Lineaire organisatie HOKTSP 3-jarige cyclus (1e jaar)...

VOLWASSENENONDERWIJS Organisatie: Lineaire organisatie Onderwijsvorm: HOKTSP Duur: 3-jarige cyclus (1e jaar) Categorie: Technisch

Afdeling: ELECTROMECHANICA Vakken:

Toegepaste wiskunde 1 lt Sterkteleer 1 lt Mechanica 2 lt Automatisatie 2 lt Elektriciteit en labo 4 lt

1e jaar

Elektromechanisch tekenen (CAD) 2 lt Sterkteleer 1 lt Elektronisch tekenen (CAD) 2 lt Elektronica 1 lt Toegepaste mechanica 4 lt Elektriciteit 2 lt

2e jaar

Labo elektriciteit 2 lt Verwarmings- en koeltechniek 4 lt Klimatisatie 2 lt Regeltechniek 1 lt Labo en ontwerpen 4 lt

3e jaar optie/ Klimatisatie

Socio-economische vorming 1 lt CNC 2 lt Microcontrollers 2 lt Elektrische en elektronische sturingen 1 lt Tekenen (CAD) 2 lt Labo en ontwerpen 4 lt

3e jaar optie/ Elektro-mechanica

Socio-economische vorming 1 lt CNC 2 lt Productietechnieken 2 lt PLC 1 lt CAE 2 lt Labo en ontwerpen 4 lt

3e jaar optie/ Bedrijfsmechanisatie

Socio-economische vorming 1 lt

Leerplannummer: 2003/603L (nieuw)

Nummer Inspectie: 02-03/550/G

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica 1 Jaar : 1 – Vak : Toegepaste wiskunde (1 lestijd/week)

INHOUD

Visie ..........................................................................................................................................................2 Beginsituatie .............................................................................................................................................3 Algemene doelstellingen ..........................................................................................................................4 Leerplandoelstellingen / leerinhouden......................................................................................................5 Methodologische wenken.........................................................................................................................8

Pedagogisch-didactische wenken..................................................................................................8 Didactische hulpmiddelen ..............................................................................................................8

Evaluatie ...................................................................................................................................................9 Bibliografie ............................................................................................................................................. 10


VISIE

Algemeen: De afgestudeerden van het OSP – HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend. Deze polyvalente opleiding is gericht op het verwerven van een stevige basis in mechanica, elektriciteit, elektronica en automatisering a.d.h.v. theoretische oefeningen, aangepaste laboratoria en ontwerpen. Bij de realisatie en verdediging van hun eindwerk krijgen de cursisten de kans om de opgedane kennis toe te passen en hun communicatieve vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn, economisch bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te demonstreren. De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd: productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van een onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch – commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a. Specifiek: Belangrijk in de opleiding is een wiskundige vorming die zo ver gaat dat een aantal belangrijke kennisinhouden en vaardigheden beheerst worden, zodat zij overdraagbaar en dus op verschillende vakgebieden toepasbaar zijn. Fundamentele oplossingsmethoden, die als basis dienen voor berekeningen en zorgen voor de ontwikkeling van een logisch denkpatroon bij de cursisten, worden ingeoefend.

Door het maken van voldoende oefeningen en de theorie tot een minimum te beperken, wordt de nadruk gelegd op de praktische kant van de wiskunde, die als basis dient voor de andere vakken.


BEGINSITUATIE

De wiskundige achtergrond van de cursisten kan in principe zeer verscheiden zijn wegens de heterogeniteit van de cursistengroep. Men mag er wel van uitgaan dat iedereen het elementair algebraïsch rekenen beheerst.


ALGEMENE DOELSTELLINGEN

Bij dit vak wordt er naar gestreefd de cursisten de volgende vaardigheden bij te brengen zodat zij de vakken in de opleiding Elektromechanica op het niveau hoger onderwijs vlot kunnen volgen: • logisch redeneren en structureren; • probleemoplossend denken; • vlot wiskundig taalgebruik en rekenvaardigheid; • vlot kunnen omgaan met grafische voorstellingen.


LEERPLANDOELSTELLINGEN / LEERINHOUDEN

LEERPLANDOELSTELLINGEN De cursisten kunnen LEERINHOUDEN

1 berekeningen correct uitvoeren volgens een vooraf geleerd algoritme.

rekenregels op een gepaste manier toepassen.

wiskundige problemen oplossen door rekening te houden met de volgende aanwijzingen:

het volgen van een systematische aanpak om geen onderdelen te vergeten;

zich concentreren op de onbekenden en deze in verband brengen met de gegevens;

het opsplitsen van een probleem in deelproblemen;

het vooraf vereenvoudigen van opgaven.

zeggen wanneer een stelsel lineaire vergelijkingen slechts één oplossing heeft.

stelsels lineaire vergelijkingen oplossen, die o.a. gebaseerd zijn op vraagstukken mechanica, sterkteleer en elektrische gelijkstroomnetwerken.

vierkantsvergelijkingen oplossen en een kwadratische functie grafisch voorstellen.

rekenen met complexe getallen.

1 Algebra

1.1 Lineaire vergelijkingen 1.2 Stelsels van vergelijkingen van de 1e graad in 2 onbekenden 1.3 Oplossen van vierkantsvergelijkingen 1.4 Kwadratische functie 1.5 Complexe getallen








het opsplitsen van een probleem in deelproblemen


de lengte van een vector bepalen.

vectoren samenstellen en ontbinden in componenten.

de vergelijking van een rechte opstellen en de richtingscoëfficiënt van een rechte bepalen.

2 Analytische meetkunde

2.1 Begrippen • Vector • As • Algebraïsche maatgetal van een vector op een as 2.2 Coördinaten van een punt 2.3 Algebraïsche deelverhouding van een punt t.o.v. twee

gegeven punten 2.4 Vergelijking van een rechte








het opsplitsen van een probleem in deelproblemen;


rechthoekige en willekeurige driehoeken oplossen.

de definitie en grafische betekenis van de goniometrische getallen van een georiënteerde hoek op de goniometrische cirkel weergeven.

de eenheden radiaal en graden door elkaar hanteren.

de cosinus, sinus en tangens van een hoek visueel voorstellen.

3 Driehoeksmeetkunde en goniometrie

3.1 Oplossen van rechthoekige driehoeken 3.2 Oplossen van willekeurige driehoeken 3.3 Goniometrische cirkel, goniometrische getallen, verwante

hoeken 3.4 Goniometrische formules

4 de definitie van afgeleide en integraal geven.

de begrippen afgeleide, onbepaalde integraal en bepaalde integraal toepassen in de diverse vakken van de opleiding.

4 Analyse

4.1 Afgeleiden 4.2 Onbepaalde integralen 4.3 Bepaalde integralen

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica 8 Jaar : 1 – Vak : Toegepaste wiskunde ( 1 lestijd/week)

METHODOLOGISCHE WENKEN

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN De leerstof wordt voornamelijk overgebracht via doceren en een onderwijsleergesprek. Er wordt veel tijd besteed aan voorbeelden en geleide oefeningen. In de mate van het mogelijke zullen ICT-toepassingen geïntegreerd aangeboden worden.

DIDACTISCHE HULPMIDDELEN1 De cursisten beschikken over een cursus of boek. De docent beschikt over een overheadprojector en bord.

1 Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing:

- Codex - ARAB - AREI - Vlarem.

Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden m.b.t.:

- de uitrusting en inrichting van de lokalen; - de aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel.

Zij schrijven voor dat:

- duidelijke Nederlandstalige handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn; - alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften moeten kennen en correct moeten kunnen toepassen; - de collectieve veiligheidsvoorschriften nooit mogen gemanipuleerd worden; - de persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig moeten zijn en gedragen worden, daar waar de wetgeving het vereist.


EVALUATIE

De cursisten worden geëvalueerd via zelfevaluatie en oefeningen. Ze maken opdrachten die in de les besproken worden.

De schriftelijke examens zijn sanctionerend Er wordt rekening gehouden met het examenreglement van het centrum.


BIBLIOGRAFIE

Cursus Wiskunde – Ir. C. Coppens Wiskundig vademecum. Een synthese van de leerstof wiskunde - Nachtegael M. & Buysse J. Formules en tabellen voor wiskunde – J. Pergoot, P. Simons, L. Thys, E. Van Derstappen, G. Van De Velde, J. Van De Weerdt http://wiskunde.pagina.nl/ http://users.pandora.be/wiskunde/

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica 1 Jaar : 1 – Vak : Sterkteleer (1 lestijd/week)

INHOUD



Evaluatie ...................................................................................................................................................9 Bibliografie..............................................................................................................................................10


VISIE

Algemeen: De afgestudeerden van het OSP – HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend. Deze polyvalente opleiding is gericht op het verwerven van een stevige basis in mechanica, elektriciteit, elektronica en automatisering a.d.h.v. theoretische oefeningen, aangepaste laboratoria en ontwerpen. Bij de realisatie en verdediging van hun eindwerk krijgen de cursisten de kans om de opgedane kennis toe te passen en hun communicatieve vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn, economisch bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te demonstreren. De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd: productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van de onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus en koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch – commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a. Specifiek: Bij het ontwerpen van machineonderdelen of constructieonderdelen is sterkteleer nodig om de specifieke karakteristieke grootheden te berekenen of te controleren. De cursisten maken kennis met verschillende begrippen in verband met sterkteleer die in de techniek veelvuldig terug te vinden zijn. Tot de kennis die zij in dit vak verwerven behoren trek en druk, afschuiving en traagheidsgrootheden evenals verschillende soorten spanningen. Nadat de cursisten deze basiskennis verwerkt hebben, begrijpen zij beter het doel van de sterkteleer en kunnen zij in het tweede jaar de studie in verband met sterkteleer verder zetten.


BEGINSITUATIE

Gelet op de toelatingsvoorwaarden is voor het vak “Sterkteleer” geen specifieke voorkennis vereist.



Dit vak heeft tot doel de belangstelling voor sterkteleer op het niveau hoger onderwijs bij de cursist te laten groeien.

Bij dit vak wordt ernaar gestreefd de cursisten de volgende vaardigheden bij te brengen: • inzicht in verschillende begrippen en grootheden die regelmatig bij sterkteleer gebruikt

worden; • verbanden leggen tussen deze begrippen en grootheden; • logisch redeneren en structureren; • probleemoplossend denken; • het belang inzien van het gebruik van de juiste SI – eenheden van grootheden bij het

oplossen van vraagstukken. Na het bestuderen van de leerstof zal de cursist:

• het doel van de sterkteleer duidelijk inzien; • in staat zijn een technisch probleem in verband met de onderwerpen die in het vak

“Sterkteleer“ aan bod komen te bestuderen en op een gestructureerde manier op te lossen;

• verschillende begrippen en grootheden m.b.t. het vak “Sterkteleer“ kennen; • de relatie tussen deze begrippen en grootheden inzien; • zonder problemen het vak “Sterkteleer“ in het tweede jaar kunnen volgen.




1 het doel van de sterkteleer verwoorden. het begrip “elasticiteit” van een materiaal uitleggen. aangeven welke soorten inwendige krachten en koppels er ontstaan ten gevolge van vormverandering veroorzaakt door uitwendige krachten. uitleggen waarom een spanning, optredend in een materiaal, kan voorgesteld worden door een vector. de begrippen “breekspanning” en “toelaatbare spanning” uitleggen.

1 Inleidende begrippen

1.1 Doel van de sterkteleer 1.2 Vormverandering en elasticiteit 1.3 Inwendige krachten en koppels 1.4 Spanningen 1.5 Breekspanningen en toelaatbare spanningen



2 vraagstukken in verband met trek en druk (spanningen optredend in normaaldoorsneden en in willekeurige doorsneden) oplossen. in eigen woorden uitleggen wat optredende trekspanningen en drukspanningen zijn, en wat toelaatbare trekspanningen en drukspanningen zijn. spanningen in een willekeurige doorsnede berekenen. de drukspanning in een willekeurige doorsnede van een pijler onder invloed van het eigen gewicht bepalen. de invloed van het eigen gewicht bij trekbelasting en drukbelasting aangeven. de wet van Hooke formuleren en toepassen. de invloed van de temperatuur op de materiaalspanning toelichten. de verlenging van een staaf, veroorzaakt door zijn eigen gewicht, bepalen. het profiel van gelijke weerstand tegen trek of druk schetsen. de normaalspanningen in een vlakke doorsnede van een staaf bestaande uit tweeërlei materiaal berekenen.

2 Trek en druk

2.1 Trekspanning 2.2 Drukspanning 2.3 Spanningen in een willekeurige doorsnede 2.4 Invloed van het eigen gewicht en veranderlijke doorsnede 2.5 Vormverandering door trek of druk 2.6 Verlenging rekening houdend met het eigen gewicht 2.7 Profiel van gelijke weerstand tegen trek of druk 2.8 Staven uit tweeërlei materiaal

3 vraagstukken in verband met afschuiving oplossen. in eigen woorden uitleggen wat optredende schuifspanningen en wat toelaatbare schuifspanningen zijn. verwoorden wat eensnedige en meersnedige afschuiving is. het begrip stuikdruk in eigen woorden uitleggen. uitleggen wat bedoeld wordt met glijdingsmodulus a.d.h.v. een passende figuur.

3 Afschuiving

3.1 Schuifspanning 3.2 Eensnedige en meersnedige afschuiving 3.3 Stuikdruk 3.4 Vormverandering - Glijdingsmodulus



4 uitleggen bij welke toepassingen traagheidsgrootheden in de sterkteleer worden gebruikt. uitleggen wat een lijntraagheidsmoment, centrifugaalmoment en polair traagheidsmoment is. de grondformules voor traagheidsmomenten van een aantal veel voorkomende figuren gebruiken bij het oplossen van vraagstukken.

4 Traagheidsgrootheden

4.1 Lijntraagheidsmomenten 4.2 Centrifugaalmomenten 4.3 Polaire traagheidsmomenten



PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN De leerstof wordt voornamelijk overgebracht via doceren en een onderwijsleergesprek. Er wordt veel tijd besteed aan voorbeelden en geleide oefeningen. In de mate van het mogelijke kunnen ICT toepassingen geïntegreerd aangeboden worden.









EVALUATIE


De schriftelijke examens zijn sanctionerend. Er wordt rekening gehouden met het examenreglement van het centrum.


BIBLIOGRAFIE

Leerboek der Mechanica - Sterkteleer - van G. L. Ludolph en A. P. Potma uitgegeven bij Educatieve Partners Nederland BV Machineonderdelen - Roloff Matek - Academic Service 90 395 0482 2 http://www.tihh.be/tihhosp/links.html#elektr http://www.stadscampus.hen.nl/bct/TMC/staal2.html http://www.tribologie.nl/software/screw/metric_trek.htm http://physics.mtsu.edu/~phys2010/Lectures/L6_-_L11/L9/Tension_Force/tension_force.html http://physics.mtsu.edu/~phys2010/Lectures/L6_-_L11/L9/Weight/weight.html http://www.bienfaitwt.nl/f-t.htm http://www.abdn.ac.uk/physics/streamb/fin6www/sld009.htm http://www.formatec.nl/newpages/elasticiteitsmodulus.html http://werktuigbouw.techniekweb.nl/

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica 1 Jaar : 1 – Vak : Mechanica (2 lestijden/week)

INHOUD





VISIE

Algemeen: De afgestudeerden van het OSP – HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend. Deze polyvalente opleiding is gericht op het verwerven van een stevige basis in mechanica, elektriciteit, elektronica en automatisering a.d.h.v. theoretische oefeningen, aangepaste laboratoria en ontwerpen. Bij de realisatie en verdediging van hun eindwerk krijgen de cursisten de kans om de opgedane kennis toe te passen en hun communicatieve vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn, economisch bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te demonstreren. De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd: productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van een onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch – commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a. Specifiek: De cursisten maken kennis met de statica, kinematica, dynamica, thermodynamica en de wet van Bernoulli die in de techniek veelvuldig voorkomen. Deze kennis is noodzakelijk om zonder problemen het vak “Toegepaste mechanica” in het tweede jaar te kunnen beginnen. Tot de basiskennis die zij in het vak “Mechanica“ verwerven, behoren krachten, momenten, evenwicht, wrijving, bewegingen, arbeid en vermogen, kinetische en potentiële energie, behoud van energie, de eerste hoofdwet van de thermodynamica, gaswetten; polytrope, isotherme, isochore, isobare en isentrope toestandsveranderingen; de tweede hoofdwet van de thermodynamica en de wet van Bernoulli.


BEGINSITUATIE

Gelet op de toelatingsvoorwaarden is voor het vak “Mechanica” geen specifieke voorkennis vereist.



Dit vak heeft tot doel de belangstelling voor mechanica op het niveau hoger onderwijs bij de cursist te laten groeien. Bij dit vak wordt ernaar gestreefd de cursisten de volgende vaardigheden bij te brengen: • logisch redeneren en structureren; • zin voor orde; • probleemoplossend denken; • oog hebben voor details; • het belang inzien van het gebruik van de juiste SI - eenheden van grootheden bij het

oplossen van vraagstukken; • inzicht in verschillende begrippen en grootheden die regelmatig bij mechanica gebruikt

worden; • verbanden leggen tussen deze begrippen en grootheden. Na het bestuderen van de leerstof zal de cursist:

• in staat zijn een vraagstuk in verband met de onderwerpen die in het vak “Mechanica“ aan bod komen te bestuderen en op een gestructureerde manier op te lossen;

• verschillende begrippen m.b.t. het vak “Mechanica“ kennen; • de relatie tussen deze begrippen en grootheden inzien; • zonder problemen het vak “Toegepaste mechanica“ in het tweede jaar kunnen volgen.




1 een kracht visueel voorstellen en de kenmerken van een krachtvector opsommen.

de parallellogramregel en driehoeksregel toepassen ter bepaling van de resultante van twee krachten gelegen in een vlak.

naast de grootte, ook de richting van de resultante van twee of meer krachten bepalen.

een kracht ontbinden volgens twee gegeven richtingen in een vlak.

een kracht uitdrukken volgens de scalaire notatie en de Cartesiaanse vectornotatie.

het moment berekenen veroorzaakt door verschillende krachten op een onvervormbaar lichaam, rond een bepaald punt.

de voorwaarden formuleren die nodig zijn voor evenwicht, al dan niet rekening houdend met wrijving.

bij vraagstukken in verband met evenwicht, het vrijlichaamschema tekenen ter bepaling van de reactiekrachten.

de begrippen “dynamische wrijvingscoëfficiënt” en “statische wrijvingscoëfficiënt” uitleggen en toelichten.

evenwichtsvraagstukken oplossen waarbij rekening wordt gehouden met wrijving.

1 Statica

1.1 Krachten 1.2 Momenten 1.3 Evenwicht 1.4 Wrijving



2 aangeven wat het doel is van de kinematica.

de eenparige, rechtlijnige en de eenparig veranderlijke, rechtlijnige beweging voorstellen in verschillende grafieken.

vraagstukken in verband met de eenparige, rechtlijnige en de eenparig veranderlijke, rechtlijnige beweging oplossen.

bij de eenparige, cirkelvormige beweging de begrippen “baansnelheid of omtreksnelheid”, “hoeksnelheid” en “centripetale versnelling” uitleggen en grafisch voorstellen.

het verband leggen tussen het toerental en de omtreksnelheid bij de eenparige, cirkelvormige beweging.

vraagstukken in verband met de eenparige, cirkelvormige beweging oplossen.

enkele kenmerken van de schuine worp opsommen.

vraagstukken oplossen in verband met de schuine worp.

2 Kinematica

2.1 De eenparige, rechtlijnige beweging 2.2 De eenparig veranderlijke, rechtlijnige beweging 2.3 De eenparige, cirkelvormige beweging 2.4 De schuine worp

3 de wetten van Newton formuleren en toepassen bij vraagstukken.

de formules voor arbeid, vermogen, kinetische en potentiële energie dimensioneel controleren.

vraagstukken oplossen in verband met arbeid, vermogen, kinetische en potentiële energie.

de wet van behoud van energie uitleggen en toepassen bij vraagstukken.

3 Dynamica

3.1 De wetten van Newton 3.2 Arbeid en vermogen 3.3 Kinetische en potentiële energie 3.4 Wet van behoud van energie



4 de eerste hoofdwet van de thermodynamica formuleren.

de algemene gaswet voor een ideaal gas formuleren en toelichten.

de wet van Boyle / Gay – Lussac formuleren en toelichten.

uitleggen wat bedoeld wordt met een polytrope, isotherme, isochore, isobare en isentrope of adiabatische toestandsverandering.

de karakteristieke curve van een polytrope, isotherme, isochore, isobare en isentrope of adiabatische toestandsverandering in een pV – diagram aanbrengen.

de tweede hoofdwet van de thermodynamica formuleren.

vraagstukken oplossen in verband met thermodynamica.

4 Thermodynamica

4.1 Eerste hoofdwet van de thermodynamica 4.2 Gaswetten 4.3 Polytrope, isotherme, isochore, isobare en isentrope of

adiabatische toestandsverandering 4.4 Tweede hoofdwet van de thermodynamica

5 de betekenis van de begrippen “ideale vloeistof”, “stationaire stroming” en “stroombuis” uitleggen.

de continuïteitsregel uitleggen en toepassen.

de wet van Bernoulli uitleggen.

5 Wet van Bernoulli

5.1 Begrippen 5.2 Wet van Bernoulli



PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN De leerstof wordt voornamelijk overgebracht via doceren en een onderwijsleergesprek. Er wordt veel tijd besteed aan voorbeelden en geleide oefeningen. In de mate van het mogelijke zullen ICT toepassingen geïntegreerd aangeboden worden.









EVALUATIE




BIBLIOGRAFIE

Mechanica voor Technici: Statica en Dynamica - Russell C. Hibbeler Mechanica - Elsevier - De Lepeire e.a. Theoretische mechanica deel 1 en deel 2 - Standaard Mechanica leerboek - J. Belmans, Wolters Plantyn, 90 301 5893 Mechanica werkboek en oplossingen - J. Belmans, Wolters Plantyn, 90 301 58921 http://home.hetnet.nl/~vanadovv/Kracht.html http://www.vego.nl/4/n/n_053.htm http://www.techna.nl/Isaac%20Newton/Isaac%20Newton.htm http://home.planet.nl/~dekke839/vertraging/vertraging.htm http://home.planet.nl/~dekke839/gewicht/gewicht.htm http://www-gap.dcs.st-and.ac.uk/~history/Mathematicians/Newton.html http://www.science.uva.nl/onderwijs/wns/onderwijsCD/sterrenkunde/syllabus/jsindex.html?http://www.science.uva.nl/onderwijs/wns/onderwijsCD/sterrenkunde/syllabus/node26.html http://www.pimzos.nl/wwummoment.htm http://www.nova-malmberg.nl/secure/leerling/begrippenlijst/3vmbo_b_nask1/nova3vmbobbWrijvingskracht.htm http://www.science.uva.nl/onderwijs/wns/onderwijsCD/sterrenkunde/syllabus/jsindex.html?http://www.science.uva.nl/onderwijs/wns/onderwijsCD/sterrenkunde/syllabus/cirkel.html http://mg.thrijswijk.nl/mech/kern/kine/kinematica.html http://home2.pi.be/koenb10/Fysica/Mechanica/kinematica.htm http://www.walter-fendt.de/ph14nl/ http://users.skynet.be/zoekheteensop/energie.htm http://users.pandora.be/lode.stevens/thermo.htm http://www.techniekweb.nl/?/link/4/24 http://www.fractal.org/Fractal-Research-and-Products/Beetje-geschonden.htm http://users.pandora.be/ahmadi/html/thermodynamica.html http://www.grc.nasa.gov/WWW/K-12/airplane/bern.html

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica 1 Jaar : 1 – Vak : Automatisatie (2 lestijden/week)

INHOUD





VISIE

Algemeen: De afgestudeerden van het OSP - HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend. Deze polyvalente opleiding is gericht op het verwerven van een stevige basis in mechanica, elektriciteit, elektronica en automatisering a.d.h.v. theoretische oefeningen, aangepaste laboratoria en ontwerpen. Bij de realisatie en verdediging van hun eindwerk krijgen de cursisten de kans om de opgedane kennis toe te passen en hun communicatieve vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn, economisch bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te demonstreren. De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd: productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van een onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch - commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a. Specifiek: De cursisten maken kennis met pneumatica en PLC. Tot de basiskennis die zij in dit vak verwerven, behoort het volgende: - de symbolen in pneumatische schema’s herkennen; - met behulp van de schakelalgebra en Karnaughdiagrammen logische vergelijkingen

vereenvoudigen en interpreteren; - de geschikte methode kiezen en correct toepassen om te komen tot het tekenen van

een eenvoudige pneumatische sturing of het opstellen van de logische vergelijkingen voor de PLC.

De praktische toepassingen kunnen dan geschieden in de lessen labo elektriciteit.


BEGINSITUATIE

Gelet op de toelatingsvoorwaarden is voor het vak automatisatie geen specifieke voorkennis vereist.



Dit vak heeft tot doel de belangstelling voor automatisatie op niveau hoger onderwijs bij de cursist te laten groeien. Bij dit vak wordt ernaar gestreefd de cursisten volgende vaardigheden bij te brengen:

- logisch redeneren en structureren; - probleemoplossend denken; - kennis en inzicht in pneumatische schema’s; - de geschikte methode kiezen om te komen tot het ontwerp van een eenvoudige

pneumatische sturing of het opstellen van de logische vergelijkingen van de PLC.




1 definiëren wat absolute druk en effectieve druk is.

de onderdelen van een persluchtinstallatie op een schema onderscheiden en hun functie omschrijven.

de symbolen uit de persluchtmechanisatie gebruiken bij het tekenen van een schema.

1 Pneumatica

1.1 Perslucht 1.2 Persluchtconditionering 1.3 Persluchtmechanisatie • Basisbegrippen • Symbolen (ventielen, cilinders)

2 van elk van de grondfuncties de definitie, logische vergelijking, het elektrisch schema, de waarheidstabel, het fazendiagram, symbool en pneumatisch schema geven.

2 Grondfuncties van de schakelalgebra

YES , NOT , OR , AND

3 de rekenregels vlot gebruiken om logische vergelijkingen te vereenvoudigen of om te vormen.

3 Rekenregels van de schakelalgebra

4 van elk van de universele functies de definitie, logische vergelijking, het elektrisch schema, de waarheidstabel en het symbool geven.

elke grondfunctie vormen met de universele functies.

4 Universele functies

4.1 NOR 4.2 NAND



5 uitleggen wat het verband is tussen de waarheidstabel en de Karnaughkaart.

een logische vergelijking inschrijven in de Karnaughkaart.

de eenvoudigste vorm van de logische vergelijking uitlezen uit de Karnaughkaart.

werken met Karnaughkaarten met “keuzevakjes” (don’t care).

5 Vereenvoudigen van logische vergelijkingen met Karnaugh

5.1 Opbouw van de Karnaughkaart 5.2 Inschrijven van een vergelijking 5.3 Uitlezen van een vergelijking 5.4 Vereenvoudigen 5.5 Voorbeelden 5.6 Oefeningen

6 het onderscheid maken tussen combinatorische en sequentiële schakelingen.

6 Combinatorische schakelingen en sequentiële schakelingen

7 de logische vergelijkingen opstellen voor de PLC en het pneumatisch schema ontwerpen van combinatorische en sequentiële schakelingen aan de hand van de matrixmethode.

7 Matrixmethode

7.1 Combinatorische schakelingen 7.2 Sequentiële schakelingen 7.3 Voorbeelden en oefeningen op het opstellen van de logische

vergelijkingen voor de PLC en het tekenen van het pneumatisch schema

8 de logische vergelijkingen opstellen voor de PLC en het pneumatisch schema ontwerpen van combinatorische en sequentiële schakelingen aan de hand van het fazendiagram.

8 Fazendiagram





9 de logische vergelijkingen opstellen voor de PLC en het pneumatisch schema ontwerpen van combinatorische en sequentiële schakelingen aan de hand van de stapbewegingsmethode.

9 Stapbewegingsmethode



10 het functiediagram in GRAFCET opstellen van een eenvoudige automatiseringsopdracht.

uit het functiediagram de logische vergelijkingen voor de PLC afleiden.

deelprogramma’s in GRAFCET programmeren.

10 GRAFCET

10.1 Functiediagram in GRAFCET

10.2 Basisstructuren en hun programmering

10.3 Deelprogramma´s

10.4 Voorbeelden en oefeningen



PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN De leerstof wordt voornamelijk overgebracht via doceren en onderwijsleergesprek, gebruik makend van bordschema’s en een overheadprojector. Er wordt veel tijd besteed aan voorbeelden en geleide oefeningen. In de mate van het mogelijke, zullen ICT-toepassingen geïntegreerd aangeboden worden.









EVALUATIE

De cursisten worden geëvalueerd via zelfevaluatie en oefeningen. Ze maken opdrachten die tijdens de les besproken worden. De schriftelijke examens zijn sanctionerend. Er wordt rekening gehouden met het examenreglement van het centrum.


BIBLIOGRAFIE

Catalogi van leveranciers van persluchtbouwstenen en -benodigdheden Pneumatische besturingen, auteurs: Deppert, Stoll; uitgever: De Vey Mestdagh BV Pneumatische toepassingen, auteurs: Deppert, Stoll; uitgever: De Vey Mestdagh BV Programmeerbare logische sturingen - PLC, auteur: Mariën, uitgever: die Keure Digitale technieken 1A en 1B; auteurs: Cuppens, Saeys; uitgever: die Keure Digitale technieken; auteurs: Biegel, Laene; uitgever: Wolters-Noordhof Techniek

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica 1 Jaar : 1 – Vak : Elektriciteit en labo (4 lestijden/week)

INHOUD

Visie ..........................................................................................................................................................2 Beginsituatie .............................................................................................................................................3 Algemene doelstellingen ..........................................................................................................................4 Leerplandoelstellingen / leerinhouden......................................................................................................5

Subvak 1: Elektriciteit .....................................................................................................................5 Subvak 2 : Labo elektriciteit ...........................................................................................................8

Methodologische wenken.........................................................................................................................9 Pedagogisch-didactische wenken..................................................................................................9 Didactische hulpmiddelen ..............................................................................................................9

Evaluatie .................................................................................................................................................10 Bibliografie..............................................................................................................................................11


VISIE

Algemeen: De afgestudeerden van het OSP - HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend. Deze polyvalente opleiding is gericht op het verwerven van een stevige basis in mechanica, elektriciteit, elektronica en automatisering a.d.h.v. theoretische oefeningen, aangepaste laboratoria en ontwerpen. Bij de realisatie en verdediging van hun eindwerk krijgen de cursisten de kans om de opgedane kennis toe te passen en hun communicatieve vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn, economisch bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te demonstreren. De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd: productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van een onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch - commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a. Specifiek: De cursisten verwerven een basiskennis in elektriciteit. Als voorbereiding op de studie van de elektrische machines, komen elektromagnetisme en elektrostatica aan bod. Nadat de cursisten het gelijkstroomgedeelte verwerkt hebben, maken zij kennis met de wisselstroomtheorie. In het labo maken de cursisten kennis met uiteenlopende aspecten van de elektriciteit.


BEGINSITUATIE

Gelet op de toelatingsvoorwaarden is voor het vak elektriciteit en labo geen specifieke voorkennis vereist.



Dit vak heeft tot doel de belangstelling voor elektriciteit op niveau hoger onderwijs bij de cursist te laten groeien. Bij dit vak wordt ernaar gestreefd de cursisten volgende vaardigheden bij te brengen:

- logisch redeneren en structureren; - probleemoplossend denken; - het belang inzien van het gebruik van de correcte SI-eenheden van grootheden bij

het oplossen van vraagstukken; - de principes van de elektriciteit correct toepassen.

De cursisten verwerven basiskennis in elektriciteit en elektromagnetisme, om de studie van de elektrische machines te kunnen aanvatten. In het labo worden verschillende meetmethodes aangeleerd en daarna krijgen de cursisten, aan de hand van een aantal opdrachten, een beter inzicht in de werking van de verschillende elektrische componenten en gelijkstroommachines.



SUBVAK 1: ELEKTRICITEIT


1 definiëren wat elektrische stroom is en hoe ladingen zich gedragen.

het onderscheid uitleggen tussen het GRS en het VRS.

de afgeleide eenheden uitdrukken in SI – grondeenheden en bij alle berekeningen de correcte eenheden vermelden.

de wet van Faraday interpreteren en toepassen in oefeningen.

definiëren wat elektrische spanning is.

de wet van Ohm interpreteren en toepassen in oefeningen.

1 Elektriciteit

1.1 Elektrische energie 1.2 Elektrische stroom 1.3 De elektrische stroomkring 1.4 Het SI – eenhedenstelsel 1.5 De wet van Faraday 1.6 Elektrische spanning 1.7 De wet van Ohm

2 elektrische arbeid en vermogen, het joule-effect en het rendement definiëren, berekenen en hun praktische betekenis uitleggen.

2 Arbeid, vermogen en rendement

3 de wet van Pouillet toepassen in oefeningen.

de temperatuurcoëfficiënt gebruiken in berekeningen (PTC, NTC).

3 Weerstand van vaste geleiders



4 vervangingsweerstand, stromen, spanningen en vermogens berekenen in een weerstandsnetwerk.

de weerstandswaarde berekenen uit de uitlezing van voltmeter en ampèremeter.

4 Schakelen van weerstanden

4.1 In serie schakelen van weerstanden, spanningsdeler 4.2 Parallel schakelen van weerstanden, stroomdeler 4.3 Gemengde schakeling van weerstanden

5 de grootheden definiëren en hun eenheden geven.

de zin van het elektromagnetisch veld bepalen.

de magnetisatiekromme schetsen en het verloop verklaren.

elektrodynamische krachtwerking verklaren en de Lorentzkracht bepalen.

de gegenereerde emk bepalen.

zelfinductie en wederzijdse inductie toelichten.

5 Elektromagnetisme

5.1 Magnetisme 5.2 Elektromagnetisme 5.3 Elektrodynamische krachten 5.4 Genereren van een emk 5.5 Elektromagnetische inductie

6 de capaciteit van een condensator berekenen.

de oplaadcurve schetsen en tijdconstante van een RC-seriekring bepalen.

een serieschakeling of parallelschakeling van condensatoren berekenen.

6 Elektrostatica

7 de wetten van Kirchhoff gebruiken om stroomkringen te berekenen.

7 Berekenen van stroomkringen

Wetten van Kirchhoff



8 de elementaire werking van de motor en de generator inzichtelijk weergeven.

spanning en koppel berekenen (oefeningen).

ankerreactie en commutatie verklaren.

energieverliezen en rendement berekenen (oefeningen).

8 Principe van generator en motor

8.1 Spanning en koppel 8.2 Ankerreactie en commutatie 8.3 Energieverliezen en rendement

9 de werking en eigenschappen van de verschillende gelijkstroommotoren bespreken.

toelichten hoe de toerentalregeling gebeurt.

de verschillende methodes voor elektrisch remmen uitleggen.

vierkwadrantenbedrijf schematisch weergeven en verklaren.

9 Gelijkstroommotoren

9.1 Draaizin, tegenelektromotorische kracht, aanloopstroom, rotatiefrequentie, motorkoppel, ankerstroom

9.2 Principeschema, aanzetten en eigenschappen van de verschillende gelijkstroommotoren

9.3 Toerentalregeling 9.4 Elektrisch remmen 9.5 Vierkwadrantenbedrijf

10 definiëren wat wisselstroom is en met welke grootheden hij wordt aangegeven.

de vectoriële voorstelling geven.

eenvoudige wisselstroomkringen berekenen.

vermogen en arbeidsfactor bepalen.

10 Wisselstroomtheorie

10.1 Wisselspanning en wisselstroom 10.2 Vectoriële voorstelling 10.3 Wisselstroomkringen 10.4 Vermogen en arbeidsfactor


SUBVAK 2 : LABO ELEKTRICITEIT


11 meetfouten op verschillende meettoestellen aflezen.

aangeven welke de verschillende mogelijkheden zijn om de weerstand te bepalen.

11 Meten van weerstanden

12 lineaire en temperatuursafhankelijke weerstanden schakelen. 12 Schakelen van weerstanden

13 aangeven welke de verschillende mogelijkheden zijn om het elektrisch vermogen te meten.

13 Meten van vermogen

14 oefeningen maken op het schakelen van gelijkstroombronnen. 14 Schakelen van bronnen

15 motoren aanzetten en afzetten.

nullastverliezen bepalen.

belastingsverliezen bepalen.

het rendement bepalen.

15 Schakelen van gelijkstroommotoren en -generatoren

16 met een PLC een eenvoudige sturing uitvoeren. 16 Praktische toepassingen op PLC



PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN De leerstof wordt voornamelijk overgebracht via doceren en onderwijsleergesprek, gebruik makend van bordschema’s en overheadprojector. Er wordt voldoende tijd besteed aan voorbeelden en oefeningen. Als blijkt dat extra oefeningen noodzakelijk zijn, moeten deze zelfstandig worden gemaakt. In de mate van het mogelijke, zullen ICT-toepassingen geïntegreerd aangeboden worden. In het labo wordt elke proef voorafgegaan door een bespreking van: - de uit te voeren schakeling; - de te nemen voorzorgen - de veiligheidsvoorschriften. De proeven worden in groep uitgevoerd.

DIDACTISCHE HULPMIDDELEN1 De cursisten beschikken over een handboek of cursus. De docent beschikt over een overheadprojector, bord, elektrische toestellen en meetapparatuur.








EVALUATIE

De cursisten worden geëvalueerd via zelfevaluatie en oefeningen. Ze maken opdrachten die tijdens de les besproken worden. De schriftelijke examens zijn sanctionerend. Voor het labo is een permanente evaluatie voorzien via verslagen of testen. Voor het labo kan eventueel ook een schriftelijk examen voorzien worden. Er wordt rekening gehouden met het examenreglement van het centrum.


BIBLIOGRAFIE

Serie Elektrotechniek - Elektriciteit – Deel 1, Deel 2, Deel 3 ; auteur: Claerhout ; uitgever: Wolters – Plantyn Gelijkstroommachines, cursus door J. Bauters (Hogeschool Gent) Elektrische machines, gelijkstroomgeneratoren, gelijkstroommotoren; auteurs: Vandenheede, Verschaeve; uitgever: die Keure Elektronische vermogencontrole en aandrijftechniek; auteur: J. Pollefliet; uitgever: Nevelland Algemene elektrotechniek; auteur: Geysen W.; uitgever: Acco Elektrische machines; auteur: Geysen W.; uitgever: Acco Basiselektriciteit; auteurs: Van Den Wyngaert L., Van Den Wyngaert P.; uitgever: die keure Basiselektriciteit; auteur: Goes P.; uitgever: die keure Gedifferentieerd leerpakket elektriciteit; auteurs: Standaert K., Van de Borght F.; uitgever: Standaard Elektrische machines deel 1, …, 9; auteurs: Vandenheede H., Verschaeve L.; uitgever: die keure http://www.tn.utwente.nl/em/ http://www.meergronden.nl/een/2/natuurkunde/natuurkunde-simulaties.htm http://www.tn.utwente.nl/em/mio99/data/elektromagneet/elek_mag.htm http://exphys.bei.t-online.de/index.html http://www.tihh.be/tihhosp/links.html#elektr http://www.sweethaven.com/acee/forms/frm0101.htm as en dc http://www.circuit-magic.com/links.htm http://fly.hiwaay.net/~palmer/motor.html bouw zelf een motortje http://www.techlib.com/electronics/colorcode.html kleurencode http://www.schakelingenonline.myweb.nl/weerstand.htm waarde ! http://www.schakelingenonline.myweb.nl/ http://www.ontonet.be/~deinsbek/klas/profs/fysica.htm educatieve doc http://mot-sps.com/motor/tutorial/prin.html http://freeweb.pdq.net/headstrong/mag.htm constructie elektromagneet http://freeweb.pdq.net/headstrong/Cat.htm#6 http://freeweb.pdq.net/headstrong/Index.htm http://jersey.uoregon.edu/vlab/Voltage/index.html spanningskring http://www2.ele.tue.nl/encyclopedie/encindex/ http://www.phys.uu.nl/~wwwnatdc/lokaal/lokaal.html http://www.physics.uoguelph.ca/tutorials/ohm/index.html http://www.howstuffworks.com/exp-db5.htm http://www.thinkquest.org/library/lib/site_sum_outside.html?tname=28032&url=28032/ http://www.de-breul.nl/Vakken/NaSk/Applets.htm


http://webphysics.ph.msstate.edu/javamirror/Default.html http://webphysics.ph.msstate.edu/javamirror/

http://www.meergronden.nl/een/2/natuurkunde/natuurkunde-simulaties.htm#

http://www.phys.hawaii.edu/~teb/java/ntnujava/

http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/hframe.html

http://home.a-city.de/walter.fendt/physengl/generatorengl.htm de generator

http://iva.uni-ulm.de/PHYSIK/VORLESUNG/ELEHRE/node92.html

http://www.mip.berkeley.edu/physics/bookddx.html

http://www.mip.berkeley.edu/physics/physics.html

http://home.a-city.de/walter.fendt/phnl/phnl.htm Nederlands versie

http://mot-sps.com/motor/tutorial/prin.html

http://jersey.uoregon.edu/

http://www.howstuffworks.com/exp-db.htm

http://didaktik.physik.uni-wuerzburg.de/~pkrahmer/ntnujava/indexPopup.html

http://home.tiscalinet.be/wereld_is_mooi/Elektriciteit/h3eldyn/h31basis.htm

http://home.tiscalinet.be/wereld_is_mooi/Elektriciteit/h3eldyn/3Elektrodynamica.htm

http://home.tiscalinet.be/wereld_is_mooi/extrafys.htm

http://home.planetinternet.be/~poolly/

http://www.freepage.be/goto.htm?http://www.euronet.nl/users/pnc/dopo/natuurkunde/intro_na.html

http://www.circuitsonline.f2s.com/download/view.php?dir=Overige&download=9

http://home.tiscalinet.be/wereld_is_mooi/Elektriciteit/h3eldyn/LesR.htm

http://avcwww.uia.ac.be/avc/AVC_html/video/vid_pres_openduer/presentatie_DV.htm

http://www.khlim.be/~jgenoe/Cursus/Cursus.htm

http://www.simquest.to.utwente.nl/simquest/downdemo.htm downloads

http://owinfo.ele.tue.nl/vakken/MBS/5A020/Netwerken/2a-info.htm

http://owinfo.ele.tue.nl/vakken/MBS/5A020/Netwerken/N1_Frame1.htm

http://www.xs4all.nl/~gvdloo/mag2.htm

http://aep.electricuniverse.com/html/index.html

http://www.thinkquest.org/library/lib/site_sum_outside.html?tname=28032&url=

28032/

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica 1 Jaar : 1 – Vak : Elektromechanisch tekenen (CAD) (2 lestijden/week)

INHOUD


subvak 1: Elektrisch tekenen .........................................................................................................5 subvak 2: Mechanisch tekenen......................................................................................................6




VISIE

Algemeen: De afgestudeerden van het OSP – HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend. Deze polyvalente opleiding is gericht op het verwerven van een stevige basis in mechanica, elektriciteit, elektronica en automatisering a.d.h.v. theoretische oefeningen, aangepaste laboratoria en ontwerpen. Bij de realisatie en verdediging van hun eindwerk krijgen de cursisten de kans om de opgedane kennis toe te passen en hun communicatieve vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn, economisch bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te demonstreren. De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd : productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van een onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch – commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a. Specifiek: Technische tekeningen zijn niet weg te denken voor een beter begrip in elektromechanica: zowel elektrisch als mechanisch tekenen komen aan bod. De cursist verwerft inzicht in technisch tekenen en kan hierbij gebruik maken van een CAD – programma. Nadat de cursisten de kennis van het eerste jaar verwerkt hebben, kunnen zij in het tweede jaar de studie in verband met elektromechanisch tekenen probleemloos verder zetten.


BEGINSITUATIE

Er is geen specifieke voorkennis vereist. Een minimale kennis van PC en Windows is aangewezen.



Dit vak heeft tot doel de belangstelling voor elektromechanisch tekenen op het niveau hoger onderwijs bij de cursist te laten groeien. Bij dit vak wordt ernaar gestreefd de cursisten de volgende vaardigheden bij te brengen: Elektrisch tekenen: - een schema lezen - de verschillende onderdelen van een schema onderscheiden - eenvoudige schema’s maken met betrekking tot huisinstallaties en relaisschakelingen

Mechanisch tekenen: - a.d.h.v. tekenopdrachten tekeninzicht krijgen - werken met een CAD – programma - ruimtelijk inzicht hebben - oog hebben voor details en zin voor orde Nadat de cursist verschillende tekeningen heeft gemaakt zal hij/zij: - enkele belangrijke begrippen m.b.t. elektromechanisch tekenen kennen; - enkele tekeningen met een CAD – programma kunnen maken; - vlot tekeninformatie, zoals gebruikte tekensymbolen, kunnen opzoeken; - zonder problemen het vak “Elektromechanisch tekenen“ in het tweede jaar kunnen volgen.



SUBVAK 1: ELEKTRISCH TEKENEN


1 de verschillende netten onderscheiden. 1 Soorten elektrische netten

2 verschillende eenlijnige en meerlijnige schema’s onderscheiden.

2 Soorten schema’s

3 de verschillende schakelaars bij huishoudelijke installaties opsommen en toepassen.

3 Schakelaars

4 eenvoudige verlichtingsschakelingen bij huishoudelijke installaties opstellen.

4 Verlichtingsschakelingen

5 een huishoudelijke installatie opstellen. 5 Huishoudelijke installaties

6 een vermogenkring en stuurkring opstellen bij relaisschakelingen.

6 Vermogenkring en stuurkring

7 een volledig schema controleren. 7 Schema bij relaisschakelingen

8 bij relaisschakelingen een klemmenaansluitschema opstellen. 8 Klemmenaansluitschema


SUBVAK 2: MECHANISCH TEKENEN


1 het parallelperspectief en het derde, ontbrekende aanzicht tekenen als van een werkstuk twee aanzichten volgens de Europese methode gegeven zijn.

de verschillende aanzichten volgens de methode van de eerste tweevlakshoek (Europese methode) uitleggen en tekenen bij een gegeven dimetrisch perspectief van een werkstuk.

1 Aanzichten

2 de verschillende lijnsoorten correct toepassen bij het maken van tekeningen.

2 Lijnsoorten

3 de symbolische aanduiding en afmetingen van verschillende normale bladformaten en de diverse schalen van tekeningen opzoeken.

3 Bladformaten en schalen

4 bij het maken van tekeningen een titelhoek maken en die keurig invullen.

4 Titelhoek

5 de maataanduiding op een tekening correct aanduiden. 5 Maataanduiding

6 een stuklijst maken en die keurig invullen. 6 Stuklijst

7 de verschillende aanduidingen van maattoleranties opzoeken en interpreteren en de maattoleranties aanbrengen op een tekening.

7 Maattoleranties



8 een ontvouwing tekenen (construeren) van een cilinder afgesneden door twee vlakken, evenals de verschillende aanzichten ervan volgens de methode van de eerste tweevlakshoek (Europese methode).

8 Ontvouwing

9 de ware grootte van een snede door een vlak met een cilinder tekenen (construeren).

9 Ware grootte



PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN Goed gekozen tekenopdrachten worden uitgelegd. Bij eventuele problemen wordt de cursist verder geholpen. De tekeningen worden gecontroleerd en, indien nodig, bijgestuurd.

DIDACTISCHE HULPMIDDELEN1 De cursist kan gebruik maken van een PC met bijhorend tekenprogramma en beschikt over een cursus of boek. Er wordt gebruikgemaakt van Eplan voor het tekenen van elektrische relaisschakelingen. Voor de rest wordt er gebruikgemaakt van AutoCAD. Waar nodig wordt vanuit het AREI aangegeven waar de cursisten op moeten letten bij het maken van elektrische schakelingen.








EVALUATIE

De cursist wordt permanent geëvalueerd aan de hand van tekenopdrachten. Er wordt rekening gehouden met het examenreglement van het centrum.


BIBLIOGRAFIE

Vaktekenen en tekeninglezen – leerboek deel 1 – L. Van De Wiele, L.A. De Bruijn, J. Nuyes Vaktekenen en tekeninglezen – leerboek deel 2A – L. Van De Wiele, L.A. De Bruijn, J. Nuyes Tabellenboek voor Metaaltechniek - Ing. W. De Clippeleer Gebruikershandboek Eplan AutoCAD 2002 – Christian Degen NEN 5152 tekennorm http://www.techniekweb.nl/?/link/2/180 http://www.tihh.be/tihhosp/links.html#elektr http://www.eplan.com.sg/news/ess_cooperation.htm http://www.fbe.unsw.edu.au/Learning/AutoCAD/ http://www.tenlinks.com/CAD/


INHOUD



Evaluatie ...................................................................................................................................................9 Bibliografie ............................................................................................................................................. 10


VISIE

Algemeen: De afgestudeerden van het OSP – HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend. Deze polyvalente opleiding is gericht op het verwerven van een stevige basis in mechanica, elektriciteit, elektronica en automatisering a.d.h.v. theoretische oefeningen, aangepaste laboratoria en ontwerpen. Bij de realisatie en verdediging van hun eindwerk krijgen de cursisten de kans om de opgedane kennis toe te passen en hun communicatieve vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn, economisch bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te demonstreren. De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd: productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van een onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch – commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a. Specifiek: Bij het ontwerpen van machineonderdelen of constructieonderdelen is de kennis van sterkteleer noodzakelijk om de specifieke karakteristieke grootheden te berekenen of te controleren. De cursisten maken kennis met verschillende begrippen in verband met sterkteleer die in de techniek veelvuldig terug te vinden zijn. Tot de kennis die zij in dit vak verwerven, behoren buiging, buiging en afschuiving, wringing en knik.


BEGINSITUATIE

De kennis van het vak Sterkteleer die in het eerste jaar Elektromechanica werd verworven, is voldoende om het vak Sterkteleer in het tweede jaar te kunnen aanvatten.



Dit vak heeft tot doel de belangstelling voor sterkteleer op het niveau hoger onderwijs bij de cursist te laten groeien.

Bij dit vak wordt ernaar gestreefd de cursisten de volgende vaardigheden bij te brengen: • inzicht in verschillende begrippen en grootheden die regelmatig bij sterkteleer

gebruikt worden; • verbanden leggen tussen deze begrippen en grootheden; • logisch redeneren en structureren; • probleemoplossend denken; • het belang inzien van het gebruik van de juiste SI – eenheden van grootheden bij

het oplossen van vraagstukken. Na het bestuderen van de leerstof zal de cursist:

• verschillende begrippen en grootheden m.b.t. het vak “Sterkteleer“kennen die nog niet aan bod waren gekomen in het eerste jaar;

• de relatie tussen deze begrippen en grootheden inzien; • in staat zijn een technisch probleem in verband met de onderwerpen die in het vak

“Sterkteleer“ aan bod komen, te bestuderen en op een gestructureerde manier op te lossen.




1 aangeven wanneer een staaf op zuivere buiging wordt belast.

de spanningsverdeling bij enkelvoudige vlakke buiging in een dwarsdoorsnede tekenen en uitleggen.

de begrippen neutrale laag, neutrale lijn van een vlakke doorsnede en neutrale vezel in eigen woorden uitleggen a.d.h.v. een passende figuur.

het begrip toelaatbare buigspanning toelichten.

de buigingsformule en het weerstandsmoment tegen buiging toepassen bij vraagstukken.

1 Buiging

1.1 Inleiding 1.2 Verloop der normaalspanningen 1.3 De buigingsformule 1.4 Weerstandsmomenten



2 aangeven waarom er in een vlakke doorsnede van een op buiging belaste balk een dwarskracht en een buigend moment optreedt.

de vereenvoudigde methode ter bepaling van de dwarskracht en het buigend moment in een vlakke doorsnede van een op buiging belaste balk toepassen.

in eigen woorden uitleggen waarom zowel de dwarskracht als het buigend moment bij een op buiging belaste balk zowel een positief als een negatief teken kunnen hebben.

aangeven hoe de plaats van het maximaal buigend moment bij een op buiging belaste balk kan gevonden worden.

de optredende dwarskrachten en buigende momenten in een willekeurige vlakke doorsnede berekenen, de bijhorende dwarskrachten en momentenlijn tekenen en de plaats en de grootte van het maximaal buigend moment bepalen in een in de einden ondersteunde balk met één puntlast, in een in de einden ondersteunde balk met een gelijkmatige belasting over de ganse lengte en een aan één einde ingeklemde balk met gelijkmatige belasting over de gehele lengte.

vraagstukken oplossen in verband met buiging en afschuiving.

2 Buiging en afschuiving

2.1 Bepaling van het buigende moment en de dwarskracht in een normaaldoorsnede

2.2 Voorbeeld 2.3 Momentenlijn en dwarskrachtenlijn 2.4 Bepaling van de plaats en de grootte van de uiterste waarden

van het buigende moment 2.5 In de einden ondersteunde balk met één puntlast 2.6 In de einden ondersteunde balk met een gelijkmatige

belasting over de ganse lengte 2.7 Aan één einde ingeklemde balk met gelijkmatige belasting

over de gehele lengte



3 aangeven wat bedoeld wordt met eenvoudige wringing bij staven met een cirkelvormige, vlakke doorsnede (ronde of cilindrische staven).

enkele wringingsverschijnselen opnoemen bij eenvoudige wringing bij ronde staven.

de wringingsformule toepassen bij vraagstukken en de polaire traagheidsmomenten en weerstandsmomenten bij een cirkel en een ringvormige doorsnede berekenen.

in eigen woorden uitleggen wat bedoeld wordt met wringingshoek bij cilindrische staven en de formule ervan toepassen bij vraagstukken.

de formule voor het wringend moment van een overbrengingsas toepassen bij vraagstukken.

vraagstukken oplossen in verband met wringing.

3 Wringing

3.1 Eenvoudige wringing 3.2 Wringingsformule 3.3 Polaire traagheidsmomenten en weerstandsmomenten 3.4 Wringingshoek bij cilindrische staven 3.5 Wringend moment van een overbrengingsas

4 de mogelijke oorzaken opnoemen van het knikverschijnsel.

het begrip kniklast, vrije kniklengte en kniksterkte in eigen woorden uitleggen.

de knikformule van Euler en tabellen in verband met knik gebruiken bij vraagstukken.

aangeven waarom de formule van Euler niet steeds geldig is.

vraagstukken oplossen in verband met knik.

4 Knik

4.1 Het knikverschijnsel 4.2 De knikformules van Euler 4.3 Beperkte geldigheid van de formule van Euler



PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN De leerstof wordt voornamelijk overgebracht via doceren en een onderwijsleergesprek. Er wordt veel tijd besteed aan voorbeelden en geleide oefeningen. In de mate van het mogelijke kunnen ICT toepassingen geïntegreerd aangeboden worden.









EVALUATIE




BIBLIOGRAFIE

Leerboek der mechanica van G. L. Ludolph en A. P. Potma uitgegeven bij Educatieve Partners Nederland BV Machine-onderdelen - Roloff Matek - Academic Service 90 395 0482 2 http://www.tihh.be/tihhosp/links.html#elektr http://werktuigbouw.techniekweb.nl/ http://physics.uwstout.edu/StatStr/Beams/bdsn47.htm http://physics.uwstout.edu/StatStr/Beams/bdsne48a.htm http://musr.physics.ubc.ca/~jess/sci1/biol/beamtheory/node1.html http://www.bardaglea.org.uk/bridges/technical/technical-bending.html http://hilgert.ch/HILGERTAG/Plate%20Bending%20Machines.htm http://civil.colorado.edu/courseware/matlab/torsion/formula.html http://civil.colorado.edu/courseware/matlab/torsion/msteel.html http://www.colorado.edu/MCEN/MCEN3025/LecturePDF/5-Torsion.pdf http://www.torsionbalancesupplies.co.uk/ http://www.ivw.uni-kl.de/Englisch/Ausstattung/Ausstattung_Abt1/zdt/zdt_messeblatt.htm http://www.rapidline.com/calc/suspension/pctorsio.htm http://www.stadscampus.hen.nl/bct/TMC/knik.html


INHOUD


subvak 1 : Elektrisch tekenen ........................................................................................................5 subvak 2 : Mechanisch tekenen.....................................................................................................6


Evaluatie ...................................................................................................................................................8 Bibliografie................................................................................................................................................9


VISIE

Algemeen: De afgestudeerden van het OSP – HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend. Deze polyvalente opleiding is gericht op het verwerven van een stevige basis in mechanica, elektriciteit, elektronica en automatisering a.d.h.v. theoretische oefeningen, aangepaste laboratoria en ontwerpen. Bij de realisatie en verdediging van hun eindwerk krijgen de cursisten de kans om de opgedane kennis toe te passen en hun communicatieve vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn, economisch bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te demonstreren. De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd: productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van een onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch – commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a. Specifiek: Zowel elektrisch als mechanisch tekenen komen, zoals in het eerste jaar Elektromechanica, opnieuw aan bod. De cursist verwerft verder inzicht in technisch tekenen en kan hierbij gebruik maken van een CAD – programma.


BEGINSITUATIE

De kennis van het vak “Elektromechanisch tekenen (CAD)“ verworven in het eerste jaar in de afdeling Elektromechanica is voldoende.



Dit vak heeft tot doel de belangstelling voor elektromechanisch tekenen op het niveau hoger onderwijs bij de cursist verder te laten groeien. Bij dit vak wordt ernaar gestreefd de cursisten de volgende vaardigheden bij te brengen: Elektrisch tekenen: - een schema lezen - de verschillende onderdelen van een schema onderscheiden - eenvoudige schema’s maken met betrekking tot relaisschakelingen

Mechanisch tekenen: - a.d.h.v. tekenopdrachten tekeninzicht hebben - tekenen met een CAD – programma - ruimtelijk inzicht hebben - oog hebben voor details en zin voor orde Nadat de cursist verschillende tekeningen heeft gemaakt zal hij/zij: - verschillende begrippen m.b.t. elektromechanisch tekenen kennen die in het eerste jaar nog niet aan bod waren gekomen; - verschillende tekeningen met een CAD – programma kunnen maken; - vlot tekeninformatie, zoals gebruikte tekensymbolen en normalisatie, kunnen opzoeken.



SUBVAK 1 : ELEKTRISCH TEKENEN


1 klemmen plaatsen. 1 Klemmen (relaisschakelingen)

2 een motorschakeling “links-rechts” tekenen en de bijhorende relaisschakeling uitleggen.

2 Motorschakeling “links – rechts”

3 een motorschakeling “ster-driehoek” tekenen en de bijhorende relaisschakeling uitleggen.

3 Motorschakeling “ster – driehoek”

4 een motorschakeling “motor met meerdere snelheden” tekenen en de bijhorende relaisschakeling uitleggen.

4 Motorschakeling “motor met meerdere snelheden”

5 een volledig project (voorblad, inhoudstabel, vermogenkring, stuurkring) maken.

5 Project : relaisschakelingen


SUBVAK 2 : MECHANISCH TEKENEN


1 vlakke doorsneden tekenen, volgens de methode van de eerste tweevlakshoek, als een dimetrisch perspectief van een werkstuk gegeven is.

1 Vlakke doorsneden

2 trapdoorsneden tekenen, volgens de methode van de eerste tweevlakshoek, als een dimetrisch perspectief van een werkstuk gegeven is.

2 Trapdoorsneden

3 doorsneden onder hoek tekenen, volgens de methode van de eerste tweevlakshoek, als een dimetrisch perspectief van een werkstuk gegeven is.

3 Doorsneden onder hoek

4 verklaren wat werkelijke maat, speling, nominale maat, maatafwijking en maattolerantie betekenen. verklaren wat bedoeld wordt met losse, overgangspassingen en vaste passingen. symbolen in verband met het ISO – passingstelsel opzoeken en aanduiden op een tekening.

4 ISO - passingstelsel

5 de symbolen voor de oppervlaktetoestand opzoeken en verduidelijken op een tekening.

5 Oppervlaktetoestand

6 de voorstelling van schroefdraad, bouten en moeren opzoeken en aanduiden op een tekening.

6 Voorstelling van schroefdraad, bouten en moeren

7 de symbolen voor vormtoleranties en plaatstoleranties opzoeken en verduidelijken op een tekening.

7 Vorm – en plaatstoleranties

8 een samenstellingtekening met bijhorende stuklijst maken. 8 Samenstellingtekening



PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN Goed gekozen tekenopdrachten worden uitgelegd. Bij eventuele problemen wordt de cursist verder geholpen. De tekeningen worden gecontroleerd en, indien nodig, bijgestuurd.

DIDACTISCHE HULPMIDDELEN1 De cursist kan gebruik maken van een PC met bijhorend tekenprogramma en beschikt over een cursus of boek. Bij elektrisch tekenen wordt er gebruik gemaakt van Eplan. Bij mechanisch tekenen wordt er gebruik gemaakt van AutoCAD. Waar nodig wordt vanuit het AREI aangegeven waar de cursisten op moeten letten bij het maken van elektrische schakelingen.








EVALUATIE

De cursisten worden geëvalueerd via permanente evaluatie aan de hand van tekenopdrachten. Er wordt rekening gehouden met het examenreglement van het centrum.


BIBLIOGRAFIE

Vaktekenen en tekeninglezen – leerboek deel 1 – L. Van De Wiele, L.A. De Bruijn, J. Nuyes Vaktekenen en tekeninglezen – leerboek deel 2A – L. Van De Wiele, L.A. De Bruijn, J. Nuyes Tabellenboek voor Metaaltechniek - Ing. W. De Clippeleer Gebruikershandboek Eplan AutoCAD 2002 – Christian Degen NEN 5152 tekennorm http://www.techniekweb.nl/?/link/2/180 http://www.tihh.be/tihhosp/links.html#elektr http://www.eplan.com.sg/news/ess_cooperation.htm http://www.fbe.unsw.edu.au/Learning/AutoCAD/ http://www.tenlinks.com/CAD/

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica 1 Jaar : 2 – Vak : Elektronica (1 lestijd/week)

INHOUD





VISIE

Algemeen: De afgestudeerden van het OSP - HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend. Deze polyvalente opleiding is gericht op het verwerven van een stevige basis in mechanica, elektriciteit, elektronica en automatisering a.d.h.v. theoretische oefeningen, aangepaste laboratoria en ontwerpen. Bij de realisatie en verdediging van hun eindwerk krijgen de cursisten de kans om de opgedane kennis toe te passen en hun communicatieve vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn, economisch bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te demonstreren. De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd: productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van een onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch - commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a. Specifiek: De cursisten maken kennis met de elektronische componenten (diode, transistor en OPAMP) die in de aanverwante vakken zullen toegepast worden. De cursisten leren deze componenten toepassen in: - gelijkrichterschakelingen, - elektronische schakelaars, - (reken)versterkerschakelingen. De nadruk ligt hier niet zozeer op de studie van de componenten zelf, maar wel op de schakelingen met deze componenten. De cursisten leren de werking van de schakelingen te doorgronden.


BEGINSITUATIE

De basiskennis elektriciteit en wiskunde die in het eerste jaar werd verworven, is voldoende om het vak “Elektronica“ te kunnen aanvatten.



Dit vak heeft tot doel de belangstelling voor elektronica op niveau hoger onderwijs bij de cursist te laten groeien. Bij dit vak wordt ernaar gestreefd de cursisten volgende vaardigheden bij te brengen:

- logisch redeneren en structureren, - probleemoplossend denken, - elementaire kennis in het aanwenden van halfgeleidercomponenten, - inzicht in enkele elementaire schakelingen met de diode, de transistor als schakelaar

en de OPAMP.




1 het gedrag van een diode beschrijven.

het verloop van de diodekarakteristiek verklaren.

1 De diode

2 een gelijkrichterschakeling en de golfvormen tekenen en de werking ervan verklaren.

gemiddelde en effectieve waarde definiëren en berekenen.

2 Gelijkrichting

2.1 Enkelzijdig 2.2 Dubbelzijdig

3 de werking van de schakeling verklaren en uitleggen hoe ze te verbeteren.

3 De transistor als schakelaar

4 de eigenschappen van de ideale opamp en hun gevolg voor de schakeling geven.

de betekenis van de eigenschappen van de werkelijke opamp geven en opzoeken in de gegevensbladen.

versterkerschakelingen berekenen.

de werking van de opamp als schakelaar uitleggen en de transferkarakteristiek tekenen.

4 De OPAMP

4.1 Eigenschappen van de ideale opamp 4.2 Eigenschappen van de werkelijke opamp (datablad) 4.3 Versterkerschakelingen met de opamp 4.4 De opamp als schakelaar (zonder en met hysteresis)



PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN De leerstof wordt voornamelijk overgebracht via onderwijsleergesprek. De theorie wordt beperkt tot een minimum. Er worden concrete numerieke voorbeelden gegeven, zodat de cursisten zelf het gedrag en de werking van een schakeling kunnen ontdekken. Er wordt voldoende tijd besteed aan voorbeelden en oefeningen. In de mate van het mogelijke zullen ICT-toepassingen geïntegreerd aangeboden worden.









EVALUATIE



BIBLIOGRAFIE

Demystificatie van de operationele versterker, auteur: Vandebril, uitgever: Analog Devices Handboeken Basiselektronica 1, 2, 3, 4, 5; auteurs: Cuppens, Saeys; uitgever: die keure Industriële elektronica; auteurs: Devos R., Eerlingen K.; uitgever: de Sikkel

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica 1 Jaar : 2 – Vak : Toegepaste mechanica (4 lestijden/week)

INHOUD

Visie ..........................................................................................................................................................2 Beginsituatie .............................................................................................................................................3 Algemene doelstellingen ..........................................................................................................................4 Leerplandoelstellingen / leerinhouden......................................................................................................5 Methodologische wenken.......................................................................................................................11

Pedagogisch-didactische wenken................................................................................................11 Didactische hulpmiddelen ............................................................................................................11



VISIE

Algemeen: De afgestudeerden van het OSP – HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend. Deze polyvalente opleiding is gericht op het verwerven van een stevige basis in mechanica, elektriciteit, elektronica en automatisering a.d.h.v. theoretische oefeningen, aangepaste laboratoria en ontwerpen. Bij de realisatie en verdediging van hun eindwerk krijgen de cursisten de kans om de opgedane kennis toe te passen en hun communicatieve vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn, economisch bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te demonstreren. De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd: productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van een onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch – commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a. Specifiek: De cursisten maken kennis met uiteenlopende aspecten van de toegepaste mechanica die in de industrie veelvuldig voorkomen. Tot de kennis die zij in dit vak verwerven, behoren warmteoverdracht, warmtewisselaars, stoomketels, turbines, zuigerpompen, centrifugaalpompen, verbrandingsmotoren en hydraulica. Ook moeten de cursisten verschillende berekeningen in verband met toegepaste mechanica kunnen maken.


BEGINSITUATIE

De kennis van het vak Mechanica die in het eerste jaar Elektromechanica werd verworven, is voldoende om het vak Toegepaste mechanica te kunnen aanvatten.



Dit vak heeft tot doel de belangstelling voor “Toegepaste mechanica” op het niveau hoger onderwijs bij de cursist te laten groeien. Bij dit vak wordt ernaar gestreefd de cursisten de volgende vaardigheden bij te brengen: • inzicht in verschillende begrippen en grootheden die regelmatig bij toegepaste

mechanica gebruikt worden; • verbanden leggen tussen deze begrippen en grootheden; • logisch redeneren en structureren; • probleemoplossend denken; • het belang inzien van het gebruik van de juiste SI – eenheden van grootheden bij het

oplossen van vraagstukken. Na het bestuderen van de leerstof zal de cursist:

• de principiële werking en de functie van de verschillende machines kunnen uitleggen die in het vak “Toegepaste mechanica“ aan bod komen;

• verschillende begrippen en grootheden m.b.t. het vak “Toegepaste mechanica“ kennen;

• de relatie tussen meerdere van deze begrippen en grootheden inzien; • in staat zijn een technisch probleem in verband met de onderwerpen die in het vak

“Toegepaste mechanica“ aan bod komen, te bestuderen en op een gestructureerde manier op te lossen.




1 de drie manieren van warmteoverdracht opnoemen.

het begrip “warmtegeleidingscoëfficiënt” in eigen woorden uitleggen a.d.h.v. een bijhorende figuur.

de wet van Fourier toelichten.

het begrip “warmteweerstand” en “warmtetransmissiecoëfficiënt” uitleggen.

het temperatuursverloop binnen een enkelvoudige en een samengestelde vlakke wand bepalen.

het verschil uitleggen tussen natuurlijke en gedwongen convectie en hiervan telkens een voorbeeld geven.

vraagstukken oplossen in verband met warmteoverdracht.

1 Warmteoverdracht

1.1 Warmtegeleidingscoëfficiënt 1.2 Wet van Fourier 1.3 Temperatuursverloop binnen een enkelvoudige en

samengestelde vlakke wand 1.4 Warmteweerstand en warmtetransmissiecoëfficiënt

2 het werkingsprincipe van een gelijkstroomwarmtewisselaar en een tegenstroomwarmtewisselaar uitleggen.

formules voor de warmteoverdracht bij een gelijkstroomwarmtewisselaar en een tegenstroomwarmtewisselaar toepassen bij berekeningen.

2 Warmtewisselaars

2.1 Inleiding 2.2 Gelijkstroomwarmtewisselaar 2.3 Tegenstroomwarmtewisselaar



3 aangeven wat het doel is van een stoomketel.

een schematische voorstelling geven van een elementaire stoomkringloop (kringloop van Rankine) en de werking ervan in eigen woorden uitleggen.

aangeven wat verstaan wordt onder een “vlampijpketel” en een “waterpijpketel”.

3 Stoomketels

3.1 Elementaire stoomkringloop (kringloop van Rankine) 3.2 Vlampijpketel (Vuurgangvlampijpketel) 3.3 Waterpijpketel

4 het werkingsprincipe van een stoomturbine in eigen woorden uitleggen.

de typische eigenschappen van de De Lavalturbine, Curtisturbine, Zoellyturbine en Parsonturbine in eigen woorden uitleggen.

het werkingsprincipe van een gasturbine in eigen woorden uitleggen.

4 Turbines

4.1 Stoomturbine 4.2 De Lavalturbine, Curtisturbine, Zoellyturbine en

Parsonturbine 4.3 Gasturbine



5 uitleggen wat het werkingsprincipe is bij verdringerpompen en centrifugaalpompen.

de belangrijkste onderdelen van een enkelwerkende plunjerpomp onderscheiden en het werkingsprincipe van een plunjerpomp toelichten.

de werking van een dubbelwerkende zuigerpomp toelichten.

aangeven wat het nut is van een windketel.

uitleggen wat bedoeld wordt met zuighoogte; pershoogte; hydraulisch, mechanisch en volumetrisch rendement en vermogen bij pompen.

vraagstukken oplossen in verband met zuigerpompen.

5 Zuigerpompen

5.1 Inleiding: verdringerpompen en centrifugaalpompen 5.2 Enkelwerkende plunjerpomp 5.3 Werking van de dubbelwerkende zuigerpomp 5.4 Zuighoogte en pershoogte 5.5 Windketels 5.6 Rendementen en vermogen



6 het doel van centrifugaalpompen toelichten.

de belangrijkste onderdelen van een centrifugaalpomp onderscheiden en het werkingsprincipe van een centrifugaalpomp toelichten.

het begrip “cavitatie” toelichten en aangeven wat de gevolgen zijn van cavitatie.

het begrip pompkarakteristiek, leidingkarakteristiek en werkingspunt of bedrijfspunt van een centrifugaalpomp toelichten a.d.h.v. een bijhorend diagram.

aangeven wat het gevolg is van de serieschakeling en parallelschakeling van twee identieke centrifugaalpompen.

vraagstukken oplossen in verband met centrifugaalpompen.

6 Centrifugaalpompen

6.1 Inleiding 6.2 Bouw en werking van de centrifugaalpomp 6.3 Cavitatie 6.4 Pompkarakteristiek 6.5 Leidingkarakteristiek 6.6 Bedrijfspunt of werkingspunt 6.7 Serieschakelen en parallelschakelen van pompen



7 de principiële werking van een vierslagmotor en een tweeslagmotor toelichten.

enkele voordelen en nadelen van een vierslagmotor en een tweeslagmotor opnoemen.

de formules voor het effectief vermogen en het effectief rendement toelichten en toepassen.

de energiebalans van een zuigermotor toelichten.

bij uitlaatgasemissies de verscheidene componenten waaruit de uitlaatgassen bestaan opsommen en hierbij de schadelijke componenten voor het milieu aanduiden.

enkele aspecten opnoemen waarop de bruikbaarheid van een brandstof voor een verbrandingsmotor beoordeeld kan worden.

enkele kenmerken opnoemen van de ontstekingswijze bij de benzinemotor en de dieselmotor.

aangeven hoe de cyclus van een vierslagbenzinemotor verloopt in een pV – diagram.

de principiële werking van een carburateur bij een benzinemotor uitleggen.

aangeven waarom de kleppen bij een benzinemotor niet precies in het BDP of ODP openen of sluiten.

de begrippen detonatie, geïndiceerd vermogen, effectieve compressieverhouding, mechanisch rendement en gemiddelde zuigersnelheid uitleggen.

vraagstukken oplossen i.v.m. verbrandingsmotoren.

7 Verbrandingsmotoren

7.1 Inleiding 7.2 Werking van de zuigermotor 7.3 Prestaties van de zuigermotor 7.4 Processen in de zuigermotor 7.5 Luchttoevoer naar de cilinders 7.6 Brandstoftoevoer naar de cilinders 7.7 Omzetting chemische energie in gasarbeid 7.8 Omzetting gasarbeid in krukasarbeid 7.9 Verbrandingsgassenafvoer 7.10 Ontsteking en verbranding



8 de wet van Pascal en de continuïteitsvergelijking formuleren en toepassen.

de formules in verband met het hydraulisch vermogen toepassen bij berekeningen.

het begrip “viscositeit” van een olie toelichten.

verschillende eigenschappen van hydraulische oliën opnoemen.

de belangrijkste onderdelen van een hydraulische installatie onderscheiden.

de functie van de pomp, het oliereservoir, de filters, de cilinder, de hydromotor, de belangrijkste hydraulische ventielen en de accumulator in een hydraulische installatie omschrijven.

de werking van enkele hydraulische schakelingen in eigen woorden uitleggen.

vraagstukken oplossen in verband met hydraulica.

8 Hydraulica

8.1 Inleiding 8.2 Productie en transport van hydraulische energie 8.3 Arbeidselementen 8.4 Hydraulische ventielen 8.5 Accumulatoren 8.6 Ontwerpen en berekenen van een hydraulische installatie 8.7 Hydraulische en elektro – hydraulische schakeltechniek



PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN De leerstof wordt voornamelijk overgebracht via doceren en een onderwijsleergesprek. Er wordt relatief veel tijd besteed aan voorbeelden en geleide oefeningen. In de mate van het mogelijke zullen ICT toepassingen geïntegreerd aangeboden worden.









EVALUATIE

De cursisten worden geëvalueerd via zelfevaluatie en oefeningen. Ze maken opdrachten die tijdens de les besproken worden.



BIBLIOGRAFIE

Energiewerktuigen deel 1 en deel 2 - Nijgh & Ditmar educatief - Alonso M. Industriële hydraulica - J. De Strooper Tabellenboek voor Metaaltechniek – W. De Clippeleer http://www.derijcke.com/knowledgebase/warmtewisselaar/ http://www.lenntech.com/conversie-calculator/temperatuur.htm http://www.epn-epa.nl/solutions/tekstwarmteweerstand.html http://www.fiwihex.nl/werking.html http://www.wanson.nl/stoomketels.htm http://home.hetnet.nl/~bluff/ketels.htm http://www.pompen.com/dutch/pomptheorie/nietverd.html http://home.planet.nl/~brink494/axpp_kl.htm http://home.planet.nl/~brink494/cavitatie.htm http://www.motor-forum.nl/forum/topiclist.php/22 http://www.techniekweb.nl/?/link/140/453 http://www.scheutjens.nl/Wetenswaardigheden/Hydraulische_olie/hydraulische_olie.html http://home.planet.nl/~brink494/hydr.htm http://home.planet.nl/~brink494/energie.htm http://home.planet.nl/~brink494/ http://www.tihh.be/tihhosp/links.html#elektr http://werktuigbouw.techniekweb.nl/

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica 1 Jaar : 2 – Vak : Elektriciteit (2 lestijden/week)

INHOUD

Visie ..........................................................................................................................................................2 Beginsituatie .............................................................................................................................................3 Algemene doelstellingen ..........................................................................................................................4 Leerplandoelstellingen / leerinhouden......................................................................................................5 Methodologische wenken.......................................................................................................................14

Pedagogisch-didactische wenken................................................................................................14 Didactische hulpmiddelen ............................................................................................................14



VISIE

Algemeen: De afgestudeerden van het OSP – HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend. Deze polyvalente opleiding is gericht op het verwerven van een stevige basis in mechanica, elektriciteit, elektronica en automatisering a.d.h.v. theoretische oefeningen, aangepaste laboratoria en ontwerpen. Bij de realisatie en verdediging van hun eindwerk krijgen de cursisten de kans om de opgedane kennis toe te passen en hun communicatieve vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn, economisch bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te demonstreren. De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd: productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van een onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch – commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a. Specifiek: Het vak dient praktisch gericht te zijn, onderbouwd door een brede theoretische achtergrond waarbij vooral de nadruk wordt gelegd op het verband tussen theorie en praktijk: de theorie staat ten dienste van de praktijk. De cursisten maken kennis met uiteenlopende aspecten van de elektriciteit. Tot de kennis die zij in dit vak verwerven, behoren het driefasenet, distributienetten, de eenfasige en driefasige transformator, bijzondere transformatoren, de driefasige en eenfasige asynchrone motor, de wisselstroomgenerator, de synchrone motor en speciale motoren.


BEGINSITUATIE

De kennis van basiselektriciteit en in het bijzonder het onderdeel elektromagnetisme verworven in het vak “Elektriciteit en labo” in het eerste jaar Elektromechanica is voldoende.



De cursisten verwerven inzicht in de werking en eigenschappen van de verschillende wisselstroommachines en driefasige netten en dit door toepassing van de basistheorie van elektriciteit. Ze maken zich verschillende begrippen m.b.t. elektriciteit eigen.

Bij dit vak wordt ernaar gestreefd de cursisten de volgende vaardigheden bij te brengen: • logisch redeneren en structureren; • probleemoplossend denken. Dit vak heeft tot doel de belangstelling voor elektriciteit op het niveau hoger onderwijs bij de cursist verder te laten groeien.




1 de eigenschappen van een driefasennet, sterschakeling en driehoekschakeling opnoemen. aan de hand van de kenplaat nagaan hoe een belasting dient geschakeld te worden voor aansluiting op een driefasenet. afleiden wat de gevolgen zijn van het onderbreken van een lijndraad of een fasedraad bij een in ster of driehoek geschakelde resistieve belasting. het belang aantonen van de differentiaalwerking (faseuitvalgevoeligheid) bij een thermische beveiliging voor een in driehoek geschakelde motor bij het onderbreken van een lijndraad. uitleggen wat de gevaren zijn van het onderbreken van de nulleider in een vierleidernet met asymmetrische belasting. de formule van het vermogen toepassen (vb. aan de hand van de kenplaat van een motor het opgenomen vermogen en rendement berekenen). de mogelijke schakelingen voor het meten van het driefasig vermogen en dit bij een drieleidernet of vierleidernet met evenwichtige of onevenwichtige belasting toelichten. berekenen welke capaciteit moet bijgeschakeld worden bij een inductieve belasting om de arbeidsfactor te verbeteren tot een bepaalde waarde. het spanningsverlies berekenen in driefasige leidingen.

1 Driefasenet:

1.1 Driefasespanning en driefasestroom 1.2 Evenwichtige en onevenwichtige belasting 1.3 Eigenschappen driefasenet 1.4 Sterschakeling 1.5 Driehoekschakeling 1.6 Schakelen van verbruikers op driefasenetten 1.7 Vermogen 1.8 Verbeteren van de arbeidsfactor 1.9 Spanningsverlies in driefasige leidingen



2 de letters verklaren waarmee de netten aangeduid worden.

de opbouw van de verschillende netten toelichten.

aantonen welke beveiligingen moeten voorzien worden om personen te beveiligen tegen indirecte aanraking voor de verschillende soorten netten.

de plaatsing van de overspanningbeveiligingen voor de verschillende soorten netten aangeven.

de voordelen en nadelen van de verschillende soorten netten opnoemen.

2 Distributienetten

2.1 Soorten netten 2.2 Beveiliging tegen onrechtstreekse aanraking 2.3 Beveiliging tegen overspanningen 2.4 Keuze van het nettype



3 de samenstelling van een transformator toelichten.

de werking van een transformator verklaren.

de proeven voor het bepalen van de verliezen toelichten.

het verloop van de verliezen in functie van de belasting toelichten.

aangeven wat men verstaat onder kortsluitspanning en wat het belang is van de kortsluitspanning.

het verloop van de secundaire spanning in functie van de belasting toelichten.

aangeven welke voorwaarden moeten vervuld zijn om twee transformatoren parallel te schakelen en op welke wijze men dit kan controleren.

een geschikte beveiliging kiezen voor een transformator.

3 Eenfasige transformator

3.1 Constructie 3.2 Werking 3.3 Verliezen, rendement 3.4 Karakteristieken 3.5 Parallelschakeling 3.6 Beveiliging



4 de samenstelling van een driefasige transformator toelichten.

de verschillende schakelmogelijkheden opnoemen.

de transformatieformules van de eenfasige transformator toepassen bij driefasige transformatoren.

de grootte van een driefasige kortsluitstroom berekenen in een net gevoed door een driefasige transformator.

aangeven wat men verstaat onder klokgetal en toelichten wat het belang hiervan is bij het parallel schakelen van transformatoren.

de mogelijke controlemetingen bij het parallelschakelen van driefasige transformatoren toelichten.

de verschillende koelmogelijkheden toelichten.

de verschillende mogelijke beveiligingen toelichten.

4 Driefasige transformator

4.1 Constructie 4.2 Schakelmogelijkheden 4.3 Parallelschakeling 4.4 Koeling 4.5 Beveiliging



5 het schema en de werking van een spaartransformator toelichten. aangeven (berekenen) welk deel van het vermogen via transformatorwerking wordt overgedragen van primaire naar secundaire. de naam “spaar”transformator toelichten. de voordelen en nadelen opnoemen. de gevaren van het gebruik van een spaartransformator voor het verkrijgen van zeer lage spanningen aantonen. aantonen op welke wijze een sterk dalende uitwendige karakteristiek bij een lastransformator kan worden verkregen. het verschil tussen een scheidingstransformator, beschermingstransformator en veiligheidstransformator toelichten en aangeven op welke wijze zij symbolisch worden voorgesteld. aantonen waarom de secundaire van een beschermingstransformator of veiligheidstransformator nooit geaard mag worden. de gegevens op het kenplaatje van een stroommeettransformator toelichten. de voordelen van de stroommeettransformator opnoemen. aangegeven waarom de secundaire van een stroommeettransformator steeds moet aangesloten zijn op een kleine impedantie en waarom deze steeds moet geaard zijn. aantonen welke problemen zich kunnen voordoen bij het gebruik van lange leidingen bij een stroommeettransformator met een nominale secundaire stroom van 5 A. de schakeling tekenen en toelichten voor het meten van de drie lijnstromen in een drieleidernet met twee stroommeettransformatoren. de gegevens van de kenplaat toelichten. de voordelen van de spanningsmeettransformator opnemen en aangeven waarom de secundaire steeds moet geaard zijn.

5 Bijzondere transformatoren

5.1 Spaartransformator 5.2 Lastransformator 5.3 Scheidingstransformator, beschermingstransformator en

veiligheidstransformatoren 5.4 Meettransformatoren



6 de samenstelling van een driefasige asynchrone motor toelichten.

het ontstaan van een statordraaiveld aantonen.

opnoemen waarvan de snelheid van het draaiveld afhankelijk is en op welke wijze men dit draaiveld kan omkeren.

de werking van de asynchrone motor verklaren.

aantonen waarom rotor nooit synchroon kan draaien met het stator-draaiveld en waarom de snelheid daalt bij toenemende belasting.

het begrip slip toelichten.

het verloop van de koppelsnelheidskarakteristiek tekenen en de belangrijkste punten toelichten.

het verloop van de koppelsnelheidskarakteristiek verklaren aan de hand van het vervangingsschema van de rotorkring.

de verliezen die optreden in de motor toelichten en aangeven welke problemen zich kunnen voordoen bij aandrijvingen met frequentieomvormers.

de verschillende aanzetmethoden opnoemen en toelichten.

de mogelijke snelheidsregelingen opnoemen en toelichten.

de mogelijke remmethoden opnoemen en toelichten.

een geschikte beveiliging voor een motor kiezen.

aangeven welk de mogelijke oorzaken kunnen zijn voor een aantal storingen.

6 Driefasige asynchrone motor

6.1 Samenstelling 6.2 Werking 6.3 Karakteristieken 6.4 Aanlopen 6.5 Snelheidsregeling 6.6 Remmen 6.7 Beveiliging



7 de samenstelling van een eenfasige asynchrone motor toelichten.

aantonen waarom een eenfasige asynchrone motor zonder hulpwikkeling vanuit stilstand niet kan aanlopen.

de werking van een eenfasige asynchrone motor met hulpwikkeling verklaren.

aangeven op welke wijze de draaizin kan omkeren.

aan de hand van de samenstelling van de spleetpoolmotor de werking verklaren.

aantonen op welke wijze een driefasige asynchrone motor kan aangesloten worden op een eenfasenet.

de opbouw en werking van een reluctantiemotor toelichten.

7 Eenfasige asynchrone motor

7.1 Samenstelling 7.2 Werking (zonder en met hulpwikkeling) 7.3 Spleetpoolmotor 7.4 Driefasige asynchrone motor gebruikt op een eenfasenet 7.5 Reluctantiemotor



8 aantonen op welke wijze een wisselspanning wordt opgewekt in een alternator.

de elementen die invloed hebben op de frequentie en de grootte van de opgewekte spanning toelichten.

het begrip ankerreactie toelichten en aangeven wat de invloed is van de ankerreactie voor verschillende soorten van belasting (ohms, inductief en capacitief).

het verloop van de uitwendige karakteristiek verklaren.

aangeven welke voorwaarden moeten vervuld zijn voor het parallelschakelen van generatoren.

de mogelijke schakelingen toelichten ter controle van de voorwaarden van het parallelschakelen.

de verschillende mogelijke spanningsregelingen toelichten.

8 Wisselstroomgenerator

8.1 Opbouw 8.2 Werking 8.3 Karakteristieken 8.4 Parallelschakeling 8.5 Spanningsregeling

9 de samenstelling en werking van een synchrone motor toelichten.

aantonen welk probleem zich voordoet bij het aanlopen en op welke manieren men dit probleem kan oplossen.

de eigenschappen van een synchrone motor toelichten.

aangeven waar deze motoren worden gebruikt.

de opbouw en de werking van een eenfasige synchrone motor toelichten.

9 Synchrone motor

9.1 Samenstelling 9.2 Werking 9.3 Aanlopen 9.4 Eigenschappen 9.5 Toepassingen 9.6 Eenfasige asynchrone motoren



10 de samenstelling en werking van een universele motor toelichten.

de samenstelling en werking van enkele types van stappenmotoren toelichten.

aangegeven welke eisen gesteld worden aan servomotoren en welke systemen meestal aanwezig zijn om het toerental en/of de positie te bepalen.

het werkingsprincipe van een lineaire inductiemotor toelichten.

de samenstelling en werking van een borstelloze gelijkstroommotor toelichten.

10 Speciale motoren

10.1 Universele motor 10.2 Stappenmotor 10.3 Servomotoren 10.4 Lineaire inductiemotor 10.5 Borstelloze gelijkstroommotor



PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN De docent doceert en maakt gebruik van het onderwijsleergesprek. Hij verwijst zoveel mogelijk naar praktische toepassingen.

DIDACTISCHE HULPMIDDELEN1 De cursisten beschikken over een cursus of boek. De docent beschikt over een bord, overheadprojector, installatiemateriaal en elektrische machines.

1 Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: - Codex - ARAB - AREI - Vlarem.






EVALUATIE

Er worden schriftelijke examens afgenomen. Er wordt rekening gehouden met het examenreglement van het centrum.


BIBLIOGRAFIE

Elektriciteit 3 (serie elektrotechniek) van L. Claerhout, V. Dekelver, F. de Schepper, J. Libbrecht en I. Maesen uitgegeven bij Wolters Plantyn Elektrische machines (elektriciteit 3) van M. A. J. op ’t Roodt uitgegeven bij Van In

Elektrische machines (delen 3,4,5,6,7,8 en 9) van H. Vandenheede en L. Verschaeve uitgegeven bij die Keure

Handboek elektrotechniek en -installatie van R. Vanderostijne uitgegeven bij Kluwer

Algemeen reglement op de elektrische installaties uitgegeven door AIB Vinçotte

Catalogussen machines en installatiemateriaal

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica 1 Jaar : 2 – Vak : Labo elektriciteit (2 lestijden/week)

INHOUD





VISIE

Algemeen: De afgestudeerden van het OSP – HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend. Deze polyvalente opleiding is gericht op het verwerven van een stevige basis in mechanica, elektriciteit, elektronica en automatisering a.d.h.v. theoretische oefeningen, aangepaste laboratoria en ontwerpen. Bij de realisatie en verdediging van hun eindwerk krijgen de cursisten de kans om de opgedane kennis toe te passen en hun communicatieve vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn, economisch bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te demonstreren. De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd: productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van een onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch – commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a. Specifiek: Het vak dient praktisch gericht te zijn, onderbouwd door een brede theoretische achtergrond waarbij vooral de nadruk wordt gelegd op het verband tussen theorie en praktijk. De cursisten maken kennis met uiteenlopende aspecten van labo elektriciteit. Tot de kennis die zij in dit vak verwerven, behoren metingen op driefasige netten, metingen op een eenfasige en driefasige transformator, metingen op een driefasige asynchrone motor en een driefasige alternator, motorschakelingen met contactoren, berekeningen en keuzes van de componenten van een motorinstallatie en de samenstelling van een stuurstroomketen.


BEGINSITUATIE

De kennis van basiselektriciteit en meettechniek verworven in het vak “Elektriciteit en labo” in het eerste jaar Elektromechanica is voldoende.



De cursisten kunnen bij het uitvoeren van de verschillende metingen (proeven):

• een juiste keuze maken van de nodige meettoestellen;

• de specificaties en het gebruik, opgenomen in de handleiding van de meettoestellen, correct interpreteren;

• veilig een meting uitvoeren;

• de meetresultaten juist inschatten en hieruit de nodige besluiten trekken;

• de gegevens verwerken in een verslag;

• in groep samenwerken en daarbij zelf de nodige initiatieven nemen.

De cursisten moeten ook in staat zijn om zelfstandig een motor met een contactorschakeling aan te sluiten op een net, rekening houdend met de reglementering (veiligheid) en een juiste keuze van de noodzakelijke componenten.

Dit vak heeft tot doel de belangstelling voor elektriciteit op het niveau hoger onderwijs bij de cursist te laten groeien.




1 het driefasig vermogen meten in een drieleidersysteem en een vierleidersysteem met symmetrische en asymmetrische belasting.

verklaren waarom bij de tweewattmetermethode één van de twee wattmeters een negatieve waarde kan aangeven.

de metingen verklaren in een net met een onderbroken lijndraad d.m.v. een digitale meter met zeer grote ingangsimpedantie.

stromen meten in de lijndraden d.m.v. het gebruik van stroommeettransformatoren en stroomtangen.

harmonischen en overspanningen meten in netten d.m.v. het gebruik van een power analyser.

een oscilloscoop met differentiaalprobes gebruiken voor het zichtbaar maken van signalen.

de kortsluitimpedantie (kortsluitstroom) meten in netten.

de gegevens in de handleidingen toelichten.

het verschil tussen TRUE RMS AC en TRUE RMS AC+DC toelichten.

op een veilige manier een meting verrichten.

1 Metingen op driefasige netten



2 de weerstand bepalen met de V-A - metermethode en de berekende waarde omrekenen naar de bedrijfstemperatuur.

de nullastproef uitvoeren bij oplopende primaire spanningen en hieruit de nodige besluiten trekken.

de kortsluitproef uitvoeren bij oplopende stroomwaarden en hieruit de nodige besluiten trekken.

de belastingsproef uitvoeren en het rendement bepalen met de rechtstreekse methode en met de methode van de verliezen en hieruit de nodige besluiten trekken.

het inschakelverschijnsel toelichten en aangeven hoe dit verschijnsel te beperken is.

2 Metingen op eenfasige transformator

3 de weerstand bepalen van de wikkelingen bij een geschakelde driefasige transformator.

een nullastproef en kortsluitproef uitvoeren en hieruit de nodige besluiten trekken.

3 Metingen op driefasige transformator

4 een nullastproef uitvoeren bij oplopende waarden van de voedingsspanning en hieruit de nodige besluiten trekken.

een kortsluitproef met geblokkeerde motor uitvoeren en hieruit de grootte van de aanloopstroom berekenen.

een belastingsproef uitvoeren bij verschillende waarden van de spanning en frequentie en hieruit de nodige besluiten trekken.

4 Metingen op driefasige asynchrone motor

5 een belastingsproef uitvoeren en hieruit de nodige besluiten trekken.

5 Metingen op driefasige alternator



6 aan de hand van het schema de motorschakelingen met contactoren uitvoeren.

het verschil verklaren tussen de gemeten aanloopstroom in sterschakeling en driehoekschakeling op eenzelfde net.

6 Motorschakeling met contactoren

6.1 Rechtstreeks aanloop op het net 6.2 Met omkeerschakeling zonder en met eindschakelaars 6.3 Ster-driehoekaanloop 6.4 Dalhandermotor 6.5 Sige asynchrone motor

7 voor een opgegeven netsituatie, omgevingsfactoren, afstanden en gegevens van de motor en rekening houdende met de van toepassing zijnde reglementering de nodige componenten bepalen door berekening en het gebruik van catalogussen.

7 Berekenen en kiezen van de componenten van een motorinstallatie

7.1 Van toepassing zijnde reglementering 7.2 Kiezen van het type van kabel 7.3 Bepalen van de doorsnede in functie van de toegelaten

stroomsterkte en toegelaten spanningsval 7.4 Berekenen van de te verwachten kortsluitstroom in de

verdeelkast 7.5 Kiezen van contactoren, overbelastingsrelais en

kortsluitbeveiligingen 7.6 Kiezen van motorstarters met zekeringen of zekeringloze

motorstarters en dit volgens coördinatietype 1 en 2 7.7 Controle van de beveiliging tegen onrechtstreekse aanraking

door een automatische onderbreking van de voeding 7.8 Kiezen van de netscheider



8 toelichten welke reglementering van toepassing is.

aantonen welke gevaren er verbonden zijn aan het rechtstreeks aansluiten van een stuurstroomketen op een TT, TN of IT-net.

het vermogen van de stuurtransformator bepalen en op een juiste manier beveiligen.

aantonen welke gevaren er verbonden zijn bij het gebruik van een stuurtransformator zonder dat deze aan één zijde is verbonden met een beschermingsgeleider (massa).

de doorsnede van de stuurstroomketen bepalen rekening houdende met de toegelaten spanningsval.

de problemen in lange stuurleidingen toelichten en hieraan een gepaste oplossing geven.

aan de hand van een risicoanalyse bepalen welke besturingscategorie van toepassing is voor beveiligingscomponenten.

een beveiligingsinstallatie uitvoeren met veiligheidsrelais.

een isolatiebewakingsrelais gebruiken in een stuurstroomketen zonder verbinding met een beschermingsgeleider.

8 Samenstelling stuurstroomketen

8.1 Van toepassing zijnde reglementering 8.2 Nagaan van de gevaren bij een rechtstreekse aansluiting van

een stuurstroomketen op een TT,TN of IT-net 8.3 Bepalen van het vermogen van een stuurtransformator 8.4 Kiezen van het type en doorsnede van stuurleidingen 8.5 Controle spanningsval in lange stuurleidingen 8.6 Problemen met lekstromen in lange stuurleidingen 8.7 Kiezen van de overstroombeveiligingen 8.8 Bepalen van de beveiligingscategorie van een

stuurstroomketen door middel van een risico-analyse 8.9 Toepassen van veiligheidsrelais 8.10 Toepassen van isolatiebewakingsrelais.



PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN

Theorie en labo moeten goed op elkaar worden afgestemd.

Elke proef wordt voorafgegaan door een gezamenlijke bespreking van:

- de uit te voeren meetschakeling;

- de te gebruiken meetapparatuur;

- de te nemen voorzorgen

- de veiligheidsvoorschriften.

De proeven worden in groep uitgevoerd.

DIDACTISCHE HULPMIDDELEN1 De docent beschikt over machines, meetapparatuur en installatiemateriaal voor het uitvoeren van motorschakelingen.







EVALUATIE

De cursisten worden permanent geëvalueerd op basis van verslagen en schriftelijke of mondelinge testen.

Er wordt rekening gehouden met het examenreglement van het centrum.


BIBLIOGRAFIE

Laboratorium elektriciteit (deel 2: proeven op transformatoren en wisselstroommachines) van G. Remerie, A. Vandermeerschen, W. Van Nuffel en G. Van Weynsberge uitgegeven door Plantyn Elektriciteit 3 (serie elektrotechniek) van L. Claerhout, V. Dekelver, F. de Schepper, J. Libbrecht en I. Maesen uitgegeven bij Wolters Plantyn

Elektrische machines (elektriciteit 3) van M. A. J. op ’t Roodt uitgegeven bij Van In

Elektrische machines (delen 3,4,5,6,7,8 en 9) van H. Vandenheede en L. Verschaeve uitgegeven bij die Keure

Handboek elektrotechniek en - installatie van R. Vanderostijne uitgegeven bij Kluwer

Algemeen reglement op de elektrische installaties uitgegeven door AIB Vinçotte

Catalogussen machines en installatiemateriaal

Richtlijnen en normen

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica - optie : bedrijfsmechanisatie 1 Jaar : 3 – Vak : Labo en ontwerpen (4 lestijden/week)

INHOUD



Evaluatie ...................................................................................................................................................7 Bibliografie ................................................................................................................................................8


VISIE

Algemeen: De afgestudeerden van het OSP – HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend. Deze polyvalente opleiding is gericht op het verwerven van een stevige basis in mechanica, elektriciteit, elektronica en automatisering a.d.h.v. theoretische oefeningen, aangepaste laboratoria en ontwerpen. De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd: productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van een onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch – commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a. Specifiek: Bij de realisatie en verdediging van hun eindwerk krijgen de cursisten de kans om de opgedane kennis toe te passen en hun communicatieve vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn, economisch bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te demonstreren. Het onderwerp van het eindwerk kan sterk variëren. Eén of meerdere aspecten in verband met “Bedrijfsmechanisatie” komen voor in het door de cursist behandelde eindwerk.


BEGINSITUATIE

Voor het vak “ Labo en ontwerpen” volstaat de kennis verworven in het eerste en het tweede jaar.



De cursist is in staat aangediende problemen in verband met bedrijfsmechanisatie zelfstandig te bestuderen en, mits de nodige berekeningen, tot een gepaste oplossing te komen. Bij het tot stand brengen van zijn/haar eindwerk moet de cursist

- zich flexibel en creatief kunnen opstellen - technologische opzoekingen kunnen verrichten - technische documentatie kunnen verwerken - zich kunnen vastbijten in een probleem en voldoende inzet betonen om tot een

aanvaardbare oplossing te komen - voldoende leergierigheid opbrengen om regelmatig vaktijdschriften in te kijken en

vakbeurzen te bezoeken; De cursist kan een eindwerk in verband met “Bedrijfsmechanisatie” samenstellen en dit eindwerk verdedigen voor een jury.




1 ondersteund en begeleid door een vakleerkracht zelfstandig een eindwerk in verband met “Bedrijfsmechanisatie” samenstellen.

dit eindwerk verdedigen voor een jury.

1 Omdat elke cursist een verschillend eindwerk moet maken, is het onmogelijk om hiervoor vooraf leerinhouden te bepalen.



PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN Na goedkeuring door de begeleidende leerkrachten begint de cursist zelfstandig aan het samenstellen van zijn/haar eindwerk. Bij problemen en vragen in verband met het eindwerk wordt de cursist verder geholpen. Er wordt gecontroleerd in welke mate het eindwerk evolueert. Indien nodig wordt er bijgestuurd.

DIDACTISCHE HULPMIDDELEN1 Er wordt gebruikgemaakt van: - vaktijdschriften en boeken in verband met bedrijfsmechanisatie - bedrijfsdocumentatie In de schoolbibliotheek kan de cursist in verband met zijn/haar eindwerk een aantal boeken en vaktijdschriften raadplegen. De cursist wordt hierover ingelicht.








EVALUATIE

De begeleiders van de school evalueren de cursist tussentijds. Op het einde van de periode volgt een mondelinge verdediging voor een jury. Er wordt rekening gehouden met het examenreglement van het centrum.


BIBLIOGRAFIE

http://werktuigbouw.techniekweb.nl/ http://www.tihh.be/tihhosp/links.html#elektr http://home.wanadoo.nl/memyselfandi/robotica/ http://techniek.pagina.nl/ http://www.neita.nl/jslagers/index.html http://www.metaalactueel.nl/ http://www.pneumatica.be/ http://werktuigbouw.pagina.nl/ http://www.agris.be/nl/mechan/diesel/diesel.html http://home.planet.nl/~brink494/home.html http://www.elektrotechniek.com/ http://www.mmsonline.com/cncdnc/ http://www.mazak.com http://www.gildemeister.com http://www.tihh.be/tihhosp/links.html#mechanica http://www.techniekweb.nl/?/link/11/64 http://www.europages.com/nl/cat/ecnmc04.html http://www.vnci.nl/ee/overzicht.html http://users.pandora.be/peka/toeleveranciers.htm http://www.modicon.com http://www.automation-info.com/plc.htm http://www.hitachi-ds.com http://bedrijfsorganisatie-advies.startkabel.nl/

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica - optie : bedrijfsmechanisatie 1 Jaar : 3 – Vak : Socio-economische vorming (1 lestijd/week)

INHOUD





VISIE

Algemeen:

De afgestudeerden van het OSP – HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend.

Deze polyvalente opleiding is gericht op het verwerven van een stevige basis in mechanica, elektriciteit, elektronica en automatisering a.d.h.v. theoretische oefeningen, aangepaste laboratoria en ontwerpen.

De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd: productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van een onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch – commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a.

Specifiek:

Gelet op het beroepsprofiel elektromechanica, waar verschillende malen verwezen wordt naar de noodzaak om kennis te hebben van bedrijfsvoering, dient de cursus erop gericht te zijn de cursist kennis van bedrijfsvoering bij te brengen. Er wordt gekozen voor een “open leerplan”: de docent bepaalt zelf welke leerstof actueel en relevant is voor de socio-economische vorming van de cursisten.


BEGINSITUATIE

Er is geen specifieke voorkennis vereist.



De cursist verwerft kennis en inzicht in de bedrijfsorganisatie. Hierbij leert hij werkverdeling en werkinstructies binnen korte termijnen te organiseren. Hij leert onvoorziene planningsstoornissen op een juiste manier aan te pakken en in de toekomst te voorzien. Hij leert het belang van ordening in handeling en middelen. Hij staat in voor inventarisopname productenvoorraad en hij maakt bestellingen over aan de aankoopdienst. Hij rapporteert cijfermateriaal aan zijn afdelingsoverste.




1 het onderscheid tussen de begrippen en de evolutie van de organisatiemethoden bespreken.

1 Organisatie van de onderneming

2 inzicht krijgen in de verschillende organisatieconcepten. 2 Bedrijfsstructuren

3 inzicht verwerven in de werking en de administratie van verschillende ondernemingsvormen.

3 Werking en administratie van verschillende ondernemingsvormen

4 inzien dat het welslagen van de organisatie in grote mate afhankelijk is van het ondernemingsplan.

4 Projectorganisatie

4.1 Ondernemingsplan 4.2 Projectomschrijving 4.3 Projectvoorstelling

5 aan de hand van een ondernemingsplan een project evalueren en de beste strategie kiezen.

5 Ondernemingsplan

5.1 Marktanalyse 5.2 Marketingplan 5.3 Organisatie en productieproces 5.4 Financieel plan

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica - opties : bedrijfsmechanisatie 6 Jaar : 3 – Vak : Socio-economische vorming (1 lestijd/week)


PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN De leerstof wordt aangebracht via doceermomenten en het onderwijsleergesprek. De leerstof wordt met behulp van bordschema's uitgelegd en verklaard. In de mate van het mogelijke kunnen ICT toepassingen geïntegreerd aangeboden worden.

DIDACTISCHE HULPMIDDELEN1 De docent beschikt over een bord en een overheadprojector.







EVALUATIE

De cursisten worden geëvalueerd via zelfevaluatie en oefeningen. De cursisten maken opdrachten die tijdens de les besproken worden. De schriftelijke examens zijn sanctionerend. Er wordt rekening gehouden met het examenreglement van het centrum.


BIBLIOGRAFIE

Management en effectieve organisatie, Marc Buelens, Lannoo Tielt 1992 Productie en voorraadbeheer, Marc Lambrecht, Wolters Plantijn http://bedrijfsorganisatie-advies.startkabel.nl/ http://www.crif.be/wtcm/nl/expertise/organisatie/organisatie.html http://www.gomb.be/databases/consultnl/sdrbc_art_sect_01.htm http://www.rug.nl/cis/sgg/teksten/avv/ecobedr.htm

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica - optie : bedrijfsmechanisatie 1 Jaar : 3 – Vak : CNC (2 lestijden/week)

INHOUD





VISIE

Algemeen: De afgestudeerden van het OSP – HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend. Deze polyvalente opleiding is gericht op het verwerven van een stevige basis in mechanica, elektriciteit, elektronica en automatisering a.d.h.v. theoretische oefeningen, aangepaste laboratoria en ontwerpen. Bij de realisatie en verdediging van hun eindwerk krijgen de cursisten de kans om de opgedane kennis toe te passen en hun communicatieve vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn, economisch bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te demonstreren. De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd: productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van een onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch – commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a. Specifiek: Omdat ontwerpen zonder grondige kennis van de verschillende CNC technieken heden ten dage bijna onmogelijk is, maken de cursisten kennis met uiteenlopende aspecten van CNC. Tot de kennis die zij in dit vak verwerven, behoren meetsystemen, aandrijftechnieken, elektromechanische besturingstechnieken en programmeersystemen, nauwkeurigheid, veiligheidseisen en bewerkingsmethodes.


BEGINSITUATIE

Voor het vak CNC volstaat de kennis verworven in het eerste en het tweede jaar.



Dit vak heeft tot doel de cursisten in contact te brengen met vormgevende technieken, zodat zij in staat zijn:

- zelfstandig bewerkingsmethoden te kiezen - logisch en gestructureerd te redeneren - probleemoplossend te denken - via hun verworven fundamentele basiskennis hun belangstelling voor CNC te vergroten - de elementaire werking en basisprincipes van diverse CNC machines nuttig te gebruiken

Nadat de cursisten deze basistechnieken verwerkt hebben, begrijpen zij de huidige wijze van aansturen van diverse CNC gestuurde gereedschapsmachines en de principiële werking ervan en hebben zij tevens kennis gemaakt met de software die hierbij komt kijken.




1 het doel van CNC productietechnieken verantwoorden.

de principiële opbouw en werking van CNC machines verwoorden en omschrijven.

het principe van verplaatsingsopnemers en aansturing uitleggen.

1 Numerieke besturing van werktuigmachines, de stuureenheid en metingen van verplaatsingen

1.1 Inleiding 1.2 Basisprincipes van NC machines 1.3 Functies van de stuureenheid 1.4 Evolutie van de NC sturingen 1.5 Structuur van de stuureenheid 1.6 Metingen van verplaatsingen

2 oordeelkundig en kritisch machineomschrijvingen ontleden aan de hand van beschikbare folders en omschrijvingen van machineproducenten.

kennis vergaren van de principiële opbouw van een moderne bewerkingsmachine.

aan de hand van machinevoorbeelden en de normalisatie, de asligging van diverse machines omschrijven met hun specifiek doel.

2 Invloed van de numerieke besturing op de constructie van de machine en numeriek bestuurde assen en hun normalisatie

2.1 Het bed 2.2 Geleidingen 2.3 Schroefspil en lin. motoren 2.4 Principe (numeriek bestuurde assen) 2.5 De Z- as 2.6 De X- as 2.7 De Y- as 2.8 Rotatiebewegingen 2.9 Supplementaire bewegingen



3 eigenhandig programma’s opstellen aan de hand van programmeerhandleidingen voor diverse werktuigmachines.

de verschillende speciale bewerkingsprincipes die hier gehanteerd worden verwoorden en begrijpen.

3 De programmering in het algemeen kader van de productieorganisatie

3.1 Algemeen 3.2 Reorganisatie 3.3 Opeenvolgende programmafasen 3.4 Informatiedragers 3.5 Volgorde en aard van gegevens binnen een blok

4 de verschillende manieren uitleggen waarop CNC machines aangestuurd worden, met de voordelen en nadelen verbonden aan de verschillende systemen.

de diverse programmeermogelijkheden met bijhorende voordelen en nadelen omschrijven aan de hand van praktische voorbeelden.

zelfstandig programma’s opstellen voor de diverse machines.

4 Overzicht van de verschillende programmeersystemen en DNC

4.1 Definities 4.2 Handprogrammering 4.3 Centrale programmering 4.4 Programmeren met behulp van een programmeertaal 4.5 Macro's en parameterprogrammering 4.6 Besturingsgebonden programmeersystemen 4.7 Opbouw van een DNC systeem 4.8 Soorten DNC systemen 4.9 Leveranciers van DNC systemen 4.10 Beschrijving van een der systemen

5 uitleggen waaraan een CNC machine moet voldoen qua nauwkeurigheid en veiligheidseisen.

5 Afnamekeuring van moderne werktuigmachines

5.1 Conventionele keuringen: Shlesinger norm 5.2 Moderne keuringstechnieken 5.3 Risicoanalyse en veiligheid



6 de modernste manier van CNC programmeren toelichten.

aangeven welke de laatste evoluties in verband met CAM - technologie zijn.

aan de hand van eigenhandig gekozen gereedschappen - en bewerkingsmethodologie CNC programma’s genereren vanuit een Cam - systeem .

6 CAM pakket MASTERCAM en moderne snijgereedschappen

6.1 CAM- pakket voor draaibewerkingen 6.2 3D CAM - pakket voor freesbewerkingen 6.3 Materialen en evolutie 6.4 Normalisatie van de snijgereedschappen 6.5 Keuze van de snijgereedschappen



PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN De leerstof wordt aangebracht via doceermomenten en het onderwijsleergesprek waarbij zoveel mogelijk gebruik wordt gemaakt van informatie die door machineproducenten ter beschikking gesteld wordt. De docent doet demonstraties op de diverse CNC machines. De cursisten experimenteren met de softwarepakketten a.d.h.v. uitgewerkte programmavoorbeelden. De cursisten maken gebruik van internet voor het opzoeken en omschrijven van moderne CNC machines. De cursist krijgt korte opdrachten (opzoekingwerk).

DIDACTISCHE HULPMIDDELEN1 De docent en de cursisten beschikken over:

- internet - PowerPoint voorstellingen - transparanten - een bord - industriële machines en software - CNC machines en beschikbare software.








EVALUATIE

De cursisten worden geëvalueerd via gequoteerde opzoekopdrachten en oefeningen. De schriftelijke examens zijn sanctionerend. Er wordt rekening gehouden met het examenreglement van het centrum.


BIBLIOGRAFIE

CNC productietechnieken (De Henau A.) MB productietechniek Handleidingen ter beschikking gesteld door diverse gereedschapsproducenten en machineproducenten. http://www.mmsonline.com/cncdnc/ http://www.mazak.com http://www.gildemeister.com http://www.haascnc.com http://www.sandvik.com http://www.secotools.com/template/start.asp?id=1927 http://www.kennametal.com http://www.mastercam.com http://www.eds.com/products/plm/unigraphics_nx/prod_index.shtml

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica - optie : bedrijfsmechanisatie 1 Jaar : 3 – Vak : Productietechnieken (2 lestijden/week)

INHOUD





VISIE

Algemeen: De afgestudeerden van het OSP – HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend. Deze polyvalente opleiding is gericht op het verwerven van een stevige basis in mechanica, elektriciteit, elektronica en automatisering a.d.h.v. theoretische oefeningen, aangepaste laboratoria en ontwerpen. Bij de realisatie en verdediging van hun eindwerk krijgen de cursisten de kans om de opgedane kennis toe te passen en hun communicatieve vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn, economisch bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te demonstreren. De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd: productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van een onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch – commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a. Specifiek: Omdat het zeer moeilijk is op een gefundeerde manier te ontwerpen zonder te weten hoe men een machineonderdeel kan “produceren”, maken de cursisten kennis met uiteenlopende aspecten van de huidige productietechnieken. Tot de kennis die zij in dit vak verwerven behoren conventionele bewerkingsmethoden, diverse (niet conventionele) productieprocessen binnen de elektromechanische nijverheid, materiaal “opgroeitechnieken” en plaatbewerkingstechnologie.


BEGINSITUATIE

Voor het vak productietechnieken volstaat de kennis verworven in het eerste en het tweede jaar.



Bij dit vak wordt ernaar gestreefd de cursisten de volgende vaardigheden bij te brengen:

• inzicht hebben in de verschillende manieren waarop een machineonderdeel kan vervaardigd worden

• bewuste keuzes maken in de te volgen productiemethode

• het belang inzien van de juiste afwerkingmethode, vormtoleranties en plaatstoleranties om een gefundeerde productiemethode te kiezen.

Dit vak heeft tot doel de belangstelling voor productietechnieken op het niveau hoger onderwijs bij de cursist te laten groeien.

De cursisten maken zich verschillende begrippen in verband met productietechnieken eigen.




1 zelfstandig werkvoorbereidingen opstellen van conventionele draaistukken en freesstukken met slijpnabewerkingen.

de basis machineconfiguraties opsommen en toelichten.

aan de hand van een studieproject “vervaardigen van tandwielen”, de totale industriële productiemethode in dit segment bespreken, om dit later te kunnen toepassen op de andere segmenten.

1 Conventionele bewerkingsmethoden

1.1 Draaibewerkingen en freesbewerkingen 1.2 Slijpbewerkingen 1.3 Studieproject: vervaardigen van tandwielen

2 de niet conventionele productieprocessen (die de conventionele productieprocessen gedeeltelijk verdringen) uitleggen en toelichten.

zelfstandig bepalen wat de meest ideale, niet conventionele productiemethode voor een machineonderdeel kan zijn.

2 Niet conventionele productieprocessen

2.1 Vonk-erosieve technieken 2.2 Laserstraal bewerken 2.3 Elektrochemisch en thermisch bewerken 2.4 Ultrasoon bewerken 2.5 Waterstraalsnijden

3 de snel opkomende productiemethode ”Rapid prototyping” en “Rapid tooling” uitleggen en toelichten.

verschillende efficiënte methodes om prototypes te vervaardigen opsommen en toelichten.

3 Materiaal “opgroeitechnieken”

3.1 Rapid prototyping 3.2 Rapid tooling

4 de moderne plaatbewerkingstechnologie uitleggen en toelichten.

zelfstandig productiekeuzes maken binnen deze technologie.

4 Plaatbewerking

4.1 Plooien: modernste productietechnieken 4.2 Stansen, ponsen: modernste productietechnieken 4.3 Rubberpersen en hydrovormen




De leerstof wordt aangebracht via doceermomenten en het onderwijsleergesprek.

Na iedere theoretische uiteenzetting van een proces, worden de cursisten voldoende geïnformeerd (documentatie, folders, internet) zodat zij zich een voldoende goed beeld kunnen vormen van wat zoal op de markt is.

DIDACTISCHE HULPMIDDELEN1

De docent tracht zoveel mogelijk gebruik te maken van moderne onderwijsmethodes zoals internet (opzoekwerk bij verschillende firma’s), PowerPoint voorstellingen en transparanten.








EVALUATIE

De cursisten worden geëvalueerd via gequoteerde opzoekopdrachten en oefeningen

De schriftelijke examens zijn sanctionerend.



BIBLIOGRAFIE

Productietechnieken (De Henau A.)

Niet conventionele productieprocessen (De Henau A.)

MB productietechniek

http://www.tihh.be/tihhosp/links.html#mechanica

http://www.techniekweb.nl/?/link/11/64

http://www.swan.ac.uk/lis/subject_services/web_links/mechanical_engineering.asp

http://www.englib.cornell.edu/ice/

http://www.europages.com/nl/cat/ecnmc04.html

http://www.vnci.nl/ee/overzicht.html

http://users.pandora.be/peka/toeleveranciers.htm

http://www.lvd.be/

http://www.alcomex.nl/totaalleverancier.htm

http://www.buysmetal.be/

http://www.thyssenkrupp.com/eng/konzern/internet.html

http://www.sidmar.be/CONTENT/pdf/ProdR_NL.pdf

http://www.bouwenmetstaal.nl/framesets/frameset_database.html

http://www.staalopmaat.nl/

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica - optie : bedrijfsmechanisatie 1 Jaar : 3 – Vak : PLC (1 lestijd/week)

INHOUD





VISIE

Algemeen: De afgestudeerden van het OSP – HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend. Deze polyvalente opleiding is gericht op het verwerven van een stevige basis in mechanica, elektriciteit, elektronica en automatisering a.d.h.v. theoretische oefeningen, aangepaste laboratoria en ontwerpen. Bij de realisatie en verdediging van hun eindwerk krijgen de cursisten de kans om de opgedane kennis toe te passen en hun communicatieve vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn, economisch bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te demonstreren. De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd: productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van een onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch – commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a. Specifiek: Bij hedendaagse machines of industriële installaties zal er steeds een bepaalde vorm van automatisering vereist zijn. De sturing van deze installaties gebeurt in de meeste gevallen met behulp van logisch programmeerbare controles of PLC’s, die binnenkomende signalen afkomstig van diverse types sensoren verwerken en signalen uitsturen naar de installatie om bepaalde acties uit te voeren. Nadat de cursisten de kennis van de werking van een PLC met zijn periferie en de verscheidene programmeermethoden verwerkt hebben, kunnen zij een PLC - sturing in een machine integreren en problemen opsporen, analyseren en oplossen.


BEGINSITUATIE

Voor het vak PLC volstaat de voorkennis verworven in het eerste en het tweede jaar.



Bij dit vak wordt ernaar gestreefd de cursisten de volgende vaardigheden bij te brengen: • logisch redeneren en structureren; • problemen opsporen, analyseren en oplossen; • het belang inzien van het gebruik van flexibele methoden bij het ontwikkelen van een

sturing. Dit vak heeft tot doel de belangstelling voor PLC-techniek op het niveau hoger onderwijs bij de cursist te laten groeien. De cursisten maken zich verschillende begrippen m.b.t. PLC-sturingen eigen.




1 een basiskennis van Booleaanse algebra toepassen.

de voordelen en nadelen van PLC-sturingen tegenover bedrade besturingen onderscheiden.

1 Inleiding

2 de opbouw van een PLC met zijn verschillende onderdelen in eigen woorden omschrijven.

de voordelen en nadelen opsommen van modulaire en niet modulaire systemen.

de werking van de in- en uitgangsinterface omschrijven.

uitleggen wat het doel en de werking is van merkers, tijdsfuncties en telfuncties.

2 De opbouw van een PLC-sturing

2.1 CPU en geheugen 2.2 Ingangsinterface en uitgangsinterface 2.3 Modulaire en niet modulaire systemen 2.4 Merkers 2.5 Tijdsfuncties en telfuncties

3 aangeven welke de mogelijkheden voor het kableren van de ingangen en uitgangen zijn.

het gebruik van ventieleilanden voor het vereenvoudigen van de kablage bij elektro-pneumatische sturingen toepassen.

de werking van verschillende types sensoren uitleggen.

3 Inbouwen van een PLC in een installatie

3.1 Kablage van een PLC-sturing 3.2 Gebruik van ventieleilanden 3.3 Sensoren



4 aan de hand van een kablage een beleggingslijst opstellen.

een PLC-programma, geschreven in ladder diagram, analyseren.

een combinatorische en sequentiële sturing ontwerpen met gebruik van een ladderdiagram.

een hoofdzakelijk sequentieel probleem voorstellen in grafcet.

de methode en het gebruik van logische functieblokken begrijpen en toepassen.

4 Programmeren van een PLC-sturing

4.1 De beleggingslijst 4.2 Ladder diagram (KOP-list) 4.3 Programmeren met de grafcet-methode 4.4 Logische functieblokken

5 de verschillende beveiligingen voor een automatisch gestuurde machine opsommen.

de verschillende mogelijkheden voor het inbouwen van een noodstop toepassen.

het doel van een reset - functie inzien.

5 Toevoegen van randvoorwaarden

5.1 Beveiligingen 5.2 Noodstop-functies 5.3 Reset-functies

6 problemen of defecten bij een PLC-sturing op een gestructureerde manier opsporen, analyseren en oplossen.

6 Opsporen en analyseren van problemen en defecten

6.1 Trouble-shooting



PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN De leerstof wordt aangebracht via doceermomenten en het onderwijsleergesprek. Er wordt relatief veel tijd besteed aan voorbeelden en geleide oefeningen. De docent demonstreert diverse toepassingen. In de mate van het mogelijke kunnen ICT toepassingen geïntegreerd aangeboden worden.

DIDACTISCHE HULPMIDDELEN1 De cursisten beschikken over een cursus of boek. De docent beschikt over een overheadprojector, bord en didactisch materiaal.








EVALUATIE




BIBLIOGRAFIE

Cursus PLC (in voorbereiding) Handleiding PL7 (Telemecanique – Schneider) Handleiding Step 7 (Siemens) Enkele links: http://www.modicon.com http://www.automation-info.com/plc.htm http://www.hitachi-ds.com http://www.schneider-electric.com http://world.keyence.com/topics/plc_programming/soft.htm http://plccenter.com

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica - optie : bedrijfsmechanisatie 1 Jaar : 3 – Vak : CAE (2 lestijden/week)

INHOUD





VISIE

Algemeen: De afgestudeerden van het OSP – HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend. Deze polyvalente opleiding is gericht op het verwerven van een stevige basis in mechanica, elektriciteit, elektronica en automatisering a.d.h.v. theoretische oefeningen, aangepaste laboratoria en ontwerpen. Bij de realisatie en verdediging van hun eindwerk krijgen de cursisten de kans om de opgedane kennis toe te passen en hun communicatieve vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn, economisch bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te demonstreren. De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd: productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van een onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch – commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a. Specifiek:

Met behulp van software pakketten kan de doorlooptijd voor de ontwikkeling van een product gevoelig worden verkort. Het gebruikte software pakket Ideas geeft ons de kans om in de ontwikkelingsfase reeds beslissingen te nemen qua dimensies en haalbaarheid van het ontwerp. Ideas is een krachtige 3D-modeler met verschillende modules. Met de modules Assembly en Mechanisme Design (het bijeenbrengen van verschillende stukken en deze laten bewegen) kunnen de ontwerpen gecontroleerd worden op hun haalbaarheid (interferentiechecks). Met de module Simulation kunnen de ontwerpen tevens op sterkte en vervorming worden gecontroleerd. Deze laatste module is gebaseerd op de eindige elementenmethode en is een goed hulpmiddel om constructies te berekenen die te complex zijn om manueel te berekenen.


BEGINSITUATIE

Voor het vak CAE volstaat de kennis verworven in het eerste en het tweede jaar.



De cursisten zien in dat het gebruik van 3D - software pakketten voor ontwerpdoeleinden leidt tot het versneld ontwikkelen van nieuwe producten.

Dit vak heeft tot doel de belangstelling voor “CAE” bij de cursist te laten groeien. De bij te brengen vaardigheden zijn: - leren tekenen met een 3D-modeler - bewegingen simuleren van mechanismen - onderdelen berekenen die met de hand niet meer te berekenen zijn.




1 bewerkingen uitvoeren met matrices (theoretisch). 1 Module Matrixleer

2 uitleggen wat de EEM – methode inhoudt en begrijpen wat de achtergrond is achter deze methode (theoretisch).

2 Module Eindige Elementen Methode

3 een korte beschrijving geven van de elementen die men gebruikt voor het “meshen” (theoretisch).

3 Module Elementbeschrijving

4 eenvoudige stukken tekenen in IDEAS. 4 Module Design

4.1 Extrude and revolve 4.2 Cut and join

5 gebruikmaken van het IDEAS pakket voor het berekenen van 3D-stukken.

5 Module Simulation – IDEAS

5.1 Meshing 5.2 Boundary conditions 5.3 Solution 5.4 Post processing

6 de modules Assembly en Mechanisme in IDEAS gebruiken om “animaties” van samengestelde stukken uit te voeren en zodoende te controleren of de voorgestelde samenstelling mogelijk is.

6 Module Assembly , Module Mechanisme

6.1 Opbouw van een hiërarchie formulier en opmaak van een assembly structuur

6.2 Weergave van assemblies 6.3 Bill of materials 6.4 Assembly constraints 6.5 Animaties



PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN De leerstof wordt aangebracht via doceermomenten en het onderwijsleergesprek. Goed gekozen opdrachten worden uitgelegd. Bij eventuele problemen wordt de cursist verder geholpen aan de computer.

DIDACTISCHE HULPMIDDELEN1 De cursisten beschikken over een cursus of boek en een computer. De docent beschikt over een overheadprojector of bord.








EVALUATIE

De cursist wordt geëvalueerd via gequoteerde oefeningen op geregelde tijdstippen. Voor het theoretisch gedeelte is er een schriftelijke proef voorzien. Er wordt rekening gehouden met het examenreglement van het centrum.


BIBLIOGRAFIE

CAE- M. Wouters CAD-Applicaties in IDEAS: M. Wouters http://www.web2cad.com http://www.ansys.com http://www.sdrc.com/ideas/index.shtml http://www.wamware.com/tresources/ideas-excel/ http://www.shanica.com/OI_main.htm

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica - optie : elektromechanica 1 Jaar : 3 – Vak : Labo en ontwerpen (4 lestijden/week)

INHOUD



Evaluatie ...................................................................................................................................................7 Bibliografie ................................................................................................................................................8


VISIE

Algemeen:




Specifiek:

Bij de realisatie en verdediging van hun eindwerk krijgen de cursisten de kans om de opgedane kennis toe te passen en hun communicatieve vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn, economisch bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te demonstreren.

Het onderwerp van het eindwerk kan sterk variëren. Eén of meerdere aspecten in verband met “Elektromechanica” komen voor in het door de cursist behandelde eindwerk.


BEGINSITUATIE

Voor het vak “Labo en ontwerpen” volstaat de kennis verworven in de eerste twee jaren.



De cursisten zijn in staat aangediende problemen in verband met elektromechanica zelfstandig te bestuderen en, mits de nodige berekeningen, tot een gepaste oplossing te komen.

Bij het tot stand brengen van zijn/haar eindwerk moet de cursist zich flexibel en creatief kunnen opstellen.

De cursist kan technologische opzoekingen verrichten, technische documentatie verwerken, zich vastbijten in een probleem en voldoende inzet betonen om tot een aanvaardbare oplossing te komen.

De cursist is voldoende leergierig om regelmatig vaktijdschriften in te kijken en vakbeurzen te bezoeken.

De cursist kan een eindwerk in verband met “Elektromechanica” samenstellen en verdedigen voor een jury.




1 ondersteund en begeleid door een vakleerkracht zelfstandig een eindwerk in verband met “Elektromechanica” samenstellen.dit eindwerk verdedigen voor een jury.





Na goedkeuring door de begeleidende leerkrachten begint de cursist zelfstandig aan het samenstellen van zijn/haar eindwerk. Bij problemen en vragen in verband met het eindwerk wordt de cursist verder geholpen.

Er wordt gecontroleerd in welke mate het eindwerk evolueert. Indien nodig wordt er bijgestuurd.

DIDACTISCHE HULPMIDDELEN1 Er wordt gebruik gemaakt van: - vaktijdschriften en boeken in verband met elektromechanica, - bedrijfsdocumentatie. In de schoolbibliotheek kan de cursist een aantal boeken en vaktijdschriften in verband met zijn/haar eindwerk raadplegen. De cursist wordt hierover ingelicht.








EVALUATIE

De begeleiders van de school evalueren tussentijds. Op het einde van de periode volgt een mondelinge verdediging voor een jury. Er wordt rekening gehouden met het examenreglement van het centrum.


BIBLIOGRAFIE

http://werktuigbouw.techniekweb.nl/ http://www.tihh.be/tihhosp/links.html#elektr http://techniek.pagina.nl/ http://www.neita.nl/jslagers/index.html http://www.metaalactueel.nl/ http://www.pneumatica.be/ http://werktuigbouw.pagina.nl/ http://www.agris.be/nl/mechan/diesel/diesel.html http://home.planet.nl/~brink494/home.html http://www.elektrotechniek.com/ http://www.mmsonline.com/cncdnc/ http://www.mazak.com http://www.gildemeister.com http://bedrijfsorganisatie-advies.startkabel.nl/ http://www.sdrc.com/ideas/index.shtml http://www.wamware.com/tresources/ideas-excel/ http://www.shanica.com/OI_main.htm http://lmafwww.epfl.ch/sdrchelp/v8/LANG/English/library.htm http://www.team-eng.com/products/ideas/

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica - optie : elektromechanica 1 Jaar : 3 – Vak : Socio-economische vorming (1 lestijd/week)

INHOUD





VISIE

Algemeen:




Specifiek: Gelet op het beroepsprofiel elektromechanica, waar verschillende malen verwezen wordt naar de noodzaak om kennis te hebben van bedrijfsvoering, dient de cursus erop gericht te zijn de kennis van de bedrijfsvoering bij te brengen. Er wordt gekozen voor een “open leerplan”: de docent bepaalt zelf welke leerstof actueel en relevant is voor de socio-economische vorming van de cursisten.


BEGINSITUATIE




De cursist verwerft kennis en inzicht in de bedrijfsorganisatie.

Hierbij leert hij werkverdeling en werkinstructies binnen korte termijnen te organiseren.

Hij leert onvoorziene planningsstoornissen op een juiste manier aan te pakken en in de toekomst te voorzien.

Hij leert het belang van ordening in handeling en middelen.

Hij staat in voor inventarisopname productenvoorraad en hij maakt bestellingen over aan de aankoopdienst.

Hij rapporteert cijfermateriaal aan zijn afdelingsoverste.






2 de verschillende organisatieconcepten omschrijven. 2 Bedrijfsstructuren

3 de werking en de administratie van verschillende ondernemingsvormen omschrijven.


4 aangeven dat het welslagen van de organisatie in grote mate afhankelijk is van het ondernemingsplan.




5 Ondernemingsplan




PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN De docent doceert en maakt gebruik van het onderwijsleergesprek. De leerstof wordt met behulp van bordschema's uitgelegd en verklaard. In de mate van het mogelijke kunnen ICT toepassingen geïntegreerd aangeboden worden.

DIDACTISCHE HULPMIDDELEN1 De docent beschikt over een bord en overheadprojector.







EVALUATIE



BIBLIOGRAFIE


OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica - optie : elektromechanica 1 Jaar : 3 – Vak : CNC (2 lestijden/week)

INHOUD





VISIE

Algemeen:


Deze polyvalente opleiding is gericht op het verwerven van een stevige basis in mechanica, elektriciteit, elektronica en automatisering a.d.h.v. theoretische oefeningen, aangepaste laboratoria en ontwerpen. Bij de realisatie en verdediging van hun eindwerk krijgen de cursisten de kans om de opgedane kennis toe te passen en hun communicatieve vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn, economisch bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te demonstreren.


Specifiek:

Omdat ontwerpen zonder grondige kennis van de verschillende CNC technieken heden ten dage bijna onmogelijk is, maken de cursisten kennis met uiteenlopende aspecten van CNC.

Tot de kennis die zij in dit vak verwerven, behoren meetsystemen, aandrijftechnieken, elektromechanische besturingstechnieken en programmeersystemen, nauwkeurigheid, veiligheidseisen en bewerkingsmethodes.


BEGINSITUATIE

Voor het vak CNC volstaat de kennis verworven in het eerste en het tweede jaar.



De cursist komt in contact met vormgevende technieken, zodat zij in staat zijn:

- zelfstandig bewerkingsmethoden te kiezen,

- logisch en gestructureerd te redeneren,

- probleemoplossend te denken,

- via hun verworven fundamentele basiskennis hun belangstelling voor CNC te vergroten,

- de elementaire werking en basisprincipes van diverse CNC machines nuttig te gebruiken.

Nadat de cursisten deze basistechnieken verwerkt hebben, begrijpen zij de huidige wijze van aansturen van diverse CNC gestuurde gereedschapsmachines en de principiële werking ervan en hebben zij tevens kennisgemaakt met de software die hierbij komt kijken.




1 het doel van CNC productietechnieken verantwoorden.

de principiële opbouw en werking van CNC machines verwoorden en omschrijven.

het principe van verplaatsingsopnemers en aansturing uitleggen.

1 Numerieke besturing van werktuigmachines, de stuureenheid en metingen van verplaatsingen

1.1 Inleiding 1.2 Basisprincipes van NC machines 1.3 Functies van de stuureenheid 1.4 Evolutie van de NC sturingen 1.5 Structuur van de stuureenheid 1.6 Metingen van verplaatsingen

2 oordeelkundig en kritisch machineomschrijvingen ontleden aan de hand van beschikbare folders en omschrijvingen van machineproducenten.

kennis vergaren van de principiële opbouw van een moderne bewerkingsmachine.

de asligging van diverse machines omschrijven met hun specifiek doel aan de hand van machinevoorbeelden en de normalisatie.

2 Invloed van de numerieke besturing op de constructie van de machine en numeriek bestuurde assen en hun normalisatie

2.1 Het bed 2.2 Geleidingen 2.3 Schroefspil en lin. motoren 2.4 Principe (numeriek bestuurde assen) 2.5 De Z- as 2.6 De X- as 2.7 De Y- as 2.8 Rotatiebewegingen 2.9 Supplementaire bewegingen



3 eigenhandig programma’s opstellen aan de hand van programmeerhandleidingen voor diverse werktuigmachines.

de verschillende speciale bewerkingsprincipes die hier gehanteerd worden verwoorden en begrijpen.

3 De programmering in het algemeen kader van de productieorganisatie

3.1 Algemeen 3.2 Reorganisatie 3.3 Opeenvolgende programmafasen 3.4 Informatiedragers 3.5 Volgorde en aard van gegevens binnen een blok

4 de verschillende manieren uitleggen waarop CNC machines aangestuurd worden, met de voordelen en nadelen verbonden aan de verschillende systemen.

de diverse programmeermogelijkheden, met bijhorende voordelen en nadelen, omschrijven aan de hand van praktische voorbeelden.

zelfstandig programma’s opstellen voor de diverse machines.

4 Overzicht van de verschillende programmeersystemen en DNC

4.1 Definities 4.2 Handprogrammering 4.3 Centrale programmering 4.4 Programmeren met behulp van een programmeertaal 4.5 Macro's en parameterprogrammering 4.6 Besturingsgebonden programmeersystemen 4.7 Opbouw van een DNC systeem 4.8 Soorten DNC systemen 4.9 Leveranciers van DNC systemen 4.10 Beschrijving van een der systemen

5 uitleggen waaraan een CNC machine moet voldoen qua nauwkeurigheid en veiligheidseisen.

5 Afnamekeuring van moderne werktuigmachines

5.1 Conventionele keuringen: Shlesinger norm 5.2 Moderne keuringstechnieken 5.3 Risicoanalyse en veiligheid



6 de modernste manier van CNC programmeren toelichten.

aangeven welke de laatste evoluties in verband met CAM - technologie zijn.

aan de hand van eigenhandig gekozen gereedschappen en bewerkingsmethodologie CNC programma’s genereren vanuit een Cam - systeem.

6 CAM pakket MASTERCAM en moderne snijgereedschappen

6.1 CAM-pakket voor draaibewerkingen 6.2 3D CAM - pakket voor freesbewerkingen 6.3 Materialen en evolutie 6.4 Normalisatie van de snijgereedschappen 6.5 Keuze van de snijgereedschappen



PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN De leerstof wordt aangebracht aan de hand van doceermomenten en het onderwijsleergesprek, waarbij zoveel mogelijk gebruik wordt gemaakt van informatie die door machineproducenten ter beschikking gesteld wordt. De docent maakt gebruik van demonstraties op de diverse CNC machines. Hij/zij experimenteert met de softwarepakketten a.d.h.v. uitgewerkte programmavoorbeelden. Het internet wordt gebruikt voor het opzoeken en omschrijven van moderne CNC machines. De cursist krijgt korte opdrachten (opzoekingswerk).

DIDACTISCHE HULPMIDDELEN1 De docent beschikt over internet, PowerPoint voorstellingen, transparanten, een bord, industriële machines en software, CNC machines en software.








EVALUATIE

De cursist wordt geëvalueerd via gequoteerde opzoekopdrachten en oefeningen. De schriftelijke examens zijn sanctionerend. Er wordt rekening gehouden met het examenreglement van het centrum.


BIBLIOGRAFIE

CNC productietechnieken (De Henau A.) MB productietechniek Handleidingen ter beschikking gesteld door diverse gereedschapsproducenten en machineproducenten. http://www.mmsonline.com/cncdnc/ http://www.mazak.com http://www.gildemeister.com http://www.haascnc.com http://www.sandvik.com http://www.secotools.com/template/start.asp?id=1927 http://www.kennametal.com http://www.mastercam.com http://www.eds.com/products/plm/unigraphics_nx/prod_index.shtml

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica optie : elektromechanica 1 Jaar : 3 – Vak : Microcontrollers (2 lestijden/week)

INHOUD





VISIE

Algemeen:

De afgestudeerden van het OSP - HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend.


De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd: productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van een onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch - commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a.

Specifiek:

De cursus biedt een inleiding tot het gebruik van microcontrollers. Van een specifieke microcontroller (8051-familie) worden de architectuur, de adresseermodes en de instructieset systematisch bestudeerd. Er wordt veel aandacht besteed aan de ontwikkeling van programmatuur op machineniveau (assembler).


BEGINSITUATIE

Voor het vak microcontrollers volstaat de voorkennis verworven in het eerste en het tweede jaar.



Dit vak heeft tot doel de belangstelling voor microcontrollers op niveau hoger onderwijs bij de cursist te laten groeien.

Bij dit vak wordt ernaar gestreefd de cursisten volgende vaardigheden bij te brengen:

- logisch redeneren en structureren.

- probleemoplossend denken.

- de architectuur van de microcontroller en de adresseermodes bespreken.

- de instructieset aanwenden om eenvoudige assembleerprogramma’s te verklaren of te schrijven.




1 het toepassingsgebied van de microcontroller schetsen. 1 Inleiding

2 de architectuur van de microcontroller uitleggen aan de hand van een blokschema.

de geheugenkaart toelichten en gebruiken.

kort de functie van elk special function register omschrijven.

de CPU-timing toelichten.

2 Overzicht van de 8051

2.1 Architectuur 2.2 Het geheugen 2.3 Penbeschrijving 2.4 Special function registers 2.5 Adresseermodes 2.6 Soorten instructies 2.7 CPU-timing 2.8 Programmaontwikkeling

3 de betekenis uitleggen van elk deel van een instructie.

de adresseringsmethodes opsommen, verklaren en met voorbeelden illustreren.

alle instructies van de instructieset verklaren en aanwenden in eenvoudige programma’s.

alle spronginstructies verklaren en weten hoe ze te gebruiken zodat het programma gestructureerd (hoofdprogramma, subroutines) blijft.

3 Instructieset

3.1 Notaties 3.2 Adresseringsmethoden 3.3 Transferinstructies 3.4 Logische instructies 3.5 Bit-bewerkingen 3.6 Rekenkundige instructies 3.7 Programma flow instructies


4 de fysische structuur van de I-O-poorten verklaren. 4 Structuur van de poorten

5 het onderscheid tussen een timer en een counter verklaren.

de timermodes verklaren.

de werking van voorbeeldprogramma’s met timers verklaren.

5 Timer – counter

5.1 Structuur 5.2 Modes

6 uitleggen wat een interrupt is en voor welke toepassingen het gebruik van interrupts nuttig is.

de mogelijkheden voor interruptgeneratie bij de 8051 opsommen.

uitleggen hoe een interrupt afgehandeld wordt door de microcontroller.

6 Interrupt

6.1 Soorten 6.2 Interruptregisters 6.3 Afhandeling van een interrupt




De leerstof wordt voornamelijk overgebracht via doceermomenten en onderwijsleergesprek, gebruik makend van een boek of cursus en bordschema’s.

Er wordt veel tijd besteed aan de studie van voorbeeldprogramma’s.

In de mate van het mogelijke zullen ICT-toepassingen geïntegreerd aangeboden worden.


De cursisten beschikken over een cursus of boek.

De docent beschikt over een overheadprojector en bord.








EVALUATIE

De cursisten worden geëvalueerd via zelfevaluatie en oefeningen. De cursisten maken opdrachten die tijdens de les besproken worden.




BIBLIOGRAFIE

Microcontrollers deel1; ing. P. Steelandt en ing. F. Steenhaut; Hogeschool Gent

Microcontrollers deel2; ing. P. Steelandt en ing. F. Steenhaut; Hogeschool Gent

Microcontrollers; A. Beuckelaers en W. Van den Wijngaert; die keure

Design with microcontrollers; J. Peatman; Mc Graw Hill

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica optie : elektromechanica 1 Jaar : 3 – Vak : Elektrische en elektronische sturingen (1 lestijd/week)

INHOUD





VISIE

Algemeen:

De afgestudeerden van het OSP - HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend.


De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd: productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van een onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch - commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a.

Specifiek:

De cursisten verwerven een basiskennis van de vermogenselektronica.

Volgende onderwerpen worden bestudeerd:

- de eenrichtingsthyristor

- de gestuurde eenfasegelijkrichters

- de volgestuurde driefasenbrug

- wisselstroominstellers

- hakkers

- invertoren


BEGINSITUATIE

Voor het vak elektrische en elektronische sturingen is de kennis verworven in het eerste en het tweede jaar voldoende.



Dit vak heeft tot doel de belangstelling voor elektrische en elektronische sturingen op niveau hoger onderwijs bij de cursist te laten groeien. Bij dit vak wordt ernaar gestreefd de cursisten volgende vaardigheden bij te brengen:

- logisch redeneren en structureren. - probleemoplossend denken. - de werking en de eigenschappen van de eenrichtingsthyristor kennen. - het toepassingsgebied kennen van de energie-omzetters. - de werking van een energie-omzetter uitleggen.




1 de plaats van de vermogenelektronica bepalen binnen het vakgebied van de elektrotechniek.

aantonen dat de gebruikte halfgeleiders bij vermogenselektronica vooral de functie van schakelaar uitoefenen.

1 Inleiding tot de vermogenelektronica

1.1 Energie-omzetters 1.2 Schakelaars 1.3 Commutatie

2 opbouw en werking van een vierlagendiode verklaren.

de werking van de eenrichtingsthyristor verklaren.

de belangrijkste statische en dynamische eigenschappen van deze thyristor opsommen.

2 Eenrichtingsthyristor

2.1 Shockleydiode 2.2 Eenrichtingsthyristor (SCR) 2.3 Statische karakteristieken 2.4 Dynamisch gedrag 2.5 Stuurmethoden

3 aangeven dat een gelijkrichter een AC-DC-energie-omzetter is.

de werking uitleggen van verschillende types mutatoren.

3 Gestuurde eenfasegelijkrichters

3.1 Enkelzijdige eenfase-schakeling 3.2 Volgestuurde eenfasebrug 3.3 Halfgestuurde eenfasebrug

4 de werking verklaren van een driefasen diodenbrug

het spanningsverloop van een volgestuurde driefasenbrug afleiden bij verschillende ontsteekhoeken.

het onderscheid tussen gelijkrichterbedrijf en wisselrichterbedrijf van een thyristorbrug verklaren.

4 Volgestuurde driefasenbrug

4.1 Driefasenbrug met dioden 4.2 Driefasen thyristorbrug 4.3 Stuurkarakteristiek van driefasenbruggen



5 aangeven dat een wisselstroominsteller een AC-AC-energie-omzetter is.

het werkingsprincipe van een AC-controller uitleggen.

5 Wisselstroominstellers

5.1 Fase-aansnijding 5.2 Periodesturing

6 aangeven dat een hakker een DC-DC-energie-omzetter is.

het werkingsprincipe van een hakker verklaren.

6 Hakkers

6.1 Principe van een hakker 6.2 Soorten sturingen 6.3 Gechopte weerstand

7 aangeven dat een invertor een DC-AC-energie-omzetter is.

de werking van invertoren verklaren.

7 Invertoren

7.1 Eenfase invertoren 7.2 Driefaseninvertoren



PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN De leerstof wordt voornamelijk overgebracht via doceren en onderwijsleergesprek, gebruik makend van bordschema’s. In de mate van het mogelijke zullen ICT-toepassingen geïntegreerd aangeboden worden.









EVALUATIE



BIBLIOGRAFIE

Elektronische vermogencontrole; door J. Pollefliet; Nevelland Vermogenselektronica; door J. Pollefliet; die keure Industriële elektronica; door R. Devos en K. Eerlingen; de Sikkel Power Electronics; door Mohan, Undelano, Robbins; Wiley

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica optie : elektromechanica 1 Jaar : 3 – Vak : Tekenen (CAD) (2 lestijden/week)

INHOUD





VISIE

Algemeen:




Specifiek:

Meer en meer wordt er in de industrie overgestapt van 2D-software pakketten naar 3D-software pakketten omdat de prijs van de hardware en de software de laatste jaren gevoelig gedaald is. Ook de doorlooptijd van de ontwikkeling van een product kan gevoelig verkort worden.

Stukken kunnen in drie dimensies getekend worden (Module Master Modeller – IDEAS – Unigraphics) waaruit nadien de 2D - plots automatisch gegenereerd worden (Module Drafting).


BEGINSITUATIE

Voor het vak “Tekenen (CAD)” volstaat de kennis verworven in het eerste en het tweede jaar.



Dit vak heeft tot doel de belangstelling voor “Tekenen (CAD)” op het niveau hoger onderwijs bij de cursist verder te laten groeien.


- logisch redeneren en structureren

- probleemoplossend denken

- nauwkeurig zijn

- met een 3D – softwarepakket werken

De cursist ziet de voordelen van 3D-softwarepakketten in.




1 het verschil in aanpak tussen een 3D-pakket en 2D pakket omschrijven.

een stuk schetsen en nadien voorzien van een “constraint” (loodrechtheid van zijden, tangentiëel zijn, snijdend) en dimensies.

de juiste maten ingeven.

uitgaande van wireframes (draadmodellen) overgaan naar volumes.

1 Schetsen van stukken, constraints en dimensies en “Extrude & Revolve"

1.1 Schetsen, constraints en dimensies 1.2 Het gebruik van 'extrude', 'revolve’, ‘Extrude Section’ menu

en ‘Revolve Section’ menu

2 de beginselen van het 3D- tekenen met IDEAS (Unigraphics) in de module Master Design (Modeller) uitleggen en toepassen.

aan de hand van geleide oefeningen bepaalde functies gebruiken in zelf te tekenen onderdelen.

willekeurige oefeningen op extrude en revolve, cut en join uitvoeren.

2 3D-modellen tekenen met IDEAS in de module Master Design

3 specialere commando’s in Master Design uitvoeren. 3 Speciale commando’ s

3.1 Patterns 3.2 Shell 3.3 Draft



4 gebruikmaken van de surfacing commando’s Loft, Sweep, Mesh of Curves en Fit Surface to Points.

4 Module Master Surfacing

4.1 Sweep 4.2 Loft 4.3 Mesh of Curves 4.4 Fit Surface to Points

5 aanzichten, uitgaande van een 3D - model, genereren. 5 Module Master Drafting

5.1 Genereren en plaatsen van standard views 5.2 Genereren en plaatsen van section views 5.3 Genereren en plaatsen van detail views 5.4 Het aanpassen van automatisch gegenereerde aanzichten,

wijzigen van lijntypes, plaatsen van maataanduiding en tekst



PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN Goed gekozen opdrachten worden uitgelegd. Bij eventuele problemen wordt de cursist verder geholpen aan de computer.

DIDACTISCHE HULPMIDDELEN1 De cursist beschikt over een cursus of boek en een computer. De docent beschikt over een overheadprojector of bord.








EVALUATIE

De cursist wordt op geregelde tijdstippen geëvalueerd via gequoteerde oefeningen. Er wordt rekening gehouden met het examenreglement van het centrum.


BIBLIOGRAFIE

3D-Modelling – M. Wouters http://www.sdrc.com/ideas/index.shtml http://www.wamware.com/tresources/ideas-excel/ http://www.shanica.com/OI_main.htm http://lmafwww.epfl.ch/sdrchelp/v8/LANG/English/library.htm http://www.team-eng.com/products/ideas/ http://kupono.ifa.hawaii.edu/WEB/NIRI/resources/ideas_faq.html http://www.click4links.com/DirectoryOutput-12.asp?link=0012CAD&link=1122SDRC_I-DEAS

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica - optie : klimatisatie 1 Jaar : 3 – Vak : Verwarmings- en koeltechniek (4 lestijden/week)

INHOUD

Visie ..........................................................................................................................................................2 Beginsituatie .............................................................................................................................................3 Algemene doelstellingen ..........................................................................................................................4 Leerplandoelstellingen / leerinhouden......................................................................................................5 Methodologische wenken...................................................................................................................... 17

Pedagogisch-didactische wenken............................................................................................... 17 Didactische hulpmiddelen ........................................................................................................... 17

Evaluatie ................................................................................................................................................ 18 Bibliografie ............................................................................................................................................. 19


VISIE

Algemeen: De afgestudeerden van het OSP – HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend. Deze polyvalente opleiding is gericht op het verwerven van een stevige basis in mechanica, elektriciteit, elektronica en automatisering a.d.h.v. theoretische oefeningen, aangepaste laboratoria en ontwerpen. Bij de realisatie en verdediging van hun eindwerk krijgen de cursisten de kans om de opgedane kennis toe te passen en hun communicatieve vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn, economisch bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te demonstreren. De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd: productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van een onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch – commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a. Specifiek: De cursisten maken kennis met uiteenlopende aspecten van de verwarmings- en koeltechniek. Tot de kennis die zij in dit vak verwerven, behoren warmteoverdracht, thermische isolatie en thermische isolatiekwaliteiten van woongebouwen, warmteverliezen, elektrische verwarmingstoestellen en verwarmingssystemen, verluchting en schoorstenen, verbranding en warmwaterketels, dimensionering van centrale verwarmingsinstallaties met warm water, werking en prestaties van de koude-installatie zoals koudevermogen en koudefactor, koudemiddelen, koelmachines, koudeopwekking, koudedistributie en warmteafgifte aan de omgeving; comprimeren, verdampen, condenseren en expanderen van het koudemiddel. Ook moeten de cursisten verschillende berekeningen in verband met verwarmings- en koeltechniek kunnen maken.


BEGINSITUATIE

Voor het vak “Verwarmings- en koeltechniek” volstaat de kennis verworven in de eerste twee jaren.



Dit vak heeft tot doel de belangstelling voor verwarmings- en koeltechniek op het niveau hoger onderwijs bij de cursist te laten groeien. Bij dit vak wordt er naar gestreefd de cursisten volgende vaardigheden bij te brengen:

• logisch redeneren en structureren;

• probleemoplossend denken;

• inzicht in verschillende begrippen en grootheden die regelmatig bij verwarmings- en koeltechniek gebruikt worden;

• verbanden leggen tussen deze begrippen en grootheden;

• het belang inzien van het gebruik van de juiste SI - eenheden van grootheden bij het oplossen van vraagstukken.

Na het bestuderen van de leerstof zal de cursist:

• verschillende begrippen en grootheden m.b.t. verwarmings- en koeltechniek kennen;

• de relatie tussen deze begrippen en grootheden inzien;

• verschillende onderdelen kennen waaruit een verwarmingsinstallatie en een koude-installatie zijn opgebouwd;

• de functie en de principiële werking van deze onderdelen kunnen uitleggen;

• in staat zijn een technisch probleem in verband met de onderwerpen die in het vak “Verwarmings- en koeltechniek“ aan bod komen, te bestuderen en op een gestructureerde manier op te lossen.




1 het verband leggen tussen verschillende regelmatig gebruikte eenheden van warmte en temperatuur.

de begrippen “soortelijke warmte“, “geleiding”, “straling”, “convectie” en “anisotrope bouwlagen” verduidelijken.

de formule voor de warmtestroomdichtheid en de warmteweerstand van een isotroop materiaal toepassen.

aangeven wat men bedoelt met de warmteovergangscoëfficiënten tussen de binnenomgeving en de binnenzijde van een wand en de buitenomgeving en de buitenzijde van een buitenwand.

de formules voor het temperatuurverloop in een wand toepassen.

aangeven hoe de warmteoverdracht gebeurt in luchtlagen die al of niet sterk geventileerd zijn.

de thermische weerstand, de warmtedoorgangscoëfficiënt en de warmtestroomdichtheid bij een wand met een spouw berekenen.

vraagstukken in verband met warmteleer oplossen.

1 Enkele begrippen over warmteleer en thermische eigenschappen van materialen

1.1 Warmte 1.2 Temperatuur 1.3 Thermische eigenschappen van materialen 1.4 Warmtegeleiding door een isotrope laag 1.5 Warmteweerstand 1.6 Samengestelde wanden 1.7 Anisotrope bouwlagen 1.8 Warmte-overgang van de omgeving naar een wand 1.9 Warmte-overgang van omgeving naar omgeving 1.10 Berekening van het temperatuurverloop in een wand 1.11 Luchtlagen 1.12 Thermische weerstand van een wand in het algemeen



2 uitleggen aan welke kwaliteiten een goed isolatiemateriaal voldoet.

de belangrijkste eigenschappen opsommen van enkele veel gebruikte isolatiematerialen.

de voordelen van isoleren opsommen.

vraagstukken in verband met thermische isolatie oplossen.

2 Thermische isolatie voor gebouwen

2.1 Thermische isolatie 2.2 Berekening van isolatie 2.3 Voordelen van isolatie 2.4 Besluit

3 aangeven wat het doel van warmteverliesberekeningen is en welke gegevens men nodig heeft om die berekeningen succesvol te kunnen uitvoeren.

de begrippen “comforttemperatuur”, “genormaliseerde basisbuitentemperatuur”, “temperaturen van niet verwarmde vertrekken”, “basisdoorgangsverliezen en basisverluchtingsverliezen”, “genormaliseerde warmteverliezen” en “toeslagfactor voor oriëntatie en koude wanden” uitleggen.

de redenen opsommen waarom koudebruggen zoveel mogelijk moeten worden vermeden.

uitleggen waarom er sprake is van een gemiddelde warmtedoorgangscoëfficiënt van een venster.

vraagstukken in verband met warmteverliezen oplossen.

3 Berekening van de warmteverliezen

3.1 Inleiding 3.2 Nodige gegevens bij de berekening 3.3 Begrippen en symbolen 3.4 Koudebruggen 3.5 Warmtedoorlatingscoëfficiënt van vensters 3.6 Genormaliseerde warmteverliezen 3.7 Toeslagfactor voor oriëntatie 3.8 Toeslagfactor voor koude wanden 3.9 Oppervlakte A 3.10 Berekening van de warmteverliezen van een lokaal



4 uitleggen wat het doel is van het globaal isolatieniveau of K – peil.

de begrippen “beschermd volume” van een gebouw, “warmteverliesoppervlakte” van het beschermd volume en “compactheidgraad” uitleggen.

de lijnen van gelijk isolatieniveau tekenen in een diagram met abscis de compactheidgraad en ordinaat de gemiddelde warmtedoorgangscoëfficiënt.

het K – peil berekenen van een middelgrote woning.

4 Thermische isolatiekwaliteiten van woongebouwen

4.1 Inleiding 4.2 Doel van de norm NBN B62 – 301 4.3 Inhoud van de norm 4.4 Definities van de norm 4.5 Gemiddelde warmtedoorgangscoëfficiënt 4.6 Lijnen van gelijk isolatieniveau 4.7 Rekenvoorbeeld

5 bij voorop te stellen k – waarden van de verschillende wanden de isolatiedikte berekenen, rekening houdend met de aard van het materiaal van de wanden en de keuze van het isolatiemateriaal.

uitleggen hoe de warmteverliezen van een lokaal berekend worden.

5 Praktische berekening van warmteverliezen

5.1 Inleiding 5.2 Berekening van de isolatiedikte 5.3 Berekening van de warmteverliezen

6 het principe van warmteafgifte d.m.v. elektriciteit uitleggen.

enkele eigenschappen en toepassingen van elektrische verwarmingssystemen opsommen.

6 Elektrische verwarmingstoestellen en - systemen

6.1 Elektrische verwarmingselementen 6.2 Elektrische verwarmingssystemen

7 aangeven wat het doel is van een lage en een hoge verluchting van een lokaal waar een verbrandingstoestel is opgesteld.

de voorwaarden voor een goede schoorsteenwerking opsommen.

7 Verluchting en schoorstenen

7.1 Verluchting 7.2 Schoorsteen



8 de algemene verbrandingsvergelijkingen bij volledige verbranding opstellen.

aangeven hoe onvolledige verbranding door meting van de rookgassamenstelling kan worden vastgesteld.

de begrippen “ontstekingstemperatuur”, “vlamstabiliteit” en “vlamlengte” uitleggen.

vraagstukken in verband met verbranding oplossen.

8 Verbranding en de vlammen

8.1 Verbranding van aardgas 8.2 Verbrandingsproducten 8.3 Voortplanting van de verbranding 8.4 De vlam 8.5 Vlamtypes 8.6 Lengte van de vlam 8.7 Stabiliteit van de vlam

9 aangeven welke de kenmerken zijn van enkele veel voorkomende warmwaterketels.

de begrippen “warmtebalans” van een ketel en “ketelrendement” uitleggen.

vraagstukken in verband met warmwaterketels oplossen.

9 Warmwaterketels (Specifieke gastoepassingen SGT voor verwarming)

9.1 Traditionele stookketel 9.2 Hoogrendementsketel 9.3 Ketels met modulerend vermogen 9.4 Condensatieketel



10 uitleggen wat het verband is tussen de genormaliseerde en werkelijke warmteafgifte van een verwarmingslichaam.

het totaal te installeren ketelvermogen voor een gebouw bepalen.

aangeven waarom bij de keuze van een pomp ook rekening moet gehouden worden met de termosifonwerking van het installatiewater.

uitleggen hoe een pomp kan gekozen worden a.d.h.v. de karakteristieke curve van de installatie en de pompkarakteristiek.

aangeven wat men bedoelt met tweepijpsinstallatie, Tichelmanninstallatie, eenpijpsinstallatie en buis – in – buissysteem.

het doel van de inregeling van een verwarmingsinstallatie uitleggen.

het doel en de plaats van het expansievat bij een centrale verwarmingsinstallatie en de werking van twee soorten expansiesystemen uitleggen.

vraagstukken oplossen in verband met centrale verwarmingsinstallaties met warm water.

10 Dimensionering van centrale verwarmingsinstallaties met warm water

10.1 Inleiding 10.2 Berekening van de warmteverliezen 10.3 Selectie van de verwarmingslichamen 10.4 Bepaling van het ketelvermogen 10.5 Basisberekeningen 10.6 Dimensionering van de pomp 10.7 Dimensionering van het leidingnet 10.8 Inregelen van de installatie 10.9 Dimensionering van het expansievat



11 in eigen woorden uitleggen wat het doel is van een koelinstallatie.

de samenstelling van een koelinstallatie weergeven in een schema.

de principiële werking van een huishoudkoelkast uitleggen.

11 Koude-installaties (inleiding)

11.1 Ingaande en uitgaande energiestromen van de koude-installatie

11.2 Samenstelling koude-installatie 11.3 Huishoudkoelkast

12 het blokschema van een koelinstallatie geven.

de werking van een koelinstallatie in eigen woorden uitleggen.

uitleggen wat men bedoelt met “luchtgekoelde koelmachine”.

12 Werking van de koude-installatie

12.1 Blokschema van de koude-installatie 12.2 Principeschema luchtgekoelde koelmachine met directe

verdamping



13 enkele manieren opnoemen om het koudevermogen van een koelmachine te vergroten.

het begrip “effectieve koudefactor” toelichten en de formule ervan toepassen.

uitleggen wat men bedoelt met de grootheid C.O.P.

de energiebalans van een door een mechanische compressor aangedreven koelmachine weergeven.

het verband tussen het warmteproductiegetal en de effectieve koudefactor geven.

verduidelijken wat men bedoelt met de begrippen “koelmiddel” en “koudedrager”.

enkele fysische eigenschappen van koudemiddelen opnoemen.

in eigen woorden de termen ODP en GWP verklaren en bovendien zeggen van wat ze de afkorting zijn.

13 Prestaties van de koude-installatie

13.1 Effectief koudevermogen 13.2 Effectieve koudefactor 13.3 Koudemiddelen



14 de koelmachinecyclus bij een compressorkoelmachine in eigen woorden uitleggen a.d.h.v. een passend schema.

de vier hoofdonderdelen van een compressorkoelmachine opnoemen en hun functie uitleggen.

het begrip “koelaggregaat” uitleggen.

de werking van een “splitsysteem” uitleggen en zeggen wanneer zij vooral gebruikt worden.

het principeschema en de werking van een absorptiekoelmachine uitleggen.

het Carnotproces in een pV - en een TS - diagram tekenen.

de toestandsveranderingen die het koelmiddel ondergaat, weergeven in een log p-h diagram.

aangeven waarom de p – schaal in het log p – h diagram logaritmisch gekozen is.

vraagstukken in verband met koudeopwekking oplossen.

14 Koudeopwekking

14.1 Koelmachinecyclus 14.2 De koelmachine met mechanisch aangedreven

compressoren 14.3 De absorptiekoelmachine 14.4 Theoretische koudefactor 14.5 Carnotrendement



15 uitleggen wat men bedoelt met “directe koeling” en “indirecte koeling” van het te koelen object.

enkele redenen geven waarom gekozen wordt voor indirecte koeling i.p.v. directe koeling.

aantonen waarom indirecte koeling (vb. bij een gekoeld waternet) tot een hoger energiegebruik leidt in vergelijking met directe koeling.

de principiële werking van een koeltoren uitleggen.

vraagstukken in verband met koudedistributie en warmteafgifte aan de omgeving oplossen.

15 Koudedistributie en warmteafgifte aan de omgeving

15.1 Directe en indirecte koeling 15.2 Luchtgekoelde koelmachine met gekoeld waternet 15.3 Directe en indirecte warmteafgifte aan de omgeving 15.4 Koeltoren



16 uitleggen wat wordt bedoeld met semi-hermetische, hermetische en open compressor.

enkele voordelen en nadelen van een zuigercompressor bij koeling opnoemen.

aangeven wanneer centrifugaalcompressoren bij koeling vooral worden toegepast.

enkele voordelen en nadelen opnoemen van de schroefcompressor bij koeling.

de principiële werking van een rolzuigercompressor voor koeling uitleggen.

uitleggen wat het doel is van oververhitting van het koelmiddel bij de verdamper bij een mechanische compressiekoelmachine en waarom die oververhitting zo klein mogelijk moet zijn.

tweetrapscompressie uitleggen a.d.h.v. een schema en het log p-h diagram.

16 Comprimeren van het koudemiddel

16.1 Uitvoeringen van de compressor 16.2 Verliezen bij de mechanische compressor



17 drie veel voorkomende verdampers bij koeling opnoemen.

uitleggen wanneer bij verdampers, uitgevoerd als lamellenwarmtewisselaars, een ontdooivoorziening moet voorzien zijn.

aangeven wanneer vaak pijpbundelwarmtewisselaars als verdamper bij koeling worden toegepast.

de principiële werking van de pijpbundelwarmtewisselaar uitleggen.

aangeven wanneer vaak platenwarmtewisselaars als verdamper bij koeling worden toegepast.

de gevolgen van de stromingsverliezen van het koudemiddel in een verdamper in een log p-h diagram uitleggen.

aangeven hoe het gemiddeld temperatuurverschil over de verdamper kan verkleind worden en wat het voordeel daarvan is.

17 Verdampen van het koudemiddel

17.1 Uitvoeringen van verdampers 17.2 Verliezen bij verdampen



18 drie soorten uitvoeringen van condensors bij koeling opnoemen.

de gevolgen van de stromingsweerstand in een condensor bij koeling uitleggen in een log p-h diagram.

de invloed van uitwendige onderkoeling bij de condensor op de koudefactor uitleggen.

uitleggen wat het belangrijkste doel is van een expansieventiel.

de principiële werking van het thermostatisch expansieventiel uitleggen.

uitleggen waarom de expansie via een expansieventiel bij koeling bij een compressorkoelmachine verloopt volgens een isenthalp.

18 Condenseren en expanderen van het koudemiddel

18.1 Uitvoeringen van condensors 18.2 Verliezen bij condenseren 18.3 Werking van het expansieventiel 18.4 Verliezen bij expanderen




De leerstof wordt voornamelijk overgebracht via doceren en een onderwijsleergesprek.

Er wordt relatief veel tijd besteed aan voorbeelden en geleide oefeningen.

In de mate van het mogelijke zullen ICT toepassingen geïntegreerd aangeboden worden.



De docent beschikt over een bord en overheadprojector.








EVALUATIE





BIBLIOGRAFIE

Centrale verwarmingssystemen – H. Langaskens - uitgeverij N. V. die Keure Warmteoverdracht - Prof. Dr. Ir. P. Moerman Handboek voor de koudetechniek - uitgeverij P. C. Noordervliet B.V. Koeltechniek: Thermodynamische grondslagen; De koelkringloop – Prof. Dr. Ir. P. Moerman http://verwarming.pagina.nl/ http://verwarming.startkabel.nl/ http://isolatie.pagina.nl/ http://www.informazout.be/schmain.htm http://koeltechniek.pagina.nl/ http://koeltechniek.startkabel.nl/ http://www.livios.be/nederlands/inhoudelijk/bouwgids/9-1-verw-pompen.asp http://www.comfortrend.nl/bussnieuwbouw.htm http://www.xs4all.nl/~sens/infowp.html http://www.danfoss.com/ http://www.greenpeace.be/ecohouse/Eco_NL/koel/ http://werktuigbouw.techniekweb.nl/ http://www.tihh.be/tihhosp/links.html#elektr

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica optie : klimatisatie 1 Jaar : 3 – Vak : Klimatisatie (2 lestijden/week)

INHOUD





VISIE

Algemeen: De afgestudeerden van het OSP – HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend. Deze polyvalente opleiding is gericht op het verwerven van een stevige basis in mechanica, elektriciteit, elektronica en automatisering a.d.h.v. theoretische oefeningen, aangepaste laboratoria en ontwerpen. Bij de realisatie en verdediging van hun eindwerk krijgen de cursisten de kans om de opgedane kennis toe te passen en hun communicatieve vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn, economisch bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te demonstreren. De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd: productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van een onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch – commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a. Specifiek: De cursisten leren het Mollier h-x-diagram kennen als een belangrijk gereedschap voor het maken van berekeningen in de luchtbehandelingstechniek en het zichtbaar maken van processen. Uitgangspunt daarbij is het gebruik in de praktijk.

De cursisten leren welke toestellen nodig zijn voor zomerconditionering en winterconditionering van luchtbehandelinggroepen. Ze leren de vereiste specificaties van deze toestellen berekenen, rekening houdend met de gestelde aanbevelingen.

De cursisten leren enkele begrippen kennen die regelmatig in de klimatisatie worden gebruikt. Ook leren zij de principiële werking van enkele onderdelen bij luchtconditioneringsinstallaties begrijpen.


BEGINSITUATIE

Voor het vak klimatisatie volstaat de kennis verworven in het eerste en het tweede jaar.



Dit vak heeft tot doel de belangstelling voor klimatisatie op niveau hoger onderwijs bij de cursist te laten groeien.


- logisch redeneren en structureren;

- probleemoplossend denken;

- het belang inzien van het gebruik van de correcte SI-eenheden van grootheden bij het oplossen van vraagstukken;

- de fysische grootheden die bepalend zijn voor het comfort kennen;

- alle grootheden en afgeleide grootheden vlot aflezen in het Mollierdiagram;

- volgende toestandsveranderingen in het Mollierdiagram voorstellen: luchtmenging, luchtverwarming, luchtkoeling, luchtbevochtiging, luchtdroging;

- een blokschema van een luchtbehandelinginstallatie lezen en verklaren;

- meer complexe processen van de luchtbehandelingstechniek uitzetten in het Mollier h-x-diagram;

- de basisberekeningen uitvoeren voor het ontwerp van een luchtbehandelinginstallatie;

- de invloed van verschillende grootheden op de waarde van de koellast bij luchtconditionering verklaren;

- uitleggen hoe warmtewinsten bij een ruimte tot stand komen;

- het werkingsprincipe van warmterecuperatoren en enkele andere onderdelen bij installaties voor luchtconditionering verklaren;

- berekeningen maken in verband met klimatisatie.




1 aangeven wat het doel is van comfortklimaatregelingen, industriële en speciale klimaatregelingen.

weten waarom klimaatregeling belangrijk is voor het comfort van personen en de bewaring of bewerking van producten.

de parameters definiëren die het comfort bepalen: luchttemperatuur, stralingstemperatuur, relatieve vochtigheid, luchtsnelheid en behaaglijkheidtemperatuur.

1 Algemeenheden over klimaatregeling

1.1 Doel 1.2 Toepassingsgebied 1.3 Metabolisme van de mens 1.4 De behaaglijkheid of het comfort

2 de warmte-inhoud van vochtige lucht berekenen en aflezen in het Mollierdiagram.

de luchttemperatuur, de relatieve en de absolute vochtigheid, de enthalpie, de luchtdichtheid, het soortelijk volume, de waterdampdruk, het dauwpunt en de koelgrens van een luchttoestand aflezen in het Mollierdiagram.

de luchttoestandsveranderingen voorstellen in het Mollierdiagram.

oefeningen oplossen op luchtmenging, luchtverwarming, luchtkoeling, luchtbevochtiging en luchtdroging.

2 Het Mollier h-x-diagram

2.1 Doel 2.2 Het begrip “warmte-inhoud” 2.3 Opbouw van het Mollierdiagram 2.4 Afgeleide grootheden 2.5 Mengen van twee luchthoeveelheden 2.6 Luchtverwarming 2.7 Luchtkoeling 2.8 Luchtdroging

3 de problemen veroorzaakt door luchtverontreiniging opnoemen.

de maximale werkplaatsconcentratie van een schadelijke stof opzoeken.

3 Luchtverontreiniging



4 de voordelen en nadelen opsommen van de verschillende methodes voor natuurlijke ventilatie.

aangeven wanneer mechanische ventilatie noodzakelijk is.

een keuze maken tussen een luchttoevoer- en een luchtafvoerinstallatie en hun keuze verantwoorden.

het blokschema van een ventilatie-installatie tekenen naargelang het doel ervan enkel luchtverversing of ook luchtverwarming en/of –koeling of een volledige luchtbehandeling is.

4 Indeling van ventilatie-installaties en luchtbehandelinginstallaties

4.1 Natuurlijke ventilatie 4.2 Mechanische ventilatie 4.3 Luchtbehandelinginstallaties

5 het benodigde luchtdebiet berekenen.

rekening houden met alle factoren die belangrijk zijn voor het bepalen van de koellast of de warmtebehoefte van een vertrek.

de nodige berekeningen maken voor luchtverversing, luchtverwarming, luchtkoeling, luchtbevochtiging en luchtontvochtiging.

5 Basisprincipes voor de berekening van luchtbehandelinginstallaties

5.1 Het benodigde luchtdebiet 5.2 Warmtehuishouding van de geventileerde ruimte 5.3 Berekeningsformules

6 de cyclus voor zomerconditionering voorstellen in het Mollierdiagram.

de voelbare warmtefactor, de bypassfactor van de koeler en de effectieve voelbare warmtefactor bepalen.

bepalen welke toestellen nodig zijn voor zomerconditionering en het vereiste vermogen van elk van deze toestellen berekenen.

6 Zomerconditionering

6.1 Koelen met vochtvermindering 6.2 Oefeningen



7 de cyclus voor winterconditionering voorstellen in het Mollierdiagram.

aangeven welke toestellen nodig zijn voor winterconditionering en het vereiste vermogen van elk van deze toestellen berekenen.

7 Winterconditionering

7.1 Verwarmen en bevochtigen 7.2 Oefeningen

8 aangeven waarom de berekende koellast enkel een goede benadering kan zijn van de werkelijke koellast.

de vier warmtestromen bij luchtconditionering opnoemen en verduidelijken.

8 Koellast bij luchtconditionering

8.1 Basisprincipes 8.2 Warmtestromen

9 aangeven welke grootheden een invloed hebben op de warmtewinst door de buitenwanden.

de twee warmtewinsten opnoemen waaruit de totale warmtewinst door een raam bestaat en aangeven welke grootheden deze warmtewinst beïnvloeden.

de formule voor de warmtewinst door de binnenwanden toelichten.

verschillende warmtebronnen in luchtgeconditioneerde ruimten opsommen en toelichten.

9 Berekening van de warmtewinst

9.1 Warmtewinst door de buitenwanden 9.2 Warmtewinst door de ramen 9.3 Warmtewinst door de binnenwanden 9.4 Warmtebronnen in luchtgeconditioneerde ruimten

10 de eerste en de tweede rekenmethode voor koellast door ventilatie toepassen.

aangeven wat men bedoelt met voelbare en latente warmtewinst.

uitleggen wat de oorzaken van latente warmtewinst kunnen zijn.

10 Ventilatie

10.1 Koellast door ventilatie: eerste rekenmethode 10.2 Koellast door ventilatie: tweede rekenmethode



11 in eigen woorden uitleggen wat men bedoelt met “koellast van een ruimte”.

berekeningen maken in verband met koellast.

11 Koellast van een ruimte

12 de belangrijkste onderdelen van een koelgroep bij luchtconditionering opnoemen en de functie ervan beschrijven.

uitleggen op welke manier de lucht bij luchtconditioneringsinstallaties wordt gefilterd.

de werking van een vensterkoeleenheid, een consolekoeleenheid en een dakkoeleenheid uitleggen

berekeningen maken in verband met luchtconditioneringsinstallaties.

12 De koelgroep bij luchtconditionering

12.1 Samenstelling van de koelgroep 12.2 Werking 12.3 Installaties voor luchtconditionering

13 de werking van een warmtepomp als verwarming en als koeling uitleggen.

de werking van een ”warmtepomp lucht – lucht“ beschrijven.

aangeven wat bedoeld wordt met de begrippen “rendement en winstfactor“ van een warmtepomp.

13 De warmtepomp bij luchtconditionering

13.1 Algemeen 13.2 Beschrijving en werking van een warmtepomp 13.3 Rendement en winstfactor

14 de werking van een statische en een roterende warmterecuperator bij luchtconditionering uitleggen.

zeggen waar statische warmterecuperatoren en waar roterende warmterecuperatoren bij luchtconditionering toegepast worden.

de talrijke voordelen van warmterecuperatoren opsommen.

14 Warmterecuperatoren

14.1 Statische warmterecuperator 14.2 Roterende warmterecuperator 14.3 Voordelen




De leerstof wordt voornamelijk overgebracht via doceren en het onderwijsleergesprek.

Er wordt veel tijd besteed aan voorbeelden en geleide oefeningen.

In de mate van het mogelijke zullen ICT-toepassingen geïntegreerd aangeboden worden.



De docent beschikt over een overheadprojector en bord.








EVALUATIE

De evaluatie gebeurt via zelfevaluatie en oefeningen.

De cursisten maken opdrachten die tijdens de les besproken worden.




BIBLIOGRAFIE

Toegepaste Bouwfysica en Installaties 3/2b, Gebouw, energieverbruik, koeling, luchtbehandeling, Tweede, volledig herwerkte druk - Hens H. (2002) - Uitgeverij ACCO Toegepaste Bouwfysica en Installaties 3/2, Gebouw, energieverbruik, verwarming, ventilatie, Tweede, volledig herwerkte druk - Hens H. (2001) - Uitgeverij ACCO Bouwfysica 1, Warmte en Vocht: theoretische grondslagen - Hens H. (1978) - Uitgeverij ACCO http://www1.tip.nl/~t025364/reader/Mollier.htm http://www.natmus.dk/cons/tp/mollier/moll1.htm http://www.natmus.dk/cons/tp/mollier/moll2.htm http://home.hccnet.nl/p.tadema/ http://home.hccnet.nl/p.tadema/download.html http://www.puts.org/luchtbehandeling.htm http://www.bk.tudelft.nl/bouwtechnologie/installaties/onderwijs/leermiddelen/diktaten/ki/h08/08_3_tekst.htm#intern_personen http://www.st.hhs.nl/~w_taa/thepool/nen5067.htm http://www.tihh.be/tihhosp/links.html#elektr http://werktuigbouw.techniekweb.nl/

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica optie : klimatisatie 1 Jaar : 3 – Vak : Regeltechniek (1 lestijd/week)

INHOUD





VISIE

Algemeen: De afgestudeerden van het OSP - HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend. Deze polyvalente opleiding is gericht op het verwerven van een stevige basis in mechanica, elektriciteit, elektronica en automatisering a.d.h.v. theoretische oefeningen, aangepaste laboratoria en ontwerpen. Bij de realisatie en verdediging van hun eindwerk krijgen de cursisten de kans om de opgedane kennis toe te passen en hun communicatieve vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn, economisch bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te demonstreren. De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd: productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van een onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch - commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a. Specifiek: De cursisten bestuderen de regeltechnische problemen die voorkomen in de verwarmingstechniek, ventilatietechniek en luchtbehandelingstechniek. De nadruk ligt op het inzicht in de werking van de regelkring en de bouwstenen waaruit ze bestaat.


BEGINSITUATIE

Voor het vak regeltechniek volstaat de kennis verworven in het eerste en het tweede jaar.



Dit vak heeft tot doel de belangstelling voor regeltechniek op niveau hoger onderwijs bij de cursist te laten groeien.


- logisch redeneren en structureren;

- probleemoplossend denken;

- de bouwstenen van de regelkring kennen;

- uit de stapresponsie van een bouwsteen, zijn parameters afleiden;

- instelregels gebruiken om de regelaarparameters aan de procesparameters aan te passen. Praktische vaststellingen zijn hierbij belangrijker dan theoretische achtergronden.




1 bondig omschrijven wat het studiegebied van de regeltechniek omvat.

1 Inleiding tot de regeltechniek

2 de begrippen gewenste waarde, gemeten waarde, foutsignaal, storing, uitgaand signaal, regelaar en proces definiëren en aangeven in een voorbeeld.

het blokschema van een gesloten regelkring tekenen.

het onderscheid aangeven tussen een regeling en een sturing.

2 Het onderscheid tussen regelen en sturen

2.1 Handregeling 2.2 Automatische regeling 2.3 Blokschema van een regeling 2.4 Blokschema van een sturing 2.5 Voorbeelden uit de verwarmingstechniek

3 de stapresponsie tekenen.

een integrerend proces en een proportioneel proces verklaren.

de statische proceskarakteristiek interpreteren.

er de nodige grootheden uit afleiden.

het stapantwoord schetsen van een nulde orde proces, een eerste orde proces en een hogere orde proces.

daaruit de parameters van het proces aflezen.

de moeilijkheidsgraad van een proces bepalen en beoordelen.

3 Het proces

3.1 Integrerend proces (proces zonder vereffening) 3.2 Proportioneel proces (proces met vereffening) 3.3 Statisch gedrag van een proportioneel proces 3.4 Dynamisch gedrag van een proportioneel proces:

stapresponsies 3.5 Regelbaarheid van een proces



4 uitleggen wat het statisch en het dynamisch gedrag van een regelaar is.

de statische regelkarakteristiek en het dynamisch gedrag van de verschillende regelaars bespreken.

er de karakteristieke grootheden uit afleiden.

de stapresponsie en de taludresponsie tekenen van de verschillende regelaars.

er de proportionele band, de na-insteltijd en de voorinsteltijd uit aflezen.

de fysische kenmerken van de verschillende regelaars kennen.

4 De regelaar

4.1 Opbouw 4.2 Statisch en dynamisch gedrag 4.3 Indeling van de regelaars 4.4 Werking, statische karakteristiek en dynamisch gedrag van

de proportionele regelaar, de integrerende regelaar en de proportioneel-integrerende regelaar.

4.5 Werking, stapresponsie, stijgingsresponsie en karakteristieke grootheden van de proportioneel-differentiërende regelaar en de PID-regelaar

4.6 De aan-uit-regelaar zonder terugkoppeling 4.7 De aan-uit-regelaar met terugkoppeling

5 aan de hand van de storingsresponsie, de stabiliteit van de regelkring beoordelen.

de stapresponsie schetsen die overeenkomt met het optimaal inschakelgedrag.

uitleggen wat de invloed is van de waarde van de regelaarparameters in de gesloten regelkring.

de instelregels gebruiken om de optimale waarden van de regelaarparameters aan te passen aan de procesparameters.

5 De regelkring

5.1 Blokschema 5.2 Stabiliteit 5.3 Inschakelgedrag 5.4 Gedrag van de regelaar in gesloten kring 5.5 Instelregels



PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN De leerstof wordt voornamelijk overgebracht via doceren en onderwijsleergesprek, gebruik makend van een boek of cursus en bordschema’s. Individuele oefeningen aan de hand van simulatiesoftware kunnen de cursisten helpen bij het verwerken van de leerinhouden. In de mate van het mogelijke zullen ICT-toepassingen geïntegreerd aangeboden worden.









EVALUATIE

De cursisten worden beoordeeld via zelfevaluatie en oefeningen. De cursisten maken opdrachten die tijdens de les besproken worden. De schriftelijke examens zijn sanctionerend. Er wordt rekening gehouden met het examenreglement van het centrum.


BIBLIOGRAFIE

Regeltechniek 1; Jef Hay (die keure) Regeltechniek 2; Jan Roelants (die keure) Fundamenten van de regeltechniek; Carlo Clerx (die keure) Regeltechniek; Cool (Delta-press)

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica - optie : klimatisatie 1 Jaar : 3 – Vak : Labo en ontwerpen (4 lestijden/week)

INHOUD





VISIE

Algemeen: De afgestudeerden van het OSP – HOKT opleiding Elektromechanica worden opgeleid voor functies die zich situeren in het middenkader. Deze functies situeren zich in de eerste plaats op het uitvoerende niveau met een grote mate van zelfstandigheid. In een latere fase kunnen beleidsfuncties en controlefuncties worden uitgeoefend. Deze polyvalente opleiding is gericht op het verwerven van een stevige basis in mechanica, elektriciteit, elektronica en automatisering a.d.h.v. theoretische oefeningen, aangepaste laboratoria en ontwerpen. De mogelijkheden in beroepskeuze van de afgestudeerde in de elektromechanica zijn zeer gevarieerd: productieverantwoordelijke, verantwoordelijke van een onderhoudsafdeling en servicedienst, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, koeltechnicus, medeontwerper van nieuwe producten, technisch – commercieel afgevaardigde, chef van een groep werknemers die bepaalde problemen op vrij korte tijd dienen op te lossen, medewerker van de studiedienst voor ontwerp, realisatie en automatisatie van procesonderdelen en productiemachines, e.a. Specifiek: Bij de realisatie en verdediging van hun eindwerk krijgen de cursisten de kans om de opgedane kennis toe te passen en hun communicatieve vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn, economisch bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te demonstreren. Het onderwerp van het eindwerk kan sterk variëren. Eén of meerdere aspecten in verband met “Klimatisatie” komen voor in het door de cursist behandelde eindwerk.


BEGINSITUATIE

Voor het vak “Labo en ontwerpen” volstaat de kennis verworven in de eerste twee jaren.



De cursist is in staat aangediende problemen in verband met klimatisatie, verwarmingstechnieken en koeltechnieken zelfstandig te bestuderen en, mits de nodige berekeningen, tot een gepaste oplossing te komen.

Bij het tot stand brengen van hun eindwerk moeten de cursisten zich flexibel en creatief kunnen opstellen.

De cursist kan technologische opzoekingen verrichten, technische documentatie verwerken, zich vastbijten in een probleem en voldoende inzet betonen om tot een aanvaardbare oplossing te komen

De cursist is voldoende leergierigheid om regelmatig vaktijdschriften in te kijken en vakbeurzen te bezoeken.

De cursist kan een eindwerk in verband met “Klimatisatie” samenstellen en verdedigen voor een jury.




1 ondersteund en begeleid door een vakleerkracht zelfstandig een eindwerk in verband met “Klimatisatie” samenstellen. dit eindwerk verdedigen voor een jury.




PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN Na goedkeuring door de begeleidende leerkrachten begint de cursist zelfstandig aan het samenstellen van zijn/haar eindwerk. Bij problemen en vragen in verband met het eindwerk wordt de cursist verder geholpen. Er wordt gecontroleerd in welke mate het eindwerk evolueert. Indien nodig, wordt er bijgestuurd.

DIDACTISCHE HULPMIDDELEN1 Er wordt gebruik gemaakt van : - vaktijdschriften en boeken in verband met klimatisatie, - bedrijfsdocumentatie. In de schoolbibliotheek kan de cursist een aantal boeken en vaktijdschriften in verband met zijn/haar eindwerk raadplegen. De cursist wordt hierover ingelicht.








EVALUATIE

De begeleiders van de school evalueren tussentijds. Op het einde van de periode volgt een mondelinge verdediging voor een jury. Er wordt rekening gehouden met het examenreglement van het centrum.


BIBLIOGRAFIE

http://verwarming.pagina.nl/ http://verwarming.startkabel.nl/ http://isolatie.pagina.nl/ http://www.informazout.be/schmain.htm http://koeltechniek.pagina.nl/ http://koeltechniek.startkabel.nl/ http://www.livios.be/nederlands/inhoudelijk/bouwgids/9-1-verw-pompen.asp http://www.comfortrend.nl/bussnieuwbouw.htm http://www.xs4all.nl/~sens/infowp.html http://www.danfoss.com/ http://www.greenpeace.be/ecohouse/Eco_NL/koel/ http://www1.tip.nl/~t025364/reader/Mollier.htm http://www.natmus.dk/cons/tp/mollier/moll1.htm http://www.natmus.dk/cons/tp/mollier/moll2.htm http://home.hccnet.nl/p.tadema/ http://home.hccnet.nl/p.tadema/download.html http://www.puts.org/luchtbehandeling.htm http://www.bk.tudelft.nl/bouwtechnologie/installaties/onderwijs/leermiddelen/diktaten/ki/h08/08_3_tekst.htm#intern_personen http://www.st.hhs.nl/~w_taa/thepool/nen5067.htm http://werktuigbouw.techniekweb.nl/ http://www.tihh.be/tihhosp/links.html#elektr

OSP – HOKT – afdeling : elektromechanica - optie : klimatisatie 1 Jaar : 3 – Vak : Socio-economische vorming (1 lestijd/week)

INHOUD





VISIE

Algemeen:




Specifiek:

Gelet op het beroepsprofiel elektromechanica, waar verschillende malen verwezen wordt naar de noodzaak om kennis te hebben van bedrijfsvoering, dient de cursus erop gericht te zijn de kennis van de bedrijfsvoering bij te brengen. Er wordt gekozen voor een “open leerplan”: de docent bepaalt zelf welke leerstof actueel en relevant is voor de socio-economische vorming van de cursisten.


BEGINSITUATIE




De cursist verwerft kennis en inzicht in de bedrijfsorganisatie.

Hierbij leert hij werkverdeling en werkinstructies binnen korte termijnen te organiseren.

Hij leert onvoorziene planningsstoornissen op een juiste manier aan te pakken en in de toekomst te voorzien.

Hij leert het belang van ordening in handeling en middelen.

Hij staat in voor inventarisopname productenvoorraad en hij maakt bestellingen over aan de aankoopdienst.

Hij rapporteert cijfermateriaal aan zijn afdelingsoverste.






2 de verschillende organisatieconcepten omschrijven. 2 Bedrijfsstructuren

3 de werking en de administratie van verschillende ondernemingsvormen omschrijven.


4 aangeven dat het welslagen van de organisatie in grote mate afhankelijk is van het ondernemingsplan.




5 Ondernemingsplan




PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN De docent doceert en maakt gebruik van het onderwijsleergesprek. De leerstof wordt met behulp van bordschema's uitgelegd en verklaard. In de mate van het mogelijke kunnen ICT toepassingen geïntegreerd aangeboden worden.

DIDACTISCHE HULPMIDDELEN1 De docent beschikt over een bord en overheadprojector.







EVALUATIE



BIBLIOGRAFIE


Lineaire organisatie HOKTSP 3-jarige cyclus (1e jaar)...

Documents

Transcript of Lineaire organisatie HOKTSP 3-jarige cyclus (1e jaar)...