Werken aan een mooier Dommeldal!

COLOFON

grafische vormgeving Jenny Dedoncker

foto’s marc De clerck en ciska castelijns, hubert Lehaen en Pnc,

natuurpunt fotoarchief, natuurmonumenten, Wim d’haeseleer

Luc Winters, veronique De smedt, Diane appels

reDactie Joost Dewyspelaere, Liesbet cleynhens, gaby Bollen

WeBsite www.natuurpunt.be

info@natuurpunt.be

verantWoorDeLiJke uitgever Willy ibens, natuurpunt

overname uit deze publicatie om nog meer mensen

warm te maken voor de natuur in het Dommeldal is

toegelaten en wordt toegejuicht, wel dient steeds

verwezen te worden naar deze publicatie en haar

initiatiefnemers.

Deze folder is een initiatief van natuurpunt en

natuurmonumenten en werd gerealiseerd met

steun van heel wat partners.

© n

atuu

rPun

t vzW

– 2008

Welkom in het Dommeldal

op de grens van nederland en vlaanderen is een uniek stuk natuur

bewaard. hier kan je nog weidsheid van de kempen beleven. heide, vennen

en zand zijn troef. op je buik de heidevegetatie bestuderen, staren in het

meanderende water van de Dommel of vogels kijken van op de kijktoren,

het kan hier allemaal!

De vlaamse vereniging

Natuurpunt en haar

nederlandse zustervereni-

ging Natuurmonumenten

werken al geruime tijd samen aan het grensover-

schrijdende natuurgebied hageven aan vlaamse zijde

en de Plateaux aan nederlandse zijde. Deze samen-

werking krijgt ook de steun van de europese unie. via

Life-subsidies wil europa voorbeeldprojecten onder-

steunen die het natura 2000 netwerk van bescherm-

de natuurgebieden helpen uitbouwen. het Dommel-

dal is één van de belangrijke schakels in dit netwerk.

het Life-project focust niet alleen op het hageven

en de Plateaux, maar ook op de bovenloop van de

Dommel en de Lommelse watering. De bescherming

en het herstel van de natuurwaarden in het gebied is

de uitdaging die natuurpunt en natuurmonumenten

aangaan!

met deze brochure willen we je meer uitleg geven

over dit project. We nodigen je ook uit om regelmatig

ter plaatse een kijkje te nemen. een blijvend boeiend

Dommeldal vol natuur willen we immers graag met

iedereen delen.

tot kijks in het Dommeldal!

roerdomp

DOmmeLDaL iNgOeD gezeLsChap

op vakantie zijn we vaak verwonderd over de na-

tuurpracht. ook het Dommeldal is bijzonder mooi en

boeiend en maakt deel uit van het natura 2000 net-

werk. hiermee staat het Dommeldal in een europese

lijst van topnatuurgebieden zoals Les camargues in

frankrijk, ordessa en cota Donana in spanje of de Lu-

neburger heide in Duitsland.

in het natura 2000-netwerk krijgen bijzondere na-

tuurwaarden een veilige plek om ze op lange termijn

te behouden. elke lidstaat stelde op basis van door

europa vastgestelde criteria speciale beschermings-

zones voor. na een grondige evaluatie ontstonden

zo de vogelrichtlijngebieden en de habitatrichtlijnge-

bieden. samen vormen zij het europese natura 2000

netwerk.

cota Donana, spanje

Landduinen zijn in vlaanderen typisch voor de kem-

pen. het hageven ligt aan de oostgrens van een vroe-

ger zeer groot landduincomplex. op de eerste lucht-

foto’s van het hageven zien we dat grote delen van de

heide nog uit onbegroeide landduinen bestonden. De

laatste jaren raakte het zand volledig begroeid. Wil-

len we de landduinen behouden dan zal er terug wat

moeten stuiven! op de landduinen vinden we twee

typische leefgebieden, heide- en buntgrasvegetaties.

Deze bijzonder soortenrijke leefgebieden zijn in ge-

heel europa zeldzaam en bedreigd.

LaNDDuiNeN

heide is de belangrijkste habitat in het projectgebied

Dommeldal. Deze heidegebieden zijn echter maar

een fractie van de heiden die er vroeger voorkwamen.

in ijltempo sterven typische soorten uit, vooral om-

dat de resterende oppervlakten te klein zijn om bij-

zondere soorten voldoende levenskansen te geven.

twee types heide komen voor, namelijk droge heide

en natte heide. natte heide vinden we enkel in het

hageven en de Plateaux. van droge heide vinden we

buiten het hageven-Plateaux nog fragmenten in de

Dommelvallei.

heiDe

Dotterbloem

Dotterbloemen hebben intens dooiergele bloemen. “Dotter” zou ook etymo-

logisch verband houden met “dooier”. De plant is zeldzaam, maar waar hij

voorkomt, is hij vaak zo talrijk dat hij van half april tot half mei het beeld be-

heerst. iJzerhoudend (kwel)water oefent een bijzondere aantrekkingskracht

uit op de dotterbloem. van nature groeit ze aan de oevers van rivieren en

plassen, in elzenbroekbossen en in bronbosjes.

ook broekbossen zijn zeer typisch

voor de kempen. in vrijwel alle

kempense beekdalen vinden we

broekbossen. elders in europa is

deze leefgemeenschap veel zeld-

zamer, hij kreeg daarom de hoogst

mogelijke beschermingsgraad bin-

nen de europese richtlijnen. De

broekbossen in de Dommelvallei

zijn zeer divers. De meeste zijn heel

nat en worden permanent gevoed

met kwelwater. op sommige plek-

ken komt er zoveel mineralenrijk

grondwater aan de oppervlakte

dat men eigenlijk over bronbossen

zou kunnen spreken. men vindt er

bijvoorbeeld naast dotterbloemen

veel bittere veldkers.

BrOekBOs

Galigaan

galigaan is de meest robuuste en ‘gewapende’ van de inheemse cy-

pergrassen. De bladranden zijn dicht bezet met zaagtandjes en daar-

door snijdend ruw, zoals ieder ervaart die een galigaanveld tracht

binnen te dringen. galigaan is een merkwaardig kieskeurige plant

met grillige voorkeuren. Je vindt hem in moerassen, duinvalleien,

langs plassen en vennen. hoewel hij in warme en gematigde klima-

ten voorkomt, is hij uiterst zeldzaam.

gaLigaaNmOeras

heel bijzonder is de overgang tussen heide en moeras in het hageven. opkomend grondwater (kwel) zorgt

er voor een speciaal milieu. heel wat zeldzaamheden komen er voor, zoals galigaan. Deze forse donkergroen

gekleurde plant geeft aan dit soort moeras zijn naam. galigaanmoeras is in heel europa zeldzaam.

Bij de heideontginning legde men in

het noorden van Belgisch Limburg en

het aangrenzend deel van de provin-

cie antwerpen vloeiweiden aan. om

de heide te ontginnen maakte men ir-

rigatiesystemen waarbij water uit de

kanalen naar de heide gebracht werd

om deze te bevloeien. het kalkrijke

kanaalwater, afkomstig uit de maas,

zorgt voor een verrijking van de bo-

dem. Deze hooilanden zijn vooral in

de lente kleurrijke natuurpareltjes. Bij

de aanleg heeft men hooizaad uit de

alpen gebruikt met o.a. krokus, witte

narcis en herfsttijloos, soorten die

nog steeds te bewonderen zijn!

VLOeiweiDeN

ook blauwgraslanden zijn voor vlaanderen typisch kempense leef-

gemeenschappen. ze komen immers voor op arme zandgronden, die

vooral in de kempen aanwezig zijn. vroeger vond je ze zowat overal

op de overgang tussen heide en de beekdalen. van deze leefgemeen-

schap blijven momenteel maar enkele tientallen hectaren over. De

enkele relicten in de Dommelvallei behoren tot de beste blauwgras-

landen. ze danken hun naam aan de lichtblauwe tint van de aanwe-

zige planten. naast verschillende zeggensoorten bloeien er ook heel

wat bloemen waaronder orchideeën.

BLauwgrasLaND

Libellen

Deze vliegende draken hebben het hier in deze natte gebieden erg naar hun

zin. zo tref je de bandheidelibel aan in de heide, maar ook de indrukwek-

kende glazenmakers jagen voortdurend over de waterpartijen. Libellen lei-

den eerst als larve een verborgen leven onder water. sommige soorten zelfs

meer dan twee jaar. Wanneer ze volgroeid zijn, sluipen ze uit het water en

kruipen uit hun larvenhuid. De volwassen libellen leven vaak maar enkele

weken tot maanden. in tegenstelling tot wat mensen denken, steken libel-

len niet.

VeNNeN

Door de ontginningswerken in het hageven-Plateaux in de jaren ‘50

verdwenen heel wat vennen. De rechttrekking van de Dommel zorgde

voor een verdroging. hierdoor komen een aantal zeldzame soorten niet

meer voor. toch zijn heel wat vennen nog heel interessant. ze vormen het

belangrijkste biotoop voor libellen.

Bandheidelibel

in het hageven-Plateaux bleef het

heidelandschap vrijwel intact tot na

de tweede wereldoorlog. een vernie-

tigende stap was de rechttrekking en

verdieping van de Dommel op Bel-

gisch grondgebied. Daardoor ging

het eertijds allesoverheersende natte

karakter van het grensgebied verlo-

ren. vennen werden door middel van

greppels drooggelegd. een pioniers-

groep natuurbeschermers waaron-

der hubert Lehaen zorgde voor een

hele reeks initiatieven waaronder

de veiligstelling van de Plateaux in

1982 (start samenwerking natuur-

punt en natuurmonumenten) en de

eerste aankoop van een perceel door

natuurpunt in 1988, huur van de ei-

gendommen van de gemeente neer-

pelt en de aankoop door de provin-

cie Limburg. hubert overleed helaas

vlak na de start van het Life-project,

in 2006.

De reDDers VaN het hageVeN eN DepLateaux

LiFe-prOjeCt hersteLt BeLaNgrijke LeeFgemeeNsChappeN

via het Life-project willen we euro-

pees belangrijke leefgemeenschap-

pen herstellen. het landschap in

de Dommelvallei zal opnieuw meer

kleur krijgen. een mozaïek van heide

en vennen, graslanden en broekbos-

sen, daar gaan we voor!

meer mOeras!

in het hart van het hageven bevindt zich een moerassige kern, die voor de rechttrekking en het verdiepen van de

Dommel veel groter was. een deel van het moeras wordt gevoed door het kwelwater. samen met het kalkrijkere

water van de vloeiweiden geeft dit een ontzettend gevarieerd en boeiend moeras. een hele reeks van voor europa

belangrijke leefgemeenschappen komen in deze zone voor.

Dit deel wordt heel voorzichtig beheerd. het moeras mag nooit droogvallen. galloway-runderen peuzelen hier

in de vroege lente aan de eerste groene rietstengels. hierdoor wordt het riet onderdrukt en ontstaat een ideale

situatie voor het kiemen van galigaan, zonnedauw en het zeer bijzondere moeraszoutgras. De watersnip vindt die

modderpartijen ook aantrekkelijk en broedt hier nu opnieuw.

Doordat de Dommel langzaam weer natuurlijker en het

Dommel-moeras groter wordt, zien we

dat de kwaliteit verhoogt. verschillen-

de stukken van het voormalige Dom-

melmoeras kunnen mits het dempen

van ontwateringsloten, het plaggen en

het heraanleggen van dijken en sluizen,

sterk in kwaliteit verbeteren. hieraan wil-

len we vooral in de laatste jaren van het

project werken (2010).

Bruine kiekendief

moeraszoutgras

natuurpunt en natuurmonu-

menten zorgen er voor dat meer

heide het Dommeldal paars zal

kleuren. het herstel van de heide

in het hageven en de Plateaux

wordt op twee manieren aange-

pakt: door uitbreiding en door

kwaliteitsverbetering.

op een groot deel van de Pla-

teaux werden recent bomen ver-

wijderd en werd er geplagd (= de

toplaag afgeschraapt) waardoor

de zaden in de zaadbank kunnen

kiemen en de heide verjongen.

ook aan Belgische zijde werd

een erg monotone aanplant van

corsicaanse dennen verwijderd.

verder werd de verboste heide

op de rechteroever van de Dom-

mel tussen de stenen brug en het

Lommels schoor geplagd.

naast uitbreiden van de opper-

vlakte heide willen we ook aan

de kwaliteit werken. op heel

wat plekken zien we dat de hei-

de erg vergrast is. Door plaggen

of maaien willen we de grassen

onderdrukken zodat de typische

soorten van de heide weer kan-

sen krijgen.

meer paars iN het LaNDsChap

heidekartelblad

Klokjesgentiaan & gentiaanblauwtje

in het hageven groeien en bloeien op heel wat plaatsen

klokjesgentianen, de voedselplant van de rups van het

gentiaanblauwtje, één van de zeldzaamste dagvlinders.

op de meeste bloemhoofdjes en steeltjes vinden we in de

zomermaanden hagelwitte eitjes terug. op het moment

dat de rups voldoende gegeten heeft, laat ze zich op de

grond vallen en wacht op… een mier. een klierafscheiding

van de rups scheidt een zoete stof af en daar is de knoop-

mier op verlekkerd. Deze mieren nemen de zoetigheid mee

naar het nest waar de rups zich als een volleerde parasiet

te goed doet aan de mierenlarven.

De hele winter verblijft de rups in het mierennest en komt

dan begin juli als vlinder naar buiten om de hele cyclus op-

nieuw te laten starten.

in de kern van het gebied op nederlands grondgebied

ging de ontginning naar landbouwgrond nog verder en

ontstond de 30 hectare grote ‘landbouwenclave’. hier

bevonden zich voor de ontginning meerdere grote ven-

nen. Dit is nog mooi te zien op de luchtfoto van 1936.

Deze zone was toen het mekka voor typische broedvo-

gels van heide en vennen zoals de zwarte stern, grutto,

watersnip en tureluur. op deze plaats waar de vennen

helemaal verdwenen zijn, creëren we op basis van de

luchtfoto nieuwe vennen

meer BLauw Op De kaart!

Dit gebeurde meestal door de vennen met elkaar

te verbinden en door in de venbodem een net-

werk van greppels te graven. het eeuwenoude

bodemprofiel met ondoorlatende laag, werd

daardoor beschadigd. We herstellen deze ven-

nen door ze uit te graven tot de watervoerende

laag. Wegens de cultuurhistorische waarde heb-

ben we ervoor gekozen enkele van de in de zomer

droog vallende begreppelde vennen te bewaren.

een groot aantal vennen, zowel aan Neder­

landse zijde als aan Vlaamse zijde, werden in

het verleden drooggelegd om natte heide om

te zetten naar weiland en akker.

De wulp

Wulp, kievit en grutto worden vaak weidevogels genoemd. in

feite zijn het oorspronkelijk typische heidesoorten die door het

verdwijnen van de heide het zeer zwaar te verduren kregen.

over verschillende generaties hebben een aantal dieren hun

kans gewaagd in natte weilanden, een biotoop dat in hun ogen

het meest lijkt op natte heide. hier en daar lukte dat ook en

nam het aantal vogels toe. helaas slagen de vroegere heidevo-

gels er zich niet in om de verdere industrialisatie van de land-

bouw te volgen. ze sterven langzaam maar zeker uit.

hopelijk kan de geadopteerde soort van de gemeente

neerpelt, de wulp, stand houden op de heide in het hageven

en de Plateaux. Deze adoptie van de wulp door de gemeen-

te neerpelt kadert in een ruimer project waarbij Limburgse

gemeenten soorten adopteren.

kievit

stuivend zand van landduinen is een belangrijke en

zeldzame biotoop. De landduinen in het hageven en

de Plateaux zijn het restant van een zeer groot land-

duinencomplex dat van de zuiderkempen (geel) tot

hier reikte. op de eerste luchtfoto’s van het gebied

zien we dat ongeveer een vijfde van het gebied nog uit

actief stuivende landduinen bestond. eind jaren tach-

tig viel het stuiven stil. Binnen europa zijn stuivende

landduinen beperkt tot een gordel van vlaanderen

tot het oosten van Duitsland. een hele reeks typische

soorten kunnen enkel hier leven. Doordat dit biotoop

steeds zeldzamer wordt, staan de meeste soorten op

de rode lijst.

om de landduinen te behouden, gaan we een aantal

nieuwe technieken toepassen. een deel van de gras-

sen (vooral pijpenstrootje) verwijderen we zodat er

meer open zand is. met een tractor zullen we het zand

opwoelen, zodat het zand niet te snel begroeid raakt

met mossen en korstmossen.

meer OpeN zaND!

Bastaardzandloopkever Buntgras

Herfsttijloos en krokus

krokus is een soort die in zuid-europa en/of zuid-azië inheems is en dus van nature niet

voorkomt in onze streken. De bonte krokus is een stinzenplant, dat wil zeggen dat ze in het

verleden van elders aangevoerd is en heeft weten stand te houden.

Duizenden herfsttijlozen tooien de vloeiweiden in september paars. herfsttijloos lijkt sterk

op krokus, maar bloeit in het najaar. het is een zogenaamde droogbloeier, de bol neemt

geen water op en vormt geen wortels tijdens de bloei. in de lente vormt de plant wel bladeren die op die van een

tulp lijken. eigenlijk is de herfsttijloos wel een lenteplant, maar heeft ze haar bloei alleen naar een vroeger tijdstip

verlegd.

vanaf 1850 werden in Belgisch & ne-

derlands noord-Limburg uitgestrekte

heideterreinen ontgonnen. Dankzij een

ingenieus bevloeiingssysteem werden

de arme kempense zandgronden om-

gevormd tot vruchtbare "vloeiweiden".

het vruchtbare water was afkomstig

uit de maas en werd aangevoerd via

het nieuwe kempens kanaal Bocholt-

herentals. vanaf de introductie van

kunstmest begin twintigste eeuw ver-

minderde de belangstelling voor de

graslanden van de vloeiweiden omdat

nu ook elders eenvoudiger hooi kon

worden geproduceerd. hierdoor dreig-

de het cultuurlandschap met zijn spe-

cifieke fauna en flora te verdwijnen.

De aLpeNweiDeN VaN De Lage LaNDeN

krokus

herfsttijloos

vlaanderen (en ook nederland) hebben op europese

schaal bekeken relatief veel broekbossen, een habi-

tat dat door de europese commissie als heel belang-

rijk wordt beschouwd. in de Dommelvallei bevinden

zich nu al heel mooie broekbossen. er zijn bovendien

nog heel wat mogelijkheden om de oppervlakte en de

kwaliteit te vergroten. heel wat voor broekbos ge-

schikte percelen werden beplant met populieren of

sparren. Door deze aanplantingen te verwijderen en ze

vervolgens spontaan te laten evolueren, zullen naar

verwachting mooie nieuwe broekbossen ontstaan.

hier en daar, vooral op plekken waar afwisselend

drogere zones voorkomen, willen we met extensieve

begrazing een mooi mozaïek van broekbos, ruigte en

bloemrijk grasland zien ontstaan. hiervoor zullen bin-

nen het Life-project rasters worden geplaatst.

BrOekBOsseN

Blauwgraslanden, mooie bloemrijke hooilanden zijn de

trots van de Dommelvallei. op de overgang van heide

naar beekvallei kwamen vroeger over grote oppervlakten

blauwgraslanden voor. van deze europees zeldzame leef-

gemeenschap resten er in vlaanderen nog maar een paar

hectaren. sinds begin jaren negentig beheert natuurpunt

enkele van de laatste blauwgraslanden. na een jarenlange

verwaarlozing zijn het intussen

weer pareltjes geworden.

BLauwgrasLaNDeN

Brede orchis

om blauwgraslanden te herstellen moeten we hier en daar jong bos kappen en terug

maaiklaar maken, zodat het terug als hooiland kan beheerd worden. onbeheerde

blauwgraslanden verbossen snel omdat de afwisseling van droog en nat de kieming

van elzen bevordert. in de toekomst zullen deze graslanden opnieuw een thuis zijn

voor tal van zeldzame planten!

Op stap!

heb je zin gekregen om het gebied zelf te gaan verkennen? het

Dommeldal staat klaar om jou te ontvangen! talrijke bewegwijzerde

routes zijn hier uitgestippeld. een vogelkijktoren en –wanden stellen je

in staat om vogels ongezien waar te nemen.

het best ontsloten deel is het brongebied

van de Bolissenbeek. met de wandelkaart

resterheide van regionaal Landschap Lage

kempen kan je hier op stap. De oranje wande-

ling van 5,5 km, die start aan het onthaalcen-

trum, Begijnenstraat, hechtel-eksel, geeft je

het mooiste beeld van het gebied. op het einde

van het Life-project (2010) hopen we nog een

aantal wandelpaden aan te leggen zodat u nog

meer kan genieten van de natuur in dit prachtig

gebied.

DOmmeLVaLLei

het Wateringpad (9 km) verbindt de twee grote wa-

teringen van de streek: de Lommelse watering en de

vloeiweiden van de Plateaux. De wandeling is grens-

overschrijdend. vroeger was de grens hier een echte

barrière, waar niemand zomaar over kon. smokkelen

was populair bij de bevolking. De wandeling start aan

het Wateringhuis en loopt ook langs museum De ko-

lonie, eetcafé De hutten en de werkschuur van na-

tuurmonumenten. Je kan ze combineren met de wan-

delingen in het hageven (2 tot 8 km), die starten aan

het bezoekerscentrum hageven.

hageVeN-pLateaux eN LOmmeLse wateriNg

De wandelpaden zijn in volle ontwikkeling, voor de

meest recente situatie:

www.natuurpunt.be/life/dommeldal

BezOekersCeNtrum hageVeN (De wuLp) onder het motto “Binnen even kijken, om buiten meer

te zien” krijg je hier informatie over het hageven en de

Plateaux. De vernieuwde vaste tentoonstelling laat je

kennis maken met de dieren en planten in het gebied

en geeft tevens een goed en actueel beeld van de her-

stelwerken. aan het centrum ligt een grote tuin die

speciaal ingericht is voor insecten. het hele jaar kan je

vlakbij het bezoekerscentrum genieten van vogels, ha-

gedissen en insecten. een grote wand met houtblok-

ken geeft onderkomen aan tientallen soorten solitaire

bijen en wespen en onder het overhangende dak van

het gebouw kan je de mierenleeuw bezig zien als hij of

zij een mier probeert te verschalken.

in het centrum is een gezellige cafetaria ingericht,

waar je na de wandeling kan genieten van een lekkere

kop koffie of een frisse pint. in de zomer is het heerlijk

genieten van de rust op het buitenterras.

iNFO: Bezoekerscentrum hageven, tussenstraat 10,

neerpelt, +3211-80 26 77

wateriNghuishet gerestaureerde Wateringhuis werd oorspronkelijk

bewoond door de ”waterbazen”. in het kleine natuur-

museum worden op een educatieve manier de ont-

staansgeschiedenis en natuurwaarden van De vloei-

weiden tentoongesteld. als het bezoekerscentrum

open is, staat de koffie klaar. in de winter kan je hier

even komen opwarmen na de wandeling.

De eerste zondag van elke maand geven deskundige

natuurgidsen uitleg over de historiek, flora en fauna

en het bevloeiingsysteem van De vloeiweiden. om

14u vertrek aan het Wateringhuis. De beste periode is

maart tot juni wanneer de hooilanden in bloei staan.

iNFO: Wateringhuis, oude maai 80, Lommel,

+3211-64 94 00, juni-sept: elke zondag 14-18u,

okt-mei, elke eerste zondag van de maand van

14-18u.

gezonde en vitale natuur is niet vanzelfsprekend. regelmatig onderhoud aan bossen, vloeiwei-

den, vennen en heide is belangrijk om de natuur in evenwicht te houden. Waar nodig renoveert

of reconstrueert natuurmonumenten ook cultuurhistorische landschapselementen.

het BeLaNgrijke werk VaN NatuurmONumeNteN

Vereniging Natuurmonumenten • Postbus 9955 • 1243 ZS ’s-Graveland Nederland

Telefoon +31 35 655 99 11• www.natuurmonumenten.nl

DOe mee met NatuurmONumeNteN

natuurmonumenten is een nederlandse vereniging van 879.000 leden, verzameld rond één idee. Dat

idee is: samen zorgen voor natuur. Daarom verwerven we natuurgebieden –het zijn er inmiddels 345

met een gezamenlijke oppervlakte van 100.000 hectare – die we zorgvuldig beheren. en daarom wegen

we ook op de politiek voor bescherming van natuur, landschap en cultuurhistorie. zo blijft steeds meer

bos, heide en duin behouden en kunnen we ervan blijven genieten. uw steun is daarbij hard nodig.

Doe mee, geef op giro 9933. of word lid, het kan al vanaf twee euro per maand. Leden ontvangen

natuurbehoud, het kwartaalmagazine en ook het natuurboek met informatie over de gebieden van

natuurmonumenten.

Dankzij uw steun kunnen wij dit mooie landschap behouden.

De natuurgebieden in de Dommelvallei zijn maar

enkele van de vele gebieden die natuurpunt

beheert. Duizenden enthousiaste vrijwilligers

vormen het kloppend hart van natuurpunt. hel-

pende handen zijn altijd welkom, maar ook als

gewoon sympathiserend lid hebben we je nodig.

Lid worden kan door overschrijving van 20 euro

op rekening 230-0044233-21 van natuur-

punt, met vermelding ‘nieuw lid actie Dom-

meldal’. in nederland is het lidmaatschap 22,50

euro, over te schrijven op giro 51.11.35.300 van

natuurpunt bij aBn-amro

samen met ruim 73.000 gezin­nen geef je zo een krachtig sig-naal aan de overheid. Jouw lid-maatschap stelt ons in staat om méér natuur te beschermen. het lidgeld bedraagt 20 euro voor het hele gezin.

Je geniet van volgende voordelen:

• Jeontvangt4 x per jaar Natuur.blad, ons ledenblad boordevol informatie over de natuur in vlaanderen. met een bijhoren-de activiteitenkalender.

•Natuurpunt nodigt je uit omdeel te nemen aan de plaat-selijke werking. Je blijft op de hoogte via het ledenblad van de plaatselijke afdeling.

•Jekunt–methethelegezin– gratis deelnemen aan alle geleide wande lingen en fiets­tochten van natuurpunt.

• Je geniet 10 % ledenkorting bij aankoop van boeken, ver-rekijkers e.a. in de natuur punt -winkel.

•Je ontvangt een we l komst­pakket met daar in onze fraaie Fiets­ en wandel­gids met uitge stip pel de wan-de lin gen en fietstochten in de mooiste natuur gebieden van vlaan deren en Wallonië. Je vindt er han dige kaarten en heel wat praktische informatie.

• In hetwelkomstpakketvind je ook een CD met de meest voorkomende vogelgeluiden.

Gratis!Jouw geschenk

als nieuw lid.Natuurpunt

Coxiestraat 11 • 2800 Mechelen

015-29 72 20 • info@natuurpunt.be

www.natuurpunt.be

VereNigiNg VOOr Natuur eN LaNDsChap