LTD 22 september 2012 Verslag lezing Bram Bakker: psychiater en schrijver

Auteur: Maaike de Waard Pagina 1

Menzis wil gezond leven belonen door mensen minder premie te laten betalen. Leefwijze is een (eigen) keuze. De voedingsindustrie heeft daar dankbaar gebruik van gemaakt door ongezondevoedingsproducten op de markt te brengen en zo gezorgd voor overgewicht (en andere welvaartsziekten) bij veel mensen. Vervolgens bracht diezelfde voedingsindustrie producten als Slimfast op de markt om dat overgewicht weer kwijt te raken. Maar Slimfast en andere dieetvormen werken niet (of slechts kort) als de gehele leefstijl niet wordt aangepast. Vroeger bewoog de mens veel meer, hij moest jagen op zijn eten. Tegenwoordig hoeft dat niet meer en beweegt men veel te weinig, waardoor zowel fysieke als psychische klachten kunnen ontstaan.De mens van nu moeten leren preventief met zichzelf en zijn gezondheid aan de gang te gaan en inzien dat aan zijn of haar (ongezonde)leefwijze/stijl consequenties zitten die hijzelf moet dragen. Gezondheid is een groot goed wordt vaak gezegd; maar wat geeft iemand daadwerkelijk uit (buiten de vergoeding van de zorgverzekeraar) aan zijn of haar eigen gezondheid?Wat je vaak ziet is dat mensen zich beroepen op individuele rechten en geen verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen gezondheid en externaliseren (schuld buiten zichzelf zoeken). Ze zitten in hun cocon van waaruit ze hun eigen leven leiden, terwijl de mens juist gedijt in interactie.Vanuit dit perspectief gezien zou men elkaar juist moeten aanspreken op eigen verantwoordelijkheid (en dit maken tot een collectief gedachtengoed) t.a.v. een gezonde leefstijl. Doe wat je kan, doe niet wat je niet kan moet je motto zijn, terwijl het omgekeerde vaak gebeurt en niet bijgestuurd wordt.

Veel mensen met fysieke klachten die het hele reguliere circuit al doorlopen hebben komen uiteindelijk in de psychiatrie terecht en worden gelabeld met somatoforme stoornis. Somatoforme stoornissen worden gekenmerkt door de aanwezigheid van lichamelijke klachten die de suggestie wekken van een lichamelijke aandoening. De klachten worden niet of onvoldoende verklaard door een lichamelijke aandoening. Het ontbreken van een lichamelijke oorzaak moet niet worden opgevat als een bewijs voor een psychische oorzaak. Lichamelijke klachten kunnen door psychische factoren worden veroorzaakt, onderhouden of verergerd. Bron: psychiatrienet.nl

De aanpassingsstoornis is de meest voorkomende stoornis. Als de balans tussen belasting (draaglast) en belastbaarheid (draagkracht) langdurig en/of ernstig wordt verstoord door één of meer stress veroorzakende factoren kan iemand klachten ontwikkelen. In de DSM IV wordt een dergelijke stressgebonden stoornis een aanpassingsstoornis1 genoemd. Als lichamelijke klachten op de voorgrond staan wordt het wel een ongedifferentieerde somatoforme stoornis genoemd.Bron: hulpgids.nl-gids voor de geestelijke gezondheidszorg

Dick Swaab gaat in zijn boek Wij zijn ons brein alleen uit van het biomedisch model. Ivan Wolffers (arts en medisch antropoloog) daarentegen gaat in zijn boek Gezond uit van de individuele samenleving met zijn omgevingsvariabelen. (Ivan Wolffers is ervaringsdeskundige op het gebied van prostaatkanker. In Heimwee naar de lust vertelt hij hoe hij -de gezondheidsactivist die altijd met andermans problemen bezig was- zelf onderwerp van onderzoek en medicatie werd.) Ivan Wolffers is via twitter te volgen via Ivan wolffers@ivanwolffers.

1Vanaf januari 2012 wordt de behandeling van aanpassingsstoornissen niet meer vergoed door de basiszorgverzekering.

Bron: http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/zorgverzekering/basisverzekering

LTD 22 september 2012 Verslag lezing Bram Bakker: psychiater en schrijver

Auteur: Maaike de Waard Pagina 2

Overmatig gebruik psychofarmacaEr wordt te vaak en te lang psychofarmaca (antidepressiva, benzodiazepinen, antipsychotica)voorgeschreven en gebruikt, terwijl dat in de meeste gevallen niet nodig is. Veel problematiek kan opgelost worden door een gezonde leefstijl, waarbij voldoende tijd is voor rust, sport en ontspanning, gezonde voeding etc. Er zijn echter ook gevallen waarbij gebruik van psychofarmaca noodzakelijk is.Dr. David Servan-Schreiber (hoogleraar psychiatrie) legt in zijn boek Uw brein als medicijn uit hoe zelf stress, angst en depressie te overwinnen.

Metabool syndroomEen ongezonde leefwijze kan stress en spanning geven en zo leiden tot het metabool syndroom. Het metabool syndroom beslaat 90% van de gezondheidszorgkosten!

De vier belangrijkste symptomen zijn:1. overgewicht (grote middelomvang)2. hoge bloeddruk3. verhoogde triglyceriden

4. verlaagd HDL-cholesterol

5. insulineresistentieZijn drie van de vijf symptomen aanwezig dan is er sprake van metabool syndroom. Niet iedereen met overgewicht lijdt aan het metabool syndroom, het komt zelfs vaker voor bij mensen zonder overgewicht. De kwaliteit van leven loopt terug t.g.v. een ongezonde leefstijl door bijvoorbeeld ongezonde voeding, te weinig beweging, te weinig ontspanning, te weinig seks. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de drukke zakenman die plotseling overlijdt aan een hartstilstand. Een ongezonde leefstijl veroorzaakt ook depressies en angststoornissen. In die zin is een ongezonde leefstijl de gemene deler.

Metabool Syndroom is een aandoening die bestaat uit een cluster van risicofactoren voor het ontstaan van hart- en vaatziekten. De risicofactoren die worden bedoeld zijn abdominale obesitas (grote middelomvang) (zie kader hiernaast), hypertensie, hyperglycemie, verhoogde triglyceriden en verlaagd HDL-cholesterol (zie tabel 1). Indien een persoon 3 of meer van deze risicofactoren heeft (willekeurig welke combinatie) wordt er gesproken van Metabool Syndroom [1-3].

De middelomvang wordt gemeten over de navel en over het punt halverwege tussen de onderste rib en de bovenkant van het heupbeen (bekkenkam). Voor mannen is een middelomvang < 102 cm en voor vrouwen is dat < 88 cm (zieOvergewicht en obesitas).

Criteria voor diagnose Metabool Syndroom (op basis van ATP III)

Mannen Vrouwen

Nuchtere glucosewaarde ≥ 6.1 mmol/l en/of medicatie ≥ 6.1 mmol/l en/of medicatie

Bloeddruk ≥ 130/ 85 mmHg en/of medicatie ≥ 130/ 85 mmHg en/of medicatie

HDL-cholesterol < 1.04 mmol/l < 1.29 mmol/l

Triglyceriden ≥ 1.7 mmol/l ≥ 1.7 mmol/l

Middelomvang > 102 cm > 88 cm

Bron: UMC

Voorbeeld gezinssituatie met ongezonde leefstijl: kind speelt hele dag computergames. Zijn ouders komen thuis van hun werk en zijn thuis ook nog druk, druk, druk. Dan wordt er nog even snel tussendoor gekookt en kan het gezin aan tafel. Het kind is altijd ongelooflijk druk aan tafel en krijgt het label ADHD. Maar het kind is waarschijnlijk zo druk omdat het zijn energie niet kwijt kan en de ouders hem te weinig

verstoring van vetten in bloed

LTD 22 september 2012 Verslag lezing Bram Bakker: psychiater en schrijver

Auteur: Maaike de Waard Pagina 3

aandacht geven (omdat ze daar geen tijd voor maken). Stress (bijvoorbeeld affectieve verwaarlozing) op jonge leeftijd geeft een groot risico op het ontwikkelen van psychopathologie op latere leeftijd.

Aanraders:Dr. David Servan-SchreiberUw brein als medicijn – zelf stress, angst en depressie overwinnen. Ivan Wolffers Gezond – de mens, zijn gezondheid en de gezondheidszorgHeimwee naar de lust – over seks en ziekte