programmaprogramma

2 3

DATA MATTERS

INHOUDSOPGAVE

Open! ...............................................................................................3

Keynote lezingen: Stine Jensen en Mireille Hildebrandt .......5

Programmalijnen en parallelsessies

Lijn 1: Samenwerking ..........................................................6

Lijn 2a: Professie ...................................................................10

Lijn 2b: Openbaarheid .........................................................12

Lijn 3a: Open Data ................................................................14

Lijn 3b: Architectuur .............................................................18

Lijn 4: Dienstverlening ......................................................20

Extra activiteiten ........................................................................24

Praktische informatie .................................................................29

Routebeschrijving .......................................................................30

OPEN! Van het noordelijke Leeuwarden reizen we in 2012 voor de jaarlijkse KVAN-dagen af naar het zuidwesten van Nederland, waar wij in Middelburg stilstaan bij één van de kernbegrippen in de archiefwereld: ‘Open!’. In de sfeervolle Schouwburg dis-cussiëren op 11 en 12 juni professionals van binnen en buiten het archiefveld over de voorwaarden, kansen en bedreigin-gen van ‘openheid’.

Dat het thema ‘Open!’ bijzonder veel discussie oplevert, blijkt uit de vele reacties op de call voor papers. Open staat voor openbaarheid, transpa-rantie, verantwoording nemen, het stellen van grenzen, maar ook voor hergebruik van data, het integreren van datasystemen en voor zaken als openingstijden, samenwerking en kennisdeling. Dit alles heeft geleid tot een prachtig programma met presentaties als:

• Naar een e-Depot dat staat als een huis: open waar gevraagd en ge-sloten als het moet

• Archieven OPEN! Studiezaal DICHT?• Openheid tussen informatiedisciplines: samen voor kwaliteit• Open je hart, verruim je geest: mentorprogramma KVAN• Gebruik van open data in de praktijk‘Sharing ideas, enriching your cultural heritage’

grafische uitwerking en sponsoring: picturae.nl

IM

4 5

Tijdens deze prikkelende conferentie zullen twee keynote lezingen worden gegeven door sprekers van buiten het archiefveld: Stine Jensen, filosofe en publiciste, en Mireille Hildebrandt, hoogleraar ICT en Rechts-staat. Het programma wordt geflankeerd door een activiteitenprogramma met stadswandelingen door het centrum van Middelburg, rondleidingen door monumentale gebouwen, een ontvangst bij wethouder Johan Aalberts en een sfeervol congresdiner in het historisch Abdij-complex. Voor de liefhebbers is er al op zondagavond 10 juni om 17.00 uur een stadswan-deling om Middelburg te verkennen met aansluitend een pubquiz vol archivistische en Zeeuws-historische kennisvragen.

Organisatie

De Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland organiseert de KVAN-dagen 2012 in samenwerking met het Zeeuws Archief en de Archiefschool/Hogeschool van Amsterdam - Domein Media, Cultuur en Informatie. Hoofdsponsoren zijn Picturae en De Ree. De organisatie-commissie wenst u plezierige en inspirerende KVAN-dagen toe!

De organisatiecommissie, van links naar rechts: Hans Waalwijk, Caroline Leistra, Aike van der Ploeg, May Scheepers, Vincent Robijn, Sam Hoefnagel, Hildo van Engen, Astrid Geertsma, Marjan de Kort, Ilona Vermuë. Op de foto ontbreken Peter Blom, Marieke de Haan, Rienk Jonker, Petra Links, Peter Sijnke en Jorien Weterings.

KEYNOTE LEZINGENDr. Stine Jensen

Privédomein of profiel: heeft er nog iemand behoefte aan privacy? Maandag 11 juni, tijdens plenaire programmagedeelte 10.30-11.15 @ Zaal 1

In haar meest recente publicaties analyseert Stine Jensen een interessante tendens in de moderne informatiesamenleving: de toenemende spanning tussen openheid en intimiteit. We luisteren mensen af, bespieden ze en hongeren naar in-tieme details. Intussen beschermen we onszelf door muren te bouwen en firewalls aan te leggen. Het is paradoxaal: hoe meer we ons afschermen voor gluurders en afluisteraars, hoe exhibitionistischer we tegelijkertijd worden. Sociale media zoals Twitter en Facebook lopen over van de zelf-ontboezemingen: ‘Zie mij!’ Aan de hand van tal van voorbeelden uit de actualiteit wordt duidelijk dat de begrippen ‘privé’ en ‘publiek’, ‘intimiteit’ en ‘intimidatie’ dringend toe zijn aan vernieuwing.

Stine Jensen studeerde literatuurwetenschap en filosofie in Groningen, en promoveerde aan de Universiteit van Maastricht op Waarom vrouwen van apen houden. Een liefdes-geschiedenis in cultuur en wetenschap, over vrouwen en apen in film, literatuur, verha-len, reclames en wetenschap, van Tarzan tot King Kong. Zij doceert Literatuurwetenschap aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en geeft regelmatig haar visie op uiteenlopende actuele kwesties op het gebied van cultuur en politiek, onder meer in de opiniebijlage van NRC Handelsblad en in het radioprogramma OBA Live. Onlangs verscheen haar boek Dag Vriend! Intimiteit in tijden van Facebook, een verhandeling over vriendschap en privacy.

Prof. mr. dr. Mireille Hildebrandt

Lezen op afstand? Kennis, macht en recht na de computationele wendingDinsdag 12 juni, tijdens plenaire programma- gedeelte 10:30-11:15 @ Zaal 1

De proliferatie van data en databestanden leidt tot een steeds dringender behoefte aan gepersonaliseerde zoeksystemen en gepersonaliseerde samenvattingen, die beslissers op alle fronten voorzien van snelle, betrouwbare en relevante kennis en informatie. Het lezen van teksten zal in een aantal gevallen in eerste instantie worden overgelaten aan slimme computationele systemen die de lezer/beslisser ontslaan van de taak om zelf alle relevante bronnen te bestuderen. Binnen de digitale humaniora wordt gesproken van ‘lezen op afstand’ ofwel van het ‘niet-lezen van tekst’, bijvoorbeeld door middel van technieken als machinaal leren. In deze presentatie wordt gepleit voor een nieuwe hermeneutiek die de uitkomsten van machinaal lerende systemen kritisch kan bevragen in het licht van de verschuivingen die deze expertsystemen zullen hebben voor machtsverhoudingen tussen de beslisser en degene over wie wordt beslist.

Mireille Hildebrandt is hoogleraar Smart Environments, Data Protection and the Rule of Law bij het Institute of Computing and Information Sciences (iCIS) aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Zij is tevens als rechtsfilosoof verbonden aan de Erasmus School of Law, Rotterdam en in deeltijd gedetacheerd naar het centrum voor Law Science Technology and Society, Vrije Universiteit Brussel. Samen met Serge Gutwirth redigeerde zij Profiling the European Citizen. Cross-Disciplinary Perspectives (Springer 2008) en samen met Antoinette Rouvroy Law, Human Agency and Autonomic Computing (Routledge 2011).

@KVANdagen > Twitter mee! Volg de KVAN-dagen op twitter.com/KVANdagenen twitter mee met #KVAN12!

‘Foto: Vincent Mentzel’

76

PROGRAMMALIJNEN EN PARALLELSESSIES

Lijn 1: Samenwerking

Edwin Klijn

Netwerk Oorlogsbronnen; samen voor ons eigen?Maandag 11 juni, 11:45-12:30 @ Zaal 1 In november 2011 presenteerde het NIOD instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, samen met de partners van het Nationaal Archief, de Koninklijke Bibliotheek, DANS-KNAW, het Nationaal Comité 4 en 5 mei en het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, een testversie van www.oorlogsbronnen.nl. Het Netwerk Oorlogsbronnen beoogt een basale toegang te bieden tot oorspronkelijk bronnenmateriaal uit of over de Tweede Wereldoorlog. In technische zin is de aangeboden zoekdienst een zogenaamde thematische ‘aggregator’, die voortbouwt op Europe-ana-gebaseerde technologie: de metadata wordt periodiek uit de lokale presentatiesystemen van de aangesloten instellingen opgepikt en via een centrale omgeving doorzoekbaar gemaakt. De zoekdienst van het Netwerk Oorlogsbronnen biedt geen vervanging van de lokale systemen, maar verwijst webgebruikers door.

Het Netwerk Oorlogsbronnen geeft een praktische invulling aan de filosofie dat open (meta)data instellingen in staat stelt hun collecties zichtbaarder te maken voor online eindgebruikers. Het aansluiten bij aggregatoren is technisch doorgaans relatief eenvoudig, maar welke consequenties heeft deze nieuwe vorm van samenwerking voor indivi-duele instellingen? En zijn portals zoals het Netwerk Oorlogsbronnen hét antwoord op het versnipperde digitale erfgoedaanbod in Nederland? Edwin Klijn blikt met een open vizier terug op één jaar praktijkervaring. 

Edwin Klijn is manager Netwerk Oorlogsbronnen/ teamleider diensten bij het NIOD instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies.

Gerrit de Bruin

Archives Portal EuropeMaandag 11 juni, 13:30-14:30 @ Zaal 1

Nederland, vertegenwoordigd door het Nationaal Archief, is vanaf maart 2012 projectleider van een groot Europees project genaamd APEX (Archives Portal Europe network of eXcellence).  In het project werkt het Nationaal Archief de komende drie jaar samen met andere 29 Europese partners om zoveel mogelijk archiefmateriaal van Europese instellingen aan te laten sluiten op het Archives Portal Europe, om uiteindelijk een groot deel van dit digitale archiefmateriaal naar het overkoepelende cultureel erfgoedportaal Europeana door te sluizen. APEX helpt archie-finstellingen om hun content via standaarden beschikbaar te maken voor het Archieven Portaal Europa. Het project biedt de archiefwereld de mogelijkheid het digitale bereik van onze content op vergroten en in de toekomst dwarsverbanden tussen collecties gemakkelijker door bezoe-kers te laten leggen.

Gerrit de Bruin, projectcoördinator van het APEX bij het Nationaal Archief in Den Haag, zal het project en vooral de consequenties ervan toelichten. Binnen APEX zullen de nationale archiefinstellingen de rol van nationale aggregator op zich gaan nemen, wat betekent dat ze ervoor zullen moe-ten gaan zorgen dat de landelijke regionale en lokale archiefinstellingen gaan helpen content te leveren aan het Archieven Portaal Europa. Onder content verstaan we enkel en alleen metadata, want het portaal neemt geen digitale objecten op, maar verwijst voor digitale objecten naar de websites van de content providers, dus van de deelnemende archiefin-stellingen.

Gerrit de Bruin is hoofd Restauratie en Archivering bij het Nationaal Archief en project-coördinator Archives Portal Europe network of eXcellence.

Hanneke van Aalst en Klaartje Pompe

Naar een e-Depot dat staat als een huis; open waar gevraagd en gesloten waar noodzakelijkMaandag 11 juni, 15:00-16:00 @ Zaal 1

De elf Regionale Historische Centra en het Nationaal Archief werken in 2012 intensief samen om het gebruik van een gezamenlijk e-Depot mo-gelijk te maken. Er is een werkagenda gemaakt die uit vier delen bestaat; door afspraken te maken over procesvoering, technische infrastructuur, gegevensontsluiting en organisatie, wordt de basis gelegd om in de toe-komst al het beschikbare digitale materiaal van de aangesloten partijen te kunnen beheren en integraal doorzoekbaar te maken.

Vertegenwoordigers van de Werkgroep Voorbereiding Implementatie e-Depot (WVI) bespreken in deze workshop allerlei praktische vragen die opdoemen wanneer het werken met een e-Depot daadwerkelijk in zicht komt. We willen onze inzichten met de collega’s delen en gaan ervan uit dat de vragen waarmee we vanuit de WVI te maken krijgen, herkenbaar zijn voor collega-archiefdiensten. Discussie over het onderwerp draagt zo bij aan een gedeelde en open werking van het e-Depot. Reden om deze workshop bij te wonen en mee te praten over keuzes en discussiepunten.

Hanneke van Aalst is hoofd Informatie en Kennis bij het Zeeuws Archief en Klaartje Pompe is hoofd Beheer bij het Noord-Hollands Archief.

98

Pieter Woltjer en Nelleke van Zeeland

‘Ik ben de crowd!’ Een kijkje in de keuken van crowdsourcing-project VeleHanden Dinsdag 12 juni, 11:45-12:30 @ Zaal 1

Het crowdsourcingplatform VeleHanden is eind 2011 in de lucht gegaan. Inmiddels zijn er bijna 1.000 aangemelde leden. De snelheid waarmee de militieregisters geïndexeerd worden overtreft alle verwachtingen. Begin 2012 zullen nieuwe projecten van start gaan op VeleHanden. Het is immers een open platform, niet beperkt tot één collectie of één instelling.

Pictura en het Stadsarchief Amsterdam willen de deelnemers aan de KVAN dagen graag een kijkje geven in de keuken van VeleHanden. Aan de hand van gebruikersstatistieken en enquêteresultaten geven we een inkijk in de beweegredenen van de crowd. Daarbij zullen we de volgende vragen proberen te beantwoorden:

• Waarom doen mensen mee aan crowdsourcingprojecten?• Hoe worden vrijwilligers geprikkeld: door competentie-elementen in

het invoerwerk, door het verdienmodel van VeleHanden, of anders?• Wat is het profiel van de vrijwilligers?• Welk percentage van de vrijwilligers doet welk percentage van het werk?• Komen vrijwilligers voor één specifiek project of vinden ze makkelijk

hun weg van het ene project naar het andere?• Hoe reageren de vrijwilligers op andere soorten projecten dan de

genealogische indexeerprojecten waar VeleHanden mee is begonnen?• Et cetera.

Pieter Woltjer is locatie- en projectmanager bij Pictura en Nelleke Zeeland is projectme-dewerker van het Stadsarchief Amsterdam.

Marianne Kruijswijk

Een open mind: meditatief over archief (inspiratiesessie)Dinsdag 12 juni, 13:30-14:30 @ Zaal 1

Buitelen de ideeën al weer over elkaar, na een dag vol presentaties? Komt het gevoel al weer op dat er zoveel meer kan, zal, komt en vooral… moet? Vormt zich al weer een lijst met onderwerpen die aandacht moe-ten hebben in de komende tijd? Zijn er weer onderwerpen genoeg voor (hopelijk) een nieuwe oplossing? Dan is het moment aangebroken om even stil te staan en diep adem te halen. Deze bijeenkomst biedt een moment van rust voor wie inmiddels bruist van de nieuwe ideeën en alles wil laten bezinken. We maken een reis door de muziekgeschiedenis naar de periode van de Barok. We luisteren naar drie muziekstukken, ieder met een bijzonder verhaal. Muziekstukken die de tijd hebben doorstaan, tegen de verwachtingen in. Voor het eerste stuk gold een publicatieverbod. Het tweede stuk werd geheim gehouden en het derde verdween uit het zicht en moest gere-construeerd worden.

Ondanks dit zijn ze er, door betrokkenheid, speurzin, passie en vasthou-dendheid. Onverwachte duurzaamheid door de eeuwen heen. Een uitnodiging om vertrouwen te hebben in de betrokken, gepassio-neerde liefhebber. Misschien kunnen wij dat ook… en misschien is het goed genoeg. We zullen zien.

Marianne Kruijswijk is Adviseur informatiebeleid bij de gemeente Stadskanaal en streekarchivaris bij het Cutuurhistorisch Centrum Oldambt

Anja Tollenaar

Open blik op vormgevingDinsdag 12 juni, 15:00-16:00 @ Zaal 1

Tegen de achtergrond van het beleid van Premsela voor het Nederlandse vormgevingserf-goed presenteert Anja Tollenaar - aan de hand van praktijkvoor-beelden - het belang en de voordelen van open kennisover-dracht om de design collectie Nederland in kaart te brengen. Ten eerste door partijen bij elkaar te brengen en ten tweede door open-stelling voor aanlevering van metadata in het Nationaal Design Archief.

Premsela, het Nederlands Instituut voor Design en Mode stimuleert de publieke toegankelijkheid van het vormgevingserfgoed. Daarom coördi-neert Premsela de zorg voor (particuliere) archieven van vormgevers, ontwerpbureaus, fabrikanten, designgaleries, opleidingen en branche-organisaties, van ca. 1850 tot heden. De ontwerpprocessen verklaren de vorm en functie van ons dagelijkse bestaan. Het materiaal is zeer verspreid over archiefinstellingen, musea en particulieren. Daarbij komt dat het hybride van aard is (tussen museaal object en papieren archief ). Zonder extra aandacht gaat dit erfgoed verloren.

Een netwerkstructuur van erfgoedinstellingen zorgt voor het fysiek onderbrengen en ontsluiten van de designarchieven en -collecties. Voorbeelden zijn: NAi, Louis Kalff Instituut Eindhoven, Modekern Arnhem, Grafisch Erfgoedcentrum Amsterdam en RKD.

Het Centraal Register Vormgevingsarchieven (www.crva.nl), gelieerd aan het RKD, biedt het virtuele overzicht. Verkend wordt de ontwikkeling tot nationale design aggregator, passend in het model van Europeana en gemonitord door DEN.

Anja Tollenaar is projectleider erfgoed bij Premsela, Nederlands Instituut voor Design en Mode, in samenwerking met RKD (Rijksbureau voor Kunsthistorische Documen-tatie).

1110

Lijn 2a: Professie

Els van den Bent, Geert-Jan van Bussel en Charles Jeurgens

De archiefopleidingen laten hun gezicht zienMaandag 11 juni, 11:45-12:30 @ Zaal 2

De gezamenlijke archiefopleidingen in Nederland (Universiteit van Am-sterdam, Hogeschool van Amsterdam (incl. het lectoraat Digital Archiving & Compliance), Reinwardt Academie en Universiteit Leiden) hebben zich verenigd in een platform om elkaar te informeren over het onderwijs en onderzoek en dit op elkaar af te stemmen. De archiefopleidingen zijn zich bewust van de bijzondere relatie met het veld en zien de KVAN-dagen als een uitgelezen kans om de open discussie aan te gaan. Dit doen we door opleiders, studenten en net afgestudeerden van de verschillende opleidingen aan het woord te laten. In een aantal korte presentaties laten studenten zien waar ze in het kader van hun opleiding mee bezig zijn, wat hun fascinaties en uitdagingen zijn en ze geven hun visie op de toe-komst van het beroep archivaris, de archivistiek en archiefwetenschap. Naar aanleiding van de presentaties vindt een paneldiscussie plaats met docenten en studenten van de verschillende opleidingen en vertegen-woordigers van het veld over de vraag waar in de komende jaren de grootste opgave liggen voor de archiefopleidingen. Uiteraard is er alle ruimte voor aanwezigen om mee te discussiëren.

Van de zijde van de archiefopleidingen zullen Els van den Bent, Geert-Jan van Bussel en Charles Jeurgens deelnemen. De namen van de (oud)studenten zijn nog niet bekend.

Els van den Bent is docent Archieven aan de Reinwardt Academie, Geert-Jan van Bussel is bijzonder lector Digital Archiving and Compliance aan de Hogeschool van Amsterdam en Charles Jeurgens is docent Archiefwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam en hoogleraar Archivistiek aan de Universiteit Leiden.

KVAN

Open je hart, verruim je geest: mentorprogramma KVANMaandag 11 juni, 13:30-14:30 @ Zaal 2

“Moet de KVAN een mentorprogramma starten?” Deze vraag stelde Fred van Kan op 2 maart 2011 via Archief 2.0. Er kwam een flink aantal reacties, zonder uitzondering positief. Meerdere collega’s boden zich meteen aan als mentor. Andere collega’s gaven aan wel een mentor te willen hebben. Alle reden voor de ledenvergadering om te besluiten een mentorprogramma op te starten. Een mentorprogramma ondersteunt immers de doelstelling van de KVAN ‘het bevorderen van collegiale uitwisseling en het ondersteunen van collega’s’.

In januari 2012 is het KVAN-bestuur dan ook met deze opdracht vanuit de ledenvergadering aan de slag gegaan. In deze sessie laten we zien wat het resultaat is: Een mentorprogramma dat je helpt je hart te openen, je geest te verruimen, je handen (anders) te laten werken en je steentje bij te dragen. Kom erbij!

Deze sessie wordt verzorgd door het bestuur van de KVAN.

Christian van der Ven

Op weg naar het Zuidland: over de vraag hoe je niet alleen je archieven, maar ook je archivarissen online krijgt Maandag 11 juni, 15:00-16:00 @ Zaal 2

Archivarissen bouwen in rap tempo digitale studiezalen met toegan-gen in databases, archieven in scans en hulpmiddelen in pdf’s. Maar de meeste van die studiezalen missen nog één belangrijk elementje: onszelf. Digitale archivarissen!

“Hoe krijg ik mijn collega’s online?” is een vraag die vaak wordt gesteld. Bij iedere archiefdienst werken wel pioniers (toch?) die uit zichzelf de digitale snelweg bestormen. Maar hoe krijg je alle andere archivarissen mee op avontuur? Hoe bereik je dat medewerkers uit eigen geloof en enthousiasme de wondere wegen van digitale dienstverlening gaan ver-kennen, nieuwe plannen ontwikkelen en zelfstandig prille experimenten aangaan? Hoe bereid je ze voor op wat ze tijdens hun ontdekkingstocht tegenkomen? En hoe krijg en houd je mensen gemotiveerd en initiatief-rijk? Op het BHIC is de kern van het antwoord op deze vragen: een open houding.

Afgelopen vijf jaar is veel ervaring opgedaan met digitaal dienstverlenen: forums, sociale media, chat, webcare, user generated content en wat al niet meer... Maar de basis is steeds gelijk: open staan voor het onbeken-de. Archivarissen spelenderwijs op ontdekkingsreis! Christian vertelt in alle openheid over zijn projectmatige aanpak. Maar nog nadrukkelijker is de bedoeling van deze sessie dat er ervaringen worden gedeeld. Dat we elkaar inspireren en samen leren.

Christian van der Ven is coördinator Studiezalen en Inlichtingen bij het Brabants Histo-risch Informatie Centrum, ’s-Hertogenbosch.

1312

Lijn 2b: Openbaarheid

Tjeerd Schiphof

Persoonsgegevens - mogen we zelf uitmaken hoe gevoelig deze zijn?Dinsdag 12 juni, 11:45-12:30 @ Zaal 2

Archieven en andere (onderzoeks)instellingen hebben nu te maken met strikte privacyregels, die vaak de mogelijkheden beperken om materiaal online te plaatsen en zelfs ter plekke beschikbaar te stellen. Deze regels zijn voor een groot deel een dwingend uitvloeisel van Europese regelge-ving. Maar juist op dit front lijkt een versoepeling op komst. De Europese Commissie heeft een concept verordening uitgebracht die de huidige privacyrichtlijn moet gaan vervangen. In deze sessie zullen de meest in het oog springende veranderingen, voor zover relevant voor memory institutions, aan de orde komen.

Belangrijk is dat het nu geldende verbod om persoonsgegevens open-baar te maken die iets zeggen over onder meer geloof, gezondheid, ras en strafrechtelijke achtergronden (de zogenaamde bijzondere persoons-gegevens) in het voorstel van de Europese commissie voor instellingen die historisch, statistisch of wetenschappelijk onderzoek doen wordt vervangen. Het nu vrijwel categorische verbod tot verwerken maakt in het voorstel plaats voor een door de instellingen te verrichten belangen-afweging. Besproken zal worden wat deze verandering voor archieven en onderzoeksinstellingen kan inhouden.

Andere wijzigingen die de revue zullen passeren zijn het vervallen van de meldingsplicht die nu bestaat voor verwerkingen van persoonsgegevens, en versterking van de positie van de toezichthouders (in Nederland het CBP, het College bescherming persoonsgegevens).

Tjeerd Schiphof is universitair docent aan de Universiteit van Amsterdam, Archief- en informatiewetenschap en privacy-adviseur bij het EHRI-project (European Holocaust Research Infrastructure).

Caspar Almalander

Een open overheid met een open standaard. De centrale rol van het archief binnen de Zweedse overheidDinsdag 12 juni, 13:30-14:30 @ Zaal 2

Een algehele ambitie van de Zweedse regering is het realiseren van een enkel toegangspunt tot digitale openbare diensten, dat voldoen aan de behoeften van de burger, publieke organisaties en particuliere onder-nemingen. E-delegation, een overheidsinstelling verantwoordelijk voor de ontwikkeling van een efficiënte openbare dienst op basis van IT, stelt vast dat een totaalaanpak van digitale informatieverzorging binnen de complete overheid een sleutelrol tot succes is.

Riksarkivet, het Zweedse Rijksarchief, heeft de taak op zich genomen een project te leiden met als doel een algehele standaard voor digitale informatie-uitwisseling binnen de publieke sector. Deelnemers in het project zijn vertegenwoordigers uit alle overheidssectoren en -discipli-nes. Tegelijkertijd heeft Sveriges Kommuner och Landsting, de vereniging van Zweedse gemeentes en provincies (vergelijkbaar VNG), een tweejarig project met als doel het mogelijk maken van een gemeenschappelijke aanschaf van een elektronisch archief. Beide projecten hebben een inten-sieve samenwerking met uitwisseling van kennis, informatie en personeel.

In deze lezing wordt ingegaan op de aspecten en problematiek van deze standaardisering en samenwerking, alsook het nut voor de burger, het bedrijfsleven en (niet in het minst) de overheid zelf.

Caspar Almalander is IT-archivaris op het stadsarchief van de gemeente Eskilstuna in Zweden en projectleider in bovengenoemde projekten van het Zweedse Rijksarchief (Riksarkivet) en de Zweedse vereniging van gemeentes en provincies (Sveriges kom-muner och landsting).

Leo Hollestelle en Jorien Waanders

Grenzeloze ZeeuwenDinsdag 12 juni, 15:00-16:00 @ Zaal 2

Presentatie van de website www.zeeuwengezocht.nl van het Zeeuws Archief, met de MAIS-Internet-functionaliteit van DE REE archiefsystemen, waardoor personen gevonden worden in allerlei bestanden en collecties. Personen op foto’s kunnen zo gelinkt worden aan akten van de burgerlij-ke stand. Er worden verwijzingen gemaakt van de toegang met archief-stukken naar de zoekingang op personen en omgekeerd. Ook kan de database geharvest worden voor gebruik van de data op andere websites en platforms. Hoe werkt dat? Wat moet de archiefdienst allemaal doen om dit voor elkaar te krijgen? Wat kan de onderzoeker ermee? Wordt die niet overladen met informatie?

In deze presentatie willen we laten zien hoe persoonsgegevens open-baar gemaakt kunnen worden en aan waarde kunnen winnen door ze te relateren aan verschillende andere data.

Tevens is er ruimte voor kanttekeningen: wil je wel dezelfde data op ver-schillende plekken tonen? Bestaat bijvoorbeeld het gevaar dat de bron uit het zicht raakt? Wie eigenaar is van de data? En mag iedereen zomaar met de data aan de haal? Kortom: genoeg om te laten zien en eventueel over te discussiëren.

Leo Hollestelle is senior Informatiebeheerder bij het Zeeuws Archief en Jorien Waanders is consultant bij De Ree Archiefsystemen.

1514

Lijn 3a: Open Data

Bob Coret

Geef mij uw data - alstublieftMaandag 11 juni, 11:45-12:30 @ Zaal 3

Archieven zijn een voorstander van open data, dat ligt in de aard van het archiefwezen. De Archiefwet garandeert immers dat toegang tot over-heidsarchieven voor iedereen mogelijk is. Tegelijkertijd hebben archiva-rissen reserves ten aanzien van open data. Er is huiver: “Wat gaat iemand doen met onze data? Met de indexen, beschrijvingen en metadata waar wij (en onze vrijwilligers) jaren op gezwoegd hebben?”, maar ook “Zitten er wel ontwikkelaars op onze data te wachten?” en “Levert het wat op of zijn het alleen extra kosten?”.

Vanaf 1997 houdt Bob Coret zich bezig met genealogische diensten op Internet. Bij deze diensten worden ook gegevens van archieven gebruikt, “los” om er een dienst van te maken zoals de Genlias Monitor of door gegevens slim te combineren met andere datasets zoals de Scans zoeken service van Genealogie Online. Het gebruik van de data bleek niet altijd gemakkelijk. Na het wegnemen van de huiver, zijn er ook nog procedu-rele hobbels (zoals toestemming) en technische hobbels (zoals syntax van de data).

In deze presentatie zal Bob Coret vertellen over hoe en waarom hij ge-nealogische diensten heeft gemaakt door gebruik te maken van (open) data. Over wat het hem en de gebruikers heeft gebracht én wat het de archieven heeft gebracht!

Bob Coret is eigenaar van Coret Consultancy.

Maarten Brinkerink en Julia Vytopil

De waarde van open content binnen het erfgoeddomein Maandag 11 juni, 13:30-14:30 @ Zaal 3

Vanuit de overtuiging dat erfgoedcollecties die met publieke middelen zijn gedigitaliseerd ook beschikbaar moeten zijn, ontstaat de wens collec-ties gratis en tegen minimale restricties beschikbaar te stellen. Tegelijker-tijd stimuleert de overheid het erfgoeddomein meer en meer zelfvoor-zienend te worden en kritisch te kijken naar het eigen business model en nieuwe bronnen van inkomsten aan te boren. De exploitatiewaarde van de collectie krijgt hierdoor een nieuwe rol.

Het project Open Beelden (www.openbeelden.nl), van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, speelt in op deze ogenschijnlijk tegenstrij-dige ontwikkelingen. Dit succesvolle platform, opgezet in het kader van Beelden voor de Toekomst, stimuleert hergebruik van archiefmateriaal, door het – in lage resolutie – als open content vrij te geven. Het succes van een dergelijk project kan aan de hand van verschillende factoren worden gemeten. Omzet en publieksbereik zijn bekende graadmeters

voor publieke instellingen. Daarnaast speelt echter ook de waarde van hergebruik en van publieksparticipatie een rol. Maar hoe worden die resulta-ten precies gemeten en hoe beïnvloedt dit het collectiebe-leid van een erfgoedinstelling?

In deze sessie wordt het ‘open’ beschikbaarstellen van cultureel erfgoed vanuit meerdere perspectieven besproken en geïllustreerd met prak-tijkervaringen en ‘lessons learned’ door vertegenwoordigers van diverse afdelingen van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.

Maarten Brinkerink is projectmedewerker Research & Development en Julia Vytopil is beleidsadviseur Innovatie, Collecties & Beschrijvingen, beiden bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.

Lotte Belice Baltussen, Maarten Brinkerink en Nikki Timmermans

Open Cultuur Data – delen, verbinden, verrijkenMaandag 11 juni, 15:00-16:00 @ Zaal 3

Open Cultuur Data (www.opencultuurdata.nl) is een netwerk van cultuur-professionals, ontwikkelaars, designers, auteursrechtspecialisten en open data-deskundigen, dat culturele data open maakt en de ontwikkeling van waardevolle culturele toepassingen stimuleert. Dit jaar organiseert het netwerk een competitie waarin prijzen voor nieuwe toepassingen met culturele datasets uitgeloofd worden. De workshop maakt inzichtelijk welke stappen er nodig zijn om culturele data open te stellen en wat hiervan de meerwaarde is.

De workshop wordt ingeleid door een toelichting op het initiatief, waarbij een aantal richtlijnen en praktische implicaties voor het openstellen van culturele data gegeven wordt. Ervaringen van archiefinstellingen met het openstellen van data en de toepassingen die daarmee in het kader van de Apps voor Nederland competitie gemaakt zijn, komen aan de orde. Specifiek wordt ingegaan op de ervaringen van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid en de Open Beelden-dataset. Op basis hiervan werd de winnende Apps voor Nederland-toepassing Vistory gemaakt. De archiefsector wordt uitgenodigd in discussie aan te gaan over de kansen en bedreiging van open data en om datasets voor de competitie in te brengen.

Open Cultuur Data is een initiatief van Hack de Overheid en het Inno-vators Netwerk Erfgoedsector en wordt mede mogelijk gemaakt door Beelden voor de Toekomst en Creative Commons Nederland

Lotte Belice Baltussen is projectleider R&D en Maarten Brinkerink is projectmedewerker Research & Development, beiden bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Nikki Timmermans is adviseur bij de Stichting Nederland Kennisland.

Maa

ndag

11

juni

201

2O

ntva

ngst

en

insc

hrijv

ing,

ko�

e - S

chou

wbu

rg M

idde

lbur

g

Plen

aire

afs

luiti

ng -

Uitr

eiki

ng S

@P-

jaar

boek

Kolon

iën

Ont

vang

st d

oor w

etho

uder

Joha

n A

albe

rts

- Bo

rrel

in h

et s

tadh

uis

(Mar

kt)

Din

er in

de

Kloo

ster

gang

en (A

bdij)

Wel

kom

stw

oord

doo

r Fre

d va

n Ka

n, v

oorz

itter

KVA

NW

elko

mst

woo

rd d

oor H

anni

e Ko

ol –

Blo

klan

d, d

irect

eur Z

eeuw

s A

rchi

efO

peni

ng d

oor H

ildo

van

Enge

n

10:0

0 - 1

0:30

11:4

5 -1

2:30

12:3

0 -1

3:30

13:3

0- 1

4:30

14:3

0 -1

500

15:0

0 -1

6:00

16:0

0 -1

6:30

17:0

0 -1

8:30

Plen

air

Zaal

1

Plen

air

Zaal

1

Para

llels

essi

es

Para

llels

essi

es

Para

llels

essi

es

Lijn

1: S

amen

wer

king

(Zaa

l 1)

Net

wer

k O

orlo

gsbr

onne

n;

sam

en v

oor o

ns e

igen

?Ed

win

Klij

n

Arch

ives

Por

tal E

urop

eG

erri

t de

Brui

n

Naa

r een

e-D

epot

dat

staa

t al

s een

hui

s; op

en w

aar

gevr

aagd

en

gesl

oten

waa

r no

odza

kelij

kH

anne

ke v

an A

alst

en

Klaa

rtje

Pom

pe

Lijn

2a:

Pro

fess

ie (Z

aal 2

)

De a

rchi

efop

leid

inge

n in

Ne

derla

nd la

ten

hun

gezic

ht zi

enEl

s van

den

Ben

t, Ge

ert-J

an

van

Buss

el e

n Ch

arle

s Jeu

rgen

s

Ope

n je

har

t, ve

rrui

m je

gee

st:

men

torp

rogr

amm

a KV

ANKV

AN

-bes

tuur

Op

weg

naa

r het

Zui

dlan

d:

over

de

vraa

g ho

e je

nie

t al

leen

je a

rchi

even

, maa

r ook

je

arc

hiva

risse

n on

line

krijg

tCh

rist

ian

van

der V

en

Lijn

3a:

Ope

n D

ata

(Zaa

l 3)

Geef

mij u

w d

ata

- alst

ublie

ftBo

b Co

ret

De

waa

rde

van

open

cont

ent

binn

en h

et e

rfgo

eddo

mei

n M

aart

en B

rinke

rink

en Ju

lia V

ytop

il

Ope

n Cu

ltuur

Dat

a –

dele

n,

verb

inde

n, v

errij

ken

Lott

e Be

lice

Baltu

ssen

, M

aart

en B

rink

erin

k en

N

ikki

Tim

mer

man

s

Lijn

4: D

iens

tver

leni

ng (Z

aal 4

)

Arch

ieve

n O

PEN!

St

udie

zaal

DIC

HT?

Sand

er v

an B

lade

l, Ton

Kap

pelh

of,

Chris

tian

van

der V

en e

.a.

Het

pro

ject

Pub

lieks

arch

ieve

n –

Het

pub

liek

als a

rchi

varis

Al

ice v

an D

iepe

n en

Geo

rges

Elis

sen

ww

w.o

nsdn

a.nl

: eer

ste

hulp

bi

j arc

hief

onde

rzoe

k Re

ns F

rom

mé

en

Jan

van

der M

eer

Rond

leid

inge

n

Oud

e St

adhu

is

aan

de M

arkt

Van

de P

erre

huis

, Ze

euw

s A

rchi

ef

(Hof

plei

n 16

)

Stad

swan

delin

g,

star

t Mar

kt

(voo

r het

Sta

dhui

s)

Ko�

e en

thee

Ko�

e en

thee

Lunc

h

10:3

0 -1

1:15

11:1

5 -1

1:45

19:3

0 -2

2:00

Din

sdag

12

juni

201

2

Plen

aire

afs

luiti

ngBo

rrel

ter a

fslu

iting

Keyn

ote

lezi

ng -

Mire

ille

Hild

ebra

ndt

Bije

enko

mst

voo

r dee

lnem

ers

aan

ICA

201

2 Br

isba

ne -

(12:

45 -

13:3

0)

Ont

vang

st e

n in

schr

ijvin

g, k

o�e

- S

chou

wbu

rg M

idde

lbur

g

11:4

5 -1

2:30

12:3

0 - 1

3:30

13:3

0 -1

4:30

14:3

0 -1

500

15:0

0-16

:00

16:0

0 - 1

6:15

Plen

air

Zaal

1

Para

llels

essi

es

Para

llels

essi

es

Para

llels

essi

es

Lijn

1: S

amen

wer

king

(Zaa

l 1)

‘Ik b

en d

e cr

owd!

’ Een

kijk

je in

de

keu

ken

van

crow

dsou

r-ci

ngsp

roje

ct V

eleH

ande

n Pi

eter

Wol

tjer

, Nel

leke

van

Ze

elan

d

Een

open

min

d: m

edita

tief

over

arc

hief

(ins

pira

tiese

ssie

)M

aria

nne

Krui

jsw

ijk

Ope

n bl

ik o

p vo

rmge

ving

serf

goed

Anj

a To

llena

ar

Lijn

2b:

Ope

nbaa

rhei

d (Z

aal 2

)

Pers

oons

gege

vens

– m

ogen

we z

elf u

itmak

en h

oe

gevo

elig

dez

e zijn

?Tj

eerd

Sch

ipho

f

Een

open

ove

rhei

d m

et e

en

open

stan

daar

d.D

e ce

ntra

le ro

l van

het

arc

hief

bi

nnen

de

Zwee

dse

over

heid

Casp

ar A

lmal

ande

r

Gre

nzel

oze

Zeeu

wen

Leo

Hol

lest

elle

en

Jori

en

Waa

nder

s

Lijn

3b:

Arc

hite

ctuu

r (Za

al 3

)

TARA

, of o

pen

omda

t het

kan

Kari

n va

n de

r Hei

den,

Eri

ka

Hok

ke e

n Iv

o Za

ndhu

is

Publ

icer

en e

n ex

ploi

tere

n va

n ke

nnis

stru

ctur

en m

et

Ope

nSKO

SH

enni

e Br

ugm

an, M

ark

Lind

eman

en

Will

em M

elde

r

(Arc

hive

ren

=) V

ooru

itzie

n m

et e

en o

pen

info

rmat

ie-

arch

itect

uur

Rola

nd B

issc

hero

ux e

n N

ikla

s O

ddin

g

Lijn

4: D

iens

tver

leni

ng (Z

aal 4

)

Digi

tale

chao

s aan

pakk

en m

et

de D

igiG

IDS

Step

hani

e A

erts

en

Erfg

oed-

eXtr

a, o

fwel

: de

eze

ls v

an S

ittar

d

Peer

Bos

elie

Eén

risic

ocla

ssi�

catie

voo

r in

form

atie

: het

Rot

terd

amse

m

odel

Ba

rt B

alla

ux, J

erm

aine

Dol

, Je

roen

van

Oss

Rond

leid

inge

n

Oud

e St

adhu

is

aan

de M

arkt

Van

de P

erre

huis

, Ze

euw

s A

rchi

ef

(Hof

plei

n 16

)

Stad

swan

delin

g,

star

t Mar

kt

(voo

r het

Sta

dhui

s)

Ko�

e en

thee

Lunc

h

9:00

- 10

:00

9:30

- 10

:15

10:1

5 - 1

0:30

16:1

5 - 1

7:00

Har

dloo

pclin

ic7:

15-8

:45

Ko�

e en

thee

11:1

5 - 1

1:45

Alg

emen

e Le

denv

erga

deri

ng v

an d

e KV

AN

Ope

ning

doo

r Vin

cent

Rob

ijn

SNA

AI-o

ntbi

jt -

(Zee

uws

Arc

hief

, aan

mel

den

via

SNA

AI)

8:30

- 9:

30

10:3

0 - 1

1:15

Keyn

ote

lezi

ng -

Stin

e Je

nsen

9:00

-10:

00

1918

Lijn 3b: Architectuur

Karin van der Heiden, Erika Hokke en Ivo Zandhuis

TARA, of open omdat het kanDinsdag 12 juni, 11:45-12:30 @ Zaal 3

Het toverwoord voor 2012 is ‘open’. Open archieven, open data, open standaarden en met de Toegankelijke Archieven Re-ferentie Architectuur (TARA) voegen we daar de Open Architectuur aan toe. Een open architectuur is onmisbaar voor elke archiefdienst die informatie beschikbaar wil stellen. De open architectuur zorgt er namelijk voor dat data: doorzoekbaar zijn door Google; eenvoudig kunnen worden gecombineerd met andere bronnen; makkelijk op een of meerdere platforms kunnen worden gepubliceerd en makkelijk op een andere manier kunnen worden gepresenteerd. Kortom, TARA is wat we eigenlijk allemaal willen.

TARA is van de sector, voor de sector en wordt door de sector ontwikkeld. Sinds de presentatie tijdens #KVAN11 zijn de contouren geschetst. Tijdens #KVAN12 toetsen we de principes van TARA aan uw praktijkerva-ring en wensen. Wilt u meer kunnen doen met uw archiefdata? Denkt u na over innovatie in dienstverlening bent u op zoek naar duurzame op-lossingen of wordt u warm van de gedachte aan toegankelijke archieven? Tijdens deze actieve workshop nemen we u op speelse wijze mee in de ontwikkeling van TARA. En wilt u het onderste uit de kan? Neem dan uw eigen glas mee...

Karin van der Heiden, Erika Hokke en Ivo Zandhuis zijn alle drie als zelfstandige werk-zaam in de archiefsector.

Hennie Brugman, Mark Lindeman en Willem Melder

Publiceren en exploiteren van kennisstructuren met OpenSKOSDinsdag 12 juni, 13:30-14:30 @ Zaal 3

Veel kennisstructuren (thesauri) in eHumanities en eCulture domeinen kunnen en worden steeds vaker omgezet naar SKOS. Het OpenSKOS webservice platform biedt eenvoudige manieren voor het publiceren, uploaden, bijwerken, bevragen, uitwisselen en verspreiden van SKOS kennisstructuren. Dit biedt voordelen voor de vervaardigers en gebrui-kers van kennisstructuren en voor bouwers van tools die de kennisstruc-turen willen exploiteren. In deze sessie presenteren en bespreken we het OpenSKOS platform en een aantal van haar toepassingen, o.a. uit het do-mein van de taalkundige middelen en instrumenten (CATCHPlus/Meertens Instituut) en uit de wereld van het collectiemanagement (Beeld & Geluid).

Het OpenSKOS platform is een Open Source toepassing gemaakt door Picturae.

Hennie Brugman is technisch coördinator CATCHPlus bij het Meertens Instituut. Mark Lindeman is technisch directeur bij Pictura. Willem Melder is R&D Engineer bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.

Roland Bisscheroux en Niklas Odding

(Archiveren =) Vooruitzien met een open informatie-architectuurDinsdag 12 juni, 15:00-16:00 @ Zaal 3

In de Archiefvisie wordt onder meer gesteld dat de zorg voor archief niet meer na 20 jaar begint maar al op het moment dat de informatie wordt gecreëerd, dat de meeste informatie eerder dan 20 jaar voor iedereen beschikbaar kan zijn en dat burgers gemakkelijk toegang tot die vele informatiebronnen kunnen krijgen. Het gestructureerd uitwisselen van digitale informatie tussen archiefvormers en archiefinstellingen is de eerste opgave waar archiefinstellingen voor staan. Verder wordt door het Nederlandse archiefveld gesteld dat de “Archiefcollectie Nederland” idealiter drempelloos en integraal via internet benaderd en doorzocht moet kunnen worden.

De uitdaging voor de archiefsector die hier geschetst wordt betreft de ‘interoperabiliteit’ van archiefinstellingen; het vermogen van organisaties (en hun processen en systemen) om effectief en efficiënt informatie te delen met hun omgeving.

Een informatiearchitectuur biedt een raamwerk dat het maken van afspraken tussen organisaties makkelijker, en op sommige punten zelfs overbodig maakt. In het kader van de voorbereiding aansluiting van de Regionaal Historische Centra op het landelijk e-Depot wordt er binnen de sectie Architectuur van de Werkgroep Voorbereiding Implementatie e-Depot gewerkt aan een open informatiearchitectuur voor alle RHC’s.

Roland Bisscheroux is informatiemanager bij het Noord-Hollands Archief. Niklas Od-ding is Enterprise Architect bij IT-eye.

© Max Kisman, Amsterdam

2120

Lijn 4: Dienstverlening Sander van Bladel, Ton Kappelhof, Christian van der Ven

Archieven OPEN! Studiezaal DICHT?Maandag 11 juni, 11:45-12:30 @ Zaal 4

De hartenkreet van publicist Ton Kappelhof in een blogbericht op de site van het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis in november 2011 was duidelijk: “Historici, let op uw zaak! Wanneer de studiezalen dichtgaan, is het te laat voor een tegenactie”.

Inderdaad beperkt een aantal archieven de openingsuren van hun studiezaal of onderzoekscentrum. Maar getuigt deze ontwikkeling niet gewoon van realisme? Vallen er inderdaad wellicht algehele sluitingen te verwachten? Christian van der Ven dient Ton Kappelhof van repliek. Want zou de oplossing niet ook gezocht kunnen worden in digitalisering en het op een toegankelijke manier communiceren met (virtuele) bezoekers? En welke rol spelen chatten en bloggen in dit geheel? En al beperken archiefdiensten de openingsuren van hun studiezalen, is het scenario wel zo grauw als Kappelhof schetst?

Sander van Bladel wil als gespreksleider geen tijdelijke klaagmuur oprichten in Middelburg. Het wordt een constructieve sessie waarbij ook de feedback van toehoorders/congresdeelnemers op prijs wordt gesteld. Niet persé een pittig gevecht tussen ‘ongelukkige’ onderzoeker en ‘on-begrepen’ archiefmedewerker, maar een goede discussie waarin zoveel mogelijk argumenten en dilemma’s gehoord kunnen worden.

Sander van Bladel is coördinerend studiezaalmedewerker bij Erfgoedcentrum DiEP, Ton Kappelhof is onafhankelijk historisch onderzoeker en Christian van der Ven is studie-zaalcoördinator bij het Brabants Historisch Informatiecentrum.

Alice van Diepen en Georges Elissen

Het project Publieksarchieven - Het publiek als archivaris Maandag 11 juni, 13:30-14:30 @ Zaal 4

Iedereen kent of heeft ze wel: de schoenendozen met oude foto`s, brie-ven, filmpjes, dagboeken etc. die mensen bezitten. Vaak weet de bezitter niet of het waardevol materiaal is en of het interessant zou kunnen zijn om naar een archiefinstelling te brengen. Ook verdwijnt er aan de lopen-de band particulier archiefmateriaal van organisaties en instellingen, om-dat zij de kosten voor bewerking en overbrenging van hun ongeordend archief, dat een archiefinstelling rekent, niet kunnen betalen. Resultaat is dat het archiefmateriaal vaak vernietigd wordt of vergaat.

Deze bezitters van schoenendozen en de particuliere archiefbezitters hebben juist kennis en persoonlijke verhalen en herinneringen over de historische informatie die vaak ontbreken bij een archief. Om voor deze situatie een oplossing te vinden is Archief Eemland het project Publieks-archieven begonnen. Publieksarchieven.nl wordt een digitale applicatie waar individuen en instellingen hun (particuliere) archieven kunnen

opslaan, voorbewerken, ontsluiten en delen met elkaar en anderen. De applicatie wordt zo ingericht dat Archief Eemland de voorbewerkte digitale historische informatie in haar eigen collecties kan opnemen. Met ons project willen we ons meer open stellen voor organisaties en komt het publiek in de rol van archivaris.

Voor het project hebben we substantiële subsidies van o.a. Mondriaan-fonds, Prins Bernhard Cultuurfonds en VSB fonds ontvangen. De digitale applicatie gaan we generiek ontwikkelen, zodat andere archieven en erfgoedinstellingen deze applicatie ook kunnen gaan gebruiken. Tijdens onze sessie willen we het project toelichten en dit delen met de archief-branche. Ook willen wij horen hoe zij tegen dit project aankijken.

Alice van Diepen is directeur en Georges Ellissen projectleider, beiden bij Archief Eemland.

Rens Frommé en Jan van der Meer

www.onsdna.nl: eerste hulp bij archiefonderzoekMaandag 11 juni, 15:00-16:00 @ Zaal 4

Het archief is voor veel mensen een terra incognita. Wat kun je er doen, wat is er te vinden, hoe gaat het in zijn werk en welke spullen liggen waar? Belangrijk onderdeel van de communicatiestrategie die BRAIN heeft ontwikkeld voor De Nederlandse Archieven (‘merknaam’ DNA) is daarom een website die nieuwe en/of potentiële archiefgebruikers en-thousiast en wegwijs maakt. Die site is er nu: www.onsdna.nl.

De site www.onsdna.nl is er om het publiek te verleiden en te helpen. Het aantrekkelijk en actueel houden van de site kan niet zonder jullie me-dewerking. Kom daarom kijken, wees kritisch en denk en werk met ons mee! We vertellen je in deze workshop graag over doel, opzet en func-tionaliteiten van www.onsdna.nl; Wat is er al gerealiseerd en wat willen we door gezamenlijke inspanning nog bereiken? We geven antwoorden op praktische vragen: Hoe kan ik nieuws over en evenementen van mijn archief plaatsen? Biedt www.onsdna.nl tools voor bezoekers die ik in mijn instelling ook kan gebruiken? Ik heb een bezoeker die leuke blogs schrijft over zijn onderzoekservaringen, is daar plek voor?

Jan van der Meer is bestuurslid BRAIN en hoofd Bedrijfshistorie Rabobank Nederland. Rens Frommé is bureaumedewerker BRAIN.

2322

Stephanie Aertsen

Digitale chaos aanpakken met de DigiGIDSDinsdag 12 juni, 11:45-12:30 @ Zaal 4

Met het project DigiGIDS wil het Archief en Museum voor het Vlaams leven te Brussel kleine organisaties sensibiliseren en motiveren om be-wust om te gaan met hun digitaal archief. Niet alleen vergemakkelijkt efficiënt documentbe-heer de dagelijkse werking van een organisatie, verenigingen zonder winstoogmerk hebben in Vlaanderen bovendien een wettelijke verplich-ting om hun archief te bewaren.

De handleiding DigiGIDS is erop gericht praktische, realistische en zo goedkoop mogelijke oplossingen aan te reiken voor problemen als cen-traal beheer, het eenvoudig ordenen en terugvinden van bestanden, het maken van veiligheidskopieën of het bewaren van e-mail. Elke organisatie bepaalt zelf – afhankelijk van personeel, tijd en midde-len – welke aanpassingen nodig en/of mogelijk zijn. De richtlijnen zijn opgesteld vanuit een ‘kookboekprincipe’: afhankelijk van tijd en midde-len beslis je welk probleem je op dat moment aanpakt. Geen afschrikwek-kend stappenplan of eisenpakket dus, meer onder het motto ‘elke stap is een stap in de goede richting’. Een gratis vormingstraject geeft de organisaties bovendien een duwtje in de rug door individuele begeleiding aan te bieden bij het toepassen van de aanbevelingen en organisaties samen te brengen om tips en ervarin-gen uit te wisselen.

Het project DigiGIDS wordt ondersteund door de Vlaamse Gemeen-schapscommissie en de Vlaams Minister bevoegd voor Brussel.

Stephanie Aertsen is archivaris/onderzoeksmedewerker bij het Archief en Museum voor het Vlaams leven te Brussel (AMVB).

Peer Boselie

Erfgoed-eXtra, ofwel: de ezels van Sittard Dinsdag 12 juni, 13:30-14:30 @ Zaal 4

Sittard-Geleen bevindt zich op een scharnierpunt in de Euregio. Haar ge-schiedenis heeft ook altijd een Euregionale dimensie. Er ontwikkelt zich momenteel een project waarbij deze contextualiteit duidelijk zichtbaar wordt: het Aezelprojek. Hierbij wordt een massa aan gegevens in databa-ses ingebracht en is vervolgens interactie met publiek erg belangrijk.Het project gaat uit van de premisse dat mensen met name twee zaken interessant vinden als het om geschiedenis gaat: hun familie en hun huis, wijk, dorp, stad... In het Aezelprojek gaat het dan ook concreet om een koppeling van bewonings- en bewonersgeschiedenis. Een huis is immers maar een lege huls zonder de verhalen van de bewoners, en het woord bewoner gaat uit van een huis als context. Het project is volle-dig open source en het wordt met vele tientallen vrijwilligers gedraaid.

Centraal staat de volledige en integraliteit zoekende samenwerking tussen diverse cultuurhistorische instellingen en -vereni-gingen, waardoor meer en meer contextualiteit mogelijk wordt: erfgoed-eXtra dus… Hoe gaat dat in zijn werk? Welke logistiek wordt ervoor gebruikt? Waar loop je tegenaan met betrekking tot programmatuur? Is gratis ook echt gratis? Kan dit ook elders? Waar zijn privacy-grenzen, ook internationaal? Dit soort vragen komen wij tegen.. We hebben soms zelfs antwoorden...

Peer Boselie is directeur / stadsarchivaris bij het Euregionaal Historisch Centrum Sittard-Geleen.

Bart Ballaux, Jermaine Dol en Jeroen van Oss

Eén risicoclassificatie voor informatie: het Rotterdamse modelDinsdag 12 juni, 15:00-16:00 @ Zaal 4

Kwaliteit van informatie is niet alleen een zaak van archivarissen. En soms mag het een onsje minder. Onder dit motto heeft het gemeen-tearchief Rotterdam in samenwerking met andere informatiespecialisten een instrument gemaakt waarmee procesinrichters, informatiemanagers en informatiearchitecten zelf op grond van een risico-analyse kunnen vaststellen hoe zwaar het beheer van informatie in een proces zou moe-ten zijn.

Het instrument is gebaseerd op een classificatiemethode die gebruikt wordt door informatiebeveiligers om het vereiste niveau van beveiliging te bepalen. Wonderwel bleek deze aanpak naadloos aan te sluiten bij in de archivistiek gehanteerde kwaliteitscriteria als integriteit, authenticiteit, vindbaarheid, interpreteerbaarheid en raadpleegbaarheid. Het doel is om in de gemeente Rotterdam één tool aan te bieden, waarin alle beheer-aspecten voor informatie zijn geïntegreerd en die onderdeel uitmaakt van de concern informatiearchitectuur. Zo willen we proceseigenaren inzicht bieden en ze bewust maken van de samenhang tussen informa-tiebelangen, -kwaliteit en beheerinspanningen. Het instrument is op landelijk niveau in te zetten om inhoud te geven aan norm 3 (definiëren van risicoklassen voor informatie) van de Baseline Informatiehuishouding Gemeenten van KING.

In onze workshop willen we de RM-risicotool uitproberen op onze vak-genoten in de vorm van een informatiekwaliteitsspel. Kan het echt een onsje minder, of gaan we voor maximaal?

Bart Ballaux en Jermaine Dol zijn verantwoordelijk voor het programma Concern Records Management Rotterdam. Jeroen van Oss werk bij de stafafdeling Inspectie Gemeentearchief Rotterdam.

24

25

EXTRA ACTIVITEITENVoor het informele programma van de KVAN-dagen, heeft het Zeeuws Archief een aantal rondleidingen en een stadswandeling georganiseerd. Aanmelden hiervoor kan bij de informatiebalie in de Schouwburg. Let op: er kunnen per activiteit maximaal twintig congresgangers deelnemen.

Tijdreis door het Zeeuwse heden en verleden…Maandag 11 en dinsdag 12 juni, 13:30-14:30

Het Zeeuws Archief zetelt in het stadspaleis dat in 1765 voor het Middelburgse patriciërsecht-paar mr. Johan Adriaan van de Perre (1738-1790) en zijn echtgenote Jacoba van den Brande (1735-1794) werd gebouwd als winterresiden-tie. Architect was Jan Peter van Baurscheit de jonge (1699-1768). Het Van de Perrehuis, zoals het in de volksmond heet, is gebouwd op de fundamenten van een voormalig klooster van De Commanderij van de Duitse Orde. Tot 1997 was het gebouw meer dan 150 jaar in gebruik als rechtbank.

Na een zorgvuldige restauratie van dit fraaie rijksmonument zijn er sinds 2000 de kantoren van het Zeeuws Archief in gevestigd. Om de uitge-breide archiefcollectie van meer dan zeventien strekkende kilometer te kunnen herbergen, werd aan het 18e eeuwse stadspaleis een glazen nieuwbouwvleugel gebouwd met drie ondergrondse depots (16 meter diep!) en daar bovenop een moderne studiezaal en dito ontvangstruim-tes. Een rondleiding door de stijlkamers van het Van de Perrehuis en de schatkamers in de nieuwbouw, is een tijdreis door heden en verleden; toepasselijker kan haast niet voor een archiefdienst.

Maandag 11 juni is directeur van het Zeeuws Archief, Hannie Kool-Blokland, je gids en op dinsdag 12 juni medewerker educatie en exposities Anneke van Waarden-Koets.

Rondleiding door het laatgotische Stadhuis van MiddelburgMaandag 11 en dinsdag 12 juni, 11.45 - 12.30 uur

Het Stadhuis van Middelburg is gebouwd in laat-gotische stijl en staat te pronken aan de Markt. De bouw begon in 1452, duurde tot 1520 en werd geleid door meerdere generaties van het be-kende Vlaamse architectengeslacht Keldermans. Het stadhuis heeft een façade met gotische ven-sters, rood-witte luiken, torentjes en vijfentwintig beelden van Zeeuwse graven en gravinnen. Het heeft een toren met een klok en een carillon. Middelburgers noemen de toren Malle Betje, om-dat de klok altijd achterloopt bij die van de lange Jan. Vroeger was er ook een vleeshal gevestigd in het stadhuis, die is tegenwoordig in gebruik als expositieruimte voor hedendaagse kunst.

Het stadhuis brandde na beschietingen door de Duitsers op 17 mei 1940 -ook wel het vergeten bombardement genoemd- van binnen helemaal uit. Oude schilderijen en (perkamenten) documenten gingen verloren, al-leen de buitenkant overleefde de ramp. Sinds 2004 is in het Middelburgse stadhuis de Roosevelt Academy gevestigd, het internationale university college van de Universiteit Utrecht. Er worden nog wel altijd trouwerijen, officiële ontvangsten en rondleidingen gehouden

Historicus en archivaris Peter Sijnke neemt je mee door de imposante trouwzaal, burger-zaal en collegezaal en langs de prachtige objecten uit de gemeentelijke kunstcollectie.

Stadswandeling door het historische hart van MiddelburgMaandag 11 en dinsdag 12 juni, 15.00 - 16.00 uur

De Zeeuwse hoofdstad staat met zijn ruim 1100 rijksmonumenten in de top 10 van Nederlandse monumentensteden. Behalve het laatgotische Stadhuis aan de Markt, is vooral de Abdij van Middelburg met zijn bijna 91 meter hoge toren, de Lange Jan, beeldbepalend voor de stad. In 1127 vestigden de premonstratenzers uit de Sint-Michielsabdij te Antwerpen zich hier. In 1401 kwam de abdij rechtstreeks onder de paus te staan. In 1574 kwam er een eind aan het kloosterleven. Sindsdien zetelt er het provinciale bestuurscentrum van Zeeland. Ook het Roosevelt Study Center en het Zeeuws Museum vinden er tegenwoordig onderdak.

Maar al slenterend door de stad loop je eveneens door pittoreske straatjes en steegjes en over imposante kades en pleinen. Je ziet tal van voorname patriciërswoningen en pakhuizen uit de tijd van de VOC, toen Middelburg na Amsterdam de tweede zetel vormde in de Heeren XVII. De ene nog mooier dan de andere.

Samen met historicus en rasverteller Peter Sijnke ontdek je het roemruchte verleden van een stad waar de geschiedenis letterlijk op straat ligt!

Doorkijkje stijlkamers Van de Perrehuis. Bron: Rijksgebouwendienst/Zeeuws Archief

Lange Jan vanaf de Dam, Middelburg. Foto: Jan Koole. Bron: www.beeldbankmiddelburg

Oude stadhuis Mid-delburg. Foto: Jacqueline Pruijsers. Bron: www.beeldbankmiddelburg.nl 

26

27

Tentoonstellingen in het Zeeuws ArchiefOp beide congresdagen kunt u op eigen gelegenheid drie tentoonstellingen in het Zeeuws Archief bezoeken (9:00-17:00).

‘Akten van Lief & Leed – 200 jaar Burgerlijke Stand’Tien schijnbaar gewone Zeeuwen die geregistreerd staan in de regis-ters van de burgerlijke stand van Zeeland. Schijnbaar gewoon, want achter elke Zeeuw schuilt een uniek verhaal. Deze verhalen zijn in de archieven gevonden en worden in de tentoonstelling voor het voetlicht gebracht.

Beleef het verleden in de middeleeuwse kelders van het Van de Perrehuis: van ambassadeur tot blinde dichteres, van wijnkoper tot kinder- moordenares.

Expositie ‘Water’

‘Water’ is de titel van de foto-expositie in het archiefcafé in het kader van het Zeeuwse Jaar van het Water. Fotograaf Jan Koeman maakte bijzondere foto’s van de Westerschelde en het Land van Saeftinghe. De Westerschelde is de belangrijkste vaarroute naar de havens van Antwerpen. Al enkele jaren onderwerp van gesprek vanwege de uitdieping en de ontpoldering van de Hedwigepolder, naast het Land van Saeftinghe.

Aan de Westerschelde (Hans Warren)De berijpte dijk loopt uit eindeloos | in mist. Onzichtbaar, dreunend | glijden de schepen voorbij.

Het Vergeten Bombardement op Middelburg 17 mei 1940 Een interactieve ontdekkingstocht door Middelburg na het bombarde-ment op de stad, 17 mei 1940. Aan de hand van het door onWijs ontwik-kelde ‘tiptile’ (tiptegel) mozaïek en de interactieve historische plattegrond wandel je door de oorlogsgeschiedenis van Middelburg met foto’s, teke-ningen, documenten, interviews met ooggetuigen en filmfragmenten uit de dagen vlak na het bombardement. Via een 3D-animatie zijn de oude en de nieuwe stad te zien.

Ooggetuige: “De vernieling is zo geweldig, zo grondig, dat je geen woord kunt uitbrengen en de tranen in je ogen springen.”

Ontvangst op zondagZondag 10 juni, 17:00 verzamelen voor het Stadhuis op de Markt in Middel-burg

Voor de congresdeelnemers die op zondag 10 juni al in Middelburg zijn, begint om 17:00 een historische stadswandeling onder leiding van Peter Sijnke. Na afloop kan er samen worden gegeten. In de loop van de avond zal Vincent Robijn in de huid van quizmaster kruipen, en kunt u meedoen aan een heuse pubquiz vol archivistische en Zeeuws-historische ken-nisvragen. Belangstellenden voor het programma op de zondagavond kunnen zich hiervoor tot 25 mei aanmelden met het aanmeldingsformu-lier op www.kvan.nl. De kosten voor het diner op zondagavond zijn voor eigen rekening.

Ontvangst door wethouder Johan AalbertsMaandag 11 juni, 17:00-18:30 @ Stadhuis

Wethouder Johan Aalberts nodigt de congresgangers uit voor een borrel in de Burgerzaal van het stadhuis van Middelburg. De entree is via de Lange Noordstraat (N.B. de hoofdingang op de Markt mag niet worden gebruikt).

CongresdinerMaandag 11 juni, 19:30 @ Abdij

Het congresdiner vindt plaats op maandagavond in de kloostergangen van het Abdij-complex en wordt verzorgd door PUUR Culinair. KVAN-leden kunnen hieraan deelnemen voor € 25,-. Bent u geen lid van de KVAN dan bedragen de kosten € 45,-. U dient zich voor het congresdiner aan te melden op www.kvan.nl.

Hardloopclinic: Pittoresk Veere voor sportievelingenDinsdag 12 juni, 7:15 – 8:45 @ Zeeuws Archief

Het pittoreske Veere ligt prachtig aan het Veerse Meer met in het centrum de jachthaven. Samen met stadsarchivaris en Veerenaar Peter Blom ga je al hardlopend over de stadswallen. Af en toe stop je even, om op adem te komen en om ademloos te genieten van al dat monumentaals: De Campveerse Toren, het Stadhuis, de Grote Kerk. Een echte aanrader voor de spor-tieve cultuurliefhebber!

W.E. van Panhuys (geb. Veere 1900)

Wandelen over het Land van Saeftinghe (14 januari 2012), foto Jan Koeman

Voetgangerspontje veste Veere. Bron: DNA Beeldbank Zeeland

28 29

SNAAI-ontbijtDinsdag 12 juni, 8:30-9:30 @ Zeeuws Archief

Op dinsdagochtend 12 juni organiseert SNAAI weer een bijzondere bijeenkomst vooronze SNAAI-leden: het SNAAI-netwerkontbijt! SNAAI vindt het belangrijk dat ook jij een goed netwerk opbouwt! Dit is je kans om verschillende directeuren of gemeen-tearchivarissen te ontmoeten onder het genot van een gratis ontbijt. Het ontbijt vindt plaats bij het Zeeuws Archief. Ben je aanwezig op de KVAN-dagen en wil je dit niet missen? Meld je dan nu aan via  snaai@kvan.nl! Let op: het ontbijt is alleen toegankelijk voor SNAAI-leden. 

ALV KVANDinsdag 12 juni, 9:30-10:15 @ Zaal 1

De Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland houdt haar halfjaarlijkse Algemene Ledenvergadering.

Bijeenkomst deelnemers ICA 2012 Brisbane Dinsdag 12 juni, 12:45-13:30 @ Zaal 1

Tijdens de lunch op dinsdag wordt er door de commissie Buitenland van de KVAN een bijeenkomst gehouden voor degenen die in augustus het ICA-congres in Brisbane bijwonen. Neem je broodjes mee!

Uitreiking S@P-jaarboekDinsdag 12 juni, 16:15 @ Zaal 1

De Stichting Archiefpublicaties presenteert het nieuwste jaarboek over koloniale archieven. Koloniale archieven krijgen steeds meer aandacht van verschillende disciplines. Antropologen, historici, theologen en wetenschapsfilosofen hebben de koloniale archieven ontdekt, niet al-leen als bron voor onderzoek naar het verleden maar ook als object van onderzoek. Het jaarboek Colonial Legacy in South East Asia. The Dutch Archives onder redactie van Charles Jeurgens, Ton Kappelhof en Michael Karabinos beoogt een overzicht te geven van de verschillende manieren waarop Nederlandse koloniale archieven met betrekking tot Zuidoost Azië object van archiefwetenschappelijk onderzoek zijn.

PRAKTISCHE INFORMATIEHet officiële programma van de KVAN-dagen 2012 wordt op maandag 11 juni om 10:00 uur geopend. Vanaf 9:00 uur die ochtend kunt u zich in Schouwburg Middelburg inschrijven voor het congres. Voorafgaand aan de plenaire openingen wordt koffie geserveerd.

Aanmelden en kostenAls u zeker wilt zijn van deelname, meldt u zich dan aan vóór 25 mei 2012 via het digitale aanmeldingsformulier op www.kvan.nl.

De kosten bedragen:KVAN-leden en VVBAD-leden: € 125,- per dag of € 195,- voor twee dagenNiet-leden: € 150,- per dag of € 250,- voor twee dagen Studenten van archiefopleidingen kunnen in aanmerking komen voor gesubsidieerde deelname. De voorwaarden hiervoor staan op www.kvan.nl. 

CongresdinerHet congresdiner begint op maandagavond om 19:30 uur in de kloos-tergangen van de Abdij. De kosten voor KVAN-leden en VVBAD-leden bedragen € 25,- en voor niet-leden € 45,-. U dient zich voor het congres-diner aan te melden op www.kvan.nl.

OvernachtenMiddelburg biedt verschillende overnachtingsmogelijkheden in hotels en Bed & Breakfasts. Kijk voor een uitgebreid over-zicht op visitmiddelburg.nl. Gezien de te verwachten drukte raden we u aan tijdig te reser-veren.

ContactBureau KVANMarkt 16811 CG ArnhemTel: 026-3521605bureau@kvan.nl

@KVANdagen > Twitter mee! Volg de KVAN-dagen op twitter.com/KVANdagenen twitter mee met #KVAN12!

30

31

ADRES EN ROUTEBSCHRIJVINGHet congres vindt plaats in de Schouwburg, in het centrum van Mid-delburg. Enkele nevenactiviteiten vinden elders plaats: de ontvangst op maandag 11 juni om 17:00 uur door wethouder Johan Aalberts is in het stadhuis en het congresdiner op die avond wordt verzorgd in de kloos-tergangen van de Abdij. Het SNAAI-ontbijt op dinsdag wordt gehouden bij het Zeeuws Archief, dat tevens het vertrekpunt voor de hardloopclinic die ochtend is.

Adressen Schouwburg MiddelburgMolenwater 994331 SG Middelburgwww.schouwburgmiddelburg.nl

Stadhuis Markt 1 4331 LJ MiddelburgLet op: de entree is via de Lange Noordstraat, de hoofdingang op de Markt mag niet worden gebruikt.

Zeeuws ArchiefHofplein 164331 CK Middelburgwww.zeeuwsarchief.nl

Kloostergangen Abdij Ingang AbdijpleinMiddelburg

Openbaar vervoerLopen vanaf het station MiddelburgVanaf het NS-station Middelburg is het een klein half uurtje lopen naar de Schouwburg Middelburg. Steekt u tegenover het station het water over en begeef u vervolgens in noordoostelijke richting. Volg bijvoorbeeld de route zoals aangegeven op het onderstaande kaartje.

Als voetganger ziet u overal in het centrum van Middelburg groene ANWB-voetgangersborden. Ook het Zeeuws Archief wordt hierop ver-meld. 

Met de bus vanaf het station MiddelburgU kunt ook de bus nemen vanaf het station Middelburg. Pak bus 54 (richting Veere) of bus 69 (richting Middelburg) en stap uit bij bushalte Nederstraat. Vanaf daar is het nog circa 8 minuten lopen. Vertrek vanaf de bushalte in noordwestelijke richting, op de Nederstraat naar Veerse Bolwerk. Volg daarna de route zoals aangegeven op het onderstaande kaartje.

Kijk op www.9292.nl voor een reisadvies en plattegrond.

AutoHet centrum van Middelburg is goed bereikbaar met de auto. Op de website van de Schouwburg Middelburg is een routeplanner beschikbaar. Kijkt u op: www.schouwburgmiddelburg.nl.

Bij de Schouwburg Middelburg is geen gratis parkeergelegenheid. Wij raden u aan uw auto in een garage te parkeren, omdat dit goedkoper is dan op straat. De parkeergarages zijn via de P-route bereikbaar, die wordt aangegeven op de toegangswegen naar het stadscentrum. In de parkeergarages moet u betaald parkeren tussen 8:00 uur en 20:00 uur.

Let op: De ingang van de kloostergangen bevindt zich op het Abdijplein, maar is wat verdekt opgesteld. Op het plaatje hierboven ziet u hoe de ingang eruit ziet.

‘Sharing ideas, enriching your cultural heritage’grafische uitwerking en sponsoring: picturae.nl