Leesproblemen, Laaggeletterdheid Dyslexie

Kennismaken met Lexima

• Nationale Dyslexie Conferentie

• Nationale SEN Conferentie

• Belangen-organisaties

• Partner Passend Onderwijs

• Cursussen

• Onderzoek

• Protocollen

• 2002 start Lexima

• Examens en CITO

• Digitale bestanden

ICT-oplossingen

Lexima Academie

Conferenties Samenwerken

Lexima

Doorgaande leerlijn!

Integrale aanpak

Voorbereidend technisch lezen (Groep 1 en 2)

Wat is Bereslim?

• Bereslim bestaat uit drie onderdelen:

– Bereslimme boeken

61 interactieve animatiefilms van bekende prentenboeken

– Letters in beweging

Korte spellen waarbij kinderen op speelse wijze kennis maken met klanken en daaraan gekoppelde tekens

– Samenslim

Spellen die kinderen spelenderwijs goed leergedrag stimuleren

• voor kinderen van 3 tot 7 jaar

Bereslimme boeken- Waarom werkt het?

• Plezier

• Animatie

• Beweging, geluid, muziek, close-ups

• Neemt kinderen mee in wat belangrijk is

• Beter taalbegrip: vooral bij taalzwakke kinderen

• Herhaling

• Verbetert verhaalbegrip bij alle kinderen

• Taalzwakke kinderen profiteren het meest

• Interactie

• Via de taalspellen: de vragen

• Speelmaatje Mik en hulpje Melle

• Vergroot de betrokkenheid bij het verhaal

Wat zegt de wetenschap over Bereslimme boeken?

• Positieve effecten gevonden op

• (expressieve) Woordenschat

• Verhaalbegrip

• Taalbegrip

• Leerlingen trainen receptieve en expressieve taal

• Digitaal prenten boek effectiever dan traditioneel prentenboek

• Bereslimme boeken effectiever dan digitaal prentenboek met statische beelden

Integrale aanpak

Voorbereidend technisch lezen (Groep 1 en 2)

Wat is Bouw!?

Bouw! is het effectieve computergestuurde interventieprogramma dat

speciaal is ontwikkeld om kinderen die risico lopen op problemen met

lezen en spellen, preventief (in groep 2 tot 4) extra hulp te geven, actief

ondersteund door tutors (ouders, oudere leerlingen, vrijwilligers of

klassenassistenten).

Les 1

Les 1

Les 1

Les 1

Les 1

Les 1

Les 1

Wat is Bouw!? - kenmerken

• Preventief

• Zorgniveau 3

• Bewezen effectief

• Voor leerlingen van groep 2 tot en met groep 4

• Computer- en tutor ondersteund; thuis en/of op school

• Vier dagen per week oefenen; 15 minuten per keer

• Gestructureerde opbouw

• Webbased: voortgang van resultaten op afstand te volgen

• Universiteit van Amsterdam- wetenschappelijk effectiviteitsonderzoek

Kenmerken – opbouw en doorzetting

Kenmerken – lestypen

letters fono bouwen

memory domino zelf

Kenmerken – zorgniveau 3

Op de website van het Masterplan Dyslexie (FAQ): “Bouw! is een gestandaardiseerd programma dat vroegtijdig en langdurig kan worden ingezet op niveau 3.. Er worden (deel)toetsen afgenomen waarmee nagegaan kan worden wat een leerling beheerst. We adviseren om deze tussentoetsen onder supervisie van de leerkracht of de intern begeleider te laten afnemen: zij blijven immers verantwoordelijk voor de beginnende leesontwikkeling van de leerlingen in de klas. Als een leerling ondanks intensief werken met Bouw! geen of nauwelijks vooruitgang laat zien bij tussentijdse observaties en hoofdmetingen, is het op basis van de digitaal opgeslagen gegevens aantoonbaar dat de school heeft voldaan aan zijn zorgplicht op niveau 3 en kan de leerling worden aangemeld voor de vergoedingsregeling dyslexie.

www.masterplandyslexie.nl

Onderzoek naar effectiviteit Bouw!

Uitgevoerd door de Universiteit van Amsterdam (UvA), ondersteund

door het ABC

Effectiviteit van een computergestuurde interventie binnen de huidige

onderwijspraktijk

Doelgroep: zwak in voorbereidende/beginnende leesvaardigheden

(letterkennis, klankbewustzijn)

Drie deelprojecten

– BaO2: 157 leerlingen van groep 2

– BaO3: 149 kinderen van groep 3

– SBaO: 110 kinderen (groep 3 leesniveau)

Aselecte toewijzing aan experimentele of controle conditie

Bron: Regtvoort, Zijlstra en Van der Leij (2013) www.lexima.nl/publicaties

Onderzoeksproject Bouw! – UvA- aantal zwakke lezers reduceert tot de helft

FR= Familiair Risico

Aantal zeer zwakke FR-lezers reduceert tot de helft!

Aantal zwakke lezers in groep 5 is gereduceerd tot de helft (startgroep 2)

Onderzoeksproject Bouw! – vervolgstudie (Zijlstra, 2016)

Resultaten DMT 2, groep 8 (startgroep 2)

Resultaten DMT 3, afname in groep 8 (startgroep 2)

Kinderen die het programma Bouw! afronden worden gemiddelde lezers. Het resultaat beklijft, zelfs tot in groep 8!

Onderzoeksproject Bouw! - Conclusie

• Bouw! werkt

– Als je het programma afrondt

– Nog beter als je vroeg start

– Effect op woordlezen, tekstlezen komt bij Startgroep 2 pas relatief laat naar voren (wel al bij letterkennis)

– Ook bij leerlingen met verhoogd risico

• Anderstalige thuisomgeving

• Lage woordenschat in groep 2

• Kinderen met FR wel intensievere oefening nodig

– Ouders, vrijwilligers, oudere leerlingen kunnen het uitvoeren

– Belangrijkste is dat ze het blijven volhouden!

Integrale aanpak

Voorbereidend technisch lezen (Groep 1 en 2)

Wat is Letterstad?

Letterstad is een effectieve, gedegen, systematische en complete methode

waarmee al tienduizenden leerlingen hebben leren lezen en spellen.

Het is speciaal ontwikkeld om kinderen (in groep 3 – 5) met lees- en of

spellingproblemen zelfstandig, of juist met een Remedial Teacher, gericht

te kunnen ondersteunen. Daarnaast biedt het ook een weg om te

excelleren voor leerlingen die juist wat sneller kunnen.

Wat is Letterstad? - kenmerken

Remediërend

Zorgniveau 2 en 3

Leerjaar 3 en 4

Computer en iPad ondersteund;

Zelfstandig of met Remedial Teacher

Webbased: voortgang van resultaten op afstand te volgen.

Gestructureerde opbouw

Leerweg voor Veilig Leren Lezen

Zelfstandig Leren Lezen voor uitmuntende leerlingen

23 januari 2018 27

4 leerwegen leren lezen Letterstad

23 januari 2018 28

Snelle leerweg

Gedegen leerweg

Methode op school

Leesproblemen

Voor wie is Letterstad?

Leerlingen die (ondanks preventieve, intensieve, gerichte

oefening) zwak scoren op lezen.

Nieuwkomers of NT2-leerlingen.

Leerlingen die extra instructie nodig hebben bij het leren lezen

(zorgniveau 2).

(Zeer) zwakke leerlingen bij wie achterstanden zijn ontstaan.

Leerlingen die bij de vroege screening gemist werden.

Integrale aanpak

Voorbereidend technisch lezen (Groep 1 en 2)

Wat is Dexlex ?

Dexlex

– Dexlex biedt hulp bij spellingproblemen. Door te oefenen met woordbeelden, klankherkenning en klankverwerking zorgt Dexlex ervoor dat de taalverwerking effectief wordt gestimuleerd en ontwikkeld. Dexlex helpt leerlingen die de spellingsregels nog niet beheersen door ze op verschillende manieren en niveaus te trainen. Daarnaast vergroot het de woordenschat van de leerlingen.

Voor wie is Dexlex

Dexlex

– Als remediërende methode voor de (zeer) zwakke leerlingen, groep 4 met achterstand op het gebied van spelling

– Nieuwkomers of NT2-leerlingen die met een spellingsachterstand op school komen en extra ondersteuning nodig hebben bij het leren spellen

Integrale aanpak

Voorbereidend technisch lezen (Groep 1 en 2)

Het onderwijszorgtraject

Dyslexie-ICT ondersteunt bij:

Remediëren

Compenseren

Dispenseren

Bron:’ Technische maatjes bij Dyslexie’, uitgave Masterplan Dyslexie 2007

Dyslexie -ICT

Functioneel lezen

Technisch lezen Begrijpend

lezen

Functioneel schrijven

Strategisch schrijven

Spellen

Remediëren, behandelen en compenseren gaan hand in hand

Remediëren:

niveau van functionele geletterdheid

Behandelen van ernstige dyslexie in de zorg:

niveau van de klas behalen

Compenseren:

belemmeringen dyslexie verminderen

uitdagen op leeftijdsniveau

motiveren, de zwakke vaardigheden stimuleren en ondersteunen

Start tijdig met compenseren naast remediëren!

Beslismomenten in de begeleiding

Het vaststellen van ernstige dyslexie

Onvoldoende vooruitgang in de behandeling of begeleiding

Dreigende leerachterstand op de andere schoolvakken

Noodzaak voor het vergroten van de ‘Feel Good’ factor

Het inzetten van een ICT-hulpmiddel leidt tot een win-win situatie voor

de leerling, maar ook voor de leerkracht en school!

Kurzweil 3000 voor scannen en lezen, spellen en schrijven, leren en studeren

Het meest geavanceerde softwareprogramma. Alle tools zijn

beschikbaar binnen hetzelfde programma, dat betekent

tijdwinst en veel gebruiksgemak voor de dyslectische

leerling. Doorgaande leerlijn PO-VO-HO.

Met Kurzweil bereik je méér.

Aanbevolen voor scholen, zie protocollen Dyslexie

Integrale aanpak

Voorbereidend technisch lezen (Groep 1 en 2)

Read&Write voor lezen, spellen en schrijven, leren en studeren in elke situatie

Haal alles uit je tekst met Read&Write een flexibele, superhandige cloudoplossing, die helpt bij lezen, schrijven en studeren als je dyslexie hebt of een ander lees- of spellingsprobleem.

1. Lezen

Compenseren van zwakke technische leesvaardigheid

Scansoft/Vocalizer stemmen (NL, EN, FR, DU, etc.)

Dubbele highlight*

Diverse opties instelbaar:

Voorleestempo

Vergroten pagina

Leeseenheid

Hardop lezen oefenen

Leerlingen met dyslexie hebben behoefte aan de combinatie van visuele met auditieve ondersteuning.

Onderwijsresearchdagen: Esther Steenbeek-Planting en R. Kleijnen 2007

2. Spellen en schrijven

Foutloos schrijven en schrijfvaardigheid verbeteren

meespreken tijdens typen

woordvoorspeller

mét correctie voor fouten

voorspellingssuggesties uitspreken

samengestelde woorden

werkboeken/toetsen digitaal invullen

toepasbaar in Google Chrome (browser, Google Documenten, Google Presentaties, PDF)

3. Leren en studeren Verbeteren van het tekstbegrip en het leerrendement verhogen

begrijpen en opzoeken (woordenschat uitbreiden):

Woordenboek Nederlands

Beeldwoordenboek

markeren en samenvatten

woordenlijsten maken

internet laten voorlezen

presentaties maken

huiswerk, werkboek

digitaal invullen

Geeft de leerling zelfstandigheid, motivatie en zelfvertrouwen

Leesklaar maken van PDF-documenten

Bewerking leesvolgorde

Stukken tekst laten negeren (bijv. regelnummers)

(deels) geautomatiseerde taalkoppelingen

4. Leesklaar maken

Read&Write App

Toetsenbord

Spreekt mee tijdens het typen

Spellingcorrectie

Woordvoorspeller

Woordenboek

Dyslexiefont (instelbaar)

Toolbar voor Safari

‘Dyslexie is wat overblijft nadat laaggeletterdheid bestreden is’

Prof. Dr. Aryan van der Leij UvA

Anders gezegd: voorkom leesproblemen met een proactief beleid voor de zwakste lezers!

Integrale aanpak

Voorbereidend technisch lezen (Groep 1 en 2)

Bovenschools Arrangement Dyslexie

Samenwerken en kansen benutten!

Projectmatige aanpak