LIFE project DANAH - Agentschap voor Natuur en Bos · 2016. 1. 14. · LIFE project DANAH is een...

��

Documenttitel Beheerplan militair domein Ursel

LIFE project DANAH

Verkorte documenttitel Beheerplan Ursel

Status Eindrapport

Datum 1 juni 2009

Projectnaam Beheerplan militair domein Ursel

Projectnummer 81802301

Opdrachtgever ANB - Life project DANAH

Hans Jochems

Referentie 81802301/R/873115/Mech

Hanswijkdries 80

B-2800 Mechelen

+32 (0)15 405656 Telefoon 015/40 56 57 Fax

[email protected] E-mail www.royalhaskoning.com Internet

��

�

Auteur(s) Filip Waumans, Guy Geudens

Collegiale toets

Datum/paraaf …………………. ………………….

Vrijgegeven door

Datum/paraaf …………………. ………………….

Beheerplan Ursel - i - 81802301/R/873115/Mech Eindrapport 1 juni 2009

INHOUDSOPGAVE Blz.

0 INLEIDING 1 0.1 LIFE project DANAH 1 0.2 Militair domein van Ursel 1 0.3 Openbaarheid van het document 1 0.4 Leeswijzer 1

1 ADMINISTRATIEVE GEGEVENS 3 1.1 Situering 3 1.2 Eigendom, zakelijke en persoonlijke rechten 3 1.3 Kadastraal overzicht 4 1.4 Statuut van de wegen en waterlopen 5 1.4.1 Waterlopen 5 1.4.2 Wegen 5 1.5 Planologisch en juridisch kader 5 1.5.1 Gewestplan 5 1.6 Ligging in speciale beschermingszones 6 1.6.1 Internationale beschermingszones 6 1.6.2 Nationale beschermingszones en aandachtsgebieden 6 1.7 Subcommissie 6

2 ALGEMENE BESCHRIJVING 8 2.1 Cultuurhistorische beschrijving 8 2.1.1 Historisch overzicht 8 2.1.2 Kenmerken van het vroegere beheer 11 2.2 Beschrijving van de standplaats 14 2.2.1 Reliëf en geomorfologie 14 2.2.2 Bodem en geologie 15 2.2.3 Hydrologie en hydrografie 18 2.3 Beschrijving van het biotisch milieu 18 2.3.1 Bodemgebruik op perceelsniveau 18 2.3.2 Bestandskaart 18 2.3.3 Bestandsbeschrijving en dendrometrische gegevens 18 2.3.4 Flora en vegetaties 24 2.3.5 Actuele natuurtypes 30 2.3.6 Paddestoelen 31 2.3.7 Fauna 31 2.4 Overzicht van het militair gebruik en gebruik door derden 43 2.4.1 Militair gebruik 43 2.4.2 Gebruik door derden 44 2.5 Opbrengsten en diensten 46

3 DOELSTELLINGEN 47 3.1 Globale doelstellingen 47 3.1.1 Richtplan 47 3.1.2 Instandhoudingsdoelstellingen 47 3.1.3 Connectiviteit en patroonbeheer 48

Beheerplan Ursel - ii - 81802301/R/873115/Mech Eindrapport 1 juni 2009

3.2 Globale knelpunten voor relicten van intermediaire heide in Zandig Vlaanderen 49

3.2.1 Isolatie van heidefragmenten in de Brugse veldzone 49 3.2.2 Eutrofiëring en atmosferische stikstofdepositie 50 3.2.3 Veranderend bosbeheer 50 3.3 Gebiedsspecifieke knelpunten 51 3.3.1 Verruiging, verstruweling en verbossing van heidevegetaties 51 3.3.2 Maaibeheer bermen 51 3.3.3 Exoten en agressieve soorten 51 3.3.4 Gelaagdheid huidig bos en scherpe overgangen tussen bos en

lage vegetatie 52 3.3.5 Verstoring 53 3.3.6 Illegale betreding van het domein 53 3.4 Ecologische doelstellingen 53 3.4.1 Natuurstreefbeelden 53 3.4.2 Doelsoorten 57 3.4.3 Doelstellingen op perceelsniveau 59 3.5 Militaire doelstellingen 60 3.6 Sociale en educatieve doelstellingen 60 3.7 Cultuurhistorische doelstellingen 60 3.8 Wetenschappelijke doelstellingen 60 3.9 Economische doelstellingen 61

4 BEHEERMAATREGELEN 62 4.1 Beheer volgens onderwerp 62 4.1.1 Maaibeheer 62 4.1.2 Begrazingsbeheer 64 4.1.3 Plaggen 64 4.1.4 Beheer poelen 64 4.1.5 Bosverjonging 65 4.1.6 Bosomvorming 66 4.1.7 Bebossingswerken 66 4.1.8 Bosbehandelings- en verplegingswerken 66 4.1.9 Kapregeling 66 4.1.10 Exoten 67 4.1.11 Bosexploitatie 68 4.1.12 Brandpreventie 68 4.1.13 Beheermaatregelen en richtlijnen met betrekking tot de

toegankelijkheid 68 4.1.14 Gradiënten en bosrandontwikkeling 68 4.1.15 Soortgericht beheer: Specifieke maatregelen ter bescherming van

flora en fauna 69 4.1.16 Dood hout en oude bomen 70 4.1.17 Beheermaatregelen en richtlijnen met betrekking tot de jacht 70 4.1.18 Beheermaatregelen en richtlijnen met betrekking tot de visserij 70 4.1.19 Beheermaatregelen en richtlijnen met betrekking tot gebruik niet-

houtige bosproducten 70 4.1.20 Beheermaatregelen en richtlijnen met betrekking tot

cultuurhistorische elementen 70 4.1.21 Beheermaatregelen en richtlijnen met betrekking tot de

milieubeschermende functie 70

Beheerplan Ursel - iii - 81802301/R/873115/Mech Eindrapport 1 juni 2009

4.1.22 Beheermaatregelen en richtlijnen met betrekking tot de wetenschappelijke functie 70

4.1.23 Werken die de biotische of abiotische toestand van het bos wijzigen 70

5 UITVOERINGSPROGRAMMA 71

6 ONTHEFFINGEN. MELDINGS- EN VERGUNNINGSPLICHTIGE ACTIVITEITEN 72 6.1 Algemene ontheffingen (in kader van bos- en natuurbeheer) 72 6.2 Specifieke ontheffingen 73

7 OPENSTELLING 74 7.1 Militair domein 74 7.2 Toegankelijkheidsreglement 74

8 MONITORING 75

9 KOSTENRAMING 78 9.1 Uitgaven 78 9.1.1 Beheermaatregelen van open plekken 78 9.1.2 Infrastructuurwerken 79 9.1.3 Beheermaatregelen van bosbestanden 79 9.2 Inkomsten 79 9.2.1 Houtverkoop 80 9.3 Saldo 80

10 LITERATUUR 82

Beheerplan Ursel - iv - 81802301/R/873115/Mech Eindrapport 1 juni 2009

LIJST VAN FIGUREN Figuur 1.1: Situering Figuur 1.2: Bestandenkaart Figuur 1.3: Kadastraal overzicht Figuur 1.4: Overzicht van de waterlopen Figuur 1.5: Overzicht van de wegen Figuur 1.6: Gewestplan Figuur 1.7: Nationale en internationale beschermingszones Figuur 1.8: Landschapsatlas Figuur 1.9: Erfdienstbaarheden Figuur 2.1: Ferrariskaart Figuur 2.2: Vandermaelenkaart Figuur 2.3: Bosgeschiedeniskaart Figuur 2.4: Geologische kaart Figuur 2.5: Topografie en reliëf Figuur 2.6: Bodemkaart Figuur 2.7: Bodemgebruikkaart Figuur 2.8: Hoofdboomsoort en leeftijdsklasse Figuur 2.9: BWK: waardering Figuur 2.10: BWK: codes Figuur 2.11: Natuurbeheer anno 2008 Figuur 2.12: Bostypologie Figuur 2.13: Telroutes en staalnamepunten veldinventarisatie Figuur 2.14: Waarnemingen Figuur 3.1: Richtplan met natuurdoeltypes Figuur 3.2: Natuurdoelenkaart Figuur 3.3: Exotenbeheer Figuur 3.4: Habitatkaart Figuur 7.1: Toegankelijkheidskaart LIJST VAN TABELLEN Tabel 1-1: Oppervlakteverdeling tussen bosbestanden, beheereenheden en infrastructuur...................................................................................................................... 3 Tabel 1-2: Overzicht van de erfdienstbaarheden.............................................................. 4 Tabel 1-3: Lijst van aangemelde habitats ......................................................................... 6 Tabel 2-1: Bestanden waar geen bosbouwopname in gebeurd is. ................................ 19 Tabel 2-2: Verdeling van de oppervlakte over bestandstype.......................................... 19 Tabel 2-3: Verdeling van de oppervlakte volgens menging............................................ 20 Tabel 2-4: Verdeling van de oppervlakte volgens leeftijdsklasse ................................... 20 Tabel 2-5: Stamtal van de zaailingen en verdeling over de boomsoorten...................... 20 Tabel 2-6: Stamtal van de struiklaag en verdeling over de boomsoorten ...................... 21 Tabel 2-7: Verdeling van stamtal, grondvlak en volume over de hoofdboomsoorten .... 22 Tabel 2-8: Aandeel inheemse/ uitheemse soorten ......................................................... 24 Tabel 2-9: Vegetatiekundig overzicht van de bermen..................................................... 24 Tabel 2-10: Zeldzame en typische soorten van heischrale graslanden ......................... 25 Tabel 2-11: Rode lijstsoorten uit het Drongengoedbos................................................... 26 Tabel 2-12: Lokale typologie van de bosopnamen en identificatie volgens meest gelijkend gewestelijk bostype (volgens 2 tropres-scores) alsook volgens de Nederlandse syntaxonomie (‘Schaminée’). .......................................................................................... 27

Beheerplan Ursel - v - 81802301/R/873115/Mech Eindrapport 1 juni 2009

Tabel 2-13: Beleidsrelevante plantensoorten van de bostypes ...................................... 28 Tabel 2-14: Gekarteerde soorten .................................................................................... 29 Tabel 2-15: Waargenomen paddestoelen op het militair domein van Ursel in 2001 (E. Vanaelst).......................................................................................................................... 31 Tabel 2-16: Waargenomen vlindersoorten in het Drongengoedbos............................... 32 Tabel 2-17: Maximaal waargenomen individuen per dag/per telroute............................ 32 Tabel 2-18: Hoogste aantal getelde Aardbeivlinders dat tijdens één telling is waargenomen in de periode 1990 -2007 ........................................................................ 34 Tabel 2-19: Totaal aantal waarneming in de periode 1995 – 2007 van Groentje in het Drongengoedbos (Bruggeman et al., 2008).................................................................... 35 Tabel 2-20: Totaal aantal waarneming in de periode 1995 – 2007 van Kleine ijsvogelvlinder in het Drongengoedbos ........................................................................... 36 Tabel 2-21: Totaal aantal waarneming in de periode 1995 – 2007 van Bruine eikenpage in het Drongengoedbos ................................................................................................... 36 Tabel 2-22: Maximaal waargenomen individuen van dagactieve nachtvlinders per dag/per telroute................................................................................................................ 36 Tabel 2-23: Waargenomen sprinkhanen in 2008............................................................ 37 Tabel 2-24 Waargenomen libellen in het Drongengoed (Gomphus) .............................. 37 Tabel 2-25: Waargenomen libellen tijdens de zomer van 2008...................................... 38 Tabel 2-26: Toevallige waarnemingen entomofauna...................................................... 39 Tabel 2-27: Lijst van waargenomen broedvogels ........................................................... 40 Tabel 2-28: Toevallige waarnemingen ............................................................................ 41 Tabel 2-29: Vleermuistellingen........................................................................................ 42 Tabel 2-30: Overzicht van de verschillende langlopende concessies anno 2008.......... 44 Tabel 3-1: Doelsoorten fauna (* niet aanwezig).............................................................. 58 Tabel 3-2: oppervlakte per beheerdoelstelling................................................................ 59 Tabel 3-3: Aandeel inheems in het grondvlak op het einde van de beheerplanperiode 60 Tabel 4-1: Maairegime van de bermen ........................................................................... 63 Tabel 4-2: Criteria voor maaibeheer in de heidebestanden in de middenberm ............. 64 Tabel 4-3: Beslissingschema beheermaatregelen na kapping Amerikaanse eik (fictief voorbeeld voor periode 2010-2013 ................................................................................. 65 Tabel 4-4: Overzicht van beheer van mantel-zoomvegetaties en interne bosranden.... 69 Tabel 6-1: Vermeldings- en vergunningsplichtige activiteiten......................................... 73 Tabel 8-1: Monitoringsplan voor het beheerplan militair domein Ursel. ......................... 75 Tabel 8-2: Frequentie van de monitoringsacties (1 = elk jaar, 2 = om de twee jaar….). 76 Tabel 9-1: Kostenraming beheerplan.............................................................................. 80

Beheerplan Ursel 81802301/R/873115/Mech Eindrapport - 1 - 1 juni 2009

0 INLEIDING

0.1 LIFE project DANAH

LIFE project DANAH is een natuurproject op militaire domeinen in Vlaanderen waarvoor het Ministerie van Defensie en het Ministerie van Leefmilieu van de Vlaamse overheid hun krachten bundelen. Defensie en ANB, een federale en een gewestelijke overheid, die samen strijden voor één doel: natuurherstel op militaire domeinen. Vandaar DANAH: Defensie + Aminal (ANB)= Natuurherstel op militaire domeinen. Heideherstel neemt het grootste deel van de natuurherstelmaatregelen in. Het project wordt gefinancierd door het Europese LIFE-fonds. LIFE-Nature is bedoeld voor praktische maatregelen om habitats en soorten te beschermen en te herstellen. In 1999 werd een samenwerkingsprotocol voor twaalf militaire domeinen gesloten tussen het federale ministerie van Defensie en het Vlaamse ministerie voor Leefmilieu. Dit protocol omvat de afspraken om het natuur- en bosbeheer op militaire domeinen uit te voeren en op te volgen. In 2004 ondertekenden beide ministeries een bijkomende overeenkomst voor het LIFE-project DANAH. Om de militaire activiteiten, het natuurbeheer, de natuurherstelmaatregelen en de verschillende lang- en kortlopende concessies (landbouw, recreatie, sport, natuurbeleving…) op elkaar af te stemmen is voor ieder betrokken militair domein een lokale commissie natuur- en bosbeheer in het leven geroepen. Deze commissies zijn samengesteld uit afgevaardigden van Defensie en de regionale administraties van ANB. Het DANAH-project bestaat in Ursel uit het uitvoeren van heideherstelmaatregelen (2007-2008), het opstellen van een beheerplan en het monitoren van het beheer en de beheerdoelstellingen in de toekomst.

0.2 Militair domein van Ursel

Ursel is één van de twaalf militaire domeinen. Het voorliggende document is het geïntegreerde natuur- en bosbeheerplan van het militair domein van Ursel. Het geldt voor een periode van 27 jaar. Momenteel zijn er op het domein slechts restanten van heischrale graslanden en droge en natte heide aanwezig. Het uitbreiden en in stand houden van deze waardevolle vegetaties binnen het militair domein van Ursel zijn dan ook belangrijke uitdagingen van het project en het toekomstige beheer.

0.3 Openbaarheid van het document

Dit document volgt niet de gebruikelijke procedure van goedkeuring van een geïntegreerd bos- en natuurbeheerplan. Dat wil zeggen dat het plan na afwerking niet in openbaar onderzoek zal gaan. Enkel een goedkeuring door de generale staf van Defensie is vereist.

0.4 Leeswijzer

Het geïntegreerde natuur- en bosbeheerplan volgt de vaste structuur zoals opgelegd in de betreffende wetgeving.


In het administratieve gedeelte worden de eigendomsaspecten en de verschillende relevante wetgevingen die van toepassing zijn binnen het domein toegelicht. Het inventarisgedeelte beschrijft de huidige natuurwaarden, abiotiek en de historiek van gebied. De beschrijving van de beheervisie en doelstellingen vormt een cruciaal hoofdstuk binnen het beheerplan. Hierin wordt immers vastgelegd welke natuurtypes worden nagestreefd. Ook het vastleggen van doelsoorten komt hier aan bod. Voortvloeiend uit de visie en de doelstellingen worden de beheermaatregelen die de beoogde natuurtypes moeten realiseren in de praktijk bepaald. Via een monitoringsplan, toegelicht in hoofdstuk 8, zal in de toekomst nagegaan worden hoe effectief het beheer is en in welke mate de vooropgestelde doelstellingen bereikt worden. Op basis van de monitoring kan het beheer gedurende de looptijd van het beheerplan bijgestuurd worden.


1 ADMINISTRATIEVE GEGEVENS

1.1 Situering

Het militair domein van Ursel is gelegen in het noordwesten van de provincie Oost-Vlaanderen in de gemeentes Knesselare en Maldegem (zie figuur 1.1). De perimeter van het beheerplan wordt weergegeven op figuur 1.1. Binnen het domein neemt het vliegveld een groot oppervlak in. Twee zones liggen geïsoleerd van het vliegveld: een zone die 500 m noordwestelijk van het vliegveld gelegen is en een zone die langs de Drongengoedweg ten noorden van het vliegveld gelegen is. Het vliegveld van Ursel ligt midden in het boscomplex Drongengoed - Maldegemveld. Het Drongengoed - Maldegemveld omvat de grootste aaneengesloten oppervlakte bos in Oost-Vlaanderen. Het grootste gedeelte is eigendom van de Vlaamse Gewest (367 ha) en vormt het domeinbos Drongengoed (zie figuur 1.1). De overige percelen zijn in privé-bezit. Het noorden van het militair domein van Ursel sluit aan op het domeinbos. Dit bos is vrij toegankelijk. Van belang in kader van heideherstel is de ligging van het erkend natuurreservaat ‘het Maldegemveld’ (zie figuur 1.1). Sinds 1993 wordt binnen dit natuurreservaat aan heideherstel gedaan. In het zuiden en oosten sluit het militair domein van Ursel aan op landbouwgebied. In de hoek tussen de zuidelijke toegangsweg van het militair domein van Ursel en de zuidelijke landingsbaan van het vliegveld bevindt er zich een zone met weekendhuisjes. Dit beheerplan legt het bos- en natuurbeheer vast voor het hele militair domein van Ursel met uitzondering van de betonbanen van het vliegveld en de bebouwing voor een periode van 27 jaar. Dit geldt ook voor de twee gebieden ten noorden van het vliegveld. De perimeter is gelegen op kaartblad 13-7.

1.2 Eigendom, zakelijke en persoonlijke rechten

Op figuur 1.3 zijn de kadastrale percelen binnen de perimeter weergegeven. Alle percelen zijn eigendom van het ministerie van Defensie. De bosbestanden die weergegeven worden op figuur 1.2 vallen onder het bosdecreet. Ook de boszones buiten deze bestanden vallen onder het bosdecreet. De overige niet - bosgedeeltes van de beheereenheden vallen onder het natuurdecreet, met uitzondering van de zones met bebouwing en de betonbanen van het vliegveld. Tabel 1-1 geeft de oppervlakteverdeling weer tussen bestanden die onder het bosdecreet vallen en bestanden die onder het natuurdecreet vallen. De totale oppervlakte binnen de perimeter bedraagt 197,8 ha. Tabel 1-1: Oppervlakteverdeling tussen bosbestanden, beheereenheden en infrastructuur

Bosdecreet / natuurdecreet Oppervlakte (ha)

Bosbestanden 90,2

Beheereenheden (open terrein, niet bos) 80,1

Bebouwing en betonbanen vliegveld 27,5

Totaal 197,8


Adresgegevens defensie Majoor Guy de Veth DGMR C&I-I/S/E Kw Koningin Elisabeth Everstraat 1 1140 EVERE Tel: 02/701 4556 [email protected] Militair Commando Provincie Oost-Vlaanderen Kwartier Leopoldskazerne Caspar de Craeyerstraat 2 9000 Gent De uitvoerder en coördinator van het bos- en natuurbeheer is ANB: Vlaamse Overheid Dept. Leefmilieu, Natuur & Energie Agentschap voor Natuur en Bos Gebr. Van Eyckstraat 2-6 9000 Gent tel. 09/265 46 38 e-mail [email protected] Regiobeheerder Oost-Vlaanderen Noord: Tom Maes 0475 89 40 32 Verantwoordelijke boswachter: Marc Spanhove 0479 67 95 44 De erfdienstbaarheden die gelden binnen het militair domein van Ursel worden weergegeven in tabel 1-2 en op figuur 1.9. Een erfdienstbaarheid wordt omschreven als ‘een last op een onroerend goed tot gebruik en nut van een ander onroerend goed dat aan een andere eigenaar behoort'. Erfdienstbaarheden zijn dus alle zaken die het volledige vrij genot van een eigenaar op zijn kadastraal perceel beperken. Tabel 1-2: Overzicht van de erfdienstbaarheden

Type erfdienstbaarheid Omschrijving

Gronderfdienstbaarheid Drie voetwegen met erfdienstbaarheid gelegen in het bosgebied in het noordwesten

van de noordelijke taxibaan

1.3 Kadastraal overzicht

In bijlage 1 is een tabel weergegeven met de kadastrale gegevens van de percelen die binnen de perimeter vallen. De kadastrale percelen zijn weergegeven op figuur 1.3. Opmerking In de eindfase van het beheerplan werd nog een wijziging van de perimeter en het kadastraal overzicht aangebracht door Defensie. Gezien de ver gevorderde staat van


het beheerplan werd deze wijziging niet meer aangepast op alle figuren, tabellen en in de tekst. Het gaat om drie percelen die lang geleden (1963 en 1973) in concessie gegeven zijn door Defensie aan landbouwers. Deze percelen behoren dus niet tot het protocolgebied en vallen niet onder het natuurtechnisch beheer van ANB. Het betreft de percelen C95b, C133b en perceel C1342b (deels). De oppervlakte van deze percelen bedraagt samen 1,4 ha. De percelen behoren tot de beheereenheden 18f en 3d. Op de figuren 1.2, 1.3 en 3.2 is de perimeter aangepast. Ook de kadastrale tabel in bijlage 1, tabel 3-2 met de doelstellingen en de beheerfiches zijn aangepast.

1.4 Statuut van de wegen en waterlopen

1.4.1 Waterlopen

Van op de kleirug ontspringen diverse waterlopen die weergegeven zijn op figuur 1.4.. De Driesbeek doorkruist het militair domein van Ursel onder de zuidelijke toegangsweg via een koker. De Driesbeek behoort op die plaats tot categorie 3 (beheerd door de gemeente). De Ede (waterloop van derde categorie) ontspringt in het noordoostelijk gelegen bosgebied van het militair domein van Ursel en stroomt verder noordwaarts. De Slabbaeertsbeek (buiten categorie) stroomt door bestand 6a.

1.4.2 Wegen

Het bosgedeelte in het noordwesten van het militair domein van Ursel wordt doorsneden door de Drongengoedweg, een openbare weg (zie figuur 1.5). Er bestaan drie toegangwegen tot het vliegveld met een niet-openbaar karakter. Vanuit het zuiden is het vliegveld toegankelijk via een weg tussen de Urselseweg en het vliegveld. Een tweede weg loopt van de Drongengoedweg naar de noordelijke taxibaan. In het noordoosten van het gebied loopt een derde toegangsweg naar het vliegveld. In de bosgedeelten in het noordoosten en noordwesten van het militair domein van Ursel is er een regelmatig padenpatroon aanwezig. De meeste van de paden zijn al herkenbaar op de kaarten van de Ferraris van eind 18de eeuw. Omdat bij de aanleg van het vliegveld geen rekening gehouden werd met perceelgrenzen zijn paden en wegen afgesneden door de landingsbanen. Het drevenpatroon is wel nog herkenbaar in het middengedeelte tussen de twee landingsbanen. Sommige van deze dreven zijn buurtwegen die niet afgeschaft zijn maar vanwege de ligging in militair domein van Ursel niet toegankelijk zijn. Het gaat om buurtweg nummer 5, 6, 18, 31, 21, 22.

1.5 Planologisch en juridisch kader

1.5.1 Gewestplan

De bestemming (figuur 1.6) binnen de perimeter is militair domein (code 1400). Beheereenheden 15a en 15b vormen hier een uitzondering op. Deze bestanden liggen centraal ten zuiden van het vliegveld en hebben bestemming natuurgebied (code 0701).


1.6 Ligging in speciale beschermingszones

1.6.1 Internationale beschermingszones

Het volledige militaire domein van Ursel ligt binnen het habitatrichtlijngebied ‘Bossen en heiden van zandig Vlaanderen: oostelijk deel’ (gebiedscode BE2300005). De ligging is weergegeven op figuur 1.7. Tabel 1-3: Lijst van aangemelde habitats

Habitatnr Omschrijving Aanwezigheid

binnen de

perimeter

91E0 Overblijvende of relictbossen op alluviale grond (Alnion glutinoso-incanae)

2310 Psammofiele heide met Calluna- en Genista-soorten X

2330 Open grasland met Corynephorus- en Agrostis-soorten op landduinen

3130 Oligotrofe wateren van het Middeneuropese en peri-alpiene gebied met

Littorella- of Isoëtes-vegetatie of met eenjarige vegetatie op drooggevallen

oevers (Nanocyperetalia)

3150 Van nature eutrofe meren met vegetatie van het type Magnopotamium of

Hydrocharition

4010 Noord-Atlantische vochtige heide met Erica tetralix X

4030 Droge heide (alle subtypen) X

6410 Grasland met Molinia op kalkhoudende bodem en kleibodem (Eu-Molinion)

6430 Voedselrijke ruigten

9120 Beukenbossen van het type met Ilex- en Taxus-soorten, rijk aan epifyten (Ilici-

Fagetum)

9160 Eikenbossen van het type Stellario-Carpinetum

9190 Oude zuurminnende bossen met Quercus robur op zandvlakten X

1.6.2 Nationale beschermingszones en aandachtsgebieden

Vlaams ecologisch netwerk Het gebied ligt niet in VEN. Bescherming als landschap Ten noorden van de perimeter ligt het beschermde landschap “het Drongengoed”. Een zone van 0.88 ha of 1,6 % van dit beschermde landschap ligt binnen de perimeter. Gezien het beschermde landschap maar 0,43% van de oppervlakte binnen de perimeter uitmaakt is dit niet relevant. Volgens de Landschapsatlas (figuur 1.8) maakt het militair domein van Ursel integraal deel uit van de ankerplaats ‘Drongengoedbos (A40002 )’ en de relictzone ‘Westelijk deel van de cuesta van Zomergem en Maldegemveld (R34007)’. Het domein is gelegen in het traditionele landschap ‘Zandstreek buiten de Vlaamse Vallei’.

1.7 Subcommissie

Om de militaire activiteiten, het natuurbeheer, de natuurherstelmaatregelen en de verschillende lang- en kortlopende concessies (landbouw, recreatie, sport, natuurbeleving…) op elkaar af te stemmen is een lokale commissie natuur- en


bosbeheer in het leven geroepen. Deze subcommissie is samengesteld uit afgevaardigden van de militaire overheid en de regionale administraties van ANB. Ze komt minstens twee maal per jaar samen. LIJST VAN FIGUREN Figuur 1.1: Situering Figuur 1.2: Bestandenkaart Figuur 1.3: Kadastraal overzicht Figuur 1.4: Overzicht van de waterlopen Figuur 1.5: Overzicht van de wegen Figuur 1.6: Gewestplan Figuur 1.7: Nationale en internationale beschermingszones Figuur 1.8: Landschapsatlas Figuur 1.9: Erfdienstbaarheden


2 ALGEMENE BESCHRIJVING

2.1 Cultuurhistorische beschrijving

2.1.1 Historisch overzicht

Het ‘Maldeghemvelt’ met zijn diverse ontginningsfases (naar Verhoeve, 2004) De huidige locatie van het militair domein van Ursel maakte deel uit van het middeleeuwse “Maldgemvelt” (Cleppe et al, 1995). Het vroegere Maldegemveld vormde een aaneengesloten oppervlakte woeste gronden, die zich duidelijk aftekende tussen Maldegem in het noorden en Knesselare - Ursel in het zuiden. Vanaf de vroege Middeleeuwen kunnen verschillende ontginningsfases worden onderscheiden. De eerste ontginningsfase vond plaats voor 1240 en omvatte de omvorming van bos naar 'veld' of heide. Ongeveer duizend jaar geleden vonden in Vlaanderen immers grote ontbossingen plaats als gevolg van de sterke bevolkingsaangroei. Op plaatsen zoals het huidige Drongengoedgebied leidde deze ontbossing tot het ontstaan van woeste, onvruchtbare gronden, arm aan houtgewassen en gelegen buiten het eigenlijke landbouwareaal (“velden”). Illustratie 2-1: Ligging van het Maldegemvelt (bron: http://www.drongengoedhoeve.be/historiek.htm)


De combinatie van de aanwezigheid van een ondiepe, ondoorlaatbare kleilaag en zure zandgronden maakte de gronden ongeschikt voor landbouw. Op de arme zandgronden groeide een dwergstruikvegetatie. De gronden met een betere bodem waren bedekt met schraal grasland. Het geregelde afbranden, het afsteken van zoden ruwe humus en het laten grazen van het vee boden het bos niet de kans om opnieuw op te schieten. Wanneer de menselijke invloed afnam, ontstond er op de natte gronden een opslag van els en wilg, op de drogere gronden van Zomereik, Hazelaar, berk, enz. Illustratie 2-1 uit de 16de eeuw toont in het Meetjesland heel weinig bos, maar wel een zeer uitgestrekt heideveld: het “Maldegemvelt”. Een tweede ontginningsfase vond plaats van 1240 tot 1750. De eerste ontginningspogingen van het Maldegemveld startten met de verkoop en schenking door Johanna van Constantinopel van gemeenschappelijke of 'gemene' gronden aan onder andere de Norbertijnerabdij van Drongen, vandaar de naam Drongengoed. Onder impuls van deze abdij werd gepoogd om bos aan te planten in functie van houtproductie en om landbouwgronden aan te leggen. De ontginning bleek een moeilijke taak: de zware, drassige kleigronden waren moeilijk te bewerken. Voor 1750 was amper een zesde van de heide ontgonnen en in bos of akker omgezet. Ook ongunstige economische en maatschappelijke evoluties lagen aan de basis van deze mislukking. De kaart van de Ferraris (figuur 2.1) van eind 18de eeuw toont een heidegebied met een oppervlakte van ruim 5000 ha. In de Oostenrijkse periode werd een gunstig landbouw- en bosbeleid gevoerd. Van 1750 tot 1800 vond de derde ontginningsfase plaats met herbebossing. Onder abt de Stoop (1740-1767) van de Norbertijnerabdij van Drongen groeide het Drongengoed uit tot het grootste bosexploitatiecentrum (700 ha) van Oost-Vlaanderen. Tijdens deze periode werd het landschap grondig gewijzigd en kreeg het gebied zijn planmatige aanleg en huidige vorm met een dambordvormig drevenpatroon. De heide werd omgespit, sloten werden gegraven om natte delen te ontwateren, dreven werden aangelegd en bomen werden aangeplant. Het uitzicht van het huidige Drongengoed wordt dan ook bepaald door de aanplantingen die er vanaf de 18de eeuw gebeurden: deels met loofbomen zoals Beuk, Zomereik, Gewone esdoorn en Tamme kastanje en deels met naaldbomen zoals Grove den, Corsicaanse den, Fijnspar en Douglas. De bosbestanden werden toen voornamelijk als hakhout beheerd. Het periodiek openkappen van de bosbestanden creëerde lichtomstandigheden die het mogelijk maakten voor heideplanten om opnieuw te kiemen en zaden te produceren. Op deze manier bleven ze aanwezig in het bos. Abt de Stoop richtte eveneens de huidige abdijhoeve op (voltooid in 1746). In 1798 werd het Drongengoed verkocht en kwam het nooit meer terug in de handen van de kerkelijke overheid. Vanaf 1800 vond de laatste ontginningsfase plaats met een gedeeltelijke omzetting van bos naar landbouwgrond onder invloed van betere landbouwtechnieken (zie figuur 2.2). Vanwege de marginale landbouwkwaliteit van de gronden waarop het huidige Drongengoedbos gelegen is, bleef dit bos tot op de dag van vandaag gespaard van omzetting naar landbouwgrond. De bosgeschiedenis van het Drongengoed door de eeuwen heen kan gevolgd worden op figuur 2.3. De bosbestanden hadden in 19de en de 20ste eeuw een korte omlooptijd en werden geregeld kaalgekapt en opgekuist. Op die manier ontstonden telkens opnieuw geschikte groeiplaatsen voor droge en natte heide en vliegplaatsen voor bijvoorbeeld de Aardbeivlinder.


Momenteel vormt het Drongengoedbos het grootste aaneengesloten bosgebied in Oost-Vlaanderen. Aanleg van het Navo - vliegveld In de zomer van 1952 is men begonnen met de aanleg van een NAVO-reservevliegveld ten noorden van de baan Knesselare - Ursel. Het vliegveld heeft één grote start- en landingsbaan van 2980 m lengte. 890 m wordt momenteel voor civiele activiteiten gebruikt. Tevens is er een noordelijke kleinere reservelandingsbaan die dienst doet als taxibaan. Illustratie 2-2: Luchtfoto van het vliegveld

De aanleg van het vliegveld had als gevolg dat er een refugium gecreëerd werd voor heidesoorten en soorten van heischrale graslanden. De brede bermen werden immers gemaaid wat een goede stimulans was voor deze soorten. Het openhouden van het gebied tussen beide landingsbanen creëerde ideale groeiomstandigheden voor heidesoorten. Helaas veroorzaakte zware bemesting van de bermen een vergaande degradatie van deze vegetaties. Al vroeg na de aanleg van het vliegveld werden grote delen van de bermen bemest en als hooiland geëxploiteerd. Stieperaere (1970) schrijft hierover: “Tot 1964 werden alleen de beste stukken intensief bemest. De huidige pachter bemest echter alle stukken. Hiertoe wordt zowel kunstmest als stalmest gebruikt. De schrale stukken vertonen sinds 1965 een gevoelige achteruitgang. Desondanks zijn nog uitgestrekte stroken aanwezig.” Midden jaren 1980 nam de bemesting fors toe. Daardoor worden goed ontwikkelde heischrale graslanden nog slechts zeer beperkt teruggevonden op het domein. 1998 was het laatste jaar waarin bemesting plaatsvond.


Tot 1993 had het domein de status van NAVO-reservevliegveld. Sindsdien is het een militair oefenterrein. Op het militair domein van Ursel is er geen permanente bezetting en het staat onder de hoede van het Provinciale Commando Oost-Vlaanderen in Gent. Het gebied is niet toegankelijk voor het publiek. Op 23 oktober 1967 kreeg de Brugse vliegclub Vliegclub Brugge Zeemeeuw, later VZW Aero Club Brugge als eerste in België een concessie voor het gebruik van een NAVO-vliegveld voor het sportvliegen. Momenteel hebben twee vliegclubs een concessie om het vliegveld deels te gebruiken van vrijdagnamiddag tot zondagnamiddag: Aero Club Brugge en Vliegclub Ursel.

2.1.2 Kenmerken van het vroegere beheer

Bosbeheer (1964- 1998) Aan de hand van het vorige beheerplan van het militair domein van Ursel van het voormalige bestuur Waters en Bossen (de latere afdeling Bos en Groen en nog later ANB) kan het bosbeheer sinds midden de jaren 1960 deels gereconstrueerd worden. Behalve wat de vliegbanen met bijhorende bermen betreft waren er overal binnen de perimeter bosbestanden afgebakend. De kaptabellen en de beschrijvende staat (1964-1985) van de bosbestanden laten toe om volgende conclusies te trekken: Naaldhoutbestand

• De naaldhoutbestanden waren gegroepeerd in drie reeksen (totale oppervlakte: 59 ha 79 a)

• De bestanden zijn aangeplant in de periode 1937-1950 met een piek na de Tweede Wereldoorlog.

• Van de meeste bestanden is de hoofdboomsoort Grove den of Lork. Sporadisch komen ook bestanden voor met Douglas, Corsicaanse den en Sitkaspar.

• De omlooptijd voor facultatieve dunning bedroeg drie jaar. Loofhoutbestanden

• De loofhoutbestanden waren gegroepeerd in één reeks (totale oppervlakte: 30 ha 24 a)

• De bestanden zijn aangeplant in de periode 1924-1944 en de meeste zijn ouder dan de naaldhoutbestanden.

• Zomereik, Amerikaanse eik en Beuk zijn de hoofdboomsoorten van de bestanden.

• De omlooptijd bedroeg 12 jaar met facultatieve dunningen om de 3 of 6 jaar. Uit de kaptabellen kan echter niet afgeleid worden welke dunningen effectief zijn uitgevoerd. Uit de beschrijvende staat van de bestanden kan ook afgeleid worden dat voor de jaren 1960 heel wat bestanden een hakhoutbeheer (”schaarhout”) kenden. De omvorming van deze bestanden naar hooghoutbestanden was in de periode na 1964 nog in uitvoering. De laatste dunningen zijn uitgevoerd in begin jaren 1990 (mondelinge mededeling M. Spanhove). De bermen van het vliegveld werden gemaaid en bemest door landbouwers in de beschouwde periode. Natuur- en bosbeheer in de periode van 1998 tot 2008 Bermen en open zones tussen landingsbanen


Tot het jaar 2000 werd het gedeelte tussen de twee landingsbanen beheerd door Natuurpunt vzw (vroeger Natuurreservaten vzw) door middel van een overeenkomst met Defensie. Vanaf 2000 nam het Agentschap voor Natuur en Bos dit beheer over. Voor de aanvang van de natuurherstelmaatregelen van DANAH was het beheer gericht op de bermen en de enkele open stukken tussen de landingsbanen:

• Maaibeheer: de bermen zijn grotendeels in concessie gegeven aan landbouwers uit de streek. Er wordt gemaaid in juni en september.

• Enkele kleinere zones (aan de kop van landingsbanen) worden gemaaid door ANB. De meeste van deze zones krijgen twee maaibeurten. Een beperkt aantal zones worden enkel in het najaar begraasd.

• Op de natte heide stukken tussen de landingsbanen en twee percelen verder af van het vliegveld wordt stootbegrazing toegepast. Na deze stootbegrazing wordt eventueel vleksgewijs gemaaid.

• In een aantal kleinere zones is geplagd Bosbestanden De bosbestanden worden anno 2008 niet beheerd met uitzondering van de bosbestanden van de middenberm waar in augustus – november 2008 natuurherstelmaatregelen in kader van het DANAH-project werden uitgevoerd (zie verder). Natuurherstelmaatregelen in kader van DANAH Midden 2008 is gestart met ingrijpende omvormingsmaatregelen in kader van heideherstel van het LIFE-project DANAH. Deze beheermaatregelen worden getoond op figuur 2.11. De maatregelen omvatten het ontbossen, ontstronken en afschrapen van strooisel in bos ten behoeve van de ontwikkeling van heischraal grasland. Dit gebeurde op de middenberm tussen de twee vliegbanen. De intensiteit van de maatregelen was afhankelijk van het bosbestand. Naaldhoutbestanden werden volledig gekapt. In loofhoutbestanden werden gemarkeerde individuele bomen en boomgroepen gespaard. Alle organisch materiaal werd van het terrein afgevoerd. Stobben werden gefreesd tot 5 à 10 cm onder het maaiveld. Het strooisel werd afgeschraapt tot op de minerale bodem en afgevoerd. De minerale bodem werd niet afgeschraapt of vergraven. Bosrandbeheer Op een aantal plaatsen is al begonnen met de aanleg van een mantel-zoom langs de bosrand (illustratie 2-3).


Illustratie 2-3: Locaties bosrandbeheer met jaar van uitvoering


2.2 Beschrijving van de standplaats

2.2.1 Reliëf en geomorfologie

(naar Verhoeve, 2004) Het reliëf in het Drongengoed is het resultaat van de geologische opbouw. De lichthellende erosiebestendige kleilagen hebben aanleiding gegeven tot de vorming van een asymmetrisch dwarsprofiel. Het reliëf van het Maldegemveld wordt gekenmerkt door een zachte helling in noordelijke richting en door een opvallende, duidelijk waarneembare helling ten zuiden van deze lijn (illustratie 2-5). Een dergelijke reliëfvorm wordt “cuesta” genoemd en men spreekt van een “cuestafront” voor de steile helling en van een “cuestarug” voor de zachte helling. De onderstaande schets geeft een schematisch beeld hoe de cuesta in het studiegebied opgebouwd is. Het militair domein is gelegen op de rug van de cuesta die zich uitstrekt van Oedelem tot Zomergem, men spreekt dan ook van de “cuesta Oedelem - Zomergem”. De gemiddelde hoogte van het cuestafront bedraagt 25 m TAW terwijl de voet gemiddeld gelegen is op 10 m TAW, zodat er een hoogteverschil is van 15 m TAW tussen de voet en de top van het cuestafront. Illustratie 2-4: Schematische voorstelling van een cuesta

Illustratie 2-5: Ligging van het cuestafront


Het hoogste punt binnen de perimeter ligt op 29 m TAW, het laagste op 16 m TAW. De hoogste zone ligt op het midden van de landingsbaan. Vandaaruit hellen de landingsbanen af richting oosten en westen. De topografie wordt getoond op figuur 2.5.

2.2.2 Bodem en geologie

(naar Verhoeve, 2004) Geologie De onderstaande geologische doorsnede (illustratie 2-6), met een noordoost - zuidwest richting, gaat van Maldegem - Kleit over de abdijhoeve van het Drongengoed en het kanaal Gent - Brugge tot in de omgeving van Aalter. Illustratie 2-6: Vereenvoudigde geologische doorsnede

Wat onmiddellijk opvalt, zijn de zacht hellende lagen in noordoostelijke richting (op de illustratie overdreven) met daarop een dun zandig dek. Samengevat kan gesteld worden dat tijdens het Tertiair lagen afgezet zijn die vervolgens tijdens de Ijstijden door de uitschurende werking van rivieren ingesneden zijn. Bij het verzachten van het klimaat zijn ze opnieuw opgevuld door quartaire (zand)afzettingen. Zowat veertig miljoen jaar geleden overspoelde de zee onze gewesten en zette los materiaal op de aardoppervlakte af. Dergelijke afzettingen worden mariene sedimenten genoemd. Deze opeenvolgende afzettingen waren zandig of kleiig van aard. Door tektonische werking verzakten deze lagen in noordelijke richting waardoor de Tertiaire lagen nu zacht hellend in noordoostelijk richting zijn. Tijdens de IJstijden (vanaf 300 000 jaar geleden) daalde het zeepeil gevoelig en schuurden de Schelde en haar bijrivieren hun bedding dieper in het landschap uit. Enorme hoeveelheden Tertiaire afzettingen spoelden toen weg naar zee. Na de fase van insnijding volgde opnieuw een fase van afzetting, namelijk van quartaire dekzanden. Op illustratie 2-6 is duidelijk merkbaar dat de dikte van de quartaire dekzandafzetting zeer sterk varieert. Ook deze dekzandafzettingen worden dus


gekenmerkt door reliëfverschillen. Gezien het hier gaat om relatief kleine verschillen spreekt men van het microreliëf van de Vlaamse Vallei. De aard van de gesteenten (bv kleiig, zandig,...) waaruit de verschillende afzettingen bestaan, heeft tot gevolg dat ze een verschillende weerstand bieden aan de insnijdingsfase. Men spreekt in dat verband van ‘harde’ en ‘zachte’ gesteenten. Op de bovenstaande geologische doorsnede wordt dit verschil aangeduid door het onderscheid te maken tussen erosiegevoelige en erosiebestendige lagen. Deze verschillen moeten echter steeds relatief tegenover elkaar gezien worden. Een bepaalde laag is steeds harder of zachter dan de bovenliggende en onderliggende gesteentelaag. Daardoor zal die bepaalde laag sneller (indien zachter dus minder resistent) of trager (indien harder dus erosie-resistenter) dan de boven- of onderliggende laag verweren. De samenstelling van de verschillende erosiebestendige lagen kan dus totaal verschillend zijn. De toestand specifiek voor het Maldegemveld wordt aan de hand van onderstaande geologische doorsnede verder verduidelijkt. Illustratie 2-7 is dus een uitvergroting en verdere detaillering van een deel van illustratie 2-6. Illustratie 2-7: Gedetailleerdere doorsnede ter hoogte van het Drongengoed

In het Maldegemveld is het de compacte kleilaag (klei van Ursel en/of Klei van Asse HCOV0505), die weerstand geboden heeft aan de uitschurende werking van de Schelde en haar bijrivieren. De erosieprocessen hadden relatief gezien veel minder vat op de stugge kleilagen dan op de zachtere zandlagen. Daardoor komt het dat deze kleilagen aanleiding gegeven hebben tot een reliëfverhoging (ook cuesta genoemd, zie verder) in het landschap, terwijl op plaatsen met zachtere lagen de rivieren zich tijdens de ijstijden diep in het landschap ingesneden hebben. Ten noorden van deze cuesta ontstond op die manier de uitgeschuurde Vlaamse Vallei en ten zuiden de depressie van het kanaal Gent-Brugge. De rand van de Vlaamse Vallei is duidelijk zichtbaar op de geologische doorsnede. Het is op die plaats waar de quartaire afzetting plots veel dikker wordt en waar de tertiaire lagen vrij abrupt stoppen. In het studiegebied is dus slechts een zeer dun quartair dek aanwezig (meestal minder dan één 1 m). Op sommige plaatsen is er zelfs helemaal geen quartair dekzand aanwezig. In die gevallen wordt er gesproken van dagzomende tertiaire klei. De geologische kaart wordt getoond op figuur 2.4. Ter hoogte van het Drongengoed zijn de tertiaire kleilagen ruim 25 meter dik. De aanwezigheid van deze zwakhellende harde laag, die boven en beneden door zachtere


lagen wordt begrensd, heeft dus aanleiding gegeven tot de vorming van een typische reliëfvorm, een cuesta genoemd. Bodem Binnen het militair domein van Ursel is er geen bodemkaart (figuur 2.6) voorhanden. Bodemkundig gezien behoort het Drongengoed tot de Vlaamse Zandstreek. Het zand dat er voorkomt (zgn. quartair dekzand) is echter in belangrijke mate beïnvloed door een ondiep voorkomend substraat van tertiaire klei (klei van Ursel). Daarnaast is het zand dat is afgezet op het relatief hoger gelegen, zuidelijk gedeelte van de cuestarug, licht lemig. Wanneer deze lichtlemige zandgronden goed gedraineerd zijn, vallen ze samen met het oude bouwland van de nederzettingen die er voorkomen (Zomergem, Ursel, Knesselare, Oedelem) (Verhoeve, 2004). De bodemtypologie van de omgeving van het militair domein van Ursel wordt geïnventariseerd aan de hand van de Bodemkaart van België (1964 en 1989) en boorbeschrijvingen uit de Databank Ondergrond Vlaanderen. De bodemkaart van België beschrijft de bodemopbouw aan de hand van de bodemseries. Een bodemserie wordt gekenmerkt door de textuurklasse, de drainageklasse en de profielontwikkeling. In de volgende tekst is een beschrijving gegeven van het voorkomen van verschillende bodemseries in de omgeving van het militair domein Ursel. Textuurklasse: De bodems in de nabijheid van het militair domein van Ursel zijn voornamelijk opgebouwd uit klei, zandleem en lichte zandleem. De klei is afkomstig van dagzomende Tertaire klei (zie hoger). Het voornaamste kenmerk van deze zandgronden met kleihoudend substraat of gronden op dagzomende Tertiaire klei is dat er op geringe diepte (minder dan 1m) een kleilaag voorkomt die op meerdere plaatsen zelfs tot aan de oppervlakte komt. Drainageklasse: De bodems in de omgeving van het militair domein van Ursel zijn overwegend matig nat tot nat. Voor de gronden die relatief hoog gelegen zijn, zoals dit het geval is op de cuestarug, zorgt de aanwezigheid van deze ondoordringbare laag ervoor dat deze gronden geen permanente grondwatertafel hebben, maar een tijdelijke watertafel. Deze komt voor in het natte seizoen maar verdwijnt volledig in de zomer en in de herfst. Een dergelijke neerslaggevoede watertafel wordt “hangwatertafel” genoemd. Het in cultuur nemen van gronden met een hangwatertafel stelde in het verleden grote problemen. De oppervlakte ingenomen door het vroegere Maldegemveld valt dan ook zeer goed samen met het areaal hangwatergronden. Profielontwikkeling: Ten zuiden van het militair domein van Ursel komen voornamelijk bodems voor zonder profielontwikkeling of met niet bepaalde bodemontwikkeling. Ten noorden komen naast bodems zonder profielontwikkeling ook bodems voor met duidelijke humus- of/en ijzer- B horizont. Een tiental boringen binnen de perimeter zijn geconsulteerd uit de Databank Ondergrond Vlaanderen. De boringen in de onmiddellijke omgeving van vliegbanen geven aan dat de Tertaire kleilaag zich gemiddeld op ongeveer 2,5 meter diepte bevindt.


2.2.3 Hydrologie en hydrografie

De aanwezigheid van een ondoordringbare laag leidt tot het ontstaan van een tijdelijke watertafel of hangwatertafel. Op sommige plaatsen is een duidelijk rabattensysteem aanwezig. De afwateringsloten in combinatie met ruggen zorgen ervoor dat natte percelen toch bebost kunnen worden met beuk en eik. Van op de kleirug ontspringen diverse waterlopen die weergegeven zijn op figuur 1.4. De waterlopen van belang voor het militair domein van Ursel zijn de Driesbeek en de Waegemakersbeek. Beide waterlopen ontspringen 500m ten zuiden van het vliegveld op de waterscheiding. De Driesbeek loopt verder westwaarts, de Waegemakersbeek oostwaarts. De beken ontvangen een groot deel van het afvloeiend regenwater en drainagewater van het vliegveld. De Driesbeek is de enige die het militair domein van Ursel doorkruist onder de zuidelijke toegangsweg via een 300 m lange koker. In deze ondergrondse koker komen op verschillende plaatsen afwatering en drainage van het vliegveld toe. Volgens gegevens van Defensie watert ca. 120 000 m² betonoppervlakte rechtstreeks af naar de Driesbeek. Ook de grachten in de weilanden rond het vliegveld wateren voor een belangrijk stuk af naar de Driesbeek. Daarnaast zijn er onder de bermen naast de betonbanen ondergrondse drainagebuizen geplaatst om ook de bermen te draineren.

2.3 Beschrijving van het biotisch milieu

2.3.1 Bodemgebruik op perceelsniveau

De militaire infrastructuur (vliegveld en loodsen) neemt een grote oppervlakte in. Daarnaast hebben loofbos en naaldbos in het noordwesten, het oosten en op de middenberm een belangrijk aandeel in het bodemgebruik. De bermen van de landingsbanen bestaan uit grasland. Anno 2008 zijn een tweetal zones tussen de landingsbaan open gekapt voor heideontwikkeling. In de loop van de 2008 werden diverse bosbestanden tussen de twee vliegbanen open gekapt en ontstaat zo een mozaïek van droge, natte heide, heischraal grasland en bomen. Het bodemgebruik (begin 2008) wordt getoond op figuur 2.7.

2.3.2 Bestandskaart

Op figuur 1.2 worden verschillende bosbestanden en natuurbeheereenheden weergegeven.

2.3.3 Bestandsbeschrijving en dendrometrische gegevens

De bestandskenmerken en bosbouwkundige opnames werden in 2007 gedurende de zomermaanden opgenomen door ANB. In het totaal zijn er 28 opnames of proefvlakken gemaakt in 24 van de 27 door ANB afgebakende bestanden. Hieronder worden de resultaten van deze inventarisatie besproken. Enkele opmerkingen in verband met de bosinventaris:

• In bestand 4i is geen opname gemaakt omdat het bestand te klein is.


• Op het moment dat de bosinventaris door ging, waren nog geen correcte kadastrale gegevens voorhanden. Daardoor komen de grenzen van de bosbestanden niet altijd overeen met kadastrale grenzen en dus met de perimeter van het beheerplan. Gezien het feit dat het om kleine afwijkingen gaat is er bij de onderstaande berekeningen geen rekening mee gehouden. We gaan er van uit dat de conclusies niet wezenlijk zullen verschillen.

• Voor de bosbestanden die niet in het protocol tussen Defensie en ANB zijn opgenomen, zijn geen bosbouwkundige opnames gemaakt. Er wordt wel een beheervisie voor opgesteld.

Bestandskenmerken Alle bestanden samen beslaan een oppervlakte van 80,04 ha. Van die 80,04 ha is 78,67 ha vertegenwoordigd door een bosbouwopname. De onderstaande analyses hebben betrekking op deze bestanden. De bestanden waar geen bosbouwopname in gebeurd is, worden weergegeven in tabel 2-1. Deze bestanden worden niet meegenomen in de onderstaande analyses. De oppervlakte van 80,04 ha komt niet overeen met de 87,67 ha uit de oude bestandenkaart van Bos & Groen. Dit komt omdat op deze kaart ook op de middenberm bosbestanden werden afgebakend, wat nu niet het geval is. Tabel 2-1: Bestanden waar geen bosbouwopname in gebeurd is.

Bestand

Oppervlakte

(ha)

Reden Hoofdboomsoort

4i 0,1 Bestand te klein om opname te maken zE

7b 0,6 Permanent open ruimte

10b 3,4 Bosbestand die na de inventarisatie is afgebakend zE

10c 4,5 Bosbestand die na de inventarisatie is afgebakend zE



Tabel 2-2 tot en met tabel 2-4 geven de verdeling weer van bestandstype. menging en leeftijdstructuur van de bosbestanden. De bossen worden gedomineerd door bestanden met meer dan 80% loofhout (42% van de bosbestanden). 24% van de bosbestanden zijn bestanden met meer dan 80 % aan naaldhout. 75 % van de totale oppervlakte zijn ongelijkjarige bestanden. De bestanden met een leeftijd van 41-80 jaar bestaan uit naaldhout (Grove den en Lork). 72% van de totale oppervlakte zijn bestanden die een stamsgewijze menging bezitten. Tabel 2-2: Verdeling van de oppervlakte over bestandstype

Bestandstype Opp (ha) Opp (%)

Loofhout > 80% 33,6 42

Loofhout <80% 12,5 16

Naaldhout > 80% 19,5 24

Naaldhout <80% 13,2 16

Open ruimtes 1.4 2


Tabel 2-3: Verdeling van de oppervlakte volgens menging

Opp (ha) Opp (%)

Homogeen 21,1 26

Stamsgewijs 57,7 72

Nvt1 1,4 2

Tabel 2-4: Verdeling van de oppervlakte volgens leeftijdsklasse

Leeftijdsklassen

(jaren) Opp (ha) Opp (%)

21-40 0,7 1

41-60 10,7 14

61-80 4,7 6

81-100 0,5 1

Niet bepaald 2,7 3

Ongelijkjarig 59,4 75

Totaal 78,8 100

Boomsoortensamenstelling In elk proefvlak werden drie verschillende lagen beschouwd: de zaailingen (hoogte lager dan 2 m), de struiklaag (hoogte hoger dan 2 m en de omtrek gemeten op 1.5 m hoogte is kleiner dan 20 cm), de boomlaag (omvat alle bomen met een omtrek van meer dan 20 cm). Door gegevens van alle bestanden samen te analyseren. wordt de samenstelling van het ‘gemiddelde bestand’ bekomen. Hieronder wordt die samenstelling besproken. De zaailingen werden als natuurlijke verjonging gekarteerd. De meest voorkomende soorten in de verjonging voor het militair domein van Ursel zijn: Tamme kastanje (35%). Amerikaanse eik (30%) en Amerikaanse Vogelkers (15%). Het percentage aan zaailingen van exoten bedraagt 80%. Tabel 2-5: Stamtal van de zaailingen en verdeling over de boomsoorten

Boomsoort Aantal/ha % aandeel

Tamme kastanje 1908 35

Amerikaanse eik 1645 30

Amerikaanse vogelkers 807 15

Wilde lijsterbes (Gewone lijsterbes) 378 7

Zomereik 361 7

Pontische rhododendron 153 3

Berk (G) 128 2

Gewone esdoorn 40 1

Douglasspar 7 0

Gemiddeld totaal 5427 100.0

��


Illustratie 2-8: Stamtalverdeling van de zaailingen over de boomsoorten

Zomereik7%

Berk (G)2%

Overige1%

Pontische rododendron

3%

Wilde lijsterbes (Gewone lijsterbes)

7%

Amerikaanse vogelkers

15%

Amerikaanse eik30%

Tamme kastanje35%

In de struiklaag van het militair domein van Ursel komt Berk samen met Wilde Lijsterbes het meest voor (tabel 2-6). Deze beslaan 60% van het totale struikenstamtal per ha. 5% van het gemiddelde stamtal wordt ingenomen door Hazelaar. Van Hazelaar zijn echter geen zaailingen waargenomen binnen de proefvlakken. Het aandeel aan exoten bedraagt 25% van het stamtal voor de struiklaag waarvan Amerikaanse vogelkers het grootste percentage uitmaakt. Tabel 2-6: Stamtal van de struiklaag en verdeling over de boomsoorten

Boomsoort Stamtal/ha % Aandeel

Berk (G) 221 30

Wilde lijsterbes (Gewone lijsterbes) 219 30

Amerikaanse vogelkers 116 16

Gewone esdoorn 48 7

Hazelaar 36 5

Amerikaanse eik 33 5

Tamme kastanje 32 4

Zomereik 28 4

Pontische rhododendron 3 0

Gemiddelde totaal 737 100


illustratie 2-9: Stamtalverdeling van de struiklaag over de boomsoorten

Amerikaanse eik4%

Hazelaar5%

Gewone esdoorn6%


16%

Tamme kastanje4%

Overige4%

Berk (G)31%

Wilde lijsterbes (Gewone lijsterbes)

30%

Zoals te zien is in tabel 2-7 zijn naast het stamtal, ook het volume en het grondvlak indicatieve parameters voor de beoordeling van de bestanden. Het grondvlak van een bestand is de som van de oppervlakte van alle doorsnedes op 150 cm van alle boomstammen. In de bosplaats Ursel werden de open plekken niet meegerekend tijdens de berekening van dit gemiddelde. De hoofdboomsoort van verschillende bestanden wordt weergegeven op figuur 2.8. De boomlaag in het militair domein van Ursel wordt in stamtal gedomineerd door Berk in het gros van de bosbestanden (tabel 2-7). Vaak komt de Berk voor in bestanden die spontaan verbost zijn. Zomereik is ook talrijk aanwezig. Ook Grove den is nog goed vertegenwoordigd en bezit het grootste aandeel in het grondvlak en volume. Dat wijst op oudere aanplanten van Grove den binnen het militair domein van Ursel. Er komen volwassen exemplaren van Amerikaanse Vogelkers voor (tabel 2-7). Dat verklaart het voorkomen van talrijke zaailingen (tabel 2-5). Tabel 2-7: Verdeling van stamtal, grondvlak en volume over de hoofdboomsoorten

Boomsoort

Stamtal

(Aantal/ha)

Grondvlak

(m²/ha)

Volume

(m³/ha)

Grove den (Gewone den) 149 10,2 92

Zomereik 180 8,6 91

berk (G) 237 7,4 65

lork (G) 47 2,8 34

Beuk 26 2,2 24

Amerikaanse eik 22 1,9 20

Corsicaanse den 18 1,3 13

Tamme kastanje 29 1,0 9

Amerikaanse vogelkers 77 0,8 5

Douglasspar 7 0,6 7


Gewone esdoorn 13 0,3 3

Overige 29 0,4 3

Totaal 834 37,5 366

Illustratie 2-10: Stamtalverdeling van de boomlaag over de boomsoorten

Berk (G)28%

Lork (G)6%

Beuk3%

Amerikaanse eik3%

Corsikaanse den2%


9%

Tamme kastanje3%

overige6%

Zomereik22%

Grove den (Gewone den)18%

c

Illustratie 2-11: Grondvlakverdeling van de boomlaag over de soorten

Corsikaanse den3%

Tamme kastanje3%

Amerikaanse eik5%

Zomereik23%Berk (G)

20%

Lork (G)7%

Beuk6%


2%overige

3% Grove den (Gewone den)28%

Omdat Grove den als een inheemse boomsoort wordt beschouwd is het aandeel inheemse soorten vrij groot: ca. 85% van het gemiddelde bestandsgrondvlak in Ursel.


Tabel 2-8: Aandeel inheemse/ uitheemse soorten

Inheems/Exoot

Oppervlakte (%)

Oppervlakte (ha)

aandeel

inheems in het

grondvlak Homogeen Gemengd Homogeen Gemengd

Inheems >90% 20% 20% 15,4 16

Inheems/Exoot 50-90% 7% 35% 5,7 27.7

Exoot/Inheems 20-50% 9% 7.4

Exoot <20% 8% 6.5

Geen resultaat 0,1% 0,1 0,1

Dendrometrische gegevens De kaart met de spreiding van de hoofdboomsoort en leeftijdsklasse over de bestanden is weergegeven in figuur 2.8. In bijlage 2 zijn de dendrometrische gegevens per bestand opgelijst. De beboste bestanden (dus zonder open ruimtes) binnen het militair domein van Ursel worden gekenmerkt door een gemiddeld stamtal van 834 per ha, een grondvlak van 38m² per ha en een volume van 366 m³ per ha. Deze relatief hoge grondvlakken en voorraden weerspiegelen het feit dat er in de laatste decennia niet meer gedund is.

2.3.4 Flora en vegetaties

Historische gegevens In ‘Traite des plantes’ van de chirurgijn Roucel (1736-1831) worden een aantal plantensoorten van vindplaatsen in het Drongengoed in die tijd weergegeven (Cleppe et al., 1995). Als veelvoorkomende typische soorten worden vermeld: Veenpluis, Beenbreek, Klokjesgentiaan, Wateraardbei, Draadgentiaan, Dwergvlas, Grote Wolfsklauw en Moeraswolfsklauw. Van deze lijst wordt alleen Moeraswolfsklauw nog teruggevonden in het natuurreservaat “Het Maldegemveld”. Heischrale bermen in de jaren 1960 Stieperaere (1970) geeft een beknopte vegetatiekundige beschrijving van de bermen in die tijd. De vegetatie van de bermen wordt onverdeeld in drie types. Het grootste gedeelte van de schrale graslanden behoort tot het verbond van de heischrale graslanden of het Nardo-Galion. Tabel 2-9 geeft een overzicht van de onderscheiden vegetatietypes. Tabel 2-9: Vegetatiekundig overzicht van de bermen

Type of verbond Associatie Variant

Nat met Blauwe zegge

Kensoort: Blauwe zegge en andere zegges

Nardo-Galion Pedicularetum silvaticae

Kensoort: Heidekartelblad

Kenmerken: in winter staat water

tot aan maaiveld

Overgang naar Witbolgraslanden

Kensoorten: Gestreepte witbol, Gewone

hoornbloem, Kleine klaver…


Type of verbond Associatie Variant

“Inops”

Kensoorten: Liggende vleugeltjesbloem

Festuceto – Galietum hercynici

Kensoorten: Liggend Walstro en

Fraai hertshooi

Kenmerken: ruige vorm van

heischraal grasland met

bemestingindicatoren

Graslanden met

andere tendenties

Kensoorten: Biezeknoppen,

Tweenervige zegge, Pijpestrootje

Heide Kensoorten: Gaspeldoorn, Ronde

zonnedauw, Gewone dopheide

Stieperaere (1970) geeft ook een overzicht van de zeldzame en typische soorten voor heischrale graslanden en vochtige heide die in het gebied waargenomen werden. Ze worden weergegeven in tabel 2-10. De beste ontwikkelde zones met heischraal grasland waren

• de berm van de taxibaan, kant Drongengoed • de zogenaamde Pedicularisweide op het einde van de startbaan • een gedeelte van de berm van de startbaan, kant Onderdaele

Tabel 2-10: Zeldzame en typische soorten van heischrale graslanden

Soort Opmerking

Tweenervige zegge

Bleke zegge

Geelgroene zegge

Liggende vleugeltjesbloem

Veendwergzegge Op één plaats waargenomen

Heidekartelblad

Ronde zonnedauw

Kleine zonnedauw Op één plaats waargenomen

Klein glidkruid

Zaagblad

Gegevens uit VLAVEDAT, de Vlaamse databank van vegetatie - opnames Op basis van de opnames die in de VLAVEDAT aanwezig worden de nog aanwezige heischrale vegetaties (verbond Nardo-Galion) in de bermen gerekend tot twee associaties (Zwaenepoel & Stieperaere, 2002):

• Associatie van Liggend walstro en Schapegras (Galio hercynici-Festucetum ovinae)

• Associatie van Liggende vleugeltjesbloem en Heidekartelblad (Gentiano pneumonanthes-Nardetum)


Gegevens uit de Vlaamse floradatabank De gegevens van de Floradatabank voor de kilometerhokken die overlappen met de perimeter van het militair domein van Ursel zijn opgevraagd. Hieronder worden de Rode lijstsoorten (2006) weergegeven met de periode waarin ze zijn waargenomen. Tabel 2-11: Rode lijstsoorten uit het Drongengoedbos

wetenschappelijke naam Nederlandse naam

1940

-194

9

1940

-197

1

1960

-196

9

1970

-197

9

1980

-198

9

1990

-199

9

2000

-200

7

achteruitgaand

Agrimonia eupatoria L. Gewone agrimonie X

Calluna vulgaris (L.) Hull Struikhei X X X X X

Centaurea cyanus L. Korenbloem X

Cynosurus cristatus L. Kamgras X X X

Danthonia decumbens (L.) DC. Tandjesgras X X X

Erica tetralix L. Gewone dophei X X X X

Genista anglica L. Stekelbrem X X X

Hieracium pilosella L. Muizenoor X X X

Melampyrum pratense L. Hengel X X X X

Myrica gale L. Wilde gagel X X

Nardus stricta L. Borstelgras X

Potentilla erecta (L.) Räuschel Tormentil X X X X X

Quercus petraea Lieblein Wintereik X

Salix repens L. Kruipwilg X

Solidago virgaurea L. Echte guldenroede X X X X X

Succisa pratensis Moench Blauwe knoop X X X X X

kwetsbaar

Briza media L. Bevertjes X

Dactylorhiza maculata (L.) Soó Gevlekte orchis X X

Drosera rotundifolia L. Ronde zonnedauw X X X X X

Pedicularis sylvatica L. Heidekartelblad X X X X X

Polygala serpyllifolia Hose Liggende vleugeltjesbloem X X X X

Polygala vulgaris L. Gewone vleugeltjesbloem X X

Rhinanthus minor L. Kleine ratelaar X

Stachys arvensis (L.) L. Akkerandoorn X

Teesdalia nudicaulis (L.) R. Brown Klein tasjeskruid X

Viola canina L. Hondsviooltje X X

zeldzaam

Agrimonia procera Wallr. Welriekende agrimonie X X

Carex binervis Smith Tweenervige zegge X X X X X

Orobanche rapum-genistae Thuill. Grote bremraap X

Ranunculus hederaceus L. Klimopwaterranonkel X

Vegetatiebeschrijving van de bosbestanden Naast bosbouwkundige opnames zijn in de verschillende bestanden ook één of meerdere vegetatiekundige opnames gemaakt. Deze vegetatieopnames zijn op


verschillende manieren verwerkt. Er is een onderscheid gemaakt tussen opnames in bos en opnames in open percelen. Vegetatie in bosbestanden Voor de vegetatieanalyse van de Braun-Blanquet-opnamen is gebruik gemaakt van het ‘Bos & Groen vegetatieanalysepakket Bosprog 3.41’ (Roelandt et al. 2008). Daarbij is vooreerst een typologie opgesteld met behulp van Twinspan, op basis van de kruidlaag (Twinspan for Windows version 2.3: Hill & Šmilauer 2005). Deze analyse heeft geleid tot 4 types (samen 28 opnamen); zie bijlage 3. Karakterisatie van deze types aan de hand van een synoptische tabel is te vinden in bijlage 4. Verdere identificatie van deze types gebeurt ten opzichte van de gewestelijke bosinventarisatie, waarbij zg. tropres-scores zijn gebruikt die rekening houden met de soortbedekkingen (TPab-scores). Per vegetatietype worden hierbij twee sterdiagrammen geproduceerd in overlay: één voor de kruidlaag alleen (TPab_K) en één voor boom-, struik- én kruidlaag (TPab_BSK). De sterdiagrammen zijn te vinden in bijlage 5. Een sterdiagram geeft de overeenkomst weer met elk van de 32 onderscheiden Vlaamse bostypes van de bosinventarisatie. Met behulp van een sterdiagram worden subjectieve toewijzingen aan één enkel bostype voorkomen: het is meestal zo dat een bestand gelijkenissen vertoont met meerdere bostypes. Hoe groter de gelijkenis met een bepaald bostype, hoe verder het betreffend sterpunt van het centrum ligt. Voor meer informatie wordt verwezen naar de bosinventarisatie (Waterinckx & Roelandt 2001) of Roelandt et al. (2008). In tabel 2-12 is de typologie van de bossen uitgewerkt. Dit is ruimtelijk weergegeven in figuur 2.12. De lokale typologie is gebeurd op basis van de synoptische tabel. De identificatie ten opzichte van de gewestelijke bostypes is gebeurd door identificatie ten opzichte van de gewestelijke bostypes (Roelandt et al., 2008). Tabel 2-12: Lokale typologie van de bosopnamen en identificatie volgens meest gelijkend gewestelijk bostype (volgens 2 tropres-scores) alsook volgens de Nederlandse syntaxonomie (‘Schaminée’).

De binaire code tussen haakjes geeft de plaats weer in de Twinspan-hiërarchie.

Vegetatie-

type

Lokale benaming

vegetatietype TPab_BSK TPab_K Schaminée

1 (*000)

Amerikaanse-eikenbos met

Struikhei. Pijpenstrootje en


Amerikaanse

vogelkers

Berken-Eikenbos Rododendron-bos

41AA03D: Kussentjesmos-Dennenbos;

subass. met Pijpestrootje

2 (*001)

Berken-Eikenbos met

Braam en Amerikaanse

vogelkers

Bosbesrijk

Berken-Eikenbos

typisch Berken-

Eikenbos

42AA03B: Bochtige smele-Beukenbos;

typische subass.

3 (*01)

Berken-Eikenbos met

Braam

typisch

Gierstgras-

Beukenbos

Adelaarsvarenrijk

Wintereiken-

Beukenbos


typische subass.

4 (*1)

Berken-Eikenbos met

Adelaarsvaren

Adelaarsvarenrijk

Wintereiken-

Beukenbos

Adelaarsvarenrijk

Wintereiken-

Beukenbos


typische subass.


In tabel 2-13 zijn de voor het beleid interessante plantensoorten weergegeven per type. Twee soorten van de Rode Lijst (van heischrale milieus) en 9 oudbosplanten komen voor in de bostypes.

Tabel 2-13: Beleidsrelevante plantensoorten van de bostypes

Type Status Nederlandse naam 1 2 3 4

Oud-bos plant Adelaarsvaren X X

Oud-bos plant Dalkruid X

Oud-bos plant Hazelaar X X

Oud-bos plant Hulst X

Oud-bos plant Mannetjesvaren X

Oud-bos plant Ruige veldbies X

Oud-bos plant Smalle stekelvaren X X

Oud-bos plant Wijfjesvaren X

Oud-bos plant Wilde kamperfoelie X X X X

Rode Lijst Achteruitgaand Pijpenstrootje X X X

Rode Lijst Achteruitgaand Struikhei X

Uit figuur 2.12 blijken de twee types Berken-Eikenbos met Braam (2 en 3) algemeen voor te komen. Het type 2 (met Amerikaanse vogelkers) is volledig geconcentreerd in de percelen 6 en 7. Het eerste type betreft slechts één opname (in bestand 6D). Het gaat om vegetatie met heischrale elementen onder bos. Tenslotte komt type 4 voor in het uiterste oosten (bestanden 3b, 3c, 5a). Adelaarsvaren is er kenmerkend en Dalkruid is er aangetroffen. Uit bijlage 4 blijkt voorts dat Beuk voorkomt in de boomlaag van de types 2, 3 en 4 (in toenemende volgorde), wat de verwantschap verklaart met Wintereiken-Beukenbos volgens de gewestelijke bostypologie. Het ecogram (illustratie 2-12) geeft weer dat de soortensamenstelling van alle types gelijkaardige vochtcondities weerspiegelt: mesofiel-hygroclien tot mesofiel (alle opnamen min of meer op één lijn). De types 2 en 3 zijn stikstofrijker en liggen daardoor meer rechts in het diagram (moder-humus) dan de types 1 en 4 (mor-humus). Illustratie 2-12: Het ecogram van de bostypes.


Vegetatie in open terrein Er zijn slechts 2 vegetatieopnamen (bijlage 6) in open terrein; het betreft kapvlakten in de bestanden 2a en 7b. Deze opnamen zijn gemaakt met behulp van de Tansleyschaal en terug te vinden in bijlage 6. De vegetatie van deze kapvlakten illustreert de potenties voor heischrale vegetatie. Vijf Rode Lijstsoorten zijn aangetroffen: Struikhei, Tormentil, Fraai hertshooi, Gaspeldoorn en Pijpenstrootje. De kruidlaag is soortenrijk en bevat ook andere heischrale elementen als Gewone brem, Pilzegge, Veelbloemige veldbies, Valse salie, … De struiklaag geeft aan dat deze kapvlakten opnieuw aan het verbossen zijn. Vergelijking met de Potentiële Natuurlijke Vegetatie (PNV) Voor Vlaanderen werd op basis van de bodemkaart een PNV-kaart opgemaakt (De Keersmaeker et al. 2001b), die weergeeft welk bostype het meest waarschijnlijk zal voorkomen op een bepaalde plaats. Gezien het ontbreken van bodemkaartgegevens binnen de beschouwde bestanden, ontbreken ook gegevens over de potentiële natuurlijke vegetatie. In de omgeving komen volgende PNV-types voor: natte variant van het arme en het typische Eiken-Beukenbos, Beukenbos, Eiken-Haagbeukenbos of rijke Eiken-Beukenbos, Elzen-Vogelkersbos. Met name het eerste PNV-type is in overeenstemming met de binnen de bestanden aangetroffen bostypes. Kartering van een aantal specifieke soorten van heides en heischrale graslanden In het kader van het opstellen van het beheerplan is een veldinventarisatie uitgevoerd met lokalisering van een aantal karakteristieke soorten van heischrale graslanden en heiden. Tabel 2-14 geeft weer om welke soorten het gaat. Op figuur 2.14 wordt weergegeven waar de kensoorten van heischrale vegetaties zijn waargenomen. Tabel 2-14: Gekarteerde soorten

Nederlandse naam Wetenschappelijke naam Rode Lijst

Addertong Ophioglossum vulgatum L. momenteel niet bedreigd

Blauwe zegge Carex panicea L. momenteel niet bedreigd

Bleeksporig bosviooltje Viola riviniana Reichenb. momenteel niet bedreigd

Bleke zegge Carex pallescens L. momenteel niet bedreigd

Bosaardbei Fragaria vesca L. momenteel niet bedreigd

Bosanemoon Anemone nemorosa L. momenteel niet bedreigd

Boszegge Carex sylvatica Huds. momenteel niet bedreigd

Egelboterbloem Ranunculus flammula L. momenteel niet bedreigd

Fraai hertshooi Hypericum pulchrum L. momenteel niet bedreigd

Geelgroene zegge Carex demissa Vahl ex Hartm. momenteel niet bedreigd

Grote keverorchis Listera ovata (L.) R. Brown momenteel niet bedreigd

Heidekartelblad Pedicularis sylvatica L. kwetsbaar

Kruipend zenegroen Ajuga reptans L. momenteel niet bedreigd

Liggende

vleugeltjesbloem Polygala serpyllifolia Hose kwetsbaar

Muizenoor Hieracium pilosella L. achteruitgaand

Oeverzegge Carex riparia Curt. momenteel niet bedreigd

Pilzegge Carex pilulifera L. momenteel niet bedreigd

Kleine Ratelaar Rhinanthus minor L. kwetsbaar


Nederlandse naam Wetenschappelijke naam Rode Lijst

Ronde zonnedauw Drosera rotundifolia L. kwetsbaar

Smalle weegbree Plantago lanceolata L. momenteel niet bedreigd

Tormentil Potentilla erecta (L.) Räuschel achteruitgaand

Zeegroene zegge Carex flacca Schreb. momenteel niet bedreigd

2.3.5 Actuele natuurtypes

De actuele natuurtypes binnen de bosbestanden zicht weergegeven op figuur 2.12 en worden besproken in 2.3.3. In de bermen van het vliegveld en de middenstrook zijn geen vegetatieopnames gemaakt en deze zones zijn dan ook niet zichtbaar op figuur 2.12. Voor deze zones worden de natuurtypes bepaald aan de hand van de Biologische Waarderingskaart. Gezien de ingrijpende beheermaatregelen die momenteel plaatsvinden is de BWK niet meer up-to-date voor de middenstrook van het vliegveld. De BWK-kartering is gebeurd in 2001. Figuur 2.9 geeft de waardering weer en figuur 2.10 de typologie. De typologie is gebaseerd op de hoofdcode van de BWK. De bermen van het vliegveld zijn apart gekarteerd als ‘soortenrijk permanent cultuurgrasland met relicten’. Als tweede en derde code wordt respectievelijk “struisgrasvegetatie op zure bodem” en “onbemest, vochtig pijpenstrootjesgrasland” meegegeven. Het westelijk uiteinde van het vliegveld wordt omschreven als “vochtig pijpenstrootjesgrasland” en “mesofiel hooiland”. Uit de BWK kunnen de bermen dus niet nauwkeurig vegetatiekundig beschreven worden. Uit veldwaarnemingen weten we echter dat de meest waardevolle relicten van heischraal grasland met Vleugeltjesbloem, Heidekartelblad… zich bevinden aan het westelijk uiteinde van de landingsbanen (zie figuur 2.14). Dat zijn ook de zones die in het verleden nauwelijks bemest zijn. De overige bermen zijn eerder soortenarme (witbol)graslanden. Besluit De grote oppervlaktes heischraal grasland die ontstonden bij de aanleg van het vliegveld zijn nu grotendeels vernietigd door dumping van drijfmest. Alleen enkele kleine heischrale graslandstukjes met restpopulaties van schraalland- en heidesoorten aan het westelijk uiteinde van de landingsbanen blijven over. Fragmenten van vochtige en natte heide komen nog voor in de middenstrook tussen de landingsbanen. Soorten zoals Tweenervige zegge en Gaspeldoorn zijn typisch voor heide met Atlantische invloeden in de Vlaamse veldzone van West- en Oost-Vlaanderen. Gezien de Atlantische invloeden verschillen de lokale natuurtypen van die in het Kempens district en hebben ze daardoor een unieke status in Vlaanderen. Ze behoren tot een bijzonder overgangstype tussen de Noord-Atlantische heide van de Kempen en de Atlantische heide van Zuidwest-Engeland en Bretagne, de zogenaamde intermediaire Atlantische heide (De Beelde 2002, 2003). Deze heide heeft een meer grazig karakter dan in de Noord-Atlantische zone. In de plaats van uniforme dwergstruikformaties bepalen hier zegges, grassen en kruiden meer de vegetatie. De heide krijgt hierdoor het karakter van een heischraal grasland. Dergelijke heiden komen in Vlaanderen enkel voor in de vroegere veldzones van de Vlaamse zandstreek. Dit heideareaal is in de voorbije eeuwen sterk ingekrompen en gefragmenteerd. In Oost- en West–Vlaanderen


worden dergelijke heiderestanten nog teruggevonden in het militair domein van Houthulst, het boscomplex van Vloethemveld, de bossen ten zuiden van Brugge, het Bulskampveld (Aanwijsputten, Gulke putten), het Drongengoed en enkele gebieden op de zandrug van Maldegem – Stekene. Vele typische plantensoorten van heide vinden enkel nog in deze gebieden een geschikt habitat. Maar ook insecten zoals de Aardbeivlinder en het Groentje vinden hun laatste vliegplaatsen in deze heiderelicten. In de bosbestanden is het Berken – Eikenbos het meest voorkomende type. De vegetatie van enkele kapvlakten illustreert de potenties voor heischrale vegetatie bij het creëren van open plekken in het bos.

2.3.6 Paddestoelen

Tabel 2-15 geeft weer welke paddestoelensoorten zijn waargenomen op het militair domein van Ursel in 2001. De ecologische meest waardevolle soorten bevinden zich in de groep van de wasplaten. De meeste wasplaten zijn indicatorsoorten voor voedselarme graslanden. Ze bevinden zich hoofdzakelijk langsheen de startbanen in de eerste meter naast de betonbanen. Die plekken zijn veel minder bemest in het verleden. De belangrijkste beheermaatregelen in functie van wasplaten is het blijvend verschralen van de vegetatie. Tabel 2-15: Waargenomen paddestoelen op het militair domein van Ursel in 2001 (E. Vanaelst)

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Uurhokfrequentieklasse

Clavaria fragilis Holmsk.: Fr. Wormvormige knotszwam vrij zeldzaam

Clavulinopsis helvola (Pers.: Fr.) Corner Gele knotszwam matig algemeen

Entoloma conferendum (Britzelm.) Noordel. Sterspoorsatijnzwam algemeen

Entoloma rhodopolium f. nidorosum (Fr.) Noordel. Stinksatijnzwam algemeen

Entoloma serrulatum (Fr.: Fr.) Hesler Zwartsneesatijnzwam matig algemeen

Hydnum repandum L.: Fr. Gele stekelzwam matig algemeen

Hygrocybe psittacina (Schaeff.: Fr.) P.Kumm. Papegaaizwammetje matig algemeen

Hygrocybe pratensis (Pers.: Fr.) Murrill Gewone weidewasplaat vrij zeldzaam

Hygrocybe laeta (Pers.: Fr.) P.Kumm. Slijmwasplaat zeldzaam

Hygrocybe insipida (J.E.Lange) M.Moser Kabouterwasplaat vrij zeldzaam

Hygrocybe conica (Schaeff.: Fr.) P.Kumm. Zwartwordende wasplaat vrij algemeen

Hygrocybe virginea (Wulfen: Fr.) P.D.Orton & Gewoon sneeuwzwammetje algemeen

Hygrocybe glutinipes (J.E.Lange) R. Haller Kleverige wasplaat zeldzaam

Mycena olivaceomarginata (Massee) Massee Bruinsnedemycena algemeen

Mycena leptocephala (Pers.: Fr.) Gillet Stinkmycena algemeen

Mycena filopes ss. Kühner. ss. Kühner & Drraadsteelmycena algemeen

Mycena flavoalba (Fr.) Quél. Bleekgele mycena vrij algemeen

Psilocybe semilanceata (Fr.) P.Kumm. Puntig kaalkopje vrij algemeen

2.3.7 Fauna

Dagvlinders Tabel 2-16 geeft een overzicht van de waargenomen dagvlindersoorten in 2007 in de UTM-hokken die overlappen met de perimeter van het beheerplan. Vier Rode lijst soorten hebben één of meerdere populaties in het Drongengoedbos: Aardbeivlinder. Bruine Eikenpage. Bruin blauwtje en Kleine Ijsvogelvlinder


Tabel 2-16: Waargenomen vlindersoorten in het Drongengoedbos

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Rode Lijst

Pyrgus malvae Aardbeivlinder Bedreigd

Limenitis camilla Kleine ijsvogelvlinder Kwetsbaar

Satyrium ilicis Bruine eikepage (Maldegemveld) Kwetsbaar

Aricia agestis Bruin blauwtje Kwetsbaar

Pararge aegeria Bont zandoogje Momenteel niet bedreigd

Aglais urticae Kleine vos Momenteel niet bedreigd

Anthocharis cardamines Oranjetipje Momenteel niet bedreigd

Araschnia levana Landkaartje Momenteel niet bedreigd

Celastrina argiolus Boomblauwtje Momenteel niet bedreigd

Gonepteryx rhamni Citroenvlinder Momenteel niet bedreigd

Inachis io Dagpauwoog Momenteel niet bedreigd

Lycaena phlaeas Kleine vuurvlinder Momenteel niet bedreigd

Maniola jurtina Bruin zandoogje Momenteel niet bedreigd

Neozephyrus quercus Eikepage Momenteel niet bedreigd

Ochlodes venata Groot dikkopje Momenteel niet bedreigd

Pieris brassicae Groot koolwitje Momenteel niet bedreigd

Pieris napi Klein geaderd witje Momenteel niet bedreigd

Pieris rapae Klein koolwitje Momenteel niet bedreigd

Polygonia c-album Gehakkelde aurelia Momenteel niet bedreigd

Polyommatus icarus Icarusblauwtje Momenteel niet bedreigd

Pyronia tithonus Oranje zandoogje Momenteel niet bedreigd

Thymelicus lineola Zwartsprietdikkopje Momenteel niet bedreigd

Vanessa atalanta Atalanta Niet opgenomen

Vanessa cardui Distelvlinder Niet opgenomen

Gegevens veldinventarisatie - 2008 In 2008 zijn aan de hand van telroutes (zie figuur 2.13) vlinders geïnventariseerd op het militair domein van Ursel door Maarten Jacobs. Deze routes zijn gelopen op 5 verschillende data. Tabel 2-17 geeft het maximaal aantal individuen weer per soort voor iedere route. Er werden 7 routes gelopen. 2008 was een uitzonderlijk slecht jaar voor dagvlinders en er waren ook weinig periodes met mooi stabiel weer. In totaal werden 20 soorten waargenomen waaronder drie Rode lijstsoorten, namelijk Bruin blauwtje (kwetsbaar), Aardbeivinder (bedreigd) en Kleine ijsvogelvlinder (kwetsbaar). In bijlage 7 wordt de volledige tabel weergegeven. Buiten de routes werden ook nog één Zwartsprietdikkopje en één Eikenpage op het einde van de taxibaan waargenomen. Op 12 mei werden er ook enkele tientallen eitjes van Oranjetipje waargenomen op uitgebloeide Pinksterbloemen in de bermen langsheen de taxibaan. Opmerkelijk is de afwezigheid van Hooibeestje. Waarschijnlijk zijn de bermen niet schraal genoeg voor deze soort. Tabel 2-17: Maximaal waargenomen individuen per dag/per telroute

route

Wetenschappelijke

naam Nederlandse naam 1 2 3 4 5 6 7 Totaal RL-status

1 Pyrgus malvae Aardbeivlinder 5 5 Bedreigd


2 Vanessa atalanta Atalanta 1 1 Momenteel nt bedreigd

3 Pararge aegeria Bont zandoogje 1 4 5 Momenteel nt bedreigd

4 Celastrina argiolus Boomblauwtje 1 4 5 Momenteel nt bedreigd

5 Aricia agestis Bruin blauwtje 1 1 Kwetsbaar

6 Maniola jurtina Bruin zandoogje 450 294 84 18 342 78 143 1409 Momenteel nt bedreigd

7 Inachis io Dagpauwoog 2 2 Momenteel nt bedreigd

8 Vanessa cardui Distelvlinder 1 1 Momenteel nt bedreigd

9

Neozephyrus

quercus Eikepage 4 4

Momenteel nt bedreigd

10 Ochlodes venata Groot dikkopje 4 1 1 4 1 9 15 35 Momenteel nt bedreigd

11 Pieris brassicae Groot koolwitje 3 1 2 7 13 Momenteel nt bedreigd

12 Polyommatus icarus Icarusblauwtje 3 35 2 1 41 Momenteel nt bedreigd

13 Pieris napi Klein geaderd witje 1 2 1 1 17 22 Momenteel nt bedreigd

14 Pieris rapae Klein koolwitje 2 2 4 Momenteel nt bedreigd

15 Limenitis camilla

Kleine

ijsvogelvlinder 1 1 12 14 Kwetsbaar

16 Lycaena phlaeas Kleine vuurvlinder 1 1 2 4 Momenteel nt bedreigd

17 Araschnia levana Landkaartje 1 20 21 Momenteel nt bedreigd

18 Pyronia tithonus Oranje zandoogje 11 1 3 3 3 52 73 Momenteel nt bedreigd

19

Anthocharis

cardamines Oranjetipje 1 1 2

Momenteel nt bedreigd

20 Thymelicus lineola Zwartsprietdikkopje 5 5 Momenteel nt bedreigd

Eindtotaal 481 333 99 24 351 94 285 1667

Aantal soorten 13 6 8 4 6 6 13

Vier soorten dagvlinders die zeldzaam tot bedreigd zijn in Vlaanderen worden hier meer in detail besproken. Aardbeivlinder Aardbeivlinder leeft op droge en vochtige, heischrale graslanden of heiden met een afwisseling van korte en hogere, kruidenrijke vegetatie, liefst in de beschutting van bomen of struiken. Tormentil is de voornaamste waardplant, maar ook andere Ganzeriksoorten, Wateraardbei, Dauwbraam, Bosaardbei en Gewone agrimonie kunnen als waardplant fungeren. Het vlindertje kan op kleine terreintjes jarenlang in geringe aantallen standhouden (Bink 1992). Het is momenteel een zeer zeldzame soort met nog slechts vier resterende populaties in Vlaanderen: het militair domein van Houthulst, de Gulke Putten te Wingene, het Drongengoedbos in Knesselare en het Stamprooierbroek in Molenbeersel. Gedurende de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw, toen de bermen van het vliegveld zwaar bemest werden verdween de Aardbeivlinder van een toenemend aantal vliegplaatsen. Toen in 1998 voor het laatst werd bemest, kwam de vlinder nog slechts voor in twee gebiedjes (van de Kerckhove, 2002). Voorheen waren op de niet –bemeste heischrale bermen 6 vliegplaatsen aanwezig en was er één vliegplaats aanwezig langs de Drongengoedweg (zie tabel 2-13).


Illustratie 2-13: De voormalige vindplaatsen van de Aardbeivlinder in het Drongengoed (Maes, 2003)

Tabel 2-18: Hoogste aantal getelde Aardbeivlinders dat tijdens één telling is waargenomen in de periode 1990 -2007

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

Terrein A 10 3 5 1 12 33 16 11 2 2 1

Terrein B 36 6 1 9 4 4

Totaal aantal

Waarneming

en

34 137 204 80 5 17 7 9 0 11 4 15 9

Tabel 2-18 geeft de aantalsevoluties weer van de soort in de periode 1990-2002. In de periode 1995 – 2002 werd er intensiever geteld dan in voorgaande jaren. De hoge aantalen in 1996 en 1997 zijn te wijten aan het droge weer tijdens de vliegtijd en het rupsstadium. De waargenomen individuen in de Drongengoedweg zijn waarschijnlijk zwervers. Vanaf 1997 volgden een aantal jaren met een natte herfst en winter. Samen met de verruiging van beide terreintjes zorgde dit voor verdere achteruitgang van de soort in die periode. Tot 1999 werden de bermen rond het vliegveld twee maal per jaar gemaaid. Daarna werd enkel nog in september gemaaid om de rupsen van Aardbeivlinder de kans te geven zich te ontwikkelen. Dit leidde echter tot verruiging van de twee overgebleven vliegterreintjes met achteruitgang van de waardplant Tormentil. Gefaseerd maaien van de terreintjes in juni in combinatie met niet te laag maaien moet betere omstandigheden creëren voor de Aardbeivlinder. In 2008 is Aardbeivlinder nog in één gebiedje aan het westeinde van de noordelijke landingbaan waargenomen. In het Drongengoed worden Tormentil, Kruipganzerik, Heidekartelblad, Liggende Vleugeltjesbloem, Witte klaver en Scherpe boterbloem als nectarplant gebruikt. Tormentil en Kruipganzerik worden als waardplanten gebruikt. Eiafzet gebeurt enkel


waar de waardplanten deel uitmaken van een lage begroeiing (zelden hoger dan 20cm) en vaak zijn er tussen de waardplanten kale plekjes aanwezig. Van doorslaggevend belang is het drogere en warme microklimaat van lagere vegetaties. De vliegtijd begint eind mei en duur maximaal tot de derde week van juni. Groentje Groentje (Callophrys rubi) is een karakteristieke soort van droge en vochtige heidebiotopen heischraal grasland waar Gewone dophei, Gewone brem, Blauwe bosbes, Struikhei, Sporkehout en Gaspeldoorn als waardplanten fungeren voor de rupsen. De soort komt nog frequent voor in Antwerpse en Limburgse terreinen, maar is zo goed als verdwenen in Oost-Vlaanderen en Vlaams Brabant. In West-Vlaanderen houden relictpopulaties stand in Groenhove te Torhout, Vloethemveld te Zedelgem, Zevenkerke te Sint-Andries en de Gulke Putten te Wingene. Vergrassing van de heide en een grootschalig heidebeheer vormen de voornaamste bedreigingen in Vlaanderen (INBO, 2008). Als beheersvorm kan op de heide best extensieve begrazing toegepast worden, maar waar dat niet mogelijk is, kunnen dopheiveldjes best kleinschalig en gefaseerd, maar niet jaarlijks gemaaid worden. Het laten staan van bomen en struiken op de heide is een bijkomende voorwaarde voor het Groentje omdat van daaruit territoria verdedigd worden. Indien nieuwe heidegebieden voor het Groentje gecreëerd worden, moet dit gebeuren op niet te grote afstand van een bestaande populatie, omdat de soort niet al te mobiel is (tot 400 meter is bekend). Vanaf 2003 is de soort niet meer waargenomen in het Drongengoedbos en mag de populatie als uitgestorven beschouwd worden (tabel 2-19). Tabel 2-19: Totaal aantal waarneming in de periode 1995 – 2007 van Groentje in het Drongengoedbos (Bruggeman et al., 2008)

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Totaal aantal

waarnemingen

20 43 54 12 2 14 3 3 0 0 0 0 0

Kleine Ijsvogelvlinder De Kleine ijsvogelvlinder leeft in vrij open bossen en aan bosranden met Wilde kamperfoelie waar schaduw en zon elkaar pleksgewijs afwisselen. De vlinder vliegt in één generatie per jaar van midden juni tot midden augustus (met een piek in de maand juli). De voornaamste reden voor de achteruitgang van de Kleine ijsvogelvlinder is het veranderde bosbeheer waardoor open plekken in de bossen en mantel- en zoomvegetaties aan de bosranden verdwijnen. Een geschikt natuurbeheer voor de Kleine ijsvogelvlinder moet zorgen voor gevarieerde bosranden en een afwisseling van licht en schaduw in loofbossen met een voldoende grote oppervlakte. Dit kan het beste gebeuren door het kleinschalig kappen van bomen, door het verbreden van de bospaden zodat er meer licht in het bos binnendringt en door het gefaseerd maaien van de bosranden waardoor er altijd voldoende nectar aanwezig is. Zoals uit tabel 2-21 blijkt komt er een populatie voor van Kleine Ijsvogelvlinder in de het Drongengoed. De soort wordt vooral waargenomen langs de Drongengoedweg (Bruggeman et al., 2008).


Tabel 2-20: Totaal aantal waarneming in de periode 1995 – 2007 van Kleine ijsvogelvlinder in het Drongengoedbos

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Totaal aantal

waarnemingen

49 167 50 14 9 6 12 33 45 12 99 52 13

Bruine eikenpage Tabel 2-21: Totaal aantal waarneming in de periode 1995 – 2007 van Bruine eikenpage in het Drongengoedbos

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Totaal aantal

waarnemingen

0 62 30 0 0 5 0 0 0 0 0 0 2

De Bruine eikenpage is vooral te vinden aan bosranden of in struwelen met eiken op voedselarme zandbodem waar eveneens vrij veel nectar te vinden is (vaak braamstruwelen). De vlinder vliegt in één generatie per jaar van midden juni tot begin augustus (met een piek in de maand juli). De voornaamste oorzaak voor de achteruitgang van de Bruine eikenpage is het veranderde bosbeheer waardoor zoomvegetaties met kleinere eiken verdwijnen en het nectaraanbod te klein wordt. Een geschikt natuurbeheer voor de Bruine eikenpage moet zorgen voor verjonging van eiken (opslag van jonge eiken in eikenhakhoutbossen) en het behouden of creëren van mantel- en zoomvegetaties aan de bosranden met voldoende nectarbronnen (o.a. braamstruiken) door de bosrand slechts af en toe te maaien. Dagactieve nachtvlinders Vier soorten dagactieve nachtvlinders werden waargenomen. De Vijfvlek-sint-jansvlinder kan waargenomen worden van eind mei tot eind juli. In Nederland komt de soort lokaal nog vrij algemeen voor in Zeeuws-Vlaanderen. In de rest van Nederland is de soort een ongewone verschijning. In Vlaanderen is de soorten zeldzaam en lokaal met recente waarnemingen enkel uit Oost- en West-Vlaanderen. Ze is vrijwel zeker sterk afgenomen. De Vijfvlek-sintjansvlinder leeft vooral op droge (kalkrijke) graslanden en leeft hier op Gewone rolklaver. Mi-vlinder en Bruine daguil zijn beiden soorten van droge, schralere bloemrijke (kalk)graslanden en heiden. Beide soorten komen nog verspreid voor in Vlaanderen en Nederland. Tabel 2-22: Maximaal waargenomen individuen van dagactieve nachtvlinders per dag/per telroute

route

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam 1 2 3 5 6 7 Totaal

Euclidia glyphica Bruine daguil 2 4 1 7

Autographa gamma Gamma-uil 1 1 2

Callistege mi Mi-vlinder 1 1 1 3

Zygaena trifolii Vijfvlek-sint-jansvlinder 1 3 1 55 60

Eindtotaal 4 7 4 1 1 55 72


Sprinkhanen Dezelfde telroutes als bij de vlinders werden gebruikt om sprinkhanen te inventariseren in 2008. Bijlage 7 geeft het maximaal aantal waargenomen soorten per route. Sprinkhanen werden vooral langsheen de routes geïnventariseerd. De meeste soorten zijn best auditief te inventariseren. Voor Boomsprinkhaan en Struiksprinkhaan werd specifiek gezocht door op laaghangende takken te kloppen. Er werden 10 soorten sprinkhanen (tabel 2-23) waargenomen waaronder twee Rode lijstsoorten. De Greppelsprinkhaan is opgenomen in de categorie kwetsbaar en de Gouden sprinkhaan in de categorie zeldzaam. De Gouden sprinkhaan lijkt zich de laatste jaren wel uit te breiden in Vlaanderen. Een volledige tabel met een overzicht van alle individuele waarnemingen is terug te vinden in bijlage 7. Tabel 2-23: Waargenomen sprinkhanen in 2008

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Rode lijstcategorie

Metrioptera roeselii Greppelsprinkhaan Kwetsbaar

Chrysochraon dispar Gouden sprinkhaan Zeldzaam

Meconema thalassinum Boomsprinkhaan Momenteel niet bedreigd

Tettigonia viridissima Grote groene sabelsprinkhaan Momenteel niet bedreigd

Conocephalus discolor Zuidelijk spitskopje Momenteel niet bedreigd

Tetrix undulata Gewoon doorntje Momenteel niet bedreigd

Tetrix subulata Zeggedoorntje Momenteel niet bedreigd

Chorthippus parallelus Krasser Momenteel niet bedreigd

Chorthippus brunneus Bruine sprinkhaan Momenteel niet bedreigd

Chorthippus biguttulus Ratelaar Momenteel niet bedreigd

Libellen Daar binnen de perimeter van het beheerplan slechts weinig geschikte biotopen voor libellen geschikt zijn, is de lijst met waargenomen soorten beperkt tot enkele algemene soorten (tabel 2-24). De gegevens zijn afkomstig uit de gegevensdatabank van de Vlaamse libellenvereniging Gomphus. Tabel 2-24 Waargenomen libellen in het Drongengoed (Gomphus)

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Rode lijst categorie Toponiem UTM1long

Pyrrhosoma nymphula Vuurjuffer Momenteel niet

bedreigd

Drongengoed

heideveld

ES3366

Orthetrum cancellatum Gewone oeverlibel Momenteel niet

bedreigd

Drongengoed

heideveld

ES3366

Ischnura elegans Lantaarntje Momenteel niet

bedreigd

Drongengoed ES3365

Coenagrion puella Azuurwaterjuffer Momenteel niet

bedreigd

Drongengoed ES3366

Tijdens de veldinventarisatie in de zomer van 2008 is ook het voorkomen van libellen in het militair domein van Ursel onderzocht langs de telroutes. Adulte libellen werden waargenomen langsheen de routes en de volwassen larven die gevangen werden in de poel tijdens de watermacrofauna-bemonstering werden op naam gebracht.


Tabel 2-25: Waargenomen libellen tijdens de zomer van 2008

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam datum aantal route

Coenagrion puella Azuurwaterjuffer 22/05/2008 15 m + 4 paren 4

Coenagrion puella Azuurwaterjuffer 22/05/2008 25tal m + 3 paren 6

Coenagrion puella Azuurwaterjuffer 17/06/2008 10tal m + 8 paren 4

Coenagrion puella Azuurwaterjuffer 17/06/2008 1 m + 1 paar 6

Aeschna cyanea Blauwe glazenmaker 23/05/2008 1 larve 1

Orthetrum cancellatum Gewone oeverlibel 17/06/2008 1 1

Anax imperator Grote keizerlibel 17/06/2008 1 vr 1

Anax imperator Grote keizerlibel 17/06/2008 1 m 4

Anax imperator Grote keizerlibel 17/06/2008 1 7



Aeshna mixta Paardenbijter 30/07/2008 5 1

Libellula depressa Platbuik 12/05/2008 1 vr 5

Libellula depressa Platbuik 22/05/2008 1 m 6

Sympetrum vulgatum Steenrode heidelibel 30/07/2008 1 1

Libellula quadrimaculata Viervlek 22/05/2008 1 4

Libellula quadrimaculata Viervlek 17/06/2008 2 4

Pyrrhosoma nymphula Vuurjuffer 22/05/2008 2 4

Pyrrhosoma nymphula Vuurjuffer 22/05/2008 10 m + 2 paren 6

Pyrrhosoma nymphula Vuurjuffer 17/06/2008 1 6

Pyrrhosoma nymphula Vuurjuffer 18/09/2008 6 larven 6

Omdat er maar één permanente (kleine) waterpartij is, is de libellenfauna erg beperkt. Er werden maar negen soorten waargenomen. Het zijn allemaal algemene soorten die de status “Momenteel niet bedreigd” hebben op de Vlaamse Rode lijst. Van drie soorten kon vastgesteld worden dat zij zich voortplanten in het gebied. Van Azuurwaterjuffer (Coenagrion puella) en Vuurjuffer (Pyrrhosoma nymphula) zijn copulerende en eiafzettende paren waargenomen. Van Vuurjuffer werden tevens zes volwassen larven gevonden in de poel. De enige waarneming van Blauwe glazenmaker (Aeschna cyanea) is deze van een volwassen larve uit de poel. Watermacrofauna In de poel werden waterkevers. oppervlakte- en waterwantsen bemonsterd. Op 11 mei 2008 werden de bijvangsten uit de amfibieënfuiken verzameld. Op 23 mei 2008 en 18 september 2008 werden de verschillende microhabitats met een stevig en kleinmazig net bemonsterd. In totaal werden 260 waterkevers gevangen waarvan 133 exemplaren tot op soortniveau gedetermineerd werden. 127 exemplaren uit het geslacht Hydroporus werden niet tot op soortniveau bepaald. Er werden 11 soorten waterkevers gevonden. Het betrof allemaal zeer algemene, algemene en vrij algemene soorten. De meeste soorten zijn vrij eurytoop en vooral gebonden aan kleinere stilstaande of zwak stromende wateren. Er werden bijzonder weinig soorten (4) en aantallen (7 exemplaren) oppervlakte- en waterwantsen aangetroffen. Het betrof allemaal algemene soorten die momenteel niet bedreigd zijn.


In bijlage 7 zijn de waarnemingen opgenomen. Overige entomofauna Tijdens de veldcampagne in kader van het beheerplan werden ook toevallige waarnemingen genoteerd. Ze zijn terug te vinden in tabel 2-26. Tabel 2-26: Toevallige waarnemingen entomofauna

(Status bijen volgens de Nederlandse Rode lijst)

Nederlandse naam Wetenschappelijke naam Datum aantal opmerking status

Bijen

Berijpte geurgroefbij Lasioglossum albipes 11/05/2008 1 vr MnB

Geelstaartklaverzandbij Andrena wilkella 17/06/2008 2 m + vr Kwetsbaar

Gewone dubbeltand Nomada ruficornis 11/05/2008 1 vr MnB

Gewone wespbij Nomada flava 11/05/2008 1 vr MnB

Parkbronsgroefbij Halictus tumulorum 11/05/2008 1 vr MnB

Smalbandwespbij Nomada goodeniana 11/05/2008 1 vr Kwetsbaar

Tuinmaskerbij Hylaeus hyalinatus 17/06/2008 1 m MnB

Variabele wespbij Nomada zonata 11/05/2008 2 vr Gevoelig

Witkopdwergzandbij Andrena subopaca 11/05/2008 1 vr MnB

Witkopdwergzandbij Andrena subopaca 17/06/2008 2 vr MnB

Witkopdwergzandbij Andrena subopaca 17/06/2008 1 m MnB

Boktorren

Kleine wespenboktor Clytus arietis 12/05/2008 1

Muskusboktor Aromia moschata 30/07/2008 1

Dazen

Langsprietdaas Heptatoma pellucens 30/07/2008 1

Lieveheersbeestjes

11-stippelig

lieveheersbeestje Coccinella 11-punctata 30/07/2008 1

Drie van de negen toevallig waargenomen soorten solitaire bijen komen voor op de Nederlandse Rode lijst! Gezien de grote oppervlaktes bloemrijke graslanden zou een uitgebreide studie naar het voorkomen van solitaire bijen en hun behoud binnen het studiegebied erg interessant en wenselijk zijn. Avifauna Onder de avifauna moet een onderscheid gemaakt worden tussen broedvogels, doortrekkers en overwinteraars. Vooral de broedvogels zijn van belang omdat ze een indicator zijn voor de kwaliteit van het gebied. Vogels reageren zeer sterk op structuurvariatie. Hoe structuurrijker, d.w.z. hoe meer afwisseling in lage, middelhoge en hoge begroeiingen, hoe meer soorten zich in een gebied vestigen. Gedurende de periode 1990 – 2007 werden broedvogels een aantal maal intensief geïnventariseerd (gegevens afkomstig van Pauwels J.) in het gebied tussen de twee landingsbanen. In die periode werden 6 soorten waargenomen die momenteel op de Rode lijst staan. Zomertortel, Wielewaal en Gekraagde roodstaart werden in 2006 en 2007 niet meer waargenomen.


In 1990 werden 32 soorten geteld met een totaal van 108 territoria tegenover 30 soorten en 96 territoria in 2007. 19 soorten gingen er tussen 1990 en 2007 op achteruit of verdwenen als broedvogel en 12 soorten stegen in aantal of waren nieuw. In tabel 2-28 worden de toevallige waarnemingen tijdens de veldcampagne van 2008 weergegeven. Tabel 2-27: Lijst van waargenomen broedvogels

Soort 1990 1991 1992 1999 2006 2007

Achteruitgaand

Koekoek 3 2 2 1 1 1

Bedreigd

Boompieper 4 3 3 2 2 2

Zomertortel 3 1 2

Wielewaal 1

Kwetsbaar

Matkop 3 2 2 2 2 1

Gekraagde roodstaart 1 1

Momenteel niet bedreigd

Winterkoning 12 9 10 11 10 9

Zwartkop 9 10 5 8 8 9

Tjiftjaf 8 5 13 10 7 8

Fitis 8 6 8 8 7 3

Houtduif 7 4 4 6 6 6

Roodborst 6 4 6 7 11 11

Tuinfluiter 5 5 5 2 2 5

Boomkruiper 4 2 2 2 3 2

Ransuil 3 1 1

Gaai 3 2 2 2 2 2

Merel 3 3 6 3 3 3

Zanglijster 3 1 2 2 2 1

Vink 3 4 4 3 3 3

Grote bonte specht 2 2 2 2 2 1

Heggenmus 2 3 3 2 4 2

Koolmees 2 3 3 6 7 6

Grasmus 2 1 1 1

Fluiter 2

Goudhaan 2 1

Holenduif 1 2 2 3 1 1

Kauw 1 1 5 9 8

Torenvalk 1

Groene specht 1 1 1 1 1

Pimpelmees 1 1 2 2 2 3

Zwarte mees 1 1 1 1 3 1

Grote lijster 1 1 1

Zwarte kraai 1 1 1 2 1

Braamsluiper 1

Wilde eend 1 1 1

Boomklever 2 1


Soort 1990 1991 1992 1999 2006 2007

Kuifmees 1 1

Staartmees 1

Spreeuw 1

Buizerd 1 1

Bosuil 1 1

Niet inheemse broedvogel

Fazant 1 2 2

Tabel 2-28: Toevallige waarnemingen

Soort Datum Aantal Opmerking

Boompieper 10/05/2008 2 zangposten

Boomvalk 10/05/2008 1

Kruisbek 30/07/2008 9 overvliegend

Amfibieën en reptielen In de poel die gelegen is tussen de twee startbanen werden in 2007 Alpenwatersalamander, Vinpootsalamander en Kleine watersalamander gevangen. In deze poel werden op 10 mei 2008 drie fuiken (figuur 2.13: nummer 1-3) geplaatst. In een ondiepe gracht aansluitend op een plas-dras zone werd een vierde fuik (figuur 2.13: nummer 4) geplaatst. Op 12 mei 2008 werd in de fuiken 1-3 vijf vrouwtjes Alpenwatersalamander gevangen. In fuik 4 werden geen salamanders waargenomen. Op 22 mei 2008 werd de poel met een net bemonsterd voor BBI-bepaling. Opmerkelijk was de vangst van vijf vrouwtjes en twee mannetjes Vinpootsalamander, één vrouwtje en één mannetje Kleine watersalamander en één vrouwtje Alpenwatersalamander. Vinpootsalamander valt onder de categorie zeldzaam van de Rode lijst. Fuiken zijn de beste manier om salamanders te inventariseren maar de steile oevers en de diepte maakte het erg moeilijk om de fuiken op een goede plaats uit te zetten. Dit is waarschijnlijk de oorzaak dat er geen Vinpootsalamanders en Kleine watersalamanders in de fuiken werden gevangen. Op vier plaatsen is Levendbarende hagedis waargenomen (figuur 2.14). Op drie data werden in totaal 6 Levendbarende hagedissen waargenomen met een maximum van 3 exemplaren op 12 mei 2008. Vleermuizen Tabel 2-29 geeft de telresultaten weer van gebouwtjes en constructies binnen het militair domein (gegevens van J. Nicaise). Hoewel de gebouwtjes niet optimaal ingericht zijn voor vleermuizen worden er toch iedere winter verschillende individuen waargenomen. Opmerkelijk is de éénmalige waarneming van Mopsvleermuis in de winter van 2000-2001.


Tabel 2-29: Vleermuistellingen

loca

tie

win

ter

Baa

rd(B

rand

t)vl

eerm

uis

Fran

jest

aart

Gro

otoo

rvle

erm

uis

Mop

svle

erm

uis

Wat

ervl

eerm

uis

Drongengoed tunnel 2000-2001 7 3 1 3

Drongengoed: gebouw 2 2000-2001 1



Drongengoed: gebouw 5 2000-2001 3 3

Buis 1 2001-2002 11

Buis 2 2001-2002 9 3

Drongengoed tunnel 2001-2002 6 1

Drongengoed/oude elektriciteitscabine 2001-2002 1




Buis 1 2002-2003 4 1

Buis 2 2002-2003 1 1

Buis 3 2002-2003 5




Drongengoed: gebouw 3 2002-2003 9 1 1



Buis 1 2003-2004 1 1

Buis 2 2003-2004 1 1

Buis 3 2003-2004 1






Buis 1 2004-2005 1 1

Buis 2 2004-2005 1 1

Buis 3 2004-2005 1








loca

tie

win

ter

Baa

rd(B

rand

t)vl

eerm

uis

Fran

jest

aart

Gro

otoo

rvle

erm

uis

Mop

svle

erm

uis

Wat

ervl

eerm

uis

Buis 1 2005-2006 1 1

Buis 2 2005-2006 1 1

Buis 3 2005-2006 1







2.4 Overzicht van het militair gebruik en gebruik door derden

2.4.1 Militair gebruik

Het militair domein van Ursel wordt voornamelijk gebruikt voor oefeningen. Illustratie 2-14 geeft de mogelijke gebruiken en zones weer waar verschillende activiteiten al dan niet plaats kunnen of mogen vinden weer. Illustratie 2-14: Zones met militair gebruik in het militair domein van Ursel


2.4.2 Gebruik door derden

Voor diverse activiteiten binnen het militair domein van Ursel zijn ook concessies verleend aan derden. De langlopende concessies (anno 2008) worden weergegeven in tabel 2-30. De nummers verwijzen naar de locatie weergegeven op illustratie 2-15. Door Defensie worden ook kortlopende concessies verleend voor allerhande activiteiten. Defensie beslist over het verlenen van deze concessies en ANB geeft advies. Jaarlijks vinden ongeveer 40 activiteiten plaats waarvan 80% sportdagen voor scholen en kampen voor jeugdbewegingen zijn. Bij de jeugdkampen wordt opgelegd dat een sanitaire container geplaatst moet worden. Jaarlijks vindt er het evenement ‘Wings en Wheels’ plaats. Soms vindt er een motorshow of de start of halte van een autorally plaats. Dergelijke activiteiten zijn zeer beperkt in aantal. Tabel 2-30: Overzicht van de verschillende langlopende concessies anno 2008

Concessionaris Wat/Aard activiteit Waar

Agentschap Natuur & Bos permanente opslag plagmateriaal 1

Universiteit Gent proefnemingen voertuigen P &T

AEROCLUB sportvliegen P. T en margrieten

Vliegclub URSEL sportvliegen P. T en margrieten

Vzw Natuurpunt beheerswerken Volledig domein

O.L.V. Ter Duinen opleiding chauffeur T


KTA Gent opleiding chauffeur T

Federale Politie helikopter bewegingen P. T en margrieten

Vlaamse Overheid parking en verbindingsweg 2

Soete Fernand bestrijding exoten Bebost gedeelte

Van Mullem Willy beheer Vliegveldbermen 3

Wildemauwe Yves beheer Vliegveldbermen 4

Almey Jean nico beheer Vliegveldbermen 5

Timmerman Dirk beheer Vliegveldbermen 6

Van De Walle Ivan beheer Vliegveldbermen 7

Van de Velde Koen beheer Vliegveldbermen 8

De Causemaecker marc begrazing schapen Middenberm

Meire Petra natuurbeheer onderzoek Volledig domein

Van Maele Walter grasland 9

Ford New Holland uitvoeren testen T

Van Noten Gerard verdelgen konijnen

Van Loo Francois verdelgen konijnen

Van Zijpe D. verdelgen konijnen

Volledig domein

mits uitdrukkelijke

vraag Kw Comdo

Legende

P Piste

T Taxibaan en wegenissen

Cijfer Locatie waar activiteit plaats vindt


Illustratie 2-15: Locaties van de concessies

2.5 Opbrengsten en diensten

Niet gekend Lijst van figuren Figuur 2.1: Ferrariskaart Figuur 2.2: Vandermaelenkaart Figuur 2.3: Bosgeschiedeniskaart Figuur 2.4: Geologische kaart Figuur 2.5: Topografie en reliëf Figuur 2.6: Bodemkaart Figuur 2.7: Bodemgebruikkaart Figuur 2.8: Hoofdboomsoort en leeftijdsklasse Figuur 2.9: BWK: waardering Figuur 2.10: BWK: codes Figuur 2.11: Natuurbeheer anno 2008 Figuur 2.12: Bostypologie Figuur 2.13: Telroutes en staalnamepunten veldinventarisatie Figuur 2.14: Waarnemingen


3 DOELSTELLINGEN

3.1 Globale doelstellingen

3.1.1 Richtplan

Het militair domein van Ursel kent momenteel drie gebruiken: 1. Sporadisch wordt het domein nog gebruikt als oefenterrein van het leger. De

functie van reservevliegveld is opgeheven. 2. De bermen en bosbestanden worden beheerd in functie van bos en natuur. 3. Daarnaast lopen er een aantal concessies die ook aan niet-militairen de

toestemming geven om het domein te gebruiken. Sommige concessies hebben te maken met natuurbeheer (zie punt 2) maar de belangrijkste concessies hebben te maken met het gebruik van de landingsbanen door sportvliegclubs, het testen van voertuigen en het bivakkeren van jeugdbewegingen.

Deze verschillende gebruiken blijven behouden en worden zo goed mogelijk op elkaar afgestemd. Gezien het sporadisch gebruik voor militaire oefeningen en het gebruik voor burgerluchtvaart blijft het grootste deel van het domein afgesloten voor het publiek. De percelen 6 en 7 worden wel opengesteld op de paden voor wandelaars. Het richtplan (zie figuur 3.1), opgesteld in overleg tussen ANB en Defensie, geeft reeds in grote lijnen de natuurdoeltypes weer die op het domein worden nagestreefd. Dit richtplan wordt verder in deze visie verfijnd tot op bestandsniveau. De bermen van de landingsbanen en toegangswegen krijgen lage, open vegetaties dwz heischraal grasland en glanshavergrasland met heischrale elementen als doeltype. Tussen de landingsbanen komt een strook met natte en droge heide. In de overige zones is op het richtplan eiken/beukenbos met open plekken aangeduid als natuurdoeltype.

3.1.2 Instandhoudingsdoelstellingen

Naast het richtplan zijn ook de instandhoudingsdoelstellingen van de aangemelde habitats een belangrijk sturend element van het beheer. Het beheer moet er immers op gericht zijn om de goede staat van instandhouding van de habitats te bereiken en te behouden, in een voldoende oppervlakte. Anno 2009 zijn de instandhoudingsdoelstellingen voor het habitatrichtlijngebied waar het militair domein van Ursel in gelegen is, in opmaak. De habitatkaart, die een vertaling is van BWK-eenheden naar de habitats van de habitatrichtlijn wordt getoond op figuur 3.4. Hoewel de instandhoudingsdoelstellingen voor het habitatrichtlijngebied op dit moment nog niet in detail gekend zijn, zullen globaal de volgende doelstellingen voor habitats en soorten gedefinieerd worden:

• 9190: uitbreiding/omvorming van het type Atlantische zuurminnende beukenbossen

• uitbreiding 4030: droge heide • uitbreiding 4010: natte heide • uitbreiding 6320: heischraal grasland • uitbreiding 91E0: valleibos • uitbreiding 6430: natte en droge zomen • uitbreiding 6410: grasland met Molinia • uitbreiding 3130: oligotrofe tot mesotrofe stilstaande waters


• uitbreiding 6510: glanshavergraslanden • soorten: Kamsalamander, alle vleermuizen.

3.1.3 Connectiviteit en patroonbeheer

In Palmaerts (2004) en De Beelde (2003) werd een visie ontwikkeld over het behoud van intermediaire Atlantische heide binnen Zandig Vlaanderen. Gezien de hoge bevolkingsdruk en hoge druk op het ruimtegebruik is het creëren van een groot uitgestrekt heidegebied (cfr Maldegemvelt) niet aan de orde. Om dergelijke heiden op een duurzame manier te laten overleven is een andere strategie nodig: een ruimtelijk gestructureerd netwerk van open terreinen met heide, heischrale graslanden en corridors. Een dergelijk netwerk bestaat uit grotere kerngebieden, onderling verbonden door kleinere relicten of stapstenen zoals tijdelijke heidevegetaties op open plekken, kapvlakten, dreven, open bosranden en schrale bermen (Palmaerts et al., 2004). De kerngebieden herbergen eerder bronpopulaties. In relicten komen kleinere, vaak tijdelijke populaties voor. Een minimumareaal voor de kerngebieden is (5-) 10-15 ha waarbinnen diverse heidevegetaties voorkomen. Een ideaal kerngebied bestaat uit een afwisseling van droge, vochtige, natte heide, heischrale graslanden en bermen, boomopslag en struweel. Deze variatie wordt bepaald door de abiotiek en het gevoerde beheer. Binnen deze visies wordt het militair domein van Ursel als kerngebied geselecteerd. Nabijgelegen kerngebieden zijn het Maldegemveld, de bossen van Groot Burkel en de Keigatbossen. Het Maldegemveld is een door Natuurpunt ontwikkeld complex van droge en natte heide en heischrale graslanden. In de bossen van Burkel/ Kallekensbos en Keigat komen heidesoorten eerder fragmentarisch voor op kapvlakten en in dreven. Illustratie 3-1 geeft schematisch weer welke connectiviteit en patroonbeheer er beoogd wordt in het militair domein van Ursel. In het militair domein wordt een kerngebied ontwikkeld voor heidevegetaties (droge en natte heide, pioniersvegetaties van droge en natte heide en schrale graslanden). Via het omliggende bos wordt dit kerngebied geconnecteerd met andere heidegebieden in de omgeving zoals het Maldegemveld. Corridors zijn lichtrijke, onverharde boswegen, open plekken (kapvlakten of permanent open plekken in het bos). Hakhoutstroken worden aangelegd in de mantel-zoomsituaties. Het bosbeheer is er ook op gericht om heidesoorten als Struikheide, Pilzegge en Tormentil te laten kiemen en een zaadbank van deze soorten op te bouwen.


Illustratie 3-1: Connectiviteit en patroonbeheer

3.2 Globale knelpunten voor relicten van intermediaire heide in Zandig Vlaanderen

3.2.1 Isolatie van heidefragmenten in de Brugse veldzone

De sterke fragmentatie van relicten van heischrale graslanden en heiden binnen natuurgebieden en isolatie tussen natuurgebieden vormt een bedreiging voor de flora- en faunapopulaties ervan. Getuige hiervan is het lokaal verdwenen Groentje dat niet meer op eigen kracht het militair domein van Ursel kan herkoloniseren.


De oppervlakte van heidefragmenten is vaak een belangrijke bepalende factor voor soortenrijkdom, zeker van kleinere oppervlaktes. Uit onderzoek van heidefragmenten in de regio blijkt echter dat de invloed van de onderlinge verbinding van de fragmenten veel belangrijker is voor het behoud van een voldoende gevarieerde en soortenrijke heidevegetatie (Piessens et al., 2005) dan de oppervlakte van de afzonderlijke fragmenten. Van belang hierbij is het voorkomen van een persistente zaadbank bij een aantal heidesoorten (Struikhei, Pilzegge, Trekrus. …). waardoor deze soorten tijdelijk ongunstige milieuomstandigheden kunnen overleven. Het beheer van heidefragmenten mag dus niet enkel focussen op de grote vlekken in een gebied maar ook kleinere snippers schrale vegetaties zijn van belang. Het militair domein van Ursel ligt ongeveer 1200 m verwijderd van het Maldegemveld, een ander heidegebied in de nabije omgeving. Het creëren van corridors en stapstenen voor heidesoorten tussen beide gebieden is dan ook noodzakelijk. Gezien slechts een klein gedeelte van het Drongengoedbos binnen de perimeter van het beheerplan ligt, kan hier slechts een aanzet gegeven tot het ontwikkelen van corridors. In de beheerplannen van de omliggende gebieden moet hier dan op aangesloten worden.

3.2.2 Eutrofiëring en atmosferische stikstofdepositie

In Vlaanderen is de atmosferische stikstofdepositie hoog. Dit zorgt ervoor dat plagplekken hier veel sneller dichtgroeien. Dergelijke omstandigheden geven vaak aanleiding tot vergrassing met Pijpenstrootje. Extreme ophoping van ammonium in de bodem kan voorkomen na plaggen. Deze ammoniumophoping duurt meestal anderhalf tot twee jaar en is aangetroffen in zowel natte als droge heide (de Graaf et al. 1998, Dorland, 2004 in Dorland et al., 2005). Gedurende de periode met hoge ammoniumconcentraties is de bodemchemie weinig geschikt voor kieming en zeker niet voor definitieve vestiging van bedreigde plantensoorten uit soortenrijke natte heischrale milieus, terwijl de meer algemene soorten zoals Bochtige smele, Pijpenstrootje, Struikhei en Gewone dophei hiervan profiteren. Het gevolg is een soortenarme (natte) heidevegetatie waarin vrijwel alle doelsoorten ontbreken. Bekalking of het verhogen van de toestroom van zwak tot matig gebufferd lokaal kwelwater kan een belangrijke aanvulling van plaggen zijn om de vestiging van doelsoorten te verhogen. Tot het einde van de jaren 1990 zijn de bermen van het vliegveld zwaar bemest. Dit had tot gevolg dat de heischrale graslanden die hier voorkwamen, verdwenen zijn. Enkel op de uiteinden van het vliegveld die gevrijwaard bleven van bemesting komen nog heischrale vegetaties voor. De fosfaatlast blijft echter nog lange tijd in de bodem aanwezig. De vraag stelt zich of enkel doorgedreven maaibeheer de vroegere toestand kan herstellen. Grootschalige maatregelen zoals plaggen, vooral dan in de buurt van de nog aanwezige heischrale graslanden, kunnen een beter resultaat opleveren. De diepte van de verhoogde concentraties fosfaat in de bodem leggen echter een hypotheek op het welslagen van deze maatregel.

3.2.3 Veranderend bosbeheer

Waar tot nu toe regelmatig heidesoorten opschoten op kapvlakten, of op voldoende open plekken in het bos, is het hakhoutbeheer en middelhoutbeheer met typische korte omlooptijden in de loop van de 20ste eeuw in het Drongengoedbos verdwenen. De


moderne multifunctionele en meer ecologische bosbouw met zijn lange omlooptijden, op zich een goede ontwikkeling, maakt dat de zaadbank van de heidesoorten uitgeput geraakt (Piessens et al., 2005). De trend naar meer of bijna uitsluitend opgaand bos zorgt er ook voor dat de bossen (tijdelijk) dichter en donkerder worden. Groepsgewijze kap van Amerikaanse eik en andere exoten en dunningen binnen bestanden is een antwoord op dit knelpunt.

3.3 Gebiedsspecifieke knelpunten

3.3.1 Verruiging, verstruweling en verbossing van heidevegetaties

De nog aanwezige fragmenten met heidevegetaties zijn lange tijd verstoken geweest van een adequaat beheer. Door verbossing en verruiging nam het aandeel heidevegetaties tussen de startbanen stelselmatig af. De herstelbeheermaatregelen van het LIFE project DANAH moeten hier voor een ommekeer zorgen.

3.3.2 Maaibeheer bermen

Met uitzondering van de heischrale vegetaties worden de bermen van het vliegveld via concessies gemaaid door landbouwers. De volledige oppervlakte van de bermen wordt vaak binnen een heel kort tijdsbestek gemaaid. Daardoor zijn er geen uitwijkmogelijkheden voor bijvoorbeeld insecten en komen sommige plantensoorten niet tot zaadzetting. Dit is geen optimaal ecologisch maaibeheer. Het beheerplan moet hierop inspelen door het maaibeheer van de bermen te spreiden in de ruimte en de tijd.

3.3.3 Exoten en agressieve soorten

Amerikaanse eik komt veelvuldig voor in de boomlaag. De intrinsieke biodiversiteit (aantal soortgebonden organismen) is laag voor Amerikaanse eik. Het strooisel breekt traag af en werkt verzurend. Bovendien zijn de bladeren groot en vormen een fysieke afdekking van de bodem in de herfst (bv. weinig kansen voor mossen). Het is een schaduwboomsoort zodat op armere standplaatsen geen kruidlaag kan overleven. De Amerikaanse eik heeft een sterke concurrentiekracht in alle leeftijdsstadia ten opzichte van de inheemse soorten op de armere standplaatsen, uitgezonderd Beuk. Amerikaanse eik is in staat tot massale uitzaaiing, zij het vooral in de kroonprojectie waarbij de zaailingen kunnen overleven terwijl inheemse soorten dit niet kunnen. De soort heeft ook een sterk opslagvermogen vanuit stobben. Zaailingen kunnen wel gegeten worden door Reeën en Damherten. Tamme kastanje In bestand 1a komt over 0,75 ha een groep met Tamme kastanje voor, die op een te vochtige standplaats staat. Het bestand is al deels in een vervalfase omdat de bomen niet stabiel wortelen. Tamme kastanje is in deze vochtige omstandigheden geen snel uitzaaiende soort. Het verwijderen van de soort is daarom niet prioritair in de komende beheerplanperiode. Ook in bestand 3b komt Tamme kastanje voor maar is bestrijding geen prioriteit. In de overige bestanden wordt Tamme kastanje enkel bestreden als ze een bedreiging vormt voor de aanwezige Blauwe bosbes. Douglas Douglas komt verspreid voor in het militair domein van Ursel, in gemengde bestanden en plaatselijk in groepen tot 0,5 ha (bv. in 1a, 4c, 4d). De soort schijnt nog niet massaal


uit te zaaien, maar groeit vitaal. Een heel aantal exemplaren heeft een waardevolle onderstam. De soort wordt niet op lange termijn behouden maar in een aantal mengingen (4d, 4e, 4f: Loofbos met afnemende bedekking van exoten) is het niet aangewezen om de soort binnen de komende beheerplanperiode te verwijderen. Dat zou de bestandstructuur ondermijnen en het behoud van waardevolle inheemse bomen (Zomereiken en Berken met kwalitatieve onderstam) in gevaar brengen. De uiteindelijke doelstelling is hier dus verwijderen, maar op verantwoorde wijze. Lork Lork komt verspreid voor in het militair domein van Ursel, in gemengde bestanden en plaatselijk in groepen tot 0.5 ha (bv. in 4d) en homogeen in bestand 4c. De soort schijnt nog niet massaal uit te zaaien en blijkt over het algemeen niet erg vitaal. De soort wordt niet op lange termijn behouden maar in een aantal bestanden (4c, 4d, 4e, 4f “Loofbos met afnemende bedekking van exoten”) is het niet aangewezen om de soort binnen de komende beheerplanperiode te verwijderen. Dat zou de bestandstructuur ondermijnen en het behoud van waardevolle inheemse bomen (zomereiken en berken met kwalitatieve onderstam) in gevaar brengen. De uiteindelijke doelstelling is hier dus verwijderen, maar op verantwoorde wijze. Corsicaanse den Corsicaanse den komt enkel voor in een deel van 8b. Deze soort wordt binnen de komende beheerplanperiode verwijderd. Amerikaanse Vogelkers Amerikaanse vogelkers komt nog beperkt voor in het militair domein van Ursel. Bij de eerstvolgende facultatieve of reguliere dunningsomloop wordt in alle betrokken bestanden de hoofdbestrijding uitgevoerd (de meest efficiënte mechanisch-chemische methode wordt gekozen) of wordt een nabehandeling uitgevoerd. Rhododendron In bestand 6d en 7c komen nog Rhododendronstruiken voor die gedurende de eerste omlopen weggehaald worden.

3.3.4 Gelaagdheid huidig bos en scherpe overgangen tussen bos en lage vegetatie

Gelaagdheid draagt bij aan een natuurlijk bosbeeld en draagt ook rechtstreeks bij aan de diversiteit van diergroepen (bv. vogels). De gelaagdheid van de bestanden in het militair domein van Ursel is eerder beperkt. Hoewel ze als ongelijkjarig werden getypeerd in de bosinventarisatie bestaat de bovenetage vrijwel altijd uit bomen van één leeftijd. Op een aantal plaatsen is de onderetage al wat ouder, maar van een nevenetage is zelden sprake. Het is echter zo dat het gros van de bestanden zich in de boomfase bevindt die zonder verstoring van nature eenvormig is. Bovendien ontwikkelt zich in bossen op arme standplaatsen van nature moeizamer een gelaagdheid. Een mogelijkheid om gelaagdheid te bevorderen is het doorlopend openen van de bovenetage door dunning. Hierbij moet gestreefd naar grondvlakken onder de 20 m² per ha en bij voorkeur rond de 15 m² per ha. De groepsgewijze kappingen van Amerikaanse eik (zie figuur 3.3) zullen jonge fases induceren die ruimtelijke, mozaïekgewijze variatie


aanbrengen. Deze variatie kan deels het gebrek aan verticale gelaagdheid compenseren.

3.3.5 Verstoring

Vooral in het weekend kent het gebied een hoge recreatiedruk. De vliegactiviteiten van de clubs zijn geconcentreerd in het weekend. Dit veroorzaakt lawaaihinder voor recreanten rondom het militair domein en voor de fauna in het gebied. Heel wat wandelaars en fietsers bezoeken het Drongengoedbos in het weekend. Dit leidt, zeker in de zomermaanden, tot een grote verkeersdrukte langs de Drongengoedweg waardoor af en toe in de waardevolle bermen gereden wordt en het lawaai van dit verkeer ook hinderlijk wordt.

3.3.6 Illegale betreding van het domein

Hoewel het militair domein niet toegankelijk is, dringen regelmatig wandelaars het domein binnen. Enerzijds houdt dit een veiligheidsrisico in (vliegtuigen en militaire oefeningen) en anderzijds verstoren deze recreanten mogelijk ook fauna in delen van het militair domein die doorgaans erg rustig zijn.

3.4 Ecologische doelstellingen

3.4.1 Natuurstreefbeelden

Schrale graslanden, droge en vochtige heide en natte heide met pioniersvegetatie van natte zandgronden De belangrijkste huidige en potentiële natuurwaarden binnen het militair domein zijn de nog aanwezige fragmenten van vochtige heischraal grasland, droge/vochtige en natte heide. Het instandhouden en het uitbreiden van heischraal grasland, droge en natte heide is een belangrijke doelstelling van dit beheerplan. Volgende natuurtypes in de heidesfeer worden beoogd:

• Schrale graslandtypes: vochtig heischraal grasland en glanshavergrasland met heischrale elementen. Deze graslandtypes worden beoogd in de bermen van de toegangswegen en de vliegbanen van het vliegveld en de bermen van de Drongengoedweg. Maaibeheer of begrazing zijn de noodzakelijke maatregelen om deze natuurtypes in stand te houden.

• Vochtige heischraal grasland. Het exacte onderscheid tussen

vochtige/droge heischrale graslanden. blauwgraslanden. dotterbloemgraslanden en veldrusschraalgraslanden is een discussie die nog lopende is tussen vegetatiekundigen. In dit beheerplan wordt het vochtig heischraal grasland beschreven volgens de meest gangbare indeling (Schaminée et al., 1995; Zwaenepoel et al., 2002; Janlink et al., 1995). Deze graslanden (klasse der heischrale graslanden) zijn gebonden aan vrij zure, voedselarme, lemige, kleiige of venige gronden en bevinden zich vaak op de overgang van droog naar nat (vb. van blauwgrasland naar natte heide). Tandjesgras is het best vertegenwoordigd in heischraal grasland maar komt ook voor in andere graslandtypes zoals blauwgrasland. Zoals uit de klassenaam blijkt, is Borstelgras (Nardus stricta) ook een kenmerkende soort hoewel ze nagenoeg niet meer waargenomen wordt in Vlaamse


heischrale graslanden. Het beste ontwikkelde heischraal grasland bevindt zich aan het westelijke uiteinde van de landingsbanen.

• Het Glanshaververbond is in zijn karakteristieke Vlaamse

verschijningsvorm een hooiland of wegbermvegetatie. waarin soorten als Glanshaver, Groot streepzaad, Grote bevernel, Pastinaak, Gewone berenklauw, Fluitenkruid. … meestal het aspect bepalen. Ook hooiweiden komen echter voor. Het verbond is het best ontwikkeld op de voedselrijkere, vochtige bodem (zandleem, leem en klei) en is daardoor ook een van de meest productieve graslandvegetaties in Vlaanderen. Dit natuurtype wordt aangeduid op de bermen van vliegbanen. Momenteel zijn deze bermen het best te omschrijven als soortenrijke en bloemrijke graslanden.

• Natte heide met Gewone dophei en plagplekken met pioniersvegetatie

Natte heide is een verzameling van een groot aantal verschillende vegetatietypen die meestal in complex voorkomen en waarvan de soortensamenstelling in belangrijke mate bepaald wordt door het plaatselijk heersende grondwaterregime en door het beheer. Deze vegetaties behoren tot het dopheideverbond, Gewone dophei, Struikhei en Pijpenstrootje zijn aspectbepalend. Op betreden of geplagde plekken in vochtige heide ontstaan open begroeiingen met als belangrijkste doelsoorten Ronde zonnedauw, Kleine zonnedauw en Moeraswolfsklauw. Maaibeheer met een lange cyclus of begrazing en lokaal plaggen zijn de aanbevolen beheermaatregelen in dit natuurtype.

• Droge/ vochtige heide met Struikheide

Droge/vochtige heide zijn soortenarme formaties van altijdgroene dwergstruiken, gedomineerd door Struikheide en waarin bomen of struiken ontbreken of met een lage bedekking voorkomen. Wanneer de bodem iets rijker is, omdat hij lemiger is of ooit bewerkt werd, verschijnt er een soortenrijke vegetatie met o.a. Tandjesgras, Tormentil, Liggende vleugeltjesbloem en Liggend walstro (Westhoff & Den Held 1969). Het om de 5 tot 15 jaar maaien van heide bevordert duurzame verjonging van Struikheide. Maaibeheer of begrazing en lokaal plaggen zijn de aanbevolen beheermaatregelen in dit natuurtype.

Op de natuurdoelenkaart (figuur 3.2) worden enkel vochtig heischraal grasland en Glanshavergrasland met heischrale elementen als doeltype aangeduid. Vochtige/droge heide en natte heide met pioniersvegetatie wordt als complex aangeduid aangezien door graasbeheer een mozaïek van deze vegetaties zal ontstaan die ruimtelijk niet te voorspellen is. Structuurrijk en lichtrijk inheems eikenbeukenbos of eikenberkenbos. Gezien het hier geschetste belang van kleine heidefragmentjes wordt ook in het beheer van de bosbestanden rekening gehouden met heideontwikkeling. De doelstelling binnen de bossfeer is het streven naar lichtrijke inheemse bosbestanden met open plekken en lichtrijke boswegen. Deze zijn belangrijke locaties voor de ontwikkeling van heidesoorten. Een zaadbron (zaadbank of omgeving), verstoring en voldoende licht zijn absolute vereisten om in deze situaties heidesoorten te laten kiemen. Binnen de boszones wordt ook gestreefd naar variatie in leeftijd van de bestanden. Samengevat betekent dit:


1. een meer gevarieerd boscomplex door een omvorming naar gemengd bos met

veel inheemse loofbomen met de daarvoor kenmerkende fauna. Er wordt gestreefd naar een gelaagd bos met een goed ontwikkelde struiklaag. In een groot aantal bestanden komt Amerikaanse eik voor. Deze soort wordt binnen een termijn van 20 jaar uit het bos verwijderd;

2. een verhoogde oppervlakte schrale open plekken met heidevegetatie en kenmerkende fauna. Een netwerk van lichtrijke en heischrale boswegen moet de migratie van kritische soorten binnen het boscomplex verbeteren en naar buiten toe ook populaties van omringende gebieden toelaten door en naar het bos te migreren;

3. structuurrijke overgangen van bos naar open ruimten, waaraan bosrandsoorten onder de fauna en flora gebonden zijn (zie ook mantel-zoomvegetaties);

4. het laten ontwikkelen van zware bomen en het zo min mogelijk verwijderen van dood hout uit de bestanden.

Binnen de bossfeer worden volgende bosdoeltypes onderscheiden: Inheems loofbos Inheems bos met een boomsoortensamenstelling van 100% inheemse, standplaatsgeschikte loofbomen. Op een aantal plaatsen zal dit een jonge fase zijn, waar Amerikaanse eik groepsgewijs verwijderd werd. Dominante soorten zijn Zomereik en Berk, met plaatselijk (oude) beuken. Er wordt gestreefd naar een grondvlak van minder dan 20m²/ha. Dit om een wezenlijke invloed op de bestandsstructuur te hebben en groeikansen te bieden aan een volwaardige nieuwe generatie loofbomen. De doelsoorten Zomereik en Berk zijn immers lichtsoorten. Spontaan inheems loofbos In een aantal bestanden wordt een spontane evolutie toegelaten. Het aanvangsbeheer bestaat er uit het verwijderen van exoten. Daarna wordt er niet gedund en worden de bestanden beheerd als officieus bosreservaat. Het gaat om bestanden in de percelen 7 en 6 en om de bosbestanden op de middenberm. Hakhout van Tamme Kastanje In bestand 3b wordt hakhout van Tamme Kastanje met overstaanders (inheemse loofbomen) als doelstelling vastgelegd. Het bestand wordt beheerd met het bereiken van brandhoutdimensies en paalhout als doelstelling. Loofbos met afnemend aandeel exoten In bestanden 4c, 4d, 4e, 4f staan Lork en Douglas alleen of groepsgewijs gemengd in overigens inheems bos. Hier is de stamkwaliteit en kroonvorm van Zomereiken en Berken opvallend goed. Het is hier aangewezen om vooral Douglas, die een stabiele boomsoort is op deze plaats, zeer geleidelijk weg te dunnen en ook de groepen van Lork hier geleidelijk om te vormen en niet kaal te kappen. In de vermelde bestanden met een waardevolle bestandsstructuur wordt het behoud van deze structuur belangrijker geacht dan het exotenbeheer. De exoten worden dus via geleidelijke dunning gedurende de beheerplanperiode uit de bestanden verwijderd. Inheems loofbos met Grove den In bestanden 2a, 3a, 5a, 6c, 8a wordt een inheems gemengd bos met Grove den, Zomereik, Berk en Beuk nagestreefd.


Illustratie 3-2: Schema van een lichtrijke bosweg met heide of heischrale bermen en mantels.

Mantel – zoomvegetaties Op de overgang van lage vegetaties naar hoge vegetaties (bos) worden mantel-zoomvegetaties voorzien. De bedoeling is om een eerder boomloze zoomvegetatie te bekomen in de wegberm, die overgaat naar een mantel (struiken, jonge bomen) als overgang naar het echte bos. Schematisch is dit weergegeven in illustratie 3-3. De mantel zal zich meestal situeren in de buitenste meters van het actuele bos omdat de lage vegetaties te waardevol zijn en te beperkt in oppervlakte om ze te laten inkrimpen. Deze mantel-zoomvegetaties zijn eveneens van groot belang voor bepaalde vlindersoorten zoals Kleine ijsvogelvlinder. Om de beheerinspanning beheersbaar te houden, wordt er op sommige plaatsen voor geopteerd om niet over de volledige lengte een mantel-zoom aan te leggen. Op die plaatsen wordt de mantel-zoom in een golvend patroon aangelegd waarbij zones met een mantel-zoom zich afwisselen met zones zonder mantel-zoom. Het creëren van mantel-zoomvegetaties langs de bermen van de vliegbanen kan slechts beperkt in dit beheerplan vastgelegd worden omdat op de meeste plaatsen de perimeter naast de bosrand ligt. Hier wordt wel aanbevolen om de aanleg ervan op te nemen in het beheerplan van het domeinbos Drongengoed.


Illustratie 3-3: Schematische opbouw van een bosrand met struikenmantel (Stortelder et al. 2001).

Overwinteringsplaatsen voor vleermuizen In het domein bevinden zich een aantal gebouwtjes die geen militair gebruik meer kennen. Deze gebouwtjes worden optimaal ingericht voor overwinterende vleermuizen. Poel De enige poel binnen de perimeter bevindt zich in de middenberm in het oostelijk deel van bestand 12a. Het streefdoel voor deze poel is helder water met Vinpootsalamander en Kamsalamander als doelsoorten. Een bijkomende poel wordt aangelegd in het bestand 4f.

3.4.2 Doelsoorten

Flora Natuurtype Doelsoort

Heischraal grasland Addertong, Heidekartelblad, Tormentil, Liggende vleugeltjesbloem,

Tweenervige zegge, Zaagblad, Bleke zegge, Zeegroene zegge

Wasplaten

Glanshavergrasland met heischrale

elementen

Veldrus, Tormentil, Biezeknoppen, Margriet, Knoopkruid, Gewoon

Duizendblad, Liggende vleugeltjesbloem

Wasplaten

Vochtige heide Dopheide, Struikheide, Gaspeldoorn, Blauwe zegge

Natte heide Dopheide, Ronde Zonnedauw, Kleine Zonnedauw, Moeraswolfsklauw,

Geelgroene zegge, Klein glidkruid, Wilde gagel


Fauna Tabel 3-1: Doelsoorten fauna (* niet aanwezig)

Soort Biotoop

Dagvlinders

Aardbeivlinder Droge en vochtige heischrale graslanden of heiden met afwisseling van korte en hogere

kruidenrijke vegetatie. liefst in beschutting van bomen of struiken. Eitjes worden afgezet

op ganzeriksoorten, vnl Tormentil. Op plaatsen waar waardplanten overgroeid raken door

grassen of andere kruiden worden geen eitjes meer afgezet.

Groentje * Droge en vochtige heide waarbij struikachtigen (Gewone dopheide, Struikheide, Gewone

brem, Sporkehout en Gaspeldoorn) als waardplant dienen.

Bruin Blauwtje Droge schrale graslanden met een korte vegetatie

Bruine eikenpage Bosranden of struwelen met zomereik op voedselarme zandbodem waar eveneens veel

nectar (Braamstruweel) te vinden is.

Kleine ijsvogelvlinder Vrij open bossen en aan bosranden met Wilde kamperfoelie waar schaduw en zon elkaar

pleksgewijs afwisselen.

Sprinkhanen

Gouden sprinkhaan Vochtige tot matig vochtige terreinen (natte heiden, vochtige tot natte graslanden) met

halfopen en halfhoge vegetatie op matig voedselarme tot voedselarme bodems

Greppelsprinkhaan Halfhoge, matig voedselrijke, maar steeds vrij dichte vegetaties. Vooral aan te treffen in

niet jaarlijks gemaaide bermen, in grachtkanten, op dijken en in verruigde graslanden.

Broedvogels

Boompieper De Boompieper is een vogel van een gevarieerd kleinschalig landschap met veel

overgangen. Zo komt hij voor in de overgangszone van heide naar bos. in zeer open

lichtrijke eikenbossen, op kapvlakten, in jonge aanplanten en in beekvalleien. De soort

verkiest open ruimten met een grasvegetatie en verspreid boomopslag. Overjarige

grassen zijn belangrijk en droge terreinen genieten de voorkeur (Gabriëls et al., 2004).

Boomleeuwerik De soort broedt in open terreinen op zandige bodem zoals duinen, heiden, kapvlakten en

lichtrijke dennebossen en akkergebied langs bosranden. Het terrein moet relatief open en

snelopwarmend zijn met lage kruiden (vooraal grassen). Verspreide boomopslag is

belangrijk (Gabriëls et al.,2004)

Nachtzwaluw* De nachtzwaluw komt voor op en rond heide velden, kapvlakten, jonge aanplantingen en

stuifduinen. Verspreide vliegdennen en berkenopslag zijn gewenst als beschutting voor

nesten, als rustplaats en zangpost. De aanwezigheid van zandige open plekken is

belangrijk (Gabriëls et al.,2004)

Graspieper De Graspier broedt in allerhande graslanden en droge heidegebieden, vaak op kale

bodem en met weinig of geen bomen of struiken (Gabriëls et al., 2004).

Wielewaal De Wielewaal is een broedvogel van loofbossen op vochtige grond (Gabriëls et al.,2004).

Nachtegaal De Nachtegaal is een broedvogel van struwelen en bosranden met dicht kreupelhout, een

behoorlijke kruidlaag (bramen en brandnetel) en een vochtige humusrijke bodem

(Gabriëls et al.,2004).

Zwarte specht Gemengd en naaldbos, maar nooit in zeer dichte bossen.

Boomvalk Heidevelden, open bossen

Reptielen

Levendbarende

hagedis

Vochtige heide, drogere biotopen zoals struikheidevelden, open plekken in bossen en

heischrale graslanden

Vinpootsalamander Nabij heideterreinen en relatief kleine loof- en naaldbossen op zandige en vlakke bodem,

grote boscomplexen.

Voortplantingsbiotoop: plassen met stilstaan water, zoals karrensporen, sloten,

weidepoelen, vijvers, vennen, bronnen en bospoelen, vaak in zuur water


Soort Biotoop

Kamsalamander Landbiotoop: kleinschalige landschappen met hagen, houtwallen, rijen, rietkragen en

vochtige bosjes

Voorplantingsbiotoop: stilstaande wateren, sloten, grachten en vijvers

Sommige van de hier geselecteerde doelsoorten komen actueel niet meer voor in het militair domein van Ursel. Door de geïsoleerde ligging van het domein is spontane herkolonisatie door bijvoorbeeld Groentje heel onwaarschijnlijk. Herintroductie is dan een mogelijke optie maar is enkel zinvol wanneer de heidebiotopen en corridors zich binnen het domein optimaal ontwikkeld hebben.

3.4.3 Doelstellingen op perceelsniveau

Op figuur 3.2 worden voor ieder bestand het beheerdoel weergegeven. Sommige bestanden bleken te groot om eenzelfde beheerdoel aan toe kennen. Daarom zijn bijkomende beheereenheden afgebakend (vlakelementen). Voor mantels, lichtrijke boswegen en dreven zijn lijnelementen afgebakend. Tabel 3-2: oppervlakte per beheerdoelstelling

Doelstelling Opp (ha)

Bossen

Inheems loofbos 31.5

Gemengd Inheems bos met Grove den 17,3

Spontaan inheems loofbos 23,2

Loofbos met afnemende bedekking van exoten 8,6

Hakhout van Tamme kastanje 1,5

Grasland / Heide

Glanshavergrasland met heischrale elementen 55,1

Complex van droge-vochitge heide / natte heide/ pioniersvegetatie van natte heide 14,6

Vochtig heischraal grasland 8,0

Open plek met droge/vochtige heide 0.8

Lijnvormige elementen

Mantel - zoom 3,9

Dreef 1,9

Lichtrijke bosweg met brede heischrale berm 0,8

Inheems bos (hakhoutstrook) 1,1

Lichtrijke bosweg 0,6

Houtkant 0,1

Struwelen

Struweel met heischrale elementen 1

Gagelstruweel 0,1

Infrastructuur

Te behouden militaire infrastructuur 27,7


Tabel 3-3: Aandeel inheems in het grondvlak op het einde van de beheerplanperiode

Inheems/Exoot

aandeel inheems in het

grondvlak Homogeen/Gemengd

Opp

(ha)

Exoot <30% 1,5

Exoot/Inheems 30-50% 0

Inheems/Exoot 50-90% 8,6

Inheems >90% gemengd 72

homogeen

3.5 Militaire doelstellingen

Het domein zal ook in de toekomst geregeld gebruikt worden als militair oefenterrein. De voorziene bivakplaatsen en de oefenzones worden behouden.

3.6 Sociale en educatieve doelstellingen

Gezien het sporadisch militair gebruik, de vliegactiviteiten en de kwetsbare natuurwaarden blijft het domein afgesloten voor het publiek. Het deel van het militair domein ten westen van de Drongengoedweg wordt langs welbepaalde paden wel toegankelijk gemaakt voor wandelaars. Om jongeren te laten kennismaken met Defensie zijn er drie bivakplaatsen voor jeugdverenigingen voorzien. In bestanden 4f, 4h, 4g is een speelzone voorzien, echter enkel voor jeugdgroepen die met toestemming bivakkeren. De bunker in 4f wordt gestript en geschikt gemaakt als (veilig) speelelement. Om het draagvlak voor de natuurbeheerwerken te verhogen worden op geregelde tijdstippen geleide wandelingen door ANB in overleg met Defensie georganiseerd. Tijdens grote manifestaties (bijvoorbeeld Wings en Wheels) wordt gezorgd voor een infostand en geleide wandelingen voor het grote publiek.

3.7 Cultuurhistorische doelstellingen

In de bosbestanden en op de middenstrook tussen de twee landingsbanen is het drevenpatroon van de laatste ontginningsfase nog zichtbaar. Deze cultuurhistorische relicten blijven behouden.

3.8 Wetenschappelijke doelstellingen

Sedert 2003 wordt in mei-juni door het INBO de vegetatie van drie permanente kwadraten opgenomen. In augustus worden in diezelfde kwadraten de sprinkhanen gemonitord. De ligging van deze monitoringspunten is weergegeven in illustratie 3-4.


Illustratie 3-4: Ligging monitoringspunten INBO

Het berkenbroek in het noordoosten van bestand 1a wordt door het INBO hydrologisch gemonitord met een peilbuis.

3.9 Economische doelstellingen

Hout en ander organisch materiaal dat door het beheer zou worden voortgebracht, wordt zo goed mogelijk vermarkt. Vooral brandhout biedt actueel een goede afzet, maar ook energiehout of papierhout kan een interessante optie worden. Het hout wordt gewonnen door het uitvoeren van dunningen. De omlooptijd bedraagt 8 jaar. Er is geen bedrijfstijd voor de bosbestanden maar kaprijpe Amerikaanse eik wordt geoogst. Bij dunningen worden vitale bomen van gewenste soorten bevoordeeld, bij voorkeur bomen met een kwaliteitsvolle onderstam. Lijst van figuren Figuur 3.1: Richtplan met natuurdoeltypes Figuur 3.2: Natuurdoelenkaart Figuur 3.3: Exotenbeheer Figuur 3.4: Habitatkaart


4 BEHEERMAATREGELEN

In dit hoofdstuk komen de verschillende maatregelen aan bod voor de verschillende beheereenheden. De basisinformatie van de beheermaatregelen (met specifieke uitleg per beheereenheid) is digitaal opgeslagen in een beheerdatabank en kan door de beheerder worden geraadpleegd op verschillende manieren (tevens cartografisch) binnen een Windows-omgeving (Microsoft Access for Windows). Het is dan ook daadwerkelijk de bedoeling dat uitvoering van het beheer door middel van deze databank gebeurt (zie hoofdstuk 6). Deze basisinformatie is tevens per beheereenheid in fichevorm weergegeven in bijlage 8. Gezien dit een geïntegreerd bos- en natuurbeheerplan is, wordt hier de koppeling gemaakt tussen de verschillende vereiste maatregeltypologieën. In een natuurbeheerplan is sprake van:

• Eenmalige inrichtings- en beheermaatregelen (hier aangeduid als ‘omvormingsmaatregelen’ = O);

• Terugkerend beheer op lange termijn (hier aangeduid als ‘regulier beheer’ = R); De hier weergegeven maatregelen kunnen hetzij als omvormingsbeheer, hetzij als regulier beheer, hetzij als beide voorkomen in de beheerplanning. In de beheerdatabank en in de fiches is tevens beheer voorzien dat pas uitgevoerd dient te worden als aan een criterium niet meer is voldaan. Dit wordt aangeduid als criteriumafhankelijk (regulier) beheer. Deze maatregelen zijn in de meeste tabellen niet opgenomen met de bedoeling enkel het onvoorwaardelijk uit te voeren beheer weer te geven. Reeds heel wat omvormingsbeheer vindt plaats binnen het kader van het LIFE-project DANAH. De maatregelen uitgevoerd in kader van dit project zijn beschreven in paragraaf 2.1.2. Het huidige militaire gebruik legt een aantal randvoorwaarden aan het bos- en natuurbeheer binnen het militair domein van Ursel op. De bivakplaatsen op de bermen moeten een breedte hebben van 8 m.

4.1 Beheer volgens onderwerp

4.1.1 Maaibeheer

Maaien kan in alle schrale vegetaties toegepast worden. Het maaien is erop gericht om biomassa te verwijderen, met het oog op bevorderen van biodiversiteit en natuurwaarde. Het is dan ook steeds verplicht het maaisel af te voeren. Het maaien kan gebeuren met een maaibalk of manueel met een bosmaaier wanneer de vegetatie ruiger is of het jonge boomopslag betreft. Maaien wordt toegepast op de volgende plaatsen: De zones met heischraal grasland als doeltype (bestanden 18a, 18c, 18d, 18e en 13c). Het maairegime wordt optimaal afgestemd op de Aardbeivlinder :

• de heischrale graslanden mogen niet verruigen. De Aardbeivlinder leeft op droge en vochtige, heischrale graslanden of heiden met een afwisseling van


korte en hogere, kruidenrijke vegetatie, liefst in de beschutting van bomen of struiken.

• een zuidelijke gerichte mantel-zoom is belangrijk om de rupsen te laten ontwikkelen

• te kort maaien in het voorjaar is nefast voor rupsen. Anderzijds worden op plaatsen waar de waardplanten overgroeid worden door grassen of andere kruiden geen eitjes meer afgezet. Ideaal is een vegetatiehoogte van 20 cm in het voorjaar. Belangrijk is het drogere en warmere microklimaat van deze lagere vegetaties (Van de Kerckhove, 2002). De eiafzet gebeurt van eind april tot midden juni.

• jaarlijks maaien van de heischrale graslanden is voldoende. De graslanden worden best gefaseerd gemaaid dwz deels in juni en deels in september. In september liggen de poppen in de strooisellaag en kan er korter gemaaid worden dan in juni.

De zones waar Glanshavergrasland is vastgelegd als natuurdoeltype worden momenteel via concessies gemaaid door landbouwers. Een fasering in tijd en ruimte is nodig om te voorkomen dat de volledige oppervlakte in een heel korte periode wordt gemaaid. Vooral voor de entomofauna en zaadzetting van de doelsoorten is gefaseerd maaien vereist. Een randvoorwaarde voor deze fasering is dat het maaibeheer nog op (middel)grote schaal kan plaatsvinden. Om de bedekking van Gestreepte witbol te verminderen is vroeg maaien noodzakelijk. Ieder maaivlak dat gemaaid wordt door een bepaalde landbouwer wordt in de lengte in twee zones verdeeld. De tijdstippen van maaien zijn weergegeven in tabel 4-1. Tabel 4-1: Maairegime van de bermen

Zone Tijdstip eerste

maaibeurt

Tijdstip tweede maaibeurt

1 20 mei juni -1 juni 20 augustus – 31 augustus

2 20 juni - 30 juni 1 september – 15 september

Voor een meer “patchy” structuur met een afwisseling van ruigere stukken en schralere stukken is een kleinschaliger maaibeheer vereist. Indien haalbaar worden daartoe de volgende maatregelen genomen:

• Schrale zones die beginnen neigen naar heischraal grasland worden uit dit maairegime gehaald en één maal per jaar gemaaid volgens het regime van heischraal grasland (zie hoger), aangepast aan de vereisten van Aardbeivlinder. Deze zones worden aangeduid in het veld voor het maaiseizoen zodat ze niet door de landbouwer mee gemaaid worden.

• Een tweede manier is het aanleggen van een zoom met ruigtekruiden tegen de bosrand. De mogelijkheden om volwaardige mantel - zoomstructuren aan te leggen zijn beperkt gezien het bos langs de bermen op de meeste plaatsen niet binnen de perimeter ligt.

In de bestanden 11a, 12a en 13a van de middenberm wordt lokaal gemaaid na begrazing in mei tot september indien er verbossing, verruiging of vergrassing wordt vastgesteld. Daartoe worden ieder jaar de criteria waaraan dit complex moet voldoen door monitoring geëvalueerd. In tabel 4-2 worden deze criteria opgesomd.


Tabel 4-2: Criteria voor maaibeheer in de heidebestanden in de middenberm

Criteria Maatregel indien niet aan dit criterium

wordt voldaan

Plagplekken met pioniersvegetaties van natte heide Minimum 5% van de oppervlakte

Heide (Gewone dophei en Struikhei) met sporadisch een boom Minimum 60% van de oppervlakte

Ruigte/ struweel Maximaal 30% de oppervlakte

4.1.2 Begrazingsbeheer

Begrazing van heide wordt toegepast om Struikheide te verjongen, vergrassing te verminderen of af te remmen, minder strooisel te krijgen en boomopslag tegen te gaan. Begrazing brengt ook meer structuur in de vegetatie. Het uiteindelijke resultaat is afhankelijk van vele factoren: de soorten en rassen van dieren die gebruikt worden, de densiteit en kuddegrootte, het seizoen waarin begraasd wordt, de proportie van de heide die begraasd wordt en integratie met ander beheervormen. Binnen het militair domein van Ursel wordt begrazing met schapen toegepast op de middenberm (drie begrazingsblokken) en in 7b. Er wordt gewerkt met stootbegrazing in het voorjaar en het najaar.

4.1.3 Plaggen

Plaggen bestaat uit het verwijderen van de bovenste humuslaag. Op die manier ontstaan geschikte omstandigheden voor de kieming van tal van heidesoorten vanuit de zaadbank. Deze beheertechniek wordt vooral toegepast in de natte en vochtige heide om successie te stoppen en mogelijkheden te creëren voor pioniersvegetaties van natte zandgronden. Op die manier worden nutriënten die in de strooisel – en organische lagen van de bodem zijn opgeslagen verwijderd. De nog aanwezige zaadbank bepaalt welke soorten na het plaggen opduiken. Om vergrassing tegen te gaan plagt men best tot op de minerale bodem waarbij de organische laag volledig verwijderd wordt. Lokaal plagbeheer wordt hier toegepast in de beheereenheden van de middenberm indien vastgesteld wordt dat door begrazing en dus betreding onvoldoende kiemplaatsen voor pionierssoorten van vochtige heide ontstaat. Deze beheermaatregel heeft als doel om in deze beheereenheden een mozaïek van natte heide en pioniersvegetaties met bijvoorbeeld Moeraswolfsklauw en Kleine Zonnedauw te creëren. Grootschalige plagplekken In de bermen van de vliegbanen zorgen voor versnelde ontwikkeling naar heischrale graslanden. Hiermee daalt het stikstofgehalte maar het fosforgehalte en de pH zullen na ontgronding hoog blijven. Fosfaat zit immers ook gebonden dieper in de bodem. Maaisel van goed ontwikkelde heischrale graslanden kan als zaadbron dienen. Locaties waar wasplaten voorkomen komen niet in aanmerking voor deze beheermaatregel.

4.1.4 Beheer poelen

De enige poel binnen de perimeter wordt 10 – jaarlijks geruimd in de beheerplanperiode. Een nieuwe poel wordt aangelegd in bestand 4f. Deze poelen worden na aanleg ook 10-jaarlijks geruimd.


Illustratie 4-1: Poel in bestand 12a

4.1.5 Bosverjonging

Er wordt bosverjonging verwacht op de locaties waar Amerikaanse eik gekapt wordt. Om ruigteontwikkeling tegen te gaan wordt het takhout geruimd na kapping. Het jaar volgend op de kapping wordt er geklepeld met een bosfrees (tabel 4-3), tenzij de opkomst van Amerikaanse eikenzaailingen uiterst weinig is ten opzichte van de gewenste zaailingen. Deze beheermaatregel vormt het midden tussen klepelen en frezen. Er wordt gewerkt met een frees met vaste tanden waarbij het organisch materiaal vermalen wordt tot enkele centimeters in de bodem om de wortelhalzen van de zaailingen van Amerikaanse eik te raken. Verwacht wordt dat de zo gecreëerde open plekken vooral gekoloniseerd zullen worden door Berk. Om meer soortendiversiteit te verkrijgen kan het bijplanten van gewenste soorten met aanbevolen herkomt nodig zijn. Het gaat dan om de soorten Zomereik, Zwarte els en Haagbeuk. De daaropvolgende jaren vindt jongwasverpleging plaats met het vrijzetten van de aangeplante soorten en vroege dunningen in Berk. Tabel 4-3: Beslissingschema beheermaatregelen na kapping Amerikaanse eik (fictief voorbeeld voor periode 2010-2013

Tijdstip maatregel Evaluatiecriterium Beheermaatregel

Jaar 1:

sept 2010 – apr 2011

Afvoer stammen en kruinhout > 7 cm

diameter


Tijdstip maatregel Evaluatiecriterium Beheermaatregel

Aan de rand zetten of afvoeren van

kruinhout < 7cm diameter

Weinig zaailingen Amerikaanse eik Manueel verwijderen

Vrij veel zaailingen Amerikaanse eik

+ voldoende inheems

Manueel verwijderen

Vrij veel zaailingen Amerikaanse eik Verwijderen met bosfrees

Heel veel zaailingen Amerikaanse

eik + voldoende inheems

Verwijderen met bosfrees

Jaar 1:

eind aug 2011

Geen zaailingen Amerikaanse eik Niets doen

Onvoldoende inheems (kwantiteit of

kwaliteit)

Groepsgewijs bijplanten Jaar 2

eind aug 2012

Vraat damherten Populatiebeheer of rasteren

Jaar 3

begin juni 2013

Menging en dichtheid jongwas Mengingsregeling of vrijstelling

4.1.6 Bosomvorming

Groepen Amerikaanse eik worden omgevormd tot inheems loofbos door kapping in het begin van de beheerplanperiode (zie figuur 3.3). Het enige Corsicaanse dennenbestand wordt op 20 jaar omgevormd.

4.1.7 Bebossingswerken

Er zijn geen bebossingswerken gepland tijdens de beheerplanperiode.

4.1.8 Bosbehandelings- en verplegingswerken

Reguliere dunning Bij reguliere dunning wordt er gestreefd naar een aandeel kwaliteitsvolle loofstammen binnen een rijk gestructureerd bosbeeld. Deze loofstammen hebben in de regel een takvrije stamlengte van niet meer dan 5 tot 7 meter en wordt er gestreefd naar een omtrek van 250 cm op borsthoogte, op zo kort mogelijke tijd. Facultatieve dunning Midden tussen twee opeenvolgende reguliere dunningen is er de mogelijkheid voor een extra dunning vier jaar na de vorige. Hakhoutkap Hakhoutkap wordt toegepast in de bosranden waar een mantel-zoom gecreëerd wordt. Voor het afzetten van mantels of struwelen wordt een 12-jarige cyclus voorgesteld. In bestand 3b wordt Tamme kastanje in hakhout gezet.

4.1.9 Kapregeling

De bosbestanden zijn ingedeeld in een enkele reeks met een hoofdomloop van 8 jaar. Vierjaarlijks is een facultatieve dunning voorzien. De kaptabel wordt weergegeven in bijlage 9. Er wordt gewerkt met twee reeksen. Reeks één bestaat uit de bosbestanden in het westen en reeks 2 bestaat uit de bosbestanden in het oosten.


4.1.10 Exoten

Exoten worden gedurende de eerste twee omlopen bestreden. De belangrijkste exotenmaatregelen worden weergegeven op figuur 3.3. Amerikaanse eik Amerikaanse eik is de voornaamste exoot die uit het gebied geweerd moeten worden. Er wordt ernaar gestreefd om de bestanden vrij te maken van deze soort in een periode van 20 jaar. Het bestrijden van Amerikaanse eik gebeurt met hoge prioriteit in het begin van de beheerplanperiode. De beheerinspanning wordt gespreid over de eerste twee omlopen. Lork en Douglas Beide soorten worden niet op lange termijn behouden, maar in een aantal mengingen (4d, 4e, 4f: loofbos met afnemende bedekking van exoten”), is het niet aangewezen om de soort binnen de komende beheerplanperiode te verwijderen. Dat zou de bestandstructuur ondermijnen en het behoud van waardevolle inheemse bomen (zomereiken en berken met kwalitatieve onderstam) in gevaar brengen. De uiteindelijke doelstelling is hier dus verwijderen, maar op verantwoorde wijze. In bestand 1a worden de soorten bij dunningen preferentieel weggenomen. Corsicaanse den Corsicaanse den komt enkel voor in een deel van 8b. Deze soort zal binnen de komende beheerplanperiode verwijderd worden in twee omlopen. Tamme kastanje Tamme kastanje komt voor in bestand 1a. Gezien de bomen zich niet in een goede toestand bevinden, is er geen risico op uitzaaiing en wordt er gekozen voor spontaan verval. In bestand 3b wordt Tamme kastanje in hakhout gezet. Fijnspar Fijnspar komt voor in bestand 10b Deze fijnsparren worden tijdens de eerste omloop gekapt. Populier Verspreid in het grasland van bestand 10b komen populieren voor. Deze populieren blijven behouden gedurende de beheerplanperiode. Natuurlijk verval wordt toegestaan. Amerikaanse vogelkers Amerikaanse vogelkers komt nog beperkt voor in het militair domein van Ursel. Bij de eerstvolgende facultatieve of reguliere dunningsomloop wordt in alle betrokken bestanden de hoofdbestrijding uitgevoerd (de meest efficiënte mechanisch-chemische methode wordt gekozen) of wordt een nabehandeling uitgevoerd. Rhododendron De Rhododendron mag ofwel worden uitgetrokken, ofwel afgezaagd of afgesneden worden ter hoogte van het maaiveld. Hiervoor mag een lichte machine op rupsbanden (bijvoorbeeld uitgerust met een mechanische (hydraulische) schaar) gebruikt worden.


Schade aan de bodem moet zoveel mogelijk vermeden worden. Het hout moet afgevoerd worden.

4.1.11 Bosexploitatie

De standaard schoontijd van 1 april tot 30 juni wordt nageleefd. Het uitslepen van het hout vindt plaats tijdens de droge periode van het jaar dwz in de maanden augustus – oktober. Op die manier wordt de bodem zo min mogelijk gestoord.

4.1.12 Brandpreventie

Niet van toepassing

4.1.13 Beheermaatregelen en richtlijnen met betrekking tot de toegankelijkheid

Speelzone In de bestanden 4f, 4h en 4g wordt een officieuze speelzone voor bivakerende jeugdverenigingen aangelegd. Dit houdt in dat er ieder jaar gecontroleerd wordt of er veiligheidskappen moeten plaatsvinden. Het gebouwtje in 4f wordt gestript en ingericht als speelelement. Toegankelijkheid De ontoegankelijke zones van het militair domein worden duidelijk afgesloten met barelen of aangeduid met uniforme, goed onderhouden borden (zie ook hoofdstuk 7). Het oude tankstation ter hoogte van de Urselseweg – Drongengoedweg (bestand 10b) wordt afgesloten met barelen. Toegang/ parking domeinbos Drongengoed Bestand 2a wordt gebruikt als parking voor de bezoekers van het domeinbos Drongengoed. Dit bestand wordt ingericht als visueel aantrekkelijke “toegangspoort” voor het domeinbos. Daartoe wordt tegen de weg een hakhoutstrook aangelegd van inheems loofhout en wordt de omheining verwijderd.

4.1.14 Gradiënten en bosrandontwikkeling

Op een aantal plaatsen worden aan de bosrand mantels of mantel – zoom situaties aangelegd. Deze vermijden de bruuske overgang tussen bosrand en heidevegetaties en verhogen de structuurrijkdom. De mantels worden aangelegd in de buitenste meters van het actuele bos omdat de lage vegetaties te waardevol zijn en te beperkt in oppervlakte om ze in te laten krimpen. Tabel 4-4 geeft de beheermaatregelen weer die nodig zijn om een ecologisch waardevolle mantel te laten ontwikkelen.


Tabel 4-4: Overzicht van beheer van mantel-zoomvegetaties en interne bosranden

(naar Raes 1996 in De Keersmaeker, 1997 en Gorissen & Vanreusel, 2002)

Afstand tot de centrale as van het

pad (m)

Vegetatie Beheer

0-3 Korte grazige vegetatie Jaarlijks maaien

3-6 Ruigere zoomvegetatie. bestaande

uit hoger opgaande kruidachtigen

Elke 2 tot 4 jaar maaien

6-20 Mantelvegetatie. bestaande uit

struweel of hakhout van houtachtige

struiksoorten

Hakhout: om de 8-20 jaar afzetten

Struweel: gedifferentieerd kappen

4.1.15 Soortgericht beheer: Specifieke maatregelen ter bescherming van flora en fauna

Aardbeivlinder Het soortgericht beheer voor Aardbeivlinder bestaat uit een aangepast, gefaseerd maaibeheer (zie 4.1.1) en de aanleg van mantel-zoom vegetaties (zie 4.1.14). Groentje Hoewel het Groentje als uitgestorven beschouwd worden binnen het domein is een beheer in functie van deze soort nuttig omdat ook andere soorten hiervan meeprofiteren. Belangrijk voor deze kwetsbare soort is de combinatie van voldoende nectarplanten zoals Vuilboom, braam en Gewone dophei; verspreid staande struikjes die dienst kunnen doen als balts en uitkijkplaats voor territoriale mannetjes; genoeg waardplanten voor de rupsen, zijnde vnl. Gewone dophei maar ook Vuilboom of Struikhei en genoeg warme, zonbeschenen hoekjes. Er is geen leefbare populatie van Groentje meer aanwezig op een redelijke afstand (Gulke Putten, Wingene), dus spontane herkolonisatie is niet meer te verwachten. Vleermuizen In het militair domein bevinden zich verspreid vijf gelijkaardige gebouwtjes met oude stroomgroepen (in de bestanden 4f, 2a, 17l, 15_v1, 10a). Deze gebouwtjes hebben geen militair gebruik meer. Daarnaast bevinden zich ook gebouwtjes in het bestand 1a. Behalve het gebouwtje in bestand 4f, dat als speelelement wordt ingericht worden de andere gebouwtjes allemaal ingericht als overwinteringsplaats voor vleermuizen. De inrichtingsmaatregelen zijn:

• stroomgroepen verwijderen; • ingang beveiligen met stevige metalen deur; • aarde opwerpen als extra isolatie.

De duiker van de Driesbeek onder het vliegveld is niet toegankelijk tijdens de wintermaanden gezien de kans op het voorkomen van overwinterende vleermuizen. Wilde gagel In de middenberm is er een probleem doordat Gagel door vraat zich niet kan verjongen. Lokaal uitrasteren is noodzakelijk.


Wasplaten Waardevolle en bijzondere graslandpaddestoelen worden gestimuleerd door een laag voedingsgehalte in de bodem, vooral dan van stikstof en fosfor. Sterk positief werkt een lang volgehouden verschralingsbeheer. Een kortgrazige en relatief mosrijke vegetatie is gunstig (Keizer, 2003). Het twee maal per jaar maaien van de bermen met afvoer van maaisel is een gunstige beheermaatregel. Vooral de continuïteit in het verschralingsbeheer is belangrijk. Veenmos In bestand 8b komt Veenmos voor. In deze zone wordt gezorgd voor een permanent hoge waterstand.

4.1.16 Dood hout en oude bomen

Er wordt gestreefd naar het laten ontwikkelen van zware bomen en het zo min mogelijk verwijderen van dood hout uit de bestanden.

4.1.17 Beheermaatregelen en richtlijnen met betrekking tot de jacht

Naar ecologie toe vormt het voorkomen van de populatie Damherten in het domein momenteel geen probleem. Bejaging wordt overwogen indien er toch een ecologisch probleem optreedt. Momenteel is het jachtrecht niet verpacht. Gezien er maar een klein gedeelte van het Drongengoedbos binnen de perimeter valt, is het definiëren van maatregelen pas nuttig op niveau van het volledige boscomplex en niet enkel binnen het militair domein. Het grootste knelpunt situeert zich op het vlak van verkeersveiligheid. Geregeld gebeuren ongevallen met overstekende herten op de Urselweg. Daarom wordt een aangepast bosbeheer uitgevoerd met de aanleg van een verder van de weg gelegen bosrand.

4.1.18 Beheermaatregelen en richtlijnen met betrekking tot de visserij

Niet van toepassing

4.1.19 Beheermaatregelen en richtlijnen met betrekking tot gebruik niet-houtige bosproducten

4.1.20 Beheermaatregelen en richtlijnen met betrekking tot cultuurhistorische elementen

Zie dreefbeheer en hakhoutbeheer.

4.1.21 Beheermaatregelen en richtlijnen met betrekking tot de milieubeschermende functie

Niet van toepassing

4.1.22 Beheermaatregelen en richtlijnen met betrekking tot de wetenschappelijke functie

Zie monitoring (hoofdstuk 8)

4.1.23 Werken die de biotische of abiotische toestand van het bos wijzigen


5 UITVOERINGSPROGRAMMA

De kaptabel is toegevoegd in bijlage 9. Van alle beheereenheden is een fiche met beheermaatregelen toegevoegd in bijlage 8.


6 ONTHEFFINGEN. MELDINGS- EN VERGUNNINGSPLICHTIGE ACTIVITEITEN

6.1 Algemene ontheffingen (in kader van bos- en natuurbeheer)

In deze paragraaf worden de meldings- en vergunningsplichtige activiteiten opgelijst met hun situering wat betreft locatie en tijd. Deze activiteiten hebben te maken met het bos- en natuurbeheer en niet met het militair gebruik. De geplande beheermaatregelen vereisen een opheffing van een aantal van de verbodsbepalingen van art. 35 van het ‘Decreet van 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu (B.S.10/01/1998) gewijzigd bij decreet van 19 juli 2002’. Art. 34. §1 vermeldt: ‘Het beheerplan vermeldt de maatregelen die worden getroffen voor het beheer en de inrichting van het gebied, waarbij voor redenen van natuurbehoud en natuureducatie kan worden afgeweken van de voorschriften van dit decreet, inzonderheid van artikel 35’. Hieronder zijn de verbodsbepalingen uit art. 35. §2 opgesomd. 1° individuele of groepssporten te beoefenen; 2° gemotoriseerde voertuigen te gebruiken of achter te laten tenzij die nodig zijn voor het beheer en de bewaking van het reservaat of voor de hulp aan personen in nood; 3° keten, loodsen, tenten of andere constructies te plaatsen, zelfs tijdelijk; 4° de rust te verstoren of reclame te maken op welke wijze ook; 5° in het wild levende diersoorten opzettelijk te verstoren, vooral tijdens de perioden van voortplanting, afhankelijkheid van de jongen of overwintering en trek; ze opzettelijk te vangen of te doden; hun eieren opzettelijk te rapen of te vernielen of hun nesten, voortplantingsplaatsen of rust- en schuilplaatsen te vernielen of te beschadigen; 6° planten opzettelijk te plukken, te verzamelen, af te snijden, te ontwortelen of te vernielen of planten of vegetatie op welke wijze ook te beschadigen of te vernietigen; 7° opgravingen, boringen, grondwerkzaamheden of exploitatie van materialen te verrichten, welk werk ook uit te voeren dat de aard van de grond, het uitzicht van het terrein, de bronnen en het hydrografisch net zou kunnen wijzigen, boven- of ondergrondse leidingen te leggen en reclameborden en aanplakbrieven te plaatsen; 8° vuur te maken en afval te storten; 9° bestrijdingsmiddelen te gebruiken; 10° meststoffen te gebruiken. met uitzondering van de natuurlijke uitscheiding als gevolg van extensieve begrazing; 11° het waterpeil te wijzigen en op kunstmatige wijze water te lozen; 12° het terrein op geringe hoogte te overvliegen of er te landen met vliegtuigen, helikopters, luchtballons en andere luchtvaartuigen van om het even welke aard.

Er wordt een ontheffing voor volgende verbodsbepalingen gevraagd en hierna gemotiveerd: 3° ontheffing op het verbod om keten, loodsen, tenten of andere constructies te plaatsen, zelfs tijdelijk � plaatsen van constructies voor wetenschappelijk onderzoek (vangkraal, vangnetten) of tent in kader van happenings rond natuureducatie e.d. 4° ontheffing op het verbod om de rust te verstoren of reclame te maken op welke wijze ook;


� in kader van beheerwerkzaamheden (vb gebruik van kettingzagen, bosmaaiers…) 5° ontheffing op het verbod om in het wild levende diersoorten opzettelijk te verstoren, vooral tijdens de perioden van voortplanting, afhankelijkheid van de jongen of overwintering en trek; ze opzettelijk te vangen of te doden; hun eieren opzettelijk te rapen of te vernielen of hun nesten, voortplantingsplaatsen of rust- en schuilplaatsen te vernielen of te beschadigen �in het kader van wetenschappelijk onderzoek en bestrijding van exoten �in het kader van de regulatie van de populatie damherten 6° ontheffing op het verbod om planten opzettelijk te plukken, te verzamelen, af te snijden, te ontwortelen of te vernielen of planten of vegetatie op welke wijze ook te beschadigen of te vernietigen � in het kader van wetenschappelijk onderzoek � in het kader van uitvoering van beheerwerkzaamheden (maaien, begrazen, plaggen, kappen en zagen…) 7° ontheffing op het verbod om opgravingen, boringen, grondwerkzaamheden of exploitatie van materialen te verrichten, welk werk ook uit te voeren dat de aard van de grond, het uitzicht van het terrein, de bronnen en het hydrografisch net zou kunnen wijzigen, boven- of ondergrondse leidingen te leggen en reclameborden en aanplakbrieven te plaatsen; � in kader van de inrichting van de verschillende gebouwtjes in functie van overwinteringsplaatsen voor vleermuizen en de herinrichting van de terreinen achteraf 8° ontheffing op het verbod om vuur te maken en afval te storten � om maaisel of boomopslag, hout… te kunnen verbranden of stockeren 9° ontheffing op het verbod bestrijdingsmiddelen te gebruiken om van het kapvlak van exoten met glyfosaat te behandelen. � om nazorg bij exotenbestrijding uit te voeren

6.2 Specifieke ontheffingen

Eén type van ontheffing wordt hier aangevraagd: - ontheffing van de wijziging van vegetaties (besluit van de Vlaamse regering van

23 juli 1998 tot vaststelling van nadere regels ter uitvoering van het decreet van 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu), omwille van de nieuwe doelstellingen. Hieronder vallen de meeste omvormings- en sommige reguliere maatregelen.

Tabel 6-1 Geeft een overzicht van overige Vermeldings- en vergunningsplichtige activiteiten. De ontmanteling van de oude transformatoren en de asbestverwijdering moet gebeuren door een gespecialiseerde firma. Tabel 6-1: Vermeldings- en vergunningsplichtige activiteiten

Activiteit Vergunning/ melding

Afvangen damherten Jachtvergunning

Inrichtingen gebouwtjes voor vleermuizen Stedenbouwkundige vergunning


7 OPENSTELLING

7.1 Militair domein

Zoals reeds geschetst in paragraaf 3.6 is het grootste deel het militair domein niet toegankelijk voor het publiek. Op geregelde tijdstippen worden wel geleide wandelingen gezamenlijk georganiseerd door ANB en Defensie. Over gans het militair domein duiden duidelijke uniforme borden erop dat het domein niet toegankelijk is. Waar nodig komen afsluitingen of barelen.

7.2 Toegankelijkheidsreglement

De toegankelijkheidskaart is weergegeven op figuur 7.1. De kaart en het reglement dienen in de toekomst afgestemd te worden op en geïntegreerd te worden in een globale recreatieve visie voor het ganse Drongengoedbos. Ook het plaatsen van uniforme infoborden voor het ganse Drongengoedgebied maakt deel uit van deze visie.

1. Gezien het statuut van militair domein is het basisprincipe dat het militair domein van Ursel niet vrij toegankelijk is voor het publiek. Dit wordt aangeduid aan het begin van wegen en paden die naar het militair domein leiden met het verbodsbord V.15 uit het toegankelijkheidsbesluit met vermelding ‘militair domein’. Gezien het statuut van militair domein wordt over dit toegankelijkheidsreglement geen advies gevraagd aan de betrokken gemeentes.

2. Voor niet - militaire activiteiten wordt er door de militaire overheid concessies verleend. ANB heeft hier een adviserende rol.

3. De uitzondering op het basisprincipe vormen de percelen 6 en 7 van het beheerplan (het westelijk bosgedeelte) die toegankelijk zijn op de boswegen. Niet-toegankelijke boswegen binnen deze percelen zijn aangeduid op de het terrein met verbodsbord V.00 van het toegankelijkheidsbesluit.

4. Een tweede uitzondering is bestand 2a dat gebruikt wordt als parking voor het domeinbos ‘Drongengoed’.

Lijst van figuren Figuur 7.1: Toegankelijkheidskaart


8 MONITORING

Monitoring komt neer op het herhaaldelijk meten van een aantal kenmerken van het gebied of het beheer, alsook het verwerken en beoordelen hiervan. De verwerking van deze gegevens moet aantonen of de geformuleerde doelstellingen gehaald worden. Indien dit niet het geval is, vormt monitoring de basis voor het bijsturen van het beheer of de beheerdoelstellingen. Naar de gemeten kenmerken wordt verwezen met de algemene term ‘parameters’. Er is onderscheid tussen:

- stuurparameters: dit betreft vooral controle over uitvoering van inrichtingswerken of een beheerplan (evaluatie van vastgelegde criteria, beheeruitvoering en monitoring);

- tussenparameters: dit betreft enkele abiotische kenmerken van het gebied, die een gewenste toestand moeten bereiken in functie van de doelstelling per perceel of beheereenheid;

- doelparameters: hiermee wordt het resultaat van het beheer gemeten op het niveau van flora, fauna en recreatieve/educatieve infrastructuur.

Voor de verschillende tussen- en doelparameters is het verstandig om een steekproef te nemen. Hiertoe kan bv. gebruik worden gemaakt van het protocol dat door het INBO reeds is opgesteld (De Cock et al., 2007). Eerste ervaringen en kostenramingen leren wel dat dit een zeer arbeidsintensieve en kostelijke methode is. Op vraag van ANB is deze methode hier niet algemeen gevolgd maar is uitgekeken naar alternatieven of kostenefficiëntere monitoringsmethoden. Haskoning stelt voor, op basis van ervaring met beheerplanning en monitoring, om in vergelijking hiermee minder frequent en in wat minder detail maar wel op meer locaties de toestand op te volgen, zeker wat betreft de doelparameters van natuur. Hoewel deze benadering op zich minder toelaat om lokale trends statistisch te analyseren, is de kennis van de gebiedstoestand hoger en kan deze met veel minder middelen worden opgevolgd. Dit monitoringsplan is weergegeven in tabel 8-1 en is geënt op de context van beheerplanning. In dit verband bestaat er ook een beheerdatabank, waarin de monitoringsplanning en -uitvoering tevens is opgenomen. Dit instrument wordt besproken in bijlage 10. Naargelang ingrijpende beheermaatregelen worden uitgevoerd zullen zowel ruimtelijk als in de tijd een aantal zaken fijner bekeken moeten worden: bv. meer grondwaterkwaliteitsmetingen, frequentere kartering van doelsoorten. Hieronder worden de monitoringsmaatregelen kort besproken. De frequentie van monitoring wordt weergegeven in tabel 8-2. Gezien de inrichtingsmaatregelen van LIFE-DANAH wordt er in het begin van het beheerplan een hogere frequentie van monitoring vastgelegd. Tabel 8-1: Monitoringsplan voor het beheerplan militair domein Ursel.

PARAMETERS

MONITORING Specificatie parameters of methode

Stuurparameters (uitvoering beheerplan)

Criteria evalueren

(interactief met databank)

Voor beheereenheden waar dit is gespecificeerd: criteria evalueren volgens voorziene

jaarplanning - dit betreft criteria die de beheerplanning van de volgende jaren kunnen

wijzigen. Het gaat voornamelijk om de volgende criteria:


PARAMETERS

MONITORING Specificatie parameters of methode

• opvolging bestrijding Amerikaanse eik (zie tabel 4-3)

• opvolging percentage heide/bos/struweel middenberm (zie tabel 4-2)

• verschraling bermen vliegveld

Registratie van

uitgevoerde maatregelen

(interactief met

beheerdatabank) Uitgevoerd beheer registreren

Registratie van

uitgevoerde monitoring

(interactief met

beheerdatabank) Uitgevoerde monitoring registreren (alleen tussenparameters en doelparameters)

Up to date planning

opmaken van beheer en

monitoring (interactief

met beheerdatabank)

Na registratie van alle uitgevoerde beheer en monitoring (zie boven): 1) waar nodig de

voorziene planning aanpassen (wegens nog niet uitgevoerd en/of andere aberraties);

2) voor alle in het afgelopen jaar te evalueren criteria het resultaat (voldaan of niet +

evt. opmerking) aanbrengen in databank. 3) Vervolgens nieuwe beheerplanning

opmaken voor het volgende jaar of alle komende jaren

Opvolgen exoten

bestrijding Zie tabel 4-3

Tussenparameters (abiotische toestand)

Monitoring

grondwaterpeil

Monitoring grondwaterpeil aan de hand van de bestaande peilbuis in het

berkenbroekbos in bestand 1a

Doelparameters (natuur. cultuurhistorie. recreatie & educatie)

Flora en vegetatie

Kartering doelsoorten Intekenen van de doelsoorten op kaart

Opnemen PQ’s Opnemen van de bestaande permanente quadraten (zie illustratie 3-4).

Bijkomende permanente quadraten worden gelegd in de verschillende vegetatietypes:

- in de drie delen van de middenberm wordt een PQ gelegd

- in de momenteel goede ontwikkelde heischrale graslanden worden twee

PQ’s gelegd (westelijke kop van het vliegveld)

- in bestand 6d wordt een PQ gelegd

Vegetatiekaart Vegetatiepatronen vlakdekkend intekenen en vegetatieopnames maken

Wasplanten Determineren en intekenen op kaart van wasplaten

Bosbouwkundige

opnames

Nagaan evolutie struiklaag en verjonging ten gevolge van dunningsbeheer. Hierbij

worden op de vaste proefvlakpunten van de bosdat de cirkels van 2.25 en 4.5 m

opgenomen. Evolutie in de boomlaag kan met een interval van 20 tot 27 jaar

opgevolgd worden.

Fauna: opvolgen van doelsoorten

Vlinders en sprinkhanen Jaarlijks meerdere malen lopen van de vlinderroutes

Broedvogels Broedvogelinventarisatie

Reptielen en amfibieën Inventarisatie van amfibieën en reptielen

Tabel 8-2: Frequentie van de monitoringsacties (1 = elk jaar, 2 = om de twee jaar….)

PARAMETERS MONITORING 2010 - 2020 2020 - 2037

Stuurparameters

Criteria evalueren (interactief met

databank)

1 1

Registratie van uitgevoerde maatregelen

(interactief met beheerdatabank)

1 1


PARAMETERS MONITORING 2010 - 2020 2020 - 2037

Registratie van uitgevoerde monitoring

(interactief met beheerdatabank)

1 1

Up to date planning opmaken van beheer

en monitoring (interactief met

beheerdatabank)

1 1

Opvolgen exoten bestrijding 1 1

Tussenparameters

Monitoring grondwaterpeil Maandelijks Maandelijks

Doelparameters

Kartering doelsoorten 2 5

Opnemen PQ’s 1 3

Vegetatiekaart 5 10

Wasplanten 2 2

Bosbouwkundige opnames 10 10

Vlinders en sprinkhanen 1 1

Broedvogels 1-2 1-5

Reptielen en amfibieën 3 3


9 KOSTENRAMING

De uitgaven de volgende 27 jaar komen allemaal voort uit beheermaatregelen. Er zijn enkel inkomsten uit houtverkoop. De kost van het beheer ramen voor de komende 27 jaar is een moeilijke oefening. Losstaand van de onbekende prijsevoluties in de toekomst wordt de inschatting ook bemoeilijkt door het criteriumafhankelijke beheer waarvan op dit moment niet geweten is hoe frequent deze beheermaatregelen zullen uitgevoerd worden. Vanwege die onzekerheid wordt enkel een kostprijs geschat voor de belangrijkste beheermaatregelen waarvan met een vrij grote zekerheid kan ingeschat worden dat ze in de loop van het beheerplan zullen uitgevoerd worden. De prijzen zijn exclusief BTW. De prijzen zijn afgerond tot 100€.

9.1 Uitgaven

Volgende beheermaatregelen vertegenwoordigen een kost. De kost wordt als constant beschouwd gedurende de volgende 27 jaar. Hierbij is abstractie gemaakt van inflatie, technische ontwikkelingen en nieuwe beheerinzichten die in de toekomst zullen ontstaan. Er wordt zonder de personeelskosten voor toezicht en veiligheid gerekend.

9.1.1 Beheermaatregelen van open plekken

Maaien van schrale graslanden De heischrale graslanden worden één maal per jaar gemaaid. Aan een kostprijs van 1000 € per ha (inclusief afvoer) wordt de totale kostprijs per jaar geschat op 8000 €/jaar (1000 €/ha X 8 ha). De totale kostprijs in de loop van het beheerplan bedraagt 216.000€. De bermen van het vliegveld die nu nog door landbouwers in concessie gemaaid worden zullen op termijn door ANB of een aannemer gemaaid worden. Omdat deze bermen verder te verschralen is twee maal per jaar maaien nodig. Hier wordt van de veronderstelling uitgegaan dat in 2015 alle bermen door ANB beheerd zullen worden. De totale kostprijs per jaar wordt geschat op 112.000€ (56 ha X 1000 €/ha *2) en over de hele beheerplanperiode 2.680.000€. Plaggen Plaggen is een criteriumafhankelijke maatregel die in de beheereenheden met als doelstelling “Complex van droge-vochtige heide /natte heide/ pioniersvegetatie van natte heide” kan plaatsvinden. We rekenen met een plagfrequentie van gemiddeld eenmaal per 10 jaar en gaan er van uit dat ongeveer ¼ van de totale oppervlakte zal geplagd worden. Gedurende de beheerplanperiode komt dit neer op 3 maal plaggen van een oppervlakte van 5 ha. Tijdens de hele beheerplanperiode komt dit neer op 5ha X 3 X 2000 €/ha = 30.000 €. Begrazingsbeheer Het begrazingsbeheer bestaat uit stootbegrazing in het voorjaar en het najaar met schapen. In de kostprijs is het herderen en de kosten voor de verzorging van de veestapel voorzien. Er wordt gerekend met een kostprijs van 300 €/ha/jaar. De kostprijs per jaar bedraagt dan 4800 €. In de veronderstelling dat de begraasde oppervlakte gedurende de beheerplanperiode dezelfde blijft vertegenwoordigt deze beheermaatregel een kost van 129.600€.


Overig heidebeheer: maaien en afzetten boomopslag In de beheereenheden met doeltype “Complex van droge-vochtige heide / natte heide/ pioniersvegetatie van natte heide” en het doeltype “Open plek met droge/vochtige heide” wordt verondersteld dat gemiddeld één maal om de 3 jaar het verwijderen van boomopslag nodig zal zijn. Dit komt neer op 8 maal tijdens de beheerplanperiode. In de het doeltype “Complex van droge-vochtige heide / natte heide/ pioniersvegetatie van natte heide” gaat het om 70 % van de oppervlakte. De totale kostprijs tijdens de beheerplanperiode wordt geraamd op 180 €/ha X 9 X 11,3 ha = 18.300 € Aanleg poelen Eén poel zal aangelegd worden tijdens de beheerplanperiode. De kostprijs voor de aanleg van een poel is 500 €. De totale kostprijs voor de aanleg bedraagt dus 500 €. Opschonen en afvissen poelen De twee poelen worden om de 10 jaar opgeschoond dwz. dat het slib verwijderd wordt en de oevers geplagd worden. De kostprijs voor het opschonen van een poel wordt geschat op 500 €. De totale kostprijs tijdens de beheerplanperiode voor 2 maal opschonen van de drie poelen is 2000 €.

9.1.2 Infrastructuurwerken

Ontmantelen en inrichten van oude gebouwtjes voor vleermuizen of als speelelement Negen oude gebouwtjes die verspreid in het militair domein liggen zullen ingericht worden voor vleermuizen. Eén gebouwtje zal ingericht worden als speelelement in de speelzone. In sommige gebouwtjes staan oude transformatoren en is asbest aanwezig. Ontmantelen moet daarom gebeuren door een gespecialiseerde firma. Om de gebouwtjes optimaal te maken voor overwinterende vleermuizen wordt een stalen deur geïnstalleerd en een toplaag met aarde of plagsel aangebracht. De totale kostprijs van inrichting per gebouwtje wordt op 5000 € geschat.

9.1.3 Beheermaatregelen van bosbestanden

Aanplantingen na groepenkappen (Amerikaanse eik, Douglas, Corsicaanse den) In principe wordt gerekend op natuurlijke verjonging in de groepenkappen. Deze kan echter aangevuld worden door aanplantingen. Ervan uitgaande dat van de 7,6 ha groepenkappen ongeveer een derde of 2,5 ha door aanplanting wordt aangevuld, ontstaat de volgende inschatting van kosten: 7900 € voor het aanplanten van Zomereik. De exacte kostprijs is afhankelijk van de gevolgde maatregelen in het beslissingsschema in tabel 4-3. In deze kostprijs zijn enkel aankoop plantsoen en plantkosten ingerekend, geen wildbescherming, inboeten of vrijstellingen. Vrijstellingen en dichtwasverpleging In verjongingsgroepen wordt uitgegaan van drie vrijstellingen, waarvan de laatste het karakter van een vroege negatieve selectie (Berk) krijgt aan elk 750 € per ha. Voor 7,6 ha komt dit neer op 5700 €.

9.2 Inkomsten

De houtprijs wordt constant beschouwd.


9.2.1 Houtverkoop

Dunningen We gaan uit van een oogst van 4 m³ (voor alle bostypes) per ha per jaar in de inheemse loofbosbestanden. Uiteraard wordt niet jaarlijks overal geoogst, maar om de 8 of eventueel 4 jaar, waarbij dan 4 of 8 maal het jaarlijks gemiddelde wordt weggenomen. In zijn 57,7 ha is een regulier dunningsbeheer gepland. Aan een (laag ingeschatte) prijs van 25 € per m³ betekent de oogst van 6232 m³ een totale inkomst van 673.000 € in de volgende 27 jaar. Hakhoutbeheer De totale lengte aan mantel-zoomvegetaties (bosranden + lichtrijke boswegen) die aangeduid staat op de doelstellingenkaart is 5,7 km. Omdat deze mantel-zoom golvend wordt aangelegd, wordt er vanuit gegaan dat ze effectief gerealiseerd wordt over 2/3 van deze afstand. Wanneer ervan uit gegaan wordt dat de gemiddelde breedte van de hakhoutstrook 12 meter is, bedraagt de totale oppervlakte 4,5 ha. In bestand 2a komt nog een hakhoutzone voor van 0,5 ha. Ook in bestand 3b (1,5 ha) wordt hakhoutbeheer ingesteld. De totale oppervlakte hakhout bedraagt dus 6,5 ha. Het hakhout heeft een cyclus van 12 jaar dwz dat er gemiddeld drie keer geoogst kan worden binnen de beheerplanperiode. De geschatte oogst bedraagt 5m³ per ha per jaar van dergelijk loofhout. Dit vertegenwoordigt aan 10 € per m³ een opbrengst van 8775 € (6,5 ha X 5 m³/ha/jaar X 27 jaar X 10 €/m³). Groepenkap Amerikaanse Eik De oppervlakte bos met een hoog aandeel Amerikaanse eik in de boomlaag bedraagt 3,7 ha. Deze groepen worden gekapt tijdens de beheerplanperiode. Het gemiddelde houtvolume bedraagt 103 m³/ha. In totaal zal er dus 381m³ geoogst worden. Aan een gemiddelde prijs van 25€/m³ bedraagt de opbrengst dus 9.500 €. Er wordt ingeschat dat klepelen als nazorg voor de zaailingen van Amerikaanse eik nodig zal zijn in ongeveer de helft van de oppervlakte of 1,9 ha. De kostprijs van deze maatregel is 750 €/ha X 1,9 ha of 1.400 € gedurende de beheerplanperiode. Solitaire Amerikaanse eiken worden verondersteld tijdens het dunnen te worden gekapt (zie hoger). Voor deze bomen worden geen extra kosten of opbrengsten becijferd. Groepenkap Corsicaanse den De oppervlakte bos met een hoog aandeel Corsicaanse den in de boomlaag bedraagt 3,3 ha. Deze groepen worden gekapt tijdens de beheerplanperiode. Het gemiddelde houtvolume bedraagt 43 m³/ha. In totaal zal er dus 142 m³ geoogst worden. Aan een gemiddelde prijs van 25 €/m³ bedraagt de opbrengst dus 3.500 €.

9.3 Saldo

Tabel 9-1 geeft een totale kostenraming voor het volledige beheerplan. Tabel 9-1: Kostenraming beheerplan

uitgaven

maaibeheer 2.680.000

plaggen 30.000


begrazing 129.600

boomopslag verwijderen 18.300

poelen graven 500

opschonen poelen 2000

inrichtingen gebouwtjes 45.000

aanplanten in verjongingsgroepen 7.900

vrijstelling en dichtwasverpleging 5.700

Totaal 2.919.000

Inkomsten

dunningen 673.000

hakhoutbeheer mantels 8700

groepenkappen Amerikaanse eik 8100

groepenkappen Corsicaanse den 3500

Totaal 693.300

Balans

-2.225.700


10 LITERATUUR

Afdeling Natuurlijke rijkdommen en energie. MVG. 2001. Digitale vectoriële bestanden van de tertiaire geologische kaart. Brussel. OC-GIS-Vlaanderen. Bruggeman et al., 2008. Jaarverslag dagvlinderproject 2007. Vlinderwerkgroep natuurpunt Meetjesland.125p Cleppe. J., De Lust. R., Schoonackers. M., Van Bastelaere. G. & Van de Woestijne. S. 1995. Het Meetjesland natuurlijk. Natuur en Landschap meetjesland. 152 p. De Saeger. S., Demolder. H. & Paelinckx. D. (2006). Biologische Waarderingskaart. versie 2. Kaartbladen 6-14. Rapport en digitaal bestand INBO.R.2007.8. Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek. Brussel.�Hill. M.O., Šmilauer. P., 2005. TWINSPAN for Windows version 2.3. Centre for Ecology and Hydrology & University of South Bohemia. Huntingdon & Ceske Budejovice. Maes. D. . 2004. The use of indicator species in nature management and policy making : the case of invertebrates in Flanders (northern Belgium).[90-403-0204-9]. Instituut voor Natuurbehoud: Anderlecht : Belgium. ISBN Roelandt. B., Damiaans. W., Verledens. F., Waterinckx. M., Martens. K., 2008. Vegetatie-analyse in het kader van uitgebreide bosbeheerplannen mbv het Bos & Groen Vegetatieanalyse pakket. Handleiding horend bij de Access databank: Bosprog 3.06. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. AMINAL. Afdeling Bos & Groen. 76 pp. Stieperaere., 1970. Overzicht van de botanische en vegetatiekundige waarde van de terreinen langs het NATO-vliegveld te Ursel Sys & Vandenhoudt 1972. Bodemkaart van België. Verklarende tekst bij kaartblad Knesselare 39W. Gent. Centrum voor Bodemkartering. Van Landuyt. W. et al. (2006). Atlas van de flora van Vlaanderen en het Brussels Gewest. Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek: Brussel : Belgium. ISBN 90-726-1968-4. 1007 p. Verhoeve A., 2004. Het Drongengoed in het Maldegemveld. 122p Vermeersch. G., Anselin. A., Devos. K., Herremans. M., Stevens. J., Gabriëls. J., & Van Der Krieken. B. 2004. Atlas van de Vlaamse broedvogels 2000-2002. Brussel. Instituut voor Natuurbehoud. Mededelingen van het Instituut voor Natuurbehoud. 23. Waterinckx. M., Roelandt. B., 2001. De bosinventarisatie van het Vlaamse Gewest. Resultaten van de eerste inventarisatie 1997-1999. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. 486 pp. Keizer P.J. 2003. Paddestoelvriendelijk natuurbeheer Zwaenepoel & Stieperaere. 2002 in Arnout Zwaenepoel, Filiep T’Jollyn, Veerle Vandenbussche & Maurice Hoffmann 2002. Systematiek van natuurtypen voor Vlaanderen: 6.5 Graslanden. Heischrale graslanden

=o=o=o=

Beheerplan Ursel 81802301/R/873115/Mech Eindrapport 1 juni 2009

��

Figuren


��

Bijlage 1 Kadastrale percelen


Gemeentenr Sectie Grondnr Exponent Macht Bisnr Oppervlakte (ha)

43502 D 1703 C 0 0 3.05

43502 D 1706 C 0 0 1.64

43502 D 1706 B 0 0 0.26

43502 D 1703 B 0 0 0.21

43502 D 1703 A 0 0 2.97

44067 C 7 C 0 0 0.47

44067 C 19 F 2 0 0.09

44067 C 11 G 0 0 2.18

44067 C 117 _ 0 0 0.65

44067 C 123 _ 0 0 0.61

44067 C 135 _ 0 0 0.28

44067 C 53 A 0 0 0.60

44067 C 60 _ 0 0 0.09

44067 C 144 _ 0 0 3.18

44067 C 331 _ 0 0 0.60

44067 C 242 C 0 0 0.48

44067 C 110 B 0 0 4.77

44067 C 20 B 0 0 0.40

44067 C 17 E 0 0 3.80

44067 C 145 _ 0 0 1.14

44067 A 257 B 0 0 5.69

44067 A 257 F 0 0 0.37

44067 A 242 D 0 0 0.08

44067 C 213 A 0 0 0.75

44067 C 211 _ 0 0 0.15

44067 C 61 _ 0 0 1.88

44067 A 260 _ 0 0 0.97

44067 C 103 E 0 0 8.91

44067 A 243 F 0 0 0.45

44067 A 1 E 0 0 0.56

44067 A 257 N 0 0 3.74

44067 A 272 C 0 0 0.08

44067 C 215 A 0 0 0.23

44067 A 272 D 0 0 0.21

44067 A 237 A 0 0 2.45

44067 A 257 R 0 0 1.98

44067 A 236 _ 0 0 5.59

44067 C 242 K 0 0 0.50

44067 C 131 C 0 0 0.04

44067 A 257 H 0 0 0.39

44067 C 335 D 0 0 3.24

44067 A 220 B 0 0 0.34

44067 C 127 A 0 0 0.89

44067 A 263 _ 0 0 0.70

44067 C 18 B 0 0 2.45



44067 C 242 L 0 0 3.60

44067 C 205 A 0 0 0.68

44067 A 269 A 0 0 0.37

44067 A 257 G 0 0 0.50

44067 C 67 B 0 0 5.56

44067 C 115 A 0 0 1.71

44067 A 261 _ 0 0 1.85

44067 A 233 _ 0 0 5.66

44067 C 129 _ 0 0 0.57

44067 C 120 _ 0 0 0.63

44067 A 229 A 0 0 2.75

44067 A 273 G 0 0 0.85

44067 C 125 B 0 0 0.27

44067 C 109 M 0 0 0.27

44067 C 134 _ 0 0 3.80

44067 C 62 _ 0 0 3.10

44067 C 119 _ 0 0 1.03

44067 C 21 C 0 0 0.23

44067 A 264 _ 0 0 2.81

44067 C 214 B 0 0 0.61

44067 A 234 A 0 0 2.35

44067 C 92 _ 0 0 0.93

44067 C 103 D 0 0 1.50

44067 C 59 _ 0 0 1.39

44067 A 226 A 0 0 3.24

44067 C 146 A 0 0 1.97

44067 C 101 _ 0 0 0.43

44067 C 19 P 0 0 0.18

44067 C 241 A 0 0 1.24

44067 A 235 A 0 0 1.42

44067 A 274 A 0 0 0.93

44067 C 93 _ 0 0 3.20

44067 C 19 W 0 0 0.42

44067 C 242 F 0 0 0.39

44067 C 126 _ 0 0 0.90

44067 A 257 D 0 0 0.80

44067 C 337 E 0 0 1.04

44067 A 232 _ 0 0 5.05

44067 A 2 E 0 0 0.20

44067 C 124 A 0 0 0.40

44067 C 116 _ 0 0 1.39

44067 C 99 B 0 0 0.23

44067 A 257 K 0 0 0.26

44067 C 100 A 0 0 0.49

44067 C 54 _ 0 0 1.18

44067 A 273 C 0 0 0.65



44067 A 4 E 0 0 1.12

44067 C 109 F 0 0 4.24

44067 A 258 _ 0 0 0.18

44067 A 239 A 0 0 0.61

44067 C 104 C 0 0 0.06

44067 C 332 _ 0 0 0.57

44067 C 58 A 0 0 0.47

44067 C 109 D 0 0 0.41

44067 C 136 _ 0 0 3.11

44067 C 102 _ 0 0 0.52

44067 A 5 D 0 0 0.22

44067 A 257 L 0 0 0.91

44067 C 210 _ 0 2 0.48

44067 C 130 _ 0 0 0.91

44067 C 122 _ 0 0 0.60

44067 C 60 _ 0 2 3.88

44067 C 143 _ 0 0 0.52

44067 A 231 A 0 0 3.21

44067 C 118 _ 0 0 0.85

44067 C 57 E 0 0 0.12

44067 C 330 B 0 0 0.44

44067 C 17 H 0 0 0.58

44067 A 259 _ 0 0 2.03

44067 C 19 T 2 0 0.09

44067 C 209 A 0 0 0.44

44067 A 230 A 0 0 5.01

44067 C 121 _ 0 0 0.64

44067 C 196 A 0 0 0.61

44067 C 339 K 0 0 2.00

44067 A 257 E 0 0 0.52

44067 A 238 _ 0 0 4.64

44067 A 265 _ 0 0 0.83

44067 C 62 _ 0 2 0.21

44067 A 262 _ 0 0 1.04

44067 C 195 A 0 0 0.75

44067 C 131 B 0 0 0.04

44067 A 257 C 0 0 1.18

44067 C 71 B 0 2 0.63

44067 C 77 C 0 0 1.18

44067 A 278 Z 0 0 0.92

44067 C 114 A 0 0 0.18

44067 C 337 M 0 0 0.65

44067 A 256 Z 0 0 0.10

44067 C 195 B 0 0 0.16


��

Bijlage 2 Dendrometrische gegevens bestanden

Domein

Plaats

Perceel

Bestand

Opp

Stamtal

Grondvlak

Volume

GemNDood

GemGdood

GemVdood

%G Inheems

Inheems/Exoot

Homogeen/Gemengd

Leeftijdsklasse

Hoofd boomsoort

Mild

o U

rsel

Mild

o U

rsel

44g

0.65

1611

24.8

193.

615

7.2

1.2

5.6

98In

heem

sH

omog

een

21-

40be

rk (G

)M

ildo

Urs

elM

ildo

Urs

el9

9a1.

1870

741

.036

7.3

78.6

2.6

23.3

100

Inhe

ems

Hom

ogee

n 4

1-60

Gro

ve d

en (G

ewon

e de

n)M

ildo

Urs

elM

ildo

Urs

el8

8b4.

3884

535

.433

4.7

35E

xoot

/Inhe

ems

Gem

engd

Ong

elijk

jarig

Cor

sika

anse

den

/ber

k (G

)M

ildo

Urs

elM

ildo

Urs

el8

8a2.

1962

941

.840

1.7

39.3

0.9

7.8

100

Inhe

ems

Hom

ogee

n 4

1-60

Gro

ve d

en (G

ewon

e de

n)M

ildo

Urs

elM

ildo

Urs

el7

7c6.

2113

6636

.333

4.6

393.

04.

327

.783

Inhe

ems/

Exo

otG

emen

gdO

ngel

ijkja

rigZo

mer

eik

Mild

o U

rsel

Mild

o U

rsel

77b

0.59

Gee

n re

sulta

atN

iet v

an to

epas

sing

Mild

o U

rsel

Mild

o U

rsel

77a

10.2

783

832

.831

2.0

199.

85.

042

.970

Inhe

ems/

Exo

otG

emen

gdO

ngel

ijkja

rigbe

rk (G

)/Zom

erei

kM

ildo

Urs

elM

ildo

Urs

el6

6d1.

7432

924

.225

2.0

50E

xoot

/Inhe

ems

Gem

engd

Ong

elijk

jarig

Am

erik

aans

e ei

k/Zo

mer

eik

Mild

o U

rsel

Mild

o U

rsel

66c

5.71

668

35.7

286.

390

Inhe

ems/

Exo

otH

omog

een

41-

60G

rove

den

(Gew

one

den)

Mild

o U

rsel

Mild

o U

rsel

66b

3.21

712

30.9

296.

911

7.9

1.3

9.2

56In

heem

s/E

xoot

Gem

engd

Ong

elijk

jarig

Am

erik

aans

e ei

k/G

ewon

e es

door

nM

ildo

Urs

elM

ildo

Urs

el6

6a4.

0494

330

.529

9.1

117.

92.

519

.698

Inhe

ems

Gem

engd

Ong

elijk

jarig

Zom

erei

k/be

rk (G

)M

ildo

Urs

elM

ildo

Urs

el5

5a1.

9582

538

.833

7.6

100

Inhe

ems

Gem

engd

Ong

elijk

jarig

Gro

ve d

en (G

ewon

e de

n)M

ildo

Urs

elM

ildo

Urs

el1

1a7.

9961

433

.035

4.5

353.

75.

236

.869

Inhe

ems/

Exo

otG

emen

gdO

ngel

ijkja

rigZo

mer

eik/

Beu

kM

ildo

Urs

elM

ildo

Urs

el4

4h2.

1994

347

.446

7.5

157.

22.

619

.396

Inhe

ems

Gem

engd

Ong

elijk

jarig

Zom

erei

k/be

rk (G

)M

ildo

Urs

elM

ildo

Urs

el4

4f1.

3250

143

.750

5.3

33E

xoot

Gem

engd

Ong

elijk

jarig

Dou

glas

spar

/lork

(G)

Mild

o U

rsel

Mild

o U

rsel

44e

3.31

658

37.2

396.

778

.64.

138

.596

Inhe

ems

Gem

engd

Ong

elijk

jarig

Zom

erei

k/be

rk (G

)/Gro

ve d

en (G

ewon

e de

n)M

ildo

Urs

elM

ildo

Urs

el4

4d3.

5173

744

.555

8.5

117.

93.

028

.231

Exo

otG

emen

gdO

ngel

ijkja

riglo

rk (G

)/Zom

erei

kM

ildo

Urs

elM

ildo

Urs

el4

4c1.

6691

438

.342

5.7

39.3

0.2

0.6

10E

xoot

Gem

engd

41-

60lo

rk (G

)M

ildo

Urs

elM

ildo

Urs

el4

4b2.

2515

728

.341

7.7

78.6

7.1

73.6

92In

heem

sG

emen

gdO

ngel

ijkja

rigZo

mer

eik/

Beu

kM

ildo

Urs

elM

ildo

Urs

el4

4a3.

5111

8939

.035

6.8

117.

93.

832

.810

0In

heem

sH

omog

een

Ong

elijk

jarig

berk

(G)

Mild

o U

rsel

Mild

o U

rsel

33d

0.70

Gee

n re

sulta

atN

iet v

an to

epas

sing

Mild

o U

rsel

Mild

o U

rsel

33c

0.51

206

41.8

524.

291

Inhe

ems

Hom

ogee

n 8

1-10

0B

euk

Mild

o U

rsel

Mild

o U

rsel

33b

1.24

1051

48.2

376.

178

.60.

30.

439

Exo

ot/In

heem

sG

emen

gdO

ngel

ijkja

rigTa

mm

e ka

stan

je/b

erk

(G)

Mild

o U

rsel

Mild

o U

rsel

33a

4.70

1346

63.1

556.

310

0In

heem

sH

omog

een

61-

80G

rove

den

(Gew

one

den)

Mild

o U

rsel

Mild

o U

rsel

22a

2.70

766

37.5

345.

378

.63.

229

.310

0In

heem

sH

omog

een

Nie

t bep

aald

Gro

ve d

en (G

ewon

e de

n)M

ildo

Urs

elM

ildo

Urs

el1

10a

2.26

619

34.0

342.

527

5.1

5.9

45.9

100

Inhe

ems

Gem

engd

Ong

elijk

jarig

Beu

k/be

rk (G

)/Zom

erei

kM

ildo

Urs

elM

ildo

Urs

el4

4i0.

08G

een

resu

ltaat

Ong

elijk

jarig


��

Bijlage 3 TWINSPAN - tabel

Twinspantabel 28 bosopnamen Ursel MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMM UUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUU ---------------------------- 0000000000000000000000000000 0000000000000000000000000000 2211221220110021223110100001 1279458035352870890249113676 221122112 11 2 22211 1 1 0168347924242759678138013565 17 MAIA NBIF -------------------------2-- 11 16 LUZU LPIL -------------------------1-- 11 13 ILEX AQ3 -------------------------1-- 11 12 HOLC UMOL -------------------------4-- 11 6 CERA CCLA -------------------------2-2 11 5 CARE XPIL --------------------------1- 11 21 PTER IAQU ---------243-------------225 10 18 MOLI NCAE 2-------2-----------------2- 01 15 LONI CPE3 24222-2-2--11----------2222- 01 25 RHOD OPO3 2--------------------------- 001111 24 RHOD OPO2 3--------------------------- 001111 4 CALL UVUL 1--------------------------- 001111 22 RHAM NFR2 ------11-------------------- 001110 20 PRUN USE3 21-122--2------------------- 001110 19 PRUN USE2 234455433------------------- 001110 14 LONI CPE2 12212---1--211----------1--- 00110 23 RHAM NFR3 -1---------------------1---- 0010 9 DRYO PCAR --------1---1--------------- 0010 11 DRYO PFIL -------------------1-------- 000111 8 CORY LAV3 ---------------------11----- 000111 2 ATHY RFIL ---------------------1------ 000111 28 TEUC RSCR ----------------2------2---- 000110 1 AGRO SCAP -----------------------2---- 000110 26 RUBU S-S2 1--------1---11------------- 00010 7 CORY LAV2 --13-------1------11-4------ 00010 3 BLEC HSPI --------1----------1----1--- 00010 27 RUBU S-S3 2554552444545555555555522213 0000 10 DRYO PDIL -1122245552-2-24333221125--2 0000 0000000000000000000000000111 0000000001111111111111111 0111111110000000000000011 0000011100011111111111 01111 00000000011 000111111 000011


��

Bijlage 4 Synoptische tabel

��

Vegetatie indeling: Bostypologie 1 2 3 4N= 1 N= 8 N= 16 N= 3P KB P KB P KB P KB

BOOMLAAGQuercus rubra Ame eik 100.0 4 62.0 2 6.0 + 33.0 1Prunus serotina Ame vogelkers 100.0 + 25.0 +Betula Berk (G) 100.0 1 88.0 2 67.0 2Quercus robur Zomereik 88.0 2 81.0 2 67.0 2Fagus sylvatica Beuk 50.0 1 50.0 2 67.0 3Pinus sylvestris Grove den 25.0 3 44.0 3 33.0 2Lonicera periclymenum Wilde kamperfoelie 25.0 12.0Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn 25.0Larix Lork (G) 12.0 2 19.0 3Carpinus betulus Haagbeuk 12.0 1Pinus nigra ssp. Laricio Corsikaanse den 12.0 6.0 2Acer platanoides Noorse esdoorn 12.0Pseudotsuga menziesii Douglasspar 19.0 1Castanea sativa Tamme kastanje 12.0 + 33.0 2Sorbus aucuparia Wilde lijsterbes 12.0Picea abies Fijnspar 6.0 +Alnus glutinosa Zwarte els 6.0Populus tremula Ratelpopulier 6.0

STRUIKLAAGQuercus rubra Ame eik 100.0 3 38.0 6.0Sorbus aucuparia Wilde lijsterbes 100.0 + 88.0 + 44.0 67.0 1Betula Berk (G) 100.0 + 50.0 + 38.0 2Rhododendron ponticum Pontische rododendron 100.0 +Prunus serotina Ame vogelkers 100.0 100.0 1Lonicera periclymenum Wilde kamperfoelie 100.0 62.0 25.0Pinus sylvestris Grove den 100.0 12.0Pseudotsuga menziesii Douglasspar 100.0Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn 38.0 6.0 +Fagus sylvatica Beuk 25.0 31.0Corylus avellana Hazelaar 25.0 25.0 +Quercus robur Zomereik 25.0 12.0 +Frangula alnus Sporkehout 25.0Carpinus betulus Haagbeuk 12.0 +Castanea sativa Tamme kastanje 12.0 1 33.0 1Salix Wilg (G) 12.0Prunus avium Zoete kers 6.0Amelanchier Krenteboompje (G) 6.0

KRUIDLAAGRubus Braam (G) 100.0 100.0 2 100.0 3 100.0Lonicera periclymenum Wilde kamperfoelie 100.0 75.0 + 25.0 67.0Sorbus aucuparia Wilde lijsterbes 100.0 75.0 31.0 100.0Quercus rubra Ame eik 100.0 62.0 6.0 33.0Prunus serotina Ame vogelkers 100.0 62.0Betula Berk (G) 100.0 25.0 6.0 33.0Molinia caerulea Pijpestrootje 100.0 12.0 33.0Pinus sylvestris Grove den 100.0 12.0Calluna vulgaris Struikhei 100.0Rhododendron ponticum Pontische rododendron 100.0Larix Lork (G) 100.0Dryopteris dilatata Brede stekelvaren 100.0 1 88.0 1 33.0Quercus robur Zomereik 50.0 31.0 67.0Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn 38.0Fagus sylvatica Beuk 25.0 6.0 33.0Blechnum spicant Dubbelloof 12.0 12.0Frangula alnus Sporkehout 12.0 6.0Dryopteris carthusiana Smalle stekelvaren 12.0 6.0Acer platanoides Noorse esdoorn 12.0Pseudotsuga menziesii Douglasspar 12.0

��

Vegetatie indeling: Bostypologie 1 2 3 4N= 1 N= 8 N= 16 N= 3P KB P KB P KB P KB

Pteridium aquilinum Adelaarsvaren 19.0 + 100.0 1Castanea sativa Tamme kastanje 12.0 67.0Teucrium scorodonia Valse salie 12.0Corylus avellana Hazelaar 12.0Dryopteris filix-mas Mannetjesvaren 6.0Athyrium filix-femina Wijfjesvaren 6.0Agrostis capillaris Gewoon struisgras 6.0Corydalis claviculata Rankende helmbloem 67.0Holcus mollis Gladde witbol 33.0 1Maianthemum bifolium Dalkruid 33.0Luzula pilosa Ruige veldbies 33.0Ilex aquifolium Hulst 33.0Carex pilulifera Pilzegge 33.0


��

Bijlage 5 Sterdiagrammen

0

5

10

15

20

25

30

Rododendron-bos

soort enarm Berken-EikenbosBocht ige smele-r ijk Berken-Eikenbos

Bosbesr ijk Berken-Eikenbos

t ypisch Berken-Eikenbos

Amerikaanse vogelkers Berken-Eikenbos

Wit bol Berken-Eikenbos

Witbol Eiken-Beukenbos

Amerikaanse vogelkers Eiken-Beukenbos

Bramenr ijk Eiken-Beukenbos

Amerikaanse eik-Kast anjebos

t ypische Wint ereiken-Beukenbos

Adelaarsvarenrijk Wint ereiken-Beukenbos

Meiklokjesr ijk Gierst gras-Beukenbos

t ypisch Gierst gras-Beukenbosarme Eiken-Haagbeukenbos

droog Eiken-HaagbeukenbosHyacint rijk Eiken-Haagbeukenbos

vocht ig Eiken-Haagbeukenbos

Essenbronbos

droog Iepen-Essenbos

Elzenr ijk Iepen-Essenbos

Elzen-Essenbos

Brandnetel-Vlierenbos

Populieren-ruigt e

Populieren-beemd

Duinbos

Wilgenvloedbos

Moesdist el-Elzenbroek

Ruigt -Elzenbos

ElzenbroekbosElzen-Eikenbos

TPab_BSK TPab_K

��

Vegetatie indeling: Bostypologie

Vegetatietype 1

Pagina 1 van 16/08/2008 10:47:02Bosinventarisatie van MILDO URSEL - Bostypologie

0

2

4

6

8

10

12

Rododendron-bos
















Essenbronbos



Elzen-Essenbos


Populieren-ruigt e

Populieren-beemd

Duinbos

Wilgenvloedbos


Ruigt -Elzenbos


TPab_BSK TPab_K

��


Vegetatietype 2


0

2

4

6

8

10

12

Rododendron-bos
















Essenbronbos



Elzen-Essenbos


Populieren-ruigt e

Populieren-beemd

Duinbos

Wilgenvloedbos


Ruigt -Elzenbos


TPab_BSK TPab_K

��


Vegetatietype 3


0

5

10

15

20

25

30

35

Rododendron-bos
















Essenbronbos



Elzen-Essenbos


Populieren-ruigt e

Populieren-beemd

Duinbos

Wilgenvloedbos


Ruigt -Elzenbos


TPab_BSK TPab_K

��


Vegetatietype 4



��

Bijlage 6 Opnames open terreinen

Ursel opnamen open terrein 1/2

Opname naam veg laag Latijnse naam Nederlandse naam TansleycodeDecimaalMU-0004 STRUIKLAAG Frangula alnus Sporkehout s 1

Pinus sylvestris Grove den r 1Betula Berk (G) r 1Salix Wilg (G) r 1

KRUIDLAAG Juncus effusus Pitrus a 15Betula Berk (G) o 3Potentilla erecta Tormentil o 3Lysimachia vulgaris Grote wederik o 3Anthoxanthum Reukgras (G) o 3Rubus Braam (G) o 3Salix Wilg (G) o 3Ajuga reptans Kruipend zenegroen lf 3Epilobium angustifolium Wilgeroosje o 3Holcus lanatus Gestreepte witbol o 3Holcus mollis Gladde witbol o 3Juncus conglomeratus Biezeknoppen o 3Cirsium palustre Kale jonker o 3Ranunculus repens Kruipende boterbloem r 1Rumex acetosella Schapezuring r 1Sarothamnus scoparius Brem r 1Sonchus asper Gekroesde melkdistel r 1Sonchus oleraceus Gewone melkdistel s 1Teucrium scorodonia Valse salie r 1Luzula multiflora Veelbloemige veldbies s.l. r 1Carex Zegge (G) s 1Cerastium Hoornbloem (G) r 1Hypericum Hertshooi (G) r 1Lotus Rolklaver (G) r 1Myosotis Vergeet-mij-nietje (G) r 1Prunella Brunel (G) r 1Ulex europaeus Gaspeldoorn s 1Eupatorium cannabinum Koninginnekruid r 1Blechnum spicant Dubbelloof r 1Calluna vulgaris Struikhei r 1Carex pilulifera Pilzegge s 1Cirsium arvense Akkerdistel r 1Molinia caerulea Pijpestrootje r 1Juncus bufonius Greppelrus s.l. r 1Juncus bulbosus Knolrus s.l. r 1Lonicera periclymenum Wilde kamperfoelie r 1Luzula campestris Gewone veldbies r 1

Ursel opnamen open terrein 2/2

Opname naam veg laag Latijnse naam Nederlandse naam TansleycodeDecimaalMU-0026 STRUIKLAAG Betula Berk (G) f 8

Frangula alnus Sporkehout o 3Prunus serotina Ame vogelkers o 3Quercus robur Zomereik o 3Sorbus aucuparia Wilde lijsterbes o 3Populus tremula Ratelpopulier r 1Ulex europaeus Gaspeldoorn r 1Lonicera periclymenum Wilde kamperfoelie r 1

KRUIDLAAG Molinia caerulea Pijpestrootje d 60Prunus serotina Ame vogelkers f 8Rubus Braam (G) f 8Lonicera periclymenum Wilde kamperfoelie f 8Calluna vulgaris Struikhei f 8Sorbus aucuparia Wilde lijsterbes o 3Pinus sylvestris Grove den o 3Potentilla erecta Tormentil o 3Juncus effusus Pitrus o 3Betula Berk (G) o 3Erica Dophei (G) o 3Salix Wilg (G) o 3Blechnum spicant Dubbelloof o 3Luzula multiflora Veelbloemige veldbies s.l. o 3Carex pilulifera Pilzegge o 3Hypericum pulchrum Fraai hertshooi o 3Juncus conglomeratus Biezeknoppen o 3Phragmites australis Riet r 1Poa trivialis Ruw beemdgras r 1Quercus robur Zomereik r 1Quercus rubra Ame eik r 1Senecio sylvaticus Boskruiskruid s 1Teucrium scorodonia Valse salie r 1Anthoxanthum Reukgras (G) r 1Cardamine Veldkers (G) r 1Carex Zegge (G) r 1Myrica Gagel (G) r 1Rumex acetosella Schapezuring s 1Epilobium angustifolium Wilgeroosje r 1Alopecurus geniculatus Geknikte vossestaart s 1Epilobium hirsutum Harig wilgeroosje r 1Frangula alnus Sporkehout r 1Holcus lanatus Gestreepte witbol r 1Juncus acutiflorus Veldrus r 1Juncus bufonius Greppelrus s.l. r 1Juncus bulbosus Knolrus s.l. lo 1

��

Plaats: MILDO URSEL Perceel: 2 Bestand: A Proefvlak: 2

Identificatie: MU-0004

Rode lijstachteruitgaandachteruitgaandachteruitgaandachteruitgaand

- Pijpenstrootje- Struikhei- Tormentil

vrij zeldzaamvrij zeldzaamvrij zeldzaamvrij zeldzaam

- Gaspeldoorn

Oud-bos plant- Wilde kamperfoelie

Pagina 1 van 1Geprint op 06-aug-08 12:18:01 Bedrijfsrelevante van MILDO URSEL - MU-0004

��

Plaats: MILDO URSEL Perceel: 7 Bestand: B Proefvlak: 1

Identificatie: MU-0026

Rode lijstachteruitgaandachteruitgaandachteruitgaandachteruitgaand

- Pijpenstrootje- Struikhei- Tormentil

kwetsbaarkwetsbaarkwetsbaarkwetsbaar

- Fraai hertshooi

vrij zeldzaamvrij zeldzaamvrij zeldzaamvrij zeldzaam

- Gaspeldoorn

Oud-bos plant- Fraai hertshooi- Wilde kamperfoelie

Pagina 1 van 1Geprint op 06-aug-08 13:44:24 Bedrijfsrelevante van MILDO URSEL - MU-0026


��

Bijlage 7 Waarnemingen fauna-inventarisatie

Ger

rom

orph

a (o

pper

vlak

tew

ants

en)

fam

ilie

gesl

acht

soor

t m

an

vrou

w

onbe

paal

d ju

veni

el

tota

al

stat

us

Ger

ridae

G

erris

18

/09/

2008

G

erris

lacu

stris

(Poe

lsch

aats

enrij

der)

1

1

1 3

mnb

N

epom

orph

a (w

ater

wan

tsen

) fa

mili

e ge

slac

ht

so

ort

man

vr

ouw

on

bepa

ald

juve

niel

to

taal

st

atus

C

orix

idae

H

espe

roco

rixa

18/0

9/20

08

Hes

pero

corix

a sa

hlbe

rgi (

Don

kere

moe

rwan

ts)

1

1 m

nb

Nep

idae

N

epa

18/0

9/20

08

Nep

a ci

nere

a (W

ater

scho

rpio

en)

1

1 m

nb

Not

onec

tidae

N

oton

ecta

18

/09/

2008

N

oton

ecta

gla

uca

(Gew

oon

boot

sman

netje

)

2

2

mnb

12/05/2008

22/05/2008

17/06/2008

1/07/2008

30/07/2008

Rou

te

1 2

3 4

5 6

7 1

2 3

4 5

6 7

1 2

3 4

5 6

7 1

2 3

4 5

6 7

1 2

3 4

5 6

7 D

avlin

ders

Aar

dbei

vlin

der

3

2

A

tala

nta

1

B

ont z

ando

ogje

1

2

1

1

Boo

mbl

auw

tje

1

2

1

1 B

ruin

bla

uwtje

1

Bru

in z

ando

ogje

30

9 25

0 16

6

292

16

56

106

35

25

10

35

60

42

35

9 43

2

15

2 45

B

ruin

e da

guil

2

4

1

D

agpa

uwoo

g 1

1

Dis

telv

linde

r

1

Eik

epag

e

3

1

Gro

ot d

ikko

pje

4 1

1 2

1 8

12

2

1

2

1

Gro

ot k

oolw

itje

1

1

3 1

2

1

1

1

2 ic

arus

blau

wtje

1 2

1

6

1

1

27

1

1 K

lein

gea

derd

witj

e

1

2

1

5 1

1

1

4

1

5

Kle

in k

oolw

itje

2

1

1

K

lein

e ijs

voge

lvlin

der

1

1

4

7

1 K

lein

e vu

urvl

inde

r 1

1

1

1

lLnd

kaar

tje

1

2

18

Ora

nje

zand

oogj

e

11

1

3

3 3

52

Ora

njet

ipje

1

1

Zwar

tspr

ietd

ikko

pje

5

N

acht

vlin

ders

Gam

ma-

uil

1

1

M

i-vlin

der

1

1

1

V

ijfvl

ek-s

int-

jans

vlin

der

1

1

5

2

1

>5

0

Col

eopt

era

(wat

erke

vers

)

fam

ilie

gesl

acht

da

tum

so

ort

man

vr

ouw

on

bepa

ald

juve

niel

to

taal

st

atus

bi

otoo

p D

ytis

cida

e A

ciliu

s 11

/05/

2008

A

ciliu

s su

lcat

us (G

rote

geg

roef

de w

ater

keve

r)

4 5

4 va

Dyt

isci

dae

Aci

lius

23/0

5/20

08

Aci

lius

sulc

atus

(Gro

te g

egro

efde

wat

erke

ver)

2

3

5

va

Dyt

isci

dae

Aci

lius

18/0

9/20

08

Aci

lius

sulc

atus

(Gro

te g

egro

efde

wat

erke

ver)

1

1

va

In a

llerle

i, m

eest

al k

lein

ere,

st

ilsta

ande

wat

eren

. Vaa

k in

be

scha

duw

de, m

odde

rrijk

e po

elen

. D

ytis

cida

e A

gabu

s 11

/05/

2008

A

gabu

s bi

plus

tula

tus

(Gew

one

snel

zwem

mer

) 11

14

11

za

Dyt

isci

dae

Aga

bus

23/0

5/20

08

Aga

bus

bipl

ustu

latu

s (G

ewon

e sn

elzw

emm

er)

9

9 za

Dyt

isci

dae

Aga

bus

18/0

9/20

08

Aga

bus

bipl

ustu

latu

s (G

ewon

e sn

elzw

emm

er)

8 9

8 za

Eur

ytoo

p. In

alle

rlei w

ater

en m

et

een

voor

keur

voo

r kle

iner

e se

mip

erm

anen

te o

f tem

pora

ire

wat

eren

. D

ytis

cida

e A

gabu

s 11

/05/

2008

A

gabu

s m

elan

ocor

nis

2 1

3 va

Dyt

isci

dae

Aga

bus

23/0

5/20

08

Aga

bus

mel

anoc

orni

s

16

16

va

Dyt

isci

dae

Aga

bus

18/0

9/20

08

Aga

bus

mel

anoc

orni

s 2

4

6

va

Aci

dobi

ont.

In z

ure

wat

eren

op

heid

e en

hoo

gvee

n.

Dyt

isci

dae

Dyt

iscu

s 23

/05/

2008

D

ytis

cus

mar

gina

lis (G

ewon

e ge

elge

rand

e w

arte

rkev

er)

1

1 za

U

biqu

ist,

in a

llerle

i stil

staa

nde

en

lang

zaam

stro

men

de w

ater

en.

Hal

iplid

ae

Hal

iplu

s 11

/05/

2008

H

alip

lus

fluvi

atili

s

1

1

va

Hal

iplid

ae

Hal

iplu

s 23

/05/

2008

H

alip

lus

fluvi

atili

s

6

6

va

Hal

iplid

ae

Hal

iplu

s 18

/09/

2008

H

alip

lus

fluvi

atili

s

7

7

va

In s

chon

e ve

elal

gro

tere

st

ilsta

ande

, doc

h vo

oral

lang

zaam

st

rom

ende

wat

eren

.

Hyd

roph

ilida

e H

elop

orus

11

/05/

2008

H

elop

horu

s ae

qual

is

1

1 za

Hyd

roph

ilida

e H

elop

orus

23

/05/

2008

H

elop

horu

s ae

qual

is

13

13

za

Bew

oont

alle

rlei s

tilst

aand

e en

la

ngza

am s

trom

ende

wat

eren

.

Dyt

isci

dae

Hyd

ropo

rus

11/0

5/20

08

Hyd

ropo

rus

inco

gnitu

s

3

3 va

Zw

ak ty

rpho

fiel.

In

verla

ndin

gssi

tuat

ies

en k

lein

e w

ater

en m

et e

en la

ag g

rof

orga

nisc

h m

ater

iaal

op

de b

odem

en

kw

el.

Dyt

isci

dae

Hyd

ropo

rus

11/0

5/20

08

Hyd

ropo

rus

pla

nus

11

11

za

Dyt

isci

dae

Hyd

ropo

rus

23/0

5/20

08

Hyd

ropo

rus

pla

nus

5

5 za

Ubi

quis

t met

pio

nier

kar

akte

r. V

oora

l in

alle

rlei i

nsta

biel

e,

tem

pora

ire w

ater

en z

oals

ve

edrin

kpoe

len,

pas

geg

rave

n w

ater

en, r

egen

plas

sen.

D

ytis

cida

e H

ydro

poru

s 23

/05/

2008

H

ydro

poru

s s

p.

9

9

Dyt

isci

dae

Hyd

ropo

rus

23/0

5/20

08

Hyd

ropo

rus

sp.

10

10

Dyt

isci

dae

Hyd

ropo

rus

23/0

5/20

08

Hyd

ropo

rus

sp.

2

2

Dyt

isci

dae

Hyd

ropo

rus

23/0

5/20

08

Hyd

ropo

rus

sp.

2

2

Dyt

isci

dae

Hyd

ropo

rus

18/0

9/20

08

Hyd

ropo

rus

sp.

10

4

104

Dyt

isci

dae

Hyg

rotu

s 11

/05/

2008

H

ygro

tus

inae

qual

is

3 1

4 za

In

alle

rlei w

ater

en, m

inde

r in

zure

Dyt

isci

dae

Hyg

rotu

s 23

/05/

2008

H

ygro

tus

inae

qual

is

9

9 za

Dyt

isci

dae

Hyg

rotu

s 18

/09/

2008

H

ygro

tus

inae

qual

is

1

1 za

of v

oeds

elar

me

wat

eren

.

Dyt

isci

dae

Hyp

hydr

us

11/0

5/20

08

Hyp

hydr

us o

vatu

s (E

irond

wat

erto

rret

je)

2

2 za

Dyt

isci

dae

Hyp

hydr

us

23/0

5/20

08

Hyp

hydr

us o

vatu

s (E

irond

wat

erto

rret

je)

2

2 za

Dyt

isci

dae

Hyp

hydr

us

18/0

9/20

08

Hyp

hydr

us o

vatu

s (E

irond

wat

erto

rret

je)

1

1 za

Leef

t in

voed

selri

jke,

stil

staa

nde,

pe

rman

ente

wat

eren

en

gest

oord

e ve

nnen

.

Dyt

isci

dae

Rha

ntus

11

/05/

2008

R

hant

us s

utur

alis

(Gew

one

slijk

zwem

mer

) 1

2

3 a

Met

een

voo

rkeu

r voo

r kle

iner

e st

ilsta

ande

of l

angz

aam

st

rom

ende

wat

eren

.


��

Bijlage 8 Beheerfiches

1aBeheereenheid

Oppervlakte: 7.6 ha

Detaillering doelstelling:

Hoofdboomsoort: zE/Fs

Type beheereenheid:

Doelstelling: Inheems loofbos

Bosbestand

Regulier beheer

ToelichtingMaatregel

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Reguliere dunning. Douglas preferentieel eruit dunnen

X X XReguliere dunning

X XFacultatieve dunning

Omvormingsbeheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Nagaan of inplanting van gewenste soorten nodig is. Vrijstellen van gewenste soorten. Opvolging van evolutie van exoten. Zie ook tabel 4-3.

X X X XVerpleging jongwas

Kappen van groepen met Amerikaanse eik en Douglas in het westen van het bestand.

XHoofdbestrijding exoten

Inrichting van gebouwtjes in functie van vleermuizen

XInfrastructuurwerken

1a_v2Beheereenheid

Oppervlakte: 0.5 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:

Doelstelling: Loofbos met afnemende bedekking van exoten

Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Spontaan verval van Tamme Kastanje X X X X X X X X X X X X X X X X X X XNiets doen

Pagina 1 of 37Beheerfiches beheerplan Militair domein Ursel

2aBeheereenheid

Oppervlakte: 1.5 ha

Detaillering doelstelling: Bestand 2a wordt gebruikt als parking voor het domeinbos Drongengoed. Dit bestand wordt aantrekkelijk ingericht als "toeganspoort" voor het domeinbos.

Hoofdboomsoort: Ps

Type beheereenheid:

Doelstelling: Gemengd Inheems bos met Grove den

Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Weghalen van de draad na het aanvragen van goedkeuring aan de militaire overheid.Behoud van poortpilarenInrichten van gebouwtje in functie van overwinternde vleermuizen.


X XReguliere dunning


Criteria afhankelijk beheer

ToelichtingMaatregel2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Uitvoeren van een veiligheidskap indien gevaarlijke bomen of takken zich bevinden in een zone van één boomhoogte langs wegen.

X X X X X X X X X X X X X X X X X X XVeiligheidsbeheer

2a_v1Beheereenheid

Oppervlakte: 0.3 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:

Doelstelling: Open plek met droge/vochtige heide

PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

X X X X X X X X X X X X X X X X X XMaaien


3aBeheereenheid

Oppervlakte: 4.8 ha


Hoofdboomsoort: Ps

Type beheereenheid:


Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Variabel dunnen van Grove den met als doel om een onder en nevenetage te ontwikkelen van inheems loofbos met Berk en Zomereik




3bBeheereenheid

Oppervlakte: 1.5 ha


Hoofdboomsoort: Tk/Be

Type beheereenheid:

Doelstelling: Hakhout van Tamme kastanje

Bosbestand

Omvormingsbeheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Hakhout van Tamme kastanje in functie van oogsten paalhout en brandhoutdimensies

X XHakhoutkap


3cBeheereenheid

Oppervlakte: 0.5 ha


Hoofdboomsoort: Fs

Type beheereenheid:


Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028



3dBeheereenheid

Oppervlakte: 0.7 ha


Hoofdboomsoort: GESCHRAPT UIT PERIMETER (zie opm in paragraaf 1.3)

Type beheereenheid:

Doelstelling: Glanshavergrasland met heischrale elementen

PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Twee maal per jaar maaien X X X X X X X X X X X X X X X X X X XMaaien


4aBeheereenheid

Oppervlakte: 2.8 ha


Hoofdboomsoort: Be

Type beheereenheid:


Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028



4bBeheereenheid

Oppervlakte: 2.1 ha


Hoofdboomsoort: zE/Fs

Type beheereenheid:

Doelstelling: Spontaan inheems loofbos

Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Spontane evolutie toelaten van het bestand X X X X X X X X X X X X X X X X X X XNiets doen


4cBeheereenheid

Oppervlakte: 1.1 ha


Hoofdboomsoort: lork

Type beheereenheid:


Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Selectief wegdunnen van Lork en Douglas ifv behoud kwaliteitsvolle Zomereik en Berk.


Selectief wegdunnen van Lork en Douglas ifv behoud kwaliteitsvolle Zomereik en Berk


4dBeheereenheid

Oppervlakte: 3 ha


Hoofdboomsoort: lork/zE

Type beheereenheid:


Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028






4eBeheereenheid

Oppervlakte: 2.8 ha


Hoofdboomsoort: zE/Be/Ps

Type beheereenheid:


Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028





4fBeheereenheid

Oppervlakte: 1.2 ha

Detaillering doelstelling: Speelzone voor bivakerende jeugdkampen

Hoofdboomsoort: Dou/lork

Type beheereenheid:


Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028







2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Kappen van gevaarlijke bomen en snoeien gevaarlijke takken in functie van speelzone



4gBeheereenheid

Oppervlakte: 0.4 ha


Hoofdboomsoort: Be

Type beheereenheid:


Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028





2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028




4hBeheereenheid

Oppervlakte: 1.9 ha


Hoofdboomsoort: zE/Be

Type beheereenheid:


Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028



Omvormingsbeheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Het gebouwtje wordt gestript en ingericht als speelelement.




2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028




4iBeheereenheid

Oppervlakte: 0.1 ha


Hoofdboomsoort: zE

Type beheereenheid:

Doelstelling: Mantel - zoom

Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Maaien ifv van ontwikkelng van een heischrale berm

X X X X X X XMaaien

(Facultatieve) hakhoutkap ifv ontwikkeling mantel

X X X XHakhoutkap

Omvormingsbeheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Eindkap ifv natuurontwikkelng en aanleg van mantel

XEindkap - Pop

5aBeheereenheid

Oppervlakte: 2 ha


Hoofdboomsoort: Ps

Type beheereenheid:


Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Dunning ifv een evenwichtige menging Grove den / Zomereik


Dunning ifv een evenwichtige menging Grove den / Zomereik



6aBeheereenheid

Oppervlakte: 4 ha

Detaillering doelstelling: Spontane evolutie van het bestand. Het aanvangsbeheer bestaat uit exotenbestrijding.

Hoofdboomsoort: zE/Be

Type beheereenheid:


Bosbestand

Omvormingsbeheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028



Kapping van Amerikaanse eik in het westen van het bestand.Bestrijden van Rhododendron


6bBeheereenheid

Oppervlakte: 3.1 ha


Hoofdboomsoort: Ae/gE

Type beheereenheid:


Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Regulier dunning in functie van inheemse soorten


Facultatieve dunning in functie van inheemse soorten


Omvormingsbeheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028



Groepenkap van Amerikaanse eik XHoofdbestrijding exoten


6cBeheereenheid

Oppervlakte: 5.7 ha


Hoofdboomsoort: Ps

Type beheereenheid:


Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028







2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Uitvoeren van een veiligheidskap indien gevaarlijke bomen of takken zich bevinden in een zone van één boomhoogte meter langs wegen.


6c_v1Beheereenheid

Oppervlakte: 0.1 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:

Doelstelling: Gagelstruweel

Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Maaien boomopslag in gagelstruweel X X X XMaaien boomopslag

Omvormingsbeheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Eindkap van Grove den rond gagelstruweel om dit struweel vrij te zetten

XEindkap


6dBeheereenheid

Oppervlakte: 1.5 ha


Hoofdboomsoort: Ae/zE

Type beheereenheid:


Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Dunning in functie van inheemse bomen X X XReguliere dunning


Omvormingsbeheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028



Groepenkap van Amerikaanse eik in het noorden van het bestand


7aBeheereenheid

Oppervlakte: 9 ha

Detaillering doelstelling: Het betand wordt beheerd als officieus bosreservaat. Er wordt dus zo weinig mogelijk ingegrepen en enkel aan exotenbestrijding en randbeheer gedaan.

Hoofdboomsoort: Be/zE

Type beheereenheid:


Bosbestand

Omvormingsbeheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Kappen van exoten in een periode van 8 jaar: Amerikaanse eik, Douglas, Lork en Rhododendron

X X XHoofdbestrijding exoten



2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028




7a_v1Beheereenheid

Oppervlakte: 0.6 ha


Hoofdboomsoort: Be/zE

Type beheereenheid:


Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028





7bBeheereenheid

Oppervlakte: 0.6 ha


Hoofdboomsoort:

Type beheereenheid:

Doelstelling: Open plek met droge/vochtige heide

PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Maaien van boomopslag in functie van heide

X X X X X XMaaien boomopslag

Begrazing met schapen in de wintermaanden

X X X X X X X X X X X X X X X X X Xbegrazing met schapen - extensief


7cBeheereenheid

Oppervlakte: 1.6 ha

Detaillering doelstelling: Het betand wordt beheerd als officieus bosreservaat. Er wordt dus zo weinig mogelijk ingegrepen en enkel aan exotenbestrijding en randbeheer gedaan.

Hoofdboomsoort: zE

Type beheereenheid:


Bosbestand

Omvormingsbeheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Kappen van exoten in een periode van 8 jaar: Amerikaanse eik, Douglas, Lork en Rhododendron

X X XHoofdbestrijding exoten



2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028



8aBeheereenheid

Oppervlakte: 2.1 ha


Hoofdboomsoort: Ps

Type beheereenheid:


Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028






8bBeheereenheid

Oppervlakte: 4 ha

Detaillering doelstelling: Het waterpeil wordt hoog gehouden ter behoud van zone met veenmos.

Hoofdboomsoort: Cors/Be

Type beheereenheid:


Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028



Omvormingsbeheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Groepenkap van de helft van de Corsikaanse in het bestand

X XHoofdbestrijding exoten

9aBeheereenheid

Oppervlakte: 1.2 ha


Hoofdboomsoort: Ps

Type beheereenheid:


Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028






10aBeheereenheid

Oppervlakte: 2 ha


Hoofdboomsoort: Fs/Be/zE

Type beheereenheid:


Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028



Omvormingsbeheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Selectief weg dunnen van Lork tijdens de eerste omloop

XNabestrijding exoten

10bBeheereenheid

Oppervlakte: 3.4 ha

Detaillering doelstelling: Behoud van populieren, natuurlijk verval

Hoofdboomsoort: zE

Type beheereenheid:


Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028



Omvormingsbeheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Verwijderen van afsluiting en plaatsen van barelen


Kappen van Amerikaanse eik en Fijnspar XHoofdbestrijding exoten


10b_v1Beheereenheid

Oppervlakte: 0.2 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


10cBeheereenheid

Oppervlakte: 4.5 ha


Hoofdboomsoort: zE

Type beheereenheid:


Bosbestand

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Selectief dunnen van Lork X X XReguliere dunning

Selectief dunnen van Lork X XFacultatieve dunning



2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Kappen van gevaarlijke bomen en snoeien gevaarlijke takken die zich op één boomhoogte van de gebouwen bevinden.



11aBeheereenheid

Oppervlakte: 0.8 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:

Doelstelling: Complex van droge-vochitge heide / natte heide/ pioniersvegetatie van natte heide

PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Stootbegrazing met schapen in het voorjaar X X X X X X X X X X X X X X X X X X XStootbegrazing met schapen



2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Plaggen ifv pioniersvegeatie van natte heide indien niet aan de criteria voldaan is

X X X X X X X X X X X X X X X X X X XPlaggen

Maaien (ook van boomopslag) ifv natte en droge heide indien niet aan de criteria voldaan is

X X X X X X X X X X X X X X X X X X XMaaien

11bBeheereenheid

Oppervlakte: 1.1 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


Bosbestand


12aBeheereenheid

Oppervlakte: 0.3 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028




2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028





12bBeheereenheid

Oppervlakte: 1.5 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


Bosbestand


13aBeheereenheid

Oppervlakte: 1.8 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028




2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028





13cBeheereenheid

Oppervlakte: 1.4 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:

Doelstelling: Vochtig heischraal grasland

PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Gefaseerd maaien ifv van Aardbeivlinder (zie tekst)



14aBeheereenheid

Oppervlakte: 1.1 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


15aBeheereenheid

Oppervlakte: 0.4 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028



15bBeheereenheid

Oppervlakte: 0.5 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028



17aBeheereenheid

Oppervlakte: 2.2 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


17bBeheereenheid

Oppervlakte: 3.2 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


17cBeheereenheid

Oppervlakte: 0 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028



17dBeheereenheid

Oppervlakte: 1.7 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


17eBeheereenheid

Oppervlakte: 2.8 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


17fBeheereenheid

Oppervlakte: 2.3 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028



17gBeheereenheid

Oppervlakte: 4.1 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


17hBeheereenheid

Oppervlakte: 5.7 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


17iBeheereenheid

Oppervlakte: 4.8 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028



17jBeheereenheid

Oppervlakte: 5.9 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


17kBeheereenheid

Oppervlakte: 4.5 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


17lBeheereenheid

Oppervlakte: 3.5 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028



17mBeheereenheid

Oppervlakte: 3.1 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


17nBeheereenheid

Oppervlakte: 1.9 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


17oBeheereenheid

Oppervlakte: 1 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028



17pBeheereenheid

Oppervlakte: 3.3 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


18aBeheereenheid

Oppervlakte: 0.2 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028



18bBeheereenheid

Oppervlakte: 1 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028




18cBeheereenheid

Oppervlakte: 0.7 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028



18dBeheereenheid

Oppervlakte: 0.1 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028



18eBeheereenheid

Oppervlakte: 1 ha


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028




18fBeheereenheid

Oppervlakte: 1.7 ha


Hoofdboomsoort: DEELS GESCHRAPT UIT PERIMETER (zie opm in paragraaf 1.3)

Type beheereenheid:

Doelstelling: Struweel met heischrale elementen

PoP

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Kappen van stuweel. Om de vier jaar een derde.

X X X X XHakhoutkap

L1Beheereenheid

Oppervlakte: nvt


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:

Doelstelling: Dreef

Dreef

L11Beheereenheid

Oppervlakte: nvt


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


Bosrand / Mantel

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


X X X X X X XMaaien

(facultatieve) hakhoutkap ifv ontwikkeling mantel

X X X XHakhoutkap

Omvormingsbeheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


XEindkap - Pop


L13Beheereenheid

Oppervlakte: nvt


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


Bosrand / Mantel

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


X X X X X X XMaaien


X X X XHakhoutkap

Omvormingsbeheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


XEindkap - Pop

L14Beheereenheid

Oppervlakte: nvt


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:

Doelstelling: Dreef

Dreef

L15Beheereenheid

Oppervlakte: nvt


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:

Doelstelling: Dreef

Dreef


L16Beheereenheid

Oppervlakte: nvt


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:

Doelstelling: Dreef

Dreef

L17Beheereenheid

Oppervlakte: nvt


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


Bosrand / Mantel

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Maaien ifv van ontwikkelng van ruigtezoom

X X X X X X XMaaien


X X X XHakhoutkap

Omvormingsbeheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


XEindkap - Pop

L18Beheereenheid

Oppervlakte: nvt


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:

Doelstelling: Houtkant

Bosrand / Mantel

Omvormingsbeheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Aanleg van een houtkant met inheemse soorten tussen weg en draad.

XAanplanten houtkant


L19Beheereenheid

Oppervlakte: nvt

Detaillering doelstelling: Aanleg van een hakhoutstrook in functie van verkeersveilgheid. Damherten hebben zo beter zicht op aankomende auto's.

Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:

Doelstelling: Inheems bos (hakhoutstrook)

Bosrand / Mantel

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

(facultatieve) hakhoutkap X X X X XHakhoutkap

L2Beheereenheid

Oppervlakte: nvt


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:

Doelstelling: Dreef

Dreef

L20Beheereenheid

Oppervlakte: nvt

Detaillering doelstelling: Bestand 2a wordt als parking gebruikt an wordt ingericht als attractieve toegangspoort tot het domenbos. De hahkhoutstrook maat het bestand visueel aantrekkelijk.

Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:

Doelstelling: Inheems bos (hakhoutstrook)

Bosrand / Mantel

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

(facultatieve) hakhoutkap X X X XHakhoutkap


Naam

Omschr BE

Jaar/leeft

Opp

Doelstelling

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

2031

2032

2033

2034

2035

2036

2037

1azE

/Fs

Ong

elijk

jarig

8.0

Inhe

ems

loof

bos

XX

XX

1azE

/Fs

Ong

elijk

jarig

8.0

Inhe

ems

loof

bos

OO

O1a

zE/F

sO

ngel

ijkja

rig8.

0In

heem

s lo

ofbo

sE

x1a

zE/F

sO

ngel

ijkja

rig8.

0In

heem

s lo

ofbo

sZ

ZZ

Z2a

Ps

Nie

t bep

aald

2.7

Gem

engd

Inhe

ems

bos

met

Gro

ve d

enX

XX

2aP

sN

iet b

epaa

ld2.

7G

emen

gd In

heem

s bo

s m

et G

rove

den

OO

O3a

Ps

61-

804.

7G

emen

gd In

heem

s bo

s m

et G

rove

den

XX

X3a

Ps

61-

804.

7G

emen

gd In

heem

s bo

s m

et G

rove

den

OO

O3b

Tk/B

eO

ngel

ijkja

rig1.

2H

akho

ut v

an T

amm

e ka

stan

jeH

KH

K3c

Fs 8

1-10

00.

5In

heem

s lo

ofbo

sX

XX

3cFs

81-

100

0.5

Inhe

ems

loof

bos

OO

O4a

Be

Ong

elijk

jarig

3.5

Inhe

ems

loof

bos

XX

X4a

Be

Ong

elijk

jarig

3.5

Inhe

ems

loof

bos

OO

O4c

lork

41-

601.

7Lo

ofbo

s m

et a

fnem

ende

bed

ekki

ng v

an

XX

X4c

lork

41-

601.

7Lo

ofbo

s m

et a

fnem

ende

bed

ekki

ng v

an

OO

O4d

lork

/zE

Ong

elijk

jarig

3.5

Loof

bos

met

afn

emen

de b

edek

king

van

X

XX

4dlo

rk/z

EO

ngel

ijkja

rig3.

5Lo

ofbo

s m

et a

fnem

ende

bed

ekki

ng v

an

OO

O4e

zE/B

e/P

sO

ngel

ijkja

rig3.

3Lo

ofbo

s m

et a

fnem

ende

bed

ekki

ng v

an

XX

X4e

zE/B

e/P

sO

ngel

ijkja

rig3.

3Lo

ofbo

s m

et a

fnem

ende

bed

ekki

ng v

an

OO

O4f

Dou

/lork

Ong

elijk

jarig

1.3

Loof

bos

met

afn

emen

de b

edek

king

van

X

XX

4fD

ou/lo

rkO

ngel

ijkja

rig1.

3Lo

ofbo

s m

et a

fnem

ende

bed

ekki

ng v

an

OO

O4g

Be

21-

400.

6In

heem

s lo

ofbo

sX

XX

4gB

e 2

1-40

0.6

Inhe

ems

loof

bos

OO

O4h

zE/B

eO

ngel

ijkja

rig2.

2In

heem

s lo

ofbo

sX

XX

4hzE

/Be

Ong

elijk

jarig

2.2

Inhe

ems

loof

bos

OO

O4i

Ong

elijk

jarig

0.1

Man

tel -

zoo

mE

n4i

Ong

elijk

jarig

0.1

Man

tel -

zoo

mH

KH

KH

KH

KH

KH

K5a

Ps

Ong

elijk

jarig

2.0

Gem

engd

Inhe

ems

bos

met

Gro

ve d

enX

XX

5aP

sO

ngel

ijkja

rig2.

0G

emen

gd In

heem

s bo

s m

et G

rove

den

OO

O6a

zE/B

eO

ngel

ijkja

rig4.

0S

pont

aan

inhe

ems

loof

bos

Ex

6azE

/Be

Ong

elijk

jarig

4.0

Spo

ntaa

n in

heem

s lo

ofbo

sZ

ZZ

Z6b

Ae/

gEO

ngel

ijkja

rig3.

2In

heem

s lo

ofbo

sX

XX

X6b

Ae/

gEO

ngel

ijkja

rig3.

2In

heem

s lo

ofbo

sO

OO

6bA

e/gE

Ong

elijk

jarig

3.2

Inhe

ems

loof

bos

Ex

6bA

e/gE

Ong

elijk

jarig

3.2

Inhe

ems

loof

bos

ZZ

ZZ

6cP

s 4

1-60

5.7

Gem

engd

Inhe

ems

bos

met

Gro

ve d

enX

XX

X6c

Ps

41-

605.

7G

emen

gd In

heem

s bo

s m

et G

rove

den

OO

O6c

_v1

Gag

elst

ruw

eel

E6d

Ae/

zEO

ngel

ijkja

rig1.

7In

heem

s lo

ofbo

sX

XX

X6d

Ae/

zEO

ngel

ijkja

rig1.

7In

heem

s lo

ofbo

sO

OO

6dA

e/zE

Ong

elijk

jarig

1.7

Inhe

ems

loof

bos

Ex

6dA

e/zE

Ong

elijk

jarig

1.7

Inhe

ems

loof

bos

ZZ

ZZ

7aB

e/zE

Ong

elijk

jarig

10.3

Spo

ntaa

n in

heem

s lo

ofbo

sE

xE

xE

x7a

_v1

Gem

engd

Inhe

ems

bos

met

Gro

ve d

enX

XX

X7a

_v1

Gem

engd

Inhe

ems

bos

met

Gro

ve d

enO

OO

7czE

Ong

elijk

jarig

6.2

Spo

ntaa

n in

heem

s lo

ofbo

sE

xE

xE

x8a

Ps

41-

602.

2G

emen

gd In

heem

s bo

s m

et G

rove

den

XX

XX

8aP

s 4

1-60

2.2

Gem

engd

Inhe

ems

bos

met

Gro

ve d

enO

OO

8bC

ors/

Be

Ong

elijk

jarig

4.4

Inhe

ems

loof

bos

XX

XX

8bC

ors/

Be

Ong

elijk

jarig

4.4

Inhe

ems

loof

bos

OO

O8b

Cor

s/B

eO

ngel

ijkja

rig4.

4In

heem

s lo

ofbo

sE

xE

x9a

Ps

41-

601.

2G

emen

gd In

heem

s bo

s m

et G

rove

den

XX

XX

9aP

s 4

1-60

1.2

Gem

engd

Inhe

ems

bos

met

Gro

ve d

enO

OO

10a

Fs/B

e/zE

Ong

elijk

jarig

2.3

Inhe

ems

loof

bos

XX

XX

10a

Fs/B

e/zE

Ong

elijk

jarig

2.3

Inhe

ems

loof

bos

OO

O10

bIn

heem

s lo

ofbo

sX

XX

X10

bIn

heem

s lo

ofbo

sO

OO

10b

Inhe

ems

loof

bos

Ex

1K

apta

bel b

ehee

rpla

n m

ilita

ir do

mei

n U

rsel

L21Beheereenheid

Oppervlakte: nvt


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


Bosrand / Mantel

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


X X X X X X XMaaien


X X X XHakhoutkap

Omvormingsbeheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


XEindkap - Pop

L22Beheereenheid

Oppervlakte: nvt


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


Bosrand / Mantel

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


X X X X X X XMaaien


X X X XHakhoutkap

Omvormingsbeheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


XEindkap - Pop


L3Beheereenheid

Oppervlakte: nvt


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:

Doelstelling: Dreef

Dreef

L4Beheereenheid

Oppervlakte: nvt


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:

Doelstelling: Dreef

Dreef

L5Beheereenheid

Oppervlakte: nvt


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:

Doelstelling: Dreef

Dreef

L6Beheereenheid

Oppervlakte: nvt


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:

Doelstelling: Dreef

Dreef


L7Beheereenheid

Oppervlakte: nvt


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:

Doelstelling: Lichtrijke bosweg

Bosrand / Mantel

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Jaarlijks maaien van heideberm ifv droge heide


Omvormingsbeheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Eindkap ifv natuurontwikkeling voor de aanleg van een mantel langs beide zijden

XEindkap

L8Beheereenheid

Oppervlakte: nvt


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:

Doelstelling: Lichtrijke bosweg met brede heischrale berm

Dreef

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Jaarlijks maaien van heischrale berm ifv Aardbeivlinder


Omvormingsbeheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Eindkap ifv natuurontwikkeling van deel dat niet in 2008 reeds werd gekapt

XEindkap


L9Beheereenheid

Oppervlakte: nvt


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:


Bosrand / Mantel

Regulier beheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


X X X X X X XMaaien


X X X XHakhoutkap

Omvormingsbeheer


2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028


XEindkap - Pop

milBeheereenheid

Oppervlakte: nvt


Hoofdboomsoort: nvt

Type beheereenheid:

Doelstelling: Te behouden militaire infrastructuur

Infrastructuur



��

Bijlage 9 Kaptabel

Naam

Omschr BE

Jaar/leeft

Opp

Doelstelling

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

2031

2032

2033

2034

2035

2036

2037

10c

Inhe

ems

loof

bos

XX

XX

10c

Inhe

ems

loof

bos

OO

O18

fS

truw

eel m

et h

eisc

hral

e el

emen

ten

HK

HK

HK

HK

HK

HK

HK

L11

Man

tel -

zoo

mH

KH

KH

KH

KH

KH

KL1

1M

ante

l - z

oom

En

L13

Man

tel -

zoo

mH

KH

KH

KH

KH

KH

KL1

3M

ante

l - z

oom

En

L17

Man

tel -

zoo

mH

KH

KH

KH

KH

KH

KL1

7M

ante

l - z

oom

En

L19

Inhe

ems

bos

(hak

hout

stro

ok)

HK

HK

HK

HK

HK

HK

HK

L20

Inhe

ems

bos

(hak

hout

stro

ok)

HK

HK

HK

HK

HK

HK

L21

Man

tel -

zoo

mH

KH

KH

KH

KH

KH

KL2

1M

ante

l - z

oom

En

L22

Man

tel -

zoo

mH

KH

KH

KH

KH

KH

KL2

2M

ante

l - z

oom

En

L7Li

chtri

jke

bosw

egE

L8Li

chtri

jke

bosw

eg m

et b

rede

hei

schr

ale

berm

EL9

Man

tel -

zoo

mH

KH

KH

KH

KH

KH

KL9

Man

tel -

zoo

mE

n

2K

apta

bel b

ehee

rpla

n m

ilita

ir do

mei

n U

rsel

Code BeheermaatregelHK HakhoutkapEx Hoofdbestrijding exotenX Reguliere dunningO Facultatieve dunningE EindkapZ Verpleging jongwasP Aanplanten gewenste soorten in groepen

Legende


��

Bijlage 10 Handleiding beheerdatabank

1 juni 2009

1/5

��

Nota Aan : Gebruiker beheerdatabank Van : Filip Waumans Datum : 1 juni 2009 Betreft : Handleiding beheerdatabank Haskoning 1. Systeemvereisten De databank is ontwikkeld voor Microsoft Office Access 2002 en latere versies. 2. Installatie GIS-viewer De databank maakt gebruik van een GIS-viewer. Om deze binnen Access te gebruiken moet een installatieprocedure doorlopen worden: -Unzip het bestand ‘Install.zip’ in de directory vanwaar uit u de databank wil gebruiken. -Dubbelklik op het bestand ‘Install_GIS.bat’. Druk op een toets wanneer het batch-bestand beëindigd is. -Open het installatiebestand ‘MapWinGIS42OCXOnly.exe’. Doorloop de installatieprocedure en start uw computer opnieuw op. Shape-bestanden In het bestand ‘Install.zip’ bevindt er zich een directory met de naam ‘GISBESTANDEN’. Zorg ervoor dat deze directory met de bijhorende shapes zich bevindt in de directory waar de access databank zich bevindt. Binnen deze directory bevindt zich het shape-bestand beheereenheden.shp. Nu bent u klaar om het Access-bestand te openen. Wanneer u de databank opent in Access 2003 krijgt u een ‘security warning’. Klik op ‘open’. 3. Hoofdmenu Wanneer u de databank opent ziet u het hoofdmenu (zie Illustratie 1). Hieronder wordt iedere knop van het hoofdmenu toegelicht. 3.1 Fiches beheereenheden -Onder ‘zoek beheereenheid’ kunt u een beheereenheid selecteren waarna de gegevens van de desbetreffende eenheid getoond worden. -Met de pijltjes -toetsen kunt u doorheen de eenheden scrollen. -Met de knop ‘Alle BE-fiches opvragen’ kunt u een rapport opvragen die alle beheereenheidfiches weergeven. -De beheereenheidkenmerken die zich bevinden op de tab ‘Algemene kenmerken’ kunt u aanpassen door eerst op de knop ‘BE-kenmerken wijzigen‘ te klikken. -Op de tab beheer- en monitoringsmaatregelen kunt enkel beheermaatregelen toevoegen en wissen. Bestaande beheermaatregelen aanpassen kan enkel binnen de module ‘registratie en wijzigen van beheermaatregelen’. Let op : beheermaatregelen die gedefinieerd zijn binnen het goedgekeurde beheerplan kunnen niet gewist worden. Het veld ‘oorspronkelijke maatregel’ geeft dit aan. Indien het veld ‘oorpronkelijke maatregel’ staat aangevinkt betekent dit dat de maatregel behoort tot het oorspronkelijk beheerplan. Bij een nadien toegevoegde maatregel staat dit veld automatisch uitgevinkt. De gebruiker kan dit niet zelf af- en uitvinken.

1 juni 2009 Error! Reference source not found. 2/5

-In de tab beheer- en monitoringsmaatregelen worden ook de criteria-afhankelijk maatregelen getoond.

Illustratie 1: Openingscherm databank 3.2 Beheerplanning opvragen Met deze module kan u de beheerplanning opvragen. Dit kan op drie verschillende manieren: -Meerdere criteria U kan de beheerplanning bevragen door een combinatie te maken van beheereenheden, type beheermaatregelen, beheermaatregelen en jaar. Dit doet u door in de keuzelijsten telkens één of meerdere beheereenheden, types, beheermaatregelen en jaren te selecteren. Meerdere waarden binnen een keuzelijst selecteren kanu met de Shift of de Ctrl-toets.


Daarna klikt u op de toets ‘opvragen beheerplanning’. De databank haalt dan alle gegevens op die voldoen aan uw zoekcriteria. U heeft ook de mogelijkheid om beheereenheden ruimtelijk te selecteren via de GIS-viewer. Klik daartoe op de knop ‘selectie via kaart’. U komt in de GIS-viewer terecht. Selecteer één of meerdere beheereenheden en klik daarna op de knop ‘Gebruik selectie’. De geselecteerde beheereenheden zijn zichtbaar in de keuzelijst met beheereenheden. Voor uitleg over het gebruik van de GIS-viewer wordt u doorverwezen naar hoofdstuk 4. -Overzicht voor één jaar Via de keuzelijst met jaren kunt u een overzicht opvragen van alle beheermaatregelen in een bepaald jaar. De status van de maatregelen worden weergegeven (zie legende). -Overzicht voor één maatregel Via de keuzelijst met maatregelen kunt u opvragen in welke jaren bepaalde maatregelen gepland zijn. De status van de maatregelen worden weergegeven (zie legende). Wanneer u een selectie gemaakt heeft krijgt u een overzichtstabel. -U kunt de beheereenheden visueel weergeven door op de knop ‘Toon op kaart’ te klikken. Op die manier komt u in de GIS-viewer terecht. -Omdat het technisch niet altijd mogelijk is om van die overzichtstabellen een rapport te maken binnen Access heeft u de mogelijkheid om de tabel te exporteren naar een excelbestand. Klik daartoe op de knop ‘Naar Excel’. 3.3 Registratie en wijzigen van beheerplanning Via deze module moet u registreren of bestaande maatregelen zijn uitgevoerd. De enige velden die u hier kunt aanpassen zijn de status en de argumentatie. Het wissen van maatregelen is hier niet mogelijk. Wanneer u de status van een maatregel op niet uitgevoerd zet krijgt u de vraag om een maatregel naar een later jaar te verplaatsen. Indien u ja klikt kunt u een maatregel toevoegen. In het argumentatieveld wordt automatisch commentaar toegevoegd die erop wijst dat het om een toegevoegde maatregel gaat. Maatregelen wissen en toevoegen kunt u via de module beheereenheden. U kunt beheermaatregelen van toekomstige jaren niet wijzigen.


4. GIS-viewer

De GIS-viewer werkt op basis van ESRI - shapes. Via de viewer kunnen bestanden die bekomen worden via het bevragen van de databank gevisualiseerd worden. Anderzijds kan de GIS-viewer gebruikt worden om bestanden te selecteren en te gebruiken in bevragingen (zie hoger). Functies binnen de GIS-viewer: -kaart toevoegen: Via kaart toevoegen kan u een laag toevoegen. Dit kunnen shapes of tiff bestanden zijn. Let op: zware tiff-bestanden zoals topografische kaarten kunnen de applicatie vertragen.

Inzoomen

Uitzoomen

Schuiven

Selectietool: gebruik de shiftknop om meerdere beheereenheden te selecteren.

Inzoomen

Uitzoomen

Zoom op laag

Deze knop kunt u gebruiken indien u via een selectieformulier in de GIS-viewer terechtkomt. Na selectie van beheereenheden, klikt u op deze knop en zijn de bestanden


geselecteerd in de keuzelijst.

Deselecteren van geselecteerde bestanden.

Kleur van de actieve laag

Dikte van de grens van polygonen, lijnen of punten van de actieve laag

Hiermee bepaalt u de transparantie van de actieve laag.

Hiermee verplaatst u de positie van een laag

Hiermee kunt u lagen wissen of deactiveren door uit te vinken

Door op de knop te klikken kunt u een afbeelding maken en opslaan van de getoonde kaart.

LIFE project DANAH - Agentschap voor Natuur en Bos · 2016. 1. 14. · LIFE project DANAH is een...

Documents

Transcript of LIFE project DANAH - Agentschap voor Natuur en Bos · 2016. 1. 14. · LIFE project DANAH is een...