Campus HeverleeHertogstraat 1783001 HeverleeTel. 016 375600www.khleuven.be

LESONTWERPALGEMENE VAKKEN / VOEDING - VERZORGING

Naam: Angélique Spilstyns

Reeks en vakkencombinatie: 1SA2 Eng – AA

School: Heilig Hart Heverlee Vak: AardrijkskundeOnderwijsvorm: ASO Onderwerp: De Arabische wereld: waterschaarsteRichting: Klas: Vakmentor: Mevr. VerstappenLesuur: Aantal lln: Datum: Aantal PC’s:1 Les gegeven door: Angélique Spilstyns

BEGINSITUATIE

De leerlingen kunnen/kennen: De verschillende continenten en kunnen deze situeren.

VERANTWOORDINGSituering in de eindtermen (relevante vakgebonden en vakoverschrijdende eindtermen):ET 2 bestudeerde regio’s en thema’s op eenvoudige thematische wereldkaarten situeren.ET 3 adhv voorbeelden horizontale en verticale ruimtelijke relaties herkennen.ET 4 de eigenheid van regio’s beschrijven adhv natuurlijke en menselijke kenmerkenET 7 in verband met een economische activiteit in een regio het bestaan van stromen van goederen of personen illustrerenET 11 op een eenvoudige manier de impact verklaren van - politieke invloedsfactoren op kenmerken van aardrijkskundige entiteiten - de technologische evolutie op de kenmerken van de aardrijkskundige entiteitenET 12 verbanden leggen tussen levenswijze, cultuur en leefmilieuET 16 aardrijkskundige entiteiten afbakenen op basis van verschillen en gelijkenissen van enkele natuurlijke of menselijke aardrijkskundige kenmerken

Situering in het leerplan

4.7 Spanningen en ecologische problemen binnen regio’s 1. Door analyse van beelden, van kaarten en van andere informatiebronnen de spanningen door schaarste van water in een regio van de Arabische Wereld.

ALGEMEEN LESDOEL

Lln kunnen de waterschaarste in de Arabische wereld uitleggen in eigen woorden en de oorzaken, gevolgen en oplossingen benoemen.

SCHOOLAGENDA (leerling)

De Arabische wereld: waterschaarste, werkblaadjes p1-5, HB p68-73

GEBRUIKTE BRONNEN BIJ HET LESONTWERP (door de student/stagiair)

- Geogenie ASO 3&4, Tibau, G., Neyt, R., uitgeverij de Boeck, 2003- Werkmap aardrijkskunde vierde leerjaar ASO, Cox, K., Leysen, R., Van Boven, M., Wauters, J., Werkgroep

1

didactische middelen, 2002- http://nl.wikipedia.org/wiki/Arabische_wereld- http://www.begeleidzelfstandigleren.com/aardrijkskunde/vierdes/uitdaging_door_bevolkingsexplosie/6_waterschaarste_in_de_arabische_wereld.html- http://www.tgrootgedelf.be/upload/96.pdf- http://ga.water.usgs.gov/edu/mearthall.html- http://www.bertsgeschiedenissite.nl/index_egypte_vroegegesch.htm

GEBRUIKTE LEERMEDIA (door de leerling)Werkblaadjes (zelfgemaakt)Handboek Geogenie ASO 3&4, Tibau, G., Neyt, R., uitgeverij de Boeck, 2003Atlas De Boeck, 2006

GEBRUIKTE ONDERWIJSMEDIA (door de lesgever)Transparanten van werkblaadjesPPTDe Boeck Atlas 2006WerkblaadjesOverheadprojectorBeamer & pcHandboek Geogenie ASO 3&4, Tibau, G., Neyt, R., uitgeverij de Boeck, 2003

2

3

Didactisch lesontwerpLeerdoelen

De lln kunnen …

KRACHTIGE LEEROMGEVINGLesfasen& timing

Onderwijactiviteiten en leeractiviteiten

Media Leerinhoud

Instapfase

5 min

Wie van jullie is ooit al in Egypte geweest?En wat viel je op aan de vegetatie? Was het daar overal mooi groen?Kijk eens naar de twee afbeeldingen, welke rivier zie je hierop?De Nijl is een belangrijke rivier voor Egypte, weet iemand waarom?Ja, zonder de Nijl zou de omgeving en het land te weinig water hebben.Je kan ook duidelijk zien dat verder van de Nijl de vegetatie dor is en niet mooi groen.Kijk eens naar de volgende afbeelding, we hebben net over de Nijl en Egypte gepraat, in welke regio liggen deze, een hint kan misschien de taal zijn op deze poster.Het is inderdaad Arabisch, we gaan het dus over de Arabische wereld hebben. Maar weten jullie ook wat deze poster wil zeggen?Ja er is inderdaad een tekort aan water en ze moeten er zuinig mee omspringen.

Vandaag gaan we dus leren over Waterschaarste in de Arabische wereld.

Neem jullie agenda’s en vul in: De Arabische wereld: waterschaarste, werkblaadjes p1-5, HB p68-73

Op deze dia kan je zien hoe het komt dat er zo weinig drinkbaar water is in de wereld. Het meeste water is zout, en niet drinkbaar en veel van het zoete water zit in gletsjers, meren en in de grond.Maar aangezien we het specifiek over de Arabische wereld gaan hebben, gaan we deze eerst situeren.

Lln denken na over waar welke belangrijke rivier er stroomt in Egypte.

Lln trachten de streek te achterhalen waar Egypte gelegen is.

Lln denken na over de betekenis van de poster.

PPT dia 1 & 2

Dia 3

4

De lln kunnen de Arabische wereld op een blinde kaart situeren en kunnen de twee continenten waarin deze zich bevind benoemen.

Lesfase 1: Waarneming & verwerking

3’

Situering:OLG

De Arabische wereld bestaat uit 21 staten. Weet iemand waarom ze dit de Arabische wereld noemen (de poster kan een hint zijn indien nodig).

Jullie kennen de continenten, dus wie zegt me eens in welke twee continenten de Arabische wereld ligt?

Wie kan deze regio eens aanduiden op de wereldkaart?

Uiteraard is de Arabische wereld niet alleen bekent om zijn taal, ook de economie speelt een zeer belangrijke rol.

Lln antwoorden op de vragen van de lkr.

Lln vullen blaadjes verder aan.

Lln duid de 2 continenten aan op de wandkaart.

WB p1Dia 4

De Arabische wereld bevind zich in 2 continenten: Afrika en Azië. Het bevat 21 staten waarin Arabisch de voornaamste taal is.

De lln kunnen in eigen woordne uitleggen waarom de Arabische wereld zo belangrijk is voor de economie.

De lln kunnen het verschil in welvaart in de Arabische wereld uitleggen in eigen woorden.

Lesfase 2:

Waarneming & verwerking

3’

Economie:OLG

Jullie hebben waarschijnlijk al veel gehoord over de Arabische wereld op het nieuws, lees in stilte even de tekst op p69 in je handboek puntje 2 en vul daarna de vraagjes aan.

Waarom is deze regio zo belangrijk voor de wereldeconomie?

En tussen welke soorten landen bestaan er grote welvaartverschillen?

Niet alleen economie heft zijn effect op de waterschaarste. Ook het klimaat speelt een grote rol in de watertoestand.

Lln lezen tekst, bereiden vragen voor en antwoorden op de lkr. Ze vullen ook hun blaadje verder aan.

WB p1HB p69 De Arabische wereld is belangrijk omwille van zijn

olieproductie, deze is ongeveer 1/3 van de wereldwijde olieproductie.

De grote welvaartverschillen vind je tussen de olierijke en oliearme landen.

De lln kunnen de 4 klimaten opsommen die voorkomen in de Arabische wereld en hun vegetatietype

Lesfase 3:

Waarneming en verwerking

3’

Klimaat:Groepswerk

Probeer de klimaten van de verschillende streken in de Arabische wereld te achterhalen, je kan hiervoor het tekstje gebruiken op p69, puntje 3 en de determineertabel achteraan in je bundel. Dit mag per twee maar in stilte, je hebt 2min.

OLG Oké, wie kan me eens zeggen

welke klimaten er voorkomen, alsook vegetatie en in welke streek.

Lln zoeken per twee welk klimaat bij welke streek hoort en geven de correcte vegetatievormen weer.

WB p1HB p69Determineertabel

Je vind 4 vegetatieklimaten terug in de Arabische wereld:

- Woestijnklimaat (warm klim altijd droog)- Gebergteklimaat (koud klim. zonder

dooiseizoen)- Hardbladige klim vd subtropen

(warmgematigd klim met natte winter)- Tropisch savanneklim (warm klim met nat

seizoen)

5

Een klimaat schept een bepaald landschap, maar ook rivieren bepalen een landschap, want deze snijden zich in.

De lln kunnen de 4 belangrijkste rivieren in de Arabische wereld opsommen.

Lesfase 4:

Waarneming & verwerking

3’

Rivieren:Groepswerk

Zoek in je atlas K 79 en 89 de 4 belangrijkste rivieren in de Arabische wereld. Je mag dit per twee in stilte doen, je krijgt 2min.

OLG Kan jij me 2 belangrijke rivieren

noemen? Kan jij de twee andere benoemen?

De Arabische wereld heeft veel aan deze rivieren, maar zijn ze voldoende?

Lln zoeken de 4 belangrijkste rivieren in Arab. Wer. eer twee.

WB p1Atlas K79, 89 De 4 belangrijkste rivieren van de Arabische

wereld zijn de Nijl, Tigris, Eufraat en Jordaan.

De lln kunnen concluderen dat de Arabische wereld het meeste waterschaarste heeft wanneer ze een wereldkaart van het beschikbaar zoet water krijgen.

De lln kunnen de tabellen (totale bevolking in de AW & beschikbaar water in de AW) verklaren en het gevolg concluderen in eigen woorden.

Lln kunne het gevolg van de groene revolutie in eigen woorden uitleggen.

De lln kunnen 3 rivieren noemen die hun maximumgrens van water dat ze aan irrigatiesystemen kunnen leveren

Lesfase 5:

Waarneming en verwerking

15’

Waterschaarste:OLG

Kijk allemaal eens naar de kaart in je WB of op de Dia. Je ziet vanonder/links een legende staan. Deze legende geeft weer hoeveel drinkbaar zoet water er is in een land per inwoner per jaar. Wat valt je op over de Arabische wereld?

Groepswerk Onderaan zie je een tabel en op de

volgende bladzijde de tweede. Bestudeer deze even per twee en vorm bij elke tabel een passende uitleg. Probeer daarna een kort besluit te formuleren. Je krijgt hiervoor 3min.

Individuele opdracht Op p3 van de werkblaadjes staan

enkele vragen met betrekking tot de tekst in de bijlage. Lees in stilte de aangeduide delen van de tekst en beantwoord daarna de vragen in potlood. Dit gebeurd individueel. Je krijgt hiervoor 10 min.

OLG Wat was het gevolg van de groene

revolutie? Geef jij enkele rivieren die de

maximumgrens bereikt hebbe? Wat zijn de gevolgen van de

Lln denken na en concluderen een besluit over de wereldkaart.

Lln bestuderen de tabellen, vormen een uitleg en concluderen een besluit per twee.

Lln lezen tekst en formuleren een antw op de vragen

WB p2 en 3HB p71Dia 5

Dia 6

De Arabische wereld heeft het meeste waterschaarste.

Het drinkbaar water in de Arabische wereld blijft afnemen, terwijl de bevolking blijft toenemen, dit zorgt voor waterschaarste.

De groene revolutie zorgde voor overconsumptie van water tegen bodemprijzen.

Enkele rivieren (Ganges Colorado, Jordaan, Nijl, Tigris, Eufraat) hebben de maximumgrens van wat ze kunnen leveren aan irrigatiesystemen al bereikt.

Waterschaarste heeft 4 gevolgen:- Hongersnood- Ontwrichting vd wereldeconomie- Oorlogen om water- Massale migratie

Vroeger was er evenveel water als nu maar nu is de populatie en het waterverbruik zodanig gegroeid dat onze watervoorraden sneller uitgeput raken en zichzelf niet meer op tijd kunnen herstellen.

De vraag naar water in de industrie zal tegen 2012 met 80% stijgen waardoor de

6

bereikt hebben.

De lln kunnen de 4 wereldwijde gevolgen van waterschaarste opsommen.

Lln kunnen in eigen woorden uitleggen hoe het komt dat er nu waterschaarste is terwijl er vroeger evenveel water was.

waterschaarste? Waarom is er nu waterschaarste en

duizend jaar geleden niet? Met hoeveel procent zou de vraag

naar water in de industrie stijgen? Wat zijn de gevolgen hiervan? Welke drie sectoren zullen hiervan

kunnen profiteren?

De waterschaarste gaat niet over al het water maar enkel over zoet water, aangezien dit het enige water is dat geconsumeerd kan worden.

waterschaarste in de landbouw nog groter zal worden.

Er zullen drie sectoren een enorme groei kennen wanneer de waterschaarste een wereldwijd probleem word:

- De wc-markt in ontwikk landen- Afvalwaterverwerking- Ontzilting

Lln kunnen uitleggen in eigen woorden waar huishoudens, industrie en landbouw hun zoet water vandaan halen en waarom dit zo goed is.

Lln kunne bekkenirrigatie in eigen woorden uitleggen.

Lln kunnen uitleggen waarom bekkenirrigatie geen garantie op succes levert en een alternatief geven, maar ook de nadelen van dit alternatief benoemen.

Lln kunnen het systeem dat de nomaden gebruiken in eigen woorden uitleggen.

Lesfase 6:

Waarneming & verwerking

10’

Nood aan zoet water:OLG

Kijk naar de afbeeldingen op de PPT, je ziet drie specifieke zaken, wie kan deze benoemen?

Lees snel tekstje 2 op p71. Waar halen deze hun water vandaan?

Lees tekstje 3 op p71 en probeer in je eigen woorden het bekkenirrigatiesysteem uit te leggen.

Bekkenirrigatie geeft weliswaar geen garantie op succes, wanneer er geen overstroming is, volgt er hongersnood. Wat is de oplossing hiervoor?

Nomaden hebben een hele andere manier voor. Hoe doen zij dat?

Buiten groeiende bevolking, welke andere factoren zorgen nog voor een watertekort?

We kunnen dit echter niet zo laten dus moeten we actie ondernemen, dit doen we door waterbeheer.

Lln kijken naar de afbeeldingen en trachten deze te identificeren.

Lln lezen tekstjes en trachten antwoorden te formuleren op de vragen.

WB p4HB p73Dia 7

Industrie, landbouw en huishoudens halen hun zoet water van de grote rivieren. Deze worden gevoed door bronnen in regenrijke gebieden en laten vruchtbaar slib achter.

Bekkenirrigatie = overstroming vallei onder water muurtjes om de akkers water blijft staan en sijpelt langzaam weg vruchtbaar slib blijft achter.

Bekkenirrigatie geen garantie op succes geen overstroming hongersnood oplossing = stuwdammen nadeel: geen vruchtbaar slib

Nomaden zoeken voortdurend nieuwe gebieden en volgen het regenseizoen om hun vee te laten overleven.

De drie factoren van waterschaarste zijn:- Groeiende bevolking- Industrialisatie- Waterverontreiniging

7

Lln kunnen de 3 voordelen van stuwdammen opsommen.

Lln kunnen 5 manieren opsommen om de waterhoeveelheden op te krikken.

Lln kunnen het tweede nadeel van bekkenirrigatie benoemen en het alternatief uitleggen.

Lln kunnen de voor en nadelen van stuwdammen in eigen woorden uitleggen.

Lesfase 7:

Waarneming en verwerking

10’

Waterbeheer:Groepswerk

Lees tekstje 1 en 2 op p73 individueel daarna mag je per twee de vraagjes invullen. Je krijgt hiervoor 5min

OLG Waarvoor zorgen stuwdammen? Hoe kunnen we de

waterhoeveelheden nog opkrikken? Waarom is druppelirrigatie ene

beter alternatief dan bekkenirrigatie?

Op de PPT zie je 2 foto’s 1 voor de stuwdam was aangelegd in Turkije en 1 erna, wat zijn de positieve gevolgen hiervan?

De volgende foto toont de nadelen van de stuwdam, wie kan mij dat uitleggen?

Als we niets doen gaan er (nog meer) conflicten komen over water. Lees p73 tekstje 3.

Hoe kunnen we dit oplossen?

Lln lezen tekstje en formuleren antwoorden op de vragen.

WB p 4 en 5HB p73

Dia 8

Dia 9

Stuwdammen zorgen voor een regeling van het debiet, waterreserves en nieuwe landbouwgebieden.

Er zijn 5 manieren om de waterhoeveelheden op te krikken:

- Stuwdammen- opslagtanks- Fossiele watervoorraden- Ontzilting- Afvalwater zuiveren

Bekkenirrigatie geeft niet alleen het nadeel van geen garantie, maar ook enorme waterverspilling en verzilting van de grond en het grondwater. Druppelirrigatie is hier ene goed alternatief voor. Zo krijgen de planten maar net genoeg water waardoor er weinig waterverspilling is.

De stuwdammen heeft voor- en nadelen:Pos : er kan meer aan landbouw gedaan worden, de grond is genoeg bevochtigd. Neg : het sluit water af van andere gebieden waardoor deze uitgedroogd raken en de vegetatie afsterft.

De waterschaarsteproblematiek en de gevolgen ervan kunnen enkel beperkt worden door gezamenlijke internationale projecten en goede afspraken.

8

BORDSCHEMA

links midden rechtsAgenda: De Arabische wereld: waterschaarste, werkblaadjes p1-5, HB p68-73

1. Situering2. Economie3. Klimaten4. Rivieren5. Waterschaarste6. Nood aan zoet water7. Waterbeheer

LOKAAL

voor zover afwijkend van normale schikking