Hoe gezond zijn jongeren in Zuidoost? - GGD Amsterdam€¦ · jongeren van Surinaamse en...

16
Om goed lokaal jeugdgezondheidsbeleid te kunnen maken, is inzicht nodig in de gezondheid, het welzijn en de leefstijl van jongeren. De GGD Amsterdam verzamelt en presenteert deze gegevens met de Jeugdgezondheidsmonitor E-MOVO. Wat blijkt? Jongeren uit Zuidoost zijn over het algemeen tevreden met hun gezondheid, ondanks dat ze iets minder tevreden zijn dan jongeren uit de rest van Amsterdam. Ook het schoolklimaat is goed: spijbelen en pesten komen weinig voor. Het algemene beeld is dat jongeren uit Zuidoost minder gunstig scoren dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam. Ze hebben vaker gedachten aan zelfdoding, vaker één (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen) meegemaakt, zijn vaker slachtoffer geweest van een strafbaar feit en voelen zich vaker onveilig. Wat betreft leefstijl hebben jongeren in Zuidoost vaker ongezonde voedings- en beweeggewoonten, vertonen ze vaker problematisch gebruik van sociale media, hebben ze vaker een ongewenst seksueel voorstel via internet gekregen, lopen ze een groter risico op gehoorbeschadiging, vrijen ze vaker onveilig, proberen ze waterpijp en alcohol vaker uit en drinken ze vaker samen met hun ouders. Gunstig is dat ze minder vaak roken en blowen. De resultaten voor sociaal- emotionele problemen, mishandeling, gamen, ongewenste seksuele ervaringen en houding ten opzichte van homoseksualiteit zijn in Zuidoost vergelijkbaar met de rest van Amsterdam. Voor het eerst worden resultaten van de Jeugdgezondheidsmonitor ook gepresenteerd op gebiedsniveau. In deze rapportage kunt u zien op welke thema’s de gebieden in Zuidoost van elkaar verschillen. Hoe gezond zijn jongeren in Zuidoost? Uitkomsten Jeugdgezondheidsmonitor E-MOVO 2013-2014 GGD Amsterdam

Transcript of Hoe gezond zijn jongeren in Zuidoost? - GGD Amsterdam€¦ · jongeren van Surinaamse en...

Page 1: Hoe gezond zijn jongeren in Zuidoost? - GGD Amsterdam€¦ · jongeren van Surinaamse en Antilliaans/Arubaanse herkomst en meer jongeren die niet bij beide ouders in vergelijking

Om goed lokaal jeugdgezondheidsbeleid te kunnen maken is inzicht nodig in de gezondheid het welzijn en de leefstijl van jongeren De GGD Amsterdam verzamelt en presenteert deze gegevens met de Jeugdgezondheidsmonitor E-MOVO Wat blijkt Jongeren uit Zuidoost zijn over het algemeen tevreden met hun gezondheid ondanks dat ze iets minder tevreden zijn dan jongeren uit de rest van Amsterdam Ook het schoolklimaat is goed spijbelen en pesten komen weinig voor Het algemene beeld is dat jongeren uit Zuidoost minder gunstig scoren dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam Ze hebben vaker gedachten aan zelfdoding vaker eacuteeacuten (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen) meegemaakt zijn vaker slachtoffer geweest van een strafbaar feit en voelen zich vaker onveilig Wat betreft leefstijl hebben jongeren in Zuidoost vaker ongezonde voedings- en beweeggewoonten vertonen ze vaker problematisch gebruik van sociale media hebben ze vaker een ongewenst seksueel voorstel via internet gekregen lopen ze een groter risico op gehoorbeschadiging vrijen ze vaker onveilig proberen ze waterpijp en alcohol vaker uit en drinken ze vaker samen met hun ouders Gunstig is dat ze minder vaak roken en blowen De resultaten voor sociaal-emotionele problemen mishandeling gamen ongewenste seksuele ervaringen en houding ten opzichte van homoseksualiteit zijn in Zuidoost vergelijkbaar met de rest van Amsterdam Voor het eerst worden resultaten van de Jeugdgezondheidsmonitor ook gepresenteerd op gebiedsniveau In deze rapportage kunt u zien op welke themarsquos de gebieden in Zuidoost van elkaar verschillen

Hoe gezond zijn jongeren in ZuidoostUitkomsten Jeugdgezondheidsmonitor E-MOVO 2013-2014

GGDAmsterdam

2

Leeftijdsverdeling van de jongeren uit Zuidoost naar klas

klas 2 klas 4

12 jaar 1 14 jaar 4

13 jaar 45 15 jaar 47

14 jaar 46 16 jaar 39

15 jaar of ouder 8 17 jaar of ouder 10

Tabel 1 Achtergrondkenmerken van jongeren uit Zuidoost en Amsterdam ()

ZuidoostN=1458

AmsterdamN=11016

jongens 48 48

meisjes 52 52

klas 2 54 53

klas 4 46 47

vmbo-bkg 43 26

vmbo-t 20 19

havovwo 37 55

Nederlands 12 34

Surinaams 44 13

AntilliaansArubaans 7 2

overig westers 4 8

overig niet westersa 33 42

bij beide ouders 50 73

niet bij beide ouders 50 27

significant verschil tussen Zuidoost en de andere stadsdelen (plt005)a bij minder dan 50 jongeren in een groep worden groepen samengevoegd voor Zuidoost geldt Marokkaans en Turks worden overig niet westers

Wat is E-MOVO E-MOVO1 is een digitale vragenlijst die in Amsterdam op alle scholen voor regulier voortgezet onderwijs (VO) wordt afgenomen Leerlingen uit klas twee en vier beantwoorden via internet vragen over hun gezondheid welzijn en leefstijl Met E-MOVO wordt een betrouwbaar beeld verkregen van de gezondheidssituatie van jongeren Informatie uit E-MOVO wordt geanonimiseerd gebruikt voor epidemiologisch onderzoek De Jeugdgezondheidszorg gebruikt de gegevens ook ter ondersteuning van het preventief gezondheidsonderzoek (PGO)

Wat levert E-MOVO opE-MOVO levert een schat aan gegevens Met de uitkomsten van E-MOVO kunnen de gemeente stadsdelen scholen en de GGD het jeugdgezondheidsbeleid formuleren en collectieve maatregelen opzetten en uitvoeren om de gezondheid van jongeren te verbeteren E-MOVO levert ook iets op voor de individuele leerling op basis van de verzamelde informatie ontvangt de leerling een persoonlijk gezondheidsprofiel en voorlichting op maat

Specifieke gegevens over de gezondheidssituatie van jongeren zijn nodig om gezondheidsbeleid goed te onderbouwen De GGD Amsterdam verzamelt deze gegevens voor de gemeenten in haar werkgebied met de Jeugdgezondheidsmonitor E-MOVO

E-MOVO 2013-2014 wie deden er mee In schooljaar 2013-2014 deden 1458 jongeren uit Zuidoost mee aan E-MOVO uit heel Amsterdam waren dat 11016 jongeren De kenmerken van de onderzoeksgroep uit Zuidoost en van de hele onderzoeksgroep uit Amsterdam worden gepresenteerd in tabel 1 In de onderzoeksgroep uit Zuidoost zitten meer vmbo-bkg leerlingen meer jongeren van Surinaamse en AntilliaansArubaanse herkomst en meer jongeren die niet bij beide ouders in vergelijking met de rest van Amsterdam

Leeswijzer Dit rapport is opgebouwd uit tien hoofdstukken 1 gezondheid 2 psychosociale gezondheid 3 voeding 4 bewegen 5 gamen sociale media en muziek luisteren 6 genotmiddelen 7 seksualiteit 8 schoolklimaat en 9 fysieke omgeving Dit rapport focust op prevalenties en risicogroepen Daarnaast worden de jongeren uit Zuidoost vergeleken met de jongeren uit de rest van Amsterdam Tot slot worden verschillen tussen de gebieden in Zuidoost gepresenteerd in hoofdstuk 10

1 De vragenlijst is te vinden op onze website Gezondheid in Beeld

lsquoHoersquo lsquowatrsquo en lsquowaaromrsquo in drie vragen

1 Hoe is de onderzoeksgroep samengesteld Tijdens schooljaar 2013-2014 is E-MOVO op 61 VO scholen in Amsterdam en op acht VO scholen in de regio Amstelland afgenomen De onderzoeksgroep bestaat uit leerlingen van scholen uit Amsterdam (N=10771) of de regio Amstelland (N=245) die wonen in Amsterdam

2 Wat betekent een gevonden verschil tussen groepen Met statistische toetsen worden de resultaten van Zuidoost vergeleken met de resultaten van de andere zes stadsdelen samen Let op in de tabellen worden steeds de cijfers voor heel Amsterdam gepresenteerd Ook toetsen we verschillen tussen het ene gebied en de andere twee gebieden samen en verschillen naar geslacht klas opleidingsniveau etnische herkomst en gezinssamenstelling Significante verschillen tussen groepen worden met een () aangegeven Significant betekent dat de kans klein is (maximaal 5) dat een gevonden verschil op toeval berust

3 Waarom wordt deze monitor uitgevoerd Gemeenten hebben volgens de Wet publieke gezondheid (Wpg) de taak om de gezondheid van hun inwoners in kaart te brengen Dit geldt ook voor de jeugd De GGD voert deze taak voor de gemeente uit met de Jeugdgezondheidsmonitor De Inspectie voor de Gezondheidszorg houdt toezicht mede op basis van de Jeugdgezondheidsmonitor

Inleiding

3

Tabel 2 Gezondheid naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

ervaren gezondheid lsquo(heel) goedrsquo 77 73 81 65 73 72 76 72 69 70 75 71 81 70 73 72

tenminste eacuteeacuten chronische ziekte of aandoeninga 28 26 22 31 27 26 25 29 27 29 28 32 23 22 25 28

tenminste eacuteeacuten allergieb 26 31 28 33 33 29 31 32 30 30 34 29 27 28 31 30

tandartsbezoek minimaal eacuteeacuten keer per jaar 95 89 89 89 92 86 85 90 93 91 90 88 92 87 91 87

tandenpoetsen twee keer per dag 81 85 82 88 86 84 85 85 85 84 87 84 83 83 86 84

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee Ant

illiaa

ns

Arubaa

ns

overig

wes

ters

In Nederland is het met de gezondheid van jongeren over het algemeen goed gesteld Hoe een jongere de eigen gezondheid ervaart geeft een goed beeld van de huidige gezondheid en voorspelt de gezondheid in de toekomst

Ervaren gezondheidJongeren uit Zuidoost zijn over het algemeen tevreden met hun gezondheid 73 noemt de eigen gezondheid lsquo(heel) goedrsquo 24 vindt dat het met de eigen gezondheid lsquowel gaatrsquo en 3 vindt de eigen gezondheid lsquoniet zo bestrsquo of lsquoslechtrsquo Jongens en vmbo-bkg leerlingen ervaren hun gezondheid vaker positief Jongeren uit Zuidoost zijn minder positief over hun gezondheid dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam

Chronische aandoeningen en allergieeumlnVan de jongeren heeft 26 eacuteeacuten of meerdere chronische ziekten of aandoeningen (door een arts vastgesteld) of heeft deze in het afgelopen jaar gehad Meisjes geven vaker aan minimaal eacuteeacuten chronische aandoening te hebben en jongeren van overig niet westerse herkomst geven dit minder vaak aan Astmabronchitis komt het vaakst voor (zie kader) Een derde van de jongeren heeft minimaal eacuteeacuten allergie (31) Meisjes en jongeren van Surinaamse herkomst het vaakst Jongeren uit Zuidoost hebben even vaak chronische aandoeningen maar vaker allergieeumln dan jongeren uit de rest van Amsterdam

MondgezondheidEeacuten op de negen jongeren uit Zuidoost gaat niet jaarlijks naar de tandarts (11) Vierdeklassers vmbo-bkg leerlingen en jongeren die niet bij beide ouders wonen bezoeken minder vaak jaarlijks een tandarts Van de jongeren die wel minstens eacuteeacuten keer per jaar naar de tandarts gaan gaat 20 eacuteeacuten keer en 69 twee keer per jaar De meerderheid van de jongeren (85) poetst twee keer per dag de tanden en 15 poetst eacuteeacuten keer per dag Jongens poetsen het minst vaak tweemaal daags hun tanden Jongeren uit Zuidoost gaan minder vaak minimaal eacuteeacuten keer per jaar naar de tandarts dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam maar poetsen vaker tweemaal daags de tanden

1 Gezondheid

Top 4 chronische ziektenaandoeningen

astma of bronchitis 8eczeem 7migraine of ernstige hoofdpijn 4buikklachten ge 3 maanden 3

a nu of in het afgelopen jaar door een arts vastgesteld (exclusief allergieeumln)b door een arts vastgesteld

significant verschil tussen groepen p lt 005

4

Tabel 3 Psychosociale gezondheid (relatie met ouders sociaal-emotionele gezondheid) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

begrepen door ouders 73 68 74 63 67 70 68 68 69 70 69 63 65 68 69 68

van gehouden door ouders 94 92 93 91 91 93 91 93 93 93 91 95 90 92 93 92

sociaal-emotionele problemen (SDQ-totaalscore)a 10 10 7 12 10 9 11 7 10 11 11 10 14 7 8 11

- emotionele problemen 8 6 2 10 6 6 5 6 8 8 6 6 14 5 6 7

- gedragsproblemen 12 15 17 13 17 12 20 11 11 14 16 18 16 13 14 16

- hyperactiviteitaandachtstekort 20 15 14 15 18 11 14 13 17 22 16 17 16 10 14 15

- problemen met leeftijdsgenoten 12 14 13 15 14 15 18 12 11 14 16 13 14 13 13 16

- prosociaal gedragb 88 82 78 86 80 85 78 81 87 85 82 78 82 82 84 80

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Relatie met oudersJongeren uit Zuidoost voelen zich minder begrepen en hebben minder het gevoel dat hun ouders van hen houden dan jongeren uit de rest van Amsterdam In totaal voelt 68 zich begrepen door de eigen ouders Jongens voelen zich het meest begrepen door hun ouders Van de jongeren geeft 92 aan het gevoel te hebben dat hun ouders van hen houden

Wanneer jongeren sociaal-emotionele problemen hebben kan dit negatieve gevolgen hebben voor het dagelijks functioneren thuis eacuten op school

Sociaal-emotionele gezondheidEeacuten op de tien jongeren (10) heeft sociaal-emotionele problemen (verhoogde SDQ-totaalscore) Dit is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam Meisjes hebben vaker sociaal-emotionele problemen dan jongens Jongeren van overig niet westerse herkomst hebben minder vaak sociaal-emotionele problemen Bij meisjes komen met name emotionele problemen

vaker voor Jongens hebben vaker gedragsproblemen en vertonen minder vaak prosociaal gedrag Jongeren van overig niet westerse herkomst hebben minder vaak emotionele problemen en hyperactiviteitaandachtstekortJongeren uit Zuidoost hebben minder vaak emotionele problemen en zijn minder vaak hyperactief dan jongeren uit de rest van Amsterdam Daarentegen hebben ze vaker gedragsproblemen problemen met leeftijdsgenoten en vertonen ze minder vaak prosociaal gedrag

Het percentage jongeren met sociaal-emotionele problemen wordt in figuur 1 weergegeven naar gebieden in Amsterdam

a verhoogde SDQ-totaalscore SDQ Strenghts and Difficulties Questionnaire is een vragenlijst die bestaat uit 25 vragen en geeft een totaalscore en resultaten voor de vijf subschalen b prosociaal gedrag betekent dat je rekening houdt met gevoelens van anderen vriendelijk bent en vrijwillig hulp aanbiedt significant verschil tussen groepen p lt 005

Een goede gezondheid is meer dan lsquoniet ziek zijnrsquo Het gaat ook over goed in je vel zitten en gelukkig en tevreden zijn over jezelf en je leven2 Psychosociale gezondheid

Legenda Figuur 1Centrum a Centrum-West b Centrum-OostWest c Westerpark d Bos en Lommer e Oud-West f De Baarsjes Nieuw-West g Slotermeer h Geuzenveld i Osdorp j De Aker - Nieuw Sloten k SlotervaartZuid l Zuid-Noord-West m Zuid-Noord-Midden n Buitenveldert- Zuidas o De Pijp p RivierenbuurtOost q Oud-Oost r Indische buurt s Oostelijk Havengebied t Watergraafsmeer u IJburg-Zeeburger eiland Noord v Noord-West w Oud-Noord x Noord-OostZuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam-Driemond

Figuur 1 Sociaal-emotionele problemen (SDQ-totaalscore) naar gebieden in Amsterdam ()

5

Tabel 4 Psychosociale gezondheid (mishandeling zelfdoding ingrijpende gebeurtenissen) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

geestelijk mishandeld (ooit) 13 13 10 17 15 12 10 14 17 17 12 7 23 14 13 14

lichamelijk mishandeld (ooit) 4 4 4 4 5 3 5 6 3 2 4 2 6 6 4 4

gedachten aan zelfdodinga 13 15 9 21 18 12 15 16 16 18 15 20 14 14 15 16

eacuteeacuten (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen) 65 70 66 73 71 68 68 73 70 69 69 73 64 71 61 79

problemen met de gebeurtenis(sen) 21 21 16 26 23 20 21 21 22 24 23 19 25 18 17 25

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Mishandeling Aan de jongeren is gevraagd of zij weleens geestelijk (vaak getreiterd gekleineerd of uitgescholden) enof lichamelijk (bijvoorbeeld geschopt geslagen vastgebonden) mishandeld worden Geestelijke mishandeling komt ruim drie keer vaker voor dan lichamelijke mishandeling (13 versus 4) Geestelijke mishandeling komt vaker voor bij meisjes havovwo leerlingen en jongeren van overig westerse herkomst De dader van geestelijke mishandeling is meestal een andere jongere op school en de dader van lichamelijke mishandeling is meestal een volwassene thuis (zie kader) Lichamelijke mishandeling komt minder vaak voor bij havovwo leerlingen en vaker bij jongeren van overig niet westerse herkomst Voor mishandeling verschilt Zuidoost niet van de rest van Amsterdam

Soms krijgen jongeren te maken met een ingrijpende gebeurtenis Denk aan de dood of ziekte van een familielid Deze gebeurtenissen kunnen een diepe indruk achterlaten en van invloed zijn op het (latere) functioneren van de jongere Ook een echtscheiding van de ouders of discriminatie kan diepe sporen achterlaten

Ingrijpende gebeurtenissen Jongeren uit Zuidoost hebben vaker eacuteeacuten (of meerdere) ingrijpende gebeurtenis(sen) meegemaakt (70) dan jongeren uit de rest van Amsterdam (65) Opgroeien met een ziek of gehandicapt gezinslid komt het vaakst voor (zie kader) Ingrijpende gebeurtenissen komen vaker voor bij meisjes en jongeren die niet bij beide ouders wonen Deze jongeren hebben ook vaker (nog) problemen met de gebeurtenis(sen) Jongeren van overig niet westerse herkomst hebben minder vaak (nog) problemen met de gebeurtenis(sen) Jongeren uit Zuidoost geven even vaak aan dat zij (nog) problemen hebben met deze gebeurtenis(sen) als jongeren uit de rest van Amsterdam

Gedachten over zelfdoding komen relatief vaak voor onder jongeren Ook doen enkele jongeren een poging tot zelfdoding Dat een jongere overlijdt door zelfdoding komt zelden voor

ZelfdodingVan de jongeren zegt 15 in de voorgaande twaalf maanden er weleens serieus over te hebben gedacht een einde aan het leven te maken Voor Zuidoost ligt dit percentage hoger dan voor de rest van Amsterdam Bij meisjes en tweedeklassers komen de gedachten vaker voor In totaal zegt 25 van de jongeren in de voorgaande twaalf maanden een poging tot zelfdoding te hebben ondernomen (Amsterdam 18)

Top 3 dader geestelijke mishandeling onder jongeren die aangeven geestelijk mishandeld te zijn (N=195)

- door een jongere op school 60- door een jongere in de buurt 14- door een volwassene thuis 9

Top 3 dader lichamelijke mishandeling onder jongeren die aangeven lichamelijk mishandeld te zijn (N=60)

- door een volwassene thuis 36- door een jongere op school 17- door een jongere in de buurt 12

Top 3 ingrijpende gebeurtenissen mee te maken (gehad) (nog) problemen mee ziekgehandicapt gezinslid 36 8regelmatig ruzies tussen ouders onderling 29 6echtscheiding van de ouders 27 5

a in de afgelopen twaalf maanden significant verschil tussen groepen p lt 005

6

0 20 40 60 80 100

0-4 dagen week

5-6 dagen week

7 dagen week

Tabel 5 Voeding naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

ontbijten ge vijf dagen per week 74 59 68 50 61 57 49 60 69 73 56 55 77 56 64 53

voldoet aan fruitnorma 17 10 12 9 12 9 8 7 15 15 9 8 23 9 13 8

fruit eten ge vijf dagen per week 55 36 38 34 38 33 33 28 44 44 33 29 62 35 40 31

groente eten ge vijf dagen per week 72 67 65 70 69 66 61 65 76 78 76 67 73 52 68 67

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Ontbijten bevordert de concentratie en daarmee de leerprestaties op school Bovendien gaan leerlingen minder snel snoepen of snacken later in de ochtend

OntbijtenVan de jongeren uit Zuidoost ontbijt 59 vijf of meer dagen per week Dit betekent dat vier op de tien leerlingen (41) minstens eacuteeacuten dag in de week zonder ontbijt naar school gaan Meisjes vmbo-bkg leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen gaan vaker minimaal eacuteeacuten dag in de week zonder ontbijt naar school Figuur 2 geeft weer op hoeveel dagen van de week jongeren uit Zuidoost ontbijten Iets minder dan de helft geeft aan dagelijks te ontbijten (48)

Het landelijk advies van het Voedingscentrum twee stuks fruit en 200 gram groente per dag

Fruit- en groenteconsumptieAan het advies van het Voedingscentrum om elke dag twee stuks fruit te eten (de lsquofruitnormrsquo) voldoet slechts 10 Iets meer dan een derde van de jongeren (36) eet wel vijf dagen of meer per week fruit ongeacht de hoeveelheid (zie ook figuur 2) Vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen eten minder vaak fruit In totaal eet 67 van de jongeren

minstens vijf dagen in de week groente Jongens vmbo-bkg leerlingen en jongeren van overig niet westerse herkomst eten minder vaak groente

In figuur 3 is te zien dat jongeren uit Zuidoost het minste fruit eten van alle tweede- en vierdeklassers die in Amsterdam wonen Jongeren uit Zuidoost ontbijten ook minder vaak en eten ook minder vaak groente dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam

a ge twee stuks fruit per dag

Figuur 2 Ontbijten fruit- en groenteconsumptie dagen van de week ()

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

Figuur 3 Fruitconsumptie op minimaal vijf dagen per week naar gebieden in Amsterdam ()

ontbijten

fruitconsumptie

groenteconsumptie

3 Voeding Een gezond voedingspatroon is belangrijk voor een gezond gewicht en het voorkoacutemen van ziekten Eetgewoonten worden vaak al in de jeugd gevormd

significant verschil tussen groepen p lt 005

7

26

17

13

44inactief (lt 3 uur)

semi-inactief (3 - 5 uur)

semi-actief (5 - 7 uur)

normactief (ge 7 uur)

Tabel 6 Bewegen naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

voldoet aan Nederlandse Norm Gezond Bewegena 18 14 18 9 14 13 12 14 16 14 13 16 27 12 14 13

lichamelijk actief gemiddeld ge eacuteeacuten uur per dag 56 44 62 27 47 40 44 43 45 57 42 41 62 40 45 43

lid van eacuteeacuten (of meerdere) sportvereniging(en)b 52 40 50 31 42 37 40 37 42 55 41 32 46 34 42 38

tv-kijkencomputeren gemiddeld ge twee uur per dag 57 72 73 72 72 73 76 72 68 64 74 84 65 71 70 75

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Het advies van het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB) aan jongeren van twaalf tot achttien jaar is om elke dag minstens eacuteeacuten uur matig intensief te bewegen Dit noemen we de lsquoNederlandse Norm Gezond Bewegenrsquo

a in de afgelopen week elke dag ge eacuteeacuten uur matig intensieve lichamelijke activiteit b sporten zoals zwemmen voetballen dansen ballet paardrijden etc

Lichamelijke beweging heeft een positief effect op de conditie het welzijn en het lichaamsgewicht Het verkleint de kans op gezondheidsproblemen die vooral later in het leven kunnen ontstaan zoals hart- en vaatziekten en diabetes

4 Bewegen

BewegenSlechts 14 van de jongeren uit Zuidoost voldoet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen en is op alle dagen van de week minimaal eacuteeacuten uur actief Jongens en jongeren van overig westerse herkomst voldoen vaker aan deze normEen grotere groep (44) is gemiddeld tenminste eacuteeacuten uur per dag lichamelijk actief Meisjes vierdeklassers en jongeren van overig niet westerse herkomst zijn minder actief In figuur 4 zien we de verdeling in vier categorieeumln van het totaal aantal uren dat jongeren per week actief zijn Een kwart van de jongeren uit Zuidoost is inactief (26) deze groep is minder dan drie uur per week actief Jongeren uit Zuidoost bewegen gemiddeld minder vaak dan jongeren uit de rest van Amsterdam In figuur 5 is te zien dat jongeren uit alle drie de gebieden in Zuidoost relatief weinig bewegen

Lidmaatschap van een sportverenigingJongeren uit Zuidoost zijn minder vaak lid van een sportvereniging dan jongeren uit de rest van

Figuur 4 Lichamelijk actief uren per week ()

Figuur 5 Lichamelijk actief (gemiddeld tenminste eacuteeacuten uur per dag) naar gebieden in Amsterdam ()

Amsterdam Vier op de tien jongeren (40) is lid van een sportvereniging Wie zijn minder vaak lid van een sportvereniging Dat zijn meisjes vierdeklassers en jongeren van overig niet westerse herkomst

TvcomputerenBijna driekwart van de jongeren (72) besteedt twee uur per dag of meer aan tv-kijken of computeren (niet voor school of huiswerk) Jongeren uit Zuidoost zitten veel vaker achter een beeldscherm dan jongeren uit de rest van Amsterdam Vmbo-bkg leerlingen jongeren van AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen zitten het vaakst achter een beeldscherm

significant verschil tussen groepen p lt 005

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

8

Tabel 7 Gamen sociale media en muziek luisteren naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

problematisch gamen 5 6 11 2 7 5 5 8 5 7 6 2 8 6 6 6

problematisch gebruik sociale media 10 12 7 16 13 10 13 11 12 9 13 14 10 12 11 13

door iemand gepest op interneta 5 5 4 6 6 5 5 6 5 4 5 4 6 5 5 6

ongewenst seksueel voorstel gekregen via interneta 9 13 9 17 12 14 15 13 11 12 16 16 6 9 10 16

fotorsquos of filmpjes zijn tegen de zin verspreid via internet 6 5 4 6 6 3 4 6 4 2 5 4 6 5 4 5

volume muziekspeler met koptelefoon meestal lsquohardrsquob 25 35 30 40 34 37 46 35 24 24 40 44 25 32 30 40

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Van problematisch gamen of sociale media gebruik is sprake als (1) iemand zich onrustig en gestrest voelt als hijzij niet kan gamen of op sociale media kan eacuten (2) hijzij het moeilijk vindt om te stoppen eacuten (3) hijzij gamen of sociale media gebruikt als hijzij zich rot voelt Een verslaving komt zelden voor (lt1)

Gamen en sociale mediaVan de jongeren uit Zuidoost vertoont 6 problematisch gamegedrag Bij 12 is sprake van problematisch gebruik van sociale media Jongens en meisjes verschillen sterk jongens hebben ruim vijf keer zo veel risico op problematisch gamen meisjes hebben ruim twee keer

a in het afgelopen half jaar b 75-100

Het gebruik van internet en sociale media is niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven van jongeren Ook spelen veel jongeren (online) games Positieve aspecten zijn het opdoen van kennis en het onderhouden van vriendschappen Risicovol sociale media gebruik of gamen kan leiden tot schoolproblemen slaapproblemen en problemen in de sociaal-emotionele ontwikkeling

5 Gamen sociale media en muziek luisteren

zo veel risico op problematisch sociale media gebruik Jongeren uit Zuidoost vertonen vaker problematisch gebruik van sociale media dan jongeren uit de rest van Amsterdam

Cyberpesten kan de hele dag doorgaan ook bij het slachtoffer thuis terwijl traditioneel pesten vaak gebonden is aan school

Internet ervaringenVan de jongeren is 5 in de afgelopen zes maanden gepest via internet Van de jongeren geeft 13 aan in de afgelopen zes maanden via internet een ongewenst seksueel voorstel te hebben gekregen Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Meisjes jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen krijgen vaker een ongewenst seksueel voorstel Van de jongeren uit Zuidoost heeft 5 meegemaakt dat iemand weleens tegen zijn of haar zin vervelende fotorsquos of filmpjes heeft verspreid (bijvoorbeeld op internet gezet of via de mobiele telefoon naar anderen gestuurd) Bij tweedeklassers komt dit vaker voor dan bij vierdeklassers Van de jongeren zegt 15 dat hij of zij weleens voor de webcam borsten geslachtsdelen of billen heeft laten zien of iets anders seksueels heeft gedaan (Amsterdam 18)

Veel jongeren luisteren met oordopjes of koptelefoon naar muziek op bijvoorbeeld een mp3-speler iPod of mobiele telefoon Te lang luisteren naar te harde muziek kan ervoor zorgen dat iemand minder goed gaat horen of altijd een piep hoort dat geluiden vervormen of dat overgevoeligheid voor geluid ontstaat

Muziek luisterenRuim een derde van de jongeren uit Zuidoost zet het volume van de muziekspeler meestal op lsquohardrsquo (35) In Zuidoost is het percentage jongeren met risico op gehoorschade hoger dan in de rest van AmsterdamWelke jongeren lopen vaker risico op gehoorschade Dat zijn meisjes vmbo-bkg leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen

significant verschil tussen groepen p lt 005

9

Tabel 8 Genotmiddelen (roken waterpijp roken blowen) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

roken weleens 26 26 25 26 22 31 27 30 22 30 30 30 29 18 23 28

roken minstens eacuteeacuten keer per week 5 3 3 2 1 5 3 4 2 6 4 1 4 0 2 3

roken dagelijks 3 1 2 1 0 3 2 2 1 4 2 1 4 0 1 2

waterpijp roken weleens 29 32 32 32 30 34 37 37 24 29 37 42 29 25 28 37

waterpijp roken recenta 9 9 9 9 8 9 10 10 6 8 10 12 8 7 8 9

blowen weleens 10 5 5 5 2 8 5 7 4 10 5 4 8 3 4 6

blowen recenta 5 2 2 1 1 3 1 3 1 4 1 1 4 1 1 2

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Nicotine is al na enkele sigaretten verslavend De meeste jongeren beginnen met roken tussen twaalf en vijftien jaar Roken is de belangrijkste oorzaak van ziekte en sterfte in Nederland

RokenVan de tweedeklassers heeft 22 roken weleens uitgeprobeerd onder vierdeklassers is dat 31 Vmbo-t leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen hebben roken ook vaker uitgeprobeerd Van de tweedeklassers zegt 1 tenminste wekelijks te roken van de vierdeklassers is dat 5 Van de vierdeklassers rookt 3 dagelijks Jongeren van Nederlandse herkomst roken het vaakst Jongeren uit Zuidoost roken minder vaak minstens eacuteeacuten keer per week en minder vaak dagelijks dan jongeren uit de rest van AmsterdamVan alle jongeren uit Zuidoost zegt 20 dat er in de afgelopen week bij hen in huis is gerookt waar de jongere bij was (Amsterdam 20)

a in de afgelopen vier weken

Tieners bevinden zich in een levensfase waarin ze experimenteren met diverse genotmiddelen zoals tabak alcohol en drugs

Het gebruik van de waterpijp komt het meest voor onder jongeren van vijftien tot en met 24 jaar Het roken van een waterpijp is schadelijk voor de gezondheid De hoeveelheid rook is groot en bevat schadelijke stoffen

Waterpijp rokenJongeren uit Zuidoost proberen waterpijp voornamelijk uit Van de jongeren geeft 32 aan weleens waterpijp te hebben gerookt Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Vmbo-bkg leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen proberen waterpijp roken vaker uit Recent gebruik (in de afgelopen vier weken) zien we bij 9 van de jongeren en is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam Havovwo leerlingen hebben minder vaak recent waterpijp gerookt

Cannabisgebruik vermindert het korte termijngeheugen en het reactie- en concentratievermogen Dit kan onder meer leiden tot slechtere schoolprestaties

BlowenIn Zuidoost wordt minder vaak geblowd dan in de rest van Amsterdam Net als voor roken zien we voor blowen ook een verband met leeftijd Van de vierdeklassers heeft 8 weleens en 3 recent hasj of wiet gebruikt Van de tweedeklassers heeft 2 weleens hasj of wiet gebruikt en 1 recent Naast jongeren uit de vierde klas blowen jongeren van Nederlandse herkomst ook vaker Vmbo-t leerlingen proberen hasj of wiet vaker uit en jongens hebben vaker recent geblowd Van de jongeren uit Zuidoost zegt 15 weleens hasj of wiet aangeboden te hebben gekregen (Amsterdam 22)

HarddrugsIn totaal zegt 10 van de jongeren uit Zuidoost weleens harddrugs te hebben gebruikt (XTC cocaiumlne paddorsquos amfetaminen heroiumlne LSD of GHB) (Amsterdam 16) Van de jongeren heeft 3 weleens harddrugs aangeboden gekregen (Amsterdam 5)

6 Genotmiddelen

significant verschil tussen groepen p lt 005

10

Tabel 9 Genotmiddelen (alcoholgebruik) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

alcohol weleens 28 37 31 43 28 48 42 43 28 35 47 58 27 21 30 44

alcohol recenta 17 16 12 19 9 23 17 18 13 20 20 28 14 6 13 19

binge drinkenb recenta 11 11 8 13 9 13 14 11 7 13 14 16 6 5 9 12

drinkt weleens samen met ouders 16 21 14 28 16 27 23 25 18 18 29 40 12 10 18 25

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Schadelijke gevolgen van overmatig alcoholgebruik voor jongeren zijn onder meer alcoholvergiftiging risicovol seksueel gedrag en ongevallen In Nederland is het alcoholgebruik onder jongeren onder de zestien jaar in het afgelopen decennium flink gedaald Met ingang van 1 januari 2014 is de leeftijd waarop jongeren alcohol mogen kopen verhoogd van zestien naar achttien jaar

AlcoholgebruikJongeren uit Zuidoost proberen alcohol aanzienlijk vaker uit dan jongeren uit de rest van Amsterdam Het alcoholgebruik in de afgelopen weken verschilt niet van de rest van Amsterdam Net als voor roken en blowen is er voor alcoholgebruik een verband met leeftijd Van de tweedeklassers heeft 28 weleens gedronken en 9 dronk recent De helft van de vierdeklassers (48) heeft weleens gedronken en een kwart (23) dronk recent Andere risicogroepen zijn meisjes vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen Voor binge drinken zien we ook een verband met leeftijd geslacht opleidingsniveau en etniciteit Figuur 6 brengt de percentages jongeren die recent binge hebben gedronken op gebiedsniveau in beeld

Opmerkelijk de meerderheid van alle binge drinkers (97) vindt zelf niet dat hijzij te veel drinktJongeren drinken het vaakst (bij anderen) thuis en in een discotheek

a in de afgelopen vier weken b ge vijf drankjes bij eacuteeacuten gelegenheid

Drinken onder de zestien Bijna acht op de tien jongeren uit Zuidoost in de onderzoeksgroep is onder de zestien jaar (77) Een derde van deze jongeren heeft weleens alcohol gedronken (32) 12 dronk in de afgelopen vier weken alcohol en 9 deed in diezelfde periode aan binge drinken Van de jongeren onder de zestien zegt 19 weleens samen met de ouders gedronken te hebben

Wat vinden je ouders ervan dat je drinktIn totaal heeft 21 van de jongeren weleens samen met (eacuteeacuten van) de ouders gedronken 1 zegt dat lsquovaakrsquo te doen 8 zegt dat lsquosomsrsquo te doen en 12 zegt dat dat lsquoeacuteeacuten keer gebeurdrsquo is In Zuidoost gebeurt dit vaker dan in de rest van Amsterdam Meisjes vierdeklassers vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen hebben vaker weleens samen met de ouders gedronken Aan de jongeren die weleens alcohol drinken is gevraagd wat hun oudersverzorgers ervan vinden dat ze drinken Volgens de jongeren vindt 15 van de ouders het goed 2 zegt dat de ouders vinden dat de jongere minder moet drinken 25 van de ouders raadt het af 11 verbiedt het 23 van de ouders weet niet dat de jongere drinkt en 24 zegt dat de ouders er niets van zeggen

Figuur 6 Binge drinken (recent) naar gebieden in Amsterdam ()

significant verschil tussen groepen p lt 005

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

11

Tabel 10 Seksualiteit naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

weleens geslachtsgemeenschap gehad 11 14 19 10 7 23 19 20 5 14 20 21 10 6 9 20

niet altijd een condoom gebruikt 4 5 5 5 2 9 7 8 2 6 7 7 4 2 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehada 4 4 4 5 3 6 5 5 3 4 6 3 6 3 4 5

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 17 29 7 16 18 23 19 10 8 16 21 15 21 17 17

positief homoklimaat op school 46 44 40 48 42 48 37 48 51 52 43 54 50 41 43 45

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Het condoom is het meest gebruikte anticonceptiemiddel bij lsquode eerste keerrsquo

Veilig vrijenJongeren uit Zuidoost zijn vaker seksueel actief en vrijen vaker onveilig dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam In Zuidoost heeft 14 van de jongeren weleens geslachtsgemeenschap gehad Ruim een derde van deze jongeren gebruikt niet altijd een condoom (5) Wie vrijen het vaakst zonder condoom Dat zijn vierdeklassers vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen

Er is vaker sprake van ongewenste seksuele handelingen wanneer partners elkaar maar een week kennen

Ongewenste seksuele ervaringJongeren is gevraagd of zij weleens zonder dat zelf te willen een seksuele ervaring met iemand hebben gehad Onder een ongewenste seksuele ervaring wordt verstaan lsquoalles van zoenen intiem betasten tot naar bed gaanrsquo Van de jongeren uit Zuidoost heeft 4 ooit een ongewenste seksuele ervaring gehad en 4 wil geen antwoord geven op deze vraag Zuidoost verschilt hierin niet van de rest van

Amsterdam Vierdeklassers vmbo leerlingen en jongeren van Surinaamse herkomst hebben vaker een ongewenste seksuele ervaring gehad

Jongens staan gemiddeld negatiever tegenover homoseksualiteit dan meisjes Jongeren hebben een negatieve houding als ze in de vragenlijst hebben aangegeven dat ze (1) geen vriendschap willen sluiten met een homoseksuele jongere eacuten (2) een homoseksuele jongere laten merken dat hijzij van hen af moet blijven eacuten (3) liever naast iemand anders gaan zitten in de pauze

Houding ten opzichte van homoseksualiteit Jongeren uit Zuidoost hebben dezelfde houding ten opzichte van homoseksualiteit als hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam Van de jongeren heeft 17 een negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit Jongens vmbo-bkg leerlingen en jongeren van overig niet westerse herkomst zijn minder tolerantVan de jongeren denkt 44 dat op hun school een homoseksuele jongere eerlijk kan uitkomen voor zijnhaar seksuele geaardheid Meisjes vierdeklassers havovwo leerlingen en jongeren van Nederlandse herkomst zijn hierover vaker positief

a alles van zoenen intiem betasten tot naar bed gaan

In de puberteit hebben veel jongeren hun eerste ervaringen met de liefde Het is dan ook belangrijk dat jongeren tijdig leren over veilig vrijen om een ongewenste zwangerschap en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa) te voorkomen Weerbaarheid is hierbij ook een belangrijk thema

7 Seksualiteit

significant verschil tussen groepen p lt 005

12

Tabel 11 Schoolklimaat naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

school lsquo(hartstikke) leukrsquo 50 42 44 40 46 38 40 38 47 45 42 44 50 41 45 40

kunnen praten met docent 76 76 80 72 76 76 76 77 75 82 76 62 87 76 78 74

regelmatiga gepest worden op school 4 4 5 4 5 4 4 5 4 5 4 1 8 4 5 4

regelmatiga pesten op school 3 5 6 5 5 5 6 5 4 4 6 5 4 5 5 6

spijbelen ge drie uurb 5 5 5 5 5 5 5 5 4 4 4 10 4 5 3 6

verzuim door ziekte ge drie dagenb 11 11 9 14 12 10 11 11 13 18 11 10 12 9 10 13

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

SchoolbelevingJongeren uit Zuidoost vinden school minder vaak lsquo(harstikke) leukrsquo dan jongeren uit de rest van Amsterdam Vier op de tien jongeren (42) vindt het (hartstikke) leuk op school 50 zegt lsquogaat welrsquo en 8 geeft aan het lsquoniet leukrsquo of lsquovreselijkrsquo te vinden op school Tweedeklassers havovwo leerlingen en jongeren die bij beide ouders wonen hebben het meer naar hun zin op school Leerlingen die het minder naar hun zin hebben op school vinden vooral dat lsquode meeste vakken niet leuk zijnrsquo of dat lsquode manier van lesgeven niet leuk isrsquo Driekwart van de leerlingen zegt met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit (76) Jongens jongeren van Nederlandse herkomst en jongeren die bij beide ouders wonen geven vaker aan met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit

Leerlingen die regelmatig gepest worden hebben vaker gezondheidsklachten en minder zelfvertrouwen Een deel van de gepeste jongeren is zelf ook dader

PestenVan de jongeren wordt 4 regelmatig op school gepest 4 wordt incidenteel gepest (minder dan twee keer per maand) en 92 wordt nooit gepest Het percentage jongeren dat zelf regelmatig pest is vergelijkbaar (5) Jongeren uit Zuidoost pesten vaker dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam

Veel schoolverzuim (door ziekte of spijbelen) kan leiden tot voortijdig schoolverlaten Frequent spijbelen verhoogt daarnaast de kans op vandalisme diefstal en geweld Verzuim Van de jongeren spijbelt 5 frequent (drie uur of meer in de afgelopen vier weken) Jongeren van AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen spijbelen het vaakst De belangrijkste reden om te spijbelen is lsquogeen zin in schoolrsquo Eeacuten op de negen jongeren (11) is in de afgelopen vier weken drie dagen of meer ziek thuis gebleven Welke jongeren verzuimen het vaakst door ziekte Dat zijn meisjes en jongeren van Nederlandse herkomst Het spijbelen en ziekteverzuim in Zuidoost is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam

a ge twee keer per maand in de afgelopen drie maandenb in de afgelopen vier weken

significant verschil tussen groepen p lt 005

Plezier op school is belangrijk voor het psychisch en sociaal welbevinden van jongeren en komt de schoolprestaties ten goede8 Schoolklimaat

13

a in de afgelopen twaalf maanden

Tabel 12 Fysieke omgeving naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

slachtoffer geweest van een strafbaar feit (totaal)a 37 40 42 38 45 33 43 42 34 36 39 35 37 43 35 44

- slachtoffer bestolenspullen vernield 35 37 40 35 43 30 40 40 32 34 36 33 31 41 33 41

- slachtoffer bedreiginglichamelijk geweldchantage 7 8 9 8 10 7 9 8 8 7 8 8 15 9 7 10

voelt zich weleens onveilig 32 35 26 42 36 33 32 35 37 34 35 29 47 33 37 33

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Slachtoffer van criminaliteitVier op de tien jongeren uit Zuidoost is in het afgelopen jaar slachtoffer geweest van eacuteeacuten of meer strafbare feiten zoals diefstal vernieling of geweld (40) Dit percentage ligt hoger dan in de rest van Amsterdam Jongeren zijn het vaakst geconfronteerd met diefstal (33) en vernielde spullen (13) Bedreiging (6) chantage (4) en lichamelijk geweld (1) komen minder vaak voor Tweedeklassers vmbo-bkg leerlingen en jongeren die niet bij beide ouders wonen zijn vaker slachtoffer geweest van een strafbaar feit

OnveiligheidsgevoelensAan de jongeren is gevraagd op welke plekken zij zich weleens onveilig voelen (zie kader) Ruim een derde van jongeren uit Zuidoost (35) voelt zich weleens onveilig Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Meisjes voelen zich veel vaker onveilig dan jongens

Het percentage jongeren dat slachtoffer is geweest van een strafbaar feit en het percentage jongeren dat zich weleens onveilig voelt worden in figuur 7 en 8 weergegeven naar gebieden

Fysiek geweld vandalisme en diefstal zijn factoren die een school buurt of uitgaansgelegenheid onveilig maken en een negatieve invloed hebben op het veiligheidsgevoel9 Fysieke omgeving

Top 3 locaties waar jongeren zich weleens onveilig voelen

op straat buiten de eigen woonbuurt 13 op het station (trein bus metro) 9in de trein bus metro 8

Figuur 7 Slachtoffer geweest van een strafbaar feit naar gebieden in Amsterdam ()

significant verschil tussen groepen p lt 005

Figuur 8 Gevoelens van onveiligheid naar gebieden in Amsterdam ()

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

14

Zijn er verschillen tussen de gebieden in ZuidoostJa zeker In tabel 13 worden de achtergrondkenmerken en de resultaten van een aantal gezondheidsthemarsquos gepresenteerd voor de drie gebieden in Zuidoost Het algemene beeld is dat in GaasperdamDriemond jongeren slechter scoren dan in de rest van Zuidoost Jongeren uit GaasperdamDriemond zijn vaker geestelijk mishandeld en hebben vaker nog problemen met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) Ze drinken en blowen vaker en vrijen vaker onveilig Gunstig is dat jongeren uit GaasperdamDriemond vaker tenminste vijf dagen in de week ontbijten In Bijlmer-Oost hebben jongeren minder vaak in de afgelopen vier weken alcohol gedronken In Bijlmer-Centrum wordt het minst vaak ontbeten en fruit gegeten Daarnaast staan jongeren uit Bijlmer-Centrum vaker negatief ten opzichte van homoseksualiteit dan jongeren uit de rest van Zuidoost Gunstig is dat jongeren uit Bijlmer-Centrum minder vaak geestelijk mishandeld zijn minder vaak (nog) problemen hebben met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) en minder vaak een ongewenste seksuele ervaring hebben gehad dan jongeren uit de rest van Zuidoost

Sinds 1 januari 2015 heeft de gemeente er nieuwe taken bij gekregen in het sociaal domein Met de Jeugdwet de Nieuwe Wmo en de Participatiewet is de gemeente nu verantwoordelijk voor bijna het hele stelsel van maatschappelijke ondersteuning en zorg voor kinderen volwassenen en ouderen Met deze nieuwe verantwoordelijkheid is de behoefte aan cijfers op gebiedsniveau toegenomen Als problemen en behoeften per gebied verschillen is in het beleid maatwerk vereist

10 Gebieden Stadsdeel Gebieden

Zuidoost

(N=1458)

Bijlmer-Centrum

(N=370)

Bijlmer-Oost

(N=504)

Gaasperdam-Driemond(N=571)

achtergrondkenmerken

jongens 48 48 49 46

meisjes 52 52 51 54

klas 2 54 56 56 51

klas 4 46 44 44 49

vmbo-bkg 43 49 41 40

vmbo-t 20 18 23 20

havovwo 37 33 36 40

Nederlands 12 5 11 19

Surinaams 44 47 43 42

AntilliaansArubaans 7 7 8 6

overig westers 4 3 4 4

overig niet westers 33 38 34 29

gezondheidsuitkomsten

ervaren gezondheid (heel) goed 73 74 72 72

sociaal-emotionele problemena 10 11 9 10

lichamelijk mishandeling ooit 4 4 3 5

geestelijk mishandeling ooit 13 10 13 16

gedachten aan zelfdoding in de afgelopen twaalf maanden 15 15 16 16

eacuteeacuten (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen)

- meegemaakt 70 69 70 70

- problemen met deze gebeurtenis(sen) 21 18 20 25

ontbijten ge vijf dagen per week 59 54 59 62

fruit eten ge vijf dagen per week 36 31 37 39

groente eten ge vijf dagen per week 67 67 65 70

voldoet aan beweegnormb 14 12 15 13

lichamelijke actief gemiddeld ge eacuteeacuten uur per dag 44 42 43 47

roken minstens eacuteeacuten keer per week 3 2 2 3

alcohol drinken in de afgelopen vier weken 16 15 13 19

binge drinken in de afgelopen vier weken 11 12 9 12

blowen in de afgelopen vier weken 2 1 1 3

waterpijp roken in de afgelopen vier weken 9 9 8 9

geslachtsgemeenschap zonder condoom 5 4 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehad 4 2 4 6

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 21 17 15

slachtoffer van een strafbaar feit 40 39 41 38

voelt zich weleens onveilig 35 35 32 37

Tabel 13 Achtergrondkenmerken en gezondheidsuitkomsten naar gebieden in Zuidoost ()

a verhoogde SDQ-totaalscore b NNGB in de afgelopen week elke dag ge eacuteeacuten uur matig intensieve lichamelijke activiteit

Groen kader het gebied scoort significant beter dan de andere twee gebieden samen plt005Rood kader het gebied scoort significant slechter dan de andere twee gebieden samen plt005

15

Gezondheid in BeeldVoor elk stadsdeel in Amsterdam verschijnt een eigenrapport De zeven rapporten kunt u vinden op de website van de GGD Naast deze stadsdeelrapportage is er ook de website Gezondheid in Beeld Op Gezondheid in Beeld vindt u de resultaten van deze rapportage maar ook (extra) resultaten voor Amsterdam de stadsdelen en de gebieden naar leeftijd geslacht etniciteit opleidingsniveau en gezinssamenstelling Op Gezondheid in Beeld vindt u ook de onderzoeksresultaten van voorgaande jaren en uitleg over de gebruikte onderzoeksmethode

Landelijke cijfers E-MOVO is in schooljaar 2013-2014 met identieke vragen uitgevoerd door alle GGDrsquoen in de provincie Noord-Holland Via de website van andere GGDrsquoen in Noord-Holland kunt u de resultaten voor E-MOVO 2013-2014 voor deze regiorsquos vinden Een beperking van deze monitor is dat een directe vergelijking met landelijke cijfers op dit moment niet mogelijk is Beschikbare landelijke gegevens hebben meestal betrekking op andere onderzoekspopulaties en er worden andere onderzoeksmethoden gebruikt Op dit moment werken GGD-GHOR Nederland en het RIVM in samenwerking met het Trimbos Instituut aan de landelijke harmonisatie van de jeugdmonitor Het doel van deze samenwerking is om vanaf 2016 de beschikking te hebben over een landelijk cijfer voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos

Dit rapport beschrijft de lokale cijfers voor stadsdeel Zuidoost en geeft inzicht in de risicogroepen voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos ten behoeve van het JeugdgezondheidsbeleidTot slot

Een gesprekDe GGD gaat graag in gesprek over de in dit rapport gepresenteerde resultaten Het stadsdeel Zuidoost kan samen met de GGD Amsterdam en andere partijen werken aan een betere gezondheid van jongerenVoor vragen of informatie kunt u contact opnemen met de afdeling Epidemiologie en Gezondheidsbevordering (zie colofon)

ColofonUitgave GGD Amsterdam afdeling EampG JGZAuteurs CL van Vuuren CE Verhagen MF van der WalMet dank aan H Stegeman WA Steenkamer SJ Franssen L van Dieren

Vormgeving S Mos Kaarten AP JanssenFotografie Fotobank Gemeente Amsterdam Gemeente Uithoorn De tekst heeft geen betrekking op de personen op de fotorsquos

Contact Leonie van Vuuren 020 555 5495 lvvuurenggdamsterdamnl EampGWebsite wwwggdamsterdamnl

september 2015

16

Page 2: Hoe gezond zijn jongeren in Zuidoost? - GGD Amsterdam€¦ · jongeren van Surinaamse en Antilliaans/Arubaanse herkomst en meer jongeren die niet bij beide ouders in vergelijking

2

Leeftijdsverdeling van de jongeren uit Zuidoost naar klas

klas 2 klas 4

12 jaar 1 14 jaar 4

13 jaar 45 15 jaar 47

14 jaar 46 16 jaar 39

15 jaar of ouder 8 17 jaar of ouder 10

Tabel 1 Achtergrondkenmerken van jongeren uit Zuidoost en Amsterdam ()

ZuidoostN=1458

AmsterdamN=11016

jongens 48 48

meisjes 52 52

klas 2 54 53

klas 4 46 47

vmbo-bkg 43 26

vmbo-t 20 19

havovwo 37 55

Nederlands 12 34

Surinaams 44 13

AntilliaansArubaans 7 2

overig westers 4 8

overig niet westersa 33 42

bij beide ouders 50 73

niet bij beide ouders 50 27

significant verschil tussen Zuidoost en de andere stadsdelen (plt005)a bij minder dan 50 jongeren in een groep worden groepen samengevoegd voor Zuidoost geldt Marokkaans en Turks worden overig niet westers

Wat is E-MOVO E-MOVO1 is een digitale vragenlijst die in Amsterdam op alle scholen voor regulier voortgezet onderwijs (VO) wordt afgenomen Leerlingen uit klas twee en vier beantwoorden via internet vragen over hun gezondheid welzijn en leefstijl Met E-MOVO wordt een betrouwbaar beeld verkregen van de gezondheidssituatie van jongeren Informatie uit E-MOVO wordt geanonimiseerd gebruikt voor epidemiologisch onderzoek De Jeugdgezondheidszorg gebruikt de gegevens ook ter ondersteuning van het preventief gezondheidsonderzoek (PGO)

Wat levert E-MOVO opE-MOVO levert een schat aan gegevens Met de uitkomsten van E-MOVO kunnen de gemeente stadsdelen scholen en de GGD het jeugdgezondheidsbeleid formuleren en collectieve maatregelen opzetten en uitvoeren om de gezondheid van jongeren te verbeteren E-MOVO levert ook iets op voor de individuele leerling op basis van de verzamelde informatie ontvangt de leerling een persoonlijk gezondheidsprofiel en voorlichting op maat

Specifieke gegevens over de gezondheidssituatie van jongeren zijn nodig om gezondheidsbeleid goed te onderbouwen De GGD Amsterdam verzamelt deze gegevens voor de gemeenten in haar werkgebied met de Jeugdgezondheidsmonitor E-MOVO

E-MOVO 2013-2014 wie deden er mee In schooljaar 2013-2014 deden 1458 jongeren uit Zuidoost mee aan E-MOVO uit heel Amsterdam waren dat 11016 jongeren De kenmerken van de onderzoeksgroep uit Zuidoost en van de hele onderzoeksgroep uit Amsterdam worden gepresenteerd in tabel 1 In de onderzoeksgroep uit Zuidoost zitten meer vmbo-bkg leerlingen meer jongeren van Surinaamse en AntilliaansArubaanse herkomst en meer jongeren die niet bij beide ouders in vergelijking met de rest van Amsterdam

Leeswijzer Dit rapport is opgebouwd uit tien hoofdstukken 1 gezondheid 2 psychosociale gezondheid 3 voeding 4 bewegen 5 gamen sociale media en muziek luisteren 6 genotmiddelen 7 seksualiteit 8 schoolklimaat en 9 fysieke omgeving Dit rapport focust op prevalenties en risicogroepen Daarnaast worden de jongeren uit Zuidoost vergeleken met de jongeren uit de rest van Amsterdam Tot slot worden verschillen tussen de gebieden in Zuidoost gepresenteerd in hoofdstuk 10

1 De vragenlijst is te vinden op onze website Gezondheid in Beeld

lsquoHoersquo lsquowatrsquo en lsquowaaromrsquo in drie vragen

1 Hoe is de onderzoeksgroep samengesteld Tijdens schooljaar 2013-2014 is E-MOVO op 61 VO scholen in Amsterdam en op acht VO scholen in de regio Amstelland afgenomen De onderzoeksgroep bestaat uit leerlingen van scholen uit Amsterdam (N=10771) of de regio Amstelland (N=245) die wonen in Amsterdam

2 Wat betekent een gevonden verschil tussen groepen Met statistische toetsen worden de resultaten van Zuidoost vergeleken met de resultaten van de andere zes stadsdelen samen Let op in de tabellen worden steeds de cijfers voor heel Amsterdam gepresenteerd Ook toetsen we verschillen tussen het ene gebied en de andere twee gebieden samen en verschillen naar geslacht klas opleidingsniveau etnische herkomst en gezinssamenstelling Significante verschillen tussen groepen worden met een () aangegeven Significant betekent dat de kans klein is (maximaal 5) dat een gevonden verschil op toeval berust

3 Waarom wordt deze monitor uitgevoerd Gemeenten hebben volgens de Wet publieke gezondheid (Wpg) de taak om de gezondheid van hun inwoners in kaart te brengen Dit geldt ook voor de jeugd De GGD voert deze taak voor de gemeente uit met de Jeugdgezondheidsmonitor De Inspectie voor de Gezondheidszorg houdt toezicht mede op basis van de Jeugdgezondheidsmonitor

Inleiding

3

Tabel 2 Gezondheid naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

ervaren gezondheid lsquo(heel) goedrsquo 77 73 81 65 73 72 76 72 69 70 75 71 81 70 73 72

tenminste eacuteeacuten chronische ziekte of aandoeninga 28 26 22 31 27 26 25 29 27 29 28 32 23 22 25 28

tenminste eacuteeacuten allergieb 26 31 28 33 33 29 31 32 30 30 34 29 27 28 31 30

tandartsbezoek minimaal eacuteeacuten keer per jaar 95 89 89 89 92 86 85 90 93 91 90 88 92 87 91 87

tandenpoetsen twee keer per dag 81 85 82 88 86 84 85 85 85 84 87 84 83 83 86 84

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee Ant

illiaa

ns

Arubaa

ns

overig

wes

ters

In Nederland is het met de gezondheid van jongeren over het algemeen goed gesteld Hoe een jongere de eigen gezondheid ervaart geeft een goed beeld van de huidige gezondheid en voorspelt de gezondheid in de toekomst

Ervaren gezondheidJongeren uit Zuidoost zijn over het algemeen tevreden met hun gezondheid 73 noemt de eigen gezondheid lsquo(heel) goedrsquo 24 vindt dat het met de eigen gezondheid lsquowel gaatrsquo en 3 vindt de eigen gezondheid lsquoniet zo bestrsquo of lsquoslechtrsquo Jongens en vmbo-bkg leerlingen ervaren hun gezondheid vaker positief Jongeren uit Zuidoost zijn minder positief over hun gezondheid dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam

Chronische aandoeningen en allergieeumlnVan de jongeren heeft 26 eacuteeacuten of meerdere chronische ziekten of aandoeningen (door een arts vastgesteld) of heeft deze in het afgelopen jaar gehad Meisjes geven vaker aan minimaal eacuteeacuten chronische aandoening te hebben en jongeren van overig niet westerse herkomst geven dit minder vaak aan Astmabronchitis komt het vaakst voor (zie kader) Een derde van de jongeren heeft minimaal eacuteeacuten allergie (31) Meisjes en jongeren van Surinaamse herkomst het vaakst Jongeren uit Zuidoost hebben even vaak chronische aandoeningen maar vaker allergieeumln dan jongeren uit de rest van Amsterdam

MondgezondheidEeacuten op de negen jongeren uit Zuidoost gaat niet jaarlijks naar de tandarts (11) Vierdeklassers vmbo-bkg leerlingen en jongeren die niet bij beide ouders wonen bezoeken minder vaak jaarlijks een tandarts Van de jongeren die wel minstens eacuteeacuten keer per jaar naar de tandarts gaan gaat 20 eacuteeacuten keer en 69 twee keer per jaar De meerderheid van de jongeren (85) poetst twee keer per dag de tanden en 15 poetst eacuteeacuten keer per dag Jongens poetsen het minst vaak tweemaal daags hun tanden Jongeren uit Zuidoost gaan minder vaak minimaal eacuteeacuten keer per jaar naar de tandarts dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam maar poetsen vaker tweemaal daags de tanden

1 Gezondheid

Top 4 chronische ziektenaandoeningen

astma of bronchitis 8eczeem 7migraine of ernstige hoofdpijn 4buikklachten ge 3 maanden 3

a nu of in het afgelopen jaar door een arts vastgesteld (exclusief allergieeumln)b door een arts vastgesteld

significant verschil tussen groepen p lt 005

4

Tabel 3 Psychosociale gezondheid (relatie met ouders sociaal-emotionele gezondheid) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

begrepen door ouders 73 68 74 63 67 70 68 68 69 70 69 63 65 68 69 68

van gehouden door ouders 94 92 93 91 91 93 91 93 93 93 91 95 90 92 93 92

sociaal-emotionele problemen (SDQ-totaalscore)a 10 10 7 12 10 9 11 7 10 11 11 10 14 7 8 11

- emotionele problemen 8 6 2 10 6 6 5 6 8 8 6 6 14 5 6 7

- gedragsproblemen 12 15 17 13 17 12 20 11 11 14 16 18 16 13 14 16

- hyperactiviteitaandachtstekort 20 15 14 15 18 11 14 13 17 22 16 17 16 10 14 15

- problemen met leeftijdsgenoten 12 14 13 15 14 15 18 12 11 14 16 13 14 13 13 16

- prosociaal gedragb 88 82 78 86 80 85 78 81 87 85 82 78 82 82 84 80

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Relatie met oudersJongeren uit Zuidoost voelen zich minder begrepen en hebben minder het gevoel dat hun ouders van hen houden dan jongeren uit de rest van Amsterdam In totaal voelt 68 zich begrepen door de eigen ouders Jongens voelen zich het meest begrepen door hun ouders Van de jongeren geeft 92 aan het gevoel te hebben dat hun ouders van hen houden

Wanneer jongeren sociaal-emotionele problemen hebben kan dit negatieve gevolgen hebben voor het dagelijks functioneren thuis eacuten op school

Sociaal-emotionele gezondheidEeacuten op de tien jongeren (10) heeft sociaal-emotionele problemen (verhoogde SDQ-totaalscore) Dit is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam Meisjes hebben vaker sociaal-emotionele problemen dan jongens Jongeren van overig niet westerse herkomst hebben minder vaak sociaal-emotionele problemen Bij meisjes komen met name emotionele problemen

vaker voor Jongens hebben vaker gedragsproblemen en vertonen minder vaak prosociaal gedrag Jongeren van overig niet westerse herkomst hebben minder vaak emotionele problemen en hyperactiviteitaandachtstekortJongeren uit Zuidoost hebben minder vaak emotionele problemen en zijn minder vaak hyperactief dan jongeren uit de rest van Amsterdam Daarentegen hebben ze vaker gedragsproblemen problemen met leeftijdsgenoten en vertonen ze minder vaak prosociaal gedrag

Het percentage jongeren met sociaal-emotionele problemen wordt in figuur 1 weergegeven naar gebieden in Amsterdam

a verhoogde SDQ-totaalscore SDQ Strenghts and Difficulties Questionnaire is een vragenlijst die bestaat uit 25 vragen en geeft een totaalscore en resultaten voor de vijf subschalen b prosociaal gedrag betekent dat je rekening houdt met gevoelens van anderen vriendelijk bent en vrijwillig hulp aanbiedt significant verschil tussen groepen p lt 005

Een goede gezondheid is meer dan lsquoniet ziek zijnrsquo Het gaat ook over goed in je vel zitten en gelukkig en tevreden zijn over jezelf en je leven2 Psychosociale gezondheid

Legenda Figuur 1Centrum a Centrum-West b Centrum-OostWest c Westerpark d Bos en Lommer e Oud-West f De Baarsjes Nieuw-West g Slotermeer h Geuzenveld i Osdorp j De Aker - Nieuw Sloten k SlotervaartZuid l Zuid-Noord-West m Zuid-Noord-Midden n Buitenveldert- Zuidas o De Pijp p RivierenbuurtOost q Oud-Oost r Indische buurt s Oostelijk Havengebied t Watergraafsmeer u IJburg-Zeeburger eiland Noord v Noord-West w Oud-Noord x Noord-OostZuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam-Driemond

Figuur 1 Sociaal-emotionele problemen (SDQ-totaalscore) naar gebieden in Amsterdam ()

5

Tabel 4 Psychosociale gezondheid (mishandeling zelfdoding ingrijpende gebeurtenissen) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

geestelijk mishandeld (ooit) 13 13 10 17 15 12 10 14 17 17 12 7 23 14 13 14

lichamelijk mishandeld (ooit) 4 4 4 4 5 3 5 6 3 2 4 2 6 6 4 4

gedachten aan zelfdodinga 13 15 9 21 18 12 15 16 16 18 15 20 14 14 15 16

eacuteeacuten (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen) 65 70 66 73 71 68 68 73 70 69 69 73 64 71 61 79

problemen met de gebeurtenis(sen) 21 21 16 26 23 20 21 21 22 24 23 19 25 18 17 25

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Mishandeling Aan de jongeren is gevraagd of zij weleens geestelijk (vaak getreiterd gekleineerd of uitgescholden) enof lichamelijk (bijvoorbeeld geschopt geslagen vastgebonden) mishandeld worden Geestelijke mishandeling komt ruim drie keer vaker voor dan lichamelijke mishandeling (13 versus 4) Geestelijke mishandeling komt vaker voor bij meisjes havovwo leerlingen en jongeren van overig westerse herkomst De dader van geestelijke mishandeling is meestal een andere jongere op school en de dader van lichamelijke mishandeling is meestal een volwassene thuis (zie kader) Lichamelijke mishandeling komt minder vaak voor bij havovwo leerlingen en vaker bij jongeren van overig niet westerse herkomst Voor mishandeling verschilt Zuidoost niet van de rest van Amsterdam

Soms krijgen jongeren te maken met een ingrijpende gebeurtenis Denk aan de dood of ziekte van een familielid Deze gebeurtenissen kunnen een diepe indruk achterlaten en van invloed zijn op het (latere) functioneren van de jongere Ook een echtscheiding van de ouders of discriminatie kan diepe sporen achterlaten

Ingrijpende gebeurtenissen Jongeren uit Zuidoost hebben vaker eacuteeacuten (of meerdere) ingrijpende gebeurtenis(sen) meegemaakt (70) dan jongeren uit de rest van Amsterdam (65) Opgroeien met een ziek of gehandicapt gezinslid komt het vaakst voor (zie kader) Ingrijpende gebeurtenissen komen vaker voor bij meisjes en jongeren die niet bij beide ouders wonen Deze jongeren hebben ook vaker (nog) problemen met de gebeurtenis(sen) Jongeren van overig niet westerse herkomst hebben minder vaak (nog) problemen met de gebeurtenis(sen) Jongeren uit Zuidoost geven even vaak aan dat zij (nog) problemen hebben met deze gebeurtenis(sen) als jongeren uit de rest van Amsterdam

Gedachten over zelfdoding komen relatief vaak voor onder jongeren Ook doen enkele jongeren een poging tot zelfdoding Dat een jongere overlijdt door zelfdoding komt zelden voor

ZelfdodingVan de jongeren zegt 15 in de voorgaande twaalf maanden er weleens serieus over te hebben gedacht een einde aan het leven te maken Voor Zuidoost ligt dit percentage hoger dan voor de rest van Amsterdam Bij meisjes en tweedeklassers komen de gedachten vaker voor In totaal zegt 25 van de jongeren in de voorgaande twaalf maanden een poging tot zelfdoding te hebben ondernomen (Amsterdam 18)

Top 3 dader geestelijke mishandeling onder jongeren die aangeven geestelijk mishandeld te zijn (N=195)

- door een jongere op school 60- door een jongere in de buurt 14- door een volwassene thuis 9

Top 3 dader lichamelijke mishandeling onder jongeren die aangeven lichamelijk mishandeld te zijn (N=60)

- door een volwassene thuis 36- door een jongere op school 17- door een jongere in de buurt 12

Top 3 ingrijpende gebeurtenissen mee te maken (gehad) (nog) problemen mee ziekgehandicapt gezinslid 36 8regelmatig ruzies tussen ouders onderling 29 6echtscheiding van de ouders 27 5

a in de afgelopen twaalf maanden significant verschil tussen groepen p lt 005

6

0 20 40 60 80 100

0-4 dagen week

5-6 dagen week

7 dagen week

Tabel 5 Voeding naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

ontbijten ge vijf dagen per week 74 59 68 50 61 57 49 60 69 73 56 55 77 56 64 53

voldoet aan fruitnorma 17 10 12 9 12 9 8 7 15 15 9 8 23 9 13 8

fruit eten ge vijf dagen per week 55 36 38 34 38 33 33 28 44 44 33 29 62 35 40 31

groente eten ge vijf dagen per week 72 67 65 70 69 66 61 65 76 78 76 67 73 52 68 67

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Ontbijten bevordert de concentratie en daarmee de leerprestaties op school Bovendien gaan leerlingen minder snel snoepen of snacken later in de ochtend

OntbijtenVan de jongeren uit Zuidoost ontbijt 59 vijf of meer dagen per week Dit betekent dat vier op de tien leerlingen (41) minstens eacuteeacuten dag in de week zonder ontbijt naar school gaan Meisjes vmbo-bkg leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen gaan vaker minimaal eacuteeacuten dag in de week zonder ontbijt naar school Figuur 2 geeft weer op hoeveel dagen van de week jongeren uit Zuidoost ontbijten Iets minder dan de helft geeft aan dagelijks te ontbijten (48)

Het landelijk advies van het Voedingscentrum twee stuks fruit en 200 gram groente per dag

Fruit- en groenteconsumptieAan het advies van het Voedingscentrum om elke dag twee stuks fruit te eten (de lsquofruitnormrsquo) voldoet slechts 10 Iets meer dan een derde van de jongeren (36) eet wel vijf dagen of meer per week fruit ongeacht de hoeveelheid (zie ook figuur 2) Vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen eten minder vaak fruit In totaal eet 67 van de jongeren

minstens vijf dagen in de week groente Jongens vmbo-bkg leerlingen en jongeren van overig niet westerse herkomst eten minder vaak groente

In figuur 3 is te zien dat jongeren uit Zuidoost het minste fruit eten van alle tweede- en vierdeklassers die in Amsterdam wonen Jongeren uit Zuidoost ontbijten ook minder vaak en eten ook minder vaak groente dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam

a ge twee stuks fruit per dag

Figuur 2 Ontbijten fruit- en groenteconsumptie dagen van de week ()

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

Figuur 3 Fruitconsumptie op minimaal vijf dagen per week naar gebieden in Amsterdam ()

ontbijten

fruitconsumptie

groenteconsumptie

3 Voeding Een gezond voedingspatroon is belangrijk voor een gezond gewicht en het voorkoacutemen van ziekten Eetgewoonten worden vaak al in de jeugd gevormd

significant verschil tussen groepen p lt 005

7

26

17

13

44inactief (lt 3 uur)

semi-inactief (3 - 5 uur)

semi-actief (5 - 7 uur)

normactief (ge 7 uur)

Tabel 6 Bewegen naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

voldoet aan Nederlandse Norm Gezond Bewegena 18 14 18 9 14 13 12 14 16 14 13 16 27 12 14 13

lichamelijk actief gemiddeld ge eacuteeacuten uur per dag 56 44 62 27 47 40 44 43 45 57 42 41 62 40 45 43

lid van eacuteeacuten (of meerdere) sportvereniging(en)b 52 40 50 31 42 37 40 37 42 55 41 32 46 34 42 38

tv-kijkencomputeren gemiddeld ge twee uur per dag 57 72 73 72 72 73 76 72 68 64 74 84 65 71 70 75

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Het advies van het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB) aan jongeren van twaalf tot achttien jaar is om elke dag minstens eacuteeacuten uur matig intensief te bewegen Dit noemen we de lsquoNederlandse Norm Gezond Bewegenrsquo

a in de afgelopen week elke dag ge eacuteeacuten uur matig intensieve lichamelijke activiteit b sporten zoals zwemmen voetballen dansen ballet paardrijden etc

Lichamelijke beweging heeft een positief effect op de conditie het welzijn en het lichaamsgewicht Het verkleint de kans op gezondheidsproblemen die vooral later in het leven kunnen ontstaan zoals hart- en vaatziekten en diabetes

4 Bewegen

BewegenSlechts 14 van de jongeren uit Zuidoost voldoet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen en is op alle dagen van de week minimaal eacuteeacuten uur actief Jongens en jongeren van overig westerse herkomst voldoen vaker aan deze normEen grotere groep (44) is gemiddeld tenminste eacuteeacuten uur per dag lichamelijk actief Meisjes vierdeklassers en jongeren van overig niet westerse herkomst zijn minder actief In figuur 4 zien we de verdeling in vier categorieeumln van het totaal aantal uren dat jongeren per week actief zijn Een kwart van de jongeren uit Zuidoost is inactief (26) deze groep is minder dan drie uur per week actief Jongeren uit Zuidoost bewegen gemiddeld minder vaak dan jongeren uit de rest van Amsterdam In figuur 5 is te zien dat jongeren uit alle drie de gebieden in Zuidoost relatief weinig bewegen

Lidmaatschap van een sportverenigingJongeren uit Zuidoost zijn minder vaak lid van een sportvereniging dan jongeren uit de rest van

Figuur 4 Lichamelijk actief uren per week ()

Figuur 5 Lichamelijk actief (gemiddeld tenminste eacuteeacuten uur per dag) naar gebieden in Amsterdam ()

Amsterdam Vier op de tien jongeren (40) is lid van een sportvereniging Wie zijn minder vaak lid van een sportvereniging Dat zijn meisjes vierdeklassers en jongeren van overig niet westerse herkomst

TvcomputerenBijna driekwart van de jongeren (72) besteedt twee uur per dag of meer aan tv-kijken of computeren (niet voor school of huiswerk) Jongeren uit Zuidoost zitten veel vaker achter een beeldscherm dan jongeren uit de rest van Amsterdam Vmbo-bkg leerlingen jongeren van AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen zitten het vaakst achter een beeldscherm

significant verschil tussen groepen p lt 005

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

8

Tabel 7 Gamen sociale media en muziek luisteren naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

problematisch gamen 5 6 11 2 7 5 5 8 5 7 6 2 8 6 6 6

problematisch gebruik sociale media 10 12 7 16 13 10 13 11 12 9 13 14 10 12 11 13

door iemand gepest op interneta 5 5 4 6 6 5 5 6 5 4 5 4 6 5 5 6

ongewenst seksueel voorstel gekregen via interneta 9 13 9 17 12 14 15 13 11 12 16 16 6 9 10 16

fotorsquos of filmpjes zijn tegen de zin verspreid via internet 6 5 4 6 6 3 4 6 4 2 5 4 6 5 4 5

volume muziekspeler met koptelefoon meestal lsquohardrsquob 25 35 30 40 34 37 46 35 24 24 40 44 25 32 30 40

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Van problematisch gamen of sociale media gebruik is sprake als (1) iemand zich onrustig en gestrest voelt als hijzij niet kan gamen of op sociale media kan eacuten (2) hijzij het moeilijk vindt om te stoppen eacuten (3) hijzij gamen of sociale media gebruikt als hijzij zich rot voelt Een verslaving komt zelden voor (lt1)

Gamen en sociale mediaVan de jongeren uit Zuidoost vertoont 6 problematisch gamegedrag Bij 12 is sprake van problematisch gebruik van sociale media Jongens en meisjes verschillen sterk jongens hebben ruim vijf keer zo veel risico op problematisch gamen meisjes hebben ruim twee keer

a in het afgelopen half jaar b 75-100

Het gebruik van internet en sociale media is niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven van jongeren Ook spelen veel jongeren (online) games Positieve aspecten zijn het opdoen van kennis en het onderhouden van vriendschappen Risicovol sociale media gebruik of gamen kan leiden tot schoolproblemen slaapproblemen en problemen in de sociaal-emotionele ontwikkeling

5 Gamen sociale media en muziek luisteren

zo veel risico op problematisch sociale media gebruik Jongeren uit Zuidoost vertonen vaker problematisch gebruik van sociale media dan jongeren uit de rest van Amsterdam

Cyberpesten kan de hele dag doorgaan ook bij het slachtoffer thuis terwijl traditioneel pesten vaak gebonden is aan school

Internet ervaringenVan de jongeren is 5 in de afgelopen zes maanden gepest via internet Van de jongeren geeft 13 aan in de afgelopen zes maanden via internet een ongewenst seksueel voorstel te hebben gekregen Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Meisjes jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen krijgen vaker een ongewenst seksueel voorstel Van de jongeren uit Zuidoost heeft 5 meegemaakt dat iemand weleens tegen zijn of haar zin vervelende fotorsquos of filmpjes heeft verspreid (bijvoorbeeld op internet gezet of via de mobiele telefoon naar anderen gestuurd) Bij tweedeklassers komt dit vaker voor dan bij vierdeklassers Van de jongeren zegt 15 dat hij of zij weleens voor de webcam borsten geslachtsdelen of billen heeft laten zien of iets anders seksueels heeft gedaan (Amsterdam 18)

Veel jongeren luisteren met oordopjes of koptelefoon naar muziek op bijvoorbeeld een mp3-speler iPod of mobiele telefoon Te lang luisteren naar te harde muziek kan ervoor zorgen dat iemand minder goed gaat horen of altijd een piep hoort dat geluiden vervormen of dat overgevoeligheid voor geluid ontstaat

Muziek luisterenRuim een derde van de jongeren uit Zuidoost zet het volume van de muziekspeler meestal op lsquohardrsquo (35) In Zuidoost is het percentage jongeren met risico op gehoorschade hoger dan in de rest van AmsterdamWelke jongeren lopen vaker risico op gehoorschade Dat zijn meisjes vmbo-bkg leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen

significant verschil tussen groepen p lt 005

9

Tabel 8 Genotmiddelen (roken waterpijp roken blowen) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

roken weleens 26 26 25 26 22 31 27 30 22 30 30 30 29 18 23 28

roken minstens eacuteeacuten keer per week 5 3 3 2 1 5 3 4 2 6 4 1 4 0 2 3

roken dagelijks 3 1 2 1 0 3 2 2 1 4 2 1 4 0 1 2

waterpijp roken weleens 29 32 32 32 30 34 37 37 24 29 37 42 29 25 28 37

waterpijp roken recenta 9 9 9 9 8 9 10 10 6 8 10 12 8 7 8 9

blowen weleens 10 5 5 5 2 8 5 7 4 10 5 4 8 3 4 6

blowen recenta 5 2 2 1 1 3 1 3 1 4 1 1 4 1 1 2

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Nicotine is al na enkele sigaretten verslavend De meeste jongeren beginnen met roken tussen twaalf en vijftien jaar Roken is de belangrijkste oorzaak van ziekte en sterfte in Nederland

RokenVan de tweedeklassers heeft 22 roken weleens uitgeprobeerd onder vierdeklassers is dat 31 Vmbo-t leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen hebben roken ook vaker uitgeprobeerd Van de tweedeklassers zegt 1 tenminste wekelijks te roken van de vierdeklassers is dat 5 Van de vierdeklassers rookt 3 dagelijks Jongeren van Nederlandse herkomst roken het vaakst Jongeren uit Zuidoost roken minder vaak minstens eacuteeacuten keer per week en minder vaak dagelijks dan jongeren uit de rest van AmsterdamVan alle jongeren uit Zuidoost zegt 20 dat er in de afgelopen week bij hen in huis is gerookt waar de jongere bij was (Amsterdam 20)

a in de afgelopen vier weken

Tieners bevinden zich in een levensfase waarin ze experimenteren met diverse genotmiddelen zoals tabak alcohol en drugs

Het gebruik van de waterpijp komt het meest voor onder jongeren van vijftien tot en met 24 jaar Het roken van een waterpijp is schadelijk voor de gezondheid De hoeveelheid rook is groot en bevat schadelijke stoffen

Waterpijp rokenJongeren uit Zuidoost proberen waterpijp voornamelijk uit Van de jongeren geeft 32 aan weleens waterpijp te hebben gerookt Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Vmbo-bkg leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen proberen waterpijp roken vaker uit Recent gebruik (in de afgelopen vier weken) zien we bij 9 van de jongeren en is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam Havovwo leerlingen hebben minder vaak recent waterpijp gerookt

Cannabisgebruik vermindert het korte termijngeheugen en het reactie- en concentratievermogen Dit kan onder meer leiden tot slechtere schoolprestaties

BlowenIn Zuidoost wordt minder vaak geblowd dan in de rest van Amsterdam Net als voor roken zien we voor blowen ook een verband met leeftijd Van de vierdeklassers heeft 8 weleens en 3 recent hasj of wiet gebruikt Van de tweedeklassers heeft 2 weleens hasj of wiet gebruikt en 1 recent Naast jongeren uit de vierde klas blowen jongeren van Nederlandse herkomst ook vaker Vmbo-t leerlingen proberen hasj of wiet vaker uit en jongens hebben vaker recent geblowd Van de jongeren uit Zuidoost zegt 15 weleens hasj of wiet aangeboden te hebben gekregen (Amsterdam 22)

HarddrugsIn totaal zegt 10 van de jongeren uit Zuidoost weleens harddrugs te hebben gebruikt (XTC cocaiumlne paddorsquos amfetaminen heroiumlne LSD of GHB) (Amsterdam 16) Van de jongeren heeft 3 weleens harddrugs aangeboden gekregen (Amsterdam 5)

6 Genotmiddelen

significant verschil tussen groepen p lt 005

10

Tabel 9 Genotmiddelen (alcoholgebruik) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

alcohol weleens 28 37 31 43 28 48 42 43 28 35 47 58 27 21 30 44

alcohol recenta 17 16 12 19 9 23 17 18 13 20 20 28 14 6 13 19

binge drinkenb recenta 11 11 8 13 9 13 14 11 7 13 14 16 6 5 9 12

drinkt weleens samen met ouders 16 21 14 28 16 27 23 25 18 18 29 40 12 10 18 25

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Schadelijke gevolgen van overmatig alcoholgebruik voor jongeren zijn onder meer alcoholvergiftiging risicovol seksueel gedrag en ongevallen In Nederland is het alcoholgebruik onder jongeren onder de zestien jaar in het afgelopen decennium flink gedaald Met ingang van 1 januari 2014 is de leeftijd waarop jongeren alcohol mogen kopen verhoogd van zestien naar achttien jaar

AlcoholgebruikJongeren uit Zuidoost proberen alcohol aanzienlijk vaker uit dan jongeren uit de rest van Amsterdam Het alcoholgebruik in de afgelopen weken verschilt niet van de rest van Amsterdam Net als voor roken en blowen is er voor alcoholgebruik een verband met leeftijd Van de tweedeklassers heeft 28 weleens gedronken en 9 dronk recent De helft van de vierdeklassers (48) heeft weleens gedronken en een kwart (23) dronk recent Andere risicogroepen zijn meisjes vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen Voor binge drinken zien we ook een verband met leeftijd geslacht opleidingsniveau en etniciteit Figuur 6 brengt de percentages jongeren die recent binge hebben gedronken op gebiedsniveau in beeld

Opmerkelijk de meerderheid van alle binge drinkers (97) vindt zelf niet dat hijzij te veel drinktJongeren drinken het vaakst (bij anderen) thuis en in een discotheek

a in de afgelopen vier weken b ge vijf drankjes bij eacuteeacuten gelegenheid

Drinken onder de zestien Bijna acht op de tien jongeren uit Zuidoost in de onderzoeksgroep is onder de zestien jaar (77) Een derde van deze jongeren heeft weleens alcohol gedronken (32) 12 dronk in de afgelopen vier weken alcohol en 9 deed in diezelfde periode aan binge drinken Van de jongeren onder de zestien zegt 19 weleens samen met de ouders gedronken te hebben

Wat vinden je ouders ervan dat je drinktIn totaal heeft 21 van de jongeren weleens samen met (eacuteeacuten van) de ouders gedronken 1 zegt dat lsquovaakrsquo te doen 8 zegt dat lsquosomsrsquo te doen en 12 zegt dat dat lsquoeacuteeacuten keer gebeurdrsquo is In Zuidoost gebeurt dit vaker dan in de rest van Amsterdam Meisjes vierdeklassers vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen hebben vaker weleens samen met de ouders gedronken Aan de jongeren die weleens alcohol drinken is gevraagd wat hun oudersverzorgers ervan vinden dat ze drinken Volgens de jongeren vindt 15 van de ouders het goed 2 zegt dat de ouders vinden dat de jongere minder moet drinken 25 van de ouders raadt het af 11 verbiedt het 23 van de ouders weet niet dat de jongere drinkt en 24 zegt dat de ouders er niets van zeggen

Figuur 6 Binge drinken (recent) naar gebieden in Amsterdam ()

significant verschil tussen groepen p lt 005

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

11

Tabel 10 Seksualiteit naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

weleens geslachtsgemeenschap gehad 11 14 19 10 7 23 19 20 5 14 20 21 10 6 9 20

niet altijd een condoom gebruikt 4 5 5 5 2 9 7 8 2 6 7 7 4 2 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehada 4 4 4 5 3 6 5 5 3 4 6 3 6 3 4 5

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 17 29 7 16 18 23 19 10 8 16 21 15 21 17 17

positief homoklimaat op school 46 44 40 48 42 48 37 48 51 52 43 54 50 41 43 45

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Het condoom is het meest gebruikte anticonceptiemiddel bij lsquode eerste keerrsquo

Veilig vrijenJongeren uit Zuidoost zijn vaker seksueel actief en vrijen vaker onveilig dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam In Zuidoost heeft 14 van de jongeren weleens geslachtsgemeenschap gehad Ruim een derde van deze jongeren gebruikt niet altijd een condoom (5) Wie vrijen het vaakst zonder condoom Dat zijn vierdeklassers vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen

Er is vaker sprake van ongewenste seksuele handelingen wanneer partners elkaar maar een week kennen

Ongewenste seksuele ervaringJongeren is gevraagd of zij weleens zonder dat zelf te willen een seksuele ervaring met iemand hebben gehad Onder een ongewenste seksuele ervaring wordt verstaan lsquoalles van zoenen intiem betasten tot naar bed gaanrsquo Van de jongeren uit Zuidoost heeft 4 ooit een ongewenste seksuele ervaring gehad en 4 wil geen antwoord geven op deze vraag Zuidoost verschilt hierin niet van de rest van

Amsterdam Vierdeklassers vmbo leerlingen en jongeren van Surinaamse herkomst hebben vaker een ongewenste seksuele ervaring gehad

Jongens staan gemiddeld negatiever tegenover homoseksualiteit dan meisjes Jongeren hebben een negatieve houding als ze in de vragenlijst hebben aangegeven dat ze (1) geen vriendschap willen sluiten met een homoseksuele jongere eacuten (2) een homoseksuele jongere laten merken dat hijzij van hen af moet blijven eacuten (3) liever naast iemand anders gaan zitten in de pauze

Houding ten opzichte van homoseksualiteit Jongeren uit Zuidoost hebben dezelfde houding ten opzichte van homoseksualiteit als hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam Van de jongeren heeft 17 een negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit Jongens vmbo-bkg leerlingen en jongeren van overig niet westerse herkomst zijn minder tolerantVan de jongeren denkt 44 dat op hun school een homoseksuele jongere eerlijk kan uitkomen voor zijnhaar seksuele geaardheid Meisjes vierdeklassers havovwo leerlingen en jongeren van Nederlandse herkomst zijn hierover vaker positief

a alles van zoenen intiem betasten tot naar bed gaan

In de puberteit hebben veel jongeren hun eerste ervaringen met de liefde Het is dan ook belangrijk dat jongeren tijdig leren over veilig vrijen om een ongewenste zwangerschap en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa) te voorkomen Weerbaarheid is hierbij ook een belangrijk thema

7 Seksualiteit

significant verschil tussen groepen p lt 005

12

Tabel 11 Schoolklimaat naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

school lsquo(hartstikke) leukrsquo 50 42 44 40 46 38 40 38 47 45 42 44 50 41 45 40

kunnen praten met docent 76 76 80 72 76 76 76 77 75 82 76 62 87 76 78 74

regelmatiga gepest worden op school 4 4 5 4 5 4 4 5 4 5 4 1 8 4 5 4

regelmatiga pesten op school 3 5 6 5 5 5 6 5 4 4 6 5 4 5 5 6

spijbelen ge drie uurb 5 5 5 5 5 5 5 5 4 4 4 10 4 5 3 6

verzuim door ziekte ge drie dagenb 11 11 9 14 12 10 11 11 13 18 11 10 12 9 10 13

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

SchoolbelevingJongeren uit Zuidoost vinden school minder vaak lsquo(harstikke) leukrsquo dan jongeren uit de rest van Amsterdam Vier op de tien jongeren (42) vindt het (hartstikke) leuk op school 50 zegt lsquogaat welrsquo en 8 geeft aan het lsquoniet leukrsquo of lsquovreselijkrsquo te vinden op school Tweedeklassers havovwo leerlingen en jongeren die bij beide ouders wonen hebben het meer naar hun zin op school Leerlingen die het minder naar hun zin hebben op school vinden vooral dat lsquode meeste vakken niet leuk zijnrsquo of dat lsquode manier van lesgeven niet leuk isrsquo Driekwart van de leerlingen zegt met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit (76) Jongens jongeren van Nederlandse herkomst en jongeren die bij beide ouders wonen geven vaker aan met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit

Leerlingen die regelmatig gepest worden hebben vaker gezondheidsklachten en minder zelfvertrouwen Een deel van de gepeste jongeren is zelf ook dader

PestenVan de jongeren wordt 4 regelmatig op school gepest 4 wordt incidenteel gepest (minder dan twee keer per maand) en 92 wordt nooit gepest Het percentage jongeren dat zelf regelmatig pest is vergelijkbaar (5) Jongeren uit Zuidoost pesten vaker dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam

Veel schoolverzuim (door ziekte of spijbelen) kan leiden tot voortijdig schoolverlaten Frequent spijbelen verhoogt daarnaast de kans op vandalisme diefstal en geweld Verzuim Van de jongeren spijbelt 5 frequent (drie uur of meer in de afgelopen vier weken) Jongeren van AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen spijbelen het vaakst De belangrijkste reden om te spijbelen is lsquogeen zin in schoolrsquo Eeacuten op de negen jongeren (11) is in de afgelopen vier weken drie dagen of meer ziek thuis gebleven Welke jongeren verzuimen het vaakst door ziekte Dat zijn meisjes en jongeren van Nederlandse herkomst Het spijbelen en ziekteverzuim in Zuidoost is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam

a ge twee keer per maand in de afgelopen drie maandenb in de afgelopen vier weken

significant verschil tussen groepen p lt 005

Plezier op school is belangrijk voor het psychisch en sociaal welbevinden van jongeren en komt de schoolprestaties ten goede8 Schoolklimaat

13

a in de afgelopen twaalf maanden

Tabel 12 Fysieke omgeving naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

slachtoffer geweest van een strafbaar feit (totaal)a 37 40 42 38 45 33 43 42 34 36 39 35 37 43 35 44

- slachtoffer bestolenspullen vernield 35 37 40 35 43 30 40 40 32 34 36 33 31 41 33 41

- slachtoffer bedreiginglichamelijk geweldchantage 7 8 9 8 10 7 9 8 8 7 8 8 15 9 7 10

voelt zich weleens onveilig 32 35 26 42 36 33 32 35 37 34 35 29 47 33 37 33

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Slachtoffer van criminaliteitVier op de tien jongeren uit Zuidoost is in het afgelopen jaar slachtoffer geweest van eacuteeacuten of meer strafbare feiten zoals diefstal vernieling of geweld (40) Dit percentage ligt hoger dan in de rest van Amsterdam Jongeren zijn het vaakst geconfronteerd met diefstal (33) en vernielde spullen (13) Bedreiging (6) chantage (4) en lichamelijk geweld (1) komen minder vaak voor Tweedeklassers vmbo-bkg leerlingen en jongeren die niet bij beide ouders wonen zijn vaker slachtoffer geweest van een strafbaar feit

OnveiligheidsgevoelensAan de jongeren is gevraagd op welke plekken zij zich weleens onveilig voelen (zie kader) Ruim een derde van jongeren uit Zuidoost (35) voelt zich weleens onveilig Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Meisjes voelen zich veel vaker onveilig dan jongens

Het percentage jongeren dat slachtoffer is geweest van een strafbaar feit en het percentage jongeren dat zich weleens onveilig voelt worden in figuur 7 en 8 weergegeven naar gebieden

Fysiek geweld vandalisme en diefstal zijn factoren die een school buurt of uitgaansgelegenheid onveilig maken en een negatieve invloed hebben op het veiligheidsgevoel9 Fysieke omgeving

Top 3 locaties waar jongeren zich weleens onveilig voelen

op straat buiten de eigen woonbuurt 13 op het station (trein bus metro) 9in de trein bus metro 8

Figuur 7 Slachtoffer geweest van een strafbaar feit naar gebieden in Amsterdam ()

significant verschil tussen groepen p lt 005

Figuur 8 Gevoelens van onveiligheid naar gebieden in Amsterdam ()

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

14

Zijn er verschillen tussen de gebieden in ZuidoostJa zeker In tabel 13 worden de achtergrondkenmerken en de resultaten van een aantal gezondheidsthemarsquos gepresenteerd voor de drie gebieden in Zuidoost Het algemene beeld is dat in GaasperdamDriemond jongeren slechter scoren dan in de rest van Zuidoost Jongeren uit GaasperdamDriemond zijn vaker geestelijk mishandeld en hebben vaker nog problemen met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) Ze drinken en blowen vaker en vrijen vaker onveilig Gunstig is dat jongeren uit GaasperdamDriemond vaker tenminste vijf dagen in de week ontbijten In Bijlmer-Oost hebben jongeren minder vaak in de afgelopen vier weken alcohol gedronken In Bijlmer-Centrum wordt het minst vaak ontbeten en fruit gegeten Daarnaast staan jongeren uit Bijlmer-Centrum vaker negatief ten opzichte van homoseksualiteit dan jongeren uit de rest van Zuidoost Gunstig is dat jongeren uit Bijlmer-Centrum minder vaak geestelijk mishandeld zijn minder vaak (nog) problemen hebben met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) en minder vaak een ongewenste seksuele ervaring hebben gehad dan jongeren uit de rest van Zuidoost

Sinds 1 januari 2015 heeft de gemeente er nieuwe taken bij gekregen in het sociaal domein Met de Jeugdwet de Nieuwe Wmo en de Participatiewet is de gemeente nu verantwoordelijk voor bijna het hele stelsel van maatschappelijke ondersteuning en zorg voor kinderen volwassenen en ouderen Met deze nieuwe verantwoordelijkheid is de behoefte aan cijfers op gebiedsniveau toegenomen Als problemen en behoeften per gebied verschillen is in het beleid maatwerk vereist

10 Gebieden Stadsdeel Gebieden

Zuidoost

(N=1458)

Bijlmer-Centrum

(N=370)

Bijlmer-Oost

(N=504)

Gaasperdam-Driemond(N=571)

achtergrondkenmerken

jongens 48 48 49 46

meisjes 52 52 51 54

klas 2 54 56 56 51

klas 4 46 44 44 49

vmbo-bkg 43 49 41 40

vmbo-t 20 18 23 20

havovwo 37 33 36 40

Nederlands 12 5 11 19

Surinaams 44 47 43 42

AntilliaansArubaans 7 7 8 6

overig westers 4 3 4 4

overig niet westers 33 38 34 29

gezondheidsuitkomsten

ervaren gezondheid (heel) goed 73 74 72 72

sociaal-emotionele problemena 10 11 9 10

lichamelijk mishandeling ooit 4 4 3 5

geestelijk mishandeling ooit 13 10 13 16

gedachten aan zelfdoding in de afgelopen twaalf maanden 15 15 16 16

eacuteeacuten (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen)

- meegemaakt 70 69 70 70

- problemen met deze gebeurtenis(sen) 21 18 20 25

ontbijten ge vijf dagen per week 59 54 59 62

fruit eten ge vijf dagen per week 36 31 37 39

groente eten ge vijf dagen per week 67 67 65 70

voldoet aan beweegnormb 14 12 15 13

lichamelijke actief gemiddeld ge eacuteeacuten uur per dag 44 42 43 47

roken minstens eacuteeacuten keer per week 3 2 2 3

alcohol drinken in de afgelopen vier weken 16 15 13 19

binge drinken in de afgelopen vier weken 11 12 9 12

blowen in de afgelopen vier weken 2 1 1 3

waterpijp roken in de afgelopen vier weken 9 9 8 9

geslachtsgemeenschap zonder condoom 5 4 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehad 4 2 4 6

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 21 17 15

slachtoffer van een strafbaar feit 40 39 41 38

voelt zich weleens onveilig 35 35 32 37

Tabel 13 Achtergrondkenmerken en gezondheidsuitkomsten naar gebieden in Zuidoost ()

a verhoogde SDQ-totaalscore b NNGB in de afgelopen week elke dag ge eacuteeacuten uur matig intensieve lichamelijke activiteit

Groen kader het gebied scoort significant beter dan de andere twee gebieden samen plt005Rood kader het gebied scoort significant slechter dan de andere twee gebieden samen plt005

15

Gezondheid in BeeldVoor elk stadsdeel in Amsterdam verschijnt een eigenrapport De zeven rapporten kunt u vinden op de website van de GGD Naast deze stadsdeelrapportage is er ook de website Gezondheid in Beeld Op Gezondheid in Beeld vindt u de resultaten van deze rapportage maar ook (extra) resultaten voor Amsterdam de stadsdelen en de gebieden naar leeftijd geslacht etniciteit opleidingsniveau en gezinssamenstelling Op Gezondheid in Beeld vindt u ook de onderzoeksresultaten van voorgaande jaren en uitleg over de gebruikte onderzoeksmethode

Landelijke cijfers E-MOVO is in schooljaar 2013-2014 met identieke vragen uitgevoerd door alle GGDrsquoen in de provincie Noord-Holland Via de website van andere GGDrsquoen in Noord-Holland kunt u de resultaten voor E-MOVO 2013-2014 voor deze regiorsquos vinden Een beperking van deze monitor is dat een directe vergelijking met landelijke cijfers op dit moment niet mogelijk is Beschikbare landelijke gegevens hebben meestal betrekking op andere onderzoekspopulaties en er worden andere onderzoeksmethoden gebruikt Op dit moment werken GGD-GHOR Nederland en het RIVM in samenwerking met het Trimbos Instituut aan de landelijke harmonisatie van de jeugdmonitor Het doel van deze samenwerking is om vanaf 2016 de beschikking te hebben over een landelijk cijfer voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos

Dit rapport beschrijft de lokale cijfers voor stadsdeel Zuidoost en geeft inzicht in de risicogroepen voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos ten behoeve van het JeugdgezondheidsbeleidTot slot

Een gesprekDe GGD gaat graag in gesprek over de in dit rapport gepresenteerde resultaten Het stadsdeel Zuidoost kan samen met de GGD Amsterdam en andere partijen werken aan een betere gezondheid van jongerenVoor vragen of informatie kunt u contact opnemen met de afdeling Epidemiologie en Gezondheidsbevordering (zie colofon)

ColofonUitgave GGD Amsterdam afdeling EampG JGZAuteurs CL van Vuuren CE Verhagen MF van der WalMet dank aan H Stegeman WA Steenkamer SJ Franssen L van Dieren

Vormgeving S Mos Kaarten AP JanssenFotografie Fotobank Gemeente Amsterdam Gemeente Uithoorn De tekst heeft geen betrekking op de personen op de fotorsquos

Contact Leonie van Vuuren 020 555 5495 lvvuurenggdamsterdamnl EampGWebsite wwwggdamsterdamnl

september 2015

16

Page 3: Hoe gezond zijn jongeren in Zuidoost? - GGD Amsterdam€¦ · jongeren van Surinaamse en Antilliaans/Arubaanse herkomst en meer jongeren die niet bij beide ouders in vergelijking

3

Tabel 2 Gezondheid naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

ervaren gezondheid lsquo(heel) goedrsquo 77 73 81 65 73 72 76 72 69 70 75 71 81 70 73 72

tenminste eacuteeacuten chronische ziekte of aandoeninga 28 26 22 31 27 26 25 29 27 29 28 32 23 22 25 28

tenminste eacuteeacuten allergieb 26 31 28 33 33 29 31 32 30 30 34 29 27 28 31 30

tandartsbezoek minimaal eacuteeacuten keer per jaar 95 89 89 89 92 86 85 90 93 91 90 88 92 87 91 87

tandenpoetsen twee keer per dag 81 85 82 88 86 84 85 85 85 84 87 84 83 83 86 84

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee Ant

illiaa

ns

Arubaa

ns

overig

wes

ters

In Nederland is het met de gezondheid van jongeren over het algemeen goed gesteld Hoe een jongere de eigen gezondheid ervaart geeft een goed beeld van de huidige gezondheid en voorspelt de gezondheid in de toekomst

Ervaren gezondheidJongeren uit Zuidoost zijn over het algemeen tevreden met hun gezondheid 73 noemt de eigen gezondheid lsquo(heel) goedrsquo 24 vindt dat het met de eigen gezondheid lsquowel gaatrsquo en 3 vindt de eigen gezondheid lsquoniet zo bestrsquo of lsquoslechtrsquo Jongens en vmbo-bkg leerlingen ervaren hun gezondheid vaker positief Jongeren uit Zuidoost zijn minder positief over hun gezondheid dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam

Chronische aandoeningen en allergieeumlnVan de jongeren heeft 26 eacuteeacuten of meerdere chronische ziekten of aandoeningen (door een arts vastgesteld) of heeft deze in het afgelopen jaar gehad Meisjes geven vaker aan minimaal eacuteeacuten chronische aandoening te hebben en jongeren van overig niet westerse herkomst geven dit minder vaak aan Astmabronchitis komt het vaakst voor (zie kader) Een derde van de jongeren heeft minimaal eacuteeacuten allergie (31) Meisjes en jongeren van Surinaamse herkomst het vaakst Jongeren uit Zuidoost hebben even vaak chronische aandoeningen maar vaker allergieeumln dan jongeren uit de rest van Amsterdam

MondgezondheidEeacuten op de negen jongeren uit Zuidoost gaat niet jaarlijks naar de tandarts (11) Vierdeklassers vmbo-bkg leerlingen en jongeren die niet bij beide ouders wonen bezoeken minder vaak jaarlijks een tandarts Van de jongeren die wel minstens eacuteeacuten keer per jaar naar de tandarts gaan gaat 20 eacuteeacuten keer en 69 twee keer per jaar De meerderheid van de jongeren (85) poetst twee keer per dag de tanden en 15 poetst eacuteeacuten keer per dag Jongens poetsen het minst vaak tweemaal daags hun tanden Jongeren uit Zuidoost gaan minder vaak minimaal eacuteeacuten keer per jaar naar de tandarts dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam maar poetsen vaker tweemaal daags de tanden

1 Gezondheid

Top 4 chronische ziektenaandoeningen

astma of bronchitis 8eczeem 7migraine of ernstige hoofdpijn 4buikklachten ge 3 maanden 3

a nu of in het afgelopen jaar door een arts vastgesteld (exclusief allergieeumln)b door een arts vastgesteld

significant verschil tussen groepen p lt 005

4

Tabel 3 Psychosociale gezondheid (relatie met ouders sociaal-emotionele gezondheid) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

begrepen door ouders 73 68 74 63 67 70 68 68 69 70 69 63 65 68 69 68

van gehouden door ouders 94 92 93 91 91 93 91 93 93 93 91 95 90 92 93 92

sociaal-emotionele problemen (SDQ-totaalscore)a 10 10 7 12 10 9 11 7 10 11 11 10 14 7 8 11

- emotionele problemen 8 6 2 10 6 6 5 6 8 8 6 6 14 5 6 7

- gedragsproblemen 12 15 17 13 17 12 20 11 11 14 16 18 16 13 14 16

- hyperactiviteitaandachtstekort 20 15 14 15 18 11 14 13 17 22 16 17 16 10 14 15

- problemen met leeftijdsgenoten 12 14 13 15 14 15 18 12 11 14 16 13 14 13 13 16

- prosociaal gedragb 88 82 78 86 80 85 78 81 87 85 82 78 82 82 84 80

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Relatie met oudersJongeren uit Zuidoost voelen zich minder begrepen en hebben minder het gevoel dat hun ouders van hen houden dan jongeren uit de rest van Amsterdam In totaal voelt 68 zich begrepen door de eigen ouders Jongens voelen zich het meest begrepen door hun ouders Van de jongeren geeft 92 aan het gevoel te hebben dat hun ouders van hen houden

Wanneer jongeren sociaal-emotionele problemen hebben kan dit negatieve gevolgen hebben voor het dagelijks functioneren thuis eacuten op school

Sociaal-emotionele gezondheidEeacuten op de tien jongeren (10) heeft sociaal-emotionele problemen (verhoogde SDQ-totaalscore) Dit is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam Meisjes hebben vaker sociaal-emotionele problemen dan jongens Jongeren van overig niet westerse herkomst hebben minder vaak sociaal-emotionele problemen Bij meisjes komen met name emotionele problemen

vaker voor Jongens hebben vaker gedragsproblemen en vertonen minder vaak prosociaal gedrag Jongeren van overig niet westerse herkomst hebben minder vaak emotionele problemen en hyperactiviteitaandachtstekortJongeren uit Zuidoost hebben minder vaak emotionele problemen en zijn minder vaak hyperactief dan jongeren uit de rest van Amsterdam Daarentegen hebben ze vaker gedragsproblemen problemen met leeftijdsgenoten en vertonen ze minder vaak prosociaal gedrag

Het percentage jongeren met sociaal-emotionele problemen wordt in figuur 1 weergegeven naar gebieden in Amsterdam

a verhoogde SDQ-totaalscore SDQ Strenghts and Difficulties Questionnaire is een vragenlijst die bestaat uit 25 vragen en geeft een totaalscore en resultaten voor de vijf subschalen b prosociaal gedrag betekent dat je rekening houdt met gevoelens van anderen vriendelijk bent en vrijwillig hulp aanbiedt significant verschil tussen groepen p lt 005

Een goede gezondheid is meer dan lsquoniet ziek zijnrsquo Het gaat ook over goed in je vel zitten en gelukkig en tevreden zijn over jezelf en je leven2 Psychosociale gezondheid

Legenda Figuur 1Centrum a Centrum-West b Centrum-OostWest c Westerpark d Bos en Lommer e Oud-West f De Baarsjes Nieuw-West g Slotermeer h Geuzenveld i Osdorp j De Aker - Nieuw Sloten k SlotervaartZuid l Zuid-Noord-West m Zuid-Noord-Midden n Buitenveldert- Zuidas o De Pijp p RivierenbuurtOost q Oud-Oost r Indische buurt s Oostelijk Havengebied t Watergraafsmeer u IJburg-Zeeburger eiland Noord v Noord-West w Oud-Noord x Noord-OostZuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam-Driemond

Figuur 1 Sociaal-emotionele problemen (SDQ-totaalscore) naar gebieden in Amsterdam ()

5

Tabel 4 Psychosociale gezondheid (mishandeling zelfdoding ingrijpende gebeurtenissen) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

geestelijk mishandeld (ooit) 13 13 10 17 15 12 10 14 17 17 12 7 23 14 13 14

lichamelijk mishandeld (ooit) 4 4 4 4 5 3 5 6 3 2 4 2 6 6 4 4

gedachten aan zelfdodinga 13 15 9 21 18 12 15 16 16 18 15 20 14 14 15 16

eacuteeacuten (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen) 65 70 66 73 71 68 68 73 70 69 69 73 64 71 61 79

problemen met de gebeurtenis(sen) 21 21 16 26 23 20 21 21 22 24 23 19 25 18 17 25

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Mishandeling Aan de jongeren is gevraagd of zij weleens geestelijk (vaak getreiterd gekleineerd of uitgescholden) enof lichamelijk (bijvoorbeeld geschopt geslagen vastgebonden) mishandeld worden Geestelijke mishandeling komt ruim drie keer vaker voor dan lichamelijke mishandeling (13 versus 4) Geestelijke mishandeling komt vaker voor bij meisjes havovwo leerlingen en jongeren van overig westerse herkomst De dader van geestelijke mishandeling is meestal een andere jongere op school en de dader van lichamelijke mishandeling is meestal een volwassene thuis (zie kader) Lichamelijke mishandeling komt minder vaak voor bij havovwo leerlingen en vaker bij jongeren van overig niet westerse herkomst Voor mishandeling verschilt Zuidoost niet van de rest van Amsterdam

Soms krijgen jongeren te maken met een ingrijpende gebeurtenis Denk aan de dood of ziekte van een familielid Deze gebeurtenissen kunnen een diepe indruk achterlaten en van invloed zijn op het (latere) functioneren van de jongere Ook een echtscheiding van de ouders of discriminatie kan diepe sporen achterlaten

Ingrijpende gebeurtenissen Jongeren uit Zuidoost hebben vaker eacuteeacuten (of meerdere) ingrijpende gebeurtenis(sen) meegemaakt (70) dan jongeren uit de rest van Amsterdam (65) Opgroeien met een ziek of gehandicapt gezinslid komt het vaakst voor (zie kader) Ingrijpende gebeurtenissen komen vaker voor bij meisjes en jongeren die niet bij beide ouders wonen Deze jongeren hebben ook vaker (nog) problemen met de gebeurtenis(sen) Jongeren van overig niet westerse herkomst hebben minder vaak (nog) problemen met de gebeurtenis(sen) Jongeren uit Zuidoost geven even vaak aan dat zij (nog) problemen hebben met deze gebeurtenis(sen) als jongeren uit de rest van Amsterdam

Gedachten over zelfdoding komen relatief vaak voor onder jongeren Ook doen enkele jongeren een poging tot zelfdoding Dat een jongere overlijdt door zelfdoding komt zelden voor

ZelfdodingVan de jongeren zegt 15 in de voorgaande twaalf maanden er weleens serieus over te hebben gedacht een einde aan het leven te maken Voor Zuidoost ligt dit percentage hoger dan voor de rest van Amsterdam Bij meisjes en tweedeklassers komen de gedachten vaker voor In totaal zegt 25 van de jongeren in de voorgaande twaalf maanden een poging tot zelfdoding te hebben ondernomen (Amsterdam 18)

Top 3 dader geestelijke mishandeling onder jongeren die aangeven geestelijk mishandeld te zijn (N=195)

- door een jongere op school 60- door een jongere in de buurt 14- door een volwassene thuis 9

Top 3 dader lichamelijke mishandeling onder jongeren die aangeven lichamelijk mishandeld te zijn (N=60)

- door een volwassene thuis 36- door een jongere op school 17- door een jongere in de buurt 12

Top 3 ingrijpende gebeurtenissen mee te maken (gehad) (nog) problemen mee ziekgehandicapt gezinslid 36 8regelmatig ruzies tussen ouders onderling 29 6echtscheiding van de ouders 27 5

a in de afgelopen twaalf maanden significant verschil tussen groepen p lt 005

6

0 20 40 60 80 100

0-4 dagen week

5-6 dagen week

7 dagen week

Tabel 5 Voeding naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

ontbijten ge vijf dagen per week 74 59 68 50 61 57 49 60 69 73 56 55 77 56 64 53

voldoet aan fruitnorma 17 10 12 9 12 9 8 7 15 15 9 8 23 9 13 8

fruit eten ge vijf dagen per week 55 36 38 34 38 33 33 28 44 44 33 29 62 35 40 31

groente eten ge vijf dagen per week 72 67 65 70 69 66 61 65 76 78 76 67 73 52 68 67

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Ontbijten bevordert de concentratie en daarmee de leerprestaties op school Bovendien gaan leerlingen minder snel snoepen of snacken later in de ochtend

OntbijtenVan de jongeren uit Zuidoost ontbijt 59 vijf of meer dagen per week Dit betekent dat vier op de tien leerlingen (41) minstens eacuteeacuten dag in de week zonder ontbijt naar school gaan Meisjes vmbo-bkg leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen gaan vaker minimaal eacuteeacuten dag in de week zonder ontbijt naar school Figuur 2 geeft weer op hoeveel dagen van de week jongeren uit Zuidoost ontbijten Iets minder dan de helft geeft aan dagelijks te ontbijten (48)

Het landelijk advies van het Voedingscentrum twee stuks fruit en 200 gram groente per dag

Fruit- en groenteconsumptieAan het advies van het Voedingscentrum om elke dag twee stuks fruit te eten (de lsquofruitnormrsquo) voldoet slechts 10 Iets meer dan een derde van de jongeren (36) eet wel vijf dagen of meer per week fruit ongeacht de hoeveelheid (zie ook figuur 2) Vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen eten minder vaak fruit In totaal eet 67 van de jongeren

minstens vijf dagen in de week groente Jongens vmbo-bkg leerlingen en jongeren van overig niet westerse herkomst eten minder vaak groente

In figuur 3 is te zien dat jongeren uit Zuidoost het minste fruit eten van alle tweede- en vierdeklassers die in Amsterdam wonen Jongeren uit Zuidoost ontbijten ook minder vaak en eten ook minder vaak groente dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam

a ge twee stuks fruit per dag

Figuur 2 Ontbijten fruit- en groenteconsumptie dagen van de week ()

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

Figuur 3 Fruitconsumptie op minimaal vijf dagen per week naar gebieden in Amsterdam ()

ontbijten

fruitconsumptie

groenteconsumptie

3 Voeding Een gezond voedingspatroon is belangrijk voor een gezond gewicht en het voorkoacutemen van ziekten Eetgewoonten worden vaak al in de jeugd gevormd

significant verschil tussen groepen p lt 005

7

26

17

13

44inactief (lt 3 uur)

semi-inactief (3 - 5 uur)

semi-actief (5 - 7 uur)

normactief (ge 7 uur)

Tabel 6 Bewegen naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

voldoet aan Nederlandse Norm Gezond Bewegena 18 14 18 9 14 13 12 14 16 14 13 16 27 12 14 13

lichamelijk actief gemiddeld ge eacuteeacuten uur per dag 56 44 62 27 47 40 44 43 45 57 42 41 62 40 45 43

lid van eacuteeacuten (of meerdere) sportvereniging(en)b 52 40 50 31 42 37 40 37 42 55 41 32 46 34 42 38

tv-kijkencomputeren gemiddeld ge twee uur per dag 57 72 73 72 72 73 76 72 68 64 74 84 65 71 70 75

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Het advies van het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB) aan jongeren van twaalf tot achttien jaar is om elke dag minstens eacuteeacuten uur matig intensief te bewegen Dit noemen we de lsquoNederlandse Norm Gezond Bewegenrsquo

a in de afgelopen week elke dag ge eacuteeacuten uur matig intensieve lichamelijke activiteit b sporten zoals zwemmen voetballen dansen ballet paardrijden etc

Lichamelijke beweging heeft een positief effect op de conditie het welzijn en het lichaamsgewicht Het verkleint de kans op gezondheidsproblemen die vooral later in het leven kunnen ontstaan zoals hart- en vaatziekten en diabetes

4 Bewegen

BewegenSlechts 14 van de jongeren uit Zuidoost voldoet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen en is op alle dagen van de week minimaal eacuteeacuten uur actief Jongens en jongeren van overig westerse herkomst voldoen vaker aan deze normEen grotere groep (44) is gemiddeld tenminste eacuteeacuten uur per dag lichamelijk actief Meisjes vierdeklassers en jongeren van overig niet westerse herkomst zijn minder actief In figuur 4 zien we de verdeling in vier categorieeumln van het totaal aantal uren dat jongeren per week actief zijn Een kwart van de jongeren uit Zuidoost is inactief (26) deze groep is minder dan drie uur per week actief Jongeren uit Zuidoost bewegen gemiddeld minder vaak dan jongeren uit de rest van Amsterdam In figuur 5 is te zien dat jongeren uit alle drie de gebieden in Zuidoost relatief weinig bewegen

Lidmaatschap van een sportverenigingJongeren uit Zuidoost zijn minder vaak lid van een sportvereniging dan jongeren uit de rest van

Figuur 4 Lichamelijk actief uren per week ()

Figuur 5 Lichamelijk actief (gemiddeld tenminste eacuteeacuten uur per dag) naar gebieden in Amsterdam ()

Amsterdam Vier op de tien jongeren (40) is lid van een sportvereniging Wie zijn minder vaak lid van een sportvereniging Dat zijn meisjes vierdeklassers en jongeren van overig niet westerse herkomst

TvcomputerenBijna driekwart van de jongeren (72) besteedt twee uur per dag of meer aan tv-kijken of computeren (niet voor school of huiswerk) Jongeren uit Zuidoost zitten veel vaker achter een beeldscherm dan jongeren uit de rest van Amsterdam Vmbo-bkg leerlingen jongeren van AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen zitten het vaakst achter een beeldscherm

significant verschil tussen groepen p lt 005

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

8

Tabel 7 Gamen sociale media en muziek luisteren naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

problematisch gamen 5 6 11 2 7 5 5 8 5 7 6 2 8 6 6 6

problematisch gebruik sociale media 10 12 7 16 13 10 13 11 12 9 13 14 10 12 11 13

door iemand gepest op interneta 5 5 4 6 6 5 5 6 5 4 5 4 6 5 5 6

ongewenst seksueel voorstel gekregen via interneta 9 13 9 17 12 14 15 13 11 12 16 16 6 9 10 16

fotorsquos of filmpjes zijn tegen de zin verspreid via internet 6 5 4 6 6 3 4 6 4 2 5 4 6 5 4 5

volume muziekspeler met koptelefoon meestal lsquohardrsquob 25 35 30 40 34 37 46 35 24 24 40 44 25 32 30 40

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Van problematisch gamen of sociale media gebruik is sprake als (1) iemand zich onrustig en gestrest voelt als hijzij niet kan gamen of op sociale media kan eacuten (2) hijzij het moeilijk vindt om te stoppen eacuten (3) hijzij gamen of sociale media gebruikt als hijzij zich rot voelt Een verslaving komt zelden voor (lt1)

Gamen en sociale mediaVan de jongeren uit Zuidoost vertoont 6 problematisch gamegedrag Bij 12 is sprake van problematisch gebruik van sociale media Jongens en meisjes verschillen sterk jongens hebben ruim vijf keer zo veel risico op problematisch gamen meisjes hebben ruim twee keer

a in het afgelopen half jaar b 75-100

Het gebruik van internet en sociale media is niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven van jongeren Ook spelen veel jongeren (online) games Positieve aspecten zijn het opdoen van kennis en het onderhouden van vriendschappen Risicovol sociale media gebruik of gamen kan leiden tot schoolproblemen slaapproblemen en problemen in de sociaal-emotionele ontwikkeling

5 Gamen sociale media en muziek luisteren

zo veel risico op problematisch sociale media gebruik Jongeren uit Zuidoost vertonen vaker problematisch gebruik van sociale media dan jongeren uit de rest van Amsterdam

Cyberpesten kan de hele dag doorgaan ook bij het slachtoffer thuis terwijl traditioneel pesten vaak gebonden is aan school

Internet ervaringenVan de jongeren is 5 in de afgelopen zes maanden gepest via internet Van de jongeren geeft 13 aan in de afgelopen zes maanden via internet een ongewenst seksueel voorstel te hebben gekregen Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Meisjes jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen krijgen vaker een ongewenst seksueel voorstel Van de jongeren uit Zuidoost heeft 5 meegemaakt dat iemand weleens tegen zijn of haar zin vervelende fotorsquos of filmpjes heeft verspreid (bijvoorbeeld op internet gezet of via de mobiele telefoon naar anderen gestuurd) Bij tweedeklassers komt dit vaker voor dan bij vierdeklassers Van de jongeren zegt 15 dat hij of zij weleens voor de webcam borsten geslachtsdelen of billen heeft laten zien of iets anders seksueels heeft gedaan (Amsterdam 18)

Veel jongeren luisteren met oordopjes of koptelefoon naar muziek op bijvoorbeeld een mp3-speler iPod of mobiele telefoon Te lang luisteren naar te harde muziek kan ervoor zorgen dat iemand minder goed gaat horen of altijd een piep hoort dat geluiden vervormen of dat overgevoeligheid voor geluid ontstaat

Muziek luisterenRuim een derde van de jongeren uit Zuidoost zet het volume van de muziekspeler meestal op lsquohardrsquo (35) In Zuidoost is het percentage jongeren met risico op gehoorschade hoger dan in de rest van AmsterdamWelke jongeren lopen vaker risico op gehoorschade Dat zijn meisjes vmbo-bkg leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen

significant verschil tussen groepen p lt 005

9

Tabel 8 Genotmiddelen (roken waterpijp roken blowen) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

roken weleens 26 26 25 26 22 31 27 30 22 30 30 30 29 18 23 28

roken minstens eacuteeacuten keer per week 5 3 3 2 1 5 3 4 2 6 4 1 4 0 2 3

roken dagelijks 3 1 2 1 0 3 2 2 1 4 2 1 4 0 1 2

waterpijp roken weleens 29 32 32 32 30 34 37 37 24 29 37 42 29 25 28 37

waterpijp roken recenta 9 9 9 9 8 9 10 10 6 8 10 12 8 7 8 9

blowen weleens 10 5 5 5 2 8 5 7 4 10 5 4 8 3 4 6

blowen recenta 5 2 2 1 1 3 1 3 1 4 1 1 4 1 1 2

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Nicotine is al na enkele sigaretten verslavend De meeste jongeren beginnen met roken tussen twaalf en vijftien jaar Roken is de belangrijkste oorzaak van ziekte en sterfte in Nederland

RokenVan de tweedeklassers heeft 22 roken weleens uitgeprobeerd onder vierdeklassers is dat 31 Vmbo-t leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen hebben roken ook vaker uitgeprobeerd Van de tweedeklassers zegt 1 tenminste wekelijks te roken van de vierdeklassers is dat 5 Van de vierdeklassers rookt 3 dagelijks Jongeren van Nederlandse herkomst roken het vaakst Jongeren uit Zuidoost roken minder vaak minstens eacuteeacuten keer per week en minder vaak dagelijks dan jongeren uit de rest van AmsterdamVan alle jongeren uit Zuidoost zegt 20 dat er in de afgelopen week bij hen in huis is gerookt waar de jongere bij was (Amsterdam 20)

a in de afgelopen vier weken

Tieners bevinden zich in een levensfase waarin ze experimenteren met diverse genotmiddelen zoals tabak alcohol en drugs

Het gebruik van de waterpijp komt het meest voor onder jongeren van vijftien tot en met 24 jaar Het roken van een waterpijp is schadelijk voor de gezondheid De hoeveelheid rook is groot en bevat schadelijke stoffen

Waterpijp rokenJongeren uit Zuidoost proberen waterpijp voornamelijk uit Van de jongeren geeft 32 aan weleens waterpijp te hebben gerookt Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Vmbo-bkg leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen proberen waterpijp roken vaker uit Recent gebruik (in de afgelopen vier weken) zien we bij 9 van de jongeren en is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam Havovwo leerlingen hebben minder vaak recent waterpijp gerookt

Cannabisgebruik vermindert het korte termijngeheugen en het reactie- en concentratievermogen Dit kan onder meer leiden tot slechtere schoolprestaties

BlowenIn Zuidoost wordt minder vaak geblowd dan in de rest van Amsterdam Net als voor roken zien we voor blowen ook een verband met leeftijd Van de vierdeklassers heeft 8 weleens en 3 recent hasj of wiet gebruikt Van de tweedeklassers heeft 2 weleens hasj of wiet gebruikt en 1 recent Naast jongeren uit de vierde klas blowen jongeren van Nederlandse herkomst ook vaker Vmbo-t leerlingen proberen hasj of wiet vaker uit en jongens hebben vaker recent geblowd Van de jongeren uit Zuidoost zegt 15 weleens hasj of wiet aangeboden te hebben gekregen (Amsterdam 22)

HarddrugsIn totaal zegt 10 van de jongeren uit Zuidoost weleens harddrugs te hebben gebruikt (XTC cocaiumlne paddorsquos amfetaminen heroiumlne LSD of GHB) (Amsterdam 16) Van de jongeren heeft 3 weleens harddrugs aangeboden gekregen (Amsterdam 5)

6 Genotmiddelen

significant verschil tussen groepen p lt 005

10

Tabel 9 Genotmiddelen (alcoholgebruik) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

alcohol weleens 28 37 31 43 28 48 42 43 28 35 47 58 27 21 30 44

alcohol recenta 17 16 12 19 9 23 17 18 13 20 20 28 14 6 13 19

binge drinkenb recenta 11 11 8 13 9 13 14 11 7 13 14 16 6 5 9 12

drinkt weleens samen met ouders 16 21 14 28 16 27 23 25 18 18 29 40 12 10 18 25

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Schadelijke gevolgen van overmatig alcoholgebruik voor jongeren zijn onder meer alcoholvergiftiging risicovol seksueel gedrag en ongevallen In Nederland is het alcoholgebruik onder jongeren onder de zestien jaar in het afgelopen decennium flink gedaald Met ingang van 1 januari 2014 is de leeftijd waarop jongeren alcohol mogen kopen verhoogd van zestien naar achttien jaar

AlcoholgebruikJongeren uit Zuidoost proberen alcohol aanzienlijk vaker uit dan jongeren uit de rest van Amsterdam Het alcoholgebruik in de afgelopen weken verschilt niet van de rest van Amsterdam Net als voor roken en blowen is er voor alcoholgebruik een verband met leeftijd Van de tweedeklassers heeft 28 weleens gedronken en 9 dronk recent De helft van de vierdeklassers (48) heeft weleens gedronken en een kwart (23) dronk recent Andere risicogroepen zijn meisjes vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen Voor binge drinken zien we ook een verband met leeftijd geslacht opleidingsniveau en etniciteit Figuur 6 brengt de percentages jongeren die recent binge hebben gedronken op gebiedsniveau in beeld

Opmerkelijk de meerderheid van alle binge drinkers (97) vindt zelf niet dat hijzij te veel drinktJongeren drinken het vaakst (bij anderen) thuis en in een discotheek

a in de afgelopen vier weken b ge vijf drankjes bij eacuteeacuten gelegenheid

Drinken onder de zestien Bijna acht op de tien jongeren uit Zuidoost in de onderzoeksgroep is onder de zestien jaar (77) Een derde van deze jongeren heeft weleens alcohol gedronken (32) 12 dronk in de afgelopen vier weken alcohol en 9 deed in diezelfde periode aan binge drinken Van de jongeren onder de zestien zegt 19 weleens samen met de ouders gedronken te hebben

Wat vinden je ouders ervan dat je drinktIn totaal heeft 21 van de jongeren weleens samen met (eacuteeacuten van) de ouders gedronken 1 zegt dat lsquovaakrsquo te doen 8 zegt dat lsquosomsrsquo te doen en 12 zegt dat dat lsquoeacuteeacuten keer gebeurdrsquo is In Zuidoost gebeurt dit vaker dan in de rest van Amsterdam Meisjes vierdeklassers vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen hebben vaker weleens samen met de ouders gedronken Aan de jongeren die weleens alcohol drinken is gevraagd wat hun oudersverzorgers ervan vinden dat ze drinken Volgens de jongeren vindt 15 van de ouders het goed 2 zegt dat de ouders vinden dat de jongere minder moet drinken 25 van de ouders raadt het af 11 verbiedt het 23 van de ouders weet niet dat de jongere drinkt en 24 zegt dat de ouders er niets van zeggen

Figuur 6 Binge drinken (recent) naar gebieden in Amsterdam ()

significant verschil tussen groepen p lt 005

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

11

Tabel 10 Seksualiteit naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

weleens geslachtsgemeenschap gehad 11 14 19 10 7 23 19 20 5 14 20 21 10 6 9 20

niet altijd een condoom gebruikt 4 5 5 5 2 9 7 8 2 6 7 7 4 2 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehada 4 4 4 5 3 6 5 5 3 4 6 3 6 3 4 5

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 17 29 7 16 18 23 19 10 8 16 21 15 21 17 17

positief homoklimaat op school 46 44 40 48 42 48 37 48 51 52 43 54 50 41 43 45

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Het condoom is het meest gebruikte anticonceptiemiddel bij lsquode eerste keerrsquo

Veilig vrijenJongeren uit Zuidoost zijn vaker seksueel actief en vrijen vaker onveilig dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam In Zuidoost heeft 14 van de jongeren weleens geslachtsgemeenschap gehad Ruim een derde van deze jongeren gebruikt niet altijd een condoom (5) Wie vrijen het vaakst zonder condoom Dat zijn vierdeklassers vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen

Er is vaker sprake van ongewenste seksuele handelingen wanneer partners elkaar maar een week kennen

Ongewenste seksuele ervaringJongeren is gevraagd of zij weleens zonder dat zelf te willen een seksuele ervaring met iemand hebben gehad Onder een ongewenste seksuele ervaring wordt verstaan lsquoalles van zoenen intiem betasten tot naar bed gaanrsquo Van de jongeren uit Zuidoost heeft 4 ooit een ongewenste seksuele ervaring gehad en 4 wil geen antwoord geven op deze vraag Zuidoost verschilt hierin niet van de rest van

Amsterdam Vierdeklassers vmbo leerlingen en jongeren van Surinaamse herkomst hebben vaker een ongewenste seksuele ervaring gehad

Jongens staan gemiddeld negatiever tegenover homoseksualiteit dan meisjes Jongeren hebben een negatieve houding als ze in de vragenlijst hebben aangegeven dat ze (1) geen vriendschap willen sluiten met een homoseksuele jongere eacuten (2) een homoseksuele jongere laten merken dat hijzij van hen af moet blijven eacuten (3) liever naast iemand anders gaan zitten in de pauze

Houding ten opzichte van homoseksualiteit Jongeren uit Zuidoost hebben dezelfde houding ten opzichte van homoseksualiteit als hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam Van de jongeren heeft 17 een negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit Jongens vmbo-bkg leerlingen en jongeren van overig niet westerse herkomst zijn minder tolerantVan de jongeren denkt 44 dat op hun school een homoseksuele jongere eerlijk kan uitkomen voor zijnhaar seksuele geaardheid Meisjes vierdeklassers havovwo leerlingen en jongeren van Nederlandse herkomst zijn hierover vaker positief

a alles van zoenen intiem betasten tot naar bed gaan

In de puberteit hebben veel jongeren hun eerste ervaringen met de liefde Het is dan ook belangrijk dat jongeren tijdig leren over veilig vrijen om een ongewenste zwangerschap en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa) te voorkomen Weerbaarheid is hierbij ook een belangrijk thema

7 Seksualiteit

significant verschil tussen groepen p lt 005

12

Tabel 11 Schoolklimaat naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

school lsquo(hartstikke) leukrsquo 50 42 44 40 46 38 40 38 47 45 42 44 50 41 45 40

kunnen praten met docent 76 76 80 72 76 76 76 77 75 82 76 62 87 76 78 74

regelmatiga gepest worden op school 4 4 5 4 5 4 4 5 4 5 4 1 8 4 5 4

regelmatiga pesten op school 3 5 6 5 5 5 6 5 4 4 6 5 4 5 5 6

spijbelen ge drie uurb 5 5 5 5 5 5 5 5 4 4 4 10 4 5 3 6

verzuim door ziekte ge drie dagenb 11 11 9 14 12 10 11 11 13 18 11 10 12 9 10 13

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

SchoolbelevingJongeren uit Zuidoost vinden school minder vaak lsquo(harstikke) leukrsquo dan jongeren uit de rest van Amsterdam Vier op de tien jongeren (42) vindt het (hartstikke) leuk op school 50 zegt lsquogaat welrsquo en 8 geeft aan het lsquoniet leukrsquo of lsquovreselijkrsquo te vinden op school Tweedeklassers havovwo leerlingen en jongeren die bij beide ouders wonen hebben het meer naar hun zin op school Leerlingen die het minder naar hun zin hebben op school vinden vooral dat lsquode meeste vakken niet leuk zijnrsquo of dat lsquode manier van lesgeven niet leuk isrsquo Driekwart van de leerlingen zegt met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit (76) Jongens jongeren van Nederlandse herkomst en jongeren die bij beide ouders wonen geven vaker aan met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit

Leerlingen die regelmatig gepest worden hebben vaker gezondheidsklachten en minder zelfvertrouwen Een deel van de gepeste jongeren is zelf ook dader

PestenVan de jongeren wordt 4 regelmatig op school gepest 4 wordt incidenteel gepest (minder dan twee keer per maand) en 92 wordt nooit gepest Het percentage jongeren dat zelf regelmatig pest is vergelijkbaar (5) Jongeren uit Zuidoost pesten vaker dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam

Veel schoolverzuim (door ziekte of spijbelen) kan leiden tot voortijdig schoolverlaten Frequent spijbelen verhoogt daarnaast de kans op vandalisme diefstal en geweld Verzuim Van de jongeren spijbelt 5 frequent (drie uur of meer in de afgelopen vier weken) Jongeren van AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen spijbelen het vaakst De belangrijkste reden om te spijbelen is lsquogeen zin in schoolrsquo Eeacuten op de negen jongeren (11) is in de afgelopen vier weken drie dagen of meer ziek thuis gebleven Welke jongeren verzuimen het vaakst door ziekte Dat zijn meisjes en jongeren van Nederlandse herkomst Het spijbelen en ziekteverzuim in Zuidoost is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam

a ge twee keer per maand in de afgelopen drie maandenb in de afgelopen vier weken

significant verschil tussen groepen p lt 005

Plezier op school is belangrijk voor het psychisch en sociaal welbevinden van jongeren en komt de schoolprestaties ten goede8 Schoolklimaat

13

a in de afgelopen twaalf maanden

Tabel 12 Fysieke omgeving naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

slachtoffer geweest van een strafbaar feit (totaal)a 37 40 42 38 45 33 43 42 34 36 39 35 37 43 35 44

- slachtoffer bestolenspullen vernield 35 37 40 35 43 30 40 40 32 34 36 33 31 41 33 41

- slachtoffer bedreiginglichamelijk geweldchantage 7 8 9 8 10 7 9 8 8 7 8 8 15 9 7 10

voelt zich weleens onveilig 32 35 26 42 36 33 32 35 37 34 35 29 47 33 37 33

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Slachtoffer van criminaliteitVier op de tien jongeren uit Zuidoost is in het afgelopen jaar slachtoffer geweest van eacuteeacuten of meer strafbare feiten zoals diefstal vernieling of geweld (40) Dit percentage ligt hoger dan in de rest van Amsterdam Jongeren zijn het vaakst geconfronteerd met diefstal (33) en vernielde spullen (13) Bedreiging (6) chantage (4) en lichamelijk geweld (1) komen minder vaak voor Tweedeklassers vmbo-bkg leerlingen en jongeren die niet bij beide ouders wonen zijn vaker slachtoffer geweest van een strafbaar feit

OnveiligheidsgevoelensAan de jongeren is gevraagd op welke plekken zij zich weleens onveilig voelen (zie kader) Ruim een derde van jongeren uit Zuidoost (35) voelt zich weleens onveilig Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Meisjes voelen zich veel vaker onveilig dan jongens

Het percentage jongeren dat slachtoffer is geweest van een strafbaar feit en het percentage jongeren dat zich weleens onveilig voelt worden in figuur 7 en 8 weergegeven naar gebieden

Fysiek geweld vandalisme en diefstal zijn factoren die een school buurt of uitgaansgelegenheid onveilig maken en een negatieve invloed hebben op het veiligheidsgevoel9 Fysieke omgeving

Top 3 locaties waar jongeren zich weleens onveilig voelen

op straat buiten de eigen woonbuurt 13 op het station (trein bus metro) 9in de trein bus metro 8

Figuur 7 Slachtoffer geweest van een strafbaar feit naar gebieden in Amsterdam ()

significant verschil tussen groepen p lt 005

Figuur 8 Gevoelens van onveiligheid naar gebieden in Amsterdam ()

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

14

Zijn er verschillen tussen de gebieden in ZuidoostJa zeker In tabel 13 worden de achtergrondkenmerken en de resultaten van een aantal gezondheidsthemarsquos gepresenteerd voor de drie gebieden in Zuidoost Het algemene beeld is dat in GaasperdamDriemond jongeren slechter scoren dan in de rest van Zuidoost Jongeren uit GaasperdamDriemond zijn vaker geestelijk mishandeld en hebben vaker nog problemen met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) Ze drinken en blowen vaker en vrijen vaker onveilig Gunstig is dat jongeren uit GaasperdamDriemond vaker tenminste vijf dagen in de week ontbijten In Bijlmer-Oost hebben jongeren minder vaak in de afgelopen vier weken alcohol gedronken In Bijlmer-Centrum wordt het minst vaak ontbeten en fruit gegeten Daarnaast staan jongeren uit Bijlmer-Centrum vaker negatief ten opzichte van homoseksualiteit dan jongeren uit de rest van Zuidoost Gunstig is dat jongeren uit Bijlmer-Centrum minder vaak geestelijk mishandeld zijn minder vaak (nog) problemen hebben met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) en minder vaak een ongewenste seksuele ervaring hebben gehad dan jongeren uit de rest van Zuidoost

Sinds 1 januari 2015 heeft de gemeente er nieuwe taken bij gekregen in het sociaal domein Met de Jeugdwet de Nieuwe Wmo en de Participatiewet is de gemeente nu verantwoordelijk voor bijna het hele stelsel van maatschappelijke ondersteuning en zorg voor kinderen volwassenen en ouderen Met deze nieuwe verantwoordelijkheid is de behoefte aan cijfers op gebiedsniveau toegenomen Als problemen en behoeften per gebied verschillen is in het beleid maatwerk vereist

10 Gebieden Stadsdeel Gebieden

Zuidoost

(N=1458)

Bijlmer-Centrum

(N=370)

Bijlmer-Oost

(N=504)

Gaasperdam-Driemond(N=571)

achtergrondkenmerken

jongens 48 48 49 46

meisjes 52 52 51 54

klas 2 54 56 56 51

klas 4 46 44 44 49

vmbo-bkg 43 49 41 40

vmbo-t 20 18 23 20

havovwo 37 33 36 40

Nederlands 12 5 11 19

Surinaams 44 47 43 42

AntilliaansArubaans 7 7 8 6

overig westers 4 3 4 4

overig niet westers 33 38 34 29

gezondheidsuitkomsten

ervaren gezondheid (heel) goed 73 74 72 72

sociaal-emotionele problemena 10 11 9 10

lichamelijk mishandeling ooit 4 4 3 5

geestelijk mishandeling ooit 13 10 13 16

gedachten aan zelfdoding in de afgelopen twaalf maanden 15 15 16 16

eacuteeacuten (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen)

- meegemaakt 70 69 70 70

- problemen met deze gebeurtenis(sen) 21 18 20 25

ontbijten ge vijf dagen per week 59 54 59 62

fruit eten ge vijf dagen per week 36 31 37 39

groente eten ge vijf dagen per week 67 67 65 70

voldoet aan beweegnormb 14 12 15 13

lichamelijke actief gemiddeld ge eacuteeacuten uur per dag 44 42 43 47

roken minstens eacuteeacuten keer per week 3 2 2 3

alcohol drinken in de afgelopen vier weken 16 15 13 19

binge drinken in de afgelopen vier weken 11 12 9 12

blowen in de afgelopen vier weken 2 1 1 3

waterpijp roken in de afgelopen vier weken 9 9 8 9

geslachtsgemeenschap zonder condoom 5 4 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehad 4 2 4 6

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 21 17 15

slachtoffer van een strafbaar feit 40 39 41 38

voelt zich weleens onveilig 35 35 32 37

Tabel 13 Achtergrondkenmerken en gezondheidsuitkomsten naar gebieden in Zuidoost ()

a verhoogde SDQ-totaalscore b NNGB in de afgelopen week elke dag ge eacuteeacuten uur matig intensieve lichamelijke activiteit

Groen kader het gebied scoort significant beter dan de andere twee gebieden samen plt005Rood kader het gebied scoort significant slechter dan de andere twee gebieden samen plt005

15

Gezondheid in BeeldVoor elk stadsdeel in Amsterdam verschijnt een eigenrapport De zeven rapporten kunt u vinden op de website van de GGD Naast deze stadsdeelrapportage is er ook de website Gezondheid in Beeld Op Gezondheid in Beeld vindt u de resultaten van deze rapportage maar ook (extra) resultaten voor Amsterdam de stadsdelen en de gebieden naar leeftijd geslacht etniciteit opleidingsniveau en gezinssamenstelling Op Gezondheid in Beeld vindt u ook de onderzoeksresultaten van voorgaande jaren en uitleg over de gebruikte onderzoeksmethode

Landelijke cijfers E-MOVO is in schooljaar 2013-2014 met identieke vragen uitgevoerd door alle GGDrsquoen in de provincie Noord-Holland Via de website van andere GGDrsquoen in Noord-Holland kunt u de resultaten voor E-MOVO 2013-2014 voor deze regiorsquos vinden Een beperking van deze monitor is dat een directe vergelijking met landelijke cijfers op dit moment niet mogelijk is Beschikbare landelijke gegevens hebben meestal betrekking op andere onderzoekspopulaties en er worden andere onderzoeksmethoden gebruikt Op dit moment werken GGD-GHOR Nederland en het RIVM in samenwerking met het Trimbos Instituut aan de landelijke harmonisatie van de jeugdmonitor Het doel van deze samenwerking is om vanaf 2016 de beschikking te hebben over een landelijk cijfer voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos

Dit rapport beschrijft de lokale cijfers voor stadsdeel Zuidoost en geeft inzicht in de risicogroepen voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos ten behoeve van het JeugdgezondheidsbeleidTot slot

Een gesprekDe GGD gaat graag in gesprek over de in dit rapport gepresenteerde resultaten Het stadsdeel Zuidoost kan samen met de GGD Amsterdam en andere partijen werken aan een betere gezondheid van jongerenVoor vragen of informatie kunt u contact opnemen met de afdeling Epidemiologie en Gezondheidsbevordering (zie colofon)

ColofonUitgave GGD Amsterdam afdeling EampG JGZAuteurs CL van Vuuren CE Verhagen MF van der WalMet dank aan H Stegeman WA Steenkamer SJ Franssen L van Dieren

Vormgeving S Mos Kaarten AP JanssenFotografie Fotobank Gemeente Amsterdam Gemeente Uithoorn De tekst heeft geen betrekking op de personen op de fotorsquos

Contact Leonie van Vuuren 020 555 5495 lvvuurenggdamsterdamnl EampGWebsite wwwggdamsterdamnl

september 2015

16

Page 4: Hoe gezond zijn jongeren in Zuidoost? - GGD Amsterdam€¦ · jongeren van Surinaamse en Antilliaans/Arubaanse herkomst en meer jongeren die niet bij beide ouders in vergelijking

4

Tabel 3 Psychosociale gezondheid (relatie met ouders sociaal-emotionele gezondheid) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

begrepen door ouders 73 68 74 63 67 70 68 68 69 70 69 63 65 68 69 68

van gehouden door ouders 94 92 93 91 91 93 91 93 93 93 91 95 90 92 93 92

sociaal-emotionele problemen (SDQ-totaalscore)a 10 10 7 12 10 9 11 7 10 11 11 10 14 7 8 11

- emotionele problemen 8 6 2 10 6 6 5 6 8 8 6 6 14 5 6 7

- gedragsproblemen 12 15 17 13 17 12 20 11 11 14 16 18 16 13 14 16

- hyperactiviteitaandachtstekort 20 15 14 15 18 11 14 13 17 22 16 17 16 10 14 15

- problemen met leeftijdsgenoten 12 14 13 15 14 15 18 12 11 14 16 13 14 13 13 16

- prosociaal gedragb 88 82 78 86 80 85 78 81 87 85 82 78 82 82 84 80

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Relatie met oudersJongeren uit Zuidoost voelen zich minder begrepen en hebben minder het gevoel dat hun ouders van hen houden dan jongeren uit de rest van Amsterdam In totaal voelt 68 zich begrepen door de eigen ouders Jongens voelen zich het meest begrepen door hun ouders Van de jongeren geeft 92 aan het gevoel te hebben dat hun ouders van hen houden

Wanneer jongeren sociaal-emotionele problemen hebben kan dit negatieve gevolgen hebben voor het dagelijks functioneren thuis eacuten op school

Sociaal-emotionele gezondheidEeacuten op de tien jongeren (10) heeft sociaal-emotionele problemen (verhoogde SDQ-totaalscore) Dit is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam Meisjes hebben vaker sociaal-emotionele problemen dan jongens Jongeren van overig niet westerse herkomst hebben minder vaak sociaal-emotionele problemen Bij meisjes komen met name emotionele problemen

vaker voor Jongens hebben vaker gedragsproblemen en vertonen minder vaak prosociaal gedrag Jongeren van overig niet westerse herkomst hebben minder vaak emotionele problemen en hyperactiviteitaandachtstekortJongeren uit Zuidoost hebben minder vaak emotionele problemen en zijn minder vaak hyperactief dan jongeren uit de rest van Amsterdam Daarentegen hebben ze vaker gedragsproblemen problemen met leeftijdsgenoten en vertonen ze minder vaak prosociaal gedrag

Het percentage jongeren met sociaal-emotionele problemen wordt in figuur 1 weergegeven naar gebieden in Amsterdam

a verhoogde SDQ-totaalscore SDQ Strenghts and Difficulties Questionnaire is een vragenlijst die bestaat uit 25 vragen en geeft een totaalscore en resultaten voor de vijf subschalen b prosociaal gedrag betekent dat je rekening houdt met gevoelens van anderen vriendelijk bent en vrijwillig hulp aanbiedt significant verschil tussen groepen p lt 005

Een goede gezondheid is meer dan lsquoniet ziek zijnrsquo Het gaat ook over goed in je vel zitten en gelukkig en tevreden zijn over jezelf en je leven2 Psychosociale gezondheid

Legenda Figuur 1Centrum a Centrum-West b Centrum-OostWest c Westerpark d Bos en Lommer e Oud-West f De Baarsjes Nieuw-West g Slotermeer h Geuzenveld i Osdorp j De Aker - Nieuw Sloten k SlotervaartZuid l Zuid-Noord-West m Zuid-Noord-Midden n Buitenveldert- Zuidas o De Pijp p RivierenbuurtOost q Oud-Oost r Indische buurt s Oostelijk Havengebied t Watergraafsmeer u IJburg-Zeeburger eiland Noord v Noord-West w Oud-Noord x Noord-OostZuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam-Driemond

Figuur 1 Sociaal-emotionele problemen (SDQ-totaalscore) naar gebieden in Amsterdam ()

5

Tabel 4 Psychosociale gezondheid (mishandeling zelfdoding ingrijpende gebeurtenissen) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

geestelijk mishandeld (ooit) 13 13 10 17 15 12 10 14 17 17 12 7 23 14 13 14

lichamelijk mishandeld (ooit) 4 4 4 4 5 3 5 6 3 2 4 2 6 6 4 4

gedachten aan zelfdodinga 13 15 9 21 18 12 15 16 16 18 15 20 14 14 15 16

eacuteeacuten (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen) 65 70 66 73 71 68 68 73 70 69 69 73 64 71 61 79

problemen met de gebeurtenis(sen) 21 21 16 26 23 20 21 21 22 24 23 19 25 18 17 25

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Mishandeling Aan de jongeren is gevraagd of zij weleens geestelijk (vaak getreiterd gekleineerd of uitgescholden) enof lichamelijk (bijvoorbeeld geschopt geslagen vastgebonden) mishandeld worden Geestelijke mishandeling komt ruim drie keer vaker voor dan lichamelijke mishandeling (13 versus 4) Geestelijke mishandeling komt vaker voor bij meisjes havovwo leerlingen en jongeren van overig westerse herkomst De dader van geestelijke mishandeling is meestal een andere jongere op school en de dader van lichamelijke mishandeling is meestal een volwassene thuis (zie kader) Lichamelijke mishandeling komt minder vaak voor bij havovwo leerlingen en vaker bij jongeren van overig niet westerse herkomst Voor mishandeling verschilt Zuidoost niet van de rest van Amsterdam

Soms krijgen jongeren te maken met een ingrijpende gebeurtenis Denk aan de dood of ziekte van een familielid Deze gebeurtenissen kunnen een diepe indruk achterlaten en van invloed zijn op het (latere) functioneren van de jongere Ook een echtscheiding van de ouders of discriminatie kan diepe sporen achterlaten

Ingrijpende gebeurtenissen Jongeren uit Zuidoost hebben vaker eacuteeacuten (of meerdere) ingrijpende gebeurtenis(sen) meegemaakt (70) dan jongeren uit de rest van Amsterdam (65) Opgroeien met een ziek of gehandicapt gezinslid komt het vaakst voor (zie kader) Ingrijpende gebeurtenissen komen vaker voor bij meisjes en jongeren die niet bij beide ouders wonen Deze jongeren hebben ook vaker (nog) problemen met de gebeurtenis(sen) Jongeren van overig niet westerse herkomst hebben minder vaak (nog) problemen met de gebeurtenis(sen) Jongeren uit Zuidoost geven even vaak aan dat zij (nog) problemen hebben met deze gebeurtenis(sen) als jongeren uit de rest van Amsterdam

Gedachten over zelfdoding komen relatief vaak voor onder jongeren Ook doen enkele jongeren een poging tot zelfdoding Dat een jongere overlijdt door zelfdoding komt zelden voor

ZelfdodingVan de jongeren zegt 15 in de voorgaande twaalf maanden er weleens serieus over te hebben gedacht een einde aan het leven te maken Voor Zuidoost ligt dit percentage hoger dan voor de rest van Amsterdam Bij meisjes en tweedeklassers komen de gedachten vaker voor In totaal zegt 25 van de jongeren in de voorgaande twaalf maanden een poging tot zelfdoding te hebben ondernomen (Amsterdam 18)

Top 3 dader geestelijke mishandeling onder jongeren die aangeven geestelijk mishandeld te zijn (N=195)

- door een jongere op school 60- door een jongere in de buurt 14- door een volwassene thuis 9

Top 3 dader lichamelijke mishandeling onder jongeren die aangeven lichamelijk mishandeld te zijn (N=60)

- door een volwassene thuis 36- door een jongere op school 17- door een jongere in de buurt 12

Top 3 ingrijpende gebeurtenissen mee te maken (gehad) (nog) problemen mee ziekgehandicapt gezinslid 36 8regelmatig ruzies tussen ouders onderling 29 6echtscheiding van de ouders 27 5

a in de afgelopen twaalf maanden significant verschil tussen groepen p lt 005

6

0 20 40 60 80 100

0-4 dagen week

5-6 dagen week

7 dagen week

Tabel 5 Voeding naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

ontbijten ge vijf dagen per week 74 59 68 50 61 57 49 60 69 73 56 55 77 56 64 53

voldoet aan fruitnorma 17 10 12 9 12 9 8 7 15 15 9 8 23 9 13 8

fruit eten ge vijf dagen per week 55 36 38 34 38 33 33 28 44 44 33 29 62 35 40 31

groente eten ge vijf dagen per week 72 67 65 70 69 66 61 65 76 78 76 67 73 52 68 67

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Ontbijten bevordert de concentratie en daarmee de leerprestaties op school Bovendien gaan leerlingen minder snel snoepen of snacken later in de ochtend

OntbijtenVan de jongeren uit Zuidoost ontbijt 59 vijf of meer dagen per week Dit betekent dat vier op de tien leerlingen (41) minstens eacuteeacuten dag in de week zonder ontbijt naar school gaan Meisjes vmbo-bkg leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen gaan vaker minimaal eacuteeacuten dag in de week zonder ontbijt naar school Figuur 2 geeft weer op hoeveel dagen van de week jongeren uit Zuidoost ontbijten Iets minder dan de helft geeft aan dagelijks te ontbijten (48)

Het landelijk advies van het Voedingscentrum twee stuks fruit en 200 gram groente per dag

Fruit- en groenteconsumptieAan het advies van het Voedingscentrum om elke dag twee stuks fruit te eten (de lsquofruitnormrsquo) voldoet slechts 10 Iets meer dan een derde van de jongeren (36) eet wel vijf dagen of meer per week fruit ongeacht de hoeveelheid (zie ook figuur 2) Vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen eten minder vaak fruit In totaal eet 67 van de jongeren

minstens vijf dagen in de week groente Jongens vmbo-bkg leerlingen en jongeren van overig niet westerse herkomst eten minder vaak groente

In figuur 3 is te zien dat jongeren uit Zuidoost het minste fruit eten van alle tweede- en vierdeklassers die in Amsterdam wonen Jongeren uit Zuidoost ontbijten ook minder vaak en eten ook minder vaak groente dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam

a ge twee stuks fruit per dag

Figuur 2 Ontbijten fruit- en groenteconsumptie dagen van de week ()

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

Figuur 3 Fruitconsumptie op minimaal vijf dagen per week naar gebieden in Amsterdam ()

ontbijten

fruitconsumptie

groenteconsumptie

3 Voeding Een gezond voedingspatroon is belangrijk voor een gezond gewicht en het voorkoacutemen van ziekten Eetgewoonten worden vaak al in de jeugd gevormd

significant verschil tussen groepen p lt 005

7

26

17

13

44inactief (lt 3 uur)

semi-inactief (3 - 5 uur)

semi-actief (5 - 7 uur)

normactief (ge 7 uur)

Tabel 6 Bewegen naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

voldoet aan Nederlandse Norm Gezond Bewegena 18 14 18 9 14 13 12 14 16 14 13 16 27 12 14 13

lichamelijk actief gemiddeld ge eacuteeacuten uur per dag 56 44 62 27 47 40 44 43 45 57 42 41 62 40 45 43

lid van eacuteeacuten (of meerdere) sportvereniging(en)b 52 40 50 31 42 37 40 37 42 55 41 32 46 34 42 38

tv-kijkencomputeren gemiddeld ge twee uur per dag 57 72 73 72 72 73 76 72 68 64 74 84 65 71 70 75

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Het advies van het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB) aan jongeren van twaalf tot achttien jaar is om elke dag minstens eacuteeacuten uur matig intensief te bewegen Dit noemen we de lsquoNederlandse Norm Gezond Bewegenrsquo

a in de afgelopen week elke dag ge eacuteeacuten uur matig intensieve lichamelijke activiteit b sporten zoals zwemmen voetballen dansen ballet paardrijden etc

Lichamelijke beweging heeft een positief effect op de conditie het welzijn en het lichaamsgewicht Het verkleint de kans op gezondheidsproblemen die vooral later in het leven kunnen ontstaan zoals hart- en vaatziekten en diabetes

4 Bewegen

BewegenSlechts 14 van de jongeren uit Zuidoost voldoet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen en is op alle dagen van de week minimaal eacuteeacuten uur actief Jongens en jongeren van overig westerse herkomst voldoen vaker aan deze normEen grotere groep (44) is gemiddeld tenminste eacuteeacuten uur per dag lichamelijk actief Meisjes vierdeklassers en jongeren van overig niet westerse herkomst zijn minder actief In figuur 4 zien we de verdeling in vier categorieeumln van het totaal aantal uren dat jongeren per week actief zijn Een kwart van de jongeren uit Zuidoost is inactief (26) deze groep is minder dan drie uur per week actief Jongeren uit Zuidoost bewegen gemiddeld minder vaak dan jongeren uit de rest van Amsterdam In figuur 5 is te zien dat jongeren uit alle drie de gebieden in Zuidoost relatief weinig bewegen

Lidmaatschap van een sportverenigingJongeren uit Zuidoost zijn minder vaak lid van een sportvereniging dan jongeren uit de rest van

Figuur 4 Lichamelijk actief uren per week ()

Figuur 5 Lichamelijk actief (gemiddeld tenminste eacuteeacuten uur per dag) naar gebieden in Amsterdam ()

Amsterdam Vier op de tien jongeren (40) is lid van een sportvereniging Wie zijn minder vaak lid van een sportvereniging Dat zijn meisjes vierdeklassers en jongeren van overig niet westerse herkomst

TvcomputerenBijna driekwart van de jongeren (72) besteedt twee uur per dag of meer aan tv-kijken of computeren (niet voor school of huiswerk) Jongeren uit Zuidoost zitten veel vaker achter een beeldscherm dan jongeren uit de rest van Amsterdam Vmbo-bkg leerlingen jongeren van AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen zitten het vaakst achter een beeldscherm

significant verschil tussen groepen p lt 005

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

8

Tabel 7 Gamen sociale media en muziek luisteren naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

problematisch gamen 5 6 11 2 7 5 5 8 5 7 6 2 8 6 6 6

problematisch gebruik sociale media 10 12 7 16 13 10 13 11 12 9 13 14 10 12 11 13

door iemand gepest op interneta 5 5 4 6 6 5 5 6 5 4 5 4 6 5 5 6

ongewenst seksueel voorstel gekregen via interneta 9 13 9 17 12 14 15 13 11 12 16 16 6 9 10 16

fotorsquos of filmpjes zijn tegen de zin verspreid via internet 6 5 4 6 6 3 4 6 4 2 5 4 6 5 4 5

volume muziekspeler met koptelefoon meestal lsquohardrsquob 25 35 30 40 34 37 46 35 24 24 40 44 25 32 30 40

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Van problematisch gamen of sociale media gebruik is sprake als (1) iemand zich onrustig en gestrest voelt als hijzij niet kan gamen of op sociale media kan eacuten (2) hijzij het moeilijk vindt om te stoppen eacuten (3) hijzij gamen of sociale media gebruikt als hijzij zich rot voelt Een verslaving komt zelden voor (lt1)

Gamen en sociale mediaVan de jongeren uit Zuidoost vertoont 6 problematisch gamegedrag Bij 12 is sprake van problematisch gebruik van sociale media Jongens en meisjes verschillen sterk jongens hebben ruim vijf keer zo veel risico op problematisch gamen meisjes hebben ruim twee keer

a in het afgelopen half jaar b 75-100

Het gebruik van internet en sociale media is niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven van jongeren Ook spelen veel jongeren (online) games Positieve aspecten zijn het opdoen van kennis en het onderhouden van vriendschappen Risicovol sociale media gebruik of gamen kan leiden tot schoolproblemen slaapproblemen en problemen in de sociaal-emotionele ontwikkeling

5 Gamen sociale media en muziek luisteren

zo veel risico op problematisch sociale media gebruik Jongeren uit Zuidoost vertonen vaker problematisch gebruik van sociale media dan jongeren uit de rest van Amsterdam

Cyberpesten kan de hele dag doorgaan ook bij het slachtoffer thuis terwijl traditioneel pesten vaak gebonden is aan school

Internet ervaringenVan de jongeren is 5 in de afgelopen zes maanden gepest via internet Van de jongeren geeft 13 aan in de afgelopen zes maanden via internet een ongewenst seksueel voorstel te hebben gekregen Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Meisjes jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen krijgen vaker een ongewenst seksueel voorstel Van de jongeren uit Zuidoost heeft 5 meegemaakt dat iemand weleens tegen zijn of haar zin vervelende fotorsquos of filmpjes heeft verspreid (bijvoorbeeld op internet gezet of via de mobiele telefoon naar anderen gestuurd) Bij tweedeklassers komt dit vaker voor dan bij vierdeklassers Van de jongeren zegt 15 dat hij of zij weleens voor de webcam borsten geslachtsdelen of billen heeft laten zien of iets anders seksueels heeft gedaan (Amsterdam 18)

Veel jongeren luisteren met oordopjes of koptelefoon naar muziek op bijvoorbeeld een mp3-speler iPod of mobiele telefoon Te lang luisteren naar te harde muziek kan ervoor zorgen dat iemand minder goed gaat horen of altijd een piep hoort dat geluiden vervormen of dat overgevoeligheid voor geluid ontstaat

Muziek luisterenRuim een derde van de jongeren uit Zuidoost zet het volume van de muziekspeler meestal op lsquohardrsquo (35) In Zuidoost is het percentage jongeren met risico op gehoorschade hoger dan in de rest van AmsterdamWelke jongeren lopen vaker risico op gehoorschade Dat zijn meisjes vmbo-bkg leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen

significant verschil tussen groepen p lt 005

9

Tabel 8 Genotmiddelen (roken waterpijp roken blowen) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

roken weleens 26 26 25 26 22 31 27 30 22 30 30 30 29 18 23 28

roken minstens eacuteeacuten keer per week 5 3 3 2 1 5 3 4 2 6 4 1 4 0 2 3

roken dagelijks 3 1 2 1 0 3 2 2 1 4 2 1 4 0 1 2

waterpijp roken weleens 29 32 32 32 30 34 37 37 24 29 37 42 29 25 28 37

waterpijp roken recenta 9 9 9 9 8 9 10 10 6 8 10 12 8 7 8 9

blowen weleens 10 5 5 5 2 8 5 7 4 10 5 4 8 3 4 6

blowen recenta 5 2 2 1 1 3 1 3 1 4 1 1 4 1 1 2

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Nicotine is al na enkele sigaretten verslavend De meeste jongeren beginnen met roken tussen twaalf en vijftien jaar Roken is de belangrijkste oorzaak van ziekte en sterfte in Nederland

RokenVan de tweedeklassers heeft 22 roken weleens uitgeprobeerd onder vierdeklassers is dat 31 Vmbo-t leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen hebben roken ook vaker uitgeprobeerd Van de tweedeklassers zegt 1 tenminste wekelijks te roken van de vierdeklassers is dat 5 Van de vierdeklassers rookt 3 dagelijks Jongeren van Nederlandse herkomst roken het vaakst Jongeren uit Zuidoost roken minder vaak minstens eacuteeacuten keer per week en minder vaak dagelijks dan jongeren uit de rest van AmsterdamVan alle jongeren uit Zuidoost zegt 20 dat er in de afgelopen week bij hen in huis is gerookt waar de jongere bij was (Amsterdam 20)

a in de afgelopen vier weken

Tieners bevinden zich in een levensfase waarin ze experimenteren met diverse genotmiddelen zoals tabak alcohol en drugs

Het gebruik van de waterpijp komt het meest voor onder jongeren van vijftien tot en met 24 jaar Het roken van een waterpijp is schadelijk voor de gezondheid De hoeveelheid rook is groot en bevat schadelijke stoffen

Waterpijp rokenJongeren uit Zuidoost proberen waterpijp voornamelijk uit Van de jongeren geeft 32 aan weleens waterpijp te hebben gerookt Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Vmbo-bkg leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen proberen waterpijp roken vaker uit Recent gebruik (in de afgelopen vier weken) zien we bij 9 van de jongeren en is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam Havovwo leerlingen hebben minder vaak recent waterpijp gerookt

Cannabisgebruik vermindert het korte termijngeheugen en het reactie- en concentratievermogen Dit kan onder meer leiden tot slechtere schoolprestaties

BlowenIn Zuidoost wordt minder vaak geblowd dan in de rest van Amsterdam Net als voor roken zien we voor blowen ook een verband met leeftijd Van de vierdeklassers heeft 8 weleens en 3 recent hasj of wiet gebruikt Van de tweedeklassers heeft 2 weleens hasj of wiet gebruikt en 1 recent Naast jongeren uit de vierde klas blowen jongeren van Nederlandse herkomst ook vaker Vmbo-t leerlingen proberen hasj of wiet vaker uit en jongens hebben vaker recent geblowd Van de jongeren uit Zuidoost zegt 15 weleens hasj of wiet aangeboden te hebben gekregen (Amsterdam 22)

HarddrugsIn totaal zegt 10 van de jongeren uit Zuidoost weleens harddrugs te hebben gebruikt (XTC cocaiumlne paddorsquos amfetaminen heroiumlne LSD of GHB) (Amsterdam 16) Van de jongeren heeft 3 weleens harddrugs aangeboden gekregen (Amsterdam 5)

6 Genotmiddelen

significant verschil tussen groepen p lt 005

10

Tabel 9 Genotmiddelen (alcoholgebruik) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

alcohol weleens 28 37 31 43 28 48 42 43 28 35 47 58 27 21 30 44

alcohol recenta 17 16 12 19 9 23 17 18 13 20 20 28 14 6 13 19

binge drinkenb recenta 11 11 8 13 9 13 14 11 7 13 14 16 6 5 9 12

drinkt weleens samen met ouders 16 21 14 28 16 27 23 25 18 18 29 40 12 10 18 25

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Schadelijke gevolgen van overmatig alcoholgebruik voor jongeren zijn onder meer alcoholvergiftiging risicovol seksueel gedrag en ongevallen In Nederland is het alcoholgebruik onder jongeren onder de zestien jaar in het afgelopen decennium flink gedaald Met ingang van 1 januari 2014 is de leeftijd waarop jongeren alcohol mogen kopen verhoogd van zestien naar achttien jaar

AlcoholgebruikJongeren uit Zuidoost proberen alcohol aanzienlijk vaker uit dan jongeren uit de rest van Amsterdam Het alcoholgebruik in de afgelopen weken verschilt niet van de rest van Amsterdam Net als voor roken en blowen is er voor alcoholgebruik een verband met leeftijd Van de tweedeklassers heeft 28 weleens gedronken en 9 dronk recent De helft van de vierdeklassers (48) heeft weleens gedronken en een kwart (23) dronk recent Andere risicogroepen zijn meisjes vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen Voor binge drinken zien we ook een verband met leeftijd geslacht opleidingsniveau en etniciteit Figuur 6 brengt de percentages jongeren die recent binge hebben gedronken op gebiedsniveau in beeld

Opmerkelijk de meerderheid van alle binge drinkers (97) vindt zelf niet dat hijzij te veel drinktJongeren drinken het vaakst (bij anderen) thuis en in een discotheek

a in de afgelopen vier weken b ge vijf drankjes bij eacuteeacuten gelegenheid

Drinken onder de zestien Bijna acht op de tien jongeren uit Zuidoost in de onderzoeksgroep is onder de zestien jaar (77) Een derde van deze jongeren heeft weleens alcohol gedronken (32) 12 dronk in de afgelopen vier weken alcohol en 9 deed in diezelfde periode aan binge drinken Van de jongeren onder de zestien zegt 19 weleens samen met de ouders gedronken te hebben

Wat vinden je ouders ervan dat je drinktIn totaal heeft 21 van de jongeren weleens samen met (eacuteeacuten van) de ouders gedronken 1 zegt dat lsquovaakrsquo te doen 8 zegt dat lsquosomsrsquo te doen en 12 zegt dat dat lsquoeacuteeacuten keer gebeurdrsquo is In Zuidoost gebeurt dit vaker dan in de rest van Amsterdam Meisjes vierdeklassers vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen hebben vaker weleens samen met de ouders gedronken Aan de jongeren die weleens alcohol drinken is gevraagd wat hun oudersverzorgers ervan vinden dat ze drinken Volgens de jongeren vindt 15 van de ouders het goed 2 zegt dat de ouders vinden dat de jongere minder moet drinken 25 van de ouders raadt het af 11 verbiedt het 23 van de ouders weet niet dat de jongere drinkt en 24 zegt dat de ouders er niets van zeggen

Figuur 6 Binge drinken (recent) naar gebieden in Amsterdam ()

significant verschil tussen groepen p lt 005

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

11

Tabel 10 Seksualiteit naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

weleens geslachtsgemeenschap gehad 11 14 19 10 7 23 19 20 5 14 20 21 10 6 9 20

niet altijd een condoom gebruikt 4 5 5 5 2 9 7 8 2 6 7 7 4 2 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehada 4 4 4 5 3 6 5 5 3 4 6 3 6 3 4 5

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 17 29 7 16 18 23 19 10 8 16 21 15 21 17 17

positief homoklimaat op school 46 44 40 48 42 48 37 48 51 52 43 54 50 41 43 45

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Het condoom is het meest gebruikte anticonceptiemiddel bij lsquode eerste keerrsquo

Veilig vrijenJongeren uit Zuidoost zijn vaker seksueel actief en vrijen vaker onveilig dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam In Zuidoost heeft 14 van de jongeren weleens geslachtsgemeenschap gehad Ruim een derde van deze jongeren gebruikt niet altijd een condoom (5) Wie vrijen het vaakst zonder condoom Dat zijn vierdeklassers vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen

Er is vaker sprake van ongewenste seksuele handelingen wanneer partners elkaar maar een week kennen

Ongewenste seksuele ervaringJongeren is gevraagd of zij weleens zonder dat zelf te willen een seksuele ervaring met iemand hebben gehad Onder een ongewenste seksuele ervaring wordt verstaan lsquoalles van zoenen intiem betasten tot naar bed gaanrsquo Van de jongeren uit Zuidoost heeft 4 ooit een ongewenste seksuele ervaring gehad en 4 wil geen antwoord geven op deze vraag Zuidoost verschilt hierin niet van de rest van

Amsterdam Vierdeklassers vmbo leerlingen en jongeren van Surinaamse herkomst hebben vaker een ongewenste seksuele ervaring gehad

Jongens staan gemiddeld negatiever tegenover homoseksualiteit dan meisjes Jongeren hebben een negatieve houding als ze in de vragenlijst hebben aangegeven dat ze (1) geen vriendschap willen sluiten met een homoseksuele jongere eacuten (2) een homoseksuele jongere laten merken dat hijzij van hen af moet blijven eacuten (3) liever naast iemand anders gaan zitten in de pauze

Houding ten opzichte van homoseksualiteit Jongeren uit Zuidoost hebben dezelfde houding ten opzichte van homoseksualiteit als hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam Van de jongeren heeft 17 een negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit Jongens vmbo-bkg leerlingen en jongeren van overig niet westerse herkomst zijn minder tolerantVan de jongeren denkt 44 dat op hun school een homoseksuele jongere eerlijk kan uitkomen voor zijnhaar seksuele geaardheid Meisjes vierdeklassers havovwo leerlingen en jongeren van Nederlandse herkomst zijn hierover vaker positief

a alles van zoenen intiem betasten tot naar bed gaan

In de puberteit hebben veel jongeren hun eerste ervaringen met de liefde Het is dan ook belangrijk dat jongeren tijdig leren over veilig vrijen om een ongewenste zwangerschap en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa) te voorkomen Weerbaarheid is hierbij ook een belangrijk thema

7 Seksualiteit

significant verschil tussen groepen p lt 005

12

Tabel 11 Schoolklimaat naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

school lsquo(hartstikke) leukrsquo 50 42 44 40 46 38 40 38 47 45 42 44 50 41 45 40

kunnen praten met docent 76 76 80 72 76 76 76 77 75 82 76 62 87 76 78 74

regelmatiga gepest worden op school 4 4 5 4 5 4 4 5 4 5 4 1 8 4 5 4

regelmatiga pesten op school 3 5 6 5 5 5 6 5 4 4 6 5 4 5 5 6

spijbelen ge drie uurb 5 5 5 5 5 5 5 5 4 4 4 10 4 5 3 6

verzuim door ziekte ge drie dagenb 11 11 9 14 12 10 11 11 13 18 11 10 12 9 10 13

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

SchoolbelevingJongeren uit Zuidoost vinden school minder vaak lsquo(harstikke) leukrsquo dan jongeren uit de rest van Amsterdam Vier op de tien jongeren (42) vindt het (hartstikke) leuk op school 50 zegt lsquogaat welrsquo en 8 geeft aan het lsquoniet leukrsquo of lsquovreselijkrsquo te vinden op school Tweedeklassers havovwo leerlingen en jongeren die bij beide ouders wonen hebben het meer naar hun zin op school Leerlingen die het minder naar hun zin hebben op school vinden vooral dat lsquode meeste vakken niet leuk zijnrsquo of dat lsquode manier van lesgeven niet leuk isrsquo Driekwart van de leerlingen zegt met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit (76) Jongens jongeren van Nederlandse herkomst en jongeren die bij beide ouders wonen geven vaker aan met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit

Leerlingen die regelmatig gepest worden hebben vaker gezondheidsklachten en minder zelfvertrouwen Een deel van de gepeste jongeren is zelf ook dader

PestenVan de jongeren wordt 4 regelmatig op school gepest 4 wordt incidenteel gepest (minder dan twee keer per maand) en 92 wordt nooit gepest Het percentage jongeren dat zelf regelmatig pest is vergelijkbaar (5) Jongeren uit Zuidoost pesten vaker dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam

Veel schoolverzuim (door ziekte of spijbelen) kan leiden tot voortijdig schoolverlaten Frequent spijbelen verhoogt daarnaast de kans op vandalisme diefstal en geweld Verzuim Van de jongeren spijbelt 5 frequent (drie uur of meer in de afgelopen vier weken) Jongeren van AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen spijbelen het vaakst De belangrijkste reden om te spijbelen is lsquogeen zin in schoolrsquo Eeacuten op de negen jongeren (11) is in de afgelopen vier weken drie dagen of meer ziek thuis gebleven Welke jongeren verzuimen het vaakst door ziekte Dat zijn meisjes en jongeren van Nederlandse herkomst Het spijbelen en ziekteverzuim in Zuidoost is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam

a ge twee keer per maand in de afgelopen drie maandenb in de afgelopen vier weken

significant verschil tussen groepen p lt 005

Plezier op school is belangrijk voor het psychisch en sociaal welbevinden van jongeren en komt de schoolprestaties ten goede8 Schoolklimaat

13

a in de afgelopen twaalf maanden

Tabel 12 Fysieke omgeving naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

slachtoffer geweest van een strafbaar feit (totaal)a 37 40 42 38 45 33 43 42 34 36 39 35 37 43 35 44

- slachtoffer bestolenspullen vernield 35 37 40 35 43 30 40 40 32 34 36 33 31 41 33 41

- slachtoffer bedreiginglichamelijk geweldchantage 7 8 9 8 10 7 9 8 8 7 8 8 15 9 7 10

voelt zich weleens onveilig 32 35 26 42 36 33 32 35 37 34 35 29 47 33 37 33

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Slachtoffer van criminaliteitVier op de tien jongeren uit Zuidoost is in het afgelopen jaar slachtoffer geweest van eacuteeacuten of meer strafbare feiten zoals diefstal vernieling of geweld (40) Dit percentage ligt hoger dan in de rest van Amsterdam Jongeren zijn het vaakst geconfronteerd met diefstal (33) en vernielde spullen (13) Bedreiging (6) chantage (4) en lichamelijk geweld (1) komen minder vaak voor Tweedeklassers vmbo-bkg leerlingen en jongeren die niet bij beide ouders wonen zijn vaker slachtoffer geweest van een strafbaar feit

OnveiligheidsgevoelensAan de jongeren is gevraagd op welke plekken zij zich weleens onveilig voelen (zie kader) Ruim een derde van jongeren uit Zuidoost (35) voelt zich weleens onveilig Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Meisjes voelen zich veel vaker onveilig dan jongens

Het percentage jongeren dat slachtoffer is geweest van een strafbaar feit en het percentage jongeren dat zich weleens onveilig voelt worden in figuur 7 en 8 weergegeven naar gebieden

Fysiek geweld vandalisme en diefstal zijn factoren die een school buurt of uitgaansgelegenheid onveilig maken en een negatieve invloed hebben op het veiligheidsgevoel9 Fysieke omgeving

Top 3 locaties waar jongeren zich weleens onveilig voelen

op straat buiten de eigen woonbuurt 13 op het station (trein bus metro) 9in de trein bus metro 8

Figuur 7 Slachtoffer geweest van een strafbaar feit naar gebieden in Amsterdam ()

significant verschil tussen groepen p lt 005

Figuur 8 Gevoelens van onveiligheid naar gebieden in Amsterdam ()

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

14

Zijn er verschillen tussen de gebieden in ZuidoostJa zeker In tabel 13 worden de achtergrondkenmerken en de resultaten van een aantal gezondheidsthemarsquos gepresenteerd voor de drie gebieden in Zuidoost Het algemene beeld is dat in GaasperdamDriemond jongeren slechter scoren dan in de rest van Zuidoost Jongeren uit GaasperdamDriemond zijn vaker geestelijk mishandeld en hebben vaker nog problemen met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) Ze drinken en blowen vaker en vrijen vaker onveilig Gunstig is dat jongeren uit GaasperdamDriemond vaker tenminste vijf dagen in de week ontbijten In Bijlmer-Oost hebben jongeren minder vaak in de afgelopen vier weken alcohol gedronken In Bijlmer-Centrum wordt het minst vaak ontbeten en fruit gegeten Daarnaast staan jongeren uit Bijlmer-Centrum vaker negatief ten opzichte van homoseksualiteit dan jongeren uit de rest van Zuidoost Gunstig is dat jongeren uit Bijlmer-Centrum minder vaak geestelijk mishandeld zijn minder vaak (nog) problemen hebben met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) en minder vaak een ongewenste seksuele ervaring hebben gehad dan jongeren uit de rest van Zuidoost

Sinds 1 januari 2015 heeft de gemeente er nieuwe taken bij gekregen in het sociaal domein Met de Jeugdwet de Nieuwe Wmo en de Participatiewet is de gemeente nu verantwoordelijk voor bijna het hele stelsel van maatschappelijke ondersteuning en zorg voor kinderen volwassenen en ouderen Met deze nieuwe verantwoordelijkheid is de behoefte aan cijfers op gebiedsniveau toegenomen Als problemen en behoeften per gebied verschillen is in het beleid maatwerk vereist

10 Gebieden Stadsdeel Gebieden

Zuidoost

(N=1458)

Bijlmer-Centrum

(N=370)

Bijlmer-Oost

(N=504)

Gaasperdam-Driemond(N=571)

achtergrondkenmerken

jongens 48 48 49 46

meisjes 52 52 51 54

klas 2 54 56 56 51

klas 4 46 44 44 49

vmbo-bkg 43 49 41 40

vmbo-t 20 18 23 20

havovwo 37 33 36 40

Nederlands 12 5 11 19

Surinaams 44 47 43 42

AntilliaansArubaans 7 7 8 6

overig westers 4 3 4 4

overig niet westers 33 38 34 29

gezondheidsuitkomsten

ervaren gezondheid (heel) goed 73 74 72 72

sociaal-emotionele problemena 10 11 9 10

lichamelijk mishandeling ooit 4 4 3 5

geestelijk mishandeling ooit 13 10 13 16

gedachten aan zelfdoding in de afgelopen twaalf maanden 15 15 16 16

eacuteeacuten (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen)

- meegemaakt 70 69 70 70

- problemen met deze gebeurtenis(sen) 21 18 20 25

ontbijten ge vijf dagen per week 59 54 59 62

fruit eten ge vijf dagen per week 36 31 37 39

groente eten ge vijf dagen per week 67 67 65 70

voldoet aan beweegnormb 14 12 15 13

lichamelijke actief gemiddeld ge eacuteeacuten uur per dag 44 42 43 47

roken minstens eacuteeacuten keer per week 3 2 2 3

alcohol drinken in de afgelopen vier weken 16 15 13 19

binge drinken in de afgelopen vier weken 11 12 9 12

blowen in de afgelopen vier weken 2 1 1 3

waterpijp roken in de afgelopen vier weken 9 9 8 9

geslachtsgemeenschap zonder condoom 5 4 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehad 4 2 4 6

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 21 17 15

slachtoffer van een strafbaar feit 40 39 41 38

voelt zich weleens onveilig 35 35 32 37

Tabel 13 Achtergrondkenmerken en gezondheidsuitkomsten naar gebieden in Zuidoost ()

a verhoogde SDQ-totaalscore b NNGB in de afgelopen week elke dag ge eacuteeacuten uur matig intensieve lichamelijke activiteit

Groen kader het gebied scoort significant beter dan de andere twee gebieden samen plt005Rood kader het gebied scoort significant slechter dan de andere twee gebieden samen plt005

15

Gezondheid in BeeldVoor elk stadsdeel in Amsterdam verschijnt een eigenrapport De zeven rapporten kunt u vinden op de website van de GGD Naast deze stadsdeelrapportage is er ook de website Gezondheid in Beeld Op Gezondheid in Beeld vindt u de resultaten van deze rapportage maar ook (extra) resultaten voor Amsterdam de stadsdelen en de gebieden naar leeftijd geslacht etniciteit opleidingsniveau en gezinssamenstelling Op Gezondheid in Beeld vindt u ook de onderzoeksresultaten van voorgaande jaren en uitleg over de gebruikte onderzoeksmethode

Landelijke cijfers E-MOVO is in schooljaar 2013-2014 met identieke vragen uitgevoerd door alle GGDrsquoen in de provincie Noord-Holland Via de website van andere GGDrsquoen in Noord-Holland kunt u de resultaten voor E-MOVO 2013-2014 voor deze regiorsquos vinden Een beperking van deze monitor is dat een directe vergelijking met landelijke cijfers op dit moment niet mogelijk is Beschikbare landelijke gegevens hebben meestal betrekking op andere onderzoekspopulaties en er worden andere onderzoeksmethoden gebruikt Op dit moment werken GGD-GHOR Nederland en het RIVM in samenwerking met het Trimbos Instituut aan de landelijke harmonisatie van de jeugdmonitor Het doel van deze samenwerking is om vanaf 2016 de beschikking te hebben over een landelijk cijfer voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos

Dit rapport beschrijft de lokale cijfers voor stadsdeel Zuidoost en geeft inzicht in de risicogroepen voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos ten behoeve van het JeugdgezondheidsbeleidTot slot

Een gesprekDe GGD gaat graag in gesprek over de in dit rapport gepresenteerde resultaten Het stadsdeel Zuidoost kan samen met de GGD Amsterdam en andere partijen werken aan een betere gezondheid van jongerenVoor vragen of informatie kunt u contact opnemen met de afdeling Epidemiologie en Gezondheidsbevordering (zie colofon)

ColofonUitgave GGD Amsterdam afdeling EampG JGZAuteurs CL van Vuuren CE Verhagen MF van der WalMet dank aan H Stegeman WA Steenkamer SJ Franssen L van Dieren

Vormgeving S Mos Kaarten AP JanssenFotografie Fotobank Gemeente Amsterdam Gemeente Uithoorn De tekst heeft geen betrekking op de personen op de fotorsquos

Contact Leonie van Vuuren 020 555 5495 lvvuurenggdamsterdamnl EampGWebsite wwwggdamsterdamnl

september 2015

16

Page 5: Hoe gezond zijn jongeren in Zuidoost? - GGD Amsterdam€¦ · jongeren van Surinaamse en Antilliaans/Arubaanse herkomst en meer jongeren die niet bij beide ouders in vergelijking

5

Tabel 4 Psychosociale gezondheid (mishandeling zelfdoding ingrijpende gebeurtenissen) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

geestelijk mishandeld (ooit) 13 13 10 17 15 12 10 14 17 17 12 7 23 14 13 14

lichamelijk mishandeld (ooit) 4 4 4 4 5 3 5 6 3 2 4 2 6 6 4 4

gedachten aan zelfdodinga 13 15 9 21 18 12 15 16 16 18 15 20 14 14 15 16

eacuteeacuten (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen) 65 70 66 73 71 68 68 73 70 69 69 73 64 71 61 79

problemen met de gebeurtenis(sen) 21 21 16 26 23 20 21 21 22 24 23 19 25 18 17 25

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Mishandeling Aan de jongeren is gevraagd of zij weleens geestelijk (vaak getreiterd gekleineerd of uitgescholden) enof lichamelijk (bijvoorbeeld geschopt geslagen vastgebonden) mishandeld worden Geestelijke mishandeling komt ruim drie keer vaker voor dan lichamelijke mishandeling (13 versus 4) Geestelijke mishandeling komt vaker voor bij meisjes havovwo leerlingen en jongeren van overig westerse herkomst De dader van geestelijke mishandeling is meestal een andere jongere op school en de dader van lichamelijke mishandeling is meestal een volwassene thuis (zie kader) Lichamelijke mishandeling komt minder vaak voor bij havovwo leerlingen en vaker bij jongeren van overig niet westerse herkomst Voor mishandeling verschilt Zuidoost niet van de rest van Amsterdam

Soms krijgen jongeren te maken met een ingrijpende gebeurtenis Denk aan de dood of ziekte van een familielid Deze gebeurtenissen kunnen een diepe indruk achterlaten en van invloed zijn op het (latere) functioneren van de jongere Ook een echtscheiding van de ouders of discriminatie kan diepe sporen achterlaten

Ingrijpende gebeurtenissen Jongeren uit Zuidoost hebben vaker eacuteeacuten (of meerdere) ingrijpende gebeurtenis(sen) meegemaakt (70) dan jongeren uit de rest van Amsterdam (65) Opgroeien met een ziek of gehandicapt gezinslid komt het vaakst voor (zie kader) Ingrijpende gebeurtenissen komen vaker voor bij meisjes en jongeren die niet bij beide ouders wonen Deze jongeren hebben ook vaker (nog) problemen met de gebeurtenis(sen) Jongeren van overig niet westerse herkomst hebben minder vaak (nog) problemen met de gebeurtenis(sen) Jongeren uit Zuidoost geven even vaak aan dat zij (nog) problemen hebben met deze gebeurtenis(sen) als jongeren uit de rest van Amsterdam

Gedachten over zelfdoding komen relatief vaak voor onder jongeren Ook doen enkele jongeren een poging tot zelfdoding Dat een jongere overlijdt door zelfdoding komt zelden voor

ZelfdodingVan de jongeren zegt 15 in de voorgaande twaalf maanden er weleens serieus over te hebben gedacht een einde aan het leven te maken Voor Zuidoost ligt dit percentage hoger dan voor de rest van Amsterdam Bij meisjes en tweedeklassers komen de gedachten vaker voor In totaal zegt 25 van de jongeren in de voorgaande twaalf maanden een poging tot zelfdoding te hebben ondernomen (Amsterdam 18)

Top 3 dader geestelijke mishandeling onder jongeren die aangeven geestelijk mishandeld te zijn (N=195)

- door een jongere op school 60- door een jongere in de buurt 14- door een volwassene thuis 9

Top 3 dader lichamelijke mishandeling onder jongeren die aangeven lichamelijk mishandeld te zijn (N=60)

- door een volwassene thuis 36- door een jongere op school 17- door een jongere in de buurt 12

Top 3 ingrijpende gebeurtenissen mee te maken (gehad) (nog) problemen mee ziekgehandicapt gezinslid 36 8regelmatig ruzies tussen ouders onderling 29 6echtscheiding van de ouders 27 5

a in de afgelopen twaalf maanden significant verschil tussen groepen p lt 005

6

0 20 40 60 80 100

0-4 dagen week

5-6 dagen week

7 dagen week

Tabel 5 Voeding naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

ontbijten ge vijf dagen per week 74 59 68 50 61 57 49 60 69 73 56 55 77 56 64 53

voldoet aan fruitnorma 17 10 12 9 12 9 8 7 15 15 9 8 23 9 13 8

fruit eten ge vijf dagen per week 55 36 38 34 38 33 33 28 44 44 33 29 62 35 40 31

groente eten ge vijf dagen per week 72 67 65 70 69 66 61 65 76 78 76 67 73 52 68 67

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Ontbijten bevordert de concentratie en daarmee de leerprestaties op school Bovendien gaan leerlingen minder snel snoepen of snacken later in de ochtend

OntbijtenVan de jongeren uit Zuidoost ontbijt 59 vijf of meer dagen per week Dit betekent dat vier op de tien leerlingen (41) minstens eacuteeacuten dag in de week zonder ontbijt naar school gaan Meisjes vmbo-bkg leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen gaan vaker minimaal eacuteeacuten dag in de week zonder ontbijt naar school Figuur 2 geeft weer op hoeveel dagen van de week jongeren uit Zuidoost ontbijten Iets minder dan de helft geeft aan dagelijks te ontbijten (48)

Het landelijk advies van het Voedingscentrum twee stuks fruit en 200 gram groente per dag

Fruit- en groenteconsumptieAan het advies van het Voedingscentrum om elke dag twee stuks fruit te eten (de lsquofruitnormrsquo) voldoet slechts 10 Iets meer dan een derde van de jongeren (36) eet wel vijf dagen of meer per week fruit ongeacht de hoeveelheid (zie ook figuur 2) Vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen eten minder vaak fruit In totaal eet 67 van de jongeren

minstens vijf dagen in de week groente Jongens vmbo-bkg leerlingen en jongeren van overig niet westerse herkomst eten minder vaak groente

In figuur 3 is te zien dat jongeren uit Zuidoost het minste fruit eten van alle tweede- en vierdeklassers die in Amsterdam wonen Jongeren uit Zuidoost ontbijten ook minder vaak en eten ook minder vaak groente dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam

a ge twee stuks fruit per dag

Figuur 2 Ontbijten fruit- en groenteconsumptie dagen van de week ()

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

Figuur 3 Fruitconsumptie op minimaal vijf dagen per week naar gebieden in Amsterdam ()

ontbijten

fruitconsumptie

groenteconsumptie

3 Voeding Een gezond voedingspatroon is belangrijk voor een gezond gewicht en het voorkoacutemen van ziekten Eetgewoonten worden vaak al in de jeugd gevormd

significant verschil tussen groepen p lt 005

7

26

17

13

44inactief (lt 3 uur)

semi-inactief (3 - 5 uur)

semi-actief (5 - 7 uur)

normactief (ge 7 uur)

Tabel 6 Bewegen naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

voldoet aan Nederlandse Norm Gezond Bewegena 18 14 18 9 14 13 12 14 16 14 13 16 27 12 14 13

lichamelijk actief gemiddeld ge eacuteeacuten uur per dag 56 44 62 27 47 40 44 43 45 57 42 41 62 40 45 43

lid van eacuteeacuten (of meerdere) sportvereniging(en)b 52 40 50 31 42 37 40 37 42 55 41 32 46 34 42 38

tv-kijkencomputeren gemiddeld ge twee uur per dag 57 72 73 72 72 73 76 72 68 64 74 84 65 71 70 75

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Het advies van het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB) aan jongeren van twaalf tot achttien jaar is om elke dag minstens eacuteeacuten uur matig intensief te bewegen Dit noemen we de lsquoNederlandse Norm Gezond Bewegenrsquo

a in de afgelopen week elke dag ge eacuteeacuten uur matig intensieve lichamelijke activiteit b sporten zoals zwemmen voetballen dansen ballet paardrijden etc

Lichamelijke beweging heeft een positief effect op de conditie het welzijn en het lichaamsgewicht Het verkleint de kans op gezondheidsproblemen die vooral later in het leven kunnen ontstaan zoals hart- en vaatziekten en diabetes

4 Bewegen

BewegenSlechts 14 van de jongeren uit Zuidoost voldoet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen en is op alle dagen van de week minimaal eacuteeacuten uur actief Jongens en jongeren van overig westerse herkomst voldoen vaker aan deze normEen grotere groep (44) is gemiddeld tenminste eacuteeacuten uur per dag lichamelijk actief Meisjes vierdeklassers en jongeren van overig niet westerse herkomst zijn minder actief In figuur 4 zien we de verdeling in vier categorieeumln van het totaal aantal uren dat jongeren per week actief zijn Een kwart van de jongeren uit Zuidoost is inactief (26) deze groep is minder dan drie uur per week actief Jongeren uit Zuidoost bewegen gemiddeld minder vaak dan jongeren uit de rest van Amsterdam In figuur 5 is te zien dat jongeren uit alle drie de gebieden in Zuidoost relatief weinig bewegen

Lidmaatschap van een sportverenigingJongeren uit Zuidoost zijn minder vaak lid van een sportvereniging dan jongeren uit de rest van

Figuur 4 Lichamelijk actief uren per week ()

Figuur 5 Lichamelijk actief (gemiddeld tenminste eacuteeacuten uur per dag) naar gebieden in Amsterdam ()

Amsterdam Vier op de tien jongeren (40) is lid van een sportvereniging Wie zijn minder vaak lid van een sportvereniging Dat zijn meisjes vierdeklassers en jongeren van overig niet westerse herkomst

TvcomputerenBijna driekwart van de jongeren (72) besteedt twee uur per dag of meer aan tv-kijken of computeren (niet voor school of huiswerk) Jongeren uit Zuidoost zitten veel vaker achter een beeldscherm dan jongeren uit de rest van Amsterdam Vmbo-bkg leerlingen jongeren van AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen zitten het vaakst achter een beeldscherm

significant verschil tussen groepen p lt 005

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

8

Tabel 7 Gamen sociale media en muziek luisteren naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

problematisch gamen 5 6 11 2 7 5 5 8 5 7 6 2 8 6 6 6

problematisch gebruik sociale media 10 12 7 16 13 10 13 11 12 9 13 14 10 12 11 13

door iemand gepest op interneta 5 5 4 6 6 5 5 6 5 4 5 4 6 5 5 6

ongewenst seksueel voorstel gekregen via interneta 9 13 9 17 12 14 15 13 11 12 16 16 6 9 10 16

fotorsquos of filmpjes zijn tegen de zin verspreid via internet 6 5 4 6 6 3 4 6 4 2 5 4 6 5 4 5

volume muziekspeler met koptelefoon meestal lsquohardrsquob 25 35 30 40 34 37 46 35 24 24 40 44 25 32 30 40

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Van problematisch gamen of sociale media gebruik is sprake als (1) iemand zich onrustig en gestrest voelt als hijzij niet kan gamen of op sociale media kan eacuten (2) hijzij het moeilijk vindt om te stoppen eacuten (3) hijzij gamen of sociale media gebruikt als hijzij zich rot voelt Een verslaving komt zelden voor (lt1)

Gamen en sociale mediaVan de jongeren uit Zuidoost vertoont 6 problematisch gamegedrag Bij 12 is sprake van problematisch gebruik van sociale media Jongens en meisjes verschillen sterk jongens hebben ruim vijf keer zo veel risico op problematisch gamen meisjes hebben ruim twee keer

a in het afgelopen half jaar b 75-100

Het gebruik van internet en sociale media is niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven van jongeren Ook spelen veel jongeren (online) games Positieve aspecten zijn het opdoen van kennis en het onderhouden van vriendschappen Risicovol sociale media gebruik of gamen kan leiden tot schoolproblemen slaapproblemen en problemen in de sociaal-emotionele ontwikkeling

5 Gamen sociale media en muziek luisteren

zo veel risico op problematisch sociale media gebruik Jongeren uit Zuidoost vertonen vaker problematisch gebruik van sociale media dan jongeren uit de rest van Amsterdam

Cyberpesten kan de hele dag doorgaan ook bij het slachtoffer thuis terwijl traditioneel pesten vaak gebonden is aan school

Internet ervaringenVan de jongeren is 5 in de afgelopen zes maanden gepest via internet Van de jongeren geeft 13 aan in de afgelopen zes maanden via internet een ongewenst seksueel voorstel te hebben gekregen Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Meisjes jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen krijgen vaker een ongewenst seksueel voorstel Van de jongeren uit Zuidoost heeft 5 meegemaakt dat iemand weleens tegen zijn of haar zin vervelende fotorsquos of filmpjes heeft verspreid (bijvoorbeeld op internet gezet of via de mobiele telefoon naar anderen gestuurd) Bij tweedeklassers komt dit vaker voor dan bij vierdeklassers Van de jongeren zegt 15 dat hij of zij weleens voor de webcam borsten geslachtsdelen of billen heeft laten zien of iets anders seksueels heeft gedaan (Amsterdam 18)

Veel jongeren luisteren met oordopjes of koptelefoon naar muziek op bijvoorbeeld een mp3-speler iPod of mobiele telefoon Te lang luisteren naar te harde muziek kan ervoor zorgen dat iemand minder goed gaat horen of altijd een piep hoort dat geluiden vervormen of dat overgevoeligheid voor geluid ontstaat

Muziek luisterenRuim een derde van de jongeren uit Zuidoost zet het volume van de muziekspeler meestal op lsquohardrsquo (35) In Zuidoost is het percentage jongeren met risico op gehoorschade hoger dan in de rest van AmsterdamWelke jongeren lopen vaker risico op gehoorschade Dat zijn meisjes vmbo-bkg leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen

significant verschil tussen groepen p lt 005

9

Tabel 8 Genotmiddelen (roken waterpijp roken blowen) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

roken weleens 26 26 25 26 22 31 27 30 22 30 30 30 29 18 23 28

roken minstens eacuteeacuten keer per week 5 3 3 2 1 5 3 4 2 6 4 1 4 0 2 3

roken dagelijks 3 1 2 1 0 3 2 2 1 4 2 1 4 0 1 2

waterpijp roken weleens 29 32 32 32 30 34 37 37 24 29 37 42 29 25 28 37

waterpijp roken recenta 9 9 9 9 8 9 10 10 6 8 10 12 8 7 8 9

blowen weleens 10 5 5 5 2 8 5 7 4 10 5 4 8 3 4 6

blowen recenta 5 2 2 1 1 3 1 3 1 4 1 1 4 1 1 2

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Nicotine is al na enkele sigaretten verslavend De meeste jongeren beginnen met roken tussen twaalf en vijftien jaar Roken is de belangrijkste oorzaak van ziekte en sterfte in Nederland

RokenVan de tweedeklassers heeft 22 roken weleens uitgeprobeerd onder vierdeklassers is dat 31 Vmbo-t leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen hebben roken ook vaker uitgeprobeerd Van de tweedeklassers zegt 1 tenminste wekelijks te roken van de vierdeklassers is dat 5 Van de vierdeklassers rookt 3 dagelijks Jongeren van Nederlandse herkomst roken het vaakst Jongeren uit Zuidoost roken minder vaak minstens eacuteeacuten keer per week en minder vaak dagelijks dan jongeren uit de rest van AmsterdamVan alle jongeren uit Zuidoost zegt 20 dat er in de afgelopen week bij hen in huis is gerookt waar de jongere bij was (Amsterdam 20)

a in de afgelopen vier weken

Tieners bevinden zich in een levensfase waarin ze experimenteren met diverse genotmiddelen zoals tabak alcohol en drugs

Het gebruik van de waterpijp komt het meest voor onder jongeren van vijftien tot en met 24 jaar Het roken van een waterpijp is schadelijk voor de gezondheid De hoeveelheid rook is groot en bevat schadelijke stoffen

Waterpijp rokenJongeren uit Zuidoost proberen waterpijp voornamelijk uit Van de jongeren geeft 32 aan weleens waterpijp te hebben gerookt Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Vmbo-bkg leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen proberen waterpijp roken vaker uit Recent gebruik (in de afgelopen vier weken) zien we bij 9 van de jongeren en is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam Havovwo leerlingen hebben minder vaak recent waterpijp gerookt

Cannabisgebruik vermindert het korte termijngeheugen en het reactie- en concentratievermogen Dit kan onder meer leiden tot slechtere schoolprestaties

BlowenIn Zuidoost wordt minder vaak geblowd dan in de rest van Amsterdam Net als voor roken zien we voor blowen ook een verband met leeftijd Van de vierdeklassers heeft 8 weleens en 3 recent hasj of wiet gebruikt Van de tweedeklassers heeft 2 weleens hasj of wiet gebruikt en 1 recent Naast jongeren uit de vierde klas blowen jongeren van Nederlandse herkomst ook vaker Vmbo-t leerlingen proberen hasj of wiet vaker uit en jongens hebben vaker recent geblowd Van de jongeren uit Zuidoost zegt 15 weleens hasj of wiet aangeboden te hebben gekregen (Amsterdam 22)

HarddrugsIn totaal zegt 10 van de jongeren uit Zuidoost weleens harddrugs te hebben gebruikt (XTC cocaiumlne paddorsquos amfetaminen heroiumlne LSD of GHB) (Amsterdam 16) Van de jongeren heeft 3 weleens harddrugs aangeboden gekregen (Amsterdam 5)

6 Genotmiddelen

significant verschil tussen groepen p lt 005

10

Tabel 9 Genotmiddelen (alcoholgebruik) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

alcohol weleens 28 37 31 43 28 48 42 43 28 35 47 58 27 21 30 44

alcohol recenta 17 16 12 19 9 23 17 18 13 20 20 28 14 6 13 19

binge drinkenb recenta 11 11 8 13 9 13 14 11 7 13 14 16 6 5 9 12

drinkt weleens samen met ouders 16 21 14 28 16 27 23 25 18 18 29 40 12 10 18 25

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Schadelijke gevolgen van overmatig alcoholgebruik voor jongeren zijn onder meer alcoholvergiftiging risicovol seksueel gedrag en ongevallen In Nederland is het alcoholgebruik onder jongeren onder de zestien jaar in het afgelopen decennium flink gedaald Met ingang van 1 januari 2014 is de leeftijd waarop jongeren alcohol mogen kopen verhoogd van zestien naar achttien jaar

AlcoholgebruikJongeren uit Zuidoost proberen alcohol aanzienlijk vaker uit dan jongeren uit de rest van Amsterdam Het alcoholgebruik in de afgelopen weken verschilt niet van de rest van Amsterdam Net als voor roken en blowen is er voor alcoholgebruik een verband met leeftijd Van de tweedeklassers heeft 28 weleens gedronken en 9 dronk recent De helft van de vierdeklassers (48) heeft weleens gedronken en een kwart (23) dronk recent Andere risicogroepen zijn meisjes vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen Voor binge drinken zien we ook een verband met leeftijd geslacht opleidingsniveau en etniciteit Figuur 6 brengt de percentages jongeren die recent binge hebben gedronken op gebiedsniveau in beeld

Opmerkelijk de meerderheid van alle binge drinkers (97) vindt zelf niet dat hijzij te veel drinktJongeren drinken het vaakst (bij anderen) thuis en in een discotheek

a in de afgelopen vier weken b ge vijf drankjes bij eacuteeacuten gelegenheid

Drinken onder de zestien Bijna acht op de tien jongeren uit Zuidoost in de onderzoeksgroep is onder de zestien jaar (77) Een derde van deze jongeren heeft weleens alcohol gedronken (32) 12 dronk in de afgelopen vier weken alcohol en 9 deed in diezelfde periode aan binge drinken Van de jongeren onder de zestien zegt 19 weleens samen met de ouders gedronken te hebben

Wat vinden je ouders ervan dat je drinktIn totaal heeft 21 van de jongeren weleens samen met (eacuteeacuten van) de ouders gedronken 1 zegt dat lsquovaakrsquo te doen 8 zegt dat lsquosomsrsquo te doen en 12 zegt dat dat lsquoeacuteeacuten keer gebeurdrsquo is In Zuidoost gebeurt dit vaker dan in de rest van Amsterdam Meisjes vierdeklassers vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen hebben vaker weleens samen met de ouders gedronken Aan de jongeren die weleens alcohol drinken is gevraagd wat hun oudersverzorgers ervan vinden dat ze drinken Volgens de jongeren vindt 15 van de ouders het goed 2 zegt dat de ouders vinden dat de jongere minder moet drinken 25 van de ouders raadt het af 11 verbiedt het 23 van de ouders weet niet dat de jongere drinkt en 24 zegt dat de ouders er niets van zeggen

Figuur 6 Binge drinken (recent) naar gebieden in Amsterdam ()

significant verschil tussen groepen p lt 005

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

11

Tabel 10 Seksualiteit naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

weleens geslachtsgemeenschap gehad 11 14 19 10 7 23 19 20 5 14 20 21 10 6 9 20

niet altijd een condoom gebruikt 4 5 5 5 2 9 7 8 2 6 7 7 4 2 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehada 4 4 4 5 3 6 5 5 3 4 6 3 6 3 4 5

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 17 29 7 16 18 23 19 10 8 16 21 15 21 17 17

positief homoklimaat op school 46 44 40 48 42 48 37 48 51 52 43 54 50 41 43 45

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Het condoom is het meest gebruikte anticonceptiemiddel bij lsquode eerste keerrsquo

Veilig vrijenJongeren uit Zuidoost zijn vaker seksueel actief en vrijen vaker onveilig dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam In Zuidoost heeft 14 van de jongeren weleens geslachtsgemeenschap gehad Ruim een derde van deze jongeren gebruikt niet altijd een condoom (5) Wie vrijen het vaakst zonder condoom Dat zijn vierdeklassers vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen

Er is vaker sprake van ongewenste seksuele handelingen wanneer partners elkaar maar een week kennen

Ongewenste seksuele ervaringJongeren is gevraagd of zij weleens zonder dat zelf te willen een seksuele ervaring met iemand hebben gehad Onder een ongewenste seksuele ervaring wordt verstaan lsquoalles van zoenen intiem betasten tot naar bed gaanrsquo Van de jongeren uit Zuidoost heeft 4 ooit een ongewenste seksuele ervaring gehad en 4 wil geen antwoord geven op deze vraag Zuidoost verschilt hierin niet van de rest van

Amsterdam Vierdeklassers vmbo leerlingen en jongeren van Surinaamse herkomst hebben vaker een ongewenste seksuele ervaring gehad

Jongens staan gemiddeld negatiever tegenover homoseksualiteit dan meisjes Jongeren hebben een negatieve houding als ze in de vragenlijst hebben aangegeven dat ze (1) geen vriendschap willen sluiten met een homoseksuele jongere eacuten (2) een homoseksuele jongere laten merken dat hijzij van hen af moet blijven eacuten (3) liever naast iemand anders gaan zitten in de pauze

Houding ten opzichte van homoseksualiteit Jongeren uit Zuidoost hebben dezelfde houding ten opzichte van homoseksualiteit als hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam Van de jongeren heeft 17 een negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit Jongens vmbo-bkg leerlingen en jongeren van overig niet westerse herkomst zijn minder tolerantVan de jongeren denkt 44 dat op hun school een homoseksuele jongere eerlijk kan uitkomen voor zijnhaar seksuele geaardheid Meisjes vierdeklassers havovwo leerlingen en jongeren van Nederlandse herkomst zijn hierover vaker positief

a alles van zoenen intiem betasten tot naar bed gaan

In de puberteit hebben veel jongeren hun eerste ervaringen met de liefde Het is dan ook belangrijk dat jongeren tijdig leren over veilig vrijen om een ongewenste zwangerschap en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa) te voorkomen Weerbaarheid is hierbij ook een belangrijk thema

7 Seksualiteit

significant verschil tussen groepen p lt 005

12

Tabel 11 Schoolklimaat naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

school lsquo(hartstikke) leukrsquo 50 42 44 40 46 38 40 38 47 45 42 44 50 41 45 40

kunnen praten met docent 76 76 80 72 76 76 76 77 75 82 76 62 87 76 78 74

regelmatiga gepest worden op school 4 4 5 4 5 4 4 5 4 5 4 1 8 4 5 4

regelmatiga pesten op school 3 5 6 5 5 5 6 5 4 4 6 5 4 5 5 6

spijbelen ge drie uurb 5 5 5 5 5 5 5 5 4 4 4 10 4 5 3 6

verzuim door ziekte ge drie dagenb 11 11 9 14 12 10 11 11 13 18 11 10 12 9 10 13

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

SchoolbelevingJongeren uit Zuidoost vinden school minder vaak lsquo(harstikke) leukrsquo dan jongeren uit de rest van Amsterdam Vier op de tien jongeren (42) vindt het (hartstikke) leuk op school 50 zegt lsquogaat welrsquo en 8 geeft aan het lsquoniet leukrsquo of lsquovreselijkrsquo te vinden op school Tweedeklassers havovwo leerlingen en jongeren die bij beide ouders wonen hebben het meer naar hun zin op school Leerlingen die het minder naar hun zin hebben op school vinden vooral dat lsquode meeste vakken niet leuk zijnrsquo of dat lsquode manier van lesgeven niet leuk isrsquo Driekwart van de leerlingen zegt met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit (76) Jongens jongeren van Nederlandse herkomst en jongeren die bij beide ouders wonen geven vaker aan met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit

Leerlingen die regelmatig gepest worden hebben vaker gezondheidsklachten en minder zelfvertrouwen Een deel van de gepeste jongeren is zelf ook dader

PestenVan de jongeren wordt 4 regelmatig op school gepest 4 wordt incidenteel gepest (minder dan twee keer per maand) en 92 wordt nooit gepest Het percentage jongeren dat zelf regelmatig pest is vergelijkbaar (5) Jongeren uit Zuidoost pesten vaker dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam

Veel schoolverzuim (door ziekte of spijbelen) kan leiden tot voortijdig schoolverlaten Frequent spijbelen verhoogt daarnaast de kans op vandalisme diefstal en geweld Verzuim Van de jongeren spijbelt 5 frequent (drie uur of meer in de afgelopen vier weken) Jongeren van AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen spijbelen het vaakst De belangrijkste reden om te spijbelen is lsquogeen zin in schoolrsquo Eeacuten op de negen jongeren (11) is in de afgelopen vier weken drie dagen of meer ziek thuis gebleven Welke jongeren verzuimen het vaakst door ziekte Dat zijn meisjes en jongeren van Nederlandse herkomst Het spijbelen en ziekteverzuim in Zuidoost is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam

a ge twee keer per maand in de afgelopen drie maandenb in de afgelopen vier weken

significant verschil tussen groepen p lt 005

Plezier op school is belangrijk voor het psychisch en sociaal welbevinden van jongeren en komt de schoolprestaties ten goede8 Schoolklimaat

13

a in de afgelopen twaalf maanden

Tabel 12 Fysieke omgeving naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

slachtoffer geweest van een strafbaar feit (totaal)a 37 40 42 38 45 33 43 42 34 36 39 35 37 43 35 44

- slachtoffer bestolenspullen vernield 35 37 40 35 43 30 40 40 32 34 36 33 31 41 33 41

- slachtoffer bedreiginglichamelijk geweldchantage 7 8 9 8 10 7 9 8 8 7 8 8 15 9 7 10

voelt zich weleens onveilig 32 35 26 42 36 33 32 35 37 34 35 29 47 33 37 33

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Slachtoffer van criminaliteitVier op de tien jongeren uit Zuidoost is in het afgelopen jaar slachtoffer geweest van eacuteeacuten of meer strafbare feiten zoals diefstal vernieling of geweld (40) Dit percentage ligt hoger dan in de rest van Amsterdam Jongeren zijn het vaakst geconfronteerd met diefstal (33) en vernielde spullen (13) Bedreiging (6) chantage (4) en lichamelijk geweld (1) komen minder vaak voor Tweedeklassers vmbo-bkg leerlingen en jongeren die niet bij beide ouders wonen zijn vaker slachtoffer geweest van een strafbaar feit

OnveiligheidsgevoelensAan de jongeren is gevraagd op welke plekken zij zich weleens onveilig voelen (zie kader) Ruim een derde van jongeren uit Zuidoost (35) voelt zich weleens onveilig Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Meisjes voelen zich veel vaker onveilig dan jongens

Het percentage jongeren dat slachtoffer is geweest van een strafbaar feit en het percentage jongeren dat zich weleens onveilig voelt worden in figuur 7 en 8 weergegeven naar gebieden

Fysiek geweld vandalisme en diefstal zijn factoren die een school buurt of uitgaansgelegenheid onveilig maken en een negatieve invloed hebben op het veiligheidsgevoel9 Fysieke omgeving

Top 3 locaties waar jongeren zich weleens onveilig voelen

op straat buiten de eigen woonbuurt 13 op het station (trein bus metro) 9in de trein bus metro 8

Figuur 7 Slachtoffer geweest van een strafbaar feit naar gebieden in Amsterdam ()

significant verschil tussen groepen p lt 005

Figuur 8 Gevoelens van onveiligheid naar gebieden in Amsterdam ()

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

14

Zijn er verschillen tussen de gebieden in ZuidoostJa zeker In tabel 13 worden de achtergrondkenmerken en de resultaten van een aantal gezondheidsthemarsquos gepresenteerd voor de drie gebieden in Zuidoost Het algemene beeld is dat in GaasperdamDriemond jongeren slechter scoren dan in de rest van Zuidoost Jongeren uit GaasperdamDriemond zijn vaker geestelijk mishandeld en hebben vaker nog problemen met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) Ze drinken en blowen vaker en vrijen vaker onveilig Gunstig is dat jongeren uit GaasperdamDriemond vaker tenminste vijf dagen in de week ontbijten In Bijlmer-Oost hebben jongeren minder vaak in de afgelopen vier weken alcohol gedronken In Bijlmer-Centrum wordt het minst vaak ontbeten en fruit gegeten Daarnaast staan jongeren uit Bijlmer-Centrum vaker negatief ten opzichte van homoseksualiteit dan jongeren uit de rest van Zuidoost Gunstig is dat jongeren uit Bijlmer-Centrum minder vaak geestelijk mishandeld zijn minder vaak (nog) problemen hebben met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) en minder vaak een ongewenste seksuele ervaring hebben gehad dan jongeren uit de rest van Zuidoost

Sinds 1 januari 2015 heeft de gemeente er nieuwe taken bij gekregen in het sociaal domein Met de Jeugdwet de Nieuwe Wmo en de Participatiewet is de gemeente nu verantwoordelijk voor bijna het hele stelsel van maatschappelijke ondersteuning en zorg voor kinderen volwassenen en ouderen Met deze nieuwe verantwoordelijkheid is de behoefte aan cijfers op gebiedsniveau toegenomen Als problemen en behoeften per gebied verschillen is in het beleid maatwerk vereist

10 Gebieden Stadsdeel Gebieden

Zuidoost

(N=1458)

Bijlmer-Centrum

(N=370)

Bijlmer-Oost

(N=504)

Gaasperdam-Driemond(N=571)

achtergrondkenmerken

jongens 48 48 49 46

meisjes 52 52 51 54

klas 2 54 56 56 51

klas 4 46 44 44 49

vmbo-bkg 43 49 41 40

vmbo-t 20 18 23 20

havovwo 37 33 36 40

Nederlands 12 5 11 19

Surinaams 44 47 43 42

AntilliaansArubaans 7 7 8 6

overig westers 4 3 4 4

overig niet westers 33 38 34 29

gezondheidsuitkomsten

ervaren gezondheid (heel) goed 73 74 72 72

sociaal-emotionele problemena 10 11 9 10

lichamelijk mishandeling ooit 4 4 3 5

geestelijk mishandeling ooit 13 10 13 16

gedachten aan zelfdoding in de afgelopen twaalf maanden 15 15 16 16

eacuteeacuten (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen)

- meegemaakt 70 69 70 70

- problemen met deze gebeurtenis(sen) 21 18 20 25

ontbijten ge vijf dagen per week 59 54 59 62

fruit eten ge vijf dagen per week 36 31 37 39

groente eten ge vijf dagen per week 67 67 65 70

voldoet aan beweegnormb 14 12 15 13

lichamelijke actief gemiddeld ge eacuteeacuten uur per dag 44 42 43 47

roken minstens eacuteeacuten keer per week 3 2 2 3

alcohol drinken in de afgelopen vier weken 16 15 13 19

binge drinken in de afgelopen vier weken 11 12 9 12

blowen in de afgelopen vier weken 2 1 1 3

waterpijp roken in de afgelopen vier weken 9 9 8 9

geslachtsgemeenschap zonder condoom 5 4 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehad 4 2 4 6

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 21 17 15

slachtoffer van een strafbaar feit 40 39 41 38

voelt zich weleens onveilig 35 35 32 37

Tabel 13 Achtergrondkenmerken en gezondheidsuitkomsten naar gebieden in Zuidoost ()

a verhoogde SDQ-totaalscore b NNGB in de afgelopen week elke dag ge eacuteeacuten uur matig intensieve lichamelijke activiteit

Groen kader het gebied scoort significant beter dan de andere twee gebieden samen plt005Rood kader het gebied scoort significant slechter dan de andere twee gebieden samen plt005

15

Gezondheid in BeeldVoor elk stadsdeel in Amsterdam verschijnt een eigenrapport De zeven rapporten kunt u vinden op de website van de GGD Naast deze stadsdeelrapportage is er ook de website Gezondheid in Beeld Op Gezondheid in Beeld vindt u de resultaten van deze rapportage maar ook (extra) resultaten voor Amsterdam de stadsdelen en de gebieden naar leeftijd geslacht etniciteit opleidingsniveau en gezinssamenstelling Op Gezondheid in Beeld vindt u ook de onderzoeksresultaten van voorgaande jaren en uitleg over de gebruikte onderzoeksmethode

Landelijke cijfers E-MOVO is in schooljaar 2013-2014 met identieke vragen uitgevoerd door alle GGDrsquoen in de provincie Noord-Holland Via de website van andere GGDrsquoen in Noord-Holland kunt u de resultaten voor E-MOVO 2013-2014 voor deze regiorsquos vinden Een beperking van deze monitor is dat een directe vergelijking met landelijke cijfers op dit moment niet mogelijk is Beschikbare landelijke gegevens hebben meestal betrekking op andere onderzoekspopulaties en er worden andere onderzoeksmethoden gebruikt Op dit moment werken GGD-GHOR Nederland en het RIVM in samenwerking met het Trimbos Instituut aan de landelijke harmonisatie van de jeugdmonitor Het doel van deze samenwerking is om vanaf 2016 de beschikking te hebben over een landelijk cijfer voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos

Dit rapport beschrijft de lokale cijfers voor stadsdeel Zuidoost en geeft inzicht in de risicogroepen voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos ten behoeve van het JeugdgezondheidsbeleidTot slot

Een gesprekDe GGD gaat graag in gesprek over de in dit rapport gepresenteerde resultaten Het stadsdeel Zuidoost kan samen met de GGD Amsterdam en andere partijen werken aan een betere gezondheid van jongerenVoor vragen of informatie kunt u contact opnemen met de afdeling Epidemiologie en Gezondheidsbevordering (zie colofon)

ColofonUitgave GGD Amsterdam afdeling EampG JGZAuteurs CL van Vuuren CE Verhagen MF van der WalMet dank aan H Stegeman WA Steenkamer SJ Franssen L van Dieren

Vormgeving S Mos Kaarten AP JanssenFotografie Fotobank Gemeente Amsterdam Gemeente Uithoorn De tekst heeft geen betrekking op de personen op de fotorsquos

Contact Leonie van Vuuren 020 555 5495 lvvuurenggdamsterdamnl EampGWebsite wwwggdamsterdamnl

september 2015

16

Page 6: Hoe gezond zijn jongeren in Zuidoost? - GGD Amsterdam€¦ · jongeren van Surinaamse en Antilliaans/Arubaanse herkomst en meer jongeren die niet bij beide ouders in vergelijking

6

0 20 40 60 80 100

0-4 dagen week

5-6 dagen week

7 dagen week

Tabel 5 Voeding naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

ontbijten ge vijf dagen per week 74 59 68 50 61 57 49 60 69 73 56 55 77 56 64 53

voldoet aan fruitnorma 17 10 12 9 12 9 8 7 15 15 9 8 23 9 13 8

fruit eten ge vijf dagen per week 55 36 38 34 38 33 33 28 44 44 33 29 62 35 40 31

groente eten ge vijf dagen per week 72 67 65 70 69 66 61 65 76 78 76 67 73 52 68 67

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Ontbijten bevordert de concentratie en daarmee de leerprestaties op school Bovendien gaan leerlingen minder snel snoepen of snacken later in de ochtend

OntbijtenVan de jongeren uit Zuidoost ontbijt 59 vijf of meer dagen per week Dit betekent dat vier op de tien leerlingen (41) minstens eacuteeacuten dag in de week zonder ontbijt naar school gaan Meisjes vmbo-bkg leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen gaan vaker minimaal eacuteeacuten dag in de week zonder ontbijt naar school Figuur 2 geeft weer op hoeveel dagen van de week jongeren uit Zuidoost ontbijten Iets minder dan de helft geeft aan dagelijks te ontbijten (48)

Het landelijk advies van het Voedingscentrum twee stuks fruit en 200 gram groente per dag

Fruit- en groenteconsumptieAan het advies van het Voedingscentrum om elke dag twee stuks fruit te eten (de lsquofruitnormrsquo) voldoet slechts 10 Iets meer dan een derde van de jongeren (36) eet wel vijf dagen of meer per week fruit ongeacht de hoeveelheid (zie ook figuur 2) Vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen eten minder vaak fruit In totaal eet 67 van de jongeren

minstens vijf dagen in de week groente Jongens vmbo-bkg leerlingen en jongeren van overig niet westerse herkomst eten minder vaak groente

In figuur 3 is te zien dat jongeren uit Zuidoost het minste fruit eten van alle tweede- en vierdeklassers die in Amsterdam wonen Jongeren uit Zuidoost ontbijten ook minder vaak en eten ook minder vaak groente dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam

a ge twee stuks fruit per dag

Figuur 2 Ontbijten fruit- en groenteconsumptie dagen van de week ()

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

Figuur 3 Fruitconsumptie op minimaal vijf dagen per week naar gebieden in Amsterdam ()

ontbijten

fruitconsumptie

groenteconsumptie

3 Voeding Een gezond voedingspatroon is belangrijk voor een gezond gewicht en het voorkoacutemen van ziekten Eetgewoonten worden vaak al in de jeugd gevormd

significant verschil tussen groepen p lt 005

7

26

17

13

44inactief (lt 3 uur)

semi-inactief (3 - 5 uur)

semi-actief (5 - 7 uur)

normactief (ge 7 uur)

Tabel 6 Bewegen naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

voldoet aan Nederlandse Norm Gezond Bewegena 18 14 18 9 14 13 12 14 16 14 13 16 27 12 14 13

lichamelijk actief gemiddeld ge eacuteeacuten uur per dag 56 44 62 27 47 40 44 43 45 57 42 41 62 40 45 43

lid van eacuteeacuten (of meerdere) sportvereniging(en)b 52 40 50 31 42 37 40 37 42 55 41 32 46 34 42 38

tv-kijkencomputeren gemiddeld ge twee uur per dag 57 72 73 72 72 73 76 72 68 64 74 84 65 71 70 75

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Het advies van het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB) aan jongeren van twaalf tot achttien jaar is om elke dag minstens eacuteeacuten uur matig intensief te bewegen Dit noemen we de lsquoNederlandse Norm Gezond Bewegenrsquo

a in de afgelopen week elke dag ge eacuteeacuten uur matig intensieve lichamelijke activiteit b sporten zoals zwemmen voetballen dansen ballet paardrijden etc

Lichamelijke beweging heeft een positief effect op de conditie het welzijn en het lichaamsgewicht Het verkleint de kans op gezondheidsproblemen die vooral later in het leven kunnen ontstaan zoals hart- en vaatziekten en diabetes

4 Bewegen

BewegenSlechts 14 van de jongeren uit Zuidoost voldoet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen en is op alle dagen van de week minimaal eacuteeacuten uur actief Jongens en jongeren van overig westerse herkomst voldoen vaker aan deze normEen grotere groep (44) is gemiddeld tenminste eacuteeacuten uur per dag lichamelijk actief Meisjes vierdeklassers en jongeren van overig niet westerse herkomst zijn minder actief In figuur 4 zien we de verdeling in vier categorieeumln van het totaal aantal uren dat jongeren per week actief zijn Een kwart van de jongeren uit Zuidoost is inactief (26) deze groep is minder dan drie uur per week actief Jongeren uit Zuidoost bewegen gemiddeld minder vaak dan jongeren uit de rest van Amsterdam In figuur 5 is te zien dat jongeren uit alle drie de gebieden in Zuidoost relatief weinig bewegen

Lidmaatschap van een sportverenigingJongeren uit Zuidoost zijn minder vaak lid van een sportvereniging dan jongeren uit de rest van

Figuur 4 Lichamelijk actief uren per week ()

Figuur 5 Lichamelijk actief (gemiddeld tenminste eacuteeacuten uur per dag) naar gebieden in Amsterdam ()

Amsterdam Vier op de tien jongeren (40) is lid van een sportvereniging Wie zijn minder vaak lid van een sportvereniging Dat zijn meisjes vierdeklassers en jongeren van overig niet westerse herkomst

TvcomputerenBijna driekwart van de jongeren (72) besteedt twee uur per dag of meer aan tv-kijken of computeren (niet voor school of huiswerk) Jongeren uit Zuidoost zitten veel vaker achter een beeldscherm dan jongeren uit de rest van Amsterdam Vmbo-bkg leerlingen jongeren van AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen zitten het vaakst achter een beeldscherm

significant verschil tussen groepen p lt 005

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

8

Tabel 7 Gamen sociale media en muziek luisteren naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

problematisch gamen 5 6 11 2 7 5 5 8 5 7 6 2 8 6 6 6

problematisch gebruik sociale media 10 12 7 16 13 10 13 11 12 9 13 14 10 12 11 13

door iemand gepest op interneta 5 5 4 6 6 5 5 6 5 4 5 4 6 5 5 6

ongewenst seksueel voorstel gekregen via interneta 9 13 9 17 12 14 15 13 11 12 16 16 6 9 10 16

fotorsquos of filmpjes zijn tegen de zin verspreid via internet 6 5 4 6 6 3 4 6 4 2 5 4 6 5 4 5

volume muziekspeler met koptelefoon meestal lsquohardrsquob 25 35 30 40 34 37 46 35 24 24 40 44 25 32 30 40

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Van problematisch gamen of sociale media gebruik is sprake als (1) iemand zich onrustig en gestrest voelt als hijzij niet kan gamen of op sociale media kan eacuten (2) hijzij het moeilijk vindt om te stoppen eacuten (3) hijzij gamen of sociale media gebruikt als hijzij zich rot voelt Een verslaving komt zelden voor (lt1)

Gamen en sociale mediaVan de jongeren uit Zuidoost vertoont 6 problematisch gamegedrag Bij 12 is sprake van problematisch gebruik van sociale media Jongens en meisjes verschillen sterk jongens hebben ruim vijf keer zo veel risico op problematisch gamen meisjes hebben ruim twee keer

a in het afgelopen half jaar b 75-100

Het gebruik van internet en sociale media is niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven van jongeren Ook spelen veel jongeren (online) games Positieve aspecten zijn het opdoen van kennis en het onderhouden van vriendschappen Risicovol sociale media gebruik of gamen kan leiden tot schoolproblemen slaapproblemen en problemen in de sociaal-emotionele ontwikkeling

5 Gamen sociale media en muziek luisteren

zo veel risico op problematisch sociale media gebruik Jongeren uit Zuidoost vertonen vaker problematisch gebruik van sociale media dan jongeren uit de rest van Amsterdam

Cyberpesten kan de hele dag doorgaan ook bij het slachtoffer thuis terwijl traditioneel pesten vaak gebonden is aan school

Internet ervaringenVan de jongeren is 5 in de afgelopen zes maanden gepest via internet Van de jongeren geeft 13 aan in de afgelopen zes maanden via internet een ongewenst seksueel voorstel te hebben gekregen Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Meisjes jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen krijgen vaker een ongewenst seksueel voorstel Van de jongeren uit Zuidoost heeft 5 meegemaakt dat iemand weleens tegen zijn of haar zin vervelende fotorsquos of filmpjes heeft verspreid (bijvoorbeeld op internet gezet of via de mobiele telefoon naar anderen gestuurd) Bij tweedeklassers komt dit vaker voor dan bij vierdeklassers Van de jongeren zegt 15 dat hij of zij weleens voor de webcam borsten geslachtsdelen of billen heeft laten zien of iets anders seksueels heeft gedaan (Amsterdam 18)

Veel jongeren luisteren met oordopjes of koptelefoon naar muziek op bijvoorbeeld een mp3-speler iPod of mobiele telefoon Te lang luisteren naar te harde muziek kan ervoor zorgen dat iemand minder goed gaat horen of altijd een piep hoort dat geluiden vervormen of dat overgevoeligheid voor geluid ontstaat

Muziek luisterenRuim een derde van de jongeren uit Zuidoost zet het volume van de muziekspeler meestal op lsquohardrsquo (35) In Zuidoost is het percentage jongeren met risico op gehoorschade hoger dan in de rest van AmsterdamWelke jongeren lopen vaker risico op gehoorschade Dat zijn meisjes vmbo-bkg leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen

significant verschil tussen groepen p lt 005

9

Tabel 8 Genotmiddelen (roken waterpijp roken blowen) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

roken weleens 26 26 25 26 22 31 27 30 22 30 30 30 29 18 23 28

roken minstens eacuteeacuten keer per week 5 3 3 2 1 5 3 4 2 6 4 1 4 0 2 3

roken dagelijks 3 1 2 1 0 3 2 2 1 4 2 1 4 0 1 2

waterpijp roken weleens 29 32 32 32 30 34 37 37 24 29 37 42 29 25 28 37

waterpijp roken recenta 9 9 9 9 8 9 10 10 6 8 10 12 8 7 8 9

blowen weleens 10 5 5 5 2 8 5 7 4 10 5 4 8 3 4 6

blowen recenta 5 2 2 1 1 3 1 3 1 4 1 1 4 1 1 2

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Nicotine is al na enkele sigaretten verslavend De meeste jongeren beginnen met roken tussen twaalf en vijftien jaar Roken is de belangrijkste oorzaak van ziekte en sterfte in Nederland

RokenVan de tweedeklassers heeft 22 roken weleens uitgeprobeerd onder vierdeklassers is dat 31 Vmbo-t leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen hebben roken ook vaker uitgeprobeerd Van de tweedeklassers zegt 1 tenminste wekelijks te roken van de vierdeklassers is dat 5 Van de vierdeklassers rookt 3 dagelijks Jongeren van Nederlandse herkomst roken het vaakst Jongeren uit Zuidoost roken minder vaak minstens eacuteeacuten keer per week en minder vaak dagelijks dan jongeren uit de rest van AmsterdamVan alle jongeren uit Zuidoost zegt 20 dat er in de afgelopen week bij hen in huis is gerookt waar de jongere bij was (Amsterdam 20)

a in de afgelopen vier weken

Tieners bevinden zich in een levensfase waarin ze experimenteren met diverse genotmiddelen zoals tabak alcohol en drugs

Het gebruik van de waterpijp komt het meest voor onder jongeren van vijftien tot en met 24 jaar Het roken van een waterpijp is schadelijk voor de gezondheid De hoeveelheid rook is groot en bevat schadelijke stoffen

Waterpijp rokenJongeren uit Zuidoost proberen waterpijp voornamelijk uit Van de jongeren geeft 32 aan weleens waterpijp te hebben gerookt Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Vmbo-bkg leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen proberen waterpijp roken vaker uit Recent gebruik (in de afgelopen vier weken) zien we bij 9 van de jongeren en is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam Havovwo leerlingen hebben minder vaak recent waterpijp gerookt

Cannabisgebruik vermindert het korte termijngeheugen en het reactie- en concentratievermogen Dit kan onder meer leiden tot slechtere schoolprestaties

BlowenIn Zuidoost wordt minder vaak geblowd dan in de rest van Amsterdam Net als voor roken zien we voor blowen ook een verband met leeftijd Van de vierdeklassers heeft 8 weleens en 3 recent hasj of wiet gebruikt Van de tweedeklassers heeft 2 weleens hasj of wiet gebruikt en 1 recent Naast jongeren uit de vierde klas blowen jongeren van Nederlandse herkomst ook vaker Vmbo-t leerlingen proberen hasj of wiet vaker uit en jongens hebben vaker recent geblowd Van de jongeren uit Zuidoost zegt 15 weleens hasj of wiet aangeboden te hebben gekregen (Amsterdam 22)

HarddrugsIn totaal zegt 10 van de jongeren uit Zuidoost weleens harddrugs te hebben gebruikt (XTC cocaiumlne paddorsquos amfetaminen heroiumlne LSD of GHB) (Amsterdam 16) Van de jongeren heeft 3 weleens harddrugs aangeboden gekregen (Amsterdam 5)

6 Genotmiddelen

significant verschil tussen groepen p lt 005

10

Tabel 9 Genotmiddelen (alcoholgebruik) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

alcohol weleens 28 37 31 43 28 48 42 43 28 35 47 58 27 21 30 44

alcohol recenta 17 16 12 19 9 23 17 18 13 20 20 28 14 6 13 19

binge drinkenb recenta 11 11 8 13 9 13 14 11 7 13 14 16 6 5 9 12

drinkt weleens samen met ouders 16 21 14 28 16 27 23 25 18 18 29 40 12 10 18 25

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Schadelijke gevolgen van overmatig alcoholgebruik voor jongeren zijn onder meer alcoholvergiftiging risicovol seksueel gedrag en ongevallen In Nederland is het alcoholgebruik onder jongeren onder de zestien jaar in het afgelopen decennium flink gedaald Met ingang van 1 januari 2014 is de leeftijd waarop jongeren alcohol mogen kopen verhoogd van zestien naar achttien jaar

AlcoholgebruikJongeren uit Zuidoost proberen alcohol aanzienlijk vaker uit dan jongeren uit de rest van Amsterdam Het alcoholgebruik in de afgelopen weken verschilt niet van de rest van Amsterdam Net als voor roken en blowen is er voor alcoholgebruik een verband met leeftijd Van de tweedeklassers heeft 28 weleens gedronken en 9 dronk recent De helft van de vierdeklassers (48) heeft weleens gedronken en een kwart (23) dronk recent Andere risicogroepen zijn meisjes vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen Voor binge drinken zien we ook een verband met leeftijd geslacht opleidingsniveau en etniciteit Figuur 6 brengt de percentages jongeren die recent binge hebben gedronken op gebiedsniveau in beeld

Opmerkelijk de meerderheid van alle binge drinkers (97) vindt zelf niet dat hijzij te veel drinktJongeren drinken het vaakst (bij anderen) thuis en in een discotheek

a in de afgelopen vier weken b ge vijf drankjes bij eacuteeacuten gelegenheid

Drinken onder de zestien Bijna acht op de tien jongeren uit Zuidoost in de onderzoeksgroep is onder de zestien jaar (77) Een derde van deze jongeren heeft weleens alcohol gedronken (32) 12 dronk in de afgelopen vier weken alcohol en 9 deed in diezelfde periode aan binge drinken Van de jongeren onder de zestien zegt 19 weleens samen met de ouders gedronken te hebben

Wat vinden je ouders ervan dat je drinktIn totaal heeft 21 van de jongeren weleens samen met (eacuteeacuten van) de ouders gedronken 1 zegt dat lsquovaakrsquo te doen 8 zegt dat lsquosomsrsquo te doen en 12 zegt dat dat lsquoeacuteeacuten keer gebeurdrsquo is In Zuidoost gebeurt dit vaker dan in de rest van Amsterdam Meisjes vierdeklassers vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen hebben vaker weleens samen met de ouders gedronken Aan de jongeren die weleens alcohol drinken is gevraagd wat hun oudersverzorgers ervan vinden dat ze drinken Volgens de jongeren vindt 15 van de ouders het goed 2 zegt dat de ouders vinden dat de jongere minder moet drinken 25 van de ouders raadt het af 11 verbiedt het 23 van de ouders weet niet dat de jongere drinkt en 24 zegt dat de ouders er niets van zeggen

Figuur 6 Binge drinken (recent) naar gebieden in Amsterdam ()

significant verschil tussen groepen p lt 005

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

11

Tabel 10 Seksualiteit naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

weleens geslachtsgemeenschap gehad 11 14 19 10 7 23 19 20 5 14 20 21 10 6 9 20

niet altijd een condoom gebruikt 4 5 5 5 2 9 7 8 2 6 7 7 4 2 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehada 4 4 4 5 3 6 5 5 3 4 6 3 6 3 4 5

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 17 29 7 16 18 23 19 10 8 16 21 15 21 17 17

positief homoklimaat op school 46 44 40 48 42 48 37 48 51 52 43 54 50 41 43 45

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Het condoom is het meest gebruikte anticonceptiemiddel bij lsquode eerste keerrsquo

Veilig vrijenJongeren uit Zuidoost zijn vaker seksueel actief en vrijen vaker onveilig dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam In Zuidoost heeft 14 van de jongeren weleens geslachtsgemeenschap gehad Ruim een derde van deze jongeren gebruikt niet altijd een condoom (5) Wie vrijen het vaakst zonder condoom Dat zijn vierdeklassers vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen

Er is vaker sprake van ongewenste seksuele handelingen wanneer partners elkaar maar een week kennen

Ongewenste seksuele ervaringJongeren is gevraagd of zij weleens zonder dat zelf te willen een seksuele ervaring met iemand hebben gehad Onder een ongewenste seksuele ervaring wordt verstaan lsquoalles van zoenen intiem betasten tot naar bed gaanrsquo Van de jongeren uit Zuidoost heeft 4 ooit een ongewenste seksuele ervaring gehad en 4 wil geen antwoord geven op deze vraag Zuidoost verschilt hierin niet van de rest van

Amsterdam Vierdeklassers vmbo leerlingen en jongeren van Surinaamse herkomst hebben vaker een ongewenste seksuele ervaring gehad

Jongens staan gemiddeld negatiever tegenover homoseksualiteit dan meisjes Jongeren hebben een negatieve houding als ze in de vragenlijst hebben aangegeven dat ze (1) geen vriendschap willen sluiten met een homoseksuele jongere eacuten (2) een homoseksuele jongere laten merken dat hijzij van hen af moet blijven eacuten (3) liever naast iemand anders gaan zitten in de pauze

Houding ten opzichte van homoseksualiteit Jongeren uit Zuidoost hebben dezelfde houding ten opzichte van homoseksualiteit als hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam Van de jongeren heeft 17 een negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit Jongens vmbo-bkg leerlingen en jongeren van overig niet westerse herkomst zijn minder tolerantVan de jongeren denkt 44 dat op hun school een homoseksuele jongere eerlijk kan uitkomen voor zijnhaar seksuele geaardheid Meisjes vierdeklassers havovwo leerlingen en jongeren van Nederlandse herkomst zijn hierover vaker positief

a alles van zoenen intiem betasten tot naar bed gaan

In de puberteit hebben veel jongeren hun eerste ervaringen met de liefde Het is dan ook belangrijk dat jongeren tijdig leren over veilig vrijen om een ongewenste zwangerschap en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa) te voorkomen Weerbaarheid is hierbij ook een belangrijk thema

7 Seksualiteit

significant verschil tussen groepen p lt 005

12

Tabel 11 Schoolklimaat naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

school lsquo(hartstikke) leukrsquo 50 42 44 40 46 38 40 38 47 45 42 44 50 41 45 40

kunnen praten met docent 76 76 80 72 76 76 76 77 75 82 76 62 87 76 78 74

regelmatiga gepest worden op school 4 4 5 4 5 4 4 5 4 5 4 1 8 4 5 4

regelmatiga pesten op school 3 5 6 5 5 5 6 5 4 4 6 5 4 5 5 6

spijbelen ge drie uurb 5 5 5 5 5 5 5 5 4 4 4 10 4 5 3 6

verzuim door ziekte ge drie dagenb 11 11 9 14 12 10 11 11 13 18 11 10 12 9 10 13

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

SchoolbelevingJongeren uit Zuidoost vinden school minder vaak lsquo(harstikke) leukrsquo dan jongeren uit de rest van Amsterdam Vier op de tien jongeren (42) vindt het (hartstikke) leuk op school 50 zegt lsquogaat welrsquo en 8 geeft aan het lsquoniet leukrsquo of lsquovreselijkrsquo te vinden op school Tweedeklassers havovwo leerlingen en jongeren die bij beide ouders wonen hebben het meer naar hun zin op school Leerlingen die het minder naar hun zin hebben op school vinden vooral dat lsquode meeste vakken niet leuk zijnrsquo of dat lsquode manier van lesgeven niet leuk isrsquo Driekwart van de leerlingen zegt met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit (76) Jongens jongeren van Nederlandse herkomst en jongeren die bij beide ouders wonen geven vaker aan met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit

Leerlingen die regelmatig gepest worden hebben vaker gezondheidsklachten en minder zelfvertrouwen Een deel van de gepeste jongeren is zelf ook dader

PestenVan de jongeren wordt 4 regelmatig op school gepest 4 wordt incidenteel gepest (minder dan twee keer per maand) en 92 wordt nooit gepest Het percentage jongeren dat zelf regelmatig pest is vergelijkbaar (5) Jongeren uit Zuidoost pesten vaker dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam

Veel schoolverzuim (door ziekte of spijbelen) kan leiden tot voortijdig schoolverlaten Frequent spijbelen verhoogt daarnaast de kans op vandalisme diefstal en geweld Verzuim Van de jongeren spijbelt 5 frequent (drie uur of meer in de afgelopen vier weken) Jongeren van AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen spijbelen het vaakst De belangrijkste reden om te spijbelen is lsquogeen zin in schoolrsquo Eeacuten op de negen jongeren (11) is in de afgelopen vier weken drie dagen of meer ziek thuis gebleven Welke jongeren verzuimen het vaakst door ziekte Dat zijn meisjes en jongeren van Nederlandse herkomst Het spijbelen en ziekteverzuim in Zuidoost is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam

a ge twee keer per maand in de afgelopen drie maandenb in de afgelopen vier weken

significant verschil tussen groepen p lt 005

Plezier op school is belangrijk voor het psychisch en sociaal welbevinden van jongeren en komt de schoolprestaties ten goede8 Schoolklimaat

13

a in de afgelopen twaalf maanden

Tabel 12 Fysieke omgeving naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

slachtoffer geweest van een strafbaar feit (totaal)a 37 40 42 38 45 33 43 42 34 36 39 35 37 43 35 44

- slachtoffer bestolenspullen vernield 35 37 40 35 43 30 40 40 32 34 36 33 31 41 33 41

- slachtoffer bedreiginglichamelijk geweldchantage 7 8 9 8 10 7 9 8 8 7 8 8 15 9 7 10

voelt zich weleens onveilig 32 35 26 42 36 33 32 35 37 34 35 29 47 33 37 33

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Slachtoffer van criminaliteitVier op de tien jongeren uit Zuidoost is in het afgelopen jaar slachtoffer geweest van eacuteeacuten of meer strafbare feiten zoals diefstal vernieling of geweld (40) Dit percentage ligt hoger dan in de rest van Amsterdam Jongeren zijn het vaakst geconfronteerd met diefstal (33) en vernielde spullen (13) Bedreiging (6) chantage (4) en lichamelijk geweld (1) komen minder vaak voor Tweedeklassers vmbo-bkg leerlingen en jongeren die niet bij beide ouders wonen zijn vaker slachtoffer geweest van een strafbaar feit

OnveiligheidsgevoelensAan de jongeren is gevraagd op welke plekken zij zich weleens onveilig voelen (zie kader) Ruim een derde van jongeren uit Zuidoost (35) voelt zich weleens onveilig Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Meisjes voelen zich veel vaker onveilig dan jongens

Het percentage jongeren dat slachtoffer is geweest van een strafbaar feit en het percentage jongeren dat zich weleens onveilig voelt worden in figuur 7 en 8 weergegeven naar gebieden

Fysiek geweld vandalisme en diefstal zijn factoren die een school buurt of uitgaansgelegenheid onveilig maken en een negatieve invloed hebben op het veiligheidsgevoel9 Fysieke omgeving

Top 3 locaties waar jongeren zich weleens onveilig voelen

op straat buiten de eigen woonbuurt 13 op het station (trein bus metro) 9in de trein bus metro 8

Figuur 7 Slachtoffer geweest van een strafbaar feit naar gebieden in Amsterdam ()

significant verschil tussen groepen p lt 005

Figuur 8 Gevoelens van onveiligheid naar gebieden in Amsterdam ()

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

14

Zijn er verschillen tussen de gebieden in ZuidoostJa zeker In tabel 13 worden de achtergrondkenmerken en de resultaten van een aantal gezondheidsthemarsquos gepresenteerd voor de drie gebieden in Zuidoost Het algemene beeld is dat in GaasperdamDriemond jongeren slechter scoren dan in de rest van Zuidoost Jongeren uit GaasperdamDriemond zijn vaker geestelijk mishandeld en hebben vaker nog problemen met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) Ze drinken en blowen vaker en vrijen vaker onveilig Gunstig is dat jongeren uit GaasperdamDriemond vaker tenminste vijf dagen in de week ontbijten In Bijlmer-Oost hebben jongeren minder vaak in de afgelopen vier weken alcohol gedronken In Bijlmer-Centrum wordt het minst vaak ontbeten en fruit gegeten Daarnaast staan jongeren uit Bijlmer-Centrum vaker negatief ten opzichte van homoseksualiteit dan jongeren uit de rest van Zuidoost Gunstig is dat jongeren uit Bijlmer-Centrum minder vaak geestelijk mishandeld zijn minder vaak (nog) problemen hebben met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) en minder vaak een ongewenste seksuele ervaring hebben gehad dan jongeren uit de rest van Zuidoost

Sinds 1 januari 2015 heeft de gemeente er nieuwe taken bij gekregen in het sociaal domein Met de Jeugdwet de Nieuwe Wmo en de Participatiewet is de gemeente nu verantwoordelijk voor bijna het hele stelsel van maatschappelijke ondersteuning en zorg voor kinderen volwassenen en ouderen Met deze nieuwe verantwoordelijkheid is de behoefte aan cijfers op gebiedsniveau toegenomen Als problemen en behoeften per gebied verschillen is in het beleid maatwerk vereist

10 Gebieden Stadsdeel Gebieden

Zuidoost

(N=1458)

Bijlmer-Centrum

(N=370)

Bijlmer-Oost

(N=504)

Gaasperdam-Driemond(N=571)

achtergrondkenmerken

jongens 48 48 49 46

meisjes 52 52 51 54

klas 2 54 56 56 51

klas 4 46 44 44 49

vmbo-bkg 43 49 41 40

vmbo-t 20 18 23 20

havovwo 37 33 36 40

Nederlands 12 5 11 19

Surinaams 44 47 43 42

AntilliaansArubaans 7 7 8 6

overig westers 4 3 4 4

overig niet westers 33 38 34 29

gezondheidsuitkomsten

ervaren gezondheid (heel) goed 73 74 72 72

sociaal-emotionele problemena 10 11 9 10

lichamelijk mishandeling ooit 4 4 3 5

geestelijk mishandeling ooit 13 10 13 16

gedachten aan zelfdoding in de afgelopen twaalf maanden 15 15 16 16

eacuteeacuten (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen)

- meegemaakt 70 69 70 70

- problemen met deze gebeurtenis(sen) 21 18 20 25

ontbijten ge vijf dagen per week 59 54 59 62

fruit eten ge vijf dagen per week 36 31 37 39

groente eten ge vijf dagen per week 67 67 65 70

voldoet aan beweegnormb 14 12 15 13

lichamelijke actief gemiddeld ge eacuteeacuten uur per dag 44 42 43 47

roken minstens eacuteeacuten keer per week 3 2 2 3

alcohol drinken in de afgelopen vier weken 16 15 13 19

binge drinken in de afgelopen vier weken 11 12 9 12

blowen in de afgelopen vier weken 2 1 1 3

waterpijp roken in de afgelopen vier weken 9 9 8 9

geslachtsgemeenschap zonder condoom 5 4 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehad 4 2 4 6

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 21 17 15

slachtoffer van een strafbaar feit 40 39 41 38

voelt zich weleens onveilig 35 35 32 37

Tabel 13 Achtergrondkenmerken en gezondheidsuitkomsten naar gebieden in Zuidoost ()

a verhoogde SDQ-totaalscore b NNGB in de afgelopen week elke dag ge eacuteeacuten uur matig intensieve lichamelijke activiteit

Groen kader het gebied scoort significant beter dan de andere twee gebieden samen plt005Rood kader het gebied scoort significant slechter dan de andere twee gebieden samen plt005

15

Gezondheid in BeeldVoor elk stadsdeel in Amsterdam verschijnt een eigenrapport De zeven rapporten kunt u vinden op de website van de GGD Naast deze stadsdeelrapportage is er ook de website Gezondheid in Beeld Op Gezondheid in Beeld vindt u de resultaten van deze rapportage maar ook (extra) resultaten voor Amsterdam de stadsdelen en de gebieden naar leeftijd geslacht etniciteit opleidingsniveau en gezinssamenstelling Op Gezondheid in Beeld vindt u ook de onderzoeksresultaten van voorgaande jaren en uitleg over de gebruikte onderzoeksmethode

Landelijke cijfers E-MOVO is in schooljaar 2013-2014 met identieke vragen uitgevoerd door alle GGDrsquoen in de provincie Noord-Holland Via de website van andere GGDrsquoen in Noord-Holland kunt u de resultaten voor E-MOVO 2013-2014 voor deze regiorsquos vinden Een beperking van deze monitor is dat een directe vergelijking met landelijke cijfers op dit moment niet mogelijk is Beschikbare landelijke gegevens hebben meestal betrekking op andere onderzoekspopulaties en er worden andere onderzoeksmethoden gebruikt Op dit moment werken GGD-GHOR Nederland en het RIVM in samenwerking met het Trimbos Instituut aan de landelijke harmonisatie van de jeugdmonitor Het doel van deze samenwerking is om vanaf 2016 de beschikking te hebben over een landelijk cijfer voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos

Dit rapport beschrijft de lokale cijfers voor stadsdeel Zuidoost en geeft inzicht in de risicogroepen voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos ten behoeve van het JeugdgezondheidsbeleidTot slot

Een gesprekDe GGD gaat graag in gesprek over de in dit rapport gepresenteerde resultaten Het stadsdeel Zuidoost kan samen met de GGD Amsterdam en andere partijen werken aan een betere gezondheid van jongerenVoor vragen of informatie kunt u contact opnemen met de afdeling Epidemiologie en Gezondheidsbevordering (zie colofon)

ColofonUitgave GGD Amsterdam afdeling EampG JGZAuteurs CL van Vuuren CE Verhagen MF van der WalMet dank aan H Stegeman WA Steenkamer SJ Franssen L van Dieren

Vormgeving S Mos Kaarten AP JanssenFotografie Fotobank Gemeente Amsterdam Gemeente Uithoorn De tekst heeft geen betrekking op de personen op de fotorsquos

Contact Leonie van Vuuren 020 555 5495 lvvuurenggdamsterdamnl EampGWebsite wwwggdamsterdamnl

september 2015

16

Page 7: Hoe gezond zijn jongeren in Zuidoost? - GGD Amsterdam€¦ · jongeren van Surinaamse en Antilliaans/Arubaanse herkomst en meer jongeren die niet bij beide ouders in vergelijking

7

26

17

13

44inactief (lt 3 uur)

semi-inactief (3 - 5 uur)

semi-actief (5 - 7 uur)

normactief (ge 7 uur)

Tabel 6 Bewegen naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

voldoet aan Nederlandse Norm Gezond Bewegena 18 14 18 9 14 13 12 14 16 14 13 16 27 12 14 13

lichamelijk actief gemiddeld ge eacuteeacuten uur per dag 56 44 62 27 47 40 44 43 45 57 42 41 62 40 45 43

lid van eacuteeacuten (of meerdere) sportvereniging(en)b 52 40 50 31 42 37 40 37 42 55 41 32 46 34 42 38

tv-kijkencomputeren gemiddeld ge twee uur per dag 57 72 73 72 72 73 76 72 68 64 74 84 65 71 70 75

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Het advies van het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB) aan jongeren van twaalf tot achttien jaar is om elke dag minstens eacuteeacuten uur matig intensief te bewegen Dit noemen we de lsquoNederlandse Norm Gezond Bewegenrsquo

a in de afgelopen week elke dag ge eacuteeacuten uur matig intensieve lichamelijke activiteit b sporten zoals zwemmen voetballen dansen ballet paardrijden etc

Lichamelijke beweging heeft een positief effect op de conditie het welzijn en het lichaamsgewicht Het verkleint de kans op gezondheidsproblemen die vooral later in het leven kunnen ontstaan zoals hart- en vaatziekten en diabetes

4 Bewegen

BewegenSlechts 14 van de jongeren uit Zuidoost voldoet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen en is op alle dagen van de week minimaal eacuteeacuten uur actief Jongens en jongeren van overig westerse herkomst voldoen vaker aan deze normEen grotere groep (44) is gemiddeld tenminste eacuteeacuten uur per dag lichamelijk actief Meisjes vierdeklassers en jongeren van overig niet westerse herkomst zijn minder actief In figuur 4 zien we de verdeling in vier categorieeumln van het totaal aantal uren dat jongeren per week actief zijn Een kwart van de jongeren uit Zuidoost is inactief (26) deze groep is minder dan drie uur per week actief Jongeren uit Zuidoost bewegen gemiddeld minder vaak dan jongeren uit de rest van Amsterdam In figuur 5 is te zien dat jongeren uit alle drie de gebieden in Zuidoost relatief weinig bewegen

Lidmaatschap van een sportverenigingJongeren uit Zuidoost zijn minder vaak lid van een sportvereniging dan jongeren uit de rest van

Figuur 4 Lichamelijk actief uren per week ()

Figuur 5 Lichamelijk actief (gemiddeld tenminste eacuteeacuten uur per dag) naar gebieden in Amsterdam ()

Amsterdam Vier op de tien jongeren (40) is lid van een sportvereniging Wie zijn minder vaak lid van een sportvereniging Dat zijn meisjes vierdeklassers en jongeren van overig niet westerse herkomst

TvcomputerenBijna driekwart van de jongeren (72) besteedt twee uur per dag of meer aan tv-kijken of computeren (niet voor school of huiswerk) Jongeren uit Zuidoost zitten veel vaker achter een beeldscherm dan jongeren uit de rest van Amsterdam Vmbo-bkg leerlingen jongeren van AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen zitten het vaakst achter een beeldscherm

significant verschil tussen groepen p lt 005

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

8

Tabel 7 Gamen sociale media en muziek luisteren naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

problematisch gamen 5 6 11 2 7 5 5 8 5 7 6 2 8 6 6 6

problematisch gebruik sociale media 10 12 7 16 13 10 13 11 12 9 13 14 10 12 11 13

door iemand gepest op interneta 5 5 4 6 6 5 5 6 5 4 5 4 6 5 5 6

ongewenst seksueel voorstel gekregen via interneta 9 13 9 17 12 14 15 13 11 12 16 16 6 9 10 16

fotorsquos of filmpjes zijn tegen de zin verspreid via internet 6 5 4 6 6 3 4 6 4 2 5 4 6 5 4 5

volume muziekspeler met koptelefoon meestal lsquohardrsquob 25 35 30 40 34 37 46 35 24 24 40 44 25 32 30 40

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Van problematisch gamen of sociale media gebruik is sprake als (1) iemand zich onrustig en gestrest voelt als hijzij niet kan gamen of op sociale media kan eacuten (2) hijzij het moeilijk vindt om te stoppen eacuten (3) hijzij gamen of sociale media gebruikt als hijzij zich rot voelt Een verslaving komt zelden voor (lt1)

Gamen en sociale mediaVan de jongeren uit Zuidoost vertoont 6 problematisch gamegedrag Bij 12 is sprake van problematisch gebruik van sociale media Jongens en meisjes verschillen sterk jongens hebben ruim vijf keer zo veel risico op problematisch gamen meisjes hebben ruim twee keer

a in het afgelopen half jaar b 75-100

Het gebruik van internet en sociale media is niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven van jongeren Ook spelen veel jongeren (online) games Positieve aspecten zijn het opdoen van kennis en het onderhouden van vriendschappen Risicovol sociale media gebruik of gamen kan leiden tot schoolproblemen slaapproblemen en problemen in de sociaal-emotionele ontwikkeling

5 Gamen sociale media en muziek luisteren

zo veel risico op problematisch sociale media gebruik Jongeren uit Zuidoost vertonen vaker problematisch gebruik van sociale media dan jongeren uit de rest van Amsterdam

Cyberpesten kan de hele dag doorgaan ook bij het slachtoffer thuis terwijl traditioneel pesten vaak gebonden is aan school

Internet ervaringenVan de jongeren is 5 in de afgelopen zes maanden gepest via internet Van de jongeren geeft 13 aan in de afgelopen zes maanden via internet een ongewenst seksueel voorstel te hebben gekregen Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Meisjes jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen krijgen vaker een ongewenst seksueel voorstel Van de jongeren uit Zuidoost heeft 5 meegemaakt dat iemand weleens tegen zijn of haar zin vervelende fotorsquos of filmpjes heeft verspreid (bijvoorbeeld op internet gezet of via de mobiele telefoon naar anderen gestuurd) Bij tweedeklassers komt dit vaker voor dan bij vierdeklassers Van de jongeren zegt 15 dat hij of zij weleens voor de webcam borsten geslachtsdelen of billen heeft laten zien of iets anders seksueels heeft gedaan (Amsterdam 18)

Veel jongeren luisteren met oordopjes of koptelefoon naar muziek op bijvoorbeeld een mp3-speler iPod of mobiele telefoon Te lang luisteren naar te harde muziek kan ervoor zorgen dat iemand minder goed gaat horen of altijd een piep hoort dat geluiden vervormen of dat overgevoeligheid voor geluid ontstaat

Muziek luisterenRuim een derde van de jongeren uit Zuidoost zet het volume van de muziekspeler meestal op lsquohardrsquo (35) In Zuidoost is het percentage jongeren met risico op gehoorschade hoger dan in de rest van AmsterdamWelke jongeren lopen vaker risico op gehoorschade Dat zijn meisjes vmbo-bkg leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen

significant verschil tussen groepen p lt 005

9

Tabel 8 Genotmiddelen (roken waterpijp roken blowen) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

roken weleens 26 26 25 26 22 31 27 30 22 30 30 30 29 18 23 28

roken minstens eacuteeacuten keer per week 5 3 3 2 1 5 3 4 2 6 4 1 4 0 2 3

roken dagelijks 3 1 2 1 0 3 2 2 1 4 2 1 4 0 1 2

waterpijp roken weleens 29 32 32 32 30 34 37 37 24 29 37 42 29 25 28 37

waterpijp roken recenta 9 9 9 9 8 9 10 10 6 8 10 12 8 7 8 9

blowen weleens 10 5 5 5 2 8 5 7 4 10 5 4 8 3 4 6

blowen recenta 5 2 2 1 1 3 1 3 1 4 1 1 4 1 1 2

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Nicotine is al na enkele sigaretten verslavend De meeste jongeren beginnen met roken tussen twaalf en vijftien jaar Roken is de belangrijkste oorzaak van ziekte en sterfte in Nederland

RokenVan de tweedeklassers heeft 22 roken weleens uitgeprobeerd onder vierdeklassers is dat 31 Vmbo-t leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen hebben roken ook vaker uitgeprobeerd Van de tweedeklassers zegt 1 tenminste wekelijks te roken van de vierdeklassers is dat 5 Van de vierdeklassers rookt 3 dagelijks Jongeren van Nederlandse herkomst roken het vaakst Jongeren uit Zuidoost roken minder vaak minstens eacuteeacuten keer per week en minder vaak dagelijks dan jongeren uit de rest van AmsterdamVan alle jongeren uit Zuidoost zegt 20 dat er in de afgelopen week bij hen in huis is gerookt waar de jongere bij was (Amsterdam 20)

a in de afgelopen vier weken

Tieners bevinden zich in een levensfase waarin ze experimenteren met diverse genotmiddelen zoals tabak alcohol en drugs

Het gebruik van de waterpijp komt het meest voor onder jongeren van vijftien tot en met 24 jaar Het roken van een waterpijp is schadelijk voor de gezondheid De hoeveelheid rook is groot en bevat schadelijke stoffen

Waterpijp rokenJongeren uit Zuidoost proberen waterpijp voornamelijk uit Van de jongeren geeft 32 aan weleens waterpijp te hebben gerookt Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Vmbo-bkg leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen proberen waterpijp roken vaker uit Recent gebruik (in de afgelopen vier weken) zien we bij 9 van de jongeren en is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam Havovwo leerlingen hebben minder vaak recent waterpijp gerookt

Cannabisgebruik vermindert het korte termijngeheugen en het reactie- en concentratievermogen Dit kan onder meer leiden tot slechtere schoolprestaties

BlowenIn Zuidoost wordt minder vaak geblowd dan in de rest van Amsterdam Net als voor roken zien we voor blowen ook een verband met leeftijd Van de vierdeklassers heeft 8 weleens en 3 recent hasj of wiet gebruikt Van de tweedeklassers heeft 2 weleens hasj of wiet gebruikt en 1 recent Naast jongeren uit de vierde klas blowen jongeren van Nederlandse herkomst ook vaker Vmbo-t leerlingen proberen hasj of wiet vaker uit en jongens hebben vaker recent geblowd Van de jongeren uit Zuidoost zegt 15 weleens hasj of wiet aangeboden te hebben gekregen (Amsterdam 22)

HarddrugsIn totaal zegt 10 van de jongeren uit Zuidoost weleens harddrugs te hebben gebruikt (XTC cocaiumlne paddorsquos amfetaminen heroiumlne LSD of GHB) (Amsterdam 16) Van de jongeren heeft 3 weleens harddrugs aangeboden gekregen (Amsterdam 5)

6 Genotmiddelen

significant verschil tussen groepen p lt 005

10

Tabel 9 Genotmiddelen (alcoholgebruik) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

alcohol weleens 28 37 31 43 28 48 42 43 28 35 47 58 27 21 30 44

alcohol recenta 17 16 12 19 9 23 17 18 13 20 20 28 14 6 13 19

binge drinkenb recenta 11 11 8 13 9 13 14 11 7 13 14 16 6 5 9 12

drinkt weleens samen met ouders 16 21 14 28 16 27 23 25 18 18 29 40 12 10 18 25

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Schadelijke gevolgen van overmatig alcoholgebruik voor jongeren zijn onder meer alcoholvergiftiging risicovol seksueel gedrag en ongevallen In Nederland is het alcoholgebruik onder jongeren onder de zestien jaar in het afgelopen decennium flink gedaald Met ingang van 1 januari 2014 is de leeftijd waarop jongeren alcohol mogen kopen verhoogd van zestien naar achttien jaar

AlcoholgebruikJongeren uit Zuidoost proberen alcohol aanzienlijk vaker uit dan jongeren uit de rest van Amsterdam Het alcoholgebruik in de afgelopen weken verschilt niet van de rest van Amsterdam Net als voor roken en blowen is er voor alcoholgebruik een verband met leeftijd Van de tweedeklassers heeft 28 weleens gedronken en 9 dronk recent De helft van de vierdeklassers (48) heeft weleens gedronken en een kwart (23) dronk recent Andere risicogroepen zijn meisjes vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen Voor binge drinken zien we ook een verband met leeftijd geslacht opleidingsniveau en etniciteit Figuur 6 brengt de percentages jongeren die recent binge hebben gedronken op gebiedsniveau in beeld

Opmerkelijk de meerderheid van alle binge drinkers (97) vindt zelf niet dat hijzij te veel drinktJongeren drinken het vaakst (bij anderen) thuis en in een discotheek

a in de afgelopen vier weken b ge vijf drankjes bij eacuteeacuten gelegenheid

Drinken onder de zestien Bijna acht op de tien jongeren uit Zuidoost in de onderzoeksgroep is onder de zestien jaar (77) Een derde van deze jongeren heeft weleens alcohol gedronken (32) 12 dronk in de afgelopen vier weken alcohol en 9 deed in diezelfde periode aan binge drinken Van de jongeren onder de zestien zegt 19 weleens samen met de ouders gedronken te hebben

Wat vinden je ouders ervan dat je drinktIn totaal heeft 21 van de jongeren weleens samen met (eacuteeacuten van) de ouders gedronken 1 zegt dat lsquovaakrsquo te doen 8 zegt dat lsquosomsrsquo te doen en 12 zegt dat dat lsquoeacuteeacuten keer gebeurdrsquo is In Zuidoost gebeurt dit vaker dan in de rest van Amsterdam Meisjes vierdeklassers vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen hebben vaker weleens samen met de ouders gedronken Aan de jongeren die weleens alcohol drinken is gevraagd wat hun oudersverzorgers ervan vinden dat ze drinken Volgens de jongeren vindt 15 van de ouders het goed 2 zegt dat de ouders vinden dat de jongere minder moet drinken 25 van de ouders raadt het af 11 verbiedt het 23 van de ouders weet niet dat de jongere drinkt en 24 zegt dat de ouders er niets van zeggen

Figuur 6 Binge drinken (recent) naar gebieden in Amsterdam ()

significant verschil tussen groepen p lt 005

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

11

Tabel 10 Seksualiteit naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

weleens geslachtsgemeenschap gehad 11 14 19 10 7 23 19 20 5 14 20 21 10 6 9 20

niet altijd een condoom gebruikt 4 5 5 5 2 9 7 8 2 6 7 7 4 2 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehada 4 4 4 5 3 6 5 5 3 4 6 3 6 3 4 5

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 17 29 7 16 18 23 19 10 8 16 21 15 21 17 17

positief homoklimaat op school 46 44 40 48 42 48 37 48 51 52 43 54 50 41 43 45

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Het condoom is het meest gebruikte anticonceptiemiddel bij lsquode eerste keerrsquo

Veilig vrijenJongeren uit Zuidoost zijn vaker seksueel actief en vrijen vaker onveilig dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam In Zuidoost heeft 14 van de jongeren weleens geslachtsgemeenschap gehad Ruim een derde van deze jongeren gebruikt niet altijd een condoom (5) Wie vrijen het vaakst zonder condoom Dat zijn vierdeklassers vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen

Er is vaker sprake van ongewenste seksuele handelingen wanneer partners elkaar maar een week kennen

Ongewenste seksuele ervaringJongeren is gevraagd of zij weleens zonder dat zelf te willen een seksuele ervaring met iemand hebben gehad Onder een ongewenste seksuele ervaring wordt verstaan lsquoalles van zoenen intiem betasten tot naar bed gaanrsquo Van de jongeren uit Zuidoost heeft 4 ooit een ongewenste seksuele ervaring gehad en 4 wil geen antwoord geven op deze vraag Zuidoost verschilt hierin niet van de rest van

Amsterdam Vierdeklassers vmbo leerlingen en jongeren van Surinaamse herkomst hebben vaker een ongewenste seksuele ervaring gehad

Jongens staan gemiddeld negatiever tegenover homoseksualiteit dan meisjes Jongeren hebben een negatieve houding als ze in de vragenlijst hebben aangegeven dat ze (1) geen vriendschap willen sluiten met een homoseksuele jongere eacuten (2) een homoseksuele jongere laten merken dat hijzij van hen af moet blijven eacuten (3) liever naast iemand anders gaan zitten in de pauze

Houding ten opzichte van homoseksualiteit Jongeren uit Zuidoost hebben dezelfde houding ten opzichte van homoseksualiteit als hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam Van de jongeren heeft 17 een negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit Jongens vmbo-bkg leerlingen en jongeren van overig niet westerse herkomst zijn minder tolerantVan de jongeren denkt 44 dat op hun school een homoseksuele jongere eerlijk kan uitkomen voor zijnhaar seksuele geaardheid Meisjes vierdeklassers havovwo leerlingen en jongeren van Nederlandse herkomst zijn hierover vaker positief

a alles van zoenen intiem betasten tot naar bed gaan

In de puberteit hebben veel jongeren hun eerste ervaringen met de liefde Het is dan ook belangrijk dat jongeren tijdig leren over veilig vrijen om een ongewenste zwangerschap en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa) te voorkomen Weerbaarheid is hierbij ook een belangrijk thema

7 Seksualiteit

significant verschil tussen groepen p lt 005

12

Tabel 11 Schoolklimaat naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

school lsquo(hartstikke) leukrsquo 50 42 44 40 46 38 40 38 47 45 42 44 50 41 45 40

kunnen praten met docent 76 76 80 72 76 76 76 77 75 82 76 62 87 76 78 74

regelmatiga gepest worden op school 4 4 5 4 5 4 4 5 4 5 4 1 8 4 5 4

regelmatiga pesten op school 3 5 6 5 5 5 6 5 4 4 6 5 4 5 5 6

spijbelen ge drie uurb 5 5 5 5 5 5 5 5 4 4 4 10 4 5 3 6

verzuim door ziekte ge drie dagenb 11 11 9 14 12 10 11 11 13 18 11 10 12 9 10 13

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

SchoolbelevingJongeren uit Zuidoost vinden school minder vaak lsquo(harstikke) leukrsquo dan jongeren uit de rest van Amsterdam Vier op de tien jongeren (42) vindt het (hartstikke) leuk op school 50 zegt lsquogaat welrsquo en 8 geeft aan het lsquoniet leukrsquo of lsquovreselijkrsquo te vinden op school Tweedeklassers havovwo leerlingen en jongeren die bij beide ouders wonen hebben het meer naar hun zin op school Leerlingen die het minder naar hun zin hebben op school vinden vooral dat lsquode meeste vakken niet leuk zijnrsquo of dat lsquode manier van lesgeven niet leuk isrsquo Driekwart van de leerlingen zegt met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit (76) Jongens jongeren van Nederlandse herkomst en jongeren die bij beide ouders wonen geven vaker aan met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit

Leerlingen die regelmatig gepest worden hebben vaker gezondheidsklachten en minder zelfvertrouwen Een deel van de gepeste jongeren is zelf ook dader

PestenVan de jongeren wordt 4 regelmatig op school gepest 4 wordt incidenteel gepest (minder dan twee keer per maand) en 92 wordt nooit gepest Het percentage jongeren dat zelf regelmatig pest is vergelijkbaar (5) Jongeren uit Zuidoost pesten vaker dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam

Veel schoolverzuim (door ziekte of spijbelen) kan leiden tot voortijdig schoolverlaten Frequent spijbelen verhoogt daarnaast de kans op vandalisme diefstal en geweld Verzuim Van de jongeren spijbelt 5 frequent (drie uur of meer in de afgelopen vier weken) Jongeren van AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen spijbelen het vaakst De belangrijkste reden om te spijbelen is lsquogeen zin in schoolrsquo Eeacuten op de negen jongeren (11) is in de afgelopen vier weken drie dagen of meer ziek thuis gebleven Welke jongeren verzuimen het vaakst door ziekte Dat zijn meisjes en jongeren van Nederlandse herkomst Het spijbelen en ziekteverzuim in Zuidoost is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam

a ge twee keer per maand in de afgelopen drie maandenb in de afgelopen vier weken

significant verschil tussen groepen p lt 005

Plezier op school is belangrijk voor het psychisch en sociaal welbevinden van jongeren en komt de schoolprestaties ten goede8 Schoolklimaat

13

a in de afgelopen twaalf maanden

Tabel 12 Fysieke omgeving naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

slachtoffer geweest van een strafbaar feit (totaal)a 37 40 42 38 45 33 43 42 34 36 39 35 37 43 35 44

- slachtoffer bestolenspullen vernield 35 37 40 35 43 30 40 40 32 34 36 33 31 41 33 41

- slachtoffer bedreiginglichamelijk geweldchantage 7 8 9 8 10 7 9 8 8 7 8 8 15 9 7 10

voelt zich weleens onveilig 32 35 26 42 36 33 32 35 37 34 35 29 47 33 37 33

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Slachtoffer van criminaliteitVier op de tien jongeren uit Zuidoost is in het afgelopen jaar slachtoffer geweest van eacuteeacuten of meer strafbare feiten zoals diefstal vernieling of geweld (40) Dit percentage ligt hoger dan in de rest van Amsterdam Jongeren zijn het vaakst geconfronteerd met diefstal (33) en vernielde spullen (13) Bedreiging (6) chantage (4) en lichamelijk geweld (1) komen minder vaak voor Tweedeklassers vmbo-bkg leerlingen en jongeren die niet bij beide ouders wonen zijn vaker slachtoffer geweest van een strafbaar feit

OnveiligheidsgevoelensAan de jongeren is gevraagd op welke plekken zij zich weleens onveilig voelen (zie kader) Ruim een derde van jongeren uit Zuidoost (35) voelt zich weleens onveilig Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Meisjes voelen zich veel vaker onveilig dan jongens

Het percentage jongeren dat slachtoffer is geweest van een strafbaar feit en het percentage jongeren dat zich weleens onveilig voelt worden in figuur 7 en 8 weergegeven naar gebieden

Fysiek geweld vandalisme en diefstal zijn factoren die een school buurt of uitgaansgelegenheid onveilig maken en een negatieve invloed hebben op het veiligheidsgevoel9 Fysieke omgeving

Top 3 locaties waar jongeren zich weleens onveilig voelen

op straat buiten de eigen woonbuurt 13 op het station (trein bus metro) 9in de trein bus metro 8

Figuur 7 Slachtoffer geweest van een strafbaar feit naar gebieden in Amsterdam ()

significant verschil tussen groepen p lt 005

Figuur 8 Gevoelens van onveiligheid naar gebieden in Amsterdam ()

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

14

Zijn er verschillen tussen de gebieden in ZuidoostJa zeker In tabel 13 worden de achtergrondkenmerken en de resultaten van een aantal gezondheidsthemarsquos gepresenteerd voor de drie gebieden in Zuidoost Het algemene beeld is dat in GaasperdamDriemond jongeren slechter scoren dan in de rest van Zuidoost Jongeren uit GaasperdamDriemond zijn vaker geestelijk mishandeld en hebben vaker nog problemen met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) Ze drinken en blowen vaker en vrijen vaker onveilig Gunstig is dat jongeren uit GaasperdamDriemond vaker tenminste vijf dagen in de week ontbijten In Bijlmer-Oost hebben jongeren minder vaak in de afgelopen vier weken alcohol gedronken In Bijlmer-Centrum wordt het minst vaak ontbeten en fruit gegeten Daarnaast staan jongeren uit Bijlmer-Centrum vaker negatief ten opzichte van homoseksualiteit dan jongeren uit de rest van Zuidoost Gunstig is dat jongeren uit Bijlmer-Centrum minder vaak geestelijk mishandeld zijn minder vaak (nog) problemen hebben met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) en minder vaak een ongewenste seksuele ervaring hebben gehad dan jongeren uit de rest van Zuidoost

Sinds 1 januari 2015 heeft de gemeente er nieuwe taken bij gekregen in het sociaal domein Met de Jeugdwet de Nieuwe Wmo en de Participatiewet is de gemeente nu verantwoordelijk voor bijna het hele stelsel van maatschappelijke ondersteuning en zorg voor kinderen volwassenen en ouderen Met deze nieuwe verantwoordelijkheid is de behoefte aan cijfers op gebiedsniveau toegenomen Als problemen en behoeften per gebied verschillen is in het beleid maatwerk vereist

10 Gebieden Stadsdeel Gebieden

Zuidoost

(N=1458)

Bijlmer-Centrum

(N=370)

Bijlmer-Oost

(N=504)

Gaasperdam-Driemond(N=571)

achtergrondkenmerken

jongens 48 48 49 46

meisjes 52 52 51 54

klas 2 54 56 56 51

klas 4 46 44 44 49

vmbo-bkg 43 49 41 40

vmbo-t 20 18 23 20

havovwo 37 33 36 40

Nederlands 12 5 11 19

Surinaams 44 47 43 42

AntilliaansArubaans 7 7 8 6

overig westers 4 3 4 4

overig niet westers 33 38 34 29

gezondheidsuitkomsten

ervaren gezondheid (heel) goed 73 74 72 72

sociaal-emotionele problemena 10 11 9 10

lichamelijk mishandeling ooit 4 4 3 5

geestelijk mishandeling ooit 13 10 13 16

gedachten aan zelfdoding in de afgelopen twaalf maanden 15 15 16 16

eacuteeacuten (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen)

- meegemaakt 70 69 70 70

- problemen met deze gebeurtenis(sen) 21 18 20 25

ontbijten ge vijf dagen per week 59 54 59 62

fruit eten ge vijf dagen per week 36 31 37 39

groente eten ge vijf dagen per week 67 67 65 70

voldoet aan beweegnormb 14 12 15 13

lichamelijke actief gemiddeld ge eacuteeacuten uur per dag 44 42 43 47

roken minstens eacuteeacuten keer per week 3 2 2 3

alcohol drinken in de afgelopen vier weken 16 15 13 19

binge drinken in de afgelopen vier weken 11 12 9 12

blowen in de afgelopen vier weken 2 1 1 3

waterpijp roken in de afgelopen vier weken 9 9 8 9

geslachtsgemeenschap zonder condoom 5 4 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehad 4 2 4 6

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 21 17 15

slachtoffer van een strafbaar feit 40 39 41 38

voelt zich weleens onveilig 35 35 32 37

Tabel 13 Achtergrondkenmerken en gezondheidsuitkomsten naar gebieden in Zuidoost ()

a verhoogde SDQ-totaalscore b NNGB in de afgelopen week elke dag ge eacuteeacuten uur matig intensieve lichamelijke activiteit

Groen kader het gebied scoort significant beter dan de andere twee gebieden samen plt005Rood kader het gebied scoort significant slechter dan de andere twee gebieden samen plt005

15

Gezondheid in BeeldVoor elk stadsdeel in Amsterdam verschijnt een eigenrapport De zeven rapporten kunt u vinden op de website van de GGD Naast deze stadsdeelrapportage is er ook de website Gezondheid in Beeld Op Gezondheid in Beeld vindt u de resultaten van deze rapportage maar ook (extra) resultaten voor Amsterdam de stadsdelen en de gebieden naar leeftijd geslacht etniciteit opleidingsniveau en gezinssamenstelling Op Gezondheid in Beeld vindt u ook de onderzoeksresultaten van voorgaande jaren en uitleg over de gebruikte onderzoeksmethode

Landelijke cijfers E-MOVO is in schooljaar 2013-2014 met identieke vragen uitgevoerd door alle GGDrsquoen in de provincie Noord-Holland Via de website van andere GGDrsquoen in Noord-Holland kunt u de resultaten voor E-MOVO 2013-2014 voor deze regiorsquos vinden Een beperking van deze monitor is dat een directe vergelijking met landelijke cijfers op dit moment niet mogelijk is Beschikbare landelijke gegevens hebben meestal betrekking op andere onderzoekspopulaties en er worden andere onderzoeksmethoden gebruikt Op dit moment werken GGD-GHOR Nederland en het RIVM in samenwerking met het Trimbos Instituut aan de landelijke harmonisatie van de jeugdmonitor Het doel van deze samenwerking is om vanaf 2016 de beschikking te hebben over een landelijk cijfer voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos

Dit rapport beschrijft de lokale cijfers voor stadsdeel Zuidoost en geeft inzicht in de risicogroepen voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos ten behoeve van het JeugdgezondheidsbeleidTot slot

Een gesprekDe GGD gaat graag in gesprek over de in dit rapport gepresenteerde resultaten Het stadsdeel Zuidoost kan samen met de GGD Amsterdam en andere partijen werken aan een betere gezondheid van jongerenVoor vragen of informatie kunt u contact opnemen met de afdeling Epidemiologie en Gezondheidsbevordering (zie colofon)

ColofonUitgave GGD Amsterdam afdeling EampG JGZAuteurs CL van Vuuren CE Verhagen MF van der WalMet dank aan H Stegeman WA Steenkamer SJ Franssen L van Dieren

Vormgeving S Mos Kaarten AP JanssenFotografie Fotobank Gemeente Amsterdam Gemeente Uithoorn De tekst heeft geen betrekking op de personen op de fotorsquos

Contact Leonie van Vuuren 020 555 5495 lvvuurenggdamsterdamnl EampGWebsite wwwggdamsterdamnl

september 2015

16

Page 8: Hoe gezond zijn jongeren in Zuidoost? - GGD Amsterdam€¦ · jongeren van Surinaamse en Antilliaans/Arubaanse herkomst en meer jongeren die niet bij beide ouders in vergelijking

8

Tabel 7 Gamen sociale media en muziek luisteren naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

problematisch gamen 5 6 11 2 7 5 5 8 5 7 6 2 8 6 6 6

problematisch gebruik sociale media 10 12 7 16 13 10 13 11 12 9 13 14 10 12 11 13

door iemand gepest op interneta 5 5 4 6 6 5 5 6 5 4 5 4 6 5 5 6

ongewenst seksueel voorstel gekregen via interneta 9 13 9 17 12 14 15 13 11 12 16 16 6 9 10 16

fotorsquos of filmpjes zijn tegen de zin verspreid via internet 6 5 4 6 6 3 4 6 4 2 5 4 6 5 4 5

volume muziekspeler met koptelefoon meestal lsquohardrsquob 25 35 30 40 34 37 46 35 24 24 40 44 25 32 30 40

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Van problematisch gamen of sociale media gebruik is sprake als (1) iemand zich onrustig en gestrest voelt als hijzij niet kan gamen of op sociale media kan eacuten (2) hijzij het moeilijk vindt om te stoppen eacuten (3) hijzij gamen of sociale media gebruikt als hijzij zich rot voelt Een verslaving komt zelden voor (lt1)

Gamen en sociale mediaVan de jongeren uit Zuidoost vertoont 6 problematisch gamegedrag Bij 12 is sprake van problematisch gebruik van sociale media Jongens en meisjes verschillen sterk jongens hebben ruim vijf keer zo veel risico op problematisch gamen meisjes hebben ruim twee keer

a in het afgelopen half jaar b 75-100

Het gebruik van internet en sociale media is niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven van jongeren Ook spelen veel jongeren (online) games Positieve aspecten zijn het opdoen van kennis en het onderhouden van vriendschappen Risicovol sociale media gebruik of gamen kan leiden tot schoolproblemen slaapproblemen en problemen in de sociaal-emotionele ontwikkeling

5 Gamen sociale media en muziek luisteren

zo veel risico op problematisch sociale media gebruik Jongeren uit Zuidoost vertonen vaker problematisch gebruik van sociale media dan jongeren uit de rest van Amsterdam

Cyberpesten kan de hele dag doorgaan ook bij het slachtoffer thuis terwijl traditioneel pesten vaak gebonden is aan school

Internet ervaringenVan de jongeren is 5 in de afgelopen zes maanden gepest via internet Van de jongeren geeft 13 aan in de afgelopen zes maanden via internet een ongewenst seksueel voorstel te hebben gekregen Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Meisjes jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen krijgen vaker een ongewenst seksueel voorstel Van de jongeren uit Zuidoost heeft 5 meegemaakt dat iemand weleens tegen zijn of haar zin vervelende fotorsquos of filmpjes heeft verspreid (bijvoorbeeld op internet gezet of via de mobiele telefoon naar anderen gestuurd) Bij tweedeklassers komt dit vaker voor dan bij vierdeklassers Van de jongeren zegt 15 dat hij of zij weleens voor de webcam borsten geslachtsdelen of billen heeft laten zien of iets anders seksueels heeft gedaan (Amsterdam 18)

Veel jongeren luisteren met oordopjes of koptelefoon naar muziek op bijvoorbeeld een mp3-speler iPod of mobiele telefoon Te lang luisteren naar te harde muziek kan ervoor zorgen dat iemand minder goed gaat horen of altijd een piep hoort dat geluiden vervormen of dat overgevoeligheid voor geluid ontstaat

Muziek luisterenRuim een derde van de jongeren uit Zuidoost zet het volume van de muziekspeler meestal op lsquohardrsquo (35) In Zuidoost is het percentage jongeren met risico op gehoorschade hoger dan in de rest van AmsterdamWelke jongeren lopen vaker risico op gehoorschade Dat zijn meisjes vmbo-bkg leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen

significant verschil tussen groepen p lt 005

9

Tabel 8 Genotmiddelen (roken waterpijp roken blowen) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

roken weleens 26 26 25 26 22 31 27 30 22 30 30 30 29 18 23 28

roken minstens eacuteeacuten keer per week 5 3 3 2 1 5 3 4 2 6 4 1 4 0 2 3

roken dagelijks 3 1 2 1 0 3 2 2 1 4 2 1 4 0 1 2

waterpijp roken weleens 29 32 32 32 30 34 37 37 24 29 37 42 29 25 28 37

waterpijp roken recenta 9 9 9 9 8 9 10 10 6 8 10 12 8 7 8 9

blowen weleens 10 5 5 5 2 8 5 7 4 10 5 4 8 3 4 6

blowen recenta 5 2 2 1 1 3 1 3 1 4 1 1 4 1 1 2

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Nicotine is al na enkele sigaretten verslavend De meeste jongeren beginnen met roken tussen twaalf en vijftien jaar Roken is de belangrijkste oorzaak van ziekte en sterfte in Nederland

RokenVan de tweedeklassers heeft 22 roken weleens uitgeprobeerd onder vierdeklassers is dat 31 Vmbo-t leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen hebben roken ook vaker uitgeprobeerd Van de tweedeklassers zegt 1 tenminste wekelijks te roken van de vierdeklassers is dat 5 Van de vierdeklassers rookt 3 dagelijks Jongeren van Nederlandse herkomst roken het vaakst Jongeren uit Zuidoost roken minder vaak minstens eacuteeacuten keer per week en minder vaak dagelijks dan jongeren uit de rest van AmsterdamVan alle jongeren uit Zuidoost zegt 20 dat er in de afgelopen week bij hen in huis is gerookt waar de jongere bij was (Amsterdam 20)

a in de afgelopen vier weken

Tieners bevinden zich in een levensfase waarin ze experimenteren met diverse genotmiddelen zoals tabak alcohol en drugs

Het gebruik van de waterpijp komt het meest voor onder jongeren van vijftien tot en met 24 jaar Het roken van een waterpijp is schadelijk voor de gezondheid De hoeveelheid rook is groot en bevat schadelijke stoffen

Waterpijp rokenJongeren uit Zuidoost proberen waterpijp voornamelijk uit Van de jongeren geeft 32 aan weleens waterpijp te hebben gerookt Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Vmbo-bkg leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen proberen waterpijp roken vaker uit Recent gebruik (in de afgelopen vier weken) zien we bij 9 van de jongeren en is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam Havovwo leerlingen hebben minder vaak recent waterpijp gerookt

Cannabisgebruik vermindert het korte termijngeheugen en het reactie- en concentratievermogen Dit kan onder meer leiden tot slechtere schoolprestaties

BlowenIn Zuidoost wordt minder vaak geblowd dan in de rest van Amsterdam Net als voor roken zien we voor blowen ook een verband met leeftijd Van de vierdeklassers heeft 8 weleens en 3 recent hasj of wiet gebruikt Van de tweedeklassers heeft 2 weleens hasj of wiet gebruikt en 1 recent Naast jongeren uit de vierde klas blowen jongeren van Nederlandse herkomst ook vaker Vmbo-t leerlingen proberen hasj of wiet vaker uit en jongens hebben vaker recent geblowd Van de jongeren uit Zuidoost zegt 15 weleens hasj of wiet aangeboden te hebben gekregen (Amsterdam 22)

HarddrugsIn totaal zegt 10 van de jongeren uit Zuidoost weleens harddrugs te hebben gebruikt (XTC cocaiumlne paddorsquos amfetaminen heroiumlne LSD of GHB) (Amsterdam 16) Van de jongeren heeft 3 weleens harddrugs aangeboden gekregen (Amsterdam 5)

6 Genotmiddelen

significant verschil tussen groepen p lt 005

10

Tabel 9 Genotmiddelen (alcoholgebruik) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

alcohol weleens 28 37 31 43 28 48 42 43 28 35 47 58 27 21 30 44

alcohol recenta 17 16 12 19 9 23 17 18 13 20 20 28 14 6 13 19

binge drinkenb recenta 11 11 8 13 9 13 14 11 7 13 14 16 6 5 9 12

drinkt weleens samen met ouders 16 21 14 28 16 27 23 25 18 18 29 40 12 10 18 25

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Schadelijke gevolgen van overmatig alcoholgebruik voor jongeren zijn onder meer alcoholvergiftiging risicovol seksueel gedrag en ongevallen In Nederland is het alcoholgebruik onder jongeren onder de zestien jaar in het afgelopen decennium flink gedaald Met ingang van 1 januari 2014 is de leeftijd waarop jongeren alcohol mogen kopen verhoogd van zestien naar achttien jaar

AlcoholgebruikJongeren uit Zuidoost proberen alcohol aanzienlijk vaker uit dan jongeren uit de rest van Amsterdam Het alcoholgebruik in de afgelopen weken verschilt niet van de rest van Amsterdam Net als voor roken en blowen is er voor alcoholgebruik een verband met leeftijd Van de tweedeklassers heeft 28 weleens gedronken en 9 dronk recent De helft van de vierdeklassers (48) heeft weleens gedronken en een kwart (23) dronk recent Andere risicogroepen zijn meisjes vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen Voor binge drinken zien we ook een verband met leeftijd geslacht opleidingsniveau en etniciteit Figuur 6 brengt de percentages jongeren die recent binge hebben gedronken op gebiedsniveau in beeld

Opmerkelijk de meerderheid van alle binge drinkers (97) vindt zelf niet dat hijzij te veel drinktJongeren drinken het vaakst (bij anderen) thuis en in een discotheek

a in de afgelopen vier weken b ge vijf drankjes bij eacuteeacuten gelegenheid

Drinken onder de zestien Bijna acht op de tien jongeren uit Zuidoost in de onderzoeksgroep is onder de zestien jaar (77) Een derde van deze jongeren heeft weleens alcohol gedronken (32) 12 dronk in de afgelopen vier weken alcohol en 9 deed in diezelfde periode aan binge drinken Van de jongeren onder de zestien zegt 19 weleens samen met de ouders gedronken te hebben

Wat vinden je ouders ervan dat je drinktIn totaal heeft 21 van de jongeren weleens samen met (eacuteeacuten van) de ouders gedronken 1 zegt dat lsquovaakrsquo te doen 8 zegt dat lsquosomsrsquo te doen en 12 zegt dat dat lsquoeacuteeacuten keer gebeurdrsquo is In Zuidoost gebeurt dit vaker dan in de rest van Amsterdam Meisjes vierdeklassers vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen hebben vaker weleens samen met de ouders gedronken Aan de jongeren die weleens alcohol drinken is gevraagd wat hun oudersverzorgers ervan vinden dat ze drinken Volgens de jongeren vindt 15 van de ouders het goed 2 zegt dat de ouders vinden dat de jongere minder moet drinken 25 van de ouders raadt het af 11 verbiedt het 23 van de ouders weet niet dat de jongere drinkt en 24 zegt dat de ouders er niets van zeggen

Figuur 6 Binge drinken (recent) naar gebieden in Amsterdam ()

significant verschil tussen groepen p lt 005

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

11

Tabel 10 Seksualiteit naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

weleens geslachtsgemeenschap gehad 11 14 19 10 7 23 19 20 5 14 20 21 10 6 9 20

niet altijd een condoom gebruikt 4 5 5 5 2 9 7 8 2 6 7 7 4 2 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehada 4 4 4 5 3 6 5 5 3 4 6 3 6 3 4 5

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 17 29 7 16 18 23 19 10 8 16 21 15 21 17 17

positief homoklimaat op school 46 44 40 48 42 48 37 48 51 52 43 54 50 41 43 45

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Het condoom is het meest gebruikte anticonceptiemiddel bij lsquode eerste keerrsquo

Veilig vrijenJongeren uit Zuidoost zijn vaker seksueel actief en vrijen vaker onveilig dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam In Zuidoost heeft 14 van de jongeren weleens geslachtsgemeenschap gehad Ruim een derde van deze jongeren gebruikt niet altijd een condoom (5) Wie vrijen het vaakst zonder condoom Dat zijn vierdeklassers vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen

Er is vaker sprake van ongewenste seksuele handelingen wanneer partners elkaar maar een week kennen

Ongewenste seksuele ervaringJongeren is gevraagd of zij weleens zonder dat zelf te willen een seksuele ervaring met iemand hebben gehad Onder een ongewenste seksuele ervaring wordt verstaan lsquoalles van zoenen intiem betasten tot naar bed gaanrsquo Van de jongeren uit Zuidoost heeft 4 ooit een ongewenste seksuele ervaring gehad en 4 wil geen antwoord geven op deze vraag Zuidoost verschilt hierin niet van de rest van

Amsterdam Vierdeklassers vmbo leerlingen en jongeren van Surinaamse herkomst hebben vaker een ongewenste seksuele ervaring gehad

Jongens staan gemiddeld negatiever tegenover homoseksualiteit dan meisjes Jongeren hebben een negatieve houding als ze in de vragenlijst hebben aangegeven dat ze (1) geen vriendschap willen sluiten met een homoseksuele jongere eacuten (2) een homoseksuele jongere laten merken dat hijzij van hen af moet blijven eacuten (3) liever naast iemand anders gaan zitten in de pauze

Houding ten opzichte van homoseksualiteit Jongeren uit Zuidoost hebben dezelfde houding ten opzichte van homoseksualiteit als hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam Van de jongeren heeft 17 een negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit Jongens vmbo-bkg leerlingen en jongeren van overig niet westerse herkomst zijn minder tolerantVan de jongeren denkt 44 dat op hun school een homoseksuele jongere eerlijk kan uitkomen voor zijnhaar seksuele geaardheid Meisjes vierdeklassers havovwo leerlingen en jongeren van Nederlandse herkomst zijn hierover vaker positief

a alles van zoenen intiem betasten tot naar bed gaan

In de puberteit hebben veel jongeren hun eerste ervaringen met de liefde Het is dan ook belangrijk dat jongeren tijdig leren over veilig vrijen om een ongewenste zwangerschap en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa) te voorkomen Weerbaarheid is hierbij ook een belangrijk thema

7 Seksualiteit

significant verschil tussen groepen p lt 005

12

Tabel 11 Schoolklimaat naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

school lsquo(hartstikke) leukrsquo 50 42 44 40 46 38 40 38 47 45 42 44 50 41 45 40

kunnen praten met docent 76 76 80 72 76 76 76 77 75 82 76 62 87 76 78 74

regelmatiga gepest worden op school 4 4 5 4 5 4 4 5 4 5 4 1 8 4 5 4

regelmatiga pesten op school 3 5 6 5 5 5 6 5 4 4 6 5 4 5 5 6

spijbelen ge drie uurb 5 5 5 5 5 5 5 5 4 4 4 10 4 5 3 6

verzuim door ziekte ge drie dagenb 11 11 9 14 12 10 11 11 13 18 11 10 12 9 10 13

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

SchoolbelevingJongeren uit Zuidoost vinden school minder vaak lsquo(harstikke) leukrsquo dan jongeren uit de rest van Amsterdam Vier op de tien jongeren (42) vindt het (hartstikke) leuk op school 50 zegt lsquogaat welrsquo en 8 geeft aan het lsquoniet leukrsquo of lsquovreselijkrsquo te vinden op school Tweedeklassers havovwo leerlingen en jongeren die bij beide ouders wonen hebben het meer naar hun zin op school Leerlingen die het minder naar hun zin hebben op school vinden vooral dat lsquode meeste vakken niet leuk zijnrsquo of dat lsquode manier van lesgeven niet leuk isrsquo Driekwart van de leerlingen zegt met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit (76) Jongens jongeren van Nederlandse herkomst en jongeren die bij beide ouders wonen geven vaker aan met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit

Leerlingen die regelmatig gepest worden hebben vaker gezondheidsklachten en minder zelfvertrouwen Een deel van de gepeste jongeren is zelf ook dader

PestenVan de jongeren wordt 4 regelmatig op school gepest 4 wordt incidenteel gepest (minder dan twee keer per maand) en 92 wordt nooit gepest Het percentage jongeren dat zelf regelmatig pest is vergelijkbaar (5) Jongeren uit Zuidoost pesten vaker dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam

Veel schoolverzuim (door ziekte of spijbelen) kan leiden tot voortijdig schoolverlaten Frequent spijbelen verhoogt daarnaast de kans op vandalisme diefstal en geweld Verzuim Van de jongeren spijbelt 5 frequent (drie uur of meer in de afgelopen vier weken) Jongeren van AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen spijbelen het vaakst De belangrijkste reden om te spijbelen is lsquogeen zin in schoolrsquo Eeacuten op de negen jongeren (11) is in de afgelopen vier weken drie dagen of meer ziek thuis gebleven Welke jongeren verzuimen het vaakst door ziekte Dat zijn meisjes en jongeren van Nederlandse herkomst Het spijbelen en ziekteverzuim in Zuidoost is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam

a ge twee keer per maand in de afgelopen drie maandenb in de afgelopen vier weken

significant verschil tussen groepen p lt 005

Plezier op school is belangrijk voor het psychisch en sociaal welbevinden van jongeren en komt de schoolprestaties ten goede8 Schoolklimaat

13

a in de afgelopen twaalf maanden

Tabel 12 Fysieke omgeving naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

slachtoffer geweest van een strafbaar feit (totaal)a 37 40 42 38 45 33 43 42 34 36 39 35 37 43 35 44

- slachtoffer bestolenspullen vernield 35 37 40 35 43 30 40 40 32 34 36 33 31 41 33 41

- slachtoffer bedreiginglichamelijk geweldchantage 7 8 9 8 10 7 9 8 8 7 8 8 15 9 7 10

voelt zich weleens onveilig 32 35 26 42 36 33 32 35 37 34 35 29 47 33 37 33

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Slachtoffer van criminaliteitVier op de tien jongeren uit Zuidoost is in het afgelopen jaar slachtoffer geweest van eacuteeacuten of meer strafbare feiten zoals diefstal vernieling of geweld (40) Dit percentage ligt hoger dan in de rest van Amsterdam Jongeren zijn het vaakst geconfronteerd met diefstal (33) en vernielde spullen (13) Bedreiging (6) chantage (4) en lichamelijk geweld (1) komen minder vaak voor Tweedeklassers vmbo-bkg leerlingen en jongeren die niet bij beide ouders wonen zijn vaker slachtoffer geweest van een strafbaar feit

OnveiligheidsgevoelensAan de jongeren is gevraagd op welke plekken zij zich weleens onveilig voelen (zie kader) Ruim een derde van jongeren uit Zuidoost (35) voelt zich weleens onveilig Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Meisjes voelen zich veel vaker onveilig dan jongens

Het percentage jongeren dat slachtoffer is geweest van een strafbaar feit en het percentage jongeren dat zich weleens onveilig voelt worden in figuur 7 en 8 weergegeven naar gebieden

Fysiek geweld vandalisme en diefstal zijn factoren die een school buurt of uitgaansgelegenheid onveilig maken en een negatieve invloed hebben op het veiligheidsgevoel9 Fysieke omgeving

Top 3 locaties waar jongeren zich weleens onveilig voelen

op straat buiten de eigen woonbuurt 13 op het station (trein bus metro) 9in de trein bus metro 8

Figuur 7 Slachtoffer geweest van een strafbaar feit naar gebieden in Amsterdam ()

significant verschil tussen groepen p lt 005

Figuur 8 Gevoelens van onveiligheid naar gebieden in Amsterdam ()

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

14

Zijn er verschillen tussen de gebieden in ZuidoostJa zeker In tabel 13 worden de achtergrondkenmerken en de resultaten van een aantal gezondheidsthemarsquos gepresenteerd voor de drie gebieden in Zuidoost Het algemene beeld is dat in GaasperdamDriemond jongeren slechter scoren dan in de rest van Zuidoost Jongeren uit GaasperdamDriemond zijn vaker geestelijk mishandeld en hebben vaker nog problemen met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) Ze drinken en blowen vaker en vrijen vaker onveilig Gunstig is dat jongeren uit GaasperdamDriemond vaker tenminste vijf dagen in de week ontbijten In Bijlmer-Oost hebben jongeren minder vaak in de afgelopen vier weken alcohol gedronken In Bijlmer-Centrum wordt het minst vaak ontbeten en fruit gegeten Daarnaast staan jongeren uit Bijlmer-Centrum vaker negatief ten opzichte van homoseksualiteit dan jongeren uit de rest van Zuidoost Gunstig is dat jongeren uit Bijlmer-Centrum minder vaak geestelijk mishandeld zijn minder vaak (nog) problemen hebben met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) en minder vaak een ongewenste seksuele ervaring hebben gehad dan jongeren uit de rest van Zuidoost

Sinds 1 januari 2015 heeft de gemeente er nieuwe taken bij gekregen in het sociaal domein Met de Jeugdwet de Nieuwe Wmo en de Participatiewet is de gemeente nu verantwoordelijk voor bijna het hele stelsel van maatschappelijke ondersteuning en zorg voor kinderen volwassenen en ouderen Met deze nieuwe verantwoordelijkheid is de behoefte aan cijfers op gebiedsniveau toegenomen Als problemen en behoeften per gebied verschillen is in het beleid maatwerk vereist

10 Gebieden Stadsdeel Gebieden

Zuidoost

(N=1458)

Bijlmer-Centrum

(N=370)

Bijlmer-Oost

(N=504)

Gaasperdam-Driemond(N=571)

achtergrondkenmerken

jongens 48 48 49 46

meisjes 52 52 51 54

klas 2 54 56 56 51

klas 4 46 44 44 49

vmbo-bkg 43 49 41 40

vmbo-t 20 18 23 20

havovwo 37 33 36 40

Nederlands 12 5 11 19

Surinaams 44 47 43 42

AntilliaansArubaans 7 7 8 6

overig westers 4 3 4 4

overig niet westers 33 38 34 29

gezondheidsuitkomsten

ervaren gezondheid (heel) goed 73 74 72 72

sociaal-emotionele problemena 10 11 9 10

lichamelijk mishandeling ooit 4 4 3 5

geestelijk mishandeling ooit 13 10 13 16

gedachten aan zelfdoding in de afgelopen twaalf maanden 15 15 16 16

eacuteeacuten (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen)

- meegemaakt 70 69 70 70

- problemen met deze gebeurtenis(sen) 21 18 20 25

ontbijten ge vijf dagen per week 59 54 59 62

fruit eten ge vijf dagen per week 36 31 37 39

groente eten ge vijf dagen per week 67 67 65 70

voldoet aan beweegnormb 14 12 15 13

lichamelijke actief gemiddeld ge eacuteeacuten uur per dag 44 42 43 47

roken minstens eacuteeacuten keer per week 3 2 2 3

alcohol drinken in de afgelopen vier weken 16 15 13 19

binge drinken in de afgelopen vier weken 11 12 9 12

blowen in de afgelopen vier weken 2 1 1 3

waterpijp roken in de afgelopen vier weken 9 9 8 9

geslachtsgemeenschap zonder condoom 5 4 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehad 4 2 4 6

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 21 17 15

slachtoffer van een strafbaar feit 40 39 41 38

voelt zich weleens onveilig 35 35 32 37

Tabel 13 Achtergrondkenmerken en gezondheidsuitkomsten naar gebieden in Zuidoost ()

a verhoogde SDQ-totaalscore b NNGB in de afgelopen week elke dag ge eacuteeacuten uur matig intensieve lichamelijke activiteit

Groen kader het gebied scoort significant beter dan de andere twee gebieden samen plt005Rood kader het gebied scoort significant slechter dan de andere twee gebieden samen plt005

15

Gezondheid in BeeldVoor elk stadsdeel in Amsterdam verschijnt een eigenrapport De zeven rapporten kunt u vinden op de website van de GGD Naast deze stadsdeelrapportage is er ook de website Gezondheid in Beeld Op Gezondheid in Beeld vindt u de resultaten van deze rapportage maar ook (extra) resultaten voor Amsterdam de stadsdelen en de gebieden naar leeftijd geslacht etniciteit opleidingsniveau en gezinssamenstelling Op Gezondheid in Beeld vindt u ook de onderzoeksresultaten van voorgaande jaren en uitleg over de gebruikte onderzoeksmethode

Landelijke cijfers E-MOVO is in schooljaar 2013-2014 met identieke vragen uitgevoerd door alle GGDrsquoen in de provincie Noord-Holland Via de website van andere GGDrsquoen in Noord-Holland kunt u de resultaten voor E-MOVO 2013-2014 voor deze regiorsquos vinden Een beperking van deze monitor is dat een directe vergelijking met landelijke cijfers op dit moment niet mogelijk is Beschikbare landelijke gegevens hebben meestal betrekking op andere onderzoekspopulaties en er worden andere onderzoeksmethoden gebruikt Op dit moment werken GGD-GHOR Nederland en het RIVM in samenwerking met het Trimbos Instituut aan de landelijke harmonisatie van de jeugdmonitor Het doel van deze samenwerking is om vanaf 2016 de beschikking te hebben over een landelijk cijfer voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos

Dit rapport beschrijft de lokale cijfers voor stadsdeel Zuidoost en geeft inzicht in de risicogroepen voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos ten behoeve van het JeugdgezondheidsbeleidTot slot

Een gesprekDe GGD gaat graag in gesprek over de in dit rapport gepresenteerde resultaten Het stadsdeel Zuidoost kan samen met de GGD Amsterdam en andere partijen werken aan een betere gezondheid van jongerenVoor vragen of informatie kunt u contact opnemen met de afdeling Epidemiologie en Gezondheidsbevordering (zie colofon)

ColofonUitgave GGD Amsterdam afdeling EampG JGZAuteurs CL van Vuuren CE Verhagen MF van der WalMet dank aan H Stegeman WA Steenkamer SJ Franssen L van Dieren

Vormgeving S Mos Kaarten AP JanssenFotografie Fotobank Gemeente Amsterdam Gemeente Uithoorn De tekst heeft geen betrekking op de personen op de fotorsquos

Contact Leonie van Vuuren 020 555 5495 lvvuurenggdamsterdamnl EampGWebsite wwwggdamsterdamnl

september 2015

16

Page 9: Hoe gezond zijn jongeren in Zuidoost? - GGD Amsterdam€¦ · jongeren van Surinaamse en Antilliaans/Arubaanse herkomst en meer jongeren die niet bij beide ouders in vergelijking

9

Tabel 8 Genotmiddelen (roken waterpijp roken blowen) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

roken weleens 26 26 25 26 22 31 27 30 22 30 30 30 29 18 23 28

roken minstens eacuteeacuten keer per week 5 3 3 2 1 5 3 4 2 6 4 1 4 0 2 3

roken dagelijks 3 1 2 1 0 3 2 2 1 4 2 1 4 0 1 2

waterpijp roken weleens 29 32 32 32 30 34 37 37 24 29 37 42 29 25 28 37

waterpijp roken recenta 9 9 9 9 8 9 10 10 6 8 10 12 8 7 8 9

blowen weleens 10 5 5 5 2 8 5 7 4 10 5 4 8 3 4 6

blowen recenta 5 2 2 1 1 3 1 3 1 4 1 1 4 1 1 2

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Nicotine is al na enkele sigaretten verslavend De meeste jongeren beginnen met roken tussen twaalf en vijftien jaar Roken is de belangrijkste oorzaak van ziekte en sterfte in Nederland

RokenVan de tweedeklassers heeft 22 roken weleens uitgeprobeerd onder vierdeklassers is dat 31 Vmbo-t leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen hebben roken ook vaker uitgeprobeerd Van de tweedeklassers zegt 1 tenminste wekelijks te roken van de vierdeklassers is dat 5 Van de vierdeklassers rookt 3 dagelijks Jongeren van Nederlandse herkomst roken het vaakst Jongeren uit Zuidoost roken minder vaak minstens eacuteeacuten keer per week en minder vaak dagelijks dan jongeren uit de rest van AmsterdamVan alle jongeren uit Zuidoost zegt 20 dat er in de afgelopen week bij hen in huis is gerookt waar de jongere bij was (Amsterdam 20)

a in de afgelopen vier weken

Tieners bevinden zich in een levensfase waarin ze experimenteren met diverse genotmiddelen zoals tabak alcohol en drugs

Het gebruik van de waterpijp komt het meest voor onder jongeren van vijftien tot en met 24 jaar Het roken van een waterpijp is schadelijk voor de gezondheid De hoeveelheid rook is groot en bevat schadelijke stoffen

Waterpijp rokenJongeren uit Zuidoost proberen waterpijp voornamelijk uit Van de jongeren geeft 32 aan weleens waterpijp te hebben gerookt Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Vmbo-bkg leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen proberen waterpijp roken vaker uit Recent gebruik (in de afgelopen vier weken) zien we bij 9 van de jongeren en is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam Havovwo leerlingen hebben minder vaak recent waterpijp gerookt

Cannabisgebruik vermindert het korte termijngeheugen en het reactie- en concentratievermogen Dit kan onder meer leiden tot slechtere schoolprestaties

BlowenIn Zuidoost wordt minder vaak geblowd dan in de rest van Amsterdam Net als voor roken zien we voor blowen ook een verband met leeftijd Van de vierdeklassers heeft 8 weleens en 3 recent hasj of wiet gebruikt Van de tweedeklassers heeft 2 weleens hasj of wiet gebruikt en 1 recent Naast jongeren uit de vierde klas blowen jongeren van Nederlandse herkomst ook vaker Vmbo-t leerlingen proberen hasj of wiet vaker uit en jongens hebben vaker recent geblowd Van de jongeren uit Zuidoost zegt 15 weleens hasj of wiet aangeboden te hebben gekregen (Amsterdam 22)

HarddrugsIn totaal zegt 10 van de jongeren uit Zuidoost weleens harddrugs te hebben gebruikt (XTC cocaiumlne paddorsquos amfetaminen heroiumlne LSD of GHB) (Amsterdam 16) Van de jongeren heeft 3 weleens harddrugs aangeboden gekregen (Amsterdam 5)

6 Genotmiddelen

significant verschil tussen groepen p lt 005

10

Tabel 9 Genotmiddelen (alcoholgebruik) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

alcohol weleens 28 37 31 43 28 48 42 43 28 35 47 58 27 21 30 44

alcohol recenta 17 16 12 19 9 23 17 18 13 20 20 28 14 6 13 19

binge drinkenb recenta 11 11 8 13 9 13 14 11 7 13 14 16 6 5 9 12

drinkt weleens samen met ouders 16 21 14 28 16 27 23 25 18 18 29 40 12 10 18 25

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Schadelijke gevolgen van overmatig alcoholgebruik voor jongeren zijn onder meer alcoholvergiftiging risicovol seksueel gedrag en ongevallen In Nederland is het alcoholgebruik onder jongeren onder de zestien jaar in het afgelopen decennium flink gedaald Met ingang van 1 januari 2014 is de leeftijd waarop jongeren alcohol mogen kopen verhoogd van zestien naar achttien jaar

AlcoholgebruikJongeren uit Zuidoost proberen alcohol aanzienlijk vaker uit dan jongeren uit de rest van Amsterdam Het alcoholgebruik in de afgelopen weken verschilt niet van de rest van Amsterdam Net als voor roken en blowen is er voor alcoholgebruik een verband met leeftijd Van de tweedeklassers heeft 28 weleens gedronken en 9 dronk recent De helft van de vierdeklassers (48) heeft weleens gedronken en een kwart (23) dronk recent Andere risicogroepen zijn meisjes vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen Voor binge drinken zien we ook een verband met leeftijd geslacht opleidingsniveau en etniciteit Figuur 6 brengt de percentages jongeren die recent binge hebben gedronken op gebiedsniveau in beeld

Opmerkelijk de meerderheid van alle binge drinkers (97) vindt zelf niet dat hijzij te veel drinktJongeren drinken het vaakst (bij anderen) thuis en in een discotheek

a in de afgelopen vier weken b ge vijf drankjes bij eacuteeacuten gelegenheid

Drinken onder de zestien Bijna acht op de tien jongeren uit Zuidoost in de onderzoeksgroep is onder de zestien jaar (77) Een derde van deze jongeren heeft weleens alcohol gedronken (32) 12 dronk in de afgelopen vier weken alcohol en 9 deed in diezelfde periode aan binge drinken Van de jongeren onder de zestien zegt 19 weleens samen met de ouders gedronken te hebben

Wat vinden je ouders ervan dat je drinktIn totaal heeft 21 van de jongeren weleens samen met (eacuteeacuten van) de ouders gedronken 1 zegt dat lsquovaakrsquo te doen 8 zegt dat lsquosomsrsquo te doen en 12 zegt dat dat lsquoeacuteeacuten keer gebeurdrsquo is In Zuidoost gebeurt dit vaker dan in de rest van Amsterdam Meisjes vierdeklassers vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen hebben vaker weleens samen met de ouders gedronken Aan de jongeren die weleens alcohol drinken is gevraagd wat hun oudersverzorgers ervan vinden dat ze drinken Volgens de jongeren vindt 15 van de ouders het goed 2 zegt dat de ouders vinden dat de jongere minder moet drinken 25 van de ouders raadt het af 11 verbiedt het 23 van de ouders weet niet dat de jongere drinkt en 24 zegt dat de ouders er niets van zeggen

Figuur 6 Binge drinken (recent) naar gebieden in Amsterdam ()

significant verschil tussen groepen p lt 005

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

11

Tabel 10 Seksualiteit naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

weleens geslachtsgemeenschap gehad 11 14 19 10 7 23 19 20 5 14 20 21 10 6 9 20

niet altijd een condoom gebruikt 4 5 5 5 2 9 7 8 2 6 7 7 4 2 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehada 4 4 4 5 3 6 5 5 3 4 6 3 6 3 4 5

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 17 29 7 16 18 23 19 10 8 16 21 15 21 17 17

positief homoklimaat op school 46 44 40 48 42 48 37 48 51 52 43 54 50 41 43 45

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Het condoom is het meest gebruikte anticonceptiemiddel bij lsquode eerste keerrsquo

Veilig vrijenJongeren uit Zuidoost zijn vaker seksueel actief en vrijen vaker onveilig dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam In Zuidoost heeft 14 van de jongeren weleens geslachtsgemeenschap gehad Ruim een derde van deze jongeren gebruikt niet altijd een condoom (5) Wie vrijen het vaakst zonder condoom Dat zijn vierdeklassers vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen

Er is vaker sprake van ongewenste seksuele handelingen wanneer partners elkaar maar een week kennen

Ongewenste seksuele ervaringJongeren is gevraagd of zij weleens zonder dat zelf te willen een seksuele ervaring met iemand hebben gehad Onder een ongewenste seksuele ervaring wordt verstaan lsquoalles van zoenen intiem betasten tot naar bed gaanrsquo Van de jongeren uit Zuidoost heeft 4 ooit een ongewenste seksuele ervaring gehad en 4 wil geen antwoord geven op deze vraag Zuidoost verschilt hierin niet van de rest van

Amsterdam Vierdeklassers vmbo leerlingen en jongeren van Surinaamse herkomst hebben vaker een ongewenste seksuele ervaring gehad

Jongens staan gemiddeld negatiever tegenover homoseksualiteit dan meisjes Jongeren hebben een negatieve houding als ze in de vragenlijst hebben aangegeven dat ze (1) geen vriendschap willen sluiten met een homoseksuele jongere eacuten (2) een homoseksuele jongere laten merken dat hijzij van hen af moet blijven eacuten (3) liever naast iemand anders gaan zitten in de pauze

Houding ten opzichte van homoseksualiteit Jongeren uit Zuidoost hebben dezelfde houding ten opzichte van homoseksualiteit als hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam Van de jongeren heeft 17 een negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit Jongens vmbo-bkg leerlingen en jongeren van overig niet westerse herkomst zijn minder tolerantVan de jongeren denkt 44 dat op hun school een homoseksuele jongere eerlijk kan uitkomen voor zijnhaar seksuele geaardheid Meisjes vierdeklassers havovwo leerlingen en jongeren van Nederlandse herkomst zijn hierover vaker positief

a alles van zoenen intiem betasten tot naar bed gaan

In de puberteit hebben veel jongeren hun eerste ervaringen met de liefde Het is dan ook belangrijk dat jongeren tijdig leren over veilig vrijen om een ongewenste zwangerschap en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa) te voorkomen Weerbaarheid is hierbij ook een belangrijk thema

7 Seksualiteit

significant verschil tussen groepen p lt 005

12

Tabel 11 Schoolklimaat naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

school lsquo(hartstikke) leukrsquo 50 42 44 40 46 38 40 38 47 45 42 44 50 41 45 40

kunnen praten met docent 76 76 80 72 76 76 76 77 75 82 76 62 87 76 78 74

regelmatiga gepest worden op school 4 4 5 4 5 4 4 5 4 5 4 1 8 4 5 4

regelmatiga pesten op school 3 5 6 5 5 5 6 5 4 4 6 5 4 5 5 6

spijbelen ge drie uurb 5 5 5 5 5 5 5 5 4 4 4 10 4 5 3 6

verzuim door ziekte ge drie dagenb 11 11 9 14 12 10 11 11 13 18 11 10 12 9 10 13

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

SchoolbelevingJongeren uit Zuidoost vinden school minder vaak lsquo(harstikke) leukrsquo dan jongeren uit de rest van Amsterdam Vier op de tien jongeren (42) vindt het (hartstikke) leuk op school 50 zegt lsquogaat welrsquo en 8 geeft aan het lsquoniet leukrsquo of lsquovreselijkrsquo te vinden op school Tweedeklassers havovwo leerlingen en jongeren die bij beide ouders wonen hebben het meer naar hun zin op school Leerlingen die het minder naar hun zin hebben op school vinden vooral dat lsquode meeste vakken niet leuk zijnrsquo of dat lsquode manier van lesgeven niet leuk isrsquo Driekwart van de leerlingen zegt met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit (76) Jongens jongeren van Nederlandse herkomst en jongeren die bij beide ouders wonen geven vaker aan met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit

Leerlingen die regelmatig gepest worden hebben vaker gezondheidsklachten en minder zelfvertrouwen Een deel van de gepeste jongeren is zelf ook dader

PestenVan de jongeren wordt 4 regelmatig op school gepest 4 wordt incidenteel gepest (minder dan twee keer per maand) en 92 wordt nooit gepest Het percentage jongeren dat zelf regelmatig pest is vergelijkbaar (5) Jongeren uit Zuidoost pesten vaker dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam

Veel schoolverzuim (door ziekte of spijbelen) kan leiden tot voortijdig schoolverlaten Frequent spijbelen verhoogt daarnaast de kans op vandalisme diefstal en geweld Verzuim Van de jongeren spijbelt 5 frequent (drie uur of meer in de afgelopen vier weken) Jongeren van AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen spijbelen het vaakst De belangrijkste reden om te spijbelen is lsquogeen zin in schoolrsquo Eeacuten op de negen jongeren (11) is in de afgelopen vier weken drie dagen of meer ziek thuis gebleven Welke jongeren verzuimen het vaakst door ziekte Dat zijn meisjes en jongeren van Nederlandse herkomst Het spijbelen en ziekteverzuim in Zuidoost is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam

a ge twee keer per maand in de afgelopen drie maandenb in de afgelopen vier weken

significant verschil tussen groepen p lt 005

Plezier op school is belangrijk voor het psychisch en sociaal welbevinden van jongeren en komt de schoolprestaties ten goede8 Schoolklimaat

13

a in de afgelopen twaalf maanden

Tabel 12 Fysieke omgeving naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

slachtoffer geweest van een strafbaar feit (totaal)a 37 40 42 38 45 33 43 42 34 36 39 35 37 43 35 44

- slachtoffer bestolenspullen vernield 35 37 40 35 43 30 40 40 32 34 36 33 31 41 33 41

- slachtoffer bedreiginglichamelijk geweldchantage 7 8 9 8 10 7 9 8 8 7 8 8 15 9 7 10

voelt zich weleens onveilig 32 35 26 42 36 33 32 35 37 34 35 29 47 33 37 33

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Slachtoffer van criminaliteitVier op de tien jongeren uit Zuidoost is in het afgelopen jaar slachtoffer geweest van eacuteeacuten of meer strafbare feiten zoals diefstal vernieling of geweld (40) Dit percentage ligt hoger dan in de rest van Amsterdam Jongeren zijn het vaakst geconfronteerd met diefstal (33) en vernielde spullen (13) Bedreiging (6) chantage (4) en lichamelijk geweld (1) komen minder vaak voor Tweedeklassers vmbo-bkg leerlingen en jongeren die niet bij beide ouders wonen zijn vaker slachtoffer geweest van een strafbaar feit

OnveiligheidsgevoelensAan de jongeren is gevraagd op welke plekken zij zich weleens onveilig voelen (zie kader) Ruim een derde van jongeren uit Zuidoost (35) voelt zich weleens onveilig Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Meisjes voelen zich veel vaker onveilig dan jongens

Het percentage jongeren dat slachtoffer is geweest van een strafbaar feit en het percentage jongeren dat zich weleens onveilig voelt worden in figuur 7 en 8 weergegeven naar gebieden

Fysiek geweld vandalisme en diefstal zijn factoren die een school buurt of uitgaansgelegenheid onveilig maken en een negatieve invloed hebben op het veiligheidsgevoel9 Fysieke omgeving

Top 3 locaties waar jongeren zich weleens onveilig voelen

op straat buiten de eigen woonbuurt 13 op het station (trein bus metro) 9in de trein bus metro 8

Figuur 7 Slachtoffer geweest van een strafbaar feit naar gebieden in Amsterdam ()

significant verschil tussen groepen p lt 005

Figuur 8 Gevoelens van onveiligheid naar gebieden in Amsterdam ()

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

14

Zijn er verschillen tussen de gebieden in ZuidoostJa zeker In tabel 13 worden de achtergrondkenmerken en de resultaten van een aantal gezondheidsthemarsquos gepresenteerd voor de drie gebieden in Zuidoost Het algemene beeld is dat in GaasperdamDriemond jongeren slechter scoren dan in de rest van Zuidoost Jongeren uit GaasperdamDriemond zijn vaker geestelijk mishandeld en hebben vaker nog problemen met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) Ze drinken en blowen vaker en vrijen vaker onveilig Gunstig is dat jongeren uit GaasperdamDriemond vaker tenminste vijf dagen in de week ontbijten In Bijlmer-Oost hebben jongeren minder vaak in de afgelopen vier weken alcohol gedronken In Bijlmer-Centrum wordt het minst vaak ontbeten en fruit gegeten Daarnaast staan jongeren uit Bijlmer-Centrum vaker negatief ten opzichte van homoseksualiteit dan jongeren uit de rest van Zuidoost Gunstig is dat jongeren uit Bijlmer-Centrum minder vaak geestelijk mishandeld zijn minder vaak (nog) problemen hebben met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) en minder vaak een ongewenste seksuele ervaring hebben gehad dan jongeren uit de rest van Zuidoost

Sinds 1 januari 2015 heeft de gemeente er nieuwe taken bij gekregen in het sociaal domein Met de Jeugdwet de Nieuwe Wmo en de Participatiewet is de gemeente nu verantwoordelijk voor bijna het hele stelsel van maatschappelijke ondersteuning en zorg voor kinderen volwassenen en ouderen Met deze nieuwe verantwoordelijkheid is de behoefte aan cijfers op gebiedsniveau toegenomen Als problemen en behoeften per gebied verschillen is in het beleid maatwerk vereist

10 Gebieden Stadsdeel Gebieden

Zuidoost

(N=1458)

Bijlmer-Centrum

(N=370)

Bijlmer-Oost

(N=504)

Gaasperdam-Driemond(N=571)

achtergrondkenmerken

jongens 48 48 49 46

meisjes 52 52 51 54

klas 2 54 56 56 51

klas 4 46 44 44 49

vmbo-bkg 43 49 41 40

vmbo-t 20 18 23 20

havovwo 37 33 36 40

Nederlands 12 5 11 19

Surinaams 44 47 43 42

AntilliaansArubaans 7 7 8 6

overig westers 4 3 4 4

overig niet westers 33 38 34 29

gezondheidsuitkomsten

ervaren gezondheid (heel) goed 73 74 72 72

sociaal-emotionele problemena 10 11 9 10

lichamelijk mishandeling ooit 4 4 3 5

geestelijk mishandeling ooit 13 10 13 16

gedachten aan zelfdoding in de afgelopen twaalf maanden 15 15 16 16

eacuteeacuten (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen)

- meegemaakt 70 69 70 70

- problemen met deze gebeurtenis(sen) 21 18 20 25

ontbijten ge vijf dagen per week 59 54 59 62

fruit eten ge vijf dagen per week 36 31 37 39

groente eten ge vijf dagen per week 67 67 65 70

voldoet aan beweegnormb 14 12 15 13

lichamelijke actief gemiddeld ge eacuteeacuten uur per dag 44 42 43 47

roken minstens eacuteeacuten keer per week 3 2 2 3

alcohol drinken in de afgelopen vier weken 16 15 13 19

binge drinken in de afgelopen vier weken 11 12 9 12

blowen in de afgelopen vier weken 2 1 1 3

waterpijp roken in de afgelopen vier weken 9 9 8 9

geslachtsgemeenschap zonder condoom 5 4 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehad 4 2 4 6

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 21 17 15

slachtoffer van een strafbaar feit 40 39 41 38

voelt zich weleens onveilig 35 35 32 37

Tabel 13 Achtergrondkenmerken en gezondheidsuitkomsten naar gebieden in Zuidoost ()

a verhoogde SDQ-totaalscore b NNGB in de afgelopen week elke dag ge eacuteeacuten uur matig intensieve lichamelijke activiteit

Groen kader het gebied scoort significant beter dan de andere twee gebieden samen plt005Rood kader het gebied scoort significant slechter dan de andere twee gebieden samen plt005

15

Gezondheid in BeeldVoor elk stadsdeel in Amsterdam verschijnt een eigenrapport De zeven rapporten kunt u vinden op de website van de GGD Naast deze stadsdeelrapportage is er ook de website Gezondheid in Beeld Op Gezondheid in Beeld vindt u de resultaten van deze rapportage maar ook (extra) resultaten voor Amsterdam de stadsdelen en de gebieden naar leeftijd geslacht etniciteit opleidingsniveau en gezinssamenstelling Op Gezondheid in Beeld vindt u ook de onderzoeksresultaten van voorgaande jaren en uitleg over de gebruikte onderzoeksmethode

Landelijke cijfers E-MOVO is in schooljaar 2013-2014 met identieke vragen uitgevoerd door alle GGDrsquoen in de provincie Noord-Holland Via de website van andere GGDrsquoen in Noord-Holland kunt u de resultaten voor E-MOVO 2013-2014 voor deze regiorsquos vinden Een beperking van deze monitor is dat een directe vergelijking met landelijke cijfers op dit moment niet mogelijk is Beschikbare landelijke gegevens hebben meestal betrekking op andere onderzoekspopulaties en er worden andere onderzoeksmethoden gebruikt Op dit moment werken GGD-GHOR Nederland en het RIVM in samenwerking met het Trimbos Instituut aan de landelijke harmonisatie van de jeugdmonitor Het doel van deze samenwerking is om vanaf 2016 de beschikking te hebben over een landelijk cijfer voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos

Dit rapport beschrijft de lokale cijfers voor stadsdeel Zuidoost en geeft inzicht in de risicogroepen voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos ten behoeve van het JeugdgezondheidsbeleidTot slot

Een gesprekDe GGD gaat graag in gesprek over de in dit rapport gepresenteerde resultaten Het stadsdeel Zuidoost kan samen met de GGD Amsterdam en andere partijen werken aan een betere gezondheid van jongerenVoor vragen of informatie kunt u contact opnemen met de afdeling Epidemiologie en Gezondheidsbevordering (zie colofon)

ColofonUitgave GGD Amsterdam afdeling EampG JGZAuteurs CL van Vuuren CE Verhagen MF van der WalMet dank aan H Stegeman WA Steenkamer SJ Franssen L van Dieren

Vormgeving S Mos Kaarten AP JanssenFotografie Fotobank Gemeente Amsterdam Gemeente Uithoorn De tekst heeft geen betrekking op de personen op de fotorsquos

Contact Leonie van Vuuren 020 555 5495 lvvuurenggdamsterdamnl EampGWebsite wwwggdamsterdamnl

september 2015

16

Page 10: Hoe gezond zijn jongeren in Zuidoost? - GGD Amsterdam€¦ · jongeren van Surinaamse en Antilliaans/Arubaanse herkomst en meer jongeren die niet bij beide ouders in vergelijking

10

Tabel 9 Genotmiddelen (alcoholgebruik) naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

alcohol weleens 28 37 31 43 28 48 42 43 28 35 47 58 27 21 30 44

alcohol recenta 17 16 12 19 9 23 17 18 13 20 20 28 14 6 13 19

binge drinkenb recenta 11 11 8 13 9 13 14 11 7 13 14 16 6 5 9 12

drinkt weleens samen met ouders 16 21 14 28 16 27 23 25 18 18 29 40 12 10 18 25

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Schadelijke gevolgen van overmatig alcoholgebruik voor jongeren zijn onder meer alcoholvergiftiging risicovol seksueel gedrag en ongevallen In Nederland is het alcoholgebruik onder jongeren onder de zestien jaar in het afgelopen decennium flink gedaald Met ingang van 1 januari 2014 is de leeftijd waarop jongeren alcohol mogen kopen verhoogd van zestien naar achttien jaar

AlcoholgebruikJongeren uit Zuidoost proberen alcohol aanzienlijk vaker uit dan jongeren uit de rest van Amsterdam Het alcoholgebruik in de afgelopen weken verschilt niet van de rest van Amsterdam Net als voor roken en blowen is er voor alcoholgebruik een verband met leeftijd Van de tweedeklassers heeft 28 weleens gedronken en 9 dronk recent De helft van de vierdeklassers (48) heeft weleens gedronken en een kwart (23) dronk recent Andere risicogroepen zijn meisjes vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen Voor binge drinken zien we ook een verband met leeftijd geslacht opleidingsniveau en etniciteit Figuur 6 brengt de percentages jongeren die recent binge hebben gedronken op gebiedsniveau in beeld

Opmerkelijk de meerderheid van alle binge drinkers (97) vindt zelf niet dat hijzij te veel drinktJongeren drinken het vaakst (bij anderen) thuis en in een discotheek

a in de afgelopen vier weken b ge vijf drankjes bij eacuteeacuten gelegenheid

Drinken onder de zestien Bijna acht op de tien jongeren uit Zuidoost in de onderzoeksgroep is onder de zestien jaar (77) Een derde van deze jongeren heeft weleens alcohol gedronken (32) 12 dronk in de afgelopen vier weken alcohol en 9 deed in diezelfde periode aan binge drinken Van de jongeren onder de zestien zegt 19 weleens samen met de ouders gedronken te hebben

Wat vinden je ouders ervan dat je drinktIn totaal heeft 21 van de jongeren weleens samen met (eacuteeacuten van) de ouders gedronken 1 zegt dat lsquovaakrsquo te doen 8 zegt dat lsquosomsrsquo te doen en 12 zegt dat dat lsquoeacuteeacuten keer gebeurdrsquo is In Zuidoost gebeurt dit vaker dan in de rest van Amsterdam Meisjes vierdeklassers vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse en AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen hebben vaker weleens samen met de ouders gedronken Aan de jongeren die weleens alcohol drinken is gevraagd wat hun oudersverzorgers ervan vinden dat ze drinken Volgens de jongeren vindt 15 van de ouders het goed 2 zegt dat de ouders vinden dat de jongere minder moet drinken 25 van de ouders raadt het af 11 verbiedt het 23 van de ouders weet niet dat de jongere drinkt en 24 zegt dat de ouders er niets van zeggen

Figuur 6 Binge drinken (recent) naar gebieden in Amsterdam ()

significant verschil tussen groepen p lt 005

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

11

Tabel 10 Seksualiteit naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

weleens geslachtsgemeenschap gehad 11 14 19 10 7 23 19 20 5 14 20 21 10 6 9 20

niet altijd een condoom gebruikt 4 5 5 5 2 9 7 8 2 6 7 7 4 2 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehada 4 4 4 5 3 6 5 5 3 4 6 3 6 3 4 5

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 17 29 7 16 18 23 19 10 8 16 21 15 21 17 17

positief homoklimaat op school 46 44 40 48 42 48 37 48 51 52 43 54 50 41 43 45

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Het condoom is het meest gebruikte anticonceptiemiddel bij lsquode eerste keerrsquo

Veilig vrijenJongeren uit Zuidoost zijn vaker seksueel actief en vrijen vaker onveilig dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam In Zuidoost heeft 14 van de jongeren weleens geslachtsgemeenschap gehad Ruim een derde van deze jongeren gebruikt niet altijd een condoom (5) Wie vrijen het vaakst zonder condoom Dat zijn vierdeklassers vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen

Er is vaker sprake van ongewenste seksuele handelingen wanneer partners elkaar maar een week kennen

Ongewenste seksuele ervaringJongeren is gevraagd of zij weleens zonder dat zelf te willen een seksuele ervaring met iemand hebben gehad Onder een ongewenste seksuele ervaring wordt verstaan lsquoalles van zoenen intiem betasten tot naar bed gaanrsquo Van de jongeren uit Zuidoost heeft 4 ooit een ongewenste seksuele ervaring gehad en 4 wil geen antwoord geven op deze vraag Zuidoost verschilt hierin niet van de rest van

Amsterdam Vierdeklassers vmbo leerlingen en jongeren van Surinaamse herkomst hebben vaker een ongewenste seksuele ervaring gehad

Jongens staan gemiddeld negatiever tegenover homoseksualiteit dan meisjes Jongeren hebben een negatieve houding als ze in de vragenlijst hebben aangegeven dat ze (1) geen vriendschap willen sluiten met een homoseksuele jongere eacuten (2) een homoseksuele jongere laten merken dat hijzij van hen af moet blijven eacuten (3) liever naast iemand anders gaan zitten in de pauze

Houding ten opzichte van homoseksualiteit Jongeren uit Zuidoost hebben dezelfde houding ten opzichte van homoseksualiteit als hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam Van de jongeren heeft 17 een negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit Jongens vmbo-bkg leerlingen en jongeren van overig niet westerse herkomst zijn minder tolerantVan de jongeren denkt 44 dat op hun school een homoseksuele jongere eerlijk kan uitkomen voor zijnhaar seksuele geaardheid Meisjes vierdeklassers havovwo leerlingen en jongeren van Nederlandse herkomst zijn hierover vaker positief

a alles van zoenen intiem betasten tot naar bed gaan

In de puberteit hebben veel jongeren hun eerste ervaringen met de liefde Het is dan ook belangrijk dat jongeren tijdig leren over veilig vrijen om een ongewenste zwangerschap en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa) te voorkomen Weerbaarheid is hierbij ook een belangrijk thema

7 Seksualiteit

significant verschil tussen groepen p lt 005

12

Tabel 11 Schoolklimaat naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

school lsquo(hartstikke) leukrsquo 50 42 44 40 46 38 40 38 47 45 42 44 50 41 45 40

kunnen praten met docent 76 76 80 72 76 76 76 77 75 82 76 62 87 76 78 74

regelmatiga gepest worden op school 4 4 5 4 5 4 4 5 4 5 4 1 8 4 5 4

regelmatiga pesten op school 3 5 6 5 5 5 6 5 4 4 6 5 4 5 5 6

spijbelen ge drie uurb 5 5 5 5 5 5 5 5 4 4 4 10 4 5 3 6

verzuim door ziekte ge drie dagenb 11 11 9 14 12 10 11 11 13 18 11 10 12 9 10 13

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

SchoolbelevingJongeren uit Zuidoost vinden school minder vaak lsquo(harstikke) leukrsquo dan jongeren uit de rest van Amsterdam Vier op de tien jongeren (42) vindt het (hartstikke) leuk op school 50 zegt lsquogaat welrsquo en 8 geeft aan het lsquoniet leukrsquo of lsquovreselijkrsquo te vinden op school Tweedeklassers havovwo leerlingen en jongeren die bij beide ouders wonen hebben het meer naar hun zin op school Leerlingen die het minder naar hun zin hebben op school vinden vooral dat lsquode meeste vakken niet leuk zijnrsquo of dat lsquode manier van lesgeven niet leuk isrsquo Driekwart van de leerlingen zegt met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit (76) Jongens jongeren van Nederlandse herkomst en jongeren die bij beide ouders wonen geven vaker aan met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit

Leerlingen die regelmatig gepest worden hebben vaker gezondheidsklachten en minder zelfvertrouwen Een deel van de gepeste jongeren is zelf ook dader

PestenVan de jongeren wordt 4 regelmatig op school gepest 4 wordt incidenteel gepest (minder dan twee keer per maand) en 92 wordt nooit gepest Het percentage jongeren dat zelf regelmatig pest is vergelijkbaar (5) Jongeren uit Zuidoost pesten vaker dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam

Veel schoolverzuim (door ziekte of spijbelen) kan leiden tot voortijdig schoolverlaten Frequent spijbelen verhoogt daarnaast de kans op vandalisme diefstal en geweld Verzuim Van de jongeren spijbelt 5 frequent (drie uur of meer in de afgelopen vier weken) Jongeren van AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen spijbelen het vaakst De belangrijkste reden om te spijbelen is lsquogeen zin in schoolrsquo Eeacuten op de negen jongeren (11) is in de afgelopen vier weken drie dagen of meer ziek thuis gebleven Welke jongeren verzuimen het vaakst door ziekte Dat zijn meisjes en jongeren van Nederlandse herkomst Het spijbelen en ziekteverzuim in Zuidoost is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam

a ge twee keer per maand in de afgelopen drie maandenb in de afgelopen vier weken

significant verschil tussen groepen p lt 005

Plezier op school is belangrijk voor het psychisch en sociaal welbevinden van jongeren en komt de schoolprestaties ten goede8 Schoolklimaat

13

a in de afgelopen twaalf maanden

Tabel 12 Fysieke omgeving naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

slachtoffer geweest van een strafbaar feit (totaal)a 37 40 42 38 45 33 43 42 34 36 39 35 37 43 35 44

- slachtoffer bestolenspullen vernield 35 37 40 35 43 30 40 40 32 34 36 33 31 41 33 41

- slachtoffer bedreiginglichamelijk geweldchantage 7 8 9 8 10 7 9 8 8 7 8 8 15 9 7 10

voelt zich weleens onveilig 32 35 26 42 36 33 32 35 37 34 35 29 47 33 37 33

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Slachtoffer van criminaliteitVier op de tien jongeren uit Zuidoost is in het afgelopen jaar slachtoffer geweest van eacuteeacuten of meer strafbare feiten zoals diefstal vernieling of geweld (40) Dit percentage ligt hoger dan in de rest van Amsterdam Jongeren zijn het vaakst geconfronteerd met diefstal (33) en vernielde spullen (13) Bedreiging (6) chantage (4) en lichamelijk geweld (1) komen minder vaak voor Tweedeklassers vmbo-bkg leerlingen en jongeren die niet bij beide ouders wonen zijn vaker slachtoffer geweest van een strafbaar feit

OnveiligheidsgevoelensAan de jongeren is gevraagd op welke plekken zij zich weleens onveilig voelen (zie kader) Ruim een derde van jongeren uit Zuidoost (35) voelt zich weleens onveilig Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Meisjes voelen zich veel vaker onveilig dan jongens

Het percentage jongeren dat slachtoffer is geweest van een strafbaar feit en het percentage jongeren dat zich weleens onveilig voelt worden in figuur 7 en 8 weergegeven naar gebieden

Fysiek geweld vandalisme en diefstal zijn factoren die een school buurt of uitgaansgelegenheid onveilig maken en een negatieve invloed hebben op het veiligheidsgevoel9 Fysieke omgeving

Top 3 locaties waar jongeren zich weleens onveilig voelen

op straat buiten de eigen woonbuurt 13 op het station (trein bus metro) 9in de trein bus metro 8

Figuur 7 Slachtoffer geweest van een strafbaar feit naar gebieden in Amsterdam ()

significant verschil tussen groepen p lt 005

Figuur 8 Gevoelens van onveiligheid naar gebieden in Amsterdam ()

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

14

Zijn er verschillen tussen de gebieden in ZuidoostJa zeker In tabel 13 worden de achtergrondkenmerken en de resultaten van een aantal gezondheidsthemarsquos gepresenteerd voor de drie gebieden in Zuidoost Het algemene beeld is dat in GaasperdamDriemond jongeren slechter scoren dan in de rest van Zuidoost Jongeren uit GaasperdamDriemond zijn vaker geestelijk mishandeld en hebben vaker nog problemen met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) Ze drinken en blowen vaker en vrijen vaker onveilig Gunstig is dat jongeren uit GaasperdamDriemond vaker tenminste vijf dagen in de week ontbijten In Bijlmer-Oost hebben jongeren minder vaak in de afgelopen vier weken alcohol gedronken In Bijlmer-Centrum wordt het minst vaak ontbeten en fruit gegeten Daarnaast staan jongeren uit Bijlmer-Centrum vaker negatief ten opzichte van homoseksualiteit dan jongeren uit de rest van Zuidoost Gunstig is dat jongeren uit Bijlmer-Centrum minder vaak geestelijk mishandeld zijn minder vaak (nog) problemen hebben met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) en minder vaak een ongewenste seksuele ervaring hebben gehad dan jongeren uit de rest van Zuidoost

Sinds 1 januari 2015 heeft de gemeente er nieuwe taken bij gekregen in het sociaal domein Met de Jeugdwet de Nieuwe Wmo en de Participatiewet is de gemeente nu verantwoordelijk voor bijna het hele stelsel van maatschappelijke ondersteuning en zorg voor kinderen volwassenen en ouderen Met deze nieuwe verantwoordelijkheid is de behoefte aan cijfers op gebiedsniveau toegenomen Als problemen en behoeften per gebied verschillen is in het beleid maatwerk vereist

10 Gebieden Stadsdeel Gebieden

Zuidoost

(N=1458)

Bijlmer-Centrum

(N=370)

Bijlmer-Oost

(N=504)

Gaasperdam-Driemond(N=571)

achtergrondkenmerken

jongens 48 48 49 46

meisjes 52 52 51 54

klas 2 54 56 56 51

klas 4 46 44 44 49

vmbo-bkg 43 49 41 40

vmbo-t 20 18 23 20

havovwo 37 33 36 40

Nederlands 12 5 11 19

Surinaams 44 47 43 42

AntilliaansArubaans 7 7 8 6

overig westers 4 3 4 4

overig niet westers 33 38 34 29

gezondheidsuitkomsten

ervaren gezondheid (heel) goed 73 74 72 72

sociaal-emotionele problemena 10 11 9 10

lichamelijk mishandeling ooit 4 4 3 5

geestelijk mishandeling ooit 13 10 13 16

gedachten aan zelfdoding in de afgelopen twaalf maanden 15 15 16 16

eacuteeacuten (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen)

- meegemaakt 70 69 70 70

- problemen met deze gebeurtenis(sen) 21 18 20 25

ontbijten ge vijf dagen per week 59 54 59 62

fruit eten ge vijf dagen per week 36 31 37 39

groente eten ge vijf dagen per week 67 67 65 70

voldoet aan beweegnormb 14 12 15 13

lichamelijke actief gemiddeld ge eacuteeacuten uur per dag 44 42 43 47

roken minstens eacuteeacuten keer per week 3 2 2 3

alcohol drinken in de afgelopen vier weken 16 15 13 19

binge drinken in de afgelopen vier weken 11 12 9 12

blowen in de afgelopen vier weken 2 1 1 3

waterpijp roken in de afgelopen vier weken 9 9 8 9

geslachtsgemeenschap zonder condoom 5 4 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehad 4 2 4 6

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 21 17 15

slachtoffer van een strafbaar feit 40 39 41 38

voelt zich weleens onveilig 35 35 32 37

Tabel 13 Achtergrondkenmerken en gezondheidsuitkomsten naar gebieden in Zuidoost ()

a verhoogde SDQ-totaalscore b NNGB in de afgelopen week elke dag ge eacuteeacuten uur matig intensieve lichamelijke activiteit

Groen kader het gebied scoort significant beter dan de andere twee gebieden samen plt005Rood kader het gebied scoort significant slechter dan de andere twee gebieden samen plt005

15

Gezondheid in BeeldVoor elk stadsdeel in Amsterdam verschijnt een eigenrapport De zeven rapporten kunt u vinden op de website van de GGD Naast deze stadsdeelrapportage is er ook de website Gezondheid in Beeld Op Gezondheid in Beeld vindt u de resultaten van deze rapportage maar ook (extra) resultaten voor Amsterdam de stadsdelen en de gebieden naar leeftijd geslacht etniciteit opleidingsniveau en gezinssamenstelling Op Gezondheid in Beeld vindt u ook de onderzoeksresultaten van voorgaande jaren en uitleg over de gebruikte onderzoeksmethode

Landelijke cijfers E-MOVO is in schooljaar 2013-2014 met identieke vragen uitgevoerd door alle GGDrsquoen in de provincie Noord-Holland Via de website van andere GGDrsquoen in Noord-Holland kunt u de resultaten voor E-MOVO 2013-2014 voor deze regiorsquos vinden Een beperking van deze monitor is dat een directe vergelijking met landelijke cijfers op dit moment niet mogelijk is Beschikbare landelijke gegevens hebben meestal betrekking op andere onderzoekspopulaties en er worden andere onderzoeksmethoden gebruikt Op dit moment werken GGD-GHOR Nederland en het RIVM in samenwerking met het Trimbos Instituut aan de landelijke harmonisatie van de jeugdmonitor Het doel van deze samenwerking is om vanaf 2016 de beschikking te hebben over een landelijk cijfer voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos

Dit rapport beschrijft de lokale cijfers voor stadsdeel Zuidoost en geeft inzicht in de risicogroepen voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos ten behoeve van het JeugdgezondheidsbeleidTot slot

Een gesprekDe GGD gaat graag in gesprek over de in dit rapport gepresenteerde resultaten Het stadsdeel Zuidoost kan samen met de GGD Amsterdam en andere partijen werken aan een betere gezondheid van jongerenVoor vragen of informatie kunt u contact opnemen met de afdeling Epidemiologie en Gezondheidsbevordering (zie colofon)

ColofonUitgave GGD Amsterdam afdeling EampG JGZAuteurs CL van Vuuren CE Verhagen MF van der WalMet dank aan H Stegeman WA Steenkamer SJ Franssen L van Dieren

Vormgeving S Mos Kaarten AP JanssenFotografie Fotobank Gemeente Amsterdam Gemeente Uithoorn De tekst heeft geen betrekking op de personen op de fotorsquos

Contact Leonie van Vuuren 020 555 5495 lvvuurenggdamsterdamnl EampGWebsite wwwggdamsterdamnl

september 2015

16

Page 11: Hoe gezond zijn jongeren in Zuidoost? - GGD Amsterdam€¦ · jongeren van Surinaamse en Antilliaans/Arubaanse herkomst en meer jongeren die niet bij beide ouders in vergelijking

11

Tabel 10 Seksualiteit naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

weleens geslachtsgemeenschap gehad 11 14 19 10 7 23 19 20 5 14 20 21 10 6 9 20

niet altijd een condoom gebruikt 4 5 5 5 2 9 7 8 2 6 7 7 4 2 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehada 4 4 4 5 3 6 5 5 3 4 6 3 6 3 4 5

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 17 29 7 16 18 23 19 10 8 16 21 15 21 17 17

positief homoklimaat op school 46 44 40 48 42 48 37 48 51 52 43 54 50 41 43 45

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Het condoom is het meest gebruikte anticonceptiemiddel bij lsquode eerste keerrsquo

Veilig vrijenJongeren uit Zuidoost zijn vaker seksueel actief en vrijen vaker onveilig dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam In Zuidoost heeft 14 van de jongeren weleens geslachtsgemeenschap gehad Ruim een derde van deze jongeren gebruikt niet altijd een condoom (5) Wie vrijen het vaakst zonder condoom Dat zijn vierdeklassers vmbo leerlingen jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen

Er is vaker sprake van ongewenste seksuele handelingen wanneer partners elkaar maar een week kennen

Ongewenste seksuele ervaringJongeren is gevraagd of zij weleens zonder dat zelf te willen een seksuele ervaring met iemand hebben gehad Onder een ongewenste seksuele ervaring wordt verstaan lsquoalles van zoenen intiem betasten tot naar bed gaanrsquo Van de jongeren uit Zuidoost heeft 4 ooit een ongewenste seksuele ervaring gehad en 4 wil geen antwoord geven op deze vraag Zuidoost verschilt hierin niet van de rest van

Amsterdam Vierdeklassers vmbo leerlingen en jongeren van Surinaamse herkomst hebben vaker een ongewenste seksuele ervaring gehad

Jongens staan gemiddeld negatiever tegenover homoseksualiteit dan meisjes Jongeren hebben een negatieve houding als ze in de vragenlijst hebben aangegeven dat ze (1) geen vriendschap willen sluiten met een homoseksuele jongere eacuten (2) een homoseksuele jongere laten merken dat hijzij van hen af moet blijven eacuten (3) liever naast iemand anders gaan zitten in de pauze

Houding ten opzichte van homoseksualiteit Jongeren uit Zuidoost hebben dezelfde houding ten opzichte van homoseksualiteit als hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam Van de jongeren heeft 17 een negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit Jongens vmbo-bkg leerlingen en jongeren van overig niet westerse herkomst zijn minder tolerantVan de jongeren denkt 44 dat op hun school een homoseksuele jongere eerlijk kan uitkomen voor zijnhaar seksuele geaardheid Meisjes vierdeklassers havovwo leerlingen en jongeren van Nederlandse herkomst zijn hierover vaker positief

a alles van zoenen intiem betasten tot naar bed gaan

In de puberteit hebben veel jongeren hun eerste ervaringen met de liefde Het is dan ook belangrijk dat jongeren tijdig leren over veilig vrijen om een ongewenste zwangerschap en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa) te voorkomen Weerbaarheid is hierbij ook een belangrijk thema

7 Seksualiteit

significant verschil tussen groepen p lt 005

12

Tabel 11 Schoolklimaat naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

school lsquo(hartstikke) leukrsquo 50 42 44 40 46 38 40 38 47 45 42 44 50 41 45 40

kunnen praten met docent 76 76 80 72 76 76 76 77 75 82 76 62 87 76 78 74

regelmatiga gepest worden op school 4 4 5 4 5 4 4 5 4 5 4 1 8 4 5 4

regelmatiga pesten op school 3 5 6 5 5 5 6 5 4 4 6 5 4 5 5 6

spijbelen ge drie uurb 5 5 5 5 5 5 5 5 4 4 4 10 4 5 3 6

verzuim door ziekte ge drie dagenb 11 11 9 14 12 10 11 11 13 18 11 10 12 9 10 13

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

SchoolbelevingJongeren uit Zuidoost vinden school minder vaak lsquo(harstikke) leukrsquo dan jongeren uit de rest van Amsterdam Vier op de tien jongeren (42) vindt het (hartstikke) leuk op school 50 zegt lsquogaat welrsquo en 8 geeft aan het lsquoniet leukrsquo of lsquovreselijkrsquo te vinden op school Tweedeklassers havovwo leerlingen en jongeren die bij beide ouders wonen hebben het meer naar hun zin op school Leerlingen die het minder naar hun zin hebben op school vinden vooral dat lsquode meeste vakken niet leuk zijnrsquo of dat lsquode manier van lesgeven niet leuk isrsquo Driekwart van de leerlingen zegt met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit (76) Jongens jongeren van Nederlandse herkomst en jongeren die bij beide ouders wonen geven vaker aan met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit

Leerlingen die regelmatig gepest worden hebben vaker gezondheidsklachten en minder zelfvertrouwen Een deel van de gepeste jongeren is zelf ook dader

PestenVan de jongeren wordt 4 regelmatig op school gepest 4 wordt incidenteel gepest (minder dan twee keer per maand) en 92 wordt nooit gepest Het percentage jongeren dat zelf regelmatig pest is vergelijkbaar (5) Jongeren uit Zuidoost pesten vaker dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam

Veel schoolverzuim (door ziekte of spijbelen) kan leiden tot voortijdig schoolverlaten Frequent spijbelen verhoogt daarnaast de kans op vandalisme diefstal en geweld Verzuim Van de jongeren spijbelt 5 frequent (drie uur of meer in de afgelopen vier weken) Jongeren van AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen spijbelen het vaakst De belangrijkste reden om te spijbelen is lsquogeen zin in schoolrsquo Eeacuten op de negen jongeren (11) is in de afgelopen vier weken drie dagen of meer ziek thuis gebleven Welke jongeren verzuimen het vaakst door ziekte Dat zijn meisjes en jongeren van Nederlandse herkomst Het spijbelen en ziekteverzuim in Zuidoost is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam

a ge twee keer per maand in de afgelopen drie maandenb in de afgelopen vier weken

significant verschil tussen groepen p lt 005

Plezier op school is belangrijk voor het psychisch en sociaal welbevinden van jongeren en komt de schoolprestaties ten goede8 Schoolklimaat

13

a in de afgelopen twaalf maanden

Tabel 12 Fysieke omgeving naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

slachtoffer geweest van een strafbaar feit (totaal)a 37 40 42 38 45 33 43 42 34 36 39 35 37 43 35 44

- slachtoffer bestolenspullen vernield 35 37 40 35 43 30 40 40 32 34 36 33 31 41 33 41

- slachtoffer bedreiginglichamelijk geweldchantage 7 8 9 8 10 7 9 8 8 7 8 8 15 9 7 10

voelt zich weleens onveilig 32 35 26 42 36 33 32 35 37 34 35 29 47 33 37 33

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Slachtoffer van criminaliteitVier op de tien jongeren uit Zuidoost is in het afgelopen jaar slachtoffer geweest van eacuteeacuten of meer strafbare feiten zoals diefstal vernieling of geweld (40) Dit percentage ligt hoger dan in de rest van Amsterdam Jongeren zijn het vaakst geconfronteerd met diefstal (33) en vernielde spullen (13) Bedreiging (6) chantage (4) en lichamelijk geweld (1) komen minder vaak voor Tweedeklassers vmbo-bkg leerlingen en jongeren die niet bij beide ouders wonen zijn vaker slachtoffer geweest van een strafbaar feit

OnveiligheidsgevoelensAan de jongeren is gevraagd op welke plekken zij zich weleens onveilig voelen (zie kader) Ruim een derde van jongeren uit Zuidoost (35) voelt zich weleens onveilig Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Meisjes voelen zich veel vaker onveilig dan jongens

Het percentage jongeren dat slachtoffer is geweest van een strafbaar feit en het percentage jongeren dat zich weleens onveilig voelt worden in figuur 7 en 8 weergegeven naar gebieden

Fysiek geweld vandalisme en diefstal zijn factoren die een school buurt of uitgaansgelegenheid onveilig maken en een negatieve invloed hebben op het veiligheidsgevoel9 Fysieke omgeving

Top 3 locaties waar jongeren zich weleens onveilig voelen

op straat buiten de eigen woonbuurt 13 op het station (trein bus metro) 9in de trein bus metro 8

Figuur 7 Slachtoffer geweest van een strafbaar feit naar gebieden in Amsterdam ()

significant verschil tussen groepen p lt 005

Figuur 8 Gevoelens van onveiligheid naar gebieden in Amsterdam ()

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

14

Zijn er verschillen tussen de gebieden in ZuidoostJa zeker In tabel 13 worden de achtergrondkenmerken en de resultaten van een aantal gezondheidsthemarsquos gepresenteerd voor de drie gebieden in Zuidoost Het algemene beeld is dat in GaasperdamDriemond jongeren slechter scoren dan in de rest van Zuidoost Jongeren uit GaasperdamDriemond zijn vaker geestelijk mishandeld en hebben vaker nog problemen met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) Ze drinken en blowen vaker en vrijen vaker onveilig Gunstig is dat jongeren uit GaasperdamDriemond vaker tenminste vijf dagen in de week ontbijten In Bijlmer-Oost hebben jongeren minder vaak in de afgelopen vier weken alcohol gedronken In Bijlmer-Centrum wordt het minst vaak ontbeten en fruit gegeten Daarnaast staan jongeren uit Bijlmer-Centrum vaker negatief ten opzichte van homoseksualiteit dan jongeren uit de rest van Zuidoost Gunstig is dat jongeren uit Bijlmer-Centrum minder vaak geestelijk mishandeld zijn minder vaak (nog) problemen hebben met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) en minder vaak een ongewenste seksuele ervaring hebben gehad dan jongeren uit de rest van Zuidoost

Sinds 1 januari 2015 heeft de gemeente er nieuwe taken bij gekregen in het sociaal domein Met de Jeugdwet de Nieuwe Wmo en de Participatiewet is de gemeente nu verantwoordelijk voor bijna het hele stelsel van maatschappelijke ondersteuning en zorg voor kinderen volwassenen en ouderen Met deze nieuwe verantwoordelijkheid is de behoefte aan cijfers op gebiedsniveau toegenomen Als problemen en behoeften per gebied verschillen is in het beleid maatwerk vereist

10 Gebieden Stadsdeel Gebieden

Zuidoost

(N=1458)

Bijlmer-Centrum

(N=370)

Bijlmer-Oost

(N=504)

Gaasperdam-Driemond(N=571)

achtergrondkenmerken

jongens 48 48 49 46

meisjes 52 52 51 54

klas 2 54 56 56 51

klas 4 46 44 44 49

vmbo-bkg 43 49 41 40

vmbo-t 20 18 23 20

havovwo 37 33 36 40

Nederlands 12 5 11 19

Surinaams 44 47 43 42

AntilliaansArubaans 7 7 8 6

overig westers 4 3 4 4

overig niet westers 33 38 34 29

gezondheidsuitkomsten

ervaren gezondheid (heel) goed 73 74 72 72

sociaal-emotionele problemena 10 11 9 10

lichamelijk mishandeling ooit 4 4 3 5

geestelijk mishandeling ooit 13 10 13 16

gedachten aan zelfdoding in de afgelopen twaalf maanden 15 15 16 16

eacuteeacuten (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen)

- meegemaakt 70 69 70 70

- problemen met deze gebeurtenis(sen) 21 18 20 25

ontbijten ge vijf dagen per week 59 54 59 62

fruit eten ge vijf dagen per week 36 31 37 39

groente eten ge vijf dagen per week 67 67 65 70

voldoet aan beweegnormb 14 12 15 13

lichamelijke actief gemiddeld ge eacuteeacuten uur per dag 44 42 43 47

roken minstens eacuteeacuten keer per week 3 2 2 3

alcohol drinken in de afgelopen vier weken 16 15 13 19

binge drinken in de afgelopen vier weken 11 12 9 12

blowen in de afgelopen vier weken 2 1 1 3

waterpijp roken in de afgelopen vier weken 9 9 8 9

geslachtsgemeenschap zonder condoom 5 4 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehad 4 2 4 6

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 21 17 15

slachtoffer van een strafbaar feit 40 39 41 38

voelt zich weleens onveilig 35 35 32 37

Tabel 13 Achtergrondkenmerken en gezondheidsuitkomsten naar gebieden in Zuidoost ()

a verhoogde SDQ-totaalscore b NNGB in de afgelopen week elke dag ge eacuteeacuten uur matig intensieve lichamelijke activiteit

Groen kader het gebied scoort significant beter dan de andere twee gebieden samen plt005Rood kader het gebied scoort significant slechter dan de andere twee gebieden samen plt005

15

Gezondheid in BeeldVoor elk stadsdeel in Amsterdam verschijnt een eigenrapport De zeven rapporten kunt u vinden op de website van de GGD Naast deze stadsdeelrapportage is er ook de website Gezondheid in Beeld Op Gezondheid in Beeld vindt u de resultaten van deze rapportage maar ook (extra) resultaten voor Amsterdam de stadsdelen en de gebieden naar leeftijd geslacht etniciteit opleidingsniveau en gezinssamenstelling Op Gezondheid in Beeld vindt u ook de onderzoeksresultaten van voorgaande jaren en uitleg over de gebruikte onderzoeksmethode

Landelijke cijfers E-MOVO is in schooljaar 2013-2014 met identieke vragen uitgevoerd door alle GGDrsquoen in de provincie Noord-Holland Via de website van andere GGDrsquoen in Noord-Holland kunt u de resultaten voor E-MOVO 2013-2014 voor deze regiorsquos vinden Een beperking van deze monitor is dat een directe vergelijking met landelijke cijfers op dit moment niet mogelijk is Beschikbare landelijke gegevens hebben meestal betrekking op andere onderzoekspopulaties en er worden andere onderzoeksmethoden gebruikt Op dit moment werken GGD-GHOR Nederland en het RIVM in samenwerking met het Trimbos Instituut aan de landelijke harmonisatie van de jeugdmonitor Het doel van deze samenwerking is om vanaf 2016 de beschikking te hebben over een landelijk cijfer voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos

Dit rapport beschrijft de lokale cijfers voor stadsdeel Zuidoost en geeft inzicht in de risicogroepen voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos ten behoeve van het JeugdgezondheidsbeleidTot slot

Een gesprekDe GGD gaat graag in gesprek over de in dit rapport gepresenteerde resultaten Het stadsdeel Zuidoost kan samen met de GGD Amsterdam en andere partijen werken aan een betere gezondheid van jongerenVoor vragen of informatie kunt u contact opnemen met de afdeling Epidemiologie en Gezondheidsbevordering (zie colofon)

ColofonUitgave GGD Amsterdam afdeling EampG JGZAuteurs CL van Vuuren CE Verhagen MF van der WalMet dank aan H Stegeman WA Steenkamer SJ Franssen L van Dieren

Vormgeving S Mos Kaarten AP JanssenFotografie Fotobank Gemeente Amsterdam Gemeente Uithoorn De tekst heeft geen betrekking op de personen op de fotorsquos

Contact Leonie van Vuuren 020 555 5495 lvvuurenggdamsterdamnl EampGWebsite wwwggdamsterdamnl

september 2015

16

Page 12: Hoe gezond zijn jongeren in Zuidoost? - GGD Amsterdam€¦ · jongeren van Surinaamse en Antilliaans/Arubaanse herkomst en meer jongeren die niet bij beide ouders in vergelijking

12

Tabel 11 Schoolklimaat naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

school lsquo(hartstikke) leukrsquo 50 42 44 40 46 38 40 38 47 45 42 44 50 41 45 40

kunnen praten met docent 76 76 80 72 76 76 76 77 75 82 76 62 87 76 78 74

regelmatiga gepest worden op school 4 4 5 4 5 4 4 5 4 5 4 1 8 4 5 4

regelmatiga pesten op school 3 5 6 5 5 5 6 5 4 4 6 5 4 5 5 6

spijbelen ge drie uurb 5 5 5 5 5 5 5 5 4 4 4 10 4 5 3 6

verzuim door ziekte ge drie dagenb 11 11 9 14 12 10 11 11 13 18 11 10 12 9 10 13

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

SchoolbelevingJongeren uit Zuidoost vinden school minder vaak lsquo(harstikke) leukrsquo dan jongeren uit de rest van Amsterdam Vier op de tien jongeren (42) vindt het (hartstikke) leuk op school 50 zegt lsquogaat welrsquo en 8 geeft aan het lsquoniet leukrsquo of lsquovreselijkrsquo te vinden op school Tweedeklassers havovwo leerlingen en jongeren die bij beide ouders wonen hebben het meer naar hun zin op school Leerlingen die het minder naar hun zin hebben op school vinden vooral dat lsquode meeste vakken niet leuk zijnrsquo of dat lsquode manier van lesgeven niet leuk isrsquo Driekwart van de leerlingen zegt met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit (76) Jongens jongeren van Nederlandse herkomst en jongeren die bij beide ouders wonen geven vaker aan met een docent op school te kunnen praten als hijzij ergens mee zit

Leerlingen die regelmatig gepest worden hebben vaker gezondheidsklachten en minder zelfvertrouwen Een deel van de gepeste jongeren is zelf ook dader

PestenVan de jongeren wordt 4 regelmatig op school gepest 4 wordt incidenteel gepest (minder dan twee keer per maand) en 92 wordt nooit gepest Het percentage jongeren dat zelf regelmatig pest is vergelijkbaar (5) Jongeren uit Zuidoost pesten vaker dan hun leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam

Veel schoolverzuim (door ziekte of spijbelen) kan leiden tot voortijdig schoolverlaten Frequent spijbelen verhoogt daarnaast de kans op vandalisme diefstal en geweld Verzuim Van de jongeren spijbelt 5 frequent (drie uur of meer in de afgelopen vier weken) Jongeren van AntilliaanseArubaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen spijbelen het vaakst De belangrijkste reden om te spijbelen is lsquogeen zin in schoolrsquo Eeacuten op de negen jongeren (11) is in de afgelopen vier weken drie dagen of meer ziek thuis gebleven Welke jongeren verzuimen het vaakst door ziekte Dat zijn meisjes en jongeren van Nederlandse herkomst Het spijbelen en ziekteverzuim in Zuidoost is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam

a ge twee keer per maand in de afgelopen drie maandenb in de afgelopen vier weken

significant verschil tussen groepen p lt 005

Plezier op school is belangrijk voor het psychisch en sociaal welbevinden van jongeren en komt de schoolprestaties ten goede8 Schoolklimaat

13

a in de afgelopen twaalf maanden

Tabel 12 Fysieke omgeving naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

slachtoffer geweest van een strafbaar feit (totaal)a 37 40 42 38 45 33 43 42 34 36 39 35 37 43 35 44

- slachtoffer bestolenspullen vernield 35 37 40 35 43 30 40 40 32 34 36 33 31 41 33 41

- slachtoffer bedreiginglichamelijk geweldchantage 7 8 9 8 10 7 9 8 8 7 8 8 15 9 7 10

voelt zich weleens onveilig 32 35 26 42 36 33 32 35 37 34 35 29 47 33 37 33

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Slachtoffer van criminaliteitVier op de tien jongeren uit Zuidoost is in het afgelopen jaar slachtoffer geweest van eacuteeacuten of meer strafbare feiten zoals diefstal vernieling of geweld (40) Dit percentage ligt hoger dan in de rest van Amsterdam Jongeren zijn het vaakst geconfronteerd met diefstal (33) en vernielde spullen (13) Bedreiging (6) chantage (4) en lichamelijk geweld (1) komen minder vaak voor Tweedeklassers vmbo-bkg leerlingen en jongeren die niet bij beide ouders wonen zijn vaker slachtoffer geweest van een strafbaar feit

OnveiligheidsgevoelensAan de jongeren is gevraagd op welke plekken zij zich weleens onveilig voelen (zie kader) Ruim een derde van jongeren uit Zuidoost (35) voelt zich weleens onveilig Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Meisjes voelen zich veel vaker onveilig dan jongens

Het percentage jongeren dat slachtoffer is geweest van een strafbaar feit en het percentage jongeren dat zich weleens onveilig voelt worden in figuur 7 en 8 weergegeven naar gebieden

Fysiek geweld vandalisme en diefstal zijn factoren die een school buurt of uitgaansgelegenheid onveilig maken en een negatieve invloed hebben op het veiligheidsgevoel9 Fysieke omgeving

Top 3 locaties waar jongeren zich weleens onveilig voelen

op straat buiten de eigen woonbuurt 13 op het station (trein bus metro) 9in de trein bus metro 8

Figuur 7 Slachtoffer geweest van een strafbaar feit naar gebieden in Amsterdam ()

significant verschil tussen groepen p lt 005

Figuur 8 Gevoelens van onveiligheid naar gebieden in Amsterdam ()

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

14

Zijn er verschillen tussen de gebieden in ZuidoostJa zeker In tabel 13 worden de achtergrondkenmerken en de resultaten van een aantal gezondheidsthemarsquos gepresenteerd voor de drie gebieden in Zuidoost Het algemene beeld is dat in GaasperdamDriemond jongeren slechter scoren dan in de rest van Zuidoost Jongeren uit GaasperdamDriemond zijn vaker geestelijk mishandeld en hebben vaker nog problemen met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) Ze drinken en blowen vaker en vrijen vaker onveilig Gunstig is dat jongeren uit GaasperdamDriemond vaker tenminste vijf dagen in de week ontbijten In Bijlmer-Oost hebben jongeren minder vaak in de afgelopen vier weken alcohol gedronken In Bijlmer-Centrum wordt het minst vaak ontbeten en fruit gegeten Daarnaast staan jongeren uit Bijlmer-Centrum vaker negatief ten opzichte van homoseksualiteit dan jongeren uit de rest van Zuidoost Gunstig is dat jongeren uit Bijlmer-Centrum minder vaak geestelijk mishandeld zijn minder vaak (nog) problemen hebben met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) en minder vaak een ongewenste seksuele ervaring hebben gehad dan jongeren uit de rest van Zuidoost

Sinds 1 januari 2015 heeft de gemeente er nieuwe taken bij gekregen in het sociaal domein Met de Jeugdwet de Nieuwe Wmo en de Participatiewet is de gemeente nu verantwoordelijk voor bijna het hele stelsel van maatschappelijke ondersteuning en zorg voor kinderen volwassenen en ouderen Met deze nieuwe verantwoordelijkheid is de behoefte aan cijfers op gebiedsniveau toegenomen Als problemen en behoeften per gebied verschillen is in het beleid maatwerk vereist

10 Gebieden Stadsdeel Gebieden

Zuidoost

(N=1458)

Bijlmer-Centrum

(N=370)

Bijlmer-Oost

(N=504)

Gaasperdam-Driemond(N=571)

achtergrondkenmerken

jongens 48 48 49 46

meisjes 52 52 51 54

klas 2 54 56 56 51

klas 4 46 44 44 49

vmbo-bkg 43 49 41 40

vmbo-t 20 18 23 20

havovwo 37 33 36 40

Nederlands 12 5 11 19

Surinaams 44 47 43 42

AntilliaansArubaans 7 7 8 6

overig westers 4 3 4 4

overig niet westers 33 38 34 29

gezondheidsuitkomsten

ervaren gezondheid (heel) goed 73 74 72 72

sociaal-emotionele problemena 10 11 9 10

lichamelijk mishandeling ooit 4 4 3 5

geestelijk mishandeling ooit 13 10 13 16

gedachten aan zelfdoding in de afgelopen twaalf maanden 15 15 16 16

eacuteeacuten (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen)

- meegemaakt 70 69 70 70

- problemen met deze gebeurtenis(sen) 21 18 20 25

ontbijten ge vijf dagen per week 59 54 59 62

fruit eten ge vijf dagen per week 36 31 37 39

groente eten ge vijf dagen per week 67 67 65 70

voldoet aan beweegnormb 14 12 15 13

lichamelijke actief gemiddeld ge eacuteeacuten uur per dag 44 42 43 47

roken minstens eacuteeacuten keer per week 3 2 2 3

alcohol drinken in de afgelopen vier weken 16 15 13 19

binge drinken in de afgelopen vier weken 11 12 9 12

blowen in de afgelopen vier weken 2 1 1 3

waterpijp roken in de afgelopen vier weken 9 9 8 9

geslachtsgemeenschap zonder condoom 5 4 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehad 4 2 4 6

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 21 17 15

slachtoffer van een strafbaar feit 40 39 41 38

voelt zich weleens onveilig 35 35 32 37

Tabel 13 Achtergrondkenmerken en gezondheidsuitkomsten naar gebieden in Zuidoost ()

a verhoogde SDQ-totaalscore b NNGB in de afgelopen week elke dag ge eacuteeacuten uur matig intensieve lichamelijke activiteit

Groen kader het gebied scoort significant beter dan de andere twee gebieden samen plt005Rood kader het gebied scoort significant slechter dan de andere twee gebieden samen plt005

15

Gezondheid in BeeldVoor elk stadsdeel in Amsterdam verschijnt een eigenrapport De zeven rapporten kunt u vinden op de website van de GGD Naast deze stadsdeelrapportage is er ook de website Gezondheid in Beeld Op Gezondheid in Beeld vindt u de resultaten van deze rapportage maar ook (extra) resultaten voor Amsterdam de stadsdelen en de gebieden naar leeftijd geslacht etniciteit opleidingsniveau en gezinssamenstelling Op Gezondheid in Beeld vindt u ook de onderzoeksresultaten van voorgaande jaren en uitleg over de gebruikte onderzoeksmethode

Landelijke cijfers E-MOVO is in schooljaar 2013-2014 met identieke vragen uitgevoerd door alle GGDrsquoen in de provincie Noord-Holland Via de website van andere GGDrsquoen in Noord-Holland kunt u de resultaten voor E-MOVO 2013-2014 voor deze regiorsquos vinden Een beperking van deze monitor is dat een directe vergelijking met landelijke cijfers op dit moment niet mogelijk is Beschikbare landelijke gegevens hebben meestal betrekking op andere onderzoekspopulaties en er worden andere onderzoeksmethoden gebruikt Op dit moment werken GGD-GHOR Nederland en het RIVM in samenwerking met het Trimbos Instituut aan de landelijke harmonisatie van de jeugdmonitor Het doel van deze samenwerking is om vanaf 2016 de beschikking te hebben over een landelijk cijfer voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos

Dit rapport beschrijft de lokale cijfers voor stadsdeel Zuidoost en geeft inzicht in de risicogroepen voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos ten behoeve van het JeugdgezondheidsbeleidTot slot

Een gesprekDe GGD gaat graag in gesprek over de in dit rapport gepresenteerde resultaten Het stadsdeel Zuidoost kan samen met de GGD Amsterdam en andere partijen werken aan een betere gezondheid van jongerenVoor vragen of informatie kunt u contact opnemen met de afdeling Epidemiologie en Gezondheidsbevordering (zie colofon)

ColofonUitgave GGD Amsterdam afdeling EampG JGZAuteurs CL van Vuuren CE Verhagen MF van der WalMet dank aan H Stegeman WA Steenkamer SJ Franssen L van Dieren

Vormgeving S Mos Kaarten AP JanssenFotografie Fotobank Gemeente Amsterdam Gemeente Uithoorn De tekst heeft geen betrekking op de personen op de fotorsquos

Contact Leonie van Vuuren 020 555 5495 lvvuurenggdamsterdamnl EampGWebsite wwwggdamsterdamnl

september 2015

16

Page 13: Hoe gezond zijn jongeren in Zuidoost? - GGD Amsterdam€¦ · jongeren van Surinaamse en Antilliaans/Arubaanse herkomst en meer jongeren die niet bij beide ouders in vergelijking

13

a in de afgelopen twaalf maanden

Tabel 12 Fysieke omgeving naar sociaal-demografische kenmerken ()

Amsterdam Zuidoost geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie

slachtoffer geweest van een strafbaar feit (totaal)a 37 40 42 38 45 33 43 42 34 36 39 35 37 43 35 44

- slachtoffer bestolenspullen vernield 35 37 40 35 43 30 40 40 32 34 36 33 31 41 33 41

- slachtoffer bedreiginglichamelijk geweldchantage 7 8 9 8 10 7 9 8 8 7 8 8 15 9 7 10

voelt zich weleens onveilig 32 35 26 42 36 33 32 35 37 34 35 29 47 33 37 33

Neder

lands

Surin

aams

overig

niet

weste

rsvm

bo-

b k g

havo

vwo

vmbo-t

totaa

l

totaa

l

jongen

s

meisjes bij b

eide

ouder

snie

t bij

beide o

uder

s

vier

twee

overig

wes

ters

Antilli

aans

Arubaa

ns

Slachtoffer van criminaliteitVier op de tien jongeren uit Zuidoost is in het afgelopen jaar slachtoffer geweest van eacuteeacuten of meer strafbare feiten zoals diefstal vernieling of geweld (40) Dit percentage ligt hoger dan in de rest van Amsterdam Jongeren zijn het vaakst geconfronteerd met diefstal (33) en vernielde spullen (13) Bedreiging (6) chantage (4) en lichamelijk geweld (1) komen minder vaak voor Tweedeklassers vmbo-bkg leerlingen en jongeren die niet bij beide ouders wonen zijn vaker slachtoffer geweest van een strafbaar feit

OnveiligheidsgevoelensAan de jongeren is gevraagd op welke plekken zij zich weleens onveilig voelen (zie kader) Ruim een derde van jongeren uit Zuidoost (35) voelt zich weleens onveilig Dit percentage ligt hoger dan voor de rest van Amsterdam Meisjes voelen zich veel vaker onveilig dan jongens

Het percentage jongeren dat slachtoffer is geweest van een strafbaar feit en het percentage jongeren dat zich weleens onveilig voelt worden in figuur 7 en 8 weergegeven naar gebieden

Fysiek geweld vandalisme en diefstal zijn factoren die een school buurt of uitgaansgelegenheid onveilig maken en een negatieve invloed hebben op het veiligheidsgevoel9 Fysieke omgeving

Top 3 locaties waar jongeren zich weleens onveilig voelen

op straat buiten de eigen woonbuurt 13 op het station (trein bus metro) 9in de trein bus metro 8

Figuur 7 Slachtoffer geweest van een strafbaar feit naar gebieden in Amsterdam ()

significant verschil tussen groepen p lt 005

Figuur 8 Gevoelens van onveiligheid naar gebieden in Amsterdam ()

Zuidoost y Bijlmer-Centrum z Bijlmer-Oost aa Gaasperdam- Driemond

Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

14

Zijn er verschillen tussen de gebieden in ZuidoostJa zeker In tabel 13 worden de achtergrondkenmerken en de resultaten van een aantal gezondheidsthemarsquos gepresenteerd voor de drie gebieden in Zuidoost Het algemene beeld is dat in GaasperdamDriemond jongeren slechter scoren dan in de rest van Zuidoost Jongeren uit GaasperdamDriemond zijn vaker geestelijk mishandeld en hebben vaker nog problemen met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) Ze drinken en blowen vaker en vrijen vaker onveilig Gunstig is dat jongeren uit GaasperdamDriemond vaker tenminste vijf dagen in de week ontbijten In Bijlmer-Oost hebben jongeren minder vaak in de afgelopen vier weken alcohol gedronken In Bijlmer-Centrum wordt het minst vaak ontbeten en fruit gegeten Daarnaast staan jongeren uit Bijlmer-Centrum vaker negatief ten opzichte van homoseksualiteit dan jongeren uit de rest van Zuidoost Gunstig is dat jongeren uit Bijlmer-Centrum minder vaak geestelijk mishandeld zijn minder vaak (nog) problemen hebben met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) en minder vaak een ongewenste seksuele ervaring hebben gehad dan jongeren uit de rest van Zuidoost

Sinds 1 januari 2015 heeft de gemeente er nieuwe taken bij gekregen in het sociaal domein Met de Jeugdwet de Nieuwe Wmo en de Participatiewet is de gemeente nu verantwoordelijk voor bijna het hele stelsel van maatschappelijke ondersteuning en zorg voor kinderen volwassenen en ouderen Met deze nieuwe verantwoordelijkheid is de behoefte aan cijfers op gebiedsniveau toegenomen Als problemen en behoeften per gebied verschillen is in het beleid maatwerk vereist

10 Gebieden Stadsdeel Gebieden

Zuidoost

(N=1458)

Bijlmer-Centrum

(N=370)

Bijlmer-Oost

(N=504)

Gaasperdam-Driemond(N=571)

achtergrondkenmerken

jongens 48 48 49 46

meisjes 52 52 51 54

klas 2 54 56 56 51

klas 4 46 44 44 49

vmbo-bkg 43 49 41 40

vmbo-t 20 18 23 20

havovwo 37 33 36 40

Nederlands 12 5 11 19

Surinaams 44 47 43 42

AntilliaansArubaans 7 7 8 6

overig westers 4 3 4 4

overig niet westers 33 38 34 29

gezondheidsuitkomsten

ervaren gezondheid (heel) goed 73 74 72 72

sociaal-emotionele problemena 10 11 9 10

lichamelijk mishandeling ooit 4 4 3 5

geestelijk mishandeling ooit 13 10 13 16

gedachten aan zelfdoding in de afgelopen twaalf maanden 15 15 16 16

eacuteeacuten (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen)

- meegemaakt 70 69 70 70

- problemen met deze gebeurtenis(sen) 21 18 20 25

ontbijten ge vijf dagen per week 59 54 59 62

fruit eten ge vijf dagen per week 36 31 37 39

groente eten ge vijf dagen per week 67 67 65 70

voldoet aan beweegnormb 14 12 15 13

lichamelijke actief gemiddeld ge eacuteeacuten uur per dag 44 42 43 47

roken minstens eacuteeacuten keer per week 3 2 2 3

alcohol drinken in de afgelopen vier weken 16 15 13 19

binge drinken in de afgelopen vier weken 11 12 9 12

blowen in de afgelopen vier weken 2 1 1 3

waterpijp roken in de afgelopen vier weken 9 9 8 9

geslachtsgemeenschap zonder condoom 5 4 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehad 4 2 4 6

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 21 17 15

slachtoffer van een strafbaar feit 40 39 41 38

voelt zich weleens onveilig 35 35 32 37

Tabel 13 Achtergrondkenmerken en gezondheidsuitkomsten naar gebieden in Zuidoost ()

a verhoogde SDQ-totaalscore b NNGB in de afgelopen week elke dag ge eacuteeacuten uur matig intensieve lichamelijke activiteit

Groen kader het gebied scoort significant beter dan de andere twee gebieden samen plt005Rood kader het gebied scoort significant slechter dan de andere twee gebieden samen plt005

15

Gezondheid in BeeldVoor elk stadsdeel in Amsterdam verschijnt een eigenrapport De zeven rapporten kunt u vinden op de website van de GGD Naast deze stadsdeelrapportage is er ook de website Gezondheid in Beeld Op Gezondheid in Beeld vindt u de resultaten van deze rapportage maar ook (extra) resultaten voor Amsterdam de stadsdelen en de gebieden naar leeftijd geslacht etniciteit opleidingsniveau en gezinssamenstelling Op Gezondheid in Beeld vindt u ook de onderzoeksresultaten van voorgaande jaren en uitleg over de gebruikte onderzoeksmethode

Landelijke cijfers E-MOVO is in schooljaar 2013-2014 met identieke vragen uitgevoerd door alle GGDrsquoen in de provincie Noord-Holland Via de website van andere GGDrsquoen in Noord-Holland kunt u de resultaten voor E-MOVO 2013-2014 voor deze regiorsquos vinden Een beperking van deze monitor is dat een directe vergelijking met landelijke cijfers op dit moment niet mogelijk is Beschikbare landelijke gegevens hebben meestal betrekking op andere onderzoekspopulaties en er worden andere onderzoeksmethoden gebruikt Op dit moment werken GGD-GHOR Nederland en het RIVM in samenwerking met het Trimbos Instituut aan de landelijke harmonisatie van de jeugdmonitor Het doel van deze samenwerking is om vanaf 2016 de beschikking te hebben over een landelijk cijfer voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos

Dit rapport beschrijft de lokale cijfers voor stadsdeel Zuidoost en geeft inzicht in de risicogroepen voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos ten behoeve van het JeugdgezondheidsbeleidTot slot

Een gesprekDe GGD gaat graag in gesprek over de in dit rapport gepresenteerde resultaten Het stadsdeel Zuidoost kan samen met de GGD Amsterdam en andere partijen werken aan een betere gezondheid van jongerenVoor vragen of informatie kunt u contact opnemen met de afdeling Epidemiologie en Gezondheidsbevordering (zie colofon)

ColofonUitgave GGD Amsterdam afdeling EampG JGZAuteurs CL van Vuuren CE Verhagen MF van der WalMet dank aan H Stegeman WA Steenkamer SJ Franssen L van Dieren

Vormgeving S Mos Kaarten AP JanssenFotografie Fotobank Gemeente Amsterdam Gemeente Uithoorn De tekst heeft geen betrekking op de personen op de fotorsquos

Contact Leonie van Vuuren 020 555 5495 lvvuurenggdamsterdamnl EampGWebsite wwwggdamsterdamnl

september 2015

16

Page 14: Hoe gezond zijn jongeren in Zuidoost? - GGD Amsterdam€¦ · jongeren van Surinaamse en Antilliaans/Arubaanse herkomst en meer jongeren die niet bij beide ouders in vergelijking

14

Zijn er verschillen tussen de gebieden in ZuidoostJa zeker In tabel 13 worden de achtergrondkenmerken en de resultaten van een aantal gezondheidsthemarsquos gepresenteerd voor de drie gebieden in Zuidoost Het algemene beeld is dat in GaasperdamDriemond jongeren slechter scoren dan in de rest van Zuidoost Jongeren uit GaasperdamDriemond zijn vaker geestelijk mishandeld en hebben vaker nog problemen met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) Ze drinken en blowen vaker en vrijen vaker onveilig Gunstig is dat jongeren uit GaasperdamDriemond vaker tenminste vijf dagen in de week ontbijten In Bijlmer-Oost hebben jongeren minder vaak in de afgelopen vier weken alcohol gedronken In Bijlmer-Centrum wordt het minst vaak ontbeten en fruit gegeten Daarnaast staan jongeren uit Bijlmer-Centrum vaker negatief ten opzichte van homoseksualiteit dan jongeren uit de rest van Zuidoost Gunstig is dat jongeren uit Bijlmer-Centrum minder vaak geestelijk mishandeld zijn minder vaak (nog) problemen hebben met eacuteeacuten (of meer) meegemaakte ingrijpende gebeurtenis(sen) en minder vaak een ongewenste seksuele ervaring hebben gehad dan jongeren uit de rest van Zuidoost

Sinds 1 januari 2015 heeft de gemeente er nieuwe taken bij gekregen in het sociaal domein Met de Jeugdwet de Nieuwe Wmo en de Participatiewet is de gemeente nu verantwoordelijk voor bijna het hele stelsel van maatschappelijke ondersteuning en zorg voor kinderen volwassenen en ouderen Met deze nieuwe verantwoordelijkheid is de behoefte aan cijfers op gebiedsniveau toegenomen Als problemen en behoeften per gebied verschillen is in het beleid maatwerk vereist

10 Gebieden Stadsdeel Gebieden

Zuidoost

(N=1458)

Bijlmer-Centrum

(N=370)

Bijlmer-Oost

(N=504)

Gaasperdam-Driemond(N=571)

achtergrondkenmerken

jongens 48 48 49 46

meisjes 52 52 51 54

klas 2 54 56 56 51

klas 4 46 44 44 49

vmbo-bkg 43 49 41 40

vmbo-t 20 18 23 20

havovwo 37 33 36 40

Nederlands 12 5 11 19

Surinaams 44 47 43 42

AntilliaansArubaans 7 7 8 6

overig westers 4 3 4 4

overig niet westers 33 38 34 29

gezondheidsuitkomsten

ervaren gezondheid (heel) goed 73 74 72 72

sociaal-emotionele problemena 10 11 9 10

lichamelijk mishandeling ooit 4 4 3 5

geestelijk mishandeling ooit 13 10 13 16

gedachten aan zelfdoding in de afgelopen twaalf maanden 15 15 16 16

eacuteeacuten (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen)

- meegemaakt 70 69 70 70

- problemen met deze gebeurtenis(sen) 21 18 20 25

ontbijten ge vijf dagen per week 59 54 59 62

fruit eten ge vijf dagen per week 36 31 37 39

groente eten ge vijf dagen per week 67 67 65 70

voldoet aan beweegnormb 14 12 15 13

lichamelijke actief gemiddeld ge eacuteeacuten uur per dag 44 42 43 47

roken minstens eacuteeacuten keer per week 3 2 2 3

alcohol drinken in de afgelopen vier weken 16 15 13 19

binge drinken in de afgelopen vier weken 11 12 9 12

blowen in de afgelopen vier weken 2 1 1 3

waterpijp roken in de afgelopen vier weken 9 9 8 9

geslachtsgemeenschap zonder condoom 5 4 4 7

weleens een ongewenste seksuele ervaring gehad 4 2 4 6

negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 21 17 15

slachtoffer van een strafbaar feit 40 39 41 38

voelt zich weleens onveilig 35 35 32 37

Tabel 13 Achtergrondkenmerken en gezondheidsuitkomsten naar gebieden in Zuidoost ()

a verhoogde SDQ-totaalscore b NNGB in de afgelopen week elke dag ge eacuteeacuten uur matig intensieve lichamelijke activiteit

Groen kader het gebied scoort significant beter dan de andere twee gebieden samen plt005Rood kader het gebied scoort significant slechter dan de andere twee gebieden samen plt005

15

Gezondheid in BeeldVoor elk stadsdeel in Amsterdam verschijnt een eigenrapport De zeven rapporten kunt u vinden op de website van de GGD Naast deze stadsdeelrapportage is er ook de website Gezondheid in Beeld Op Gezondheid in Beeld vindt u de resultaten van deze rapportage maar ook (extra) resultaten voor Amsterdam de stadsdelen en de gebieden naar leeftijd geslacht etniciteit opleidingsniveau en gezinssamenstelling Op Gezondheid in Beeld vindt u ook de onderzoeksresultaten van voorgaande jaren en uitleg over de gebruikte onderzoeksmethode

Landelijke cijfers E-MOVO is in schooljaar 2013-2014 met identieke vragen uitgevoerd door alle GGDrsquoen in de provincie Noord-Holland Via de website van andere GGDrsquoen in Noord-Holland kunt u de resultaten voor E-MOVO 2013-2014 voor deze regiorsquos vinden Een beperking van deze monitor is dat een directe vergelijking met landelijke cijfers op dit moment niet mogelijk is Beschikbare landelijke gegevens hebben meestal betrekking op andere onderzoekspopulaties en er worden andere onderzoeksmethoden gebruikt Op dit moment werken GGD-GHOR Nederland en het RIVM in samenwerking met het Trimbos Instituut aan de landelijke harmonisatie van de jeugdmonitor Het doel van deze samenwerking is om vanaf 2016 de beschikking te hebben over een landelijk cijfer voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos

Dit rapport beschrijft de lokale cijfers voor stadsdeel Zuidoost en geeft inzicht in de risicogroepen voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos ten behoeve van het JeugdgezondheidsbeleidTot slot

Een gesprekDe GGD gaat graag in gesprek over de in dit rapport gepresenteerde resultaten Het stadsdeel Zuidoost kan samen met de GGD Amsterdam en andere partijen werken aan een betere gezondheid van jongerenVoor vragen of informatie kunt u contact opnemen met de afdeling Epidemiologie en Gezondheidsbevordering (zie colofon)

ColofonUitgave GGD Amsterdam afdeling EampG JGZAuteurs CL van Vuuren CE Verhagen MF van der WalMet dank aan H Stegeman WA Steenkamer SJ Franssen L van Dieren

Vormgeving S Mos Kaarten AP JanssenFotografie Fotobank Gemeente Amsterdam Gemeente Uithoorn De tekst heeft geen betrekking op de personen op de fotorsquos

Contact Leonie van Vuuren 020 555 5495 lvvuurenggdamsterdamnl EampGWebsite wwwggdamsterdamnl

september 2015

16

Page 15: Hoe gezond zijn jongeren in Zuidoost? - GGD Amsterdam€¦ · jongeren van Surinaamse en Antilliaans/Arubaanse herkomst en meer jongeren die niet bij beide ouders in vergelijking

15

Gezondheid in BeeldVoor elk stadsdeel in Amsterdam verschijnt een eigenrapport De zeven rapporten kunt u vinden op de website van de GGD Naast deze stadsdeelrapportage is er ook de website Gezondheid in Beeld Op Gezondheid in Beeld vindt u de resultaten van deze rapportage maar ook (extra) resultaten voor Amsterdam de stadsdelen en de gebieden naar leeftijd geslacht etniciteit opleidingsniveau en gezinssamenstelling Op Gezondheid in Beeld vindt u ook de onderzoeksresultaten van voorgaande jaren en uitleg over de gebruikte onderzoeksmethode

Landelijke cijfers E-MOVO is in schooljaar 2013-2014 met identieke vragen uitgevoerd door alle GGDrsquoen in de provincie Noord-Holland Via de website van andere GGDrsquoen in Noord-Holland kunt u de resultaten voor E-MOVO 2013-2014 voor deze regiorsquos vinden Een beperking van deze monitor is dat een directe vergelijking met landelijke cijfers op dit moment niet mogelijk is Beschikbare landelijke gegevens hebben meestal betrekking op andere onderzoekspopulaties en er worden andere onderzoeksmethoden gebruikt Op dit moment werken GGD-GHOR Nederland en het RIVM in samenwerking met het Trimbos Instituut aan de landelijke harmonisatie van de jeugdmonitor Het doel van deze samenwerking is om vanaf 2016 de beschikking te hebben over een landelijk cijfer voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos

Dit rapport beschrijft de lokale cijfers voor stadsdeel Zuidoost en geeft inzicht in de risicogroepen voor een groot aantal gezondheidsthemarsquos ten behoeve van het JeugdgezondheidsbeleidTot slot

Een gesprekDe GGD gaat graag in gesprek over de in dit rapport gepresenteerde resultaten Het stadsdeel Zuidoost kan samen met de GGD Amsterdam en andere partijen werken aan een betere gezondheid van jongerenVoor vragen of informatie kunt u contact opnemen met de afdeling Epidemiologie en Gezondheidsbevordering (zie colofon)

ColofonUitgave GGD Amsterdam afdeling EampG JGZAuteurs CL van Vuuren CE Verhagen MF van der WalMet dank aan H Stegeman WA Steenkamer SJ Franssen L van Dieren

Vormgeving S Mos Kaarten AP JanssenFotografie Fotobank Gemeente Amsterdam Gemeente Uithoorn De tekst heeft geen betrekking op de personen op de fotorsquos

Contact Leonie van Vuuren 020 555 5495 lvvuurenggdamsterdamnl EampGWebsite wwwggdamsterdamnl

september 2015

16

Page 16: Hoe gezond zijn jongeren in Zuidoost? - GGD Amsterdam€¦ · jongeren van Surinaamse en Antilliaans/Arubaanse herkomst en meer jongeren die niet bij beide ouders in vergelijking

16