Samenvatting Kwalitatief Onderzoek

(Geel boek)

Kwalitatief onderzoek:

- het opsporen en benoemen van relevante eigenschappen

- een open onderzoeksontwerp!

- start met globale begrippen (sensitizing concepts)

- formulerend onderzoek, waarbij het perspectief van de onderzoeker door de opgedane

inzichten wordt verrijkt

- flexibel, creatief en vrij om nieuwe richtingen in te gaan

- uitgebreide aandacht voor onderzoeksmateriaal

Actorperspectief (participeren) > probleemstelling (in ontwikkeling) > theorievorming (inductief,

uitgaande van sensitizing concepts) > aandacht voor materiaal (triangulatie) > gefaseerde

werkwijze (verandering van onderzoeksvragen)

Symbolisch interactionisme:

- methodisch en theoretisch perspectief voor het onderzoek van de natuurlijke sociale

wereld van interacterende individuen

- interactie en betekenisverlening staan centraal

- de sociale wereld beschrijven als zinvol resultaat van het constructieproces van hen die

daarin met elkaar leven

- role-taking

Fenomenologische sociologie:

- bijvoorbeeld Berger en Luckmann

- kennissociologische benadering van de sociale werkelijkheid waarin het ontstaan van

alledaagse kennis en de vanzelfsprekendheid van de structuren van de samenleving

verbonden zijn met sociale interactie

Etnografie:

- volksbeschrijving

- aandachtspunt is het gewone alledaagse leven

Casestudy:

- onderzoek van één of enkele gevallen waarbij men diepgang bereikt door de complexe

relaties waarin het geval functioneert, centraal te stellen

Kenmerkende aspecten van kwalitatief onderzoek:

- aard van de gegevens = gericht op een beschrijving van de betekenisverlening van

betrokkenen (actor’s point of view, member knowledge)

- relatie tussen gegevens en begrippen = niet werken met een gesloten theoretisch

systeem maar het tentatief inpassen van bevindingen in een theorie

- onderzoeksontwerp = de onderzoeker maakt gebruik van al wat zich voordoet om de

betreffende werkelijkheid te leren kennen

logic in use:

- slaat op de werkwijzen die de onderzoeker in elke fase van het onderzoek feitelijk heeft

toegepast bij de beantwoording van de onderzoeksvragen

reconstructed logic:

- de gesystematiseerde weergave van samenhangende onderzoekshandelingen als een

manier van onderzoek doen, een procedure die ook door anderen kan worden

toegepast

Objectiviteitbeginsel:

- de methode die in een bepaalde wetenschap gehanteerd wordt, is afhankelijk van het

object van die wetenschap

Objectiviteit in de objectiverende benadering:

- men tracht het onderwerp van studie zo zorgvuldig mogelijk te definiëren

- begrippen hanteren die zo eenduidig mogelijk zijn

- onderzoeker moet zoveel mogelijk afstand nemen

Objectiviteit in de interpretatieve benadering:

- mensen zijn subjecten die iets doen vanuit zichzelf en niet uitsluitend als gevolg van

externe krachten

- onderzoeker tracht zich zoveel mogelijk te identificeren met het object van onderzoek

- onderzoeker tracht de werkelijkheid te zien vanuit de ogen van het te bestuderen object

theoretical sampling:

- wanneer men in het onderzoek op het spoor is gekomen van belangrijke elementen van

de theorie, gaat men op zoek naar nieuwe gevallen die eerdere bevindingen kunnen

bevestigen of verscherpen

Etnografische studie:

- gericht op de reconstructie van een cultuur of samenleving van een groep

- onderzoek heeft beschrijvend karakter

- persoonlijke inzet van de onderzoeker

Casestudy:

- gericht op de diagnose of evaluatie van een specifieke situatie

- onderzoek heeft praktische achtergrond

- de vraagstelling richt zich op een concreet probleem

- onderzoeksobject wordt in zijn natuurlijk functioneren onderzocht

samenvattende analyse:

- relatief gestructureerde vorm van kwalitatief onderzoek

- duidelijke vraagstelling van beschrijvende aard

narratieve analyse:

- verhaalstructuur van documenten staat centraal

Kwalitatief survey:

- gericht op theorievorming door vergelijking van een groot aantal gevallen

- onderzoeksdoel is gericht op theorie- of begripsontwikkeling

- vaak 1 waarnemingsmethode

- theoretical sampling

- deductief

gegevensverzameling/waarneming (op basis van onderzoeksvragen) > analyse (dmv begrippen

die in het onderzoek ontwikkeld of uitgewerkt worden) > reflectie

het doorlopen van dit proces ^ wordt in 4 fasen uiteen gelegd:

- exploratiefase: gericht op het ontdekken van begrippen

- specificatiefase: gericht op het ontwikkelen van de begrippen

- reductiefase: gericht op het bepalen van het kernbegrip

- integratiefase: gericht op het uitwerken van de theorie

in kwalitatief onderzoek betekent waarnemen dat men thuis moet raken in de wereld van het

onderzochte en dat de onderzoeker altijd een vorm van participerende observatie moet

nastreven.

Participerende observatie:

- directe waarneming door deel te nemen aan het sociale leven

- klassieke onderzoeksstrategie

- open onderzoeksrol of verborgen onderzoeksrol

vier fasen in de gefundeerde theoriebenadering:

- exploratie = veldbetrokken begrippen formuleren

- specificatie = de voorlopig geformuleerde centrale begrippen zijn het uitgangspunt voor

de analysevragen. De veldbetrokken begrippen worden uitgewerkt tot variabelen

- reductie = uitmaken wat de kern is van de zich ontwikkelende theorie

- integratie = uitwerking van de theorie, vragen gericht op een relatie tussen de

begrippen

voor kwalitatief onderzoek zijn twee betekenissen van analyse relevant:

- uiteenleggen = er wordt geëxpliciteerd welke aspecten van het onderzochte verschijnsel

relevant zijn

- zoeken naar patronen in materiaal = welke factoren hangen er met het verschijnsel

samen

een analyseproces is een creatief proces waarbij langs twee lijnen getracht wordt een

gereduceerd beeld te construeren:

- ordenen (doel = het indelen van verschijnselen in soorten) (elementen = begrippen,

dimensies, variabelen, eigenschappen)

- structureren (doel = het vaststellen van relaties in de ordening en het ontdekken van

patronen in het materiaal) (elementen = processen, fasen, samenhang, oorzaken)

bij coderen gaat het er om een link te leggen tussen de gegevens en de theorie

- open coderen = beschrijven de inhoud van het onderzoeksmateriaal (themacodes = die

het thema aangeven dat ter sprake komt) (variatiecodes = die aangeven wat er over dit

thema gezegd wordt)

- gericht coderen = verwijzen naar centrale begrippen, die ten grondslag liggen aan de

beschrijvende codes

- selectief coderen = aanduiden van patronen en samenhang tussen kernbegrippen

computer als hulpmiddel bij kwalitatief onderzoek (voordelen):

- materiaal is verzameld bij een groot aantal eenheden, computer is medium van opslag

en manipulatie van gegevens

- datatransformaties tot stand brengen in relatief korte tijd

- snel en eenvoudig manipuleren van tekstachtig materiaal

- steeds meer geschikte programmatuur

computerinzet is noodzakelijk bij kwalitatief onderzoek omdat:

- analyse is iteratief proces (reflectie-waarnemen-analyse) = herhaalde werking

- materiaal moet steeds weer te raadplegen zijn

- omvangrijk en ongestructureerd karakter van het materiaal

het doel van de exploratiefase is het onderscheiden van zoveel mogelijke relevante codes,

waarmee aangeduid kan worden waarover het materiaal gaat, dan wel op welke manier de

onderzoeker het materiaal interpreteert.

Problemen in de exploratiefase:

- tijdverlies door transcriptiewerk (wel een eerste stap in vertrouwd te raken met het

materiaal)

- tijdverslindend exploratief lezen (oplossing is dat men een aantal interviews uitkiest en

leest)

- het gevaar van fragmentatie (teksten worden gelezen los van de context)

- het abstractieniveau van de gebruikte codes (welke codes geven nu de precieze inhoud

weer?)

- de sturing van de analyse (men moet regelmatig reflecteren op bevindingen

het doel van de specificatiefase is het uitwerken van centrale begrippen waarmee het

verschijnsel dat men onderzoekt, kan worden beschreven en de vraagstelling kan worden

beantwoord. Onderzoeker maakt voortdurende vergelijkingen binnen het materiaal.

Soorten automatische inhoudsanalyses:

- thematische = men gaat uit van een directe telling van de kenobjecten, dwz van de

frequentie van elk object per waarnemingseenheid

- netwerk = de frequentie van paren gebruikt voor de analyse, het gaat om samen

voorkomen van kenobjecten

- semantische = de aard van de relatie is belangrijk

de specificatiefase is bedoeld om de begrippen en codes die geformuleerd zijn rond de centrale

begrippen, precies uit te werken

problemen in de specificatiefase:

- onvolledige interviews (er zullen aanvullende gesprekken moeten worden gevoerd)

- het materiaal uit het oog verliezen

- loskomen van de codes