE, Les reliques de Stavelot-Malmédy. Nouveaux docu ments. Malmédy, 1989, 136 pp., ill. 501. W VERLEYEN, o.s.b., Dom Godefridus Pontanus (t 1623), prior van Neerwaver. - Vlaamse stam, 25, 1989, pp. 381-392. 502. W VERLEYEN, o.s.b., Dom Gislenus Stevens (1624-1648), monnik van de abdij van Affligem. - Het Land van Aalst, 41, 1989, pp. 87-97. Birgi ttij nen

503. E. MoREL, Geschiedenis van het klooster Sint Sixtus. - Iepers kwartier, 25, 1989, pp. 95-99 (wordt vervolgd). Westvleteren (1615). Cisterciënzers

504. J. L. MEULEMEÈSTER, 800 jaar Spermalie te Brugge. - Ons Heem, 41, 1987, pp. 6-12, 3 afb. Over deze voormalige cisterciënzerinnenabdij, heden bewoond door de Zusters van de Kindsheid van Maria ter Spermalie (sedert 1836), zie ook: Lit. 1986, nr. 876. 505. M. LEBEAU, o.cist., Chronologie de l'histoire de Cîteaux. Préface: R. ÜURSEL. Introduction: R. EuvRARD. Dijon, 1987, (2)-63-(1) pp., ill. 506. M. E. MoNTULET-HENNEAu, Une ère mouvementée à l'abbaye de Hocht: .iirannia et scandalo universale" (1609-1651). - Bulletin de l'Institut historique beige de Rome, 58, 1988, pp. 55-85, 1 plattegr.

' 1

Î

1

1

11

366 F. HENDRICKX


507. R. STALLEY, The Cistercian Monasteries of lreland. An Account of the History, Art and Architecture of the White Monks in Jreland from 1142 to 1540. London & New Haven, 1987, vn-(1)-295 pp., titelpl., 285 afb., 75 fig.

508. G. DE Moon, L ëconomie de Leeuwenhorst aux quinzième et seizième siècles. - Cfteaux. Commentarii Cistercienses, 40, 1989, pp. 314-332.

509. C. ÜBERT, Les lectures et les oeuvres des pensionnaires du Collège Saint Bernard. Jalons pour l'histoire intellectuelle de l'Ordre de Cîteaux à la fin du Moyen Age. - Cfteaux. Commentarii Cistercienses, 40, 1989, pp. 245-291.

Parijs. Uit de Nederlanden : Adrien de Budt (Ter Duinen), Barthélémy Beke (Ter Duinen), Baudouin de Boussu (Cambron), François Keysere (Ter Duinen), Gilles de Damme (Ter Duinen), Guillaume de Smidt (Ter Deest), Jean Brandon (Ter Duinen), Jean Sindewint (Ter Duinen), Jean de Weerde (Ter Duinen), Matthieu Pillaert (Ter Duinen), Nicolas d 'Audenarde (Ter Duinen), Richard d'Aduard (Aduard).

510. F. NEININGER, Konrad von Urach - Ein Forschungsprojekt. - Cîteaux. Commentarii Cistercienses, 39, 1988, pp. 345-349. Achtereenvolgens prior (1205-1209) en abt (1209-1214) van Villers (Brabant), vóór hij in 1219 kardinaal-bisschop werd van Porto en S. Rufina. 5ll. B. P. MAcGmRE, Taking Responsibility : Medieval Cistercian Abbots and Monks as their Brother's Keepers. - Cîteaux. Commentarii Cistercienses, 39, 1988, pp. 249-269.

512. A. MASOLIVER, El catálogo de los Abades Generales de Cister. -Analecta Cisterciensia, 44, 1988, pp. 172-189.

513. G. DuBY, L 'art cistercien. Paris, 1989, 212-(2) pp., 193 afb., 1 kaart. (Art référence). Eerste uitgave: Parijs, 1976 (Les grands bátisseurs, l). 514. L. LARENA, Legislazione Cisterciense nel ms. 83 de!la Biblioteca Conventuale di S. Francesco di Bologna. - Analecta Cisterciensia, 44, 1988, pp. 3-17.

515. L. M. SuLLIVAN, Workers, Policy-Makers and Labor /deals in Cistercian Legislation (1134-1237). - Cfteaux. Commentarii Cistercien ses, 40, 1989, pp. 175-199.

516. R. DEGANcK, o.e.r., Marginalia to Visitation Cardsfor Cistercian Nuns in Belgium. - Cîteaux. Commentarii Cistercienses, 40, 1989, pp. 227-244. 15de-18de eeuw.

517. Les Moniales Cisterciennes. I. Histoire externe, 1. Jusqu'à la fin du XVe siècle ; 2. Du XVJe siècle à nos jours. Sous la direction de

Jean de la Croix Botrrox. Grignan, 1986-1987, 159-(1) pp., ill.; 214- (2) pp., ill. ; een losse Index des monastères cités (23 pp.). Uitgegeven door de "Commission pour l'histoire de l'Ordre de Cîteaux" (Abbaye Notre Dame d'Aiguebelle). 518. Les .Ecclesiastica Officia" cisterciens du Xllème siècle. Texte latin selon les manuscrits édités de Trente 1711, Ljubljana 31 et Dijon 114; version française; annexe liturgique, notes, index et tables. Ouvrage réalisé en collaboration par D. CHorssELET, o.c.s.o. & P. VERNET, o.c.s.o. Préface: J. Dtrsors, o.s.b. Reiningue, 1989, 621-(3) pp. + een losse Guide de lecture, 1 afb., 4 buitentekstafb., 1 graf., 5 plattegr., 1 tab. (La docu mentation cistercienne, 22). 519. M. P. HARLEY, A Fifteenth-Century Revelation of a Cistercian Nun. - Vox Benedictina, 6, 1989, pp. 120-127. Hampole, begin 15de eeuw.

Dominicanen

520. M. LAUWERS, Testaments inédits du chartrier des Dominicains de Liège (1245-1300). - Bulletin de la Commission royale d'histoire, 154, 1988, pp. 159-197. 521. S. P. WoLFS, o.p., Middeleeuwse dominicanessenkloosters in Nederland. Assen & Maastricht, 1988, xr-(1)-125-(1) pp., 13 afb., 1 kaart. ( Van Gorcum 's historische bibliotheek, 102). 522. A. M. HAAS, Die Beurteilung der "Vita contemplativa" und .uctiva" in der Dominikanermystik des 14. Jahrhunderts. - Arbeit, Mufie, Meditation (= nr. 143), pp. 109-131.

Franciscanen

523. F. CAEN-CLOET, De eerste clarissenstichting in Vlaanderen : Brugge (1255-1265). De Latijnse pauselijke bullen. - Franciscana, 44, 1989, pp. 123-137. 524. C. ScHMITT, o.f.m., La bibliothèque des Récollets de Diekirch (Luxembourg) à l'époque de la suppression (1793). - Archivum Franciscanum historicum, 82, 1989, pp. 166-182. Met vele Zuidnederlandse drukken. 525. H. ScHNEIDER, o.f.m., Kölnische Franziskanerprovinz von den Heiligen Drei Königen. Rundgang durch Vergangenheit und Gegenwart. 750 Jahre Bestehen. Düsseldorf, 1989, 55-(1) pp., ill. Schematisch overzicht. 526. De Minderbroeders en de Oude Leuvense Universiteit. Tentoon stelling Bibliotheek van de Faculteit der Godgeleerdheid, 20 oktober - 18 november 1989. Ed. F. GrsTELINCK e. a. Leuven, 1989, 71 pp., 11 afb. (Documenta libraria, 10).

,1

1

,1 Ij 'I

Il'

1

1 1

J

368 F. HENDRICKX

Na de inleiding van C. COPPENS, Armoede der wetenschap versus wetenschap der armoede: de franciscanen en het boek, pp, 11-21, zijn de tentoongestelde voorwerpen (70 nummers) verdeeld over drie rubrieken : ,,Incunabelen en werken van minderbroeders uit de periode 1200-1500" (pp. 23-30), ,,De minderbroeders te Leuven (1501-1700)" (pp. 31-59), ,,De boekencollectie van Vaalbeek" (pp, 61- 71).

527. A. WnFFELs, Oorsprong en totstandkoming van de Interpretatieve Verklaring van 18 november 1782, betreffende de onafhankelijkheid van religieuze orden. Het overheidsoptreden in de interne geschillen van het Iers minderbroederscollege te Leuven tijdens de hervorming van Jozef Il - Franciscana, 44, 1989, pp. 105-119.

528. Minderbroederskloosters in de Zuidelijke Nederlanden. Klooster lexicon. [Afl.] 47. Mechelen. [Door] J. BAETENs, o.f.m. - Franciscana, 44, 1989, pp. 3-62.

529. A. CLABOTs, De "Minnebroeders- of Paterscaemer" te Overijse. - Zoniën, 12, 1988, pp. 173-179.

Voortgezet door DEz., Een voorloper van de "Paterscaemer" te Overijse, in Zoniën, 13, 1989, pp. 51-52. Tussen 1652-1764 konden de minderbroeders te Overijse beschikken over logies in privé-woningen. 530. K. DIGNEF, Handschriften in franciscaans bezit. [Tentoonstelling in het] Museum Vlaamse Minderbroeders van 20 oktober 1989 tot 14 januari 1990. Sint-Truiden, 1989, rv-(1)-47-(2) pp., 5 buitentekstafb. In machineschrift. In het bijzonder bewaard in het Instituut voor Franciscaanse Geschiedenis, ondergebracht in het Sint-Truidense minderbroedersklooster. Valt uiteen in twee gedeelten : (grotendeels) liturgica en devotieboeken. 531. H. Ooxrs, o.f.rn., Minderbroeders-musea te Sint-Truiden. - Franciscana, 44, 1989, pp. 138-158, 4 afb.

532. R. NrcKEL, Minoriten und Franziskaner in Westfalen vom 13. bis zum 17. Jahrhundert - Darstellung und Bibliographie. - Fran ziskanische Studien, 71, 1989, pp. 235-325, 35 afb. (SchluB folgt), Vervolg op ui. 1988, nr. 605.

533. R. DENAYER, De brief van Lipsius aan Arno/dus ab Ischa. Zoniën. Beiersblad, 11, 1989, pp. 75-76. Vertaald door B. De Troeyer, o.f.rn.

534. B. DE TROEYER, o.f.m., Arno/dus ab Ischa. - Zoniën. Beiersblad, 11, 1989, pp, 66-74, portr.

535. C. FRuGoNr, Die Träume in der "Legende der drei Gejährten". - Träume im Mittelalter (= nr. 169), pp. 73-90, 1 afb. Leo, Angelus en Rufinus, alle drie medebroeders van Franciscus. 536. G. EPINEY-BURGARD, Henri Herp: de la Dévotion moderne à l'observance franciscaine. - La Dévotion moderne dans les Pays (..) rhénans (= nr. 225), pp. 89-96.


537. B. DE TROEYER, o.f.m., De Brusselaar P Cornelius Thielmans, reanimator van het franciscanisme tijdens de Contrareformatie. - Franciscana, 44, 1989, pp. 63-104, 9 afb. Vervolg op Lit. 1988, nr. 608. 538. T. DE Azconx, o.f.m.cap., El capitulo genera[ de la Orden capuchina de 1678. - Collectanea Franciscana, 59, 1989, pp. 23-67, 351-394. 539. H. R. RoGGEN, o.f.m., Over Penitentenorde, Derde Orde en Franciskaanse Lekenorde. - Franciscaans leven, 72, 1989, pp. 156-167. 540. HENRI DE SAINTE-MARIE, o.s.b., Présence de la Règle bénédictine dans la Règle de sainte Claire. - Archivum Franciscanum historicum, 82, 1989, pp. 3-20. 541. G. P. FREEMAN, Supra Montem: hoe de regel van 1289 voor de penitenten tot stand kwam. - Franciscaans leven, 72, 1989, pp. 145- 154. 542. Supra Montem: vertaling van de officiële Regel voor de Penitenten uit 1289. Vertaling en toelichting door G. P. FREEMAN. - Franciscaans leven, 72, 1989, pp. 97-111.

Jezuïeten

543. La Bulle de fondation de la Compagnie de Jésus (1540). Présen tation et notes par A. DEMOUSTIER. - Christus, 36, 1989, pp. 476- 486. 544. G. SCHEERDER, o.s.c., De Contrareformatie te Rotterdam: de Leeuwenstraatse statie van de Paters Jezuïeten 1610-1708-1800. Rotter dam, 1988, 147 pp., ill. (Historische Publicaties Roterodamum. Grote reeks, 34). 545. F. NEUNER, Der Einjluj3 der Devotio moderna und der rheinisch jlämischen Mystik auf die Spiritualität des Petrus Canisius (1521-1597). Diplomarbeit zur Erlangung des Magistergrades an der Theologischen Fakultät der Universität Innsbruck. Innsbruck, 1989, 173 pp., portr. In machineschrift.

Kanunniken en Kanunnikessen (Reguliere)

546. F. VANHOOF, De abt van Sint-Geertrui en de kerkwijding van het klooster Sint-Niklaasberg te Aarschot in 1505. - Het Oude Land van Aarschot, 24, 1989, pp. 59-79, 6 afb. 547. L. VAN BELLEGHEM, Strijd om de macht over de Abdij van Cantimpré te Bellingen in de 17de eeuw. - Het Oude Land van Edingen en omliggende, 17, 1989, pp. 325-326.

1 1

J

!i 1

1

il 1

l 1

1

'1

370 F. HENDRICKX


Onenigheid tussen de Franse en Brabantse victorijnen over de vestiging van de zetel van de (door de Franse troepen in 1580 vernielde) abdij van Cantimpré in de priorij van Bellingen, beide gelegen in het bisdom Kamerijk. 548. B. vox ScARPATETTI, Le Chapitre de Windesheim aux Iimites de la Conjédération Helvétique (1462-1525): une rencontre difficile. - La Dévotion moderne dans les Pays ( .. ) rhénans (= nr. 225), pp. 119-128. 549. N. GEIRNAERT, Geen regulierenklooster in Izegem. - Biekorf, 89, 1989, p. 194. Antwoord op Lit. 1987, nr. 823. 550. F. RAPP, Les chanoines de Windesheim dans Ie diocèse de Stras bourg. - La Dévotion moderne dans les Pays ( .. ) rhénans (= nr. 225), pp. 111-118.

Karmelieten

551. P. MARTENS, o.cart., De teresiaanse Karmel, VIII. De eliaanse en mariale traditie. - Innerlijk leven, 43, 1989, pp. 42-55, 118-128; IX. Neergang en heropstanding. - L.c., pp. 366-373, 444-453. 552. ANNE DE SAINT-BARTHÉLEMY (1549-1626), Autobiographie, d'après lëdition critique publiée en 1981 par Ie Père Julián Urkiza, o.c.d. du manuscrii autographe conservé au Carmel d'Anvers. Introduction et notes par [J.J URKIZA, o.c.d. Traduction française par P. SÉROUET, o.c.d. Gent & Antwerpen, 1989, 211 pp., 10 afb. Bestaat ook in een Nederlandse bewerking met een voorwoord door P. De Bois, o.carm. (Gent & Antwerpen, 1989, 213 pp.). Kartuizers

553. Analecta Cartusiana, N.S. 1-, 1989-, 154 pp., ill. In het vooruitzicht van het (mogelijk) naderende einde van de reeks Analecta Cartusiana (ed. J. HoGG, Berlin, 1970 en verder Salzburg, 1971-) werd onder dezelfde titel een halfjaarlijks tijdschrift gesticht door A. Girard, directeur van het in 1988 opgerichte Centre de recherches cartusiennes (Musée départementa1 d'art sacré) te Pont-Saint-Esprit. Naast artikels (met anderstalige summaria) worden recensies en mededelingen gepubliceerd in een Chronique et bibliographie. In dit eerste deel verscheen o. m. : J. HoGG, The Pre-Reformation Priors of the Provincia Angliae, pp. 25-59; C. MEYER, Le "Cantuagium" de Heinrich Eger van Kalkar et ses sources, pp. 113-134, 2 fig. ; een overzicht van de tot dusver verschenen studies in de reeks Analecta Cartusiana (pp. 85-101). 554. The "Chartae" of the Carthusian Genera! Chapter : Extra cts of the "Chartae" of the Carthusian Genera! Chapter for the Rhine Province (1609-1625), ed. with an introduction by C. DE BACKER; Dom Palémon Bastin's Extracts from the "Acta" of the Carthusian Genera! Chapter for the Provincia Angliae, Parkminster MS. B. 77, ed. by J. Hooo ; Ordinations of the Carthusian Genera! Chapter between the "Statuta

Jancelini" and the .Statuta Antiqua", ed. by J. Hooo. Salzburg, 1989, 136 pp. (Analecta Cartusiana, 100/21). 555. The Evolution of the Carthusian Sta tut es from the" Consuetudines Guigonis" to the "Tertia Compilatio". Documents. I. Consuetudines Gulgonis. Prima pars Statutorum antiquorum. II. Secunda pars Sta tutorum antiquorum. Tertia pars Statutorum antiquorum. Statuta nova. III. Tertia compilatio Statutorum Ordinis Cartusiensis. Repertorium Statutorum Ordinis Cartusiensis per ordinem alphabeti. IV. Priuilegia Ordinis Cartusiensis et multiplex confirmatio eiusdem. Nomina pro uinciarum et domorum Ordinis Cartusiensis. [Reproduced] by J. Hooo. Salzburg, 1989, 160 pp. ; rv pp. + pp. 161-322; IV pp. + pp. 323-510; IV pp. + pp. 511-630. (Analecta Cartusiana, 99). 556. Monasticon Beige. VII. Province de Flandre Orientale, 5. Publié avec la collaboration de J. DE GRAUWE. Liège, 1989, (4) pp. + pp. 889- 1131. Deze aflevering handelt uitsluitend over de kartuizers : Chartreuse du Bois-Saint M artin à Lierde-Saint-Martin, pp. 889-942; Chartreuse de Notre-Dame du Val Royal à Gand, pp. 943-1006. De resterende bladzijden bevatten het register op de persoons- en plaatsnamen van het ganse zevende deel (M. De Reu). 557. C. DE Vos, Het roemloze einde van de kartuizerpriorij te Sint Martens-Lierde. - Het Land van Aalst, 41, 1989, pp. 179-194, 1 afb., 2 tab. 558. G. VAN DIEVOET, D. VAN DEN AUWEELE & M. ÜOSTERBOSCH, Henricus de Piro en de Leuvense Universiteit (1428-1431). - Ex officina, 6, 1989, pp. 139-168, 7 afb. 559. K. ZEY, Geistliche Texte des Kölner Kartäuserpriors Johannes Reckschenkel (1525-1611). Transkription der Handschrift (1221/617 8°) der Stadtbibliothek Trier, mit einer biographischen Einleitung und einem Überblick über die von Reckschenkel verfaj3ten Schriften. Salzburg, 1989, (2)-m-(1)-117 pp., ill. (Analecta Cartusiana, 123). 560. Les Chartreux et Tart (XIVe-XVI/le siècle). Actes du Xe colloque international d'histoire et de spiritualité cartusiennes (Villeneuve-lès Avignon, 15-18 septembre 1988). Edités par A. GIRARD & D. LE BLÉVEC. Paris, 1989, 411-(5) pp., ill. (Collection Cerf-Histoire ). Bundelt 23 bijdragen, o.m. : D. LE BLÉVEC, Les chartreux et l'art (XIVe-XVIIIe siècle), pp. 11-16; B. DE MoNTGOLFIER & J. P. WILLESME, La chartreuse de Paris : son décor aux XVIIe-XVJJJJe siècles, pp. 117-135, 5 afb.; G. CHAIX, 'Les chartreux, l'art et la spiritualité en Allemagne, pp. 139-157, 3 afb., 1 graf., · 1 káart ; J. DE GRAUWE, Les ceuvres d'art des chartreuses de la .Provincia Teutoniae", pp. 193-206; J. HoGG, Les chartreuses anglaises : maisons et bibliothèques, pp. 207-228, 1 afb., 1 kaart, 1 plattegr. ; K. EMERY Jr, Fondements théoriques de la réception de la beauté sensible dans les écrits de Denys le Chartreux (1402-1471), pp. 307-324; A. Dsvxux, o.cart., Dom Le Masson et

1

1

1 !

372 F. HENDRICKX


l'architecture cartusienne, pp. 347-361, 1 afb. ; R. BERTRAND, Le "Monasticon" des chartreuses rêvées ? Les représentations des maisons de l'Ordre conservées à la Grande Chartreuse, pp. 363-380, 5 afb. ; D. 0. HuREL, Les chartreuses dans le "Voyage littéraire" de Dom Edmond Martène et Dom Ursin Durand, pp. 381-393.

561. Kartäuserliturgie und Kartäuserschrifttum. Internationaler Kon greB vom 2. bis 5. September 1987. 4 Bde. Salzburg, 1988 (I-III) & 1989 (IV), 192 pp. ; 159 pp., ill. ; 96 pp., ill. ; 165 pp., ill. (Analecta Cartusiana, II6/ 1-4).

In Pleterje. Bundelt 34 bijdragen, o. m. (1) : J. B. W1cKsTRoM, The Antiphons "ad psalmos" of Carthusian Lauds, pp. 7-33, 4 tab.; A. P. ÜRBAN, Das Latein und die lateinische Literatur im Lichte des asketischen /deals der Kartäuser, pp. 34-52 ; R. MAISONNEUVE, Les visions mystiques de Béatrice d'Ornacieux (1 1303 ?), moniale de la chartreuse de Parmenie, première prieure: de la chartreuse d'Eymeux, pp. 53-68 (vergelijkingen met Hadewijch) ; P. DINzEL BACHER, Marguerite d'Oingt und ihre "Pagina meditationum", pp. 69-100 - (II) : J. WEISMAYER, Dionysius der Kartäuser als Lehrer der Unterscheidung der Geister, pp. 5-27 ; J. Hoaa, A Middle English Verse Chronicle on the Foundation and Progress of the Carthusian Order, pp. 108-118, 1 afb. - (IV) : J. Hoaa, Adam the Carthusian's "De quadripartito exercitio cellae", pp. 20- 33, 1 afb. (herdruk van artikel vermeld onder nr. 252) ; G. ACHTEN, Die Kartäuser, Meister des Gebets im 15. Jahrhundert, pp. 85-94; J. Hoaa, Everyday Life in a Contemplative Order in the Fifteenth Century, pp. 95-109 ; J. Hoaa, The Ways of God to Man : The Carthusian Chronicle of Universa! History in Oxford Bodleian Library Ms. E. Musea 160, pp. 152-163 (met vermelding van Ruusbroec als prior van de Parijse kartuis op p. 161 !). Kluizenaars

562. V. Aarcxx, Een ermitage te Tielt. - Biekorf, 89, 1989, p. 170. 563. J. LECLERCQ, o.s.b., Solitude and Solidarity: Medieval Women Recluses. - Medieval Religious Wamen (= nr. 154), II, pp. 67-83. 564. P. J. F. RosoF, The Anchoress in the Twe!fih and Thirteenth Centuries. - Medieval Religious Wamen (= nr. 154), II, pp. 123-144. Kruisheren

565. A. RAMAEKERs (t), o.s.c., Petrus Blavier: een kort en krachtig generalaat (1648-1654). - Clairlieu, 47, 1989, pp. 37-99, 2 afb. Met zetel te Hoei.

Oratorianen

566. J. GHYSSAERT, Westvlamingen naar het Oratorium. - Vlaamse stam, 25, 1989, pp. 145-156.

P rem ons tra tenze rs

567. Acta et decreta Capitulorum Generalium 0. Praem. (1657-1738).

Ed. J. B. VALVEKENS (t), o. praem. & L. C. VAN Ducx, o.praem. - Analecta Praemonstratensia, 65, 1989, pp. 267-316 (editio textus). 568. H. JANSSENS, De premonstratenzer abdij van Averbode : ontstaan en vroegste ontwikkeling (1134-1190). Lth. Leuven, Katholieke Univer siteit: Departement Geschiedenis, 1988, xxxv-160 pp. 569. B. MERSCH, Het kloosterdomein van Averbode op Sint-Jansberg in Maaseik in de 12de eeuw. - Limburg, 68, 1989, pp. 53-59. 570. E. AERTS, De sekwestratie van de Brabantse premonstratenzer abdijen (1789) in de briefwisseling van de Rekenkamer. - Analecta Praemonstratensia, 65, 1989, pp. 246-272, 3 tab. 571. De Abdij van Sini-Cornelius en Sint-Cyprianus : 700 jaar pre monstratenzer/even te Ninove. Catalogus van de tentoonstelling Ninove 1-23 april 1989 [door de] Werkgroep Abdij Ninove. Ninove, 1989, 183 pp., 42 afb. De catalogus (100 nummers) wordt voorafgegaan door 14 bijdragen, waarvan wij hier citeren: J. VAN DER SPEETEN, Liber Reverendorum Dominorum ab anno 1690, pp. 11-15, 1 afb., 3 tab.; G. VANDE WINKEL, De Ninoofse abdij bibliotheek, pp. 16-22, 2 afb. (in bijlage een lijst van de Boeken uit de Ninoofse abdijbibliotheek met hun huidige bewaarplaats, pp. 21-22); A. VAN CAUDENBERG, Ninoofse handschriften uit de 12de en 13de eeuw, pp. 23-25 ; W. VAN DER KELEN, Het "Liber Miraculorum Ninivensium Sancti Cornelii Papae", pp. 32-40, 1 afb. (1184-1199); G. CRAENINCKX, Boudewijn van Ninove: exponent van de literaire cultuur in de abdij van Ninove, pp. 41-48, 2 afb.; M. NUYTTENS, Abten van Ninove in de Staten van Vlaanderen, pp. 56-58 (hierbij aansluitend een door M. Cock uitgegeven Lofdicht voor abt Ferdinandus Vander Haeghen bij zijn verkiezing tot lid van de Staten van Vlaanderen, 1721, pp. 59-60, 1 afb.); L. C. VAN Drrcx, o.praem., De internationale betrekkingen van Joannes David, abt van Ninove (1613-1636), pp. 61-76, 2 afb.; D. VAN DE PERRE, De begraaf plaatsen van de Ninoofse abten, pp. 77-84, 1 afb., 1 plattegr. Zie ook nrs. 495, 612 en 726. 572. F. BECUWE, Van toevluchtshuis tot abdij : grondinname en bouwgeschiedenis van de voormalige St-Niklaasabdij te Veurne in de 17de eeuw. - Handelingen van het Genootschap voor geschiedenis, 126, 1989, pp. 79-100, 1 afb., 3 plattegr. 573. B. ARDURA, o.praem., Nicolas Psaume défenseur de la Foi Catho lique. Deux "A vertissements" de l'évêque de Verdun. - Analecta Prae monstratensia, 65, 1989, pp. 87-121.

Ridderorden

574. J. A. MoL, .Friese vrijheid" in de Duitse Orde: de verhouding van het Friese klooster Nes tot zijn ordescentrum in Utrecht. - Archief voor de geschiedenis van de Katholieke Kerk in Nederland, 31, 1989, pp. 113-152, 4 kaarten,

1 1

1111

374 F. HENDRICKX LITERA TUUROVERZlCHT 1989 375

575. L 'enquête pontificale de 1373 sur l'Ordre des Hospitaliers de Saint Jean de Jérusalem. Publieé sous la direction de J. GLËNrssoN. I. L'en quête dans le prieuré de France, par A. M. LEGRAS avec la collaboration de R. FAVREAU. Introduction générale : A. LuTTRELL. Paris, 1987, x (2)-524-(4), (buitentekst)ill. + 24 pl. 576. The Hospitallers' .Riwle" (Miracula et Regula Hospita/is Sancti Johannis Jerosolimitani). Ed. by K. V. SrNCLAIR. London, 1984, xi.rx (3)-96 pp. (Anglo-Norman Texts, 42). De Anglo-Normandische versie van grootmeester Raymond du Puy's Regula (t ca. 1160) wordt uitgegeven volgens hs. Cambridge, Corpus Christi College, 405 (tussen 1300-1310). 577. Graven van tempeliers in Ieper ontdekt (1581). [Dooi] A. B. - Biekorf, 89, 1989, pp. 283-284.

Sepulcrijnen

578. P. PEKALSKI, c.r.s.s., De Reguliere Kanunniken van het Heilig Graf van Jerusalem. Uit het Pools vertaald door J. J. Muvs (t) & A. Hurro, o.s.b. Ingeleid door A. Hinro, o.s.b. Egmond-Binnen, 1989, (4)- 184 pp., ill. Oorspronkelijk verschenen in Krakow, 1867. Met als bijlage een "Lijst van de vroegere Heilig-Graf kloosters in de Nederlanden" (pp. 177-182). Wilhelmieten

579. C. VAN DE Wrsr., De Wilhelmieten : een verdwenen kloosterorde. Enkele archivalia (1491-1791). - Het Land van Beveren, 32, 1989, pp. 113-122. Reeds verschenen in Ons geestelijk erf, 61, 1987, pp. 264-276. Met toestemming van de redactie van l.g. tijdschrift hier opnieuw gepubliceerd, ,,omdat zij o. m. ook over het Wilhelmietenklooster van Beveren nieuwe bronnen blootlegt" (p. 113).

VII. - HEILIGEN EN HEILIGENVERERING

A. Algemeen

580. Bulletin des publications hagiographiques. - Analecta Bol landiana, 107, 1989, pp. 210-233, 438-456. 581. W. P. BALKENENDE, Niet onze goden : over heiligen en heiligen verering. Goes, 1989, 216 pp., 48 afb. 582. F. CHIOVARo, Typologie de la sainteté chrétienne. - La vie spirituelle, 143, 1989, pp. 425-435. 583. J. Dtrsots, o.s.b., La dévotion aux saints dans le peuple chrétien. - La vie spirituelle, 143, 1989, pp. 213-233.

584. G. CHEVAssu, o.s.b., Noms de saints et noms de lieux en France. - La vie spirituelle, 143, 1989, pp. 235-250. 585. R. Ruvs, Tot heil van mens en dier : populaire heiligen in het bisdom Gent. Gent, 1989, 183 pp., ill. 586. T. RENNA, Hagiography and Feminine Spirituality in the Low Countries. - Cîteaux. Commentarii Cistercienses, 39, 1988, pp. 285- 296. In het bijzondervolgens de 13de- à 15de-eeuwse (cisterciënzer) vitae: Aleidis van Schaarbeek ; Ida van Nijvel of van La Ramée ; Juliana van Cornillon, can.a. ; Beatrijs van Nazareth; Coleta van Corbie, o.s.cl. ; Lutgardis van Aywières ; Ida van Léau (Leeuw) of van La Ramée ; de Delftse begijn Gertrudis van Oosten. 587. J. Goosssxs, Middelnederlandse levens van Maaslandse heiligen. - Limburg, 68, 1989, pp. 35-52, 4 kaarten, 2 tab. 588. T. J. HEFFERNAN, SacredBiography: Saints and their Biographers in the Middle Ages. New York & Oxford, 1988, ix-(5)-333 pp. 589. A. VAUCHEZ, L'hagiographie entre la critique historique et la dynamique narrative. - La vie spirituelle, 143, 1989, pp. 251-260. 590. J. KüsTER, Heiligenjeste im Brauch : von Dreikonig bis St. Stephan. Mit vielen volkskundlichen Abbildungen. Freiburg im Breisgau Wien, 1988, 157-(3) pp. (Herder Taschenbuch, 1518). 591. Heiligen van de herfsttijd. Verhalen uit de "Legenda aurea" van Jacobus de Voragine over Sint-Michaël, Sint-Joris, Sint-Maarten en Sint-Nicolaas. Vertaling [uit het Duits]: P. VAN DER BuL. Zeist, 1985, 75-(3) pp., 4 kleurenafb. 592. C. WAcKENHEIM, Humanité et sainteté. - La vie spirituelle, 143, 1989, pp. 283-297. 593. P. MARAVAL, Le culte des images des saints dans Ie christianisme des premiers siècles. - La vie spirituelle, 143, 1989, pp. 261-268. 594. K. HEENE, Merovingian and Carolingian Hagiography : Conti nuity or Change in Public and Aims ? - Analecta Bollandiana, 107, 1989, pp. 415-428. 595. P. CoRBET, Les saints ottoniens. Sainteté dynastique, sainteté royale et sainteté féminine autour de l'an Mil. Préface : M. BuR. Sigmaringen, 1986, 288-(2) pp., 8 afb. (Beihefte der Francia, 15). 596. J. GERITS, Patroonheiligen van jagers en valkeniers. (Sprokke lingen rondjacht en wildstroperij). - Ons Heem, 43, 1989, pp. 175-177. Valkeniers : o. a. St.-Bavo van Gent.

11

376 F. HENDRICKX

B. Bijzondere

0. L. Vrouw

597. Marienlexikon. Hg. im Auftrag des Institutum Marianum Re gensburg E. V von R. BAUMER & L. ScHEFFCZYK. II. Chaldäer - Gréban. St. Ottilien, 1989, 704 pp., ill. Dl. I verscheen in 1988 : zie Lit. 1988, nr. 670.

598. N. PERRY & L. EcHEVERRfA, Under the Heel of Mary. London & New York, 1988, vm-(2)-434 pp.

599. M. SMEYERs, Het Marianum. Monumentaal getuige van een laat middeleeuwse devotie. - Meer schoonheid, 36, 1989, pp. 1-12, 5 afb. De gekroonde Maria met zonnestralen op een maansikkel, de demon vertrap pende en geheel omgeven door een krans van rozen.

600. D. VAN DER Scaoo-, s.rn.m., Mariaverering en Reformatie. - Tijdschrift voor liturgie, 73, 1989, pp, 302-305. 601. Jubelfeesten Hanswijk 1000. Gedenkboek. Geconcipieerd en sa mengesteld door E. GouvERNEUR m. m. v. A. lANs e. a. Mechelen, 1989, 141 pp., ill.

602. Schatten van de Virga Jesse. Tentoonstelling 12 augustus-31 ok tober 1989, Stadsmuseum Hasselt. Hasselt, 1989, (28) pp. In machineschrift. Een tentoonstelling (97 stukken) samengesteld uit de bestendige bruikleen van kunstwerken uit de kerkfabriek van Sint-Quintinus en Onze-Lieve Vrouw aan het Hasseltse Stadsmuseum (sedert 1982). 603. Virga Jesse. Tentoonstelling georganiseerd door de Generale Bank van 30 juni tot 27 augustus 1989. Samenstelling van de tentoonstelling: C. ENGELEN. Hasselt, 1989, 240 pp., 195 afb. N. a. v. het Virga Jesse-feest dat in Hasselt om de zeven jaar plaatsvindt. Met 2 artikels : J. K. STEPPE, Mariabeelden die hun hoofd en kind verliezen : madonna's en heiligen die herrijzen uit hun graf, pp. 13-40; R. A. E. ÛP DE BEECK, Antwerpen aan Maria: korte historiek van de openbare Maria-cultus in de kernstad, pp. 154-158. Zie ook: M. KENrs, Zevenjaarlijkse feesten te Hasselt, in Brabant, 1989 (juni), nr. 5, pp. 8-11, 6 afb.

604. B. ScHWERING, Ein Gnadenbild als Vorlage: ,,Maria Kevetaer' in volkstümlichen Darstellungen. - Volkskunst, 12, 1989, nr. 1, pp. 25- 30, 8 afb. 1642.

Anna

605. T. BRANDENBARG, Jan van Denemarken en Pieter Dorlant over de maagschap van de heilige Moeder Anna. Een vergelijkende studie. - Ons geestelijk erf, 63, 1989, pp, 201-244.

606. G. VANDE PuTrn, Sint-Anna te Overijse. - Zoniën, 13, 1989, pp. 70-81, 2 afb.


Bijhorend het artikel van R. DENAYER, Op zoek naar de Sint-Annakapel, I.c., pp. 135-145, 2 afb., 2 genealog. tab. 607. A. Bq_,LLAERT, &n 18-eeuwse verering van de heilige Anna in de kerk van Poesele. - Het Land van Nevele, 20, 1989, pp. 143-144. Antonius, abt

608. Antoniana. Driemaandelijks internationaal tijdschrift van de Vrien den van Sint-Antonius-Abt. Nrs. 25-28 & 29-32. Zonnebeke, 1988 & 1989, pp. 213-398, ill. ; pp. 399-544, ill. Met allerhande gegevens over de Antonius-verering en -iconografie, Zie ook : G. VERMEULEN, De West-Vlaamse schatkist der Antonius litanieën: de litanieën en devotieprentjes van Sint-Antonius-Abt in het bisdom Brugge. Een proeve tot iconografische interpretatie en tekstuele ontleding, pp. 215-236, ill. (vervolg op Lit. 1987, nr. 905) ; In., Scènes uit het Leven van de heilige Antonius Abt door Jan Wellens De Cock (1480-1528), Stedelijk Museum "De Lakenhal" Leiden. Iconografische beschrijving, iconografische interpretatie, iconologische interpretatie, pp. 357-382, 9 afb. G. VERMEULEN, Het bidsnoer in de iconografie van Sint-Antonius-Abt, pp. 405- 421, 21 afb.; In., Scènes uit het Leven van de H. Antonius Abt door de Meester van de Heilige Sippe (einde 15de eeuw), pp. 449-466, 12 afb., 1 fig. ; P. PLE TINCKX, Een mythologische benadering van de Verzoeking van Sint-Antonius Abt (Pieter Breugel), pp. 538-541, 1 afb.

Barbara

609. M. DE KREEK, De verering van de heilige Barbara in de Onze Lieve-Vrouwekerk te Maastricht. - Millennium, 3, 1989, pp. 32-50, 4 afb.

Brandaan

610. J. VAN Mrsato & J. II. WINKELMAN, St. Brandaan in de St. Janskathedraal te 's-Hertogenbosch. - Brabants heem, 41, 1989, pp. 1-4, 3 afb. Laatmiddeleeuwse muurschildering in het Nicolaaskoor van de St.-Janskathe draal.

Christina van Stommeln

611. G. BERS, Die Verehrung der seligen Christina van Stommeln in Jûlich vom 16. zum 20. Jahrhundert. Zur Kultgeschichte einer Volks heiligen. Jülich, 1986, (4)-92 pp. + 18 afb. (16 pp.), 2 losse druksels,

, l losse graf., 2 losse kaarten. (Veröfjentlichungen des Jülicher Geschichts vereins, 9).

Corneli us

612. M. MEGANCK, Cantus officii sanctorum Cornelii et Cypriani, patronorum abbatialis ecclesiae Ninhoviensis, primitus compositus circa

'i 'I

1


annum Domini 1150. Musa et arte V D. Damiani, canonici Norbertini praedictae ecclesiae, musici peretissimi, - De Abdij van ( .. ) Ninove (= nr. 571), pp. 26-31, 1 afb., muz. De titel van deze bijdrage is ontleend aan de Antwerpse druk van H. Aertssens uit 1692.

Co s m a s

613. W. DoBRAs, Kosmas und Damian : die Schutzheiligen der Arzte und Apotheker, und ihre Attribute. - Volkskunst, 12, 1989, nr. 2, pp. 66-71, 6 afb.

Cyprianus

Zie : Cornelius

Damianus

Zie: Cosmas

Dominicus (Zwevegem)

614. De drie heilige gebroeders. [Door] A. B. - Biekorf, 89, 1989, p. 451.

Betreft ook: Servulus (Wervik) en Symphoriaan (Deulsemonde). Drie Koningen

615. R. C. TREXLER, Träume der Heiligen Drei Könige. - Träume im Mittelalter (= nr. 169), pp. 55-71, l afb. Elfduizend Maagden

Zie: Ursula

Ermelindis

616. F. DoPERE, Zekerheden en vragen omtrent de identificatie van het l lde-eeuwse Sint-Ermelindisschrijn van Meldert. - Jaarboek van de geschied- en oudheidkundige Kring voor Leuven en omgeving, 29, 1989, pp. 47-69, 12 afb.

Gerlachus van Houthem

617. J. GERITs, Sint-Gerlach van Houthem, beschermheilige tegen ziekten van mens en dier. - Ons Heem, 41, 1987, pp. 69-94, 11 afb. Kluizenaar van het Geuldal tussen Valkenburg en Houthem (t 1164/65). Overzicht van de plaatsen in België en Nederland waar deze volksheilige wordt vereerd. Zie ook nr. 678.

Hubettus 618. J. GERITS, Sint-Hubertusverering te Wakkerzeel. - Meer schoon heid, 36, 1989, pp. 21-22. Mogelijk sedert het einde van de 15de eeuw.

Hugo van Cluny 619. A. H. BREDERO, De heiligverklaring van abt Hugo van Cluny en die van zijn voorgangers. - Tijdschrift voor geschiedenis, 102, 1989, pp. 173-188.

Joannes Berchmans

620. J. PHILIPPEN, Bestaat er een authentiek portret van Sint-Jan Berchmans? - Brabant, 1989 (april), nr. 3, pp. 34-38, 5 afb. 621. J. P. VAN Scnoora, s.j., Sint-Jan Berchmans. - Emmaüs, 20, 1989, pp. 77-80.

Josephus 622. A. AsBERG-SMALS, De verering tot Sint-Jozef - Waarheid en Leven, 21, 1989, nr. 3, pp. 12-13, 1 afb. In een historische context. 623. H. P. BERGERON, c.s.c., Saint Joseph dans la prédicationfrançaise au XVIIIe siècle (suite). - Cahiers de Joséphologie, 37, 1989, pp. 17-54. Vervolg en slot op Lit. 1988, nr. 714.

Lambertus

624. J. DEWINTER, Lovenjoel als bedevaartplaats van Lambertus. Oost-Brabant, 26, 1989, pp. 117-121, 2 afb.

Lidwina van Schiedam

625. J. HERMANS, Heiligen en hun roeping. Brugge, 1988, 71-(1) pp. ( Voorbeelden en voorsprekers). De vijfde en laatst behandelde heilige is "Lidwina van Schiedam : geroepen om te delen in het lijden van de Heer" (pp. 57-69). 626. Het leven van Liedewij, de maagd van Schiedam. De Middel nederlandse tekst, naar de bewaarde bronnen uitgegeven, vertaald en van commentaar voorzien. Door L. JONGEN & C. SCHOTEL m. m. v. J. FRANKEN. Schiedam, 1989, 164 pp., titelpl., 27 afb. 627. E. VAN DEN BROECK, Ballade van Si-Lidwien. - Sint-Luigart, 31, 1989, nr. 1, pp. 14-16. Ook ter ere van de heilige Lutgardis.


' Lutgardis van Tongeren

r~28. A. DEBOUTTE, c.ss.r., Korte legende der heyligen... - Sint Lutgart, 31, 1989, nr. 1, pp. 10-13, ill.

629. A. DEBOUTTE, c.ss.r., Priorin Lutgardis. - Sint-Lutgart, 31, 1989, nr. 3, p. 15.

Martinus van Tours

630. G. M. ÜURY, o.s.b., Saint Martin de Tours, l'homme au manteau partagé. Chambray-lès-Tours, 1987, 151-(7) pp.

Nicolaus van Myra

631. R. GHESQUIERE, Van Nicolaas van Myra tot Sinterklaas. De kracht van een verhaal. Leuven & Amersfoort, 1989, 239-(1) pp. (Davids fonds-Keurreeks, 180).

Radegundis van Poitiers

632. R. AIGRAIN, Sainte Radegonde. S. 1. (drukk. Parthenay), 1987, YI-157 pp.

Omslagtitel (geen titelblad). Werd blijkbaar ook reeds in het begin van deze eeuw gepubliceerd, want o. m. een tweede editie verscheen in 1918 te Parijs in de reeks Les Saints.

633. La riche personnalité de sainte Radegonde. Conférences et homé lies prononcées à Poitiers à l'occasion de XIVe centenaire de sa mort (587-1987). Avant-propos : M. GmLIDTEAu. Poitiers, 1988, 203-(5) pp. Telt 6 lezingen, o. a. : P. RrCHÉ, Sainte Radegonde et le monachisme féminin de son temps, pp. 17-34; E. R. LABANDE, Radegonde: reine, moniale et paci ficatrice, pp. 35-58 ; M. RoucHE, Le mariage et Ie célibat consacré de sainte Radegonde, pp. 77-98 ; P. EYT, La portée ecclésiale et publique de la sainteté, pp. 145-175.

Servulus (Wervik)

Zie : Dorninicus (Zwevegem)

Simetrius

634. A. PAmoux, Une vie inédite de saint Simètre de Lierneux (XIVe siècle). - Bulletin de la Commission royale d'histoire, 154, 1988, pp. 199-226. Simetrius was een Romeins martelaar uit de 2de eeuw.

S y m p h oriaan (Deulsemonde) Zie : Dorninicus (Zwevegem)

Ursula 635. P. SHEINGORN & M. THIÉBAUX, The Passion of St. Ursula and

the Eleven Thousand Virgins. - Vox Benedictina, 6 1989, pp. 257-292, 1 afb.

Waldetrudis

636. Sainte Waudru devant l'histoire et devant la foi. Recueil d'études publié à l'occasion du treizième centenaire de sa mort. Sous la direction de J. M. Cxucmss. Mons, 1989, 139-(5) pp., ill. Bundelt 9 bijdragen over leven, verering en iconografie van deze heilige.

Willibrordus

637. M. DE REu, Willibrord in Nederland: een mythe?- Handelingen der Maatschappij voor geschiedenis en oudheidkunde te Gent, N. R. 43, 1989, pp. 29-48, 1 kaart. Tegen de gedachtengang van wijlen archivaris A. Delahaye alsof Wiilibrord en de zijnen eerder in Frans-Vlaanderen zouden thuishoren. 638. T. G. A. HENDRIKSEN, Sint-Willibrord werkzaam op het continent. - Waarheid en Leven, 21, 1989, nr. 10, pp. 4-5, 2 afb. 639. Langs Willibrords wegen. [Catalogus van tentoonstelling in het] Museum Van Gerwen-Lemmens. Valkenswaard, 22 september tot 27 no vember 1989, 112 pp., 53 afb., 1 kaart. N. a. v. de herdenking van het feit dat het 1250 jaar geleden is dat de H. Willibrordus op 7 november 739 te Echtemach overleden is. Behoudens het Woord Vooraf door de conservatrice Ch. Van Gerwen-Lemmens wordt de cata logus (57 nummers) ingeleid door bijdragen over het Leven van St. Willibrord (pp. 11-18) en over de Iconografie van St. Willibrord (pp. 19-25). Gecommen tarieerd door P. THOBEN, St. Willibrord in beeld, in Brabantia, 38, 1989, nr. 9, pp. 17-19, 4 afb., 1 kaart. 640. M. MosTERT, Wat schreef Willibrord? - Madoc, 3, 1989, nr. 3, pp. 1-6, 1 afb.

Wivina

641. A. HuYSENTRUYT, De heilige Wivina van Groot-Bijgaarden volgens dokumenten uit de Xllde eeuw. - Eigen Schoon en de Bra bander, 72, 1989, pp. 327-328. Benedictines (fl 1103 / 1170).

VIII. - RELIGIEUZE VOLKSKUNDE

A. Algemeen

642. S. ToP, Volkskunde aan de K. U. Leuven. Academiejaren 1986- 1988. - Volkskunde, 90, 1989, pp. 37-57. We noteren slechts volgende twee licentiaatsverhandelingen : S. BAERTEN, Het Heilig Sacrament van Mirakel van de voormalige abdij van Herclcenrode.


Volkskundige en kunsthistorische studie, Dep. Archeologie en Kunstwetenschap, 1987 (pp. 37-38) ; D. ScHRIJVERs, Uitingen van de Mariadevotie te Zutendaal vroeger en nu. Een volkskundig onderzoek, Dep. Germaanse Filologie, 1988 (pp. 51-52). 643. S. VAN DEN EuNDE, Tijdschriftenschouw 1989/1-4. - Volkskunde, 90, 1989, pp. 69-88, 180-199, 261-280, 336-352. In totaal 1577 nummers. 644. Grundriss der Volkskunde. Einführung in die Forschungsfelder der europäischen Ethnologie. Hg. von R. W. BREDNICH. Berlin, 1988, 484-(4) pp. (Ethnologische Paperbacks). Bundelt 22 bijdragen, o. a. : C. DAxELMüLLER, Volksfrömmigkeit, pp. 329-351. 645. Volksfrömmigkeit: van der Antike bis zum 18. Jahrhundert. Hg. von H. C. EHALT. Wien & Köln, 1989, 266-(2) pp., ill. (Kulturstudien: Bibliothek der Kulturgeschichte, 10). 646. R. DASCOTTE, Bibliographie de la Région du Centre: dialectologie, ethnographie, folklore. Haine-Saint-Paul, 1989, (2)-117 pp. Tot en met 31 december 1988. In machineschrift. Voor een omschrijving van de Région du Centre, zie Lit. 1986, nr. 1087.

B. Bedevaarten en Devoties

647. Devotionalia. Periodiek voor verzamelaars van devotionalia. Nrs. 37-42 (= jg. 7) en nrs. 43-48 (=jg. 8). Eindhoven, Stichting Devo tionalia, 1988 & 1989, 183-(1) pp., ill. ; 215-(1) pp., ill. Nr. 37, pp. 4-11 afb.: G. A. P1EBENGA, De Heilige Maagd, Thomas Becket en de Middelnederlandse Marialegenden. - Nr. 38, p. 36, 1 afb. : P. J. LEM MENS, De korte geschiedenis der gekroonde O. L. Vrouwenbeelden van België (+ nr. 39, p. 64, 2 afb. / nr. 40, p. 96, 1 afb. / nr. 41, p. 124, 1 afb. / nr. 42, p. 152, 3 afb. / nr. 43, p. 4, 1 afb. / nr. 44, p. 40, 1 afb. / nr. 45, p. 80, 1 afb. / nr. 46, p. 112 / nr. 47, p. 148, 1 afb. / nr. 48, p. 186, 1 afb.) ; pp. 37- 39, 1 afb.: R. VAN DEN BRANDE, Beknopte geschiedenis van 0. L. Vrouw van Goede Wil te Duffel (sedert 1637). - Nr. 40, pp. 98-99, l afb.: D. GooREN, ss.cc., Onze Lieve Vrouw van Aduard; pp. 108-111, 2 afb.: G. A. VAN DER TooRN-PIEBENGA, De legende over het ontstaan van de apostolische geloofs belijdenis. - Nr. 41, pp. 142-145: De Heilige Stede (Hasselts devotieoord rond 1200). - Nr. 42, pp. 158-162, 4 afb. : P. VERMEEREN, o.s.a., Wijwatervaatjes vertellen verhaal. Nr. 43, pp. 29-33, 2 afb. : C. HouBEN, De Mantelmadonna en de Mantelmaria. Van hetzelfde kleed een mantel. - Nr. 44, pp. 63-66, 2 afb.: A. VAN DEN HEUVEL, Op een bidprentje staat een verhaal. - Nr. 45, pp. 84-88, 3 afb. : J. ZURING, Over de heilige Dimpna (+ nr. 46, p. 119, 1 afb). - Nr. 46, pp. 116- 119, 1 afb. : L. A. M. Goossens, o.f.m., De heilige Godfried van Mervel (een van de 19 Martelaren van Gorcum); pp. 132-134, 2 afb. : H. KooGER, Wonderdadige kruisen. I. Het kruis op de Stromberg [in Oelde] heil voor verlamden(+ nr. 47, pp. 154-156, 2 afb.: II. Het gaffelkruis te Coesfeld / nr. 48, pp. 187-189, 2 afb. : 111. Kaarsen voor het kruis in Bocholt). - Nr. 47, pp. 157- 158, 1 afb.: T. VAN DER AALST, Een nagenoeg onbekende internationale

bedevaartsplaats : Werbeek onder Retie (België); pp. 170-175, 3 afb. : G. A. VAN DER TooRN-PIEBENGA, De legende van Beatrijs; pp. 176-177, 1 afb.: D. GooREN, ss.cc., Sint Sura (overleden begin !2de eeuw te Dordrecht). - Nr. 48, pp. 190-191, 2 afb. : H. KooGER, Sint Machtus de Wonderdoener (Elten). 648. E. CuYPERS, Over een Aarschots pelgrimsinsigne. - Het Oude Land van Aarschot, 24, 1989, pp. 196. Vermoedelijk uit de periode 1450-1500. Aanvulling op het artikel vermeld in Lit. 1987, nr. 947. 649. A. M. KoLDEWEIJ, Karel de Grote-souvenirs uit Aken . .c___ Annus quadriga mundi (= nr. 83), pp. 116-128, 10 afb. Met een Engelse samenvatting. 650. D.P. J. WYNANDS, Geschichte der Wallfahrten im Bistum Aachen. Aachen, 1986, (14)-495 pp., ill. (Veröffentlichungen des Bischoflichen Diözesanarchivs Aachen, 41). 651. F. LEMMENS, Plaatsgebonden devoties in de Bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap te Antwerpen. Klapper op het bezit. Antwerpen, 1989, 195 pp. Pro manuscripto. 652. A. K. L. THIJS, Devotieprenten en geloofsbeleving : de rol van de Antwerpse produktie uit de 17de en 18de eeuw. - Oostvlaamse zanten, 64, 1989, pp. 235-252, 11 afb. 653. T. DE SuTTER, Volkskundige en / of folkloristische kalender uit Berlaar en omgeving. 3 dln. Berlaar, 1988, z. pag., ill. (Reeks Geschiedenis en heemkunde, 10, 11, 13). Dl. 1 : januari-april. Dl. 2 : mei-augustus. DL 3 : september-december. 654. Y. LAMMERANT, Pelgrims uit het bisdom Brugge naar Rome (1624-1790). - Vlaamse stam, 25, 1989, pp. 157-166. 655. J. L. MEULEMEESTER, Sacramentspanelen in Brugge. - Ons Heem, 43, 1989, pp. 3-8, 8 afb. Met een aanvulling l.c., p. 120 (Nieuwpoort). Beschrijving van een 19de-eeuwse situatie. De verering tot het H. Sacrament werd door paus Joannes XXII in 1317 gepromulgeerd. 656. A. KuETER, De springprocessie van Echternach. - Geest en leven, 66, 1989, pp. 257-261. Kadert in een themanummer over St.-Willibrordus (zie ook nr. 186). 657. M. CoRBANIE, Sint-Servaasommegang Grimbergen. Vrome ode aan waarden van weleer. - Brabant, 1989 (april), nr. 3, pp. 18-20, 7 afb. Sedert 1448. 658. J. MERTENS, Bedevaarten naar Laak (Houthalen), St.-Lenaarts (Brecht) en Opgrimbie (Maasmechelen) in 1579. (Sprokkelingen). - Ons Heem, 42, 1988, p. 219.

11

t

384 F. HENDRICKX

659. L. VAN BuYTEN, Publieke devotie (IJ. - Museumstrip, 16, 1989, pp. 56-60, 3 afb.

Publikatie met commentaar uit het iconografisch "P. De Craan-archief' van Leuvense kapelletjes en gevelbeelden.

660. J. PHILIPPEN, De Limburgse devotiemedail!es. Een bijdrage tot de religieuze numismatiek en de geschiedenis van de volksvroomheid. - Jaarboek van het Europees Genootschap voor munt- en penning kunde, 1988, pp. 131-179, ill.

661. Piété populaire en Namurois. Coordination de l'exposition: C. DEcocK-GouRDIN e.a. Namur, 1989, 157-(3) pp., ill. Tentoonstelling in het Maison de la Culture te Namen van 8 september tot 8 oktober 1989. Bundelt 17 bijdragen, o. m.: R. DEPASSE-LEMAIRE, Le culte marial à Namur, pp. 58-71 ; L. DELFossE, Les madones et autres statues religieuses habillées dans !'arrondissement de Namur, pp. 72-76; J. WrLLEMART, Dieu et les saints dans la parémiologie namuroise, pp. 78-85 ;_ M. J. BRAGARD HuMBLET & P. BRAGARD, Saints protecteurs et guérisseurs, pp. 86-94; J. BAUDHUIN, Les saints patrons des corporations namuroises, pp. 95-104; M. S. DuPONT-BoucHAT, Le culte de saint Joseph à Namur, pp. 105-116; J. RoMAIN, Le culte de saint Feuillen et de sainte Brigide, pp. 127-134 (Birgitta van Ierland); J. HocKAY, Le culte de saint Berthuin, pp. 135-148; M. PIROTTE, Le culte du Vieux Bon Dieu de Gembloux, pp. 149-153 (de Ecce Homo-figuur). 662. J. PrROTTE, Images des vivants et des morts. La vision du monde propagée par l'imagerie de dévotion dans Ie Namurois (1840-1965). Louvain-la-Neuve & Bruxelles, 1987, Lxxrv-418 pp. + xxxv pl. ( Univer sité Catholique de Louvain. 'Recueil de Travaux d'histoire et de philo logie, 6e série, fase. 34).

Besproken door P. Pos'r & J. HAHN, Verbeelding van vroomheid. Devotieprentjes als cultuurwetenschappelijke bron. Dossier uitgegeven bij gelegenheid van het symposion georganiseerd door de Katholieke Theologische Universiteit Am sterdam en het P. J. Meertens-Instituut (Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen) te Amsterdam op 3 november 1989, pp. 65-67; bovendien zijn in dit dossier nog twee andere reeds elders (zie aldaar) verschenen artikels opgenomen : P. Pos r, Iconisering of ontbeelding ? Enkele notities over de ont wikkeling van de beeldzijde van bidprentjes met de ikoon als invalshoek, pp. 5- 47, 18 afb. en A. VAN DER ZEIJDEN, Bidprentjes en doodsbeleving, pp. 48-64, ill.; op pp. 68-76 treft men een uitgebreide bibliografie over het onderwerp aan. 663. D. P. J. WYNANDs, Rhein-maasländische Wallfahrten des 19. Jahr hunderts im Spannungsfeld van Politik und Frömmigkeit. - Annalen des historischen Vereins Jür den Niederrhein, 191, 1988, pp. 115-131, 1 afb.

664. L. VAN AcKER, Op bedevaart naar Westrozebeke (1724-1726). - Biekorf, 89, 1989, pp. 115-117. Door landbouwer Pieter Pieters uit Noordschote. 665. W. GrRALDo, Volksdevotie in West-Vlaanderen. Brugge, 1989, 164 pp., ill.


666. M. WrnMANN, .De coronis". Zum Bedeutungswandel und zur Bedeutungsvielfalt eines Zeichens im religiosen und säkularen Volksleben. Frankfurt am Main, Bern & New York, 1987, (2)-267 pp., 21 afb. (Artes

'populares : Studia ethnographica et folkloristica, 12). 667. M. TAUCH, Das Zeichen/HS. Zu seiner Entstehung, Verbreitung, Interpretation und Verwendung. - Volkskunst, 12, 1989, nr. 4, pp. 5-9, 8 afb. 668. J. GERITS, Nogmaals het gebruik van twee kruisen in processies. (Sprokkelingen). - Ons Heem, 43, 1989, p. 123. Betekom (1619), Diest (1530) en Hoogstraten (1557). Gevolgd door enige informatie van dezelfde over Ook twee processiekruisen te Peer ? (ibid.). 669. L. BAVAY, Volksdevotie langs straten en pleinen. Enige praktische wenken voor het opstellen van een inventaris. - Ons Heem, 42, 1988, pp. 2-8, 6 afb. 670. J. PHILIPPEN, Van vestelkens en blazoentjes tot .vaentkens van pampier". - Ons Heem, 43, 1989, pp. 100-113, 12 afb. Een overzicht van vijf eeuwen traditie. 671. A. SwARTENBROEKX, Wijwatervaten, eeuwen devotie. [Met samen vattingen in het Frans, Engels en Duits]. Hasselt, 1989, 191-(1) pp., 276 afb. Worden besproken : het gebruik, de iconografie en de verschillende materialen (in het bijzonder de keramiek). Onder de registers treft men aan : een glossarium en een lijst van musea die wijwatervaten bezitten. Met een tentoonstellingsbro chure : Wijwatervaten. Tentoonstelling ingericht door A. SwARTENBROEKX i. s. m. ABB-Verzekeririgen en CERA-Spaarbank Hasselt, van 5 augustus tot 1 sep tember 1989, in het kader van de zevenjaarlijkse Virga Jesse-feesten, Hasselt, 1989, (12) pp. (slechts een overzicht van de tentoongestelde wijwatervaatjes).

C. Gebruiken en Toestanden

672. G. RENSON, De Gemeenschappelijke Armen en de Beurs der Zieken te Ha l l e. - Eigen Schoon en de Brabander, 72, 1989, pp. 323-326. 673. P. BoRREMANS, Een oud gebruik te S i n t-M a r t e n s L en n ik. - Het Oude Land van Edingen en omliggende, 17, 1989, pp. 291-293. Broodbedeling aan de armen van de parochie sedert 1533. 674. V. MEILLANDER, Ziel en doopsel van (on)geboren kinderen. Vier eeuwen dispuut. - Oostvlaamse zanten, 64, 1989, pp. 3-30, 5 afb. 17de-20ste eeuw. 675. K. PETIT, Les fous et la fête des f ous à M o n s aux XVe et XVIe siècles. - Anna/es du Cercle archéologique de Mons, 73, 1988, pp. 151-157, I afb.

'11"'

1, i

386 F. HENDRICKX

676. Volksgeneeskunde. - Ons Heem, 41, 1987, pp. 41-110, ill. Kafttitel met betrekking tot dit themanummer (afl. 2-3), waarvan het onder nr. 617 vermelde artikel deel uitmaakt. Zie ook onder de rubriek Sprokkelingen (pp. 95-110) o. m.: J. GERITs, Remedies tegen de pest (16de eeuw), pp, 95- 96 ; A. STROOBANTS, Heiligen als beoefenaars van de geneeskunde te Dender monde, pp. 98-99; J. GERITs, Reliekentoning en verering van O.-L.-Vrouw van Remedie te Gerdingen [bij Bree], p. 103 (13de-eeuws beeld); ID., Hasseltse kloosterzusters naar de geneeskrachtige baden van Aken (l 8de eeuw), pp. 103- 104 ; J. DAAMEN, Heiligenverering ten tijde van ziekte en onheil te Niel-bij As, p. 106; J. GERITS, St.-Apolloniaverering te Wijchmaal, p. 108; J. L. MEULE MEESTER, De H. Arno/dus en de volksgeneeskunde, pp. 108-109. 677. A. DEwurn, De vroede vrauwen (1551). - Biekorj; 89, 1989, pp. 184-186. Brug ge.

678. Gilde-sprokkelingen. - Ons Heem, 42, 1988, pp, 21-31; 43, 1989, pp. 214-222.

Overwegend samengesteld door hoofdredacteur Jan Gerits. Ons Heem, 42, 1988: betreft o. m. de Bouwelse Sint-Sebastiaansgilde (ca. 1600), de schuttersgilden van Bree (eind 16de eeuw), de St.-Sebastiaansgilde van Edegem (1512), de Sint Sebastiaansgilde van 's-Gravenwezel (begin 17de eeuw) en de Sint-Sebastiaans gilde van Guigoven (17de eeuw). Ons Heem, 43, 1989 : betreft o. m. de bespreking van nr. 688, de schuttersgilden in de fusiegemeente Asse (mogelijk 16de eeuw), de schuttersgilden van Beringen (16de eeuw), de Ieperse boogschuttersgilden (de St.-Jorisgilde in 1325, de St. Sebastiaansgilde in 1400), de bespreking van Lit. 1986, nr. 1134 (schuttersgilden van Kasterlee-Lichtaart-Tielen).

679. F. DRirnooMs, Sint-Sebastiaan, 363 jaar patroon van de B o u w e l s e Schuttersgilde. Historische schets van een verdwenen Kempische handboogschuttersgilde ! Bouwel, 1986, 156 pp., ill. Omslagtitel .De geschiedenis van de Bouwelse Sint-Sebastiaansgilde (1606-1969). 680. M. DE BONT, De Gilde van de H. Ambrosius of de Biegilde van Geel. - Jaarboek van de Vrijheid en het Land van Geel, 24, 1987, pp. 61-66. Gesticht in 1700.

681. M. STIJNEN, Enkele feiten uit de laatste jaren van de Geelse gilden. - Jaarboek van de Vrijheid en het Land van Geel, 24, 1987, pp. 67- 74, 2 afb. 1796-1847.

682. Schutters in H o l l a n d, kracht en zenuwen van een stad. Redactie: M. CARAsso-KoK & J. LEvY-VAN HALM. Zwolle & Haarlem, 1988, 425-(3) pp., ill.

Negen inleidingen gaan een catalogus (198 nummers) vooraf. Zie ook nr. 678. 683. W VERLEYEN, o.s.b., De handbooggilde van Meldert (Aalst). - Ons Heem, 43, 1989, pp. 9-17. De Sint-Jozefsgilde van Meldert werd volgens de traditie in 1565 opgericht.


684. G. DEDOBBELEER, De "Gulde-Broeders van den heyligen Ursma rus" te O e t i n g h e n. - Het Oude Land van Edingen en omliggende, 17, 1989, pp. 285-287, 1 afb. Eerste vermelding op de Ferraris-kaart van de Oostenrijkse Nederlanden (1771- 1778). 685. P. Huvs, De Sint-Sebastiaansgilde in S i n t-L a u r e i n s (1534). - Biekorf, 89, 1989, pp. 281-282. 686. P. CATTEEuw, Hekserij en bijgeloof vroeger en nu. Verslag van het zesde L. V. V'-symposium. - Volkskunde, 90, 1989, pp. 58-62. 687. M. Gnswnr-HoFSTRA, Mens, dier en demon. Parallellen tussen dieren- en heksenprocessen. - Geschiedenis, godsdienst, letterkunde (= nr. 96), pp. 55-62. In algemene Europese context tot het begin van de 20ste eeuw; in de Noorde lijke Nederlanden van de 16de tot de 18de eeuw. 688. H. DE WAARDT & W. DE BLÉCOURT, De regels van het recht: aantekeningen over de rol van het G e l de r s e hof bij de procesvoering inzake toverij (1543-1620). - Bijdragen en mededelingen [van de] Vereniging Gelre, 80, 1989, pp. 24-51. 689. Heksen in de Z u i de l ijk e N e de r la n de n (16de- 17de eeuw). Coördinatie: E. AERTS & M. WYNANTS. I.s.m. R. DoMs, M. S. DuPoNr-BoucHAT & J. MoNBALLYU. Brussel, 1989, 124 pp., 66 afb. (Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën, Edu catieve Dienst. Dossiers, 2de reeks, 2). Het 2de en 3de hoofdstuk handelen resp. over heksenprocessen te Lier (1589- 1590) en 's-Gravenbrakel (1601). Bijhorend onder dezelfde titel een onder redactie van E. Aerts, R. Doms en M. Wynants samengestelde catalogus van de tentoonstelling over dit onderwerp (63 pp., 195 nrs.) in het Algemeen Rijksarchief van 14 april tot 30 juni 1989 (verschenen in de reeks Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën. Catalogussen, 82). 690. A. DE WITTE, Miskend liefdesleed (Beveren, begin 18e eeuw)? ,,Sy wat manck en ick een buelt, wat kinderen souden wy voort bringhen ?". - Het Land van Beveren, 32, 1989, pp. 98-110, 3 afb. 691. J. HoKKE, ,,Mijn alderliefste Jantielief": vrouw en gezin in de R e p u b l i e k. Regentenvrouwen en hun relaties. - Vrouwenlevens 1500-1850 (= nr. 321), pp. 44-73, 4 afb., 1 tab. 692. J. P. TYTGAT, Als rijke pachterskinderen trouwen. .. in 1627. Het Oude Land van Edingen en omliggende, 17, 1989, pp. 94-96. l o 11 e m b e e k. 693. F. KooRN, Illegitimiteit en eergevoel: ongehuwde moeders in T w e n t e in de achttiende eeuw. - Vrouwenlevens 1500-1850 (= nr. 321), pp. 74-98, 3 afb.

388 F. HENDRICKX

694. D. CLAUZEL, Les maladies dans Ie Nord de la F r a n c e au XIVe siècle. - Les Pays-Bas français, 14, 1989, pp. 208-224, 8 afb. 695. L. NooRDEGRAAF & G. VALK, De Gave Gods: de pest in Ho l la n d vanaf de Late Middeleeuwen. Bergen, 1988, 283-(3) pp., ill. 696. Lepra in de N e d e r la n de n (12de-18de eeuw). Weten schappelijke leiding ; W. DE KEYZER & M. VAN DER EYCKEN. Coör dinatie; M. FoRRIER. Brussel, 1989, 141 pp., 75 afb. (Algemeen Rijks archief en Rijksarchief in de Provinciën, Educatieve dienst. Dossiers, 2de reeks, 3).

Tentoonstelling naar aanleiding van de honderdste verjaardag van het overlijden van Pater Damiaan in het Algemeen Rijksarchief te Brussel (najaar ~989). 697. C. G. VAN LEEUWEN, ,,Aangaende der pestilencie". Een onderzoek naar de denkbeelden die men in de Nederlanden gedurende de Late Middeleeuwen met betrekking tot de pest koesterde. - Geschiedenis, godsdienst, letterkunde(= nr. 96), pp.28-37.

698. Les vivants et leurs morts : art, croyances et rites funéraires dans l'A r d e n n e d'autrefois. Conception générale ; L. LEJEUNE & A. NEUBERG avec la collaboration de Y BASTIN e. a. Bastogne, 1989, 288 pp., ill.

Catalogus van een tentoonstelling gehouden in de Musée en Piconrue te Baste naken. Bundelt 29 bijdragen over dit thema ter plaatse vanaf het Neolithicum tot de 20ste eeuw, waaruit we slechts citeren : J. CHARNEUX, Archives : autres traces ou rejlets des disparus du XVJe au XIXe siècle, pp. 199-208; L. DEMOULIN, La mort à Orval du Moyen Age à la Révolution, pp. 225-230. 699. A. DEWITTE, Dood en devotie in het B r u g s e Sint-Janshuis. - Biekorf, 89, 1989, pp. 149-153, 1 afb.

700. P. DE WIN, In het kader van de ,,Inventaris van het rechtshistorisch patrimonium van België": roepstenen en kerkpuien. - Ons Heem, 43, 1989, pp. 46-94, 12 afb.

Betreffende de situatie in de "Middeleeuwen en Nieuwe Tijd (vóór 1795)" zie pp. 63-70. Met een Inventaris van de roepstenen en kerkpuien in België (pp. 72-94).

701. K. GEERTS, De spelende mens in de Boer go n disc he Nederlanden. Brugge, 1987, 197 pp., 43 afb. (Vlaamse historische reeks, 4).

702. R. MucHEMBLED, La viotence au village: sociabilité et compor tements populaires en A r t o i s du XVe au XVIIe siècle. Turnhout, 1989, 419-(3) pp., ill. (Violence et sociéte).

703. P. STABEL, Misdaad en misdadiger in een kleine Vlaamse stad gedurende de Late Middeleeuwen (E e k l o, 14de-15de eeuw). - Appeltjes van het Meetjesland, 40, 1989, pp. 155-166, 1 diagram, 1 tab.


704. E. VAN HARTINGSVELDT, De "Zeven Zaken" en de F r a n k is c h e bisschop. - Belgisch tijdschrift voor.filologie en geschiedenis, 67, 1989, pp. 677-694, 2 tab. Moordstrafzaken en het hieraan verbonden zoengeld. 705. R. PoELMAN, Misdaad en straf in het oude G e n t. - Jaarboek [van de] heemkundige Kring "De Oost-Oudburg", 26, 1989, pp. 17-90, 4 afb. (wordt vervolgd). Eind 12de-midden 19de eeuw. 706. E. KLOEK, Criminaliteit en sekse in de confessieboeken van Leiden (1678-1794). - Vrouwenlevens 1500-1850 (= nr. 321), pp. 134- 172, 3 afb., 9 tab. 707. J. DEWINTER, Strafrechterlijke delicten behandeld door de sche penbank van L o v e n j o e l. - Oost-Brabant, 26, 1989, pp. 20-27. 0. m. misdrijven tegen de godsdienst (1477-1558, 1725-1782). 708. J. DECAVELE, De scherprechter van Ieper gelyncht te P op e rin ge in 1525. - Biekorf, 89, 1989, pp. 381-383. 709. M. E. HrnMsTRA, Bende/even en -structuur in de heerlijkheid V e n l o o n: de bende van "De Veeren" (1717-1727). - Bijdragen tot de geschiedenis, 72, 1989, pp. 59-80, 3 tab. 710. R. C. M. VAN ÜTTERLO, Banditisme in We s t-B ra b a n t aan het einde van de achttiende eeuw. - Jaarboek [van de] oudheidkundige Kring "De Ghulden Roos" - Roosendaal, 49, 1989, pp. 79-89, 6 afb. 711. W. FRIJHOFF, Voorgezichten van strijd en straf in de zeventiende eeuwse Republiek. Naar een geschiedenis van de produktiewijzen van collectieve waarneming. - Geschiedenis, godsdienst, letterkunde (= nr. 96), pp. 81-89, 1 afb. 712. J. GERITs, Voornamenlijsten uit de 17de eeuw. - Ons Heem, 42, 1988, pp. 32-33. Betreft de lijst van doopnamen (Dietse voornamen met hun Latijnse equivalent) die Jan Michiel Hetsroy, o.praem. (t Floreffe, 1642) samenstelde tijdens zijn pastoraat in de St.-Martinusparochies van Houthalen (1625) en Overpelt (1634).

IX.-KUNST

A. Iconografie

713. F. BAUDOUIN, Iconografie en stijlontwikkeling in de godsdienstige schilderkunst in de zeventiende eeuw. - Antwerpen in de XVIIde eeuw (= nr. 771), pp. 329-364 + 12 buitentekstafb. 714. D. Sc1LLIA, The Jason Master and the Woodcut Designers in Holland (1480-85). - Dutch Crossing, nr. 39, 1989, pp. 5-44, 25 afb.

390 F. HENDRICKX


Zijn noodnaam ontleent hij aan zijn activiteit als verluchter van Raoul Ie Fevre's Historie van Jason (1470-1480). Stijlgelijkenissen tussen de illustraties in de Ghetiden- en Vita Christi-drukken van Gerard Leeu (Gouda, Antwerpen) en Jacob Bellaert (Haarlem) enerzijds, en in de Ghetiden-manuscripten (Haarlemse collecties) anderzijds.

715. A. J. J. MEKKING, Pro Turri Trajectensi : de positieve symboliek van de Domtoren in de stad Utrecht en op de "Aanbidding van het Lam Gods" van de gebroeders Van Eyck. - Annus quadriga mundi (= nr. 83), pp. 129-151, 6 afb. Met een Engelse samenvatting.

716. F. KNAIPP, Hinterglas-Künste. Eine Bilddokumentation. Hg. und Text von W BRüCKNER. Unter Mitwirkung von H. lESSERER, F. C. LrPP & R. Scausrnn. München, 1988, 240 pp., 340 afb. Met een bijzonder Hoofdstuk over "Das religiöse Bild für jedermann : der volkstümliche Wandschmuck" (pp. 139-208).

717. H. VAN SCHALKWIJK, Kruisen: een studie over het gebruik van kruistekens in de ontwikkeling van het godsdienstig en maatschappelijk leven. Hilversum, 1989, 362 pp., ill. Met een Engelse samenvatting. Van de prehistorie tot heden. 718. R. GENAILLE, Réjlexions sur Ie maintien des sujets religieux dans les tableaux de genre et de natures mortes au XVIe siècle. - Jaarboek van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, 1989, pp. 263-301, 16 afb.

Betreft vooral de onderwerpen : Ecce Homo, de Vlucht naar Egypte, Christus bij Martha en Maria.

719. S. NALDINI, llconographie mittelalterlicher Träume. Eine biblio graphische Einjührung. - Träume im Mittelalter (= nr. 169), pp. 250- 255.

B. Kerkelijke Kunst

720. Kunst uit oud-katholieke kerken. Samenstelling en redactie : P. DrRKSE. Tentoonstelling Rijksmuseum Het Catharijneconvent 25 au gustus - 29 oktober 1989. Utrecht, 1989, 124 pp., ill. Nederland. De catalogus (171 nummers) is voorafgegaan door 3 artikels: P. DIRKSE, Kunst uit oud-katholieke kerken, pp. 6-33; F. SMIT, 1889-1989 De Unie van Utrecht, pp. 34-49 ; B. Wrnrx, De Oud-katholieke Kerk: waar deze Kerk voor staat, pp. 50-62.

721. H. Busssns, De beeldhouwkunst. - A n t w e r p e n in de XVI/de eeuw(= nr. 771), pp. 291-327 + 9 buitentekstafb. Vooral religieuze beeldhouwkunst.

722. J. JANSEN, Onderzoek van de beeldengroep van het Gasthuis te Geel, voorstellend de "Onthoofding van de H. Dimpnn", - Jaarboek van de Vrijheid en het Land van Geel, 24, 1987, pp. 8-16, 4 afb. Oudste vermelding in 1627.

723. R. FoRGEUR, Une réplique de la Pieta de l'Eglise de Saint-Remy à Liège (1675). - Leodium, 74, 1989, pp. 5-8. 724. A. DE WITTE, Jan Peter van Baurscheit de Jonge en de verbouwingen aan de torenkapel te B e v e r e n (l 8e eeuw). - Het Land van Beveren, 32, 1989, pp. 19-24, 2 afb. Sint-Martinuskerk. 725. J. L. MEULEMEESTER, Het interieur van de voormalige B r u g s e jezuïetenkerk in de zeventiende eeuw. - Vlaanderen, 38, 1989, pp. 257- 260, 5 afb. 726. D. VAN DE PERRE, De invloed van de Karmelietenarchitectuur op de N i n o o f s e barok, inzonderheid op het hoogaltaar. M. m. v. B. LANNOY. - De Abdij van (. . .) Ninove (= nr. 571), pp. 97-105, 9 afb. 727. E. Rusrnc, De quelques orfèvreries en provenance du couvent des soeurs récollectines de B r a i n e-l e-C o m t e - Anna/es du Cercle archéologique d'Enghien, 24, 1988, pp. 53-64, 7 afb. 18de eeuw. 728. L. VAN LANGENDONCK, Historisch onderzoek van muur- en gewelfschilderingen in koor en kruisbeuk [van de J Onze- Lieve- Vrouwe kathedraal te A n t w e r p e n. Antwerpen, 1988, 69-(3) pp., 69 afb. 729. W. LAUREYSSENS, De triptiek met de marteling van Sint Sebastiaan in de Sint-Martinuskerk te Asse. - Ascania, 32, 1989, pp. 101-113, 11 afb. Middenpaneel geschilderd door de Brusselse figuurschilder Hendrik de Clerck, de zijpanelen door zijn atelier (1617). 730. J. BERNAER, Een werk van de "Meester der Virgo inter Virgines" in Ed in g e n. - Het Oude Land van Edingen en omliggende, 17, 1989, pp. 13-20, 3 afb. Fl. 1480-1500. Hij dankt zijn noodnaam aan een schilderij voorstellend de H. Maagd met het Kind Jezus, omringd door de HH. Barbara, Catherina, Cecilia en Ursula (Amsterdam, Rijksmuseum, catnr. 43). Het desbetreffende schilderij beeldt De Bewening af en wordt heden bewaard in het museum "Huis Jonathas" (oorspronkelijk herkomstig van het St.-Niklaashospitaal der zusters augustines sen). 731. M. P. J. MARTENS, De schilderkunst te G e n t (12de tot 16de eeuw). Brussel, 1989, 286 pp., ill. + 97 buitentekstafb. (39 pp.). (Ver handelingen van de Koninklijke Academie voor wetenschappen, letteren en schone kunsten van België. Klasse der schone kunsten, jg. 51, nr. 46). Hoofdstukken 6, 7 en 8 handelen respectievelijk over muurschilderingen in abdijen en kloosters, in kerken, in charitatieve instellingen en gildekape!len. 732. Z. VAN RuYVEN-ZEMAN, Een verdwenen glasraam uit de St. Janskerk te G o u d a naar een ontwerp van Lambert van Noort. Annus quadriga mundi (= nr. 83), pp. 179-192, 7 afb.

r

392 F. HENDRICKX

733. G. LEMMENS, Het portret van Peter Kanis terug op het Nij m eeg se drieluik. - Numaga, 36, 1989, pp. 45-47, 5 afb. Sedert 1975 in de Commanderie van Nijmegen. 734. J. H. A. DE RIDDER, Gerechtigheidstaferelen voor schepenhuizen in de Z u i d e l ij k e N e d e r l a n d e n in de 14de, 15de en 16de eeuw. Brussel, 1989, 182 pp. + 57 buitentekstafb. (24 pp.). (Verhandelingen van de Koninklijke Academie voor wetenschappen, letteren en schone kunsten van België. Klasse der schone kunsten, jg. 51, nr. 45).

735. H. Cor.sour., Lucas Franchoys de Jonge (1616-1681). Oeuvre catalogus, deel 1. ~ Handelingen van de Koninklijke Kring voor oudheidkunde, letteren en kunst van Mechelen, 92, 1988, pp. 117-283, 120 afb. Het eerste deel inventariseert de religieuze werken, hoofdzakelijk schilderijen. 736. J. GERITS, Jan-Christiaan Hansche, een 17de-eeuwse kunstenaar van formaat. - Meer schoonheid, 36, 1989, pp. 65-77 (6 afb.), 100- 105 (2 afb). Stukadoor van de plafonds o. m. in de Sint-Carolus Borromeuskerk (grote sacristie) te Antwerpen, in de Sint-Nicolaaskerk te Perk, in de kapel van Schoon hoven te Aarschot, in de Parkabdij (bibliotheek) te Heverlee en in de voormalige priorij van Sint-Maartensdal te Leuven. 737. R. ScmLLEMANs, Bijbelschilderkunst rond Rembrandt. Met een inleiding van H. L. M. DEFOER. Utrecht, 1989, 138 pp., 24 afb. Met een Engelse samenvatting.

C. Boekverluchting

738. F. LYNA, Les principaux manuscrits à peintures de la Bibliothèque royale de Belgique. T. III en 2 vol. Edité par C. PANTENs. Bruxelles, 1989, 407-(1) pp. ; (2) pp. + pp. 409-686 + (2) pp. + CXIX pl. Het derde deel van dit omvangrijke werk, waarvan de eerste twee delen werden gepubliceerd i. s. m. C. Gaspar in 1937 en heruitgegeven in 1984 en 1987 (zie Lit. 1988, nr. 806), werd nooit uitgegeven en is gedeeltelijk onvoltooid gebleven. Zoals bij de vorige heruitgaven werden in een afzonderlijk gedeelte de notities vervolledigd en iconografisch geïndexeerd. 739. C. VAN DEN BERGEN-PANTENs, Handschriften met miniaturen (1460-1486). Catalogus [van] tentoonstelling [te] Brussel, Koninklijke Bibliotheek Albert I, 16 december 1989-27 januari 1990. Brussel, 1989, 149-(1) pp., ill. ( Catalogi van tentoonstellingen georganiseerd in de Koninklijke Bibliotheek Albert I, C 223). 740. A. vox Euw, Karolingische verluchte evangelieboeken. Vertaling uit het Duits door N. VAN DER LoF. 's-Gravenhage & Maarssen, 1989, 75-(1) pp., ill.


Oorspronkelijke titel : Das Buch der Vier Evangelien : Kölns Karolingische Evangelienbücher. Begleitheft zur Ausstellung des Schnütgen-Museums, Köln, 7. April-9. Juli 1989, 53-(3) pp., ill. (Kölner Museums-Bulletin. Berichte und Forschungen aus den Museen der Stadt Köln, Sonderheft 1/ 1989). Een kern van evangeliaria uit de Karolingische periode in het bezit van dit museum, aangevuld met manuscripten uit andere Keulse, Belgische en Nederlandse openbare verzamelingen ; ook tentoongesteld in het Rijksmuseum Meerrnanno Westreenianum te Den Haag (12.10.89-06.01.90) en in de Koninklijke Bibliotheek Albert I te Brussel (17.02.-31.03.90). 741. In beeld geprezen: miniaturen uit Maaslandse devotieboeken (1250-1350). [Catalogus van tentoonstelling in het] Provinciaal Museum voor Religieuze Kunst, Begijnhofkerk, Sint-Truiden, 10 augustus-12 no vember 1989. Leuven 1989, 203-(3) pp., ill. Ingericht m. m. v. het Centrum voor de studie van het verluchte handschrift in de Nederlanden (K.U. Leuven). De beschrijving van 62 tentoongestelde stukken (m. b. t. handschriften, schilderkunst, beeldsnijkunst, glaskunst, metaal kunsten) wordt voorafgegaan door twee inleidende bijdragen : M. SMEYERS, .Alles wat adem heeft zinge nu mede": over psalters en psalterillustratie, pp. 13- 31 ; J. OLIVER, Begijnenspiritualiteit en boekenproduktie in het oude bisdom Luik, pp. 32-52, 3 afb. 742. K. H. BROEKHUIJSEN & A. S. KoRTEWEG, Twee boekverluchters uit de Noordelijke Nederlanden in Duitsland: een Zwarte-Ogen-Meester, Joannes Ruysch en het Graduale van de abdij Cross St. Martin te Keulen uit het jaar 1500. - Annus quadriga mundi (= nr. 83), pp. 49-76, 12 afb. Met een Engelse samenvatting. 743. Franse refugiés en Nederlandse boekillustraties: Prosper Mar chand (1678-1756), Bernard Picart (1673-1733), Jacob Van der Schley (1715-1779). Tentoonstelling Rijksmuseum Meermanno-Westreenianum, 's-Gravenhage, 2 april-18 mei 1985. [Door] G. A. J. M. TERWEN e.a. Leiden, 1985, (4)-90 pp. + 9 pl. (20 pp.). 744. M. HüLSMANN, Een Noordhollandse heiligenkalender: een on derzoek naar vijftiende-eeuwse kalenderteksten in relatie tot de boek verluchting. - Annus quadriga mundi (= nr. 83), pp. 99-115, 7 afb. Met een Engelse samenvatting 745. Jlluminated Manuscripts in Dutch Collections. An Inventory compiled by The Alexander Willem Byvanck Foundation. Preliminary Precursor. I. The Hague, 1989, 83 pp. + 1 los blad Addenda and Cor- rigenda. Wat "The Alexander Willem Byvanck Foundation" (Koninklijke Bibliotheek Den Haag) is, wordt door A. S. Korteweg verklaard (pp. 3-4). Toegankelijk gemaakt door 5 indices (Illuminators and decoration styles ; Copyists and binders\; Authors, titles and contents; Farmer owners ; Geography). 746. El CocKx-lNDESTEGE, De Passie Delbecq-Schreiber houtsneden in drukken (1500-1550). - Ons geestelijk erf, 63, 1989, pp. 245-278, 5 afb. Voornamelijk uit de Zuidelijke Nederlanden.

394 F. HENDRICKX

X. - PLAATSELIJKE GESCHIEDENIS

A. Gewesten

747. Société d'histoire du droit et des institutions des Pays flamands, picards et wallons. Journées internationales de Douai, 12-15 mai 1988. [Préface]: R. MARTINAGE - Revue du Nord, 71, 1989, pp. 237-249. Verslagen van lezingen: P. ANNAERT, Autour de la rénovation des règles de l'Ordre de Sainte-Ursule dans les anciens Pays-Bas (pp. 244-245); B. M. Tocx, Le procès de la léproserie St-Leonard-lez-Huy en 1398-1399 (pp. 245-246). 748. G. VAN BocKsTAELE, De abdijen van het Land van Aalst en het tweede plan van Jozef II tot efschafjing van .onnuttige" kloosters (1785). - Het Land van Aalst, 41, 1989, pp. 27-32, 1 afb. Betreft de benedictijnen van Geraardsbergen (St.-Andriesabdij) en Ename (St. Salvatorsabdij), de norbertijnen van Ninove (St.-Cornelius- en Cyprianusabdij), alsook de cisterciënzerinnen van Grimminge (Beaupré) en Aalst (Ten Roosen). 749. H. VAN IsTERDAEL, Bibliografie 1988. - Het Land van Aalst, 41, 1989, pp. 115-159. In totaal 557 nummers.

750. Historisch onderzoek m. b. t. het hertogdom Brabant. Een kritisch overzicht (1987-1988). Ed. G. MARNEF & B. BLONDÉ. - Bijdragen tot de geschiedenis, 72, 1989, pp. 137-303.

In totaal 911 nummers. Betreffende de religieuze geschiedenis: pp. 179-183 (algemeen), 201-204 (middeleeuwen), 232-239 (moderne tijd). 751. J. PEIJNENBURG, Zij maakten Brabant katholiek : de geschiedenis van het bisdom 's-Hertogenbosch. II. Van vicariaat tot Vaticanum IJ. 's-Hertogenbosch, 1988, 199 pp., ill. Vervolg op Lit. 1987, nr. llll.

752. J. SMET & H. DE KoK, Bibliografie van de Antwerpse Kempen 1984-85 / (..) 1986-87. Turnhout, 1987 & 1989, 96 pp. ; 100 pp. In machineschrift.

753. V. HANSOTTE, A. HELIN & F. SToCKMANS, Brochures liègeoises (XVle-XXe siècle). Supplément à la bibliographie de X. de Theux. Liège, 1987, (4)-224 pp.

754. E. HÉLIN, C. HAVELANGE & M. VERBEECK, Het culturele leven in onze provincies onder Frans bewind : het departement van de Ourthe. - Gemeentekrediet van België, 43, 1989, nr. 167, pp. 51-68, ill. Provincie Luik.

755. Kleine atlas voor de geschiedenis van beide Limburgen. Samen gesteld door een redactiecommissie onder leiding van J. H. M. WIELAND. 2de druk. Leeuwarden & Maastricht, 1989, x-118 pp. Tweede uitgave in eenzelfde jaar.


756. Kunst en cultuur in Limburg. II. Nederlands- Limburg. Onder redactie van J. C. G. M. JANSEN. Met medewerking van M. E. T. DE GRoOTH e. a. Maastricht, 1989, v-(1)-234 pp., ill. Met een vertaling van de tekst en onderschriften in het Frans, Duits en Engels. In het tweede hoofdstuk wordt aandacht besteed aan o. m. de kerken vóór 1800. 757. Limburgs Biografisch Repertorium. - Limburg, 68, 1989, pp. 239- 251. Vervolg op Lit. 1988, nr. 826. We noteren o. m. : Beatrix van Valkenburg, koningin van het Heilige Roomse Rijk (t na 1294) ; Pascal Louis Delruelle, pastoor te Wijk en raadsman van de Luikse bisschop (t Maastricht, 1807) ; Elisabeth Strouven, t.o.s.f., stichteres van het gasthuis Calvariënberg voor armlastige zieken te Maastricht (t aldaar 1661). 758. F. L. VAN DEN WuNGAERT, De Sint-Remigiusabdij van Reims en het ontstaan van "Het Land van Mechelen". - Handelingen van de Koninklijke Kring voor oudheidkunde, letteren en kunst van Me chelen, 92, 1988, pp. 49-78, 1 afb. 759. Der Niederrhein zwischen Mittelalter und Neuzeit. Referate der 4. Niederrhein-Tagung des Arbeitskreises niederrheinischer Kommunal archivare (8. und 9. November 1985 im Heimatmuseum Wesel/ Bislich). Hg. von J. F. G. GoETERS & J. PRIEUR, Wesel, 1986, 195-(1) pp. (Studien und Quellen zur Geschichte van Wesel, 8). Bundelt 6 bijdragen, o. m. : W. JANSSEN, Landesherrschaft und Kirche am Niederrhein im späten Mittelalter, pp. 9-42 ; G. REHM, Die Schwestern vom gemeinsamen Leben am Niederrhein. Eine spätmittelalterliche Form der weib lichen vita religiosa, pp. 114-141 ; J. F. G. GoETERS, Die konfessionelle Ent wicklung innerhalb des Protestantismus im Herzogtum Kleve, pp. 142-168; B. RoBERG, Der Niederrhein in den Kölner Nuntiaturberichten, pp. 169-195. 760. R. C. M. JACOBS, Kroniek van geschiedschrijving in westelijk Noord-Brabant. - Jaarboek [van de] oudheidkundige Kring "De Ghulden Roos" - Roosendaal, 49, 1989, pp. 167-183. Overzicht van recent verschenen (1 oktober 1988-1 oktober 1989) tijdschriftar tikelen en afzonderlijke publikaties, o. m. : H. Bos, Enige opmerkingen bij de sculptuur van kapitelen en kraagstenen in de Sint-Gertrudiskerk (te Bergen op Zoom, p. 168) ; 0. ScHUTTE, Rouwborden in de Grote of St. Gertrudiskerk te Bergen op Zoom in de zeventiende eeuw (pp. 168-169); W. VAN HAM, 'Raadsels'rondom een Rode Kapel (in de St. Gertrudiskerk, p. 169); De D.TB. 's van Fijnaart en Heijningen over de jaren 1689 en 1789 (p. 170, overzicht van geboorten, huwelijken en overlijdens) ; Geschiedenis van de St. Gertrudisparochie (te Heerle, p. 171); C. P.J. Hoscxx & A. HooGEVEEN-VAN DooRN, Het schut tersgilde en de schutterij van Huijbergen (p. 172) ; F. VAN MERRIËNBOER, Het gilde van Sint Sebastiaan van Gastel. Van schutterij tot wipclub (p.174) ; J. KoENEN, Een beknopte geschiedenis van de parochie Nispen (p. 175); H. J. M. VAN RucKEVORSEL, De Schuttersgilden (te Roosendaal en Nispen, p. 175) ; Q. DAAS, Over Rucphense schoolmeesters (p. 176, periode 1686-1712) ; De eerste gereformeerden van Standdaarbuiten (p. 178, rond 1622); A. KoRTEWEG, De Zevenbergse gilden (p. 182, tot aan de Franse Tijd).

396 F. HENDRICKX

761. Boekenschouw. Lopende bibliografie van de geschiedenis van het oude graafschap Vlaanderen en de provincie West-Vlaanderen 1988. Door N. GEIRNAERT e. a. Met de medewerking van L. CASIER e. a. - Handelingen van het Genootschap voor geschiedenis, 126, 1989, pp. 243-304. In totaal 903 nummers. 762. Kroniek. - Handelingen van het Genootschap voor geschiedenis, 126, 1989, pp. 147-162 (ill.), 219-241 (ill.). Onder de Lth. Geschiedenis (graafschap Vlaanderen en de provincies 0. & W. Vlaanderen) voor de R.U. Gent (1989) bijeengebracht door M. Ryckaert (pp. 220-222): M. CATRY, Hagiografische bronnen als spiegel voor de menta liteitsgeschiedenis. Een vergelijkende studie van veertien Vlaamse heiligen tussen de vierde en de twaalfde eeuw - voor de K.U. Leuven (1989) bijeengebracht door M. Cloet (pp. 222-223) : A. STAEL, Kerk en Revolutietijd: het decanaat Torhout (1795-1815); G. VERMAUT, De vroeg-middeleeuwse kerkelijke geschie denis van Harelbeke. Tussen legende en werkelijkheid. Zie verder de medede lingen : S. VANDENBERGHE, Zeventiende-eeuwse altaarzetels uit Damme op de binnenkoer van Gruuthuse, p. 231, 1 afb. (herkomstig van de O.-L.-Vrouwekerk); L. DEVLIEGHER, 14de-eeuwse grafzerken uit Sint-Kruis (Brugge), pp. 233-241, 4 afb. , 763. M. Loosror, Les chemins des chapelles et des calvaires de Flandre. Steenvoorde, 1988, 256 pp., ill. Frans- Vlaanderen. 764. K. VAN DER GucHT, Wase bibliografie 1988. - Annalen van de Koninklijke oudheidkundige Kring van het Land van Waas, 92, 1989, pp. 267-309.

B. Gemeenten

765. G. Lressnrcs, Bijdrage tot de parochiegeschiedenis van Aaigem: de pastorij van 16de eeuw tot 1703. - Mededelingen van de heemkundige Kring van Erpe-Mere, 29, 1989, pp. 5-10, 1 afb.

766. G. Lissssns, Enkele gegevens rond het melaatsenhuisje van Aaigem. - Mededelingen van de heemkundige Kring van Erpe-Mere, 29, 1989, pp. 45-49, 3 afb. Alhoewel de oudste bron dateert uit 1474, zou de leprozerij reeds in de 12de eeuw bestaan hebben. 767. E. WAUTERS, Inventaris van de roerende bezittingen van het Onze Lieve-Vrouwhospitaal te Aalst in 1798. - Het Land van Aalst, 41, 1989, pp. 247-250.

768. Het parochiale leven in Adegem, Maldegem, Middelburg, Donk en Kleit. Voorwoord: W. NoTTEBOOM & R. VEREECKE. Maldegem, 1989, 288 pp., 450 afb. (In onze tijd, 2). Uitgegeven door de Heemkundige Kring "Het Ambacht Maldegem".


769. M. JACOBS, De H.H. Pieter- en Guidokollegiale. - Brabant, 1989 (december), nr. 9, pp. 12-19, 12 afb. Anderlecht. 770. J. P. VANDEN BRANDEN, Het Begijnhof van Anderlecht. - Brabant, 1989 (december), nr. 9, pp. 20-25, 13 afb. 771. Antwerpen in de.XVIIde eeuw. [Uitgegeven door het] Genootschap voor Antwerpse Geschiedenis. Ten geleide : W. CouvREU.R. Antwerpen, 1989, xxv-526 pp., buitentekstafb. Sluitstuk van de reeks eeuwboeken over Antwerpen: 18de eeuw (1952), 19de eeuw (1964), 16de eeuw (1975). Bundelt 22 bijdragen waarvan wij hier citeren: G. AsAERT, Lezingen/ijst januari 1975 / december 1987, pp. xm-xxv; 0. VAN DE VYVER, De wetenschappen, pp. 251-272 + 1 buitentekstafb. (o.a. de wiskunde school van de jezuïeten) ; R. Ttrs, De bouwkunst te Antwerpen in de zeventiende eeuw, pp. 273-290; P. BAUDOUJN, Verkenning van de Antwerpse edelsmeedkunst in de zeventiende eeuw, pp. 379-404 + 10 buitentekstafb. ; W. CouvREUR, Ikonografie. pp. 487-499 + 8 buitentekstafb. (o. m. het parochieplan van St. Andries van ca. 1716 door de kathedraalkanunnik Pieter Hendrik Goos). Zie ook nrs, 46, 345, 377-379, 713 en 721. 772. F. DE NAVE & L. VoET, Museum Plantin Moretus Antwerpen. Brussel, 1989, 128 pp., ill. (Musea nostra, 15). 773. E. DuvERGER, Antwerpse kunstinventarissen uit de zeventiende eeuw. III. 1627-1635. IV. 1636-1642. Brussel, 1987 & 1989, (4)-516 pp. ; ( 4)-508 pp. (Fontes historiae artis Neerlandicae, I/ 3-4). Samen documenten nrs. 591-1205. Vervolg op Lit. 1986, nr. 1278. 774. De Kathedraal. [Door] J. HAERENS, W. AERTS & J. VEECKMAN. Antwerpen, 1988, 59-(1) pp., ill. Publikatie uitgegeven door de Bestendige Deputatie van de Provincieraad van Antwerpen bij de tentoonstelling voor visueel gehandicapten in de Onze-Lieve Vrouwekathedraal van Antwerpen tussen 2 september-23 oktober 1988. 775. De restauratie van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal te Antwerpen (1965-1983). 2de druk. Antwerpen, 1983, 62-(2) pp., ill. Brochure uitgegeven door de Bestendige Deputatie van de Provincieraad van Antwerpen ter gelegenheid van de plechtige heropening van het gerestaureerde schip op 20 mei 1983. Opnieuw uitgegeven met herwerking van het 7de hoofdstuk "Vooruitzichten" (pp. 51-54) in een nieuwe maar als zodanig gelijknamige publikatie De restauratie van de Onze- Lieve- Vrouwekathedraal te Antwerpen (1965-1983, 1984-1989), Antwerpen, 1989, 80 pp., ill. (1965-1983: samengesteld door W. Aerts; 1984-1989: onder redactie van W. Aerts en L. Van Langendonck). 776. H. RoMBAUT, De Echternachteksten betreffende Antwerpen : nieuwe argumenten. - Bijdragen tot de geschiedenis, 72, 1989, pp. 3-26,

1 fig. Betreft de schenking van de Sint-Petrus- en Pauluskerk van Antwerpen aan de heilige Willibrord door een zekere Rauchingus (726) volgens archieven van de Abdij van Echternach. Zie ook Lit. 1986, nr. 1279.

398 F. HENDRICKX

777. R. SIRJACOBS, Historische gids voor de Sint-Pauluskerk te Antwerpen. Antwerpen, 1989, 88 pp., ill. 778. J. DAAMEN, As: Sint-Aldegondiskerk, parel van Maaslandse gotiek. As, [1987], (l)-64 pp., ill. Een uitgave van de Geschied- en culturele Kring Sint-Aldegondis. 779. F. CLAES, s.j., De familie Madoets en de kapel van Vrijthout te Asse. - Ascania, 32, 1989, pp, 73-80, 2 afb. Opdracht tot bouwen in 1522, voltooid einde 1555. 780. L. LEFÈBVRE, Histoire de Bastogne. l. Arlon, 1989, (4)-iv-408 pp., ill. (Overdruk van: Anna/es de l'Institut archéologique du Luxembourg/ Arlon, dln. 114/ 1983 en 115/ 1984). Het derde hoofdstuk van het tweede onderdeel handelt bijzonder over de kerke lijke weldadigheidsinstellingen en organisatie van de eerste helft der 13de eeuw tot 1500 (pp. 330-378). 781. W. A. VAN HAM, De Grote of Sint Gertrudiskerk te Bergen op Zoom. Bergen op Zoom, 1988, 71'-(l) pp., titelpl., ill. Oudste vermelding in een akte van 1219. 782. H. GmsLAIN, De dorpskern van Betekom. Het Oude Land van Aarschot, 24, 1989, pp. 5-25, 13 afb. Eind 16de eeuw-heden. 783. J. VAN BUGGENHOUT (t), Geschiedenis van onze parochies : Booitshoeke. - Bachten de Kupe, 31, 1989, pp. 1-6, 2 afb. Opgericht in 1190. 784. De Brugse parochies. II. Het leven in Sint-Salvator, Sint-Jacobs, Sint-Gillis. III. Het leven in O.-L.-Vrouw, Sint-Walburga, Kristus Koning. Samenstelling J. RAu m. m. v. A. VANDEWALLE. Brugge, 1988- 1989, 232 pp., ill. ; 216 pp., ill. Betreffende het eerste deel, zie Lit. 1987, nr. 1157. 785. A. ScHOUTEET, De Vlaamse Primitieven te Brugge. Bronnen voor de schilderkunst te Brugge tot de dood van Gerard David. l. A-K. Brussel, 1989, 294 pp. (Fontes historiae artis Neerlandicae, II/ 1). 786. D. WuBENGA, Delft: een verhaal van de stad en haar bewoners. l. Van de vroegste tijd tot het jaar 1572. II. Van 1572 tot het jaar 1700. Rijswijk, 1984 & 1986, 211 pp., ill. ; 247 pp., ill. 787. R. VAN DE VEN, De Allerheiligenkapel te Diest vóór de verwoesting in 1578. Een reconstructie aan de hand van de rekeningen (1491-1552). Tielt-Winge, 1988, 64 pp., 2 afb., 1 plattegr. ( Oostbrabantse historische teksten, 10).

788. Y. DELANNOY, Les oeuvres dart de la salie des soeurs augustines d'Enghien au Musée de la ville d'Enghien (Maison Jonathas). -Anna/es du Cercle archéologique d'Enghien, 24, 1988, pp. 125-182, ill. 15de-19de eeuw.


789. J. P. TYTGAT, o.f.m.cap., De kapel van Sint-Sebastiaan te Edingen (1596). - Het Oude Land van Edingen en omliggende, 17, 1989, pp. 129- 140, 3 afb. De kapel of het gebedshuis van de kleine gilde der handboogschutters van St. Sebastiaan werd in 1596 als kerk bij het plaatselijke karmelietenklooster geïncorporeerd. 790. L. VERCAMMEN, Wij aan de grens: geschiedenis van Essen. De Spycker, 46, 1989, pp. 1-185, ill. Sedert 1159. 791. J. L. MEULEMEESTER, De Confrerie van St.-Elooi te Ettelgem. - Biekorf, 89, 1989, pp. 15-21, 1 afb. 17de-18de eeuw. 792. De geschiedenis van Everberg. Voorwoord: H. VANNOPPEN (& J. DEVRIESE). Everberg, 1987, 208 pp., ill. In machineschrift. N. a.v. 875 jaar Everberg. 793. H. ALGRA, Franeker, stad met historie. Met een woord vooraf van N. E. ALGRA. Franeker, 1983, 250-(6) pp., ill. 794. M. DAEM, Het Sint-Jacobsgodshuis te Gent. - Oostvlaamse zanten, 64, 1989, pp. 113-128, 8 afb. Gesticht in het laatste kwart van de 13de eeuw. 795. G. DECLERCQ, Nieuwe inzichten over de oorsprong van het Sint Veerlekapittel in Gent. - Handelingen der Maatschappij voor geschie denis en oudheidkunde te Gent, N. R. 43, 1989, pp. 49-102. Tussen 1202 / 04-1207. 796. R. DE HERDT & J. V ANNIEUWENHUYSE, Bibliografie van de ge schiedenis van Gent (1988-1989). - Handelingen der Maatschappij voor geschiedenis en oudheidkunde te Gent, N. R. 43, 1989, pp. 231-271. In totaal 288 nummers, waarvan nrs. 88-101 handelen over "Kerkgeschiedenis, kloosters". 797. Kunstschatten van de Sint-Bartholomeuskerk. Catalogus [van de tentoonstelling], 26 augustus-8 september 1984 [in de] Sint-Bartholo meuskerk. Geraardsbergen, 1984, (28) pp., 1 afb. Brochure uitgegeven door de Stedelijke Culturele Raad. 798. Het Latijns college te Geraardsbergen. [Door] H. V. I. - Het Land van Aalst, 41, 1989, p. 98. Slechts een archivalische mededeling i. v. m. de start van een college in de St. Adrianusabdij van de benedictijnen aldaar (1638). 799. T. G. WAEGEMAN, Opgravingen rond de romaanse St-Dionysius en St-Niklaaskerk te Gotem (Borgloon). - Het Oude Land van Loon, 43, 1988, pp. 189-208, fig., plattegr., tab. 12de eeuw.

400 F. HENDRICKX

800. Universitair leven in Groningen (1614-1989). Redactie: J. KrNGMA, W. R. H. Koor-s & F. R. H. SMIT. Groningen, 1989, 202 pp., titelpl., ill. Valt uiteen in twee delen : ,,Professoren en studenten" (10 bijdragen) en "Boek en uitgeverij" (6 bijdragen). 801. W. L. BRAEKMAN, Charivari met scherminkeling en kluchtspel in Gullegem (1730). - De Leiegouw; 31, 1989, pp. 275-316, 2 afb. 802. R. WITDoucK, Gullegem. en St=Eloois-Winkel op het einde van de Middeleeuwen (1382-1530). Gullegem, 1989, 491 pp., ill. + I losse vouw kaart. Het lOde hoofdstuk is gewijd aan "Kerk en leven te Gullegem gedurende de Boergondische tijd" (pp. 351-460). 803. Eregalerij kathedraal Sint Bavo Haarlem. Haarlem, 1989, 63- (1) pp., ill. Uitbeelding van mannen en vrouwen uit de Lagelandse kerkgeschiedenis in glasmozaïek naar het ontwerp van Henk Hilterman (o.a. Hadewijch, Ruusbroec, Thomas a Kempis). 804. Van Bos tot Stad: opgravingen in 's-Hertogenbosch. Redaktie: H. L. JANSSEN. 's-Hertogenbosch, 1983, 319 pp., ill. 805. M. ERKENs, De Hoeilaartse kosters in de XVJJe en XVJJJe eeuw. -- Zoniën, 13, 1989, pp. 265-269. 806. A. P. J. JACOBS, De kleine Sint-Janskerk te Hoensbroek. Een bijdrage tot haar geschiedenis. Hoensbroek, 1988, 112 pp., 57 afb. 807. Horster historiën. IL Van heren en gemeentenaren. Onder redactie van P.A. M. GEURTS e. a. Horst, 1988, 340 pp., ill. Het eerste deel, Fragmenten uit dertig eeuwen, verscheen in 1986 (zie Lit. 1986, nr. 1320). Bundelt 12 bijdragen, o. m. : W. J. MooRMAN, Ontspanningsleven en zondagsheiliging in Horst omstreeks 1700, pp. 161-174, 4 afb. 808. K. ScHUTGENS, Horst gefnspecteerd door de hiërarchie (1700- 1730). - De Maasgouw, 108, 1989, kol. 173-191, 2 afb. Bisschoppelijke visitaties. 809. J. HALFLANTS, Architecturaal patrimonium van Kersbeek-Mis kom. - Oost-Brabant, 26, 1989, pp. 73-87, teken. Zoals de St.-Servatiuskerk te Kersbeek ; de St.-Germanuskerk met pastorie en de St.-Rochuskapel te Miskom. 810. W. BRUMAGNE, De klokken van de Sint- Lambertuskerk te Leefdaal. - Meer schoonheid, 36, 1989, pp. 46-53, I afb. 1575-heden. 811. K. ScHELDEMAN, Het Nicolas II le Royer-orgel van Leerbeek. - Het Oude Land van Edingen en omliggende, 17, 1989, pp. 281-284, l afb. Nicolas II le Royer (?-1661) was orgelbouwer aan het Hof van Brussel. Het orgel in kwestie werd in 1647 door de reguliere kanunnikessen van de priorij


St.-Elisabeth op de Berg Sion te Brussel besteld en in 1784 verkocht aan de St.-Pieterskerk te Leerbeek. 812. P. GERRITSEN, De Waalse Kerk van Leiden. De geschiedenis van gebouw, gemeente en orgel. Delft, 1989, (4)-75 pp., 10 afb. 813. J. BASTIAENSEN, Universiteitsstudenten te Leuven uit enkele Noordkempische gemeenten (1485-1569). - Vlaamse stam, 25, 1989, pp. 341-346. · Brecht, Essen-Nispen, Kalmthout, Loenhout, Wuustwezel. 814. P. REEKMANS, Een bezoek aan de collegiale Sint-Pieterskerk te Leuven. Geschiedenis en patrimonium. Leuven, 1989, 96 pp., 71 afb. 815. De Universiteit te Leuven (1425-1985). Woord vooraf: E. LAM BERTS & J. RoEGIERS. Leuven, 1988, 485 pp., titelpl., ill. Uitgave groot formaat aangevuld met meer illustraties en een naamregister van het gelijknamige werk vermeld in Lit. 1986, nr. 1328. 816. V. VERSTEGEN, Nog over Broederschappen: enkele aantekeningen over "confrerien" te Lokeren. - Ons Heem, 42, 1988, pp. 212-213. Praktische aanvulling op Lit. 1986, nr. 1084. 817. B. INDEKEU, Aspekten van het middeleeuwse Lommel (tot 1648). - Het Oude Land van Loon, 44, 1989, pp. 75-137, ill. Lommelnummer. Over de parochie van de Sint-Pietersbanden (vermoedelijk ontstaan in de lOde-llde eeuw) op pp. 110-122. 818. H. JACOBS, s.j., Een Maastrichts bericht over de parochie Maaseik uit 1588. - De Maasgouw, 108, 1989, kol. 143-148, 1 afb. Over een missie vanuit het jezuïetencollege te Maastricht naar Maaseik. 819. G. A. M. ÜFFENBERG, Opgravingen in de Sint Servaaskerk te Maastricht. - Spiegel historiael, 24, 1989, pp. 204-209, 10 afb. 820. Bibliografische notities. Door R. DE SMEDT e. a. - Handelingen van de Koninklijke Kring voor oudheidkunde, letteren en kunst van Mechelen, 92, 1988, pp. 323-338. Kerkgeschiedenis : pp. 326-328. 821. C. SMET, Meerdonk onder Vrasene. - Het Land van Beveren, 32, 1989, pp. 3-18, 1 kaart. Over paascommunie en begrafenisrechten (1682-1807). 822. A.M. LIETAER, Herstellingen aan de Onze-Lieve-Vrouwekerk van Melsele in de 20e eeuw en schilderwerken in de 18e, 19e en 20e eeuw. - Het Land van Beveren, 32, 1989, pp. 123-128. 1774-na WO II. 823. J. DE CocKER, Geschiedenis van Melsen. Melsen, 1988, (4)-541- (5) pp., ill. Het derde deel behandelt de "Par.:ichiale geschiedenis" (pp. 279-421). Bestaan van de parochie bevestigd in 1117.

1

.1

402 F. HENDRICKX

824. J. LuYSSAERT, Merendree in de visitatieverslagen van bisschop Antoon Triest. - Het Land van Nevele, 20, 1989, pp. 178-203, 1 afb., l plattegr. 825. L. NEYT, Gerolfswal en de oude .priesteragie" te Merendree. - Het Land van Nevele, 20, 1989, pp. 3-33, 4 afb., 3 plattegr. Reconstructie van de 18de-eeuwse Kerkwijk (,,Stocqte Poucque") met bijzondere aandacht voor de pastorij. Bijlage IV is een Lijst van de pastoors van Merendree (14de eeuw-heden). 826. Van pestkapel tot gasthuis : armen- en ziekenzorg te Mol en omliggende. Proeve van sociale geschiedschrijving. [Door] J. BERGHMANS e. a. Mol, 1987, 239-(3) pp., ill. Uitgegeven door de Molse Kamer voor heemkunde, geschiedenis en familiekunde. Sedert de tweede helft van de 16de eeuw. 827. Boeken en tijdschriftartikelen over Nijmegen. - Numaga, 36, 1989, pp. 23, 48, 95-96. ' 0. m. de doctoraalscriptie van K. G. VAN MANEN, Lutheranen te Nijmegen 1623-1795. Een bijdrage tot de geschiedenis van de Evangelisch-Lutherse gemeente te Nijmegen (K.U. Nijmegen, 1989), en de thesis van F. Neuner vermeld onder nr. 545. 828. M. J. DoNGELMANs, Hart van de stad: de Nijmeegse Grote Markt door de eeuwen heen. Utrecht, 1989, 72 pp., ill. Over de Sint-Steven op pp. 28-38. 829. P. LAUWERS, Het koor van de Sint-Trudokerk van Peer. - Dat Stedeken Peer, 20, 1989, pp. 3-18. Beschrijving van de neo-gotische glasramen (geplaatst in 1913) in het koor van de gotische Sint-Trudokerk (1422). 830. A. PAUWELS, Beschouwing ... bij de studie van Insp. P Lauwers gewijd aan de geschiedenis van Peer volgens de .Antiquuaies Perenses" van J. B. Grammaye. - Dat Stedeken Peer, 20, 1989, nr. 1, pp. (12)-(19). 831. M. DAYEZ, L'Eglise Saint-Sauveur à Petit-Enghien. Contribution à son histoire. - Anna/es du Cercle archéologique d'Enghien, 24, 1988, pp. 107-124, 2 afb., 2 doorsn., 1 kaart, 2 plattegr. Tweede helft 18de eeuw. 832. V. ARICKX, Het Heidens Kerkhof van Pittem. - Biekorf, 89, 1989, pp. 386-400. Zeker sedert de 15de eeuw. 833. M. CooRNAERT, Het Heidens Kerkhof in Pittem. - Biekorf, 89, 1989, pp. 235-241, 1 plattegr. 834. De Calvarie van Rommersom (Hoegaarden). Voorwoord: F. DoPERÉ. Hoegaarden, 1989, 112 pp., 44 afb. Betreft eerder een (kunst)geschiedenis van het gehucht met bijzondere aandacht voor deze beeldengroep (ca. midden 16de eeuw) uit de Sint-Servatiuskapel.


835. V. VANDERHOEVEN, Rotselaarse studenten te Leuven (17de-18de eeuw). - Tijdingen van het Beatrijsgezelschap, 24, 1988-1989, nr. 3, pp. 11-15. 836. Schaffen door de eeuwen heen. [Door] F. CLAES, s.j. e. a. Tielt Winge, 1989, 275-(1) pp., ill. Worden o. m. behandeld: ,,Schaffen onder de abdij van Sint-Truiden" (pp. 21- 32), ,,Kerkelijk Schaffen na 1635" (pp. 99-120) en "Het onderwijs" (pp. 128-137). 837. J. PHILIPPEN, De vroegste uitstraling van Scherpenheuvel in het Rijnland. - Ons Heem, 42, 1988, pp. 94-103, 5 afb. Eerste helft 17de eeuw. 838. J. P. Roossx, De toeristische mogelijkheden van Sint-Amands berg. - Jaarboek [van de] heemkundige Kring "De Oost-Oudburg", 26, 1989, pp. 91-110, 2 afb. Religieuze gebouwen (pp. 94-98) : parochiekerken (19de-20ste eeuw), St.-Aman duskapel (1366), Campo Santo-kerkhof (1847), Groot Begijnhof (1242). 839. R. VAN LAERE, Wapenschilden in een wijkruis van de begijn hojkerk te Sint-Truiden. - Limburg, 68, 1989, pp. 201-202, l afb. Ouder dan het midden van de 14de eeuw, dus uit de tijd van de eerste wijding van de begijnhofkerk in 1265 ? 840. L. VERDEBOUT, Le fonds d'archives musicales de la collégiale Saint-Vincent de Soignies. - Miscellanea Cécile Douxchamps-Lefèvre, Bruxelles, 1988, pp. 209-217. (Archives et bibliothèques de Belgique, 59 / 3-4). 841. L. VAN DEN STORME, De Onze-Lieve- Vrouwekerk van Temse. Woord vooraf: A. VAN W1LDERODE. Temse, 1989, 256 pp., ill. Reeds in de 9de eeuw. 842. T. G. WAEGEMAN, De voormalige romaanse Sint-Pieterskerk in Tongerlo (Bree) en het zogenaamde Adelardus-patrimonium in Noord Limburg. - Limburg, 68, 1989, pp. 83-100, ill. Betreft een z.g. schenking van domeinen door Adalardus aan de abdij van Cor bie, toen hij er abt werd (780-821) ; op deze gronden zou later na 1150 de kerk van Tongerlo zijn gebouwd. 843. Turnhout den eersten troost der staten. Onder redaktie van H. DE KoK. - Taxandria (Antwerpse Kempen), N.R. 61, 1989, 404 pp., ill. Titel naar het eerste vers van de Marsch van Turnhout die naar aanleiding van de Slag van Turnhout (27 oktober 1789) tot stand kwam. Herdenkingsbundel bij de 200ste verjaardag van deze Slag die vooral de militaire, politieke en sociaal economische gebeurtenissen belicht. Evenwel dient vermeld : E. VAN AuTENBOER, De Sint Theobalduskapel, pp. 343-362, 5 afb. (sedert de 14de eeuw werd Sint Eeuwout - d.i. de in de Elzas te Tann vereerde llde-12de-eeuwse Italiaanse bisschop Ubaldus van Gubbio - ook te Turnhout aangebeden). 844. E. DE LIGT, Wezenzorg in vijftiende-eeuws Utrecht. - Madoc, 3, 1989, nr. 2, pp. 11-15.

404 F. HENDRICKX

845. Utrecht, kruispunt van de middeleeuwse Kerk. Voordrachten ge houden tijdens het congres van tien jaar mediëvistiek, Faculteit der Letteren Rijksuniversiteit te Utrecht, 25 tot en met 27 augustus 1988. Zutphen, 1988, 126 pp., ill. ( Clavis. Kunsthistorische monografieën, 7). Kadert in de manifestatie "Utrecht Middeleeuwse Kerkenstad 1988" (zie ook Lit. 1988, nr. 947). Bundelt 7 bijdragen, o. m. : J. M. VAN WINTER, Bisschop Bernold, afkomst en persoonlijkheid, pp. 13-20 ; A. J. J. MEKKING, Een kruis van kerken rond Koenraads hart. Een bijdrage tot de kennis van de functie en de symbolische betekenis van het Utrechtse kerkenkruis alsmede van die te Bamberg en te Paderborn, pp. 21-53 (betreft keizer Koenraad II, 1027-1039); J. M. A. VAN CAUTEREN, De liturgische koordispositie van de romaanse Dom te Utrecht, pp. 63-84 ; T. J. HoEKSTRA, De Dom van Adelbold IL bisschop van Utrecht (1010-1026), pp. 95-108; L. HELTEN, Het koor van de gotische Dom te Utrecht, pp. 109-124. Zie ook nrs. 160 en 182. 846. M. P. VAN BUIJTENEN, Buurkerks heiligen : Spätlese. - Madoc, 1, 1987, nr. 3, pp. 19-23, 1 afb.

847. B. VAN DE~ HovEN ·VAN GENDEREN, Enkele notities over de Utrechtse Buurkerk in de Late Middeleeuwen. - Madoc, 1, 1987, nr. 3, pp. 2-7, 1 afb.

848. J. KNAEPEN, Jubés et orgues à Visé avant 1914. - Leodium, 74, 1989, pp. 21-53, 10 afb. In de kerk (1338-eind 19de eeuw), en in de kloosters van de recolletten (1712), oratorianen (1779) en ongeschoeide karmelieten (eind 18de eeuw-1910). 849. R. WEEMAES, Bestaansmiddelen van de H Kruiskerk te Vrasene in de 15de en l7de eeuw. - Het Land van Beveren, 32, 1989, pp. 130- 143, 1 afb.

850. A. VERHAEGEN, Waanrode (1139-1795). De geschiedenis van een dorp. Waanrode, 1989, 187 pp., ill. Over "De parochie" op pp. 33- 76.

851. R. VAN DE VEN, .Dnser Vrouwen capel!en then Hoghen Wij gaerde'' te Webbekom bij Diest : een reconstructie aan de hand van rekeningen (1441-1578). Tielt-Winge, 1988, 52 pp., 2 afb., 1 kaart. (Oost brabantse historische teksten, 7-8).

852. J.. VLAMYNCK, m.s.c., Bijdragen tot de geschiedenis van Woumen. II. Woumen, s.a. [1987 ?, 1988 ?], 171-(1) pp., ill. Het eerste deel verscheen in J983.

853. J. VAN BUGGENHOUT (t), Geschiedenis van onze parochies: Wulpen. - Bachten de Kupe, 31, 1989, pp. 121-129, 2 afb. Opgericht in 1106.

854. V. J. MEEUSSEN, Pastoors en kapelaans in Zandvliet. - Polder heem, 24, 1989, nr. 3, pp. 29-32. 1017-heden. Ook verschenen in de Vlaamse stam, 25, 1989, pp. 97-99.


855. W. L. BRAEKMAN, Luidruchtige publieke afkeuring van de pastoor van Zevergem in 1733. - Oostvlaamse zanten, 64, 1989, pp. 107-112, 1 afb. I. v. m. een klokherstelling. 856. Geschiedenis van Zutphen. Onder redactie van W. T. M. FRIJHOFF e. a. Zutphen, 1989, 356 pp., titelpl., ill. 857. De Broerenkerk te Zwolle. Redactie: A. J. GEVERS & A. J. MEN SEMA. Met bijdragen van A. J. MENSEMA e. a. Zwolle, 1989, 176 pp., ill. Overblijfsel van een middeleeuws dominicanenklooster (derde kwart 15de eeuw).

Persoonsnamen

AANVULLEND REGISTER*

Abelard(us), Pierre : z. Petrus - Adalardus v. Corbie, o.s.b. : L 842 Adam Carthusianus: L 252, 561 Adelboldus II v. Utrecht : L 845 Aertssens, H. : L 612 Aldegundis, Hl. : L 176 Aleidis v. Schaarbeek, Hl., o.cist. : L 586 Alex.is v. Edessa, Hl. : L 149 Angelus (v. Assisi), o.f.m. : L 535 Arenberg, hertogen v. : L 63 Arminius, Jacobus: L 334 Augustinus, Hl. : L 6, 149, 454 Autbertus, Hl. : L 71

Balduinus v. Ninove, o. praem. : L 571 Balenus, Jacobus : L 63 Balthildis, Hl. : L 176 Bastin, Palémon, o.cart. : L 554 Baudonivia v. Poitiers: L 156 Baurscheit de Jonge, Jan Peter: L 724 Bavo v. Gent, Hl., o.s.b. : L 596 Beatrijs (de Kosteres): L 647

Beatrix v. Nazareth (v. Tienen), Zal., o.cist. : L 152, 210-211, 586

Beatrix v. Omacieux, Zal., o.cart. : L 561 Beatrix v. Valkenburg, koningin : L 757 Beke, Barthélemy, o.cist. : L 509 Bellaert, Jacob : L 714 Benedictus v. Haeften, o.s.b. : L 492 Benedictus v. Nursia, Hl. : L 40 Bemardus v. Clairvaux, Hl., o.cist. : L 6,

11, 25, 40,126,163,190 Bemoldus v. Utrecht : L 845 Berreville, L. J. : L 463 Bertuinus, Hl. : L 661 Bever, Philibert v., o.praem. : L 24 Bijns, Anna : L 322 Birgitta v. Ierland (v. Kildare), Hl. : L 661 Blanchard, Jean-Baptiste (pseudoniem) :

L418 Bosch, Jeroen : L 11 Boussu, Baudouin de, o.cist. : L 509 Bracq, Martin-Joseph: L 408 Brandanus, Hl. : L 92 Brandon, Jean, o.cist. : L 509 Brecpot, Petrus, o.s.b. :_L 493

* Wegens de bijzondere structuur van deze jaargang waarvan afl. 1-3 samen met afl. 2-4 van dl. 63 (1989) als het Album Ampe verscheen, werd het literatuuroverzicht, dat gewoon lijk in het eerste nummer van de lopende jaargang wordt gepubliceerd, naar het laatste nummer van deze verplaatst om het mogelijk te maken dat de tussen ronde haken eigen paginering van de feestbundel ononderbroken zou kunnen doorlopen. Als gevolg hiervan kon ook het selectieve register op het literatuuroverzicht (L + volgnummer) in de reeds gepubliceerde algemene indices (zie dl. 64, 1990, pp. 276-304) niet worden opgenomen en diende dit bij uitzondering apart gemaakt te worden. Overigens zal in de toekomst het literatuuroverzicht steeds in het laatste nummer van

de lopende jaargang verschijnen ; het selectieve register echter blijft deel uitmaken van het jaarregister.

412 F. HENDRICKX

INHOUD

I. Bibliografie . A. Kerk en Vrooomheid . B. Kloosterorden . C. Handschrift. Boek. Archief . D. Varia ··········································································· E. Registers ' .

Il Verzamelwerken

III. Algemene Studies ································································

IV. Middeleeuwen . A. Algemeen . B. Vroege Middeleeuwen . C. XIde-XIIIde Eeuw . D. Beatrijs. Hadewijch. Ruusbroec . E. Moderne Devotie . F. XIVde-XVde Eeuw . G. Vroomheid buiten de Nederlanden . H. Liter aria .

······························································


V. Nieuwe Tijd . A. Algemeen ._ . B. Vóór Trente ·································································· C. Erasmus. Humanisme . D. In verband met de Hervorming . E. Contra-Reformatie. XVIde-XVIIde Eeuw . F. In verband met het Jansenisme . G. XVIIIde Eeuw . H. Vroomheid buiten de Nederlanden . I. Literaria .

VI. Ordegeschiedenis- en spiritualiteit . A. Algemeen . B. Afzonderlijke Orden . Augustijnen, Begijnen (en Geestelijke Dochters), Bene-

dictijnen ····································································

309 309 310 313 319 325

326

327

330 330 334 336 338 339 340 342 347

348 348 349 350 351 354 356 357 359 361

362 362 364

Birgittijnen, Cisterciënzers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365 Dominicanen, Franciscanen 367 Jezuïeten, Kanunniken en Kanunnikessen (Reguliere) 369 Karmelieten, Kartuizers . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . 370 Kluizenaars, Kruisheren, Oratorianen, Premonstratenzers 372 Ridderorden . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . .. .. .. . . . .. .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . 373 Sepulcrijnen, Wilhelrnieten 374

VII. Heiligen en Heiligenverering 374 A. Algemeen 374 B. Bijzondere . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . .. .. . . 376 0. L. Vrouw, Anna . . .. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . .. .. .. . . . .. .. .. .. . 376 Antonius abt, Barbara, Brandaan, Christina van Stom-

meln, Cornelius . . . .. . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . .. .. . . . . . .. . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . . 377 Cosmas, Cyprianus, Damianus, Dominicus (Zwevegem),

Drie Koningen, Elfduizend Maagden, Ermelindis, Ger lachus van Houthem .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . 378

Hubertus, Hugo van Cluny, Joannes Berchmans, Josephus, Lambertus, Lidwina van Schiedam, Lutgardis van Tongeren . . . . .. . . . . . . . .. .. . . . . . .. . . .. . . . .. .. .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . 379

Martinus van Tours, Nicolaus van Myra, Radegundis van Poitiers, Servulus (Wervik), Simetrius, Symphoriaan (Deulsemonde), Ursula 380

Waldetrudis, Willibrordus, Wivina 381

VIII. Religieuze volkskunde 381 A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381 B. Bedevaarten en Devoties . . . .. . .. . . . ... . . .. .. . . . . . . . . . .. .. .. .. . . . . . . . . . . 382 C. Gebruiken en Toestanden . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . .. .. .. .. . . .. . . . . . . . .. .. .. . 385

IX. Kunst .. . . .. .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . .. .. .. .. 389 A. Iconografie . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . . .. .. .. .. . . . . .. .. .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . . 389 B. Kerkelijke Kunst .. . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . 390 C. Boekverluchting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . 392

X. Plaatselijke geschiedenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394 A. Gewesten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394 B. Gemeenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396

Aanvullend register 405

364

LITERATUUROVERZICHT '1, 1 · 2017. 4. 2. · M et and ch o. mv r : I. W n '.s r el ig o us fe a d c...

Documents

Transcript of LITERATUUROVERZICHT '1, 1 · 2017. 4. 2. · M et and ch o. mv r : I. W n '.s r el ig o us fe a d c...