Leuker kunnen we het niet makenDe framing van belastingen

Veiligheid en framing van de overheid | 3 december 2013

Onderwerpen

• Hoe de Belastingdienst de mens ontdekte

• Waarom mensen belasting betalen

• De framing van belastingen

• Is de burger een consument geworden?

voettekst2

Introductie Belastingdienst

Taken: - rijksbelastingen heffen en innen - toeslagen uitkeren - goederenverkeer bewaken (Douane)

Strategische opgave: compliance bevorderen

14 september 2011

About tax compliance: the ‘slippery slope’ model

Belastingen voor wie er niet op zit te wachten

Olga

Waarom mensen zich (niet) aan regels houden

November 2011

Perspectief Willen & Kunnen

Persoonlijk Wat vinden ze belangrijk?

Wat kunnen en weten ze?

Sociaal Wie helpen?

Wie geven het voorbeeld?

Materieel Hebben mensen de juiste spullen? Kost het veel of weinig moeite?

Is er voldoende tijd?

Tussenconclusie

Compliance is geen mentale gesteldheid maar een gedragslijn.

Kijk naar wat mensen doen, niet naar wat ze horen te doen.

voettekst8

http://www.youtube.com/watch?v=A0FiASkiD6M

Waarom betalen mensen belastingen?

1) Omdat het (erbij) hoort. Meer dan negentig procent vindt ontduiking ontoelaatbaar.

2) Twee belangrijke voorwaarden: iedereen moet het doen en het moet eenvoudig zijn.

Bron: oa. Fiscale monitor 2013, OECD-rapporten.

voettekst10

Waarom houden mensen zich niet aan belastingregels?

• Door fouten en slordigheden• Doordat regels complex zijn• Door inertie• Door persoonlijke omstandigheden• Door boosheid• Door machteloosheid• Door opzet en berekening

voettekst11

Communiceren over belastingen1. Dienen in plaats van dreigen. Een

goede sfeer is cruciaal voor compliance. We dreigen niet met boetes en controles

2. Belastingen zijn normaal. We kijken wat meer naar sociale normen, in plaats van alleen naar het individu.

3. Wel makkelijker. Liever eenvoud creëren, dan motivatie versterken.

voettekst12

Dienen in plaats van dreigen

voettekst13

voettekst14

Belastingen zijn normaal

“Meer dan tachtig procent van de inwoners van uw gemeente heeft

al betaald.”

voettekst15

Niet de handhaving centraal…

“Er wordt ontzettend veel gesjoemeld met lease-autoconstructies. Dat gaan we keihard aanpakken. Boetes worden flink verhoogd.”

14 september 2011

Maar wel de norm…“Overigens houdt een grote meerderheid zich netjes aan de regels.

Maar de regels gelden voor iedereen. We kunnen natuurlijk niet toestaan dat een kleine groep zich eraan onttrekt. Daar zullen we nog scherper op toezien.”

voettekst17

Wel makkelijker: eenvoud is goud

• Niet alles verwachten van motivatie, discipline, regels, financiële incentives.

• En wat meer van eenvoud, duwtjes, drempels, automatismen.

voettekst18

voettekst19

Tips om nudges toe te passen

Zorg dat mensen niets hoeven te doen Benut een natuurlijk moment Maak het of supergemakkelijk Verwerk duwtjes en drempels in de omgeving Houd rekening met foutjes Zorg voor slimme feedback

Nudges bij belastingen

• De vooringevulde aangifte

• Automatische voorlopige aanslag

• Horizontaal toezicht• SMS-reminders over

BTW-aangifte

voettekst21

22

Niets doen

27 juni 2012Klant als fictie23

Maar eh…is dit nu het beeld van de burger?

Belastingbetalers: van gemakzuchtigen tot veeleisenden

Segmentatie burgersMeedoeners (32%)Gemakzoekenden (34%)Verongelijkten (25%) Veeleisenden (9%)

Framing van belastingen

• Gericht op eenvoud en (sociale) normen• Belofte van wederkerigheid• Gericht op meerderheid

voettekst25

Doorpraten?

Harrie van Rooij

Strategisch adviseur communicatieMinisterie van Financiën

h.j.m.rooij@minfin.nl Twitter: @harrievanrooij www.harrievanrooij.wordpress.com Tel: 06 52487071