Les 4 - Zwermen

Het zwermen

maandag 14 februari 2011

Voortplanting van het bijenvolk

vooral in de maanden mei en juni

volksvermeerdering

een volk splitst zich in 2, 3 of meer kleinere volken, elk met een eigen koningin

dit heet zwermen


Een zwerm



Voorwaarden voor jonge koningin:

paren met darren voor normale ei-produktie

in maart vaak al belegde raat (grof werk)

24 dagen later eerste darren geboren

weer 1 week later eerste darren op vliegplank



Darren paren niet met jonge moer uit eigen volk

inteelt wordt voorkomen

door DVP`s

door aphroditiaticum productie koningin



Praktijkervaringen

oudere moeren zetten eerder darren aan dan jonge

grote volken zetten eerder darren aan dan kleine

geldt ook voor gezonde volken



Zwermteken

aanzetten van speeldopjes (bodem van zwermcel)

bodem ligt in horizontaal vlak (itt een werkstercel)

wordt zo`n cel belegd => zwermcel

groeit uit tot banaanvormig aanhangsel


Speeldopjes

Zwermcel



Koninginnelarven

worden overvloedig gevoerd

dit voedersap wordt koninginnegelei genoemd

worden altijd met meerdere tegelijk aangezet


De voorzwerm

Zwermdrift

er ontstaat zwermdrift, zwermkoorts naarmate de larven groeien..

er zijn veel “luierende bijen” in het volk (bijv. baard)

als eerste dop gesloten wordt komt 1ste zwerm af

rond het middaguur

mits het weer het toelaat...maandag 14 februari 2011

De voorzwerm

Voor de zwerm afkomt,

zuigen de bijen zich vol met nectar/honing

deze voorraad is voldoende voor minimaal 3 dagen

dan “stromen” duizenden bijen naar buiten..

ongeveer de helft van de bijen zwermt met de moer

er is een duidelijk geluid, de zwermtoon te horenmaandag 14 februari 2011

De voorzwerm

De zwerm is afgekomen,

na een 10-tal minuten vliegen de bijen aan

en vormen een zwermtros als de moer erbij is...

zo niet, dan vliegen de bijen terug (terugslaan)

gaat vaak ergens hangen waar eerder ook al eens een zwerm heeft gehangen


De zwerm

Het scheppen van de zwerm

zorg voor een schone, ruime en koele schepkorf

wrijf de schepkorf in met citroenmelisse (Melissa officinalis)

deze geur is aantrekkelijk voor bijen (lijkt op geurstof uit Nassanov klier van de werksers)

besproei de zwerm licht met plantenspuit maandag 14 februari 2011

De zwerm

Afhankelijk van de “hangplek

een flinke ruk aan een tak is soms al voldoende

afvegen met een bijenveger is soms noodzakelijk

zet de kieps op een koele plaats

op een groot stuk vitrage o.i.d. (fijnmazig)

waarbij de rand iets gelicht wordt door een houtje of steen onder de kiepsrand te plaatsen


De zwerm

De zwerm opdoeken

zien we stertselende bijen op de korf..

dan zit de moer erbij

bij zonsondergang zullen alle bijen binnen zijn

nu kan de kieps opgedoekt worden (steentje ->)

door de 4 punten van de vitrage op te knopen om de korf (ventilatie mogelijk)


Scheppen mislukt...

de koningin is niet in de kieps beland

de zwerm kan weer op dezelfde plek gaan hangen

maar kan ook ergens anders neerstrijken

opnieuw een poging doen (als je er nog bij kan)


Niet geschept....

speurbijen gaan op zoek naar geschikte woonplaats

op de tros wordt “gedanst” voor verschillende locaties..

na enige tijd (soms wel 2 dagen) is beslissing gevallen

de zwerm vliegt af naar nieuwe woning


Natuurvolk

bijennest in de vrije natuur

kans op overleven niet groot (ca. 25 %)

geen bescherming tegen weer en wind


Scheppen gelukt :-)

na opdoeken in de avond kan volk zijn nieuwe woning krijgen

bijen oriënteren zich op nieuwe standplaats

bijen vergeten de oude standplaats, zelfs als ze dicht naast oude plaats gezet worden...

dit geldt helaas niet voor de plek waar de kieps heeft gestaan...


Voorzwerm en verder..

heeft erg veel vliegbijen

bij sterke dracht en ruimte gebrek, geen opslag voor nectar aanwezig

hierdoor kan het volk de woning weer verlaten

voeren van een zwerm heeft hetzelfde effect

aanbieden van enkele uitgebouwde ramen kan helpen


Voorzwerm en verder..

bij slecht weer of geen dracht, pas na 4 dagen beginnen met voeren

zodra in het volk broed aanwezig is, is het gevaar voor verlaten van het nest voorbij

de voorzwerm is ijverig en bouwt goed en snel

bijna uitsluitend fijn werk

de moer begint onmiddellijk met leggen


Het afgezwermde volk(waar zwerm is van afgekomen)

als de voorzwerm is vertrokken wordt er in het afgezwermde volk geen cellen meer belegd

de ontwikkeling van de zwermcellen gaat door...

de eerste jonge moer loopt uit

direct begint ze herhaaldelijk een geluid te maken

een fluitend geluid wat tuten wordt genoemd, lijkt wel op ingesprekstoon van de telefoon


Tutende moer of tuter

tuten kan dagen aanhouden en is goed te horen met het oor op de kast

als een 2de en een volgende moer zo ver is

lopen deze niet uit, maar maken het celdeksel gedeeltelijk los

ze steekt haar tong naar buiten en wordt zo gevoerd door de werksters


Tutende moer of tuter

ook deze moertjes maken een geluid...

mogelijk hetzelfde als de tuter

maar het klinkt meer als kikker gekwaak

ze worden “kwakende moeren” of “kwakers” genoemd

een teken!!! voor de tuter om te gaan zwermen


Nazwerm

neemt ook weer de helft van het volk mee

is kleiner dan de voorzwerm, maar grootte valt niet op

veel bijen lopen uit in tijd tussen voor- en nazwerm

vaak lopen meerder moertjes uit en gaan mee met de nazwerm


Nazwerm

bij het aanvliegen zie je meerdere trosjes

elk met een eigen moer

de bijen drijven de trosjes naar elkaar

zodat al spoedig één zwermtros ontstaat

met meerdere moeren...maandag 14 februari 2011

Nazwermdeze situatie kan niet blijven bestaan

één moer zal overblijven (survival of the fittest)

daarna wordt omgezien naar een nieuwe woning, gelijk als bij een voorzwerm

het afkomen van een nazwerm is niet zo aan een vast tijdstip gebonden zoals bij een voorzwerm

de plaats van een nazwerm is meestal moeilijker bereikbaar (waarom)


Nazwermin de loop van de dagen meerdere nazwermen mogelijk

volkssterkte loopt fors terug

elke keer als er kwakers zijn => nazwerm

als volk te klein dreigt te worden, dan wordt nog één tuter geduld

de overige doppen worden door de bijen uitgebeten (moeren getrokken en verwijderd)


De jonge moer en de nazwerm

na ongeveer een week wordt de moer bronstig...

ze gaat op bruidsvlucht: door feromonen te verspreiden trekt zij darren aan en zet deze aan tot paren

Aphroditiaticum komt pas vrij als ze de kast verlaten heeft

enkele dagen na paring begint moer te leggen,meestal tegen de honingkap aan

soms eerst wat onbevruchte eitjes, dus even geduldig zijn...



soms blijft de eerste eiafzetting uit

een raam met eitjes inhangen uit een andere kast kan helpen

controle op moergoedheid moet heel voorzichtig en niet te vroeg gebeuren

kans op inballen van de moer is erg groot zolang er nog geen gesloten broed is



toch moet controle gebeuren

omdat bij verloren gaan van de moer leggende werksters zullen verschijnen

en deze desastreus voor het volk zullen zijn

zij ontstaan in de regel 5 weken nadat voor het laatst koninginneferomoon is opgenomen


Leggende werksters in actie geweest

© G.D.B. van Houwelingen


De imker en het zwermen

normaal reproductie-proces in het bijenvolk

in vroegere korf-teelt zeer belangrijk

in huidige kastimkerij eigenlijk niet gewenst...

“men” (stadsmens) is vervreemd van natuurlijke processen

en heeft angst voor het spectaculaire zwermgebeuren


De imker en het zwermen

bijkomend aspect: na 1 x zwermen zal volk verzwakken

en in dat jaar niet zo veel honing meer brengen

methoden om zwermen te voorkomen => zwermverhindering

grote oplettendheid geboden, anders hangt er een zwerm


Methoden zwermverhindering

Maken van een kunstzwerm

de veger (1)

de vlieger (2)


De veger

moer opzoeken en met raam naar nieuwe kast

vlieggat sluiten

als hier weinig broed op zit, raam BRIAS bijhangen

bijen toevoegen, vroeger met een bijenveger

nu klopt men de bijen van het raam

8 à 10 ramen met bijen (om zwerm te imiteren)


De veger

vooral de “vastzittende” bijen op de ramen (jonge)

kast meubileren met kunstraat

een veger bouwt uitstekend

vernieuwen van raat houdt ziekten weg en vertraagt het zwermen

naast broednest (2 ramen) komt een raam stuifmeel en een raam voer (kantraam)


De veger

de veger wordt naast het hoofdvolk gezet

kastkaart invullen (van zowel veger als hoofdvolk)

het vlieggat wordt geopend ter grootte van een bij

om roverij te voorkomen (dus niet voeren)

wachtbijen verschijnen pas na 3 dagen

vliegbijen vliegen af op hoofdvolk


De veger

omdat vliegbijen afvliegen mag veger “niet te licht” gemaakt worden

wordt veger meegenomen (> 5 km), dan zijn 5 ramen met bijen voldoende (om af te slaan)

volk houdt zijn eigen vliegbijen


De vlieger

een andere vorm van een kunstzwerm

moer wordt in andere BK gezet met BRIAS

en UITGEBOUWDE ramen

deze kast komt op bodem van het “oude” volk

“oude” kast wordt verplaatst en krijgt nieuwe bodem (meestal naast de vlieger)


De vlieger

het is belangrijk dat wachtbijen op de plank aanwezig blijven (van de vlieger)

vervolgens vliegt het hoofdvolk (“oude” volk) af op de vlieger

BELANGRIJK: het maken van een vlieger heeft alleen succes bij een doorgaande dracht

plaats een HK met een K-rooster op de BK


De vlieger / veger

Situatie in het hoofdvolk (“oude volk”)

na enige tijd (uur) ervaren de bijen moerloosheid

reddingsmechanisme treedt in werking

er worden redcellen aangezet

voedersap is in eerste dagen gelijk voor moer en werkstersvoedersap is in eerste dagen

© G.D.B. van Houwelingen

Redcellen


De vlieger / veger


de verkozen larven krijgen alleen koninginnegelei

hun cel wordt omgebouwd tot koninginnecel

redcel midden van de raat, K-cel onder aan de raat

soms lastig te herkennen


De vlieger / veger


na (6-1) + 7 = 12 dagen loopt redcel-moer uit

is een kwalitatief goede moer, die in 1ste jaar niet zal onderdoen voor een zwermcelmoer

3 weken na doppen breken “jonge moers controle”


Doppen breken

bijen zetten niet 1 of 2 redcellen aan, maar soms meer dan 20

1 jonge moer is voldoende

na 13 dagen, gerekend vanaf het maken van de veger/vlieger,

worden alle niet uitgelopen doppen gebroken


Doppen breken

breekt men géén doppen => zwermen

er mag niet één dop overgeslagen worden

=> alle bijen van de raten afkloppen

alle niet uitgelopen doppen worden gebroken

sla de bijen in een grote emmer af, en geef ze later terug aan het volk


Doppen breken

mogelijk is een tuter aanwezig als je begint doppen te breken of,

kom je een uitgelopen dop tegen (dekseltje open)

HET KAN OOK ZIJN DAT OP DAG 13 NOG GEEN RIJPE DOPPEN AANWEZIG ZIJN...

Wat doe je dan?


Geen rijpe doppen...

voor het breken een mooi raam met doppen merken (punaise) en weer terug hangen

werk voorzichtig, schokken en koude kunnen de inhoud van de cel beschadigen!!

vervolgens alle bijen afslaan in emmer en alle doppen breken

bijen terug “gieten” in kast

volgende dag alleen dat raam te controlerenmaandag 14 februari 2011

Wetenswaardigheden

bijenvolken verdragen het niet als meerdere moeren aanwezig zijn

daarom moeten de doppen verwijderd worden als er al een moer rond loopt

gebeurt dat niet, dan komen zwermen af....


Wetenswaardigheden

UITZONDERING

na 17.00 uur doppen breken => géén zwerm meer te verwachten

je kan dan 2 of 3 moertjes laten inlopen

onderling wordt uitgemaakt wie “de beste” is


Reserve moeren

neem een mooi raam met doppen

een raam met voer en een raam met kunstraat

in een 3-ramer of 6-ramer met kantblok

voeg 3 ramen met bijen (afslaan) toe

doppen breken is niet nodig, de bijen doen dat zelf


Verenigen

op een zeker moment KAN hoofdvolk en kunstzwerm samen gevoegd worden

dit noemt men verenigen

de imker kan bepalen welke moer blijft...

of de bijen doen dat voor u


Verenigen in voor- of najaar..

Najaar

hoeft het volk niet in te winteren

gaat een sterk volk de winter in

wel voorzorgsmaatregelen nemen om acceptatie te bereiken (verse krant)



Voorjaar

gaat verenigen probleemloos

geeft een goede voorjaarsontwikkeling

beschikt de imker over reserve volken voor het geval er iets mis is met een bepaald volk



Voor- en nadelen

liever niet in najaar...

volk is geen éénheid, bijen van verschillende moer in één volk

onrustige winterzit


Vragen over deze les?


Huiswerk

Bestudeer relevante hoofdstukken aangaande: dracht

bestuiving

honing

communicatie


Les 4 - Zwermen

Documents

Transcript of Les 4 - Zwermen