Kunst & Cultuur Inleiding tot kunst van de 19e & 20e eeuwDit overzicht is best leesbaar in de “overzichtsfunctie” van Word (vierde logo onderaan venster bij de weergavelogo’s)Handboek: Klaus Honnef & Ingo F. Walther: Kunst van de 20e eeuw. Softcover, 2 vol. In harde cover, 19.6 x 25.8 cm, 840 p., ISBN 978-3-8228-4132-7 Nederlandstalige editie (is ook verkrijgbaar in Engels en Frans). Gebruikelijke prijs is €19,99.begeleidend handboek is verkrijgbaar in ALLE boekhandels. Boekhandel Taschen (vertegenwoordiger hier in Brussel van de uitgever) biedt het boek aan aan Narafi studenten met een korting van 10% op vertoon van de studentenkaart. De Taschen Store is gelegen hoek Grote Zavel en Lebeaustraat 18, 1000 Brussel, en is eenvoudig bereikbaar met bus 48 (vertrek aan kasteel richting centrum), halte Zavel.In de les wordt aangegeven welke passages u moet lezen in het handboek bij die betrokken les.Deel 2 van het handboek bevat korte biografieën van de belangrijkste kunstenaars.De werken die vermeld zijn in deze cursus dienen gekend op het examen. Voor de jaartallen volstaat het deze te vereenvoudigen: voor bv alle voorbeelden die u vindt onder Rococo volstaat het jaar 1750.Afwijkende voorbeelden (bv Monet of Picasso) die een evolutie doormaken, en waar de onderscheiden periodes belangrijk zijn worden ook weer in de les geduid.

Inleidende begrippen

Mens

Wat onderscheidt mens van dier, belang communicatie in vorming maatschappij

Communicatie

Definitie van communicatie

Evolutie van communicatie, verhouding informatie/ media, evolutie dragers,

Cultuur

Definities

Kunst

Definitie van kunst

Stijlen als weerspiegeling van een tijdsgeest en mensbeeldLees het verhaal dat het gebouw vertelt. Aard van de ruimte, licht, versieringen. Welke toekomstverwachting/ maatschappijbeeld heeft de bezoeker die het bouwwerk ondergaat spruit?

Romaans

Gotiek

Barok

17e 18e eeuw

Barok / RococoMaatschappelijke evolutie: machtspyramide (cultuurproductie = toplaag)Begrippen, klassieke wereld, epicurisme, clair obscur, dramatiek, // fx, drama, authoritaire maatschappij ->

BAROK

San Ignazio(1626) Rome, Fresco’s Andreo Pozzo (ca 1685)

Peter Paul Rubens (1577 – 1640)

1611 Kruisafneming

Artemisia Gentileschi (1593 – 1652)

1612 Judith en Holofernes

Zie ook volgende beelden met gelijk thema.

Caravaggio (1573 – 1610) ca 1599

Lucas Cranach de Oude (1472 – 1553) ca 1530

Gustav Klimt (1862 - 1918) Judit I 1901 (zie voor deze verder bij

Klimt)

ROCOCO

Architectuur: Wieskirche, Steingaden Bayern ca 1750

François Boucher ( 1703 - 1770)

1742 Diane sortant du bain

Klassieke oudheid als excuus

1750 Mme de Pompadour

Wat vertelt het schilderij ?

1752ca Marie Louise O'Murphy De Maitresse

Vgl met de Pompadour

Jean-Honoré Fragonard (1732-1806)

1767 Les hasards heureux de l'escarpolette

ca. 1769 De dame met het hondje.

19e eeuw

Neo-classicismeNieuwe machthebbers (revolutie bv 1789) en kleine RestauratieBegrippen: Esthetisch ideaal, rede/ ratio, Oriëntalisme, Frankrijk als nieuwe Romeinse staat, Napoleon als klassieke keizer

Neo Classicistische architectuur Pantheon 1785, Arc de Triomphe 1806 1836

Jacques-Louis David (1748 – 1825)Toneelmatige tweedimensionaal, koel observerend, emotieloosPolitieke propaganda, bevestiging revolutie, nieuwe machthebbers

1785 Eed van de Horatii

1791 Le Serment du Jeu de paume (schets)

1793 Dood van Marat (Museum Brussel !)

1800 Napoleon St Bernard Pas

1805 Le sacre de Napoléon

Jean Auguste Dominique Ingres (1780 - 1867)Overgang naar romantiek, komt los van de dwingende beeldtaal.Toeschouwer als gelijke der goden, keizer uit het midden van de burgersKoel afstandelijk beschouwendOriënt is een illusie, een mannelijke droomwereld. Een harem gevuld met odalisken als natte droomViolon d’Ingres Passie, obsessie

Portret van Machthebber

1806 Portret van Napoléon op de keizerlijke troon.

1811 Jupiter and Thetis

Orientalisme

1808 La baigneuse valpincon ook Grande Baigneuse

1814 Grande odalisque

1862 BainTurc

1922 Cfr: Man Ray Violon d'Ingres – beeld met dubbele bodem.

Portret

1845 La Comtesse d’Haussonville

Romantiek

Kader

Industrialisering: kunst en kunstenaar kunnen niet overweg met de industrialisering

Idee Natie= staat voor een volk

Academie & rol kunstenaar: Passie, vrijheid

Kunst die nog sterk beïnvloed wordt door academisme noemt men Art Pompier

Nationale musea

Kunstenaar steunt dit gedachtengoed.

Vlucht

Godsdienstige, passie, mystiek, sublieme, overweldigende, goddelijke: superlatieven. Accent op gemoed, fascinatie extreme, voor de abnorm (macabere): non-conformisme

Nationalisme (Natie) -> verleden

Verleden -> invloed historicisme/ historisme (ook genrestuk/ genretafereel)

Oriënt

Natuur

Begrippen: Odalisk, Historicisme, Bohemien (BoBo), Academie, academisme, Art Pompier, eclectische, guerilla, pauper, memento mori, eros & thanatos

Architectuur: Neo Stijlen (Neo Gotiek, …) eclectisme, historicismeHerbekijk steden als Brugge, Gent, Brussel en haal er de eclectische architectuur vantussen -> kaalslag.1870 Houses of Parlaiment1883 Justitiepaleis Brussel J. Poelaert (Schieven architekt)1887 Provinciaal hof, Delacenserie, Brugge 1899 Centraal station Delacenserie (gebouw) overkapping (van Bogaert) Antwerpen...1890 Grote Markt Brussel

Duitse

Caspar David Friedrich (1774 - 1840)Kracht van de natuurMens ondergaat de natuurAngst, kracht geïncarneerd in de natuurNatuur als drager van symboliek

1810 Abdij in Eichland

1818 Kreidefelsen auf Rügen

1818 Wanderer ober Nebelfeld

1823 -24 De IJszee

1835 Vijf stadia van het leven

Franse

Théodore Géricault (1791-1824)Fascinatie voor het paard (incarnatie kracht en ongetemde natuur)Maatschappijkritisch (schilderij symboliseert maatschappelijke verhoudingen), aanklacht wanverhoudingen.Anonieme rechtenloze individuZin voor het macabereMaatschappelijke wantoestanden,sociaal engagement

1812 Officier van de jagers die een aanval leidt

1817 1819 le Radeau de la Méduse, Vlot van de Méduse

ca 1819-1822 Man die zich inbeeldt een militair bevelhebber te zijn Man

1823 Portret van een geesteszieke vrouw

1821-1824 Fou ou l'Allièné, de Gek (Museum Gent !)

zd Têtes de suppliciés of Afgehakte hoofden

Ferdinand Victor Eugène Delacroix (1798 – 1863)Dé romantische kunstenaar, erkent en geëerd door tijdgenoten.Nationalisme: Griekenland FrankrijkBeeld als aanklacht, vgl beelden oorlogsgeweld vandaagExotische, grootseBekijk de beelden als een mise-en-scène, wat vertelt efficiënt het verhaalRevolutie

1824 Massacre de Chios, Slachting op Chios

1826 Griekenland staat op uit de ruines van Missolinghi

1827 De dood van Sardanapalus

1830 Vrijheid leidt het volk, 28 juli 1830

Belgische

Egidius Karel Gustaaf, Baron Wappers (1803 - 1874) Vgl met Delacroix Vrijheid leidt het volk & Slachting van ChiosTableau: totaal van de revolutie moet ver-beelden

Losse scènes in totaalbeeld, Art PompierInspiratie bij Rubens Kruisafneming: vgl efficiëntie

1835, Episode des Journées de Septembre 1830 sur la Place de l’Hotel de Ville a Bruxelles 660 x 440

Antoine-Joseph Wiertz (1806 - 1865)Vreemd macabere benadering van de werkelijkheidMemento mori (

1.Skelet was mooi maar is dood, 2. ook het meisje zal stervenEros Thanatos: leven & dood; de kleine dood; lust als regenererend principe: vgl Munch, Mapplethorpe & van Oost. (exclusief FOTO: vgl ook Memento Mori in actueel werk David Bailey)Groots, overdreven met zin voor bombast, ook hij behoort tot Art PompierTegen de doodstraf, bewust van de ellende van een epidemie: sociaal engagement

1847 Deux jeunes filles, ou la belle Rosine ; Twee jonge meisjes of de mooie Rosine

1853 Visies van een onthoofd hoofd

1854 De overhaaste begrafenis

1857 La Faim, la folie et le crime, Honger, de waanzin en de misdaad.

Louis Gallait (1810 - 1887)Historicisme, Brengt het beeld van het verleden van de nieuwe staat BelgiëVorstenlijn mondt uit in “België”

1851 Hulde aan Egmont en Hoorn

1864-1878 Portretten voormalige Belgische leiders in Senaat - 240 x 120 cm

Spanje

Francisco Goya (1746 – 1828) (Francisco Jose de Goya y Lucientes)

CriticusVernieuwend kunstenaarAmbigu : hofkunstenaar, anderzijds scherpe « pen »Grootste figuren kunstgeschiedenis met grote invloedMaya: sensualiteit, erotiek onbezonnenheid; bewijs van belang van Goya: een opdrachtgever gaf veel geld om dit te scheppenVerval van het koninkrijk: borstelt koningshuis ongenuanceerd. Tezelfdertijd hommage aan Velasquez 1656 Las Meninas.Las Meninas: wat wordt afgebeeld?Levendigheid van de boodschapInspiratie voor modernen & hedendaagse kunstZwarte schilderijen in het bijzonder bv de hond tonen dat modernisme. Kan perfect hedendaags zijn, kan omgezet naar hedendaags beeld

1799 1800 maja vestida & maja desnuda

1800 De familie van Carlos iv

1810 1815 Maya's op het balkon

1814 2 & 3 mei 1808

1823 De hond

1799 Caprichos

De slaap van de redeWeet de leerling het soms niet beter

1810 Desastros

Grande hazana! Con Muertes! (Heroische daden! Met dode mannen! 1810 1820Ze willen het niet

1815 Tauromaquia

Pepe-Hillo groet de stier

Reacties op de RomantiekOmstreeks 1850 zij er twee reacties op de RomantiekEerste is een fundamentalistische reactie, tweede een vernieuwingsbewegingKunst moest zich herpositioneren: fotografie wordt bekendgemaakt aan het grote publiek 1839 – 41 -> inkomensverlies kunstenaar; anderzijds verleent ook nieuwe vrijheid aan de kunstenaar.Kleine bewegingen van korte duur met grote invloed. Bewegingen (Pre Rafelieten en Barbizon) zijn parallel.

Pre RafaelietenEerste reactie op RomantiekAccenten: christelijke moraal, streven authenticiteitUitgangspunt: Pre Rafaël, verfoeien de School van Athene 1509Terug naar de Middeleeuwen: wijzen in essentie Industriële maatschappij af! Integrale kunstbeweging of Totaalkunst Arts & Crafts movement: revalorisatie van de middeleeuwse kennis, streven naar “fair trade”, niet machinaal gemaakte producten

Dante Angelo Rossetti (1828 – 1882)Perspectief, aureool, representatie figuren // handschriftVgl Annunciatie Memlinc ca 1489, Metropolitan, of vergelijkbare in Vlaamse kunstcollecties

1849 Ecce Ancilla/ Annunciatie

John Everett Millais (1829-1896)Vals beschouwd als middeleeuws verhaal,

1852 Ophelia

William Holman Hunt (1827 – 1910)Moralistische vertelling “gevallen” of “onderhouden vrouw”Alle details in schilderij vertellen moralistische verwittiging // zedelijkheidsverenigingen

1853 The Awakening

Oscar Rejlander (1813 - 1875)

Gebaseerd op school van Athene, met moralistische symboliek Montage 34 beelden!aanvaarden van fotografie als kunst pas omstreeks 1900 – 20 pas wanneer men zich niet meer wou spiegelen aan schilderkunst en ging beseffen dat de creatieve kracht van de fotografie in de fotografie zelf lag.Montagetechniek(Foto: rol van Robinson: Rejlander is navolger van Robinson. Beeld Fading Away // symboliek WH Hunt;)

1857 Two ways of life.

John William Waterhouse (1849 - 1917)19e eeuwse toevoeging aan Arthur cyclus, Lancelot

1888 Lady of Shalott

Realisme (School van Barbizon)Reactie op Romantiek // met Pre RafaelietenOvergang naar plein air (dus nog niet echt Plein air!!)Invloed fotografie 1839 – 1841 : creatieve antwoord op de fotografie.Gedaan met de grootspraak

Jean-François Millet (1814 - 1875)Idyllische voorstelling van het landelijke leven, zonder sociale kritiek. Met religieuze ondertoon.Kunstenaar uit de stad zoekt onderwerpen op platteland

1857 De Arenraapsters

1857 Angelus, avondgebed

Gustave Courbet (1819 - 1877)

1849 Enterrement à Ornans / Begrafenis te Ornans

Banaal gegeven, grootse afbeelding-> cfr. F.Rops Enterrement en Pays Wallon

1849 Allegorie l’atelier

Eenzame kunstenaar, links vrienden en de verleiding nietsdoen; rechts hooghartige kunstkenners die geen cent over hebben voor de kunstenaar. Wijze waarop: allegorie doet denken aan romantiek; thema en behandeling is BarbizonLet op: kunstwerk dat kunstenaar afwerkt; en waar hij het afwerkt

1854 Bonjour M Courbet

Absolute banaliteit

1855 Steenkapper

// Millet, toch meer « industriële » afbeelding.

1866 L'Origine du monde

Shockeren - enerzijds door de aard van de afbeelding,- anderzijds radicale aanval op bestaande verhouding in de maatschappij (rol wordt slechts aanvaard in de 20e eeuw).

andere Corot

Impressionisme

rol van de kunstenaar in concurrentie nwe media; maar ook verftube 1841, plein air, Uitgangspunten: Licht & kleurSalon des independants Nadar Naamgeving: geuzennaam 1874, gn succesWe zien kunstgeschiedenis door een perspectief. William Bouguereau, Alma Taldema, Perrault behoorden tot de erkende kunst van de 19e eeuw. Impressionisme was “onbelangrijk”, verwaarloosbaar.

Edouard Manet (1832-1883)Manet behoort niet echt tot de impressionisten. Het is iemand die hen eigenlijk vooraf ging.

1863 Déjeuner sur l’herbe SurrealismeSchandaal door vorm en inhoudReeds bij Giorgione het onmogelijke in het verhaal

Giorgione Tempesta/ De storm 1507 08

1863 Olympia Schandaal: zelfde model als voorgaandeOpnieuw inspiratie klassiek werk

Titiaan Venus van Urbino 1538

1867 Executie van Keizer Maximiliaan; Verzameling anekdotische taferelenDrukt zijn verontwaardiging uit bij de executie van Oostenrijkse (!) keizer van Mexico, mist door de compositie en beeldtaal de kracht van Goya.

Goya 3e mei 1808 1815

1868 Balcon; Memento mori door Magrittevriendenschilderij

Goya Maya's op het balcon 1805 1810

Magritte 1950 Balcon

1881 Bar van de Folies BergèresVals spiegelbeeldGeen echt inspiratiebron itt andere werken

Claude Monet (1840-1926)Reeks of serietoename abstractie

1872 Soleil Levant

1877 St Lazare12 stukstechniek

1878 Rue st Denis – 30 juin 1878

1886 Parasol

1893 De kathedraal Rouen30 tal

1904 Parlement LondonVerschuiving van het zien/ objectieve waarneming naar het beleven, het aanvoelen.

1900... Waterlelies Giverny

Auguste Renoir (1841-1919)Fascinatie voor de vrouwVerschillende behandeling van onderdelen in één werkSoms zeer impressionistisch soms zeer geposeerde toetsDe regenschermen: vorm is nadrukkelijk aanwezig, structuur

1874 La Loge/ De schouwburgloge

1876 Moulin de la Galette/ Bal van de Moulin de la Galette

1876 Liseuse Lezende vrouw

1883 Regenschermen

Alfred Sisley (1839-1899)

1875 Neige à Marly-le-Roi/ Sneeuw in M-l-R

1876 Inondation à Port Marly Overstroming in P-M

Edgar Degas (1834-1917)tekenen, ontspanningsleven : paardenwedrennen, ballet, cafésMuybridge & Marey vanaf 1878 (te kennen!!). Opdracht van L. Stanford, gouverneur California, rennend paard -> grondslag Chronofotografie -> film; Beelden van Muybridge worden in zootrope filmpje.

absint :fotografische oog: belang ook hier van previsualisatie// Renoir structuur; // Cézanne plaatsing objecten

1869 RenpaardenAnatomisch niet correct: waarom

1873 Balletrepetitie Gedurfd clair obscur

1876 AbsintAanklacht, waarnemen van effect.Bekend thema laatste kwart 19e eeuw: groene fee of duivel, naar believen. Heel wat kunstenaars.

1878 Zangeres met de handschoenZo goed als fotografisch beeld (!! Geen emulsies die dit kunnen vastleggen), paradox

1886 TobbeGedurfd standpuntConfrontatie tussen vrouwelijke vorm en de dominante geometrische vormen, rechte lijn & cirkelObjecten op de tafel // Cézanne

Gustave Caillebotte (1848-1894)aandacht stedelijkenaturalisme : nadruk sociale, rauwe

1875 ParketschuurdersNaturalisme :

1877 La Place de L'Europe temps de pluie/ Europaplein in de regenvlaagKeuze van het moment om beter het beeld vorm te geven

1880 Dans un Café, Olie op doek, 153 x 114 cm Musée des Beaux-Arts de RouenVriendenportret, non chalant, Absint, echter geen centraal thema

Andere Camillo Pissaro, Berthe Morisot, Mary Cassatt

Pointillisme – DivisionismeStreven naar perfecte weergave van het licht <-> inleveren levendigheid

Wetenschappelijke evolutie

Chronofotografie - Muybridge & Marey 1878 – 85Muybridge:

Marey: onderzoeker naar beweging, spieren, krachten, enzbelangrijk verschil alle opnamen op 1 negatief.

M. E. Chevreul (1786-1889)

wet van simultaan kleurcontrast (1839).

Waarneming Chevreul vroeger bekendLetterlijk: Wanneer het oog gelijktijdig twee kleuren naast elkaar ziet, ziet het oog ze op de meest verschillende wijze, zowel wat betreft hun optische samenstelling als hun toon."

Begrip Kleurdynamiek. Uit sterk uiteenlopende/ contrasterende naast elkaar geplaatste kleuren vloeit een harmonie voort.(cfr muziek). Bijvoorbeeld wanneer contrasterende kleuren zoals blauw en oranje naast elkaar worden geplaatst, vindt de beschouwer dat mooier dan oranje naast bruin.

Invloed Pointillisme, moderne kunst

Successieve contrasten:

kleur kijkt, en vervolgens naar een wit vlak. Dan neemt het vermoeide oog voor een moment de complementaire kleur waar. Groen + geel -> Rood + blauw; Groen + rood -> Rood + groen

Invloed:

OP ART

uitvloeisel van abstractie terug mengt met figuratieve vnl Victor Vasarely (1908 – 1997); in mindere mate M. C. Esher (1898 – 1972)

Victor Vasarely: Zebras 1932 - 42, 1959

Victor Vasarely: iii 1992

(1947 De andere wereld ii – ter illustratie, niet te kennen)

M.C. Esher Metamorphose ii

1951 M.C. Esher Trappenhuis

Georges Seurat (1859-1891)Waarneming zo kleurecht mogelijk!Werkt wel bij bv landschap (voorbeeld Brug te Courbevoie 1886)

1886 Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte Een zondagnamiddag op het eiland van Grande Jatte

1890 1891 Het circusBeperking verwordt sterkteKarikaturale, grafischeDringt vgl op met HTL, invloed Japonisme

Paul Signac (1863-1935)

1898 Parapludennen te Caroubiers

Theo van Rysselberghe (1862-1926)Affichekunst: nieuwe innovatie! (// HTL) ;monochroom invloed JaponismePointillisme

1896 Affiche La Libre Esthetique

1901 De wandelingZowel impressionisme & pointillisme

1903 De lezing van VerhaerenNiet de waarneming maar wel samengestelde portretten !

Symbolisme

KenmerkenOmstreeks 1880Reactie Impressionismeoppervlakkigheidkunst om de kunstWerkelijkheid: geestesleven: uitloper romantiek; voorloper surrealismeFin-de-siècle gevoel: alles is om zeep, nieuwe waarden en normenSpiritualisme (oproepen geesten…) mme Blavatsky

Art NouveauTotaalkunstUitgangspunten komen uit 2 uiteenlopende bronnen

Invloed Pre Rafaelieten (Arts & Crafts) totaalkunst. handwerk Invloed Industrialisatie : decoratieve metalen objecten, composietbouw.

Wieg mede in Brussel ; maar internationationale stijl bij uitstek : andere namen Jugendstill Sezession Secession Macintosh ook GAUDI in BarcelonaFlorale motievenBrusselse zweepslag.sgraffitiIn België twee tendenzen: Victor Horta, Gustave Strauven (florale) Paul Hankar, Paul Hamesse (geometrie)

Victor Horta 1861 –1947BloemmotievenIjzersmeedwerk met Brusselse zweepslagLichtkoepelsBrandglasComposietbouw: metaal/ steen/ hout

1. Maison Autricq (Schaarbeek), 1893

Proeftuin, experimenteert

2. Maison Tassel

3. Maison Horta (Elsene) 1898

Andere : 1898 Volkshuis

1912 1953 Centraal Station

Paul Hankar 1859 —1901Abstractie in bloemmotievenUnieke opengewerkte gelsComposietbouw evenzoFilosofie bouwherren uiting in versiering

Ciamberlani 1897

Paul Hamesse 1877 - 1956

Ultieme Hallucinatie 1904

Gustave Strauven 1878 1919

St Cyr 1901

Eigen woning Lutherstr 28 1902

Alphonse Boelens 1877-1936

Besmelaan 103, 1903

Arthur Nelissen

1905 Kemmelbergstraat 5

(Jules Brunfaut 1852 - 1942

Hotel Hannon 1903 – 04 : Galerie Contretype)

James Ensor (1860-1949)Korte productieve periode Evolutie werk

1883 De DronkaardsNaturalisme vergelijk bv met ?Specifiek van plaats

1888 De Intrede van Christus in BrusselBannierenMaskers

Christusfiguur (waar?, wie?)Getty museum

1889 Skeletten die zich warmen bij de kachelEnsor en de dood: dood is aanwezig na overlijden vader.Absurde daad: kachel “dood”

Mijn skelet in 1960 1888

Mijn portret met doodshoofd 1889

1890 De IntrigeSchoonbroer en zusterMens achter het maskerBedreiging

1891 Skeletten vechten voor een gepekelde haringSlachtofferrolwoordspeling

1892 De GendarmenOorspronkelijke etsVerwijzing staking aug 1887Gendarmen als de Judas

Leon Spilliaert (1881 – 1946)

Zelfportret 1903 (schetsboekportret, dramatisch, clair obscurZelfportret met de maan 1908Zelfportret met de spiegel 1908 drama, angst, atmosfeer, beleving van het moment, weerspiegeling van gemoedstoestand

Het Restaurant 1904

Vertigo 1905

Vrouw op de zeedijk 1907

Félicien Rops (1833 – 1898)

Begrafenis in Wallonië 1863

De dood zaait 187219e eeuwse mens regelmatig geconfronteerd met mislukte oogsten, epidemieën,

Pornokratis 1879Decadent en moraliserend

Initiation sentimentale 1887

Samenvattend voor werk van RopsDecadentVrouwelijk schoonSymboliek: welk deel van het skelet

Fernand Khnopff (1858 – 1921)

De sfinkx of de streling 1887

Verlaten stad 1905

Gustav Klimt (1862 - 1918)

Judith en Holofernes (bekend als Judith i) 1901 vgl met

MANTEGNA, Andrea Judith & Holofernes 1495;

CRANACH, Lucas de Oudere Judith & Holofernes 1530;

GENTILESCHI of CARAVAGGIO Judith & Holofernes

Adele Bloch Bauer 1904 07

De Kus 1907 08

Josef Hoffmann Stoclet paleis 1905 11Relatie met Brussel :Wandversieringen door KlimtWoning onschatbare waarde : werelderfgoed !, hou rekening met prijs van individueel schilderij, meubilair en huisraad ook ontwerp Wiener Werkstatte…

Arnold Bocklin (1827 – 1901)

Zelfportret met de dood als violist 1871

Dodeneiland 1885

Edvard Munch (1863-1944)Projectie eigen problematiek

De schreeuw 1895 wat doet de reling?vgl met Sartre van Henri Cartier Bresson (1908 - 2004)

De kus 1898

Levensdans 1899 – 1906

Het eiland 1900

De dood van Marat 1907 (i of ii)

Grondslagen modernisme: grondleggersDefinitie Modernisme : verschuiving : loslaten van werkelijkheid/ natuuraccent op o.m. emotionele, experiment, abstractie, onderbewuste,Aanzet naar modernisme is reeds terug te vinden in revolte tegen het academisme, Manet bv wordt beschouwd als een voorloper van het modernisme. Deze revolte mondt uit in doorbreken codes/ traditie representatie van het AcademismeModernisme IS internationaalOverheerst tussen 1880 – 1980, daarna gevolgd door postmodernismeOppassen met de terminologie : niet verwarren met de kunststroming 1920-30HTL, Cézanne, Gauguin en Van Gogh, hier zou men voor de volledigheid ook bv Ensor en Munch kunnen aan toevoegen.Naast de wil tot verandering zuiver uit de westerse kunst, mag ook de invloed van de niet-westerse kunst (Japonisme, Afrikaanse en Oceanische kunst) niet onderschat worden. De kunstenaar wordt voor het eerst geconfronteerd met een volledig nieuwe visie. Dit versterkt hem in zijn zoektocht

Henri Toulouse Lautrec (1864 – 1901) Modernisme, prentkunst, grondlegger affichekunst en lay-out in moderne betekenis, abstractie

A l’amie 1891Vgl met Absinthe en De dronkaards.Is Japonisme hier reeds van invloed?

Moulin Rouge la Goulue 1891Hoe lost HTL het conflict op?

Ambassadeurs Aristide Bruant 1892

Loie Fuller in de Folies Bergères 1893

Jane Avril in de jardin de paris 1893

In het Salon in de Rue des Moulins 1894

JaponismeHistorische achtergrond : sterke invloed uit Chinese cultuur ; ontwikkeling in isolatie tot 16e eeuw; eerste confrontatie met Westen leidt tot tijdelijk beïnvloeding en imitatie; daarna exclusieve rol Nederlanders via Deshima/ Nagasaki en nieuw isolement; doorbraak isolatie in 1854Kenmerken

Geen stroming of beweging, wel een invloed invloed uit het Oosten mb Japan Deel voor het geheel Karikaturale Monochromie Grote vlakken, abstractie Anekdote Ruimte Erotiek sensualiteit

Vereenvoudigen, beperkt aantal lijnen kleuren. Invloed cfr Van Gogh, Coburn Brooklyn Bridge 1903.

Hokusai Katsushika (1760 - 1849)

De grote golf te Kanagawa uit 36 zichten op de berg Fuji, c.1829

Hiroshige Utagawa (1797 – 1858) ook bekend als H. Ando

N° 17 Yui The - Satta Pas uit De 53 etappen van de Weg naar

Tokaido

N° 27 Kakegawa – Zicht op de berg Akiba. uit De 53 etappen van

de Weg naar Tokaido

Plotse regenbui boven Ohashibrug uit 100 zichten van Edo

Vincent Van Gogh (1853-1890)(gevoel, waanzin) ExpressionismeEmotionele domineert werk boven waarnemingSubjectieve weergave Energiek tot zelfs agressief in lijnvoeringVervloekte kunstenaar: hoeveel werken verkoopt hij?

Aardappeleters 1883 (enkel voor foto: bij wie vinden we referentie naar)

Brug in de regen 1887 naar Hiroshige

Zelfportet met de vilten hoed 1887

Slaapkamer te Arles 1888

Sterrennacht 1889

Portret van Dr Gachet 1890

Kerk te Auvers 1890

Tarweveld met de vliegende raven 1890

Weg met de cypressen 1890 (valt weg)

Paul Cézanne (1839-1906)(abstracte) Abstractie, KubismeGaat uit van de natuur maar vervormt haar: onderwerpt de realiteit aan zijn visie, zijn regels.Idem voor de weergave, de harmonieZijn visie wordt gedomineerd door de geometrie, evolutie naar abstraheren van de werkelijkheidKleur krijgt specifieke functie in Baadsters: welke?Van figuratieve naar abstrahering.Beeld wordt vlak

Appelen en gebakjes 1877

Appelen en sinaasappelen 1895

Paul Cezanne zelfportret 1878

Ambroise Vollard 1899

De Grote baadsters 1898 – 1906

De Grote baadsters ii 1900 – 1905

Montagne de Sainte Victoire Grote Pijnboom 1885 - 87

Montagne de Sainte Victoire 1904

Paul Gauguin (1848-1903) (primitieve (primitivisme)) Fauvisme, Cobra levendige, vrolijke kleurennaïeve, dikke contourlijnenafkeer van de natuurlijke kleur en de reële verhoudingenTweedimensionaliteitEros thanatoszijn werk wordt vaak “cloisonistisch” genoemd

Van Gogh schildert de zonnebloemen 1888

Visioen na de preek, Jacobs gevecht met de engel 1888

Twee vrouwen uit Tahiti op het strand 1891

Geest van de dood waakt 1892

Waar komen we vandaan? Wie zijn we? Waarheen gaan we? 1897

Invloed Afrikaanse, Oceanische kunstReeks tentoonstellingen en import kunstwerken Belang maskers Fang, DogonWorden naast Gauguin sterk beïnvloed: Picasso, Braque (beiden Kubisme) Brancusi (abstractie); Modigliani (expressionisme),

20e eeuw4 peilers hedendaagse Modernistische kunst 1880/90 - 19801. Expressie, Emotie : Fauvisme, Expressionisme, Abstract Expressionisme, Expressionisme na 45, Colourfield, Cobra, art brut/ art Informel

2. Abstractie : Kubisme, Abstractie, Abstract Expressionisme, Futurisme, Constructivisme, Minimalisme, Suprematisme, OP art3. Droom, Idee : Dada, Pittura Metafysica, Surrealisme4. Realiteit : Nieuwe Zakelijkheid/ Modernisme, Pop art, Hyperrealisme…

EXPRESSIE

FauvismeAls geuzennaam opgenomen na salon 1905

Kenmerken gebruik van felle, contrasterende kleuren in grote egale vlakken

aangebracht

dikke omtreklijnen

geen perspectief, volume of clair-obscur

vaak zuiver decoratieve opvulling van de ruimte rond de figuren

het schilderij wordt als een autonome ruimte georganiseerd

de compositie en de structuur zijn belangrijk

Henri Matisse (1869-1954)Levenslust, primitieve gevoelContourlijnen, felle kleuren, zoeken naar nieuwe harmonie.Waarneming is ondergeschiktZin voor abstractie combineren met expressie

De Zigeunerin 1906

Harmonie in rood Rode kamer 1908

De dans 1909

Jazz Icarus 1913

Madame Matisse 1913 (niet vr Film)

Baders bij de rivier 1913

La desserte naar Jan Davidzn de Heem 1915

De Pianoles 1917

Kees van Dongen (1877 – 1968)

Femme Fatale 1905

Daniel Kahnweiler 1907

Corn Poppy 1919

Brabants Fauvisme

Rik Wouters (1882 – 1916)

Expressie levenslustNel, model en muzeHet zotte geweld 1912

Zittende vrouw 1915 (Nel)

ExpressionismeNiet enkel een kunststroming (plastische kunst), maar evenzo film zeer belangrijk.Ontstaan DuitslandScholen, regionaal verschillendLeden Die Brucke, als profeten nieuwe tijdOntwikkeling wetenschap:

1. Literatuur: volksliteratuur naar waarde schatten, herkomst. Sprookjes2. Psycho wetenschappen Charcot Parijs, onderzocht psy patiënten; Freud: onderstroom

van onbewuste zaken. Belang droom; belang automatisch handelen. Film 20er jaren eigen expressionistische productie. O.m. horrorfilm: ! verschillend film dertiger jaren.

Die Brücke 1905

Kenmerken

Brugfunctie hevige kleuren & sterke emotionaliteit. primitieve kunst.VolksverhaalInvloed Freud: bron.

Ernst Ludwig Kirchner 1880-1938

De soldaat (zelfportret) 1915

OntredderingInvloed van Munch is onmiskenbaar.Rode toren te Halle 1915

Landschap onderworpen aan de gevoelens van de kunstenaar.

Dr Caligari (1920) Robert Wiene

Der Blaue Reiter München 1911 – 1914.

Vassilly Kandinski (1866 - 1944)

Start figuratief maakt sterke evolutie doorImprovisatie nr 6, afrikaanse 1909:

abstractie maar felle kleuren, losse toets1911 Lyrisch thema

Evolueert naar samengaan van abstractie en expressie

Compositie nr 8 1923

Zie verder

Franz Marc (1880 - 1916)

Blauwe paard 1910

1ste Latemse groep, "mystiekers", 1ste "school"Alle werken doortrokken van religiositeit.

De Latemse Groep (vanaf 1905 - 1910), 2de "school" Duidelijk expressionisme

Constant Permeke (1866 – 1952)

DeVerloofden 1923De aardappelrooister 1929

Expressionisme na ‘45

VS

de “ACTION PAINTING”

Jackson Pollock (1912-1956)

Meanderende weg 1947

de “COLORFIELD PAINTING”

Mark Rothko (1903-1970)

Naamloos Zwart & rood 1951

In Europa WO II 1948

“COBRA” (afkorting van Copenhagen, Brussel, Amsterdam)

Karel Appel (1921- 2006)

Square Man 1951Andere figuren Lucebert (1924-1994), Corneille (1922 - 2010),

Hugo Claus (1929 - 2008)

ABSTRACTIE

Kubisme 1905 – 1920 en verder

Pablo Picasso (1881 - 1973)

Demoiselles d’Avignon 1907

Portret Ambroise Vollard 1910

Portret Daniel Kahnweiler 1910

Invloed op David Hockney

De kaartspeler 1913

Evolutie Kubisme

Cézanne - periode of Geometrisch kubisme (1907-1909)

basisstructuren

lossen perspectief

stilering werkelijkheid: meetkundige vormen.

Analytisch kubisme (1909-1912)

Herleiden tot geometrische voorwerpen: kubus, kegel en bol.

vereenvoudiging van kleur grijs en bruine tinten

verschillende gezichtspunten tegelijkertijd

Synthetisch kubisme (1913 - ca 1920)

Band met realiteit herstellen. Omtreklijn trompe-l'oeil, collages.

Abstractie

Geometrische abstracte schilderkunstVanaf 1912-1913

oktober 1917 tijdschrift “De Stijl” werd ook de naam voor deze groep

1921 “Nieuwe Beelding” of het “Neo-plasticisme” als nieuwe

naam

Piet Mondriaan (1872-1944)

Molen te Domburg 1910

Composition met Zwart, Rood, Grijs, Geel, en Blauw 1920

Andere namen Theo Van Doesburg (1883-1931).Gerrit Rietveld (1888 – 1964)

FuturismeRevolutie, verandering, verheerlijken geweld, het offer,

Umberto Boccioni (1882 - 1916)

Forme uniche nella continuita dello spazio 1913

Marcel Duchamp (1887- 1968)

Naakt de trap afdalend n°2 1912

SuprematismeKleine beweging, bijna eenmansbeweging, maar essentieel in ontwikkeling bv ConstructivismeWerk van Malevitsj is even radikaal als bv Duchamps’ Fountain (waarom?)Malevitsj evolueert van figuratief naar abstract terug naar figuratief

Kasimir Malevitsj (1878 – 1935)

Zwart vierkant, zwarte cirkel 1913

Constructivisme In de geest van de mens geometrische vormen, kunst is deze te ver-beelden.Geometrie ligt aan grondslag composities.Politieke omwenteling (Revolutie 1917):arbeider als ideaal; mechanische kunsten idem; (foto)montage.Montage in film: DW GriffithKuleshov effect suggestieve kracht van het mediumIntroductie perspectieven: kikvors, vogelVORM & LIJNcfr Edward Weston

El Lissitsky (1890 – 1941)

Breek de Witten met de rode wig 1919

Alexander Rodchenko (1891 – 1956)

Trappen 1929Jonge pionier met de trompet 1930Meisje met de Leica 1934

Bauhaus 1919-1933

Kunst toegankelijk voor iedereen ;Onderwijsinstelling totaalconcept, sanering van de stad, vertrekkend vanuit architectuur. (binnenhuisarch, affichekunst, fotografie zijn in functie van architectuur)Totaalidee (art nouveau, Pre Raphaelieten)Walter Gropius

belangrijkste figuur (en opvolger van Henry Van de Velde) ; belangrijke invloed De Stijl ; eerst Weimar vanaf 1925 Dessau

Art Deco & Modernisme in architectuur

Art Deco

Nieuw ecclectisme

Sint-Augustinuskerk in Vorst (Brussel), 1932 Hoogtepunt 100Modernisme

Pas op met deze term: niet verwarren met de algemene omschrijving Modernisme 1880 - 1980

Henri Van de Velde 1863 – 1957

Boekentoren & instituut kunstgeschiedenis

Joseph Diongre 1878-1963

Besmelaan 95 1908

Feitelijk Art Nouveau met duidelijk invloed van bv Wiener Werkstatte

Flageygebouw 1933 – 35

PakketbootstijlVoormalig omroepgebouwBevat nog uitstekende opnamestudio’s en concertzalen

Ook Le Corbusier

DROOM

DadaTristan Tzara 1916Wereldoorlog 1914Bronnen rebellie, jongeren, internationaal, antikunst, tegen waarden en normenObjet trouvé -> readymadeÉcriture automatique: cadavre exquis ; frottage en dripping. : niet gecontroleerde (vergelijk Lomografie)Collage, montage, contactafdruk (Rayographie, Schadograph), Solarisatie

Alfred Stieglitz (1864-1946)bemiddelaar

Marcel Duchamp (1887-1968)

Fietswiel 1913 1964

Fountain 1917

LHOOQ 1919

Man Ray (1890-1976)

Cadeau 1919

Violon d’Ingres

Objet indestructible1923 1963

Otto Dix (1891-1969)

Kaartspelende oorlogsinvaliden 1920

Surrealisme

André Breton (1896-1966)

Max Ernst (1891-1976)

Celebes 1921

Salvador Dalí (1904-1989)

Zachte constructie met gekookte bonen/ Voorgevoel van de burgeroorlog Soft Construction with Boiled Beans Premonition of Civil War 1936

René Magritte (1898-1967)

La trahison des images 1928/29

Waarom het verraad van de beelden?

Le BalconPerspectief ii Het balkon van Manet 1950

Luis Bunuel (1900-1983)

Un chien andalou 1928 - 29 samen Dali

Betekenis van de film ?Waarmee associeert Bunuel de maan?

REALITEIT

Realisme

Nieuwe Zakelijkheid 1919 1933

Otto Dix (1891 -1961)

Anita Berber 1925

Christian Schad (1894-1982)

Count St. Genois d'Anneaucourt 1927Operatie 1929

Tamara de Lempicka (1898 - )

Tamara in de groene Bugatti 1925Dr Boucard 1931 vgl Dix

Andere namen George Grosz, Edward Hopper

Pop ArtNieuwe dada en nieuwe constructivisme: ready made en populaire toegankelijke kunst.

1956… Objecten uit consumptiemaatschappij & popcultuurBanale transformeren, uitvergroten, enz

Andy Warhol 1928 – 1987

Katalysator van de bewegingOprichter van The FactoryOok invloed op rock: manager Velvet Underground (1964 – 1971) & Lou Reed …Filmmaker veelal experimentele repetitieve filmCampbells soup can 1962

Jacky Frieze 1964

David Hockney 1937

Scenes uit het begoede middenklasse.Fotomontages verwijzen naar de kunst van bv Picasso (periode?)Mother 1, Yorkshire Moors, August 1985

Pearblossom Hwy., 11 - 18th April 1986, #2

Roy Lichtenstein 1923 1997

Stripscenes nagemaakt en uitvergroot.As I open fire 1964

NeorealismeNa wereldoorlog twee zijn een reeks richtingen die realisme terug integreren in de (schilder)kunstWaarschijnlijk beïnvloed door opkomst beeldmedia (televisie naast film & fotografie)Invloed van de fotografie, maar tezelfdertijd ook op fotografie

Hyperrealisme 1968…

Gerhard Richter (1932)

Chuck Close 1940

Fotograaf en kunstschilderGrondlegger fotorealisme/ hyperrealisme, oudste beelden uit 60er jaren. Verlamd sedert eind 1988, revalideerde partieel maar werkt met behulp van een assistant.Beoefent ook procédés als daguerreotypie!Merk de evolutie in de procédés. De laatst getoonde werken zijn vergelijkbaar met welke stijl?

Mark 1978 79

Lucas 1986 – 1987

Lucian Freud 1922 - 2011

Kleinzoon vanBekend door zijn brutale onflatterende portretten

Benefits Supervisor Sleeping 1995

Queen Elizabeth ii 2001

Postmoderne HyperrealismePostmoderne kunst (1980 – heden) begint met vaststelling dat de oude maatschappij noodzakelijk zichzelf vernietigt.Het idee dat “alles is al gedaan, niets nieuw kan nog worden gemaakt is ook frequentHet spelelement, de lach is een antidosis voor de deprimerende boodschap.

Ron Mueck 1958

Oorspronkelijk art director en animatieartiest bij Australische televisieSedert 90er jaren kunstenaarUitvergrote mensen of delen van een mens spreken tot de verbeelding van grote delen publiek, tentoonstellingen zeer populairBaby A girl 2006

Maurizio Cattelan 1960

De Italiaanse kunstenaar incarneert zeker de lach met zijn sarcastisch ironische werken, die terzelfdertijd een maatschappijkritiek inhouden.Speelt met de media (ongrijpbare artiest), geeft geen interviews (of enkel door een dubbelganger!!)Him 2001

Kleine Hitler biddendUntitled (Hole in the Floor) 2002

Zelfportret die uit de grond kruipt