Landelijk opleidingsprofiel Klinisch Verloskundige HBO-master · Op strategisch niveau heeft de...

Landelijk opleidingsprofiel

Klinisch Verloskundige

HBO-master

Opleidingsprofiel Klinisch Verloskundige HBO-master 04-02-2015 1

Inhoudsopgave

Afkortingen 2

Voorwoord 3

1 Route naar landelijk opleidingsprofiel klinisch verloskundige 4 1.1 Aanleiding 4 1.2 Op weg naar de BIG specialistenregistratie klinisch verloskundige 4 1.3 De Werkgroep opleidingsprofiel klinisch verloskundige 5 1.4 Leeswijzer 6

2 Inrichting landelijk opleidingsprofiel 7

3 Visie op opleiden klinisch verloskundigen 8

4 Landelijk opleidingsprofiel klinisch verloskundige 9 4.1 De rollen van de klinisch verloskundige 9 4.2 Toelichting op het competentieprofiel van de klinisch verloskundige 11 4.3 Het competentieprofiel van de klinisch verloskundige 13

5 Oprichting en inrichting van de opleiding 21

Referenties 24

Bijlage 1 Leden klankbordgroep 26

Bijlage 2 Betrokken experts 27


Afkortingen A(N)IOS Arts (Niet) In Opleiding Specialist

BOEG Bezinning Op de Eindtermen voor Gynaecologen (landelijke opleidingsplan)

CanMEDS Canadian Medical Education Directions for Specialists

CDHO Commissie Doelmatigheid Hoger Onderwijs

EC European Credit

EVC Eerder verworven competenties

HBO Hoger beroeps onderwijs

i.o. in opleiding

KE Kwalificerende Eindtaken

KNOV Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen

KV Klinisch verloskundige

NVAO De Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie

NVOG Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie

OC&W Onderwijs Cultuur en Wetenschap

PA Physician Assistant

PDCA Plan Do Check Act

SOV Samenwerkenden Opleidingen tot Verloskundige

VWS Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport

Wet BIG Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg


Voorwoord

Dit opleidingsprofiel voor de klinisch verloskundige (KV) is door de Werkgroep Opleidingsprofiel

Klinisch Verloskundige geschreven. De opdracht hiertoe is gegeven door de KNOV-NVOG

Stuurgroep klinisch verloskundige van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie

(NVOG) en de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV). Het volgt op eerder

door de beroepsgroepen geaccordeerde documenten en beleidskeuzes. Het opleidingsprofiel is in

krap een jaar geschreven. De leden van Werkgroep waren zich bewust van de dringende vraag

vanuit het werkveld én vanuit de beroepsgroepen om op de ingeslagen weg naar de BIG

specialistenregistratie klinisch verloskundige snel door te gaan. Ondanks de tijdsdruk hebben ze

allemaal zeer zorgvuldig en met forse inzet gewerkt, waarvoor ik de leden van de Werkgroep

nadrukkelijk wil bedanken.

De partijen die de opleiding gaan ontwikkelen en aanbieden, onderkennen de urgentie van de

nieuwe Hoger Beroeps Onderwijs (HBO)-master klinische verloskunde. Maar zij kunnen er pas

concreet mee starten als de randvoorwaarden helder zijn. Zo heeft de ontwikkeling naar een

operationele opleiding en een functionerend specialistenregister een zekere tijd nodig. Er moeten

namelijk een aantal procedures gevolgd worden waarbij ook derden, zoals het Ministerie van

Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) en het Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap

(OC&W), betrokken zijn.

Mijn dank gaat uit naar de klankbordgroep van klinisch verloskundigen die bereid is geweest

feedback te geven op de bekwaamheidsniveaus en de betrokken experts (bijlage 1 en 2).

Tot slot gaat mijn dank uit naar Bahareh Goodarzi. Zij heeft zich als secretaris bijzonder ingezet om

in een kort bestek de Werkgroep te ondersteunen en dit document te realiseren.

Juliet Droog, voorzitter van de Werkgroep Opleidingsprofiel Klinisch Verloskundige

Leden van de werkgroep:

Mevrouw Evelien Cellissen, MSc namens de Masteropleiding PA klinische verloskunde

Dr. Esteriek de Miranda, namens de Masteropleiding Verloskunde

Drs. Olga Kok, namens de opleiding klinisch verloskundigen Utrecht

Prof. Dr. Fedde Scheele, namens de NVOG

Drs. Gea Vermeulen, namens de SOV

Mevrouw Bahareh Goodarzi, MSc, namens de KNOV (secretaris)

Mevrouw Juliet C. Droog, MBA, (voorzitter)


1 Route naar landelijk opleidingsprofiel klinisch verloskundige

1.1 Aanleiding

Klinisch verloskundigen (KV) zijn verloskundigen die werkzaam zijn in een klinische setting.

Afgelopen tien jaar ontstonden in het werkveld regelmatig praktische en juridische vraagstukken

als gevolg van de onduidelijke positie van de KV. Maar ook de diversiteit aan opleidingsniveaus van

deze verloskundigen zorgde voor verwarring. Samen vormt dit een risico voor de kwaliteit en

veiligheid van de verloskundige zorg.

In oktober 2008 leiden Kamervragen (motie Schermer; Kamerstuk 29 323 nr. 52 2008) ertoe dat de

Minister van VWS het probleem erkent en toezegt het aan te gaan pakken. Begin 2009 nemen de

KNOV en de NVOG hun verantwoordelijkheid in deze kwestie door een werkgroep klinisch

verloskundigen in te stellen (KNOV-NVOG Werkgroep Klinisch Verloskundigen). De Werkgroep wint

juridisch en inhoudelijk advies in en schrijft het ‘Eindrapport KNOV-NVOG Werkgroep Klinisch

Verloskundigen’ (2010). Het rapport beschrijft de doelen die de Werkgroep beoogt en de

adviesroute ernaar toe:

- formalisering van de positie van de KV binnen de wet- en regelgeving;

- een duidelijk kader voor de rol van de KV binnen de klinische setting;

- een formele registratie, opleiding en accreditatie van de KV.

1.2 Op weg naar de BIG-specialistenregistratie klinisch verloskundige Het Eindrapport KNOV-NVOG Werkgroep Klinisch Verloskundigen wordt in 2010 door de algemene

ledenvergaderingen van beide beroepsverenigingen aangenomen (KNOV 2010, NVOG 2010). Met

dit rapport kiezen de beroepsgroepen voor de route via artikel 14/15 Wet BIG (1993) om de

beoogde doelen te behalen: er komt een specialisme KV.

Voor de uitwerking van de doelen richten de KNOV en NVOG in 2011 de Stuurgroep Klinisch

Verloskundige in. De Stuurgroep krijgt van de KNOV en NVOG de opdracht de voorbereidingen te

treffen voor aanvraag bij de minister van VWS voor een specialistenregister. Na goedkeuring van de

minister wordt de titel “klinisch verloskundige” een erkende specialistentitel als aanvulling op de

registratie als verloskundige.

Voordat het specialistenregister kan worden ingesteld, moet omschreven worden welke rollen en

taken een KV heeft en welke opleidingseisen daaraan verbonden worden. In 2013 leverde de

Stuurgroep het beroepsprofiel KV. Dit maakt het mogelijk nu een volgende stap te zetten: het

opstellen van het landelijk opleidingsprofiel. Figuur 1 geeft het globale tijdspad weer van het hele

traject van de KNOV-NVOG Stuurgroep naar het specialisme KV.


Wettelijk deskundigheidsgebied

gynaecoloog

(art. 14/15 Wet BIG)

Door de gynaecoloog gedelegeerde

bevoegdheden (art. 38 Wet BIG)

Wettelijk deskundigheidsgebied klinisch verloskundige

na instelling specialistenregister



verloskundige (art. 31/36 Wet Big)

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Eindrapport KV KNOV-NVOG

Leidraad KV

Beroepsprofiel KV

Opleidingsprofiel master KV

Ontwikkeling van de opleiding

Aanvraag doelmatigheid (CDHO) en toets nieuwe opleiding (NVAO)*

KV Register inrichten

Aanvraag specialisme bij Minister

Start assessments en opleiding*

* Deze stappen liggen bij de toekomstige opleiding en master KV

Figuur 1. Globaal tijdsplan traject KNOV-NVOG Stuurgroep Klinische Verloskunde

1.3 De Werkgroep opleidingsprofiel klinisch verloskundige

De opdracht van de KNOV en NVOG aan de Werkgroep is het opstellen van een landelijk

opleidingsprofiel voor de KV op HBO-master niveau.

Dit opleidingsprofiel beschrijft de kaders waaraan de toekomstige opleidingen moeten voldoen.

Figuur 2. Het juridisch deskundigheidsgebied van de klinisch verloskundigen.


Figuur 2 geeft aan hoe het deskundigheidsgebied van de KV zich na het instellen van het

specialistenregister juridisch gezien gaat verhouden tot het hele verloskundig-obstetrisch

kennisdomein. Voor de toekomstige KV geeft de uitbreiding van het deskundigheidsgebied

bescherming en erkenning van de huidige dagelijkse praktijk. Zij verleent zelfstandig de zorg binnen

haar eigen deskundigheidsgebied. De handelingen buiten haar deskundigheidsgebied verricht zij in

opdracht van de gynaecoloog, conform artikel 38 Wet BIG (1993).

De KNOV-NVOG Stuurgroep KV heeft in een eerder stadium vastgesteld dat het HBO-masterniveau

het beste past bij de uitbreiding van het deskundigheidsgebied. Dit niveau is dus leidend voor de

bekwaamheidsniveaus en de competenties van dit opleidingsprofiel. In hoofdstuk 4 wordt deze

keuze onderbouwd.

De stuurgroep is zich bewust van de impact van de keuze voor het HBO-masterniveau voor de

zittende beroepsgroep. In de praktijk kan blijken dat niet elke KV dit niveau haalt of wil behalen. In

hoofdstuk 5 wordt ingegaan op de consequenties van deze keuze.

1.4 Leeswijzer Hoofdstuk 2 beschrijft de inrichting van de ontwikkeling van het landelijke opleidingsprofiel.

Hoofdstuk 3 gaat in op de visie op opleiden van verloskundigen en klinisch verloskundigen.

Hoofdstuk 4 is het hart van dit document; het landelijk opleidingsprofiel. Hier worden de rollen van

het beroepsprofiel KV (2013) uitgewerkt in competenties en in kwalificerende eindtaken (KE).

Tot slot is hoofdstuk 5 een beschrijving van de vereisten en uitgangspunten die gelden bij het

oprichten en invullen van de opleiding.


2 Inrichting landelijk opleidingsprofiel Het landelijk opleidingsprofiel master KV wordt op twee niveaus ingericht: het strategisch en

tactisch niveau. Vervolgens zal de aanbiedende opleiding het operationeel inrichten (zie figuur 3).

Op strategisch niveau heeft de Werkgroep de opleidingsvisie uitgewerkt op basis van de

documenten van de KNOV-NVOG Werkgroep en Stuurgroep KV (Eindrapport KNOV-NVOG

Werkgroep KV 2010, het Beroepsprofiel KV 2013 en de Leidraad voor protocol positie KV 2014).

Dit landelijke opleidingsprofiel is de tactische uitwerking van de opleidingsvisie. Het profiel

beschrijft het niveau van de opleiding en de competenties van de KV.

De toekomstige opleiding(en) werken dit landelijke opleidingsprofiel KV op operationeel niveau

uit. Zij geven invulling aan het curriculum.

Figuur 3. De drie niveaus waarop het landelijk opleidingsprofiel wordt ingericht (NVOG 2014)

Het opleidingsprofiel wordt ingekaderd door het beroepsprofiel KV en de te bewandelen route naar

het specialistenregister: dit landelijk opleidingsprofiel maakt duidelijk welke consequenties het

beroepsprofiel KV en het in te stellen specialistenregister hebben voor de gewenste taken en het

noodzakelijke opleidingsniveau van de KV.


3 Visie op opleiden klinisch verloskundigen Het beroepsprofiel van zowel verloskundige als KV is ingericht op basis van de zeven CanMEDS

rollen (acroniem voor Canadian Medical Education Directions for Specialists) (zie figuur 4).

In het beroepsprofiel KV zijn vier

CanMEDS rollen significant uitgebreid op

het beroepsprofiel van de verloskundige;

namelijk de rollen medisch deskundige,

organisator, samenwerker en academicus.

De andere drie CanMEDS rollen worden

voor de KV qua bekwaamheidsniveau

tijdens de opleiding uiteraard ook naar

HBO-masterniveau getild. Dit betreft

echter in grote lijn kwalificaties die

dezelfde inhoudelijke kennis behelzen als

bij de bachelor opleiding verloskunde.

In 2013 werken 815 verloskundigen in de

tweede en derde lijn. Dat is ongeveer 1/3

van de verloskundige beroepsgroep (NIVEL 2014).

Deze verloskundigen verschillen onderling in opleiding (i.o.) en ervaring. Bij de inrichting van een

HBO-master KV is rekening gehouden met eerder verworven competenties (EVC). Het zal voor hen

mogelijk zijn om op onderdelen vrijstelling te verwerven via een nader vast te stellen procedure

waarbij EVC gewogen worden.

De opleiding HBO-master KV en de titel KV zijn niet voor de gehele huidige klinisch werkende

beroepsgroep op korte termijn haalbaar. Deze consequentie is inherent aan de keuze voor een

hoger niveau van opleiding dan het huidige gemiddelde opleidingsniveau van de beroepsgroep. Dit

betekent dat er de komende jaren in de transitiefase twee soorten verloskundigen in de klinieken

werkzaam zullen zijn:

a. de KV i.o.;

b. de verloskundige werkzaam in de kliniek met bevoegdheden zoals geregeld in de Leidraad voor

protocol klinisch verloskundige (2014).

Figuur 4. De CanMEDS rollen


4 Landelijk opleidingsprofiel klinisch verloskundige De verloskundige zorg in Nederland onderscheidt zich van die in de ons omringende landen door

een scheiding tussen de eerste en de tweede/derde lijn, gebaseerd op de scheidslijn tussen

fysiologie en matige/ernstige pathologie. Verloskundigen zijn werkzaam in de eerste lijn. Zij

begeleiden vrouwen met een fysiologisch beloop van zwangerschap, bevalling en kraamperiode.

Wanneer er pathologie is, vindt de begeleiding niet meer in de eerste lijn plaats door deze

verloskundigen, maar in de tweede of derde lijn door gynaecologen en klinisch verloskundigen.

De KV werkt binnen de ziekenhuisorganisatie in een team van verloskundige zorgverleners

(gynaecologen, artsen al dan niet in opleiding tot gynaecoloog (A(N)IOS), klinisch verloskundigen,

(obstetrie)verpleegkundigen, co-assistenten en leerling-verloskundigen). De gynaecoloog (de staf of

maatschap) is verantwoordelijk voor de inhoud en inhoudelijke organisatie van de medisch

verloskundige zorg, die wordt geleverd door het team waar de KV deel van uitmaakt. De KV is

verantwoordelijk voor haar eigen medisch handelen (Werkgroep Leidraad 2014).

4.1 De rollen van de klinisch verloskundige In de klinische setting vervult de KV verschillende

rollen (zie ook de casus in de boxen, deze geven een

beeld van het vak KV in de praktijk):

De KV maakt samen met de A(N)IOS, de

(obstetrie)verpleegkundige en gynaecoloog deel

uit van het obstetrisch team.

De KV heeft de fysiologische aspecten van

zwangerschap, bevalling en kraamperiode als

specifieke deskundigheid ten opzichte van de

gynaecoloog.

De KV heeft ten opzichte van de eerstelijns

verloskundige de specifieke deskundigheid bij de beoordeling van pathologie, het voorkomen

van verdere pathologie en het behandelen van pathologie.

Een deel van de werkzaamheden van de KV valt binnen het eigen deskundigheidsgebied dat is

verankerd in het specialistenregister (Wet BIG 1993: art. 14/15). Die werkzaamheden verricht zij

zelfstandig. Een ander deel van haar werkzaamheden is gedelegeerd door de gynaecoloog (Wet

BIG 1993: art. 38).

Voorbeelden van zorg die binnen het eigen deskundigheidsgebied van de KV valt zijn: het

begeleiden van de bevalling bij serotiniteit, bij meconiumhoudend vruchtwater en bij langer

Praktijkvoorbeeld De KV heeft nachtdienst op de afdeling verloskunde. Een vrouw met zwangeschapshypertensie ligt opgenomen op de afdeling. De KV wordt geroepen bij mevrouw omdat ze een eclamptisch insult heeft. De KV start de acute interventie, in overeenstemming met in de kliniek geldende protocollen. Zij laat de gynaecoloog (i.o.) en zo nodig andere disciplines in huis komen. Tot de aanwezigheid van de gynaecoloog (i.o.) coördineert zij de zorg en start de behandeling van de patiënt. Zij werkt samen met andere zorgverleners zoals het reanimatieteam en delegeert taken naar de verpleging. Zij bewaakt en behandelt de vitale functies van de patiënt. Ondertussen treft zij maatregelen waarmee de continuïteit van de zorg op de verloskamers wordt georganiseerd.


dan 24 bestaande vliesscheur.

Voorbeelden van zorg die (deels) gedelegeerd kan worden gegeven zijn: het begeleiden van de

bevalling bij zwangerschapshypertensie en intra-uteriene groeiretardatie.

De KV draagt zorg voor zwangerschap, baring en kraamperiode met een medische indicatie voor

moeder en/of kind. Zij beoordeelt zelfstandig fysiologisch en pathologische processen. Zij

formuleert het beleid op basis van evidence based medicine. Zij wijkt binnen het eigen

deskundigheidsgebied beargumenteerd af van gezamenlijke afspraken.

De KV werkt in complexe en voortdurend

veranderende omstandigheden. Zij verleent zorg aan

patiënten met gezondheidsrisico’s, heeft met

meerdere patiënten tegelijk te maken en wordt

relatief vaak met acute problemen geconfronteerd.

Hiertoe stelt zij tijdig prioriteit ten aanzien van de aard,

volgordelijkheid en organisatie van de te verlenen

zorg (triage). Zij schat risico’s in en op basis daarvan

bepaalt zij op welke wijze de zorg geleverd moet

worden.

De KV werkt in een multidisciplinaire

omgeving. Zij is onderdeel van een team en verleent

de zorg in nauwe samenwerking met de andere

teamleden en met zorgverleners buiten dat direct

betrokken team (bijvoorbeeld de anesthesioloog en

internist). Ook coördineert zij samen met de

gynaecoloog (i.o.) op de verloskamers de

werkzaamheden van de verschillende teamleden.

De KV draagt vanuit haar expertise bij aan het scholen

van (toekomstige) collegae en aanpalende disciplines.

Dit doet zij bijvoorbeeld door het initiëren en

organiseren van trainingen op de werkvloer en het

begeleiden van co-assistenten en verloskundigen i.o.

In vergelijking met een verloskundige werkzaam in de

eerste lijn beschikt de KV over aanvullende deskundigheid en competenties om de bovengenoemde

taken en verantwoordelijkheden te kunnen vervullen.

Praktijkvoorbeeld De KV heeft samen met een beginnend ANIOS dienst op de verloskamers. De dienstdoende gynaecoloog staat op de operatiekamer voor een sectio caesarea. Er zijn 5 verloskamers waarvan er 4 bezet zijn. Op basis van triage beoordeelt de KV samen met de ANIOS op welke kamer hun aanwezigheid vereist is. Zij begeleidt de patiënten op verloskamer 2 en 3 en de ANIOS de patiënten op kamer 1 en 5. Op kamer 2 ligt een patiënt die premature weeën heeft bij 34 weken. De KV heeft de anamnese afgenomen, de nodige aanvullende onderzoeken ingezet en het beleid geformuleerd. Zij begeleidt de bevalling. Daarna wordt zij door de ANIOS op kamer 1 geroepen om mee te kijken bij het hechten van een ruptuur.

Praktijkvoorbeeld De KV heeft spreekuur. Zij ziet een patiënt met diabetes gravidarum die geen goede regulatie heeft op een dieet. De KV neemt de anamnese af, interpreteert de bloeduitslagen en verricht een echo. Zij bepaalt het beleid en consulteert de diabetes verpleegkundige. Zij overlegt met de gynaecoloog en internist op welke wijze de verdere zorg voor deze patiënte wordt gegeven, zij regelt vervolgafspraken en geeft voorlichting aan de patiënt over de beleidsafspraken.


In het beroepsprofiel van de KV (2013) zijn deze verder uitgewerkt aan de hand van de zeven

CanMEDS rollen. In het competentieprofiel in paragraaf 4.2 zijn die rollen de basis voor een

landelijk opleidingsprofiel.

4.2 Toelichting op het competentieprofiel van de klinisch verloskundige

De CanMEDS rollen zijn een beschrijving van de algemene taken van de KV in de vorm van rollen. In

het competentieprofiel is iedere rol geconcretiseerd door een beschrijving van de bijbehorende

competenties.

Vervolgens is iedere competentie met kwalificerende eindtaken (KE) (AVAG 2013)

geoperationaliseerd naar activiteiten op de werkvloer. De KE, ook wel bekend als EPA, Entrustable

Professional Activities (Ten Cate & Scheele 2007), fungeren als een toetsingssysteem: het zijn de

voor het beroep en competenties kenmerkende activiteiten die de student moet laten zien op

eindniveau.

De KE worden door de opleidingen in het opleidingscurriculum verder uitgewerkt op operationeel

niveau. Het behalen van een KE staat voor beheersing van de kennis, attitude en vaardigheden op

het beoogde bekwaamheidsniveau.

Tabel 1. Bekwaamheidsniveaus gerelateerd aan complicerende factoren

Verschillende factoren dragen bij aan complexiteit bij het uitvoeren van de werkzaamheden. Deze

zijn de mate van zelfstandigheid en verantwoordelijkheid, de tijdsdruk, de onzekerheid en risico’s,

het aantal te combineren vaardigheden, multidisciplinair werken en de organisatie. Tijdens de

studie KV verwerft de KV i.o. in toenemende mate bekwaamheid.

Om de KV in opleiding voor te bereiden op haar vak in de praktijk, wordt in de opleiding de

complexiteit van het vak opgebouwd. De complexiteit is gerelateerd aan bekwaamheidsniveaus;

hoe groter de complexiteit hoe hoger het bekwaamheidsniveau (tabel 1).

Bekwaamheids-

niveau

Complicerende

factoren

1

2

3

4

5

Zelfstandigheid en

verantwoordelijkheid

Volledig

onder

supervisie

Supervisie op

afstand

Supervisie op

afroep

Zelfstandig Zelfstandig,

superviseert en

onderwijst

Tijdsdruk Geen Beperkt Normaal Hoog/acute situatie

Onzekerheid van situatie Geen Beperkt Hoog

Aantal te combineren

vaardigheden

Eén medisch

technische

vaardigheid

Eén medisch

technische

vaardigheid met

communicatie met

de patiënt

Meerdere

medisch

technische

vaardigheden

Meerdere medisch technische

vaardigheden met communicatie met

de patiënt

Multidisciplinair werken Individueel Monodisciplinair Multidisciplinair

met één collega

Samenwerken in een multidisciplinair

team

Organisatie Verleent zorg

aan één

patiënt

Verleent zorg aan meerdere patiënten Verleent zorg en vervult tegelijkertijd

coördinerende taken


Elke KV i.o. houdt in haar portfolio de voortgang bij van de door haar behaalde KE en het daarbij

behorende bekwaamheidsniveau. Een behaalde KE geeft de mogelijkheid deze in de praktijk uit te

voeren op het gegeven niveau. De KV i.o. moet alle competenties op bekwaamheidsniveau 4 of 5

verwerven, met uitzondering van de rol medisch deskundige. De rol medisch deskundige bevat

namelijk ook taken die de KV alleen onder artikel 38 Wet BIG, dus in opdracht van de gynaecoloog,

mag uitvoeren. De kaders hiervoor zullen worden gesteld voor het specialistenregister KV en een

Algemene Maatregel van Bestuur.


4.3 Het competentieprofiel van de klinisch verloskundige Hierna wordt het competentieprofiel van de KV uiteengezet. Dit competentieprofiel is een

uitwerking van het beroepsprofiel van de klinisch verloskundige (2013). Tevens is bij het schrijven

van het profiel een analyse van het beroepsprofiel van de verloskundige, het opleidingsprofiel van

de verloskundige (2014), van de physician assistant klinisch verloskundige (2009) en de

gynaecoloog (2013) meegenomen.

Het competentieprofiel kan niet los worden gezien van de voorafgaande paragrafen over rollen van

de klinisch verloskundige en de toelichting op het competentieprofiel.

Medisch deskundige

Competenties Kwalificerende eindtaken

Verleent zelfstandig state-of-the-art reguliere zorg in de klinische setting aan obstetrische patiënten met een medische indicatie, uitgaand van de geldende ethische normen, wetten, standaarden en richtlijnen, waarvan zij beargumenteerd en gedocumenteerd afwijkt. Zij werkt op methodische wijze en verleent de zorg patiëntgericht, op basis van evidence based practice en gebruikmakend van haar ervaring.

Kent de eigen grenzen van deskundigheid en handelt daarbinnen.

Verleent perioperatieve zorg. Voert preconceptioneel consulten uit. Voert prenatale consulten uit. Voert consulten uit durante partu. Begeleidt een baring met medische indicatie. Voert postnatale consulten uit.

Verleent zelfstandig en doelgericht zorg in acute en complexe situaties in de klinische setting.

Verleent zorg aan patiënten met complexe problematiek.

Verleent zorg aan meerdere patiënten tegelijkertijd.

Start de bij acute verloskundige problemen met de behandeling in afwachting van de komst van de gynaecoloog (i.o.) of kinderarts.

Voert tegelijkertijd zorgverlenende, coördinerende en opleidende taken uit.

Werkt methodisch: voert bij patiënten met een medische indicatie risico inschatting uit op basis van de anamnese en (aanvullend) onderzoek, stelt een diagnose, bepaalt in overleg met de patiënt het beleid en voert het beleid uit.

Signaleert tijdig pathologische veranderingen en past het verloskundig beleid hierop aan.

Verricht een risico inschatting op basis van de anamnese en lichamelijk uitwendig onderzoek, speculumonderzoek en inwendig onderzoek, van foetaal onderzoek (cardiotocogram, echoscopie, microbloedonderzoek, ST-analyse) en aanvullend (laboratorium)onderzoek.

Stelt met de verkregen informatie een differentiaal diagnose en diagnose op.

Kan het door haar geformuleerde beleid


verwoorden en onderbouwen aan anderen.

Schrijft indien nodig medicatie voor.

Bepaalt, bevordert en bewaakt bij elke patiënt de fysiologische aspecten van zwangerschap, bevalling en kraambed.

Kan de fysiologische aspecten binnen het gekozen beleid verwoorden en onderbouwen.

Zet beleid in waarmee de fysiologische processen van zwangerschap, bevalling en kraambed worden bewaakt en bevordert.

Zet alleen de noodzakelijke interventies in met oog voor onder- en overbehandeling.

Evalueert en documenteert de door haar geleverde zorg.

Evalueert de geleverde zorg met de patiënt en diens omgeving.

Doet verslag van het verrichte consult in het medisch dossier en noteert hierbij gegevens over de anamnese, het verrichte onderzoek, de uitkomst hiervan, het behandelplan en de geleverde zorg.

Registreert gegevens ten behoeve van kwaliteitsrapportage (bijvoorbeeld landelijke verloskundige registratie).


Gezondheidsbevorderaar


Neemt verantwoordelijkheid in public health door het detecteren van risicovolle determinanten bij het individu en de gemeenschap in de klinische setting.

Herkent en onderkent tijdig signalen van onveilige situaties in het gezin.

Herkent en onderkent tijdig signalen van ongezond gedrag.

Kiest, implementeert en ontwikkelt in samenwerking met ketenpartners, passende gezondheid bevorderende strategieën.

Neemt deel aan de ontwikkeling van gezondheid-bevorderende strategieën

Toetst protocollen en dagelijkse praktijk aan nieuwe gezondheid-bevorderende inzichten.

Neemt deel aan de implementatie van nieuwe gezondheid-bevorderende protocollen en richtlijnen.

Maakt de patiënt in de klinische setting bewust van haar eigen verantwoordelijkheid voor haar gezondheid en die van haar kind, gezin en omgeving.

Informeert de patiënt over de eigen verantwoordelijkheid voor haar gezondheid en die van haar kind, gezin en omgeving.

Geeft gezondheidsvoorlichting aan specifieke patiëntengroepen.

Motiveert de patiënt tot gezond gedrag.

Evalueert het gezondheid gerelateerde gedrag van de patiënt.


Communicator


Bouwt in de klinische setting een open, betrokken en respectvolle relatie op met de patiënt op basis van vertrouwen, empathie en wederzijds begrip.

Gaat in de klinische setting een professionele zorgverlener-patiënt relatie aan en onderhoudt deze.

Biedt psychosociale begeleiding aan patiënten met verschillende achtergronden.

Communiceert onafhankelijk en waardevrij met de patiënt.

Communiceert, rekening houdend met interculturele verschillen.

Bewaart in contact met de patiënt rust en overzicht, weet om te gaan met weerstanden en kan tegenstellingen overbruggen.

Ondersteunt de patiënt en haar partner/familie door middel van voorlichting en counseling om te komen tot een goed geïnformeerde beslissing.

Voert counselingsgesprekken.

Geeft voorlichting over verschillende onderwerpen in begrijpelijke taal.

Exploreert de beweegredenen, motivaties en barrières bij de patiënt en haar omgeving ten aanzien van een te nemen besluit.

Begeleidt de patiënt naar de uiteindelijke keuze van behandeling (gedeelde besluitvorming en informed consent).

Voert een slecht-nieuwsgesprek.


Samenwerker


Is in de samenwerking coöperatief, betrouwbaar en communicatief vaardig. Zet haar eigen expertise en die van de ketenpartners in ten behoeve van de zorg aan de patiënt.

Accepteert, delegeert of mandateert taken op basis van de expertise van betrokkenen.

Communiceert tijdig en doeltreffend met anderen.

Communiceert op een respectvolle en gelijkwaardige wijze.

Verzorgt medische overdrachten binnen het interdisciplinaire team.

Voert overleg met collegae over de organisatie van zorg en de te leveren zorg.

Werkt complementair samen met andere professionals binnen het interdisciplinaire team.

Neemt verantwoordelijkheid in lokale en regionale samenwerking.

Levert een bijdrage aan het creëren van een optimale omgeving voor samenwerking.

Maakt multi- en interdisciplinaire afspraken in de vorm van protocollen en richtlijnen.

Is betrokken bij multi- en interdisciplinair overleg (bijvoorbeeld casuïstiekbespreking en perinatale audit).

Is betrokken bij multi- en interdisciplinair onderwijs en bij- en nascholing.


Organisator

Competenties Kwalificerende eindtaken Coördineert in samenwerking met andere disciplines de zorg aan de patiënt in de dienst.

Stelt zich op als aanspreekpunt voor andere disciplines.

Heeft overzicht over de in te zetten zorgverleners enerzijds en de zorgvraag anderzijds.

Organiseert zorg rondom de patiënt.

Neemt verantwoordelijkheid bij veiligheidsincidenten.

Maakt een melding van het incident door zichzelf of anderen veroorzaakt, conform de lokale afspraken.

Erkent een incident tegenover de patiënt en collegae.

Kan een incidentenanalyse verrichten.

Doorloopt na een incident de PCDA cyclus.

Kan op basis van een evaluatie een verbeterplan opstellen en uitvoeren.

Heeft een aandeel in de kwaliteitsbewaking in de klinische setting.

Doorloopt op basis van evaluaties de PDCA cyclus voor opgestelde protocollen, richtlijnen en de geleverde zorg.

Stelt op basis van de evaluatie een verbeterplan op en voert dat uit.

Initieert/voert een onderdeel van een kwaliteitssysteem in.

Neemt deel aan perinatale audits en visitaties.

Draagt zorg voor triage door het toepassen van risicoselectie en op basis van op de afdeling gemaakte werkafspraken.

Classificeert klachten.

Stelt prioriteiten en voert triage uit op basis van de gemaakte werkafspraken.

Bepaalt de maximale medisch verantwoorde wachttijd.

Beargumenteert het niet volgen van de gemaakte werkafspraken.

Is betrokken en levert een actieve bijdrage aan innovatie van zorg in de klinische setting.

Participeert in relevante netwerken voor innovatie van zorg, bijvoorbeeld binnen de eigen kliniek, regio, zorgverzekeraars, lokale en landelijke overheid.

Participeert in het proces van initiëren, definiëren, implementeren en evalueren van innovatieve zorgconcepten, behandelmethoden of technologieën.

Coördineert de zorg rondom de patiënte en streeft daarbij naar continuïteit van zorg.

Stelt zich op als aanspreekpunt van de patiënt.

Coördineert de samenwerking tussen de verschillende disciplines.


Academicus

Competentie Kwalificerende eindtaken

Is betrokken en levert op het niveau van een beginnend onderzoeker een bijdrage aan het kennisdomein van de verloskunde.

Signaleert een praktijkprobleem.

Bepaalt een theoretisch kader op basis van literatuuronderzoek.

Formuleert onderzoeksvragen.

Kiest een onderzoeksstrategie.

Stelt SMART een onderzoeksplan op.

Verzamelt de onderzoekdata.

Registreert de onderzoekdata.

Analyseert de onderzoekdata.

Presenteert de onderzoekresultaten schriftelijk in de vorm van een publicatie (bijvoorbeeld masterthesis of vakpublicatie).

Presenteert de onderzoekresultaten mondeling.

Houdt zichzelf op de hoogte van wetenschappelijk onderzoek binnen het wetenschapsdomein verloskunde en aanpalende disciplines. Zij implementeert relevante wetenschappelijke uitkomsten in het verloskundig handelen.

Houdt de relevante vakliteratuur bij.

Past resultaten van wetenschappelijk onderzoek toe in de dagelijkse beroepspraktijk.

Verricht bij een vraagstuk in de dagelijkse praktijk literatuuronderzoek bij het komen tot een antwoord.

Neemt actief deel aan journal clubs, refereerbijeenkomsten en dergelijke binnen de eigen organisatie.


Beroepsbeoefenaar

Competentie Kwalificerende eindtaken Neemt professionele verantwoordelijkheid in haar werkzaamheden.

Signaleert problemen in de dagelijkse klinische zorgverlening.

Zoekt in overleg met betrokkenen naar oplossingen en voert verbeteringen door.

Is ontwikkelingsgericht, zelfbewust en kritisch reflectief ten aanzien van de eigen professionele ontwikkeling, met als doel leven lang leren.

Past zelfreflectie toe.

Vraagt feedback aan de patiënt en collega’s.

Geeft op basis van de reflectie en feedback sturing aan het eigen leerproces.

Ontwikkelt een persoonlijk bijscholingsplan conform de gestelde kwaliteitseisen van de wet en van de beroepsorganisatie.

Past haar gedrag en handelen indien nodig aan.

Bevordert de deskundigheid van studenten, A(N)IOS, collegae, andere professionals, patiënten en andere betrokkenen bij de gezondheidszorg.

Faciliteert en geeft onderwijs.

Geeft feedback aan studenten vanuit de rol als opleider.

Geeft feedback aan collegae vanuit haar rol als collega.

Vertoont het gedrag dat ze van anderen verwacht.

Profileert en positioneert de klinisch verloskundige beroepsgroep binnen en buiten de verloskundige zorgketen, nationaal en internationaal.

Verwoordt haar eigen visie op het vak klinische verloskunde in de context van maatschappij en gezondheidszorg.

Verwoordt haar positie en toegevoegde waarde in de maatschappij en de verloskundige keten.

Communiceert haar visie en toegevoegde waarde met betrokkenen.

Levert een actieve bijdrage in gremia ter profilering van de beroepsgroep.



gynaecoloog


Door de gynaecoloog gedelegeerde

bevoegdheden (art. 38 Wet BIG)

Wettelijk deskundigheidsgebied klinisch verloskundige

na instelling specialistenregister



verloskundige (art. 31/36 Wet Big)

5 Oprichting en inrichting van de opleiding Bij de oprichting en inrichting van de master opleiding KV geldt een aantal vereisten en

uitgangspunten. Deze worden hierna uiteen gezet.

Vakinhoudelijke uitgangspunten

De KV heeft haar medische kennis en vaardigheden in de opleiding KV verbreed en verdiept,

zodat zij haar werk over de volle breedte van het vak in de klinische setting kan uitvoeren, van

preconceptie tot en met kraamperiode.

Het gehele obstetrisch domein valt binnen het wettelijk deskundigheidsgebied van de

gynaecoloog (art. 14/15 Wet BIG 1993). Het deskundigheidsgebied van de klinische

verloskundige valt binnen het deskundigheidsgebied van de gynaecoloog (art. 14/15 Wet BIG

1993). Daarnaast verricht de KV door de gynaecoloog gedelegeerde handelingen (art. 38 Wet

BIG 1993). Het deskundigheidsgebied van de gynaecoloog en de KV zijn gevisualiseerd in de

afbeelding 2, zie ook hieronder. N.B. : de KV heeft, ook als zij onder supervisie van de

gynaecoloog werkt, altijd haar eigen professionele verantwoordelijkheid (Werkgroep Leidraad

2014).


Wettelijke vereisten

Voor de oprichting van de opleiding is het vereist de route van een doelmatigheidstoets te

lopen (bij de Commissie Doelmatigheid Hoger Onderwijs (CDHO)) en een toets nieuwe opleiding

in te dienen (bij de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO)).

Opleiding gerelateerde uitgangspunten

De opleiding tot KV heeft het niveau HBO-master.

De KV-masteropleidingen zijn competentiegericht en toetsen met het systeem van

Kwalificerende eindtaken (KE), waarmee de KV i.o. kan aantonen dat zij daadwerkelijk op

masterniveau beschikt over de noodzakelijke competenties.

In dit profiel worden competenties uitgewerkt in KE met specifieke bekwaamheidsniveaus (Ten

Cate en Scheele 2007).

De beschrijving van de bekwaamheidsniveaus, competenties en de KE sluit aan bij de

terminologie uit BOEG (NVOG 2014). Dit maakt de beoordeling in de praktijk zoveel mogelijk

eenduidig voor de betrokken beroepsgroepen.

De geformuleerde KE zijn richtinggevend.

Het curriculum bestaat uit minimaal uit 90 European Credits (EC). Het precieze aantal wordt

vastgesteld zodra de inhoud op meer detailniveau is geformuleerd. Een van de uitwerkingen

betreft de body of knowledge and skills.

De opleiding bestaat uit een combinatie van werken en leren. De verdeling sluit aan bij de PA-

opleiding. Globaal is de tijdverdeling 20% onderwijs, 40% stage/zelfstudie en 40% werken en

leren op de werkvloer.

Het curriculum wordt modulair ingericht. De modules hebben deels een vastgestelde volgorde,

maar hoeven niet noodzakelijk aaneengesloten te worden gevolgd. De maximale periode

waarbinnen de modules worden gevolgd is 3 keer de duur van een fulltime variant.

In de theorie en de praktijk van de opleiding wordt aansluiting gezocht bij de regionale en lokale

samenwerkingstrajecten voor integrale zorg.

De verankering van het wetenschappelijk denken en handelen zit onder andere in de relatie

met onderwijsorganisaties die tevens wetenschappelijk en/of praktijkgericht onderzoek

aanbieden, de keuze en het niveau van het onderwijsmateriaal en literatuur en het

opleidingsniveau van de docenten.

De organisatie van het praktijkgedeelte is vergelijkbaar met de werkwijze van de PA-opleiding,

die werkt met ‘leermeesters’ of te wel opleiders in de praktijk.

De opleiding wordt aangeboden op meerdere plaatsen in het land.

Een opleiding in een snel ontwikkelend veld is een groeidiamant. Continue monitoring van de

kwaliteit van KV en hun rol in de zorg kan in de toekomst leiden tot aanpassingen in het

opleidingsprofiel.


Uitgangspunten voor toelating

Het startniveau voor de opleiding is dat van een verloskundige die de vierjarige HBO-bachelor

heeft doorlopen.

Afgestudeerde verloskundigen met een bachelorsdiploma kunnen in beginsel direct na

afronding van de bachelor aan de opleiding beginnen, zoals gebruikelijk in de bachelor-master

structuur. Een werkplek als klinisch verloskundige is een vereiste.

Verloskundigen met werkervaring als KV of verloskundigen die de nieuwe bachelor conform het

beroepsprofiel 2013 hebben doorlopen, komen in aanmerking voor assessment die tot

vrijstellingen kan leiden. In de groep klinisch verloskundigen die langer werkzaam is zal een

diversiteit bestaan in kennis en bekwaamheid. Met een standaard assessment bij de toelating

wordt vastgesteld welke bijscholing noodzakelijk is dan wel welke vrijstellingen gegeven kunnen

worden (conform de EVC-procedure zoals deze geldt voor de herregistratie BIG).

Er wordt een opleiding ontwikkeld waarvan de competenties binnen de eindcompetenties van

de huidige opleiding master Physician Assistant (PA)-KV vallen. Dit impliceert dat dit diploma

direct toelating geeft tot het specialisme KV.


Referenties

AVAG. 2013. Blauwdruk van het onderwijsprogramma.

CanMEDS Physician Competency Framework. http://www.royalcollege.ca. Aangehaald op 21-10-

2014. Bereikbaar via http://www.royalcollege.ca/portal/page/portal/rc/resources/aboutcanmeds

Kamerstuk 29 323 nr.52. 2008 . Motie van het lid Schermers C.S. Aangehaald op 24-06-2014.

Bereikbaar via https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-29323-52.pdf

KNOV. 2010. Notulen ALV 11 juni 2010.

KNOV. 2013. Beroepsprofiel klinisch verloskundige.

KNOV. 2014. Beroepsprofiel verloskundige.

KNOV-NVOG Werkgroep Klinisch Verloskundigen. 2010. Eindrapport KNOV-NVOG Werkgroep

Klinisch Verloskundigen. Utrecht. Aangehaald op 21-10-2014. Bereikbaar via

https://www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0CC

MQFjAA&url=http%3A%2F%2Fwww.nvog-

documenten.nl%2Fuploaded%2Fdocs%2FALV605%2520dd%252012-11-2010%2520-

%2520bijlage%252014%25201%2520Eindrapport%2520KNOV-

NVOG%2520Werkgroep%2520Klinisch%2520Verloskundigen.pdf&ei=i0NGVLaXC4_7av-

ZgJgH&usg=AFQjCNHwgQwpIRjpCamhpRfbMoo0_LgfXg&bvm=bv.77880786,d.d2s

Hoge School Rotterdam, Erasmus medisch Centrum, & Verloskunde Academie Rotterdam. 2009.

Het competentieprofiel van de physician assistant speciaal voor de klinische verloskunde.

NIVEL. 2014. Cijfers uit de registratie van verloskundigen peiling 2013. Nederlands instituut voor

onderzoek van de gezondheidszorg.

NVOG. 2010. Notulen ALV 12 november 2010.

NVOG. 2013. Landelijk opleidingsprofiel voor de opleiding Obstetrie en Gynaecologie. Nederlandse

Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie. Aangehaald op 21-10-2014. Bereikbaar via

http://knmg.artsennet.nl/web/file?uuid=54ef5c30-f992-4d97-9372-

6b90a0481a24&owner=a8a9ce0e-f42b-47a5-960e-be08025b7b04&contentid=89599

Samenwerkende Opleidingen tot Verloskundige. 2014. Landelijk opleidingsprofiel verloskunde

concept april 2014.

http://www.royalcollege.ca/portal/page/portal/rc/resources/aboutcanmeds

https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-29323-52.pdf

https://www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0CCMQFjAA&url=http%3A%2F%2Fwww.nvog-documenten.nl%2Fuploaded%2Fdocs%2FALV605%2520dd%252012-11-2010%2520-%2520bijlage%252014%25201%2520Eindrapport%2520KNOV-NVOG%2520Werkgroep%2520Klinisch%2520Verloskundigen.pdf&ei=i0NGVLaXC4_7av-ZgJgH&usg=AFQjCNHwgQwpIRjpCamhpRfbMoo0_LgfXg&bvm=bv.77880786,d.d2s






http://knmg.artsennet.nl/web/file?uuid=54ef5c30-f992-4d97-9372-6b90a0481a24&owner=a8a9ce0e-f42b-47a5-960e-be08025b7b04&contentid=89599

http://knmg.artsennet.nl/web/file?uuid=54ef5c30-f992-4d97-9372-6b90a0481a24&owner=a8a9ce0e-f42b-47a5-960e-be08025b7b04&contentid=89599


Ten Cate, O. & Scheele, F. 2007. Competency-based postgraduate training; can we bridge the gap

between theory and clinical practice? Academic Medicine 82(6):542-547.

Werkgroep leidraad. 2014. Leidraad voor protocol positie klinisch verloskundigen. KNOV en NVOG.

Aangehaald op 21-10-2014. Bereikbaar via

https://www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=2&cad=rja&uact=8&ved=0CCk

QFjAB&url=http%3A%2F%2Fnvog-

documenten.nl%2Frichtlijn%2Fdoc%2Fdownload.php%3Fid%3D951&ei=1kJGVIzgCo3XapS-

gcAP&usg=AFQjCNEKjyspWBQLnCIheAXHh0tAiTI46A

Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg. 1993. Aangehaald op 21-10-2014 Bereikbaar via http://wetten.overheid.nl/BWBR0006251/geldigheidsdatum_21-10-2014

https://www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=2&cad=rja&uact=8&ved=0CCkQFjAB&url=http%3A%2F%2Fnvog-documenten.nl%2Frichtlijn%2Fdoc%2Fdownload.php%3Fid%3D951&ei=1kJGVIzgCo3XapS-gcAP&usg=AFQjCNEKjyspWBQLnCIheAXHh0tAiTI46




http://wetten.overheid.nl/BWBR0006251/geldigheidsdatum_21-10-2014


Bijlage 1 Leden klankbordgroep

Tamara Aaftink, klinisch verloskundige Sint Lucas Andreas ziekenhuis te Amsterdam

Marike Daalmeijer, klinisch verloskundige Sint Lucas Andreas ziekenhuis te Amsterdam

Bernice Engeltjes, klinisch verloskundige Diaconessenziekenhuis te Utrecht

Sacha Frauenfelder, klinisch verloskundige Sint Lucas Andreas ziekenhuis te Amsterdam

Yolanda Hering, klinisch verloskundige Zuwe Hofpoort ziekenhuis te Woerden

Joke Hilhorst, klinisch verloskundige niet praktiserend

Ilona Kalkhoven, klinisch verloskundige Slotervaart ziekenhuis te Amsterdam

Dineke Kasper, klinisch verloskundige Amsterdam Medisch Centrum te Amsterdam

Marijke Lagerweg, klinisch verloskundige Utrecht Medisch Centrum te Utrecht

Inge Masman, klinisch verloskundige Sint-Franciscus Gasthuis te Rotterdam

Marianne Peters, klinisch verloskundige Universitair Medisch Centrum Radboud te Nijmegen

Dorien van Proosdij, klinisch verloskundige Ziekenhuis Amstelland te Amstelveen

Caroline Scheffer, klinisch verloskundige Waterland ziekenhuis te Purmerend

Aafje Sluis, klinisch verloskundige Sint Lucas Andreas ziekenhuis te Amsterdam

Judith Ummels, Sint Antonius Alnatal te Nieuwegein

Ellen de Vries, klinisch verloskundige Flevoziekenhuis te Almere

Christine Wisman, klinisch verloskundige Sint Lucas Andreas ziekenhuis te Amsterdam


Bijlage 2 Betrokken experts Dr. Stephan Ramaekers, Centrum voor Onderwijs & Leren Universiteit Utrecht

Ruth Hakkenberg, klinisch verloskundige IJsselland ziekenhuis Capelle aan de IJssel en beleidsadviseur KNOV

Landelijk opleidingsprofiel Klinisch Verloskundige HBO-master · Op strategisch niveau heeft de...

Documents

Transcript of Landelijk opleidingsprofiel Klinisch Verloskundige HBO-master · Op strategisch niveau heeft de...