KWALITATIEVE ONDERZOEKSDESIGNS

1

Kwalitatieve onderzoeksdesigns

1. Ontwerpgericht onderzoek2. Werken met redeneerketens

2

Ontwerp kennis- Het ene heeft als doel

het andere te veroorzaken (finaal)

- Vanwege “mechanismen” (die niet altijd optreden)

- Omstandigheden waaronder dit waar is zijn de kern van het onderzoek

- Onafhankelijke variabele is een handeling

Verklarende kennis- Het een wordt mogelijk

veroorzaakt door het ander (causaal)

- Doorvoor is een statistische waarschijnlijkheid

- Omstandigheden waaronder dit waar is worden zelden onderzocht

- Onafhankelijke variabele is vaak niet direct beïnvloedbaar

Ontwerpkennis als aanvulling op beperkingen verklarende kennis

Ontwerponderzoek levert ontwerpstellingen

“Als je O wilt bereiken in situatie C doe dan zoiets als I want dat zet M in gang” CIMO logica (Denyer et al., 2008):•Context

•Interventie

•Mechanisme

•Outcome

In een bewustwordingsworkshop over generatieleren

Geef directe feedback op gedrag vanuit de kenmerken van hun generatie

Zelfreflectie

Inzicht bij deelnemers dat zij ook kenmerken vertonen van hun generatie

5/18PRAKTIJKSTROOM

KENNISSTROOM

Casus

PROBLEMEN OPLOSSEN

KENNIS MOBILISEREN

LEREN

KENNIS ONTWIKKELEN

PRAKTIJKSTROOM

KENNISSTROOM

Casus 1

Praktijksituatie

6

- Joost Kampen ontdekt als extern adviseur bij GVB dat geen enkele veranderstrategie werkt.

- Er is sprake van non-responsiviteit: “Iedereen werkt gewoon door alsof er niets gebeurd is”

- Sociale netwerken zijn gericht op emoties, sentimenten en overleven

- Geen bereidheid tot leren

- Grenzeloos gedrag(Kampen, 2011)

Praktijksituatie 1996: GVB ‘out of control’

PRAKTIJKSTROOM

KENNISSTROOM

1.THEORIE

Theoretisch kader

Casus 1

Praktijksituatie

4.DIAGNOSE

Praktijk-probleem

8

2.ONDERZOEKS-AGENDA

Kennis-probleem

DE SCHADUWKANT VAN ORGANISATIES

Oorzaken EffectenSymptomen

DE SCHADUWKANT VAN ORGANISATIES

Symptomen:1. Gevoelens van boosheid, miskenning en onveiligheid2. Cynisme3. Mopperen uit onvermogen4. Laag commitment aan organisatie5. Terugtrekken in het werk en solisme6. ‘Wij’ vs. ‘Zij’ denken7. Ja zeggen nee doen8. Eigen interpretatie aan taakinvulling die afwijkt van

organisatiedoelen9. Ontwijken van verantwoordelijkheid10.Sabotage en wraak

Effecten:1. Geen enkele verandering werkt2. Huishoudelijke processen ‘rammelen’ en zijn niet op orde

te krijgen (roosterfouten, boekhouding).3. Plannen ‘sterven op de drempel’: iedereen weet dat en

vertrouwt daar ook op.4. Wantrouwen5. Moedeloze sfeer6. Onvermogen om de volgende uitdaging aan te kunnen7. Laag leervermogen8. Lage kwaliteit van product9. Slecht imago en negatieve pers10.Dalende instroom

Oorzaken:1. Onverwerkte fusies2. Veel veranderingen achter elkaar3. Reorganisaties die niet zijn afgemaakt of die zijn mislukt4. ‘Organisational injustice’5. ‘Management by fear’6. Schaalvergroting en verlies contact bestuur met werkvloer7. Sturen op extrinsieke motivatie8. Narcistisch leiderschap9. Managers die hun plek niet innemen of emotioneel niet

beschikbaar zijn10.Verwaarlozing

Herkenning: gedrag (1)selectie uit onderzoeksliteratuur

Gedrag uit onvermogen en achterstand

•Korte concentratie•Gering vermogen tot oordelen, geen zelfreflectie•Directe reactie op prikkels•Volgen van impulsen•Geringe frustratietolerantie•Ontladen van emoties•Starheid van afweer•Redelijkheid zoek•Wantrouwen•Ervaringen beklijven niet(Kampen, 2011)

Herkenning gedrag (2)selectie uit onderzoeksliteratuur

Overontwikkeld ‘slim’ gedrag•Uitspelen van volwassenen•Volwassenen kunnen ‘peilen’•Geringe betrouwbaarheid•Liegen •Berekenende of schijn-aanpassing•Onder schuld uitkomen, ermee weg komen•Uitlokken rotzooi•Bondgenoten vinden•Absurde veeleisendheid(Kampen, 2011)

Leidinggeven is net als opvoeden(Gebaseerd op opvoedingsstijlen Slot e.a.)

Veel controle en toezicht

Weinig controle en toezicht

Veel geborgenheid en

ondersteuning

weinig geborgenheid en

ondersteuning

afwezig permissief

autoritiefautoritair

Oorzaken van verwaarlozing

Veel controle en toezicht

Weinig controle en toezicht

Veel geborgenheid en

ondersteuning

weinig geborgenheid en

ondersteuning

afwezig permissief

autoritiefautoritairPOTENTIEELVERWAAR-

LOZEND

VERWAAR-LOZEND

POTENTIEELVERWAAR-

LOZEND

PRAKTIJKSTROOM

KENNISSTROOM

1.THEORIE

Theoretisch kader

3. (HER) ONTWERPEN

Concept oplossing

Casus 1

Praktijksituatie

4.DIAGNOSE

Praktijk-probleem

18

2.ONDERZOEKS-AGENDA

Kennis-probleem

Ontwerp voor een herstelstrategie

Onthullengedrag, patronen, verschillende lagen

Confronterenmet wat normaal is

Aansluitenhier en nu, zoals het is

Anders doenin functionele rollen, nabij, directief

(Kampen, 2011)

Leidinggevenden in positie brengen

Veel controle en toezicht

Weinig controle en toezicht

Veel geborgenheid en

ondersteuning

weinig geborgenheid en

ondersteuning

afwezig permissief

autoritiefautoritair

Risico van verwennende verwaarlozing

Herstelstijl: risico van schijnaanpassing

Genezende stijl mits gedifferentieerd toegepast

Inherent verwaarlozend

PRAKTIJKSTROOM

KENNISSTROOM

1.THEORIE

Theoretisch kader

3. (HER) ONTWERPEN

Concept oplossing

Casus 1

Praktijksituatie

4.DIAGNOSE

Praktijk-probleem

6.IMPLEMEN-TATIE

Vastgelegde ervaringen

8.VASTSTELLEN VAN LEREN

Bevindingen

5.ACTIE PLANNING

Specifieke oplossing

7.EVALUATIE

Effecten van acties

9.REFLECTIE

Successen & verbeteringen

21

2.ONDERZOEKS-AGENDA

Kennis-probleem

PRAKTIJKSTROOM

KENNISSTROOM

1.THEORIE

Theoretisch kader

2.ONDERZOEKS-AGENDA

Kennis-probleem

3. (HER) ONTWERPEN

Concept oplossing

10.KENNIS ONTWIKKELING

Ontwerpkennis

Casus n

Casus 2

Casus 1

Agenda van de opdrachtgever

4.DIAGNOSE

Praktijk-probleem

6.IMPLEMEN-TATIE

Vastgelegde ervaringen

8.VASTSTELLEN VAN LEREN

Bevindingen

5.ACTIE PLANNING

Specifieke oplossing

7.EVALUATIE

Effecten van acties

9.REFLECTIE

Successen & verbeteringen

22

Verklarend en ontwerpend onderzoek vullen elkaar aan

23

Verklaringen voor het probleem

Verklaringen voor de

oplossing

Toepassings-domein

van theorieOntbrekende

variabelen

Te verklaren oplossingen

Concepten probleem-definitie

Meetinstru-menten voor effectmeting

Oplossings-richtingen

Varianten in ontwerpgericht onderzoek

• Ontwikkelende serie-gevalsstudie of parallelle serie-gevalsstudie

• Ontwerpen met de betrokkenen uit de praktijk (“actie-onderzoek”)

• Ontwerpen op basis van het goede dat er al is (appreciative inquiry)

• Geen nieuwe oplossing ontwerpen maar bestaande, werkende oplossingen analyseren (OPERA methode of modelleren)

www.dsrg.nl

Voor meer informatie:Daan.Andriessen@inholland.nl