Leefwereld van mtsch kwetsb jongeren

Vlaams Informatiepunt Jeugd | Zuidlaan 25 | 1000 Brussel | [email protected] | www.vipjeugd.be

Informatiebehoeften van maatschappelijk kwetsbare

jongerenIn opdracht van het Vlaams Informatiepunt

Jeugd

Promotor: Dr. Ruth Soenen – onderzoeker: Annelies Baes


Etnografisch onderzoek

• Situering

• Methodologie– Brede context: alledaagse praktijken,

percepties, interesses en stijlen

– Veldwerklagen: horizontaal werken• Observatie• Participatieve observatie• interviews


Resultaten

1. Een blik op alledaagse interesses en praktijken

Het ‘wat’: materiële tastbare thema’s

2. Manier van handelen en communiceren

Het ‘hoe’: manier van zeggen en doen

3. Informatietactieken


1. Een blik op alledaagse interesses en praktijken= ‘het wat’


1. Het ‘wat’

• 8 interesses: • GSM• PC• Muziek• Uiterlijk• Sport• Voeding• Geld• Tv

Jongeren uit minderheden zijn ook ‘gewone’ jongeren


1. Het ‘wat’

• Vergelijkbare interesses met jongeren zonder migratieachtergrond:

– Gsm = verlengde van het lichaam

– Mee met de sociale media-hype en pc-gebruik

– Muziek beluisteren en opzoeken is belangrijk

– Zowel jongens als meisjes schenken veel aandacht aan hun uiterlijk (gel, parfum, make up, kledij, …)


1. Het ‘wat’• Maar ook nuanceverschillen:

– Sport – Innerlijke lichaamscultus– Geld


1. Het ‘wat’: sport• Sport = belangrijk als uitingsvorm

• Zowel voor jongens als meisjes

• Zowel passief als actief

• Met grote intensiteit beleefd: ‘op leven en dood’


1. Het ‘wat’: sport• Ook maatschappelijke ontwikkeling

wat niet lukt in andere maatschappelijke domeinen lukt wel tijdens sportbeoefening, mits professionele omkadering


Voorbeeld maatschappelijke

ontwikkeling: “En eigenlijk leren die jongeren met sport heel veel met conflict omgaan, (…) Ik ga een voorbeeld geven, we gaan met een groep jongeren naar Wommelgem spelen. Wommelgem dat is een randgemeente, wit, we waren eigenlijk de enigste bruine ploeg, sorry dat ik het zo stel, maar dat is om het duidelijk te krijgen. (…) ja we komen daar binnen en het eerste wat je dan hoort is ‘allé ze gooien hier een camion makakken binnen’. Bon, je kan dan twee dingen doen: er op reageren en beginnen boksen en duwen en trekken, dan is het van ‘zie je het weer, het zijn weer de die’. Wij proberen aan ons jongeren te leren en dat lukt niet altijd uiteraard, want jonge gasten die zijn impulsiever, wij kunnen er al meer bij nadenken. Een van ons gasten reageert daarop :‘ja en de vlieger landt nog, dus er komen er nog’. Bon dat is over, dat conflict is gedaan, dat is gesloten”


1. Het ‘wat’: sport• Maar het gaat om de sport! – Sociale effecten zijn neveneffecten

“ in de 1ste plaats komen de gasten voor het spelletje zelf. We moeten daar niet flauw over doen, … men komt niet voor de schone ogen van de medemaat. (…) Maar men komt uiteraard voor dat spel zelf”


1. Het ‘wat’: innerlijke lichaamscultus• Belang van voeding/eten

• Vertrouwd met koken / beoordelen kwaliteit

• Verregaande wensen

• Discussies en onenigheid over eten


1. Het ‘wat’: geld• Gebrek aan

• Vakantiejob Info bij jongerenwerkers:

“De meisjes zoeken een vakantiejob. Anissa vraagt aan Isabel: ‘werken jullie met jobstudenten?’ Isabel: ‘vooral in de zomervakantie. Of met vrijwilligers. Die krijgen een vergoeding. Voor 2 of 3 uur werken krijgen die 12€’. Nassira: ‘overal waar wij gaan hebben ze geen werk voor ons’. Anneke: ‘en wanneer willen jullie werken?’ Anissa: ‘in de Paasvakantie en de zomervakantie’. Aicha: ‘en in de schoonmaak?’Anissa knikt, maar zegt dat ze daar ook niets hadden, toch niet in de buurt”


2. Manier van handelen en communiceren

= het ‘hoe’


2. Het ‘hoe’

• Hoe ze omgaan met elkaar, de omgeving en interessedomeinen:

• Hoe ze spreken• Hoe ze doen =

kenmerkend• Het minder tastbare ‘wat’

• ‘Hoe’ in de vingers hebben belangrijk om succesvol met hen te werken

}


2. Het ‘hoe’• 4 clusters:

• Manier van praten

• Drang om te winnen

• Conflict

• Etniciteitsbeleving


2. Het ‘hoe’: manier van praten

• Inhoud• Stoere praat

• Oriëntatie op seksualiteit (jongens)

• Oriëntatie op verliefdheid en emoties (meisjes)

“Er kwamen jongens binnen. Een van de jongens zei : ‘dag meisjes’ en deed dan de deur dicht. De meisjes lachten. Anissa zei tegen Anneke: ‘vind je dat gene mooie?’ Anneke: ‘nee, ik vind dat gene mooie’. Nassira: ‘zij heeft daar een boon voor’.Anissa: ‘nee das niet waar… een beetje misschien’”.



• Vorm (!!!)

• Directe stijl

• Ad rem en sluw

• Diepgaande gesprekken = moeilijk

• Spelen met vorm: zaken omdraaien, letterlijk nemen, associëren, …



“De begeleiders beginnen op te ruimen. Eén van de oudere jongens begeeft zich al naar de kassa. Inez (begeleider): ‘zeg jij wilt toch begeleider worden, dan moet je het voorbeeld geven’. Hij : ‘ik geef een voorbeeld, het slechte voorbeeld’. De oudere jongens gaan toch ook naar buiten. De deur gaat toe.”

• Inhoud van de boodschap is minder belangrijk maar de vorm en het verbaal kunnen winnen zijn van tel!



• Vorm:

• Communiceren via beelden (soaps)

• Niet-sociaal wenselijk taalgebruik (scheldwoorden)–Maar niet per definitie kwetsend bedoeld


2. Het ‘hoe’: manier van praten“Mohammed en nog een andere jongen gaan mee. Ik zet

mij vooraan. Mike en Franky zijn op de tram aan het wachten. Mustafa doet teken dat ze mee mogen. Ze springen in de camionette. Franky stapt in en zegt: ‘schuif op jannetten’. Mustafa: ‘zeg, wil je terug uitstappen misschien?’ Franky leunt naar Mustafa toe: ‘rij eens wat sneller! Hier zitten toch geen Belgen’. Hij kijkt dan naar mij: ‘niet verkeerd oppakken’. (…) Hij doet alsof hij tegen Mustafa fluistert: ‘hier zitten geen Belgen, alleen makakken’ . Mustafa: ‘wat ben jij dan?!’. Franky: ‘hela, wat denk je? Wil jij een boks? Kom rij wat harder, je rijdt 40’. Mustafa ‘dat is hier snel genoeg’. Franky: ‘kom, sexy jongen’ en hij doet alsof hij Mustafa een kus wil geven. Mustafa: ‘blijf van me af’”


2. Het ‘hoe’: manier van praten• Refereren aan racisme

• Vooroordelen en maatschappelijk imago hergebruiken met humor als doel

“Samira zei ook wanneer we aan een iets grotere boerderij kwamen: ‘eei, hier moeten we deze nacht nog eens terugkomen, hier wonen rijke mensen!’ Ibrahim: ‘zeg Samira, breng ze niet op gedachten, hé’”


2. Het ‘hoe’: drang om te winnen• Zowel in sport en spel als in verbale

communicatie

• Aanleiding tot constante discussie en onderhandeling

• (regels, uitgangspunten worden terug in vraag gesteld)


2. Het ‘hoe’: drang om te winnenDe twee jongens discussieerden voortdurend over

gemaakte punten. ‘Wat doe jij?!’‘Nee dat mag niet’. ‘Waarom zet jij 2 punten?’ ‘Het is niet omdat je mijn neef bent dat je dat mag, hé’. De een zei : ‘als ik verlies, kruip ik onder deze tafel’. Ik: ‘ha nu ben ik benieuwd, nu blijf ik kijken’. ‘Ik ga da niet doen, want hij gaat verliezen’. ‘Hé, jij draait, da mag niet’ (je mag niet met de stokken draaien). ‘Dat is niet draaien. Dat is draaien (en doet het voor), ik doe zo (en doet weer wat hij doet)’. Er werden meermaals punten teruggeschoven omdat men niet akkoord was dat de één rechtmatig dat punt had gewonnen. Het spel bleef heel lang op 10-11 staan. De jongen die onder tafel zou kruipen verloor, maar wou revanche. Hij wou niet onder de tafel kruipen


2. Het ‘hoe’: drang om te winnenOok jeugdwerkers merken die drang om te

winnen op:

“dat hangt er van af hoe serieus dat het is, over wat dat gaat. Als dat echt een wedstrijd is, dan gaan die zich daar heel serieus in zetten en zorgen dat die echt de regels niet overtreden, want ja dat zou de overwinning in gevaar kunnen brengen. Is dat iets recreatief, ja dan is het discussiëren over de regels en de fouten en de… (…) dat zit er heel diep in, ja. Vlaamse kinderen die aanvaarden de regels, van dat zijn nu eenmaal de regels.(..) Zij hebben echter zoiets van, ja discussiëren en die vinden dat enorm plezant om daarover te discussiëren, dat is een deel van het spel bij hun (…) allé dat is een stuk de hoofdzaak”


2. Het ‘hoe’: drang om te winnen• Wanneer onderhandelen niet helpt, is er

nog altijd vals spelen

• Bij gezichtsverlies kon ruzie ontstaan of vluchtgedrag


2. Het ‘hoe’: conflict• Veel voorkomend gegeven

• Vanzelfsprekende interactievorm

• In de ruime omgeving


2. Het ‘hoe’: etniciteitsbeleving• Diversiteit = alledaags• Bewuste beleving van etniciteit, maar

interculturele omgang is vanzelfsprekendheid:

• Gesprekken over herkomst: “Een van de meisjes vroeg : ‘met hoeveel Arabieren zijn we hier?’ De Arabieren zijn in de minderheid. Ze begon te tellen en ze zei van Aziz dat hij een Berber was. ‘Ooh, ik ben geen Berber, eh’”

• Verwijzingen in taal naar herkomst (‘neger’, ‘makkak’)• Vriendschappen niet langs etnische scheidingslijnen• Bij conflicten wordt herkomst wel expliciet benoemd


2. Het ‘hoe’

• Manier van doen en praten verschilt van meerderheidsgroepen!

• Het ‘wat’ en het ‘hoe’ clusters komen zo goed als altijd gecombineerd voor = complexe communicatie



• Tactiek (De Certeau) = hoe jongeren info zoeken en verkrijgen?

1. tactieken = pre-reflexief2. niet doen, maar zijn.


3. Informatietactieken = pre-reflexief

= al doende zoeken en verkrijgen (handelen!)Dus niet op het niveau van weten en denken

Belangrijk = 1. Persoonlijke connecties2. Toevallige aanwezigheid3. eerstelijnswerkers


3.1 Belang van persoonlijke connecties• Amper gebruik van formele

informatieverstrekking

• Belang van persoonlijke netwerken (vrienden, familie):

• Gsm• Reizen• School• Vakantiejobs• verzorging


3.1 Belang van persoonlijke connecties

Maar: • Belang van informele netwerken, maar ze

zijn te homogeen, te weinig openingen voor nieuwe info

• Info zoeken = de juiste persoon vinden, maar that’s it

• Blind geloof in één persoon, te hoog verwachtingspatroon


3.2 Informatie door toevallige aanwezigheid

• Door toevallig rond te hangen of deel te nemen “Gewoon dat was op een dag, feest in de buurt, daar was ook Hafida en die kenden we al van school en die zei: ‘kom je mee naar het optreden?’ Ik ga mee naar het optreden, het was zo circus en daar hebben een nieuw meisje leren kennen, Laïla en toen was het vakantie en is Hafida op vakantie gegaan, maar Laïla niet. Zij zei : ‘er bestaat ook een buurthuis dicht bij ons, komen jullie mee?’ en dan zijn we één keer meegegaan en dan begon dat een gewoonte te worden.”

Het ‘kleine ontmoeten’ cfr. Een ‘held’ ontmoeten


3.3 Belang van eerstelijnswerkers

• Jeugdwelzijnswerkers krijgen spontaan info-vragen (vertrouwdheid = belang)

• Info-verstrekking bij werkers altijd op maat van hun alledaagse context



• Traditionele thema’s: school, tewerkstelling, administratie, …

• Maar ook: • Justitie• Sportclubs• Intieme relaties• Naargelang wat aangeboden wordt in

werkingen

Informatievergaring speelt zich af in concrete situaties en alledaagse handelen



Rol basiswerkers:

• Enige die netwerken kunnen open breken en nieuwe zaken introduceren

• Bewust worden van info-rol!



Maar context van type werk:

• Geen makkelijk werk (het hoe van deze jongeren wordt amper begrepen door buitenstaanders + geen waardering voor werk)


3.3 Belang van eerstelijnswerkersAantal valkuilen: • zich profileren als exclusieve spreekbuis

van deze jongeren– Ter bescherming– Beeld dat jongeren moeilijk bereikbaar zijn

Gevolg: - Inkapseling- Te homogene groepsvorming



dus werken aan ‘publiek karakter’

Open breken van informatienetwerken door contacten met andere groepen dan de eigen doelgroep = essentieel

Kleine contacten tijdens alledaagse ontmoetingen


Niet doen maar zijn!• Informatieverstrekking teveel nadruk op

denken en weten (kennis)

• Maar bij deze jongeren eerder info door vallen en opstaan + dagelijkse leven

• ‘pokerspel’

• Zeer tastbaar en concreet (moeilijk)

• Informatieverstrekkers worden snel doorzien en gemeden.


Niet doen maar zijn!

Doen = Gerichte initiatieven met specifiek doel

bv. etno-communicatie, jongerengids (‘op maat’ zowel qua inhoud ‘wat’, als stijl)

MAAR:

Zijn (!)= noodzakelijke context waarbinnen ‘doen’

zich afspeelt.


Niet doen maar zijn!

Zijn:

• = het dagelijks omgaan met jongeren en doorheen die omgang connecteren aan andere werelden, knooppunten en velden

• Het ‘hoe’ = centraal

• Info steeds bemiddeld via concrete mensen en situaties (basiswerkers, hulpverleners, baliebedienden, controleurs openbaar vervoer, …)

• Informatieverstrekking hangt nu nog teveel samen met geluk om toevallig op professional te botsen


Aanbevelingen

• Investeren in het zijn: gewone contact

• Informatie-initiatieven zijn niet altijd geschikt (brochures, infomomenten, websites, …)

• De juiste persoon (!): info doorheen concrete persoonlijke contacten

• Jeugdwelzijnswerkers, maar ook andere (leerkrachten, sporttrainers, cultuurwerkers, politie, baliebedienden, …)

• Maar: sociaal vaardig, concreet en subtiel


Aanbevelingen• Investeren in basiswerk (niet makkelijk)

• Bewustwording bij basiswerkers dat ze vaak enige externe informatiekanaal zijn

• Draaischijf zijn tussen jongeren en andere doelgroepen, sectoren en professionals (inkapseling vermijden + publiek karakter benadrukken)

• Inzicht verwerven in de praktijken van jongeren (handelen)


Vragen?

Bedankt voor jullie aandacht!

Leefwereld van mtsch kwetsb jongeren

Documents

Transcript of Leefwereld van mtsch kwetsb jongeren