t ijdschrif t va n de k u l eu v en 2 9 f ebrua ri 2 012 | nr 6 | 2 3 s t e ja a rg a ng | w w w.k ul eu v en.be /ck /

verschijnt maandelijks, uitgez. juli en aug.

afgiftekantoor2099 antwerpen X

erkenning: p303221

tijdschrift - toelating gesloten verpakking

2099 antwerpen X n° bc 6379

Pb-nr. b-4883

(© ku leuven | rob stevens)

sterrenbeeldZe hebben het er warm van gekregen: de leden van de groep Training Coaching en Dans zijn verkozen tot huis-kunstenaars van de faculteit bewegings- en revalidatiewetenschappen. na een grondige selectieprocedure maakte de Dienst cultuur eind februari de namen van nog twaalf andere faculty stars bekend. Zij worden elk het artistieke gezicht van hun faculteit. Maak alvast kennis met deze dansers, een celliste en een beeldend kunstenaar op p. 18.

Iedereen toegang tot alle onderzoekDe KU Leuven start een campagne om vrije toegang tot on-derzoeksresultaten te promoten. “Wetenschap heeft de be-doeling problemen op te lossen. Dat kan alleen als die oplos-singen ook toegankelijk gemaakt worden. Via Open Access kan dat”, zegt vicerector Onderzoeksbeleid Peter Marynen.

ludo Meyvis

Het principe van Open Access – snelle en vrije toegang tot on-derzoeksresultaten – wordt niet door één specifieke instantie gedragen, maar maakt steeds meer opgang in de belangrijk-ste wetenschappelijke kringen. “Ook de KU Leuven is Open Access zeer genegen, en heeft inmiddels een infrastructuur uitgebouwd waardoor die vrije toegang beter mogelijk wordt”, aldus hoofdbibliothecaris Mel Collier. “Open Access is geen nieuw concept. Al in 2007 on-dertekende onze universiteit de zogenaamde Conventie van Berlijn, waarin wetenschappe-lijke instellingen toezeggen bij te dragen tot de uitbouw van

Open Access. Vorig jaar werd in de schoot van de LERU (League of European Research Universi-ties) een roadmap uitgetekend, met hetzelfde doel. En ons uni-versiteitsbestuur heeft zich rond diezelfde tijd actief achter het project geschaard.”

Naar aanleiding van het LERU-initiatief blokletterde de Frank-furter Allgemeine: Es wird Zeit, alle alles lesen zu lassen. Zo’n vaart loopt het misschien niet, maar Open Access heeft niette-min zeer ambitieuze doelstel-lingen. Het wil onderzoeksre-sultaten snel verspreiden en zo toegankelijk mogelijk maken via het internet. “Dat is een maatschappelijke verplichting”, aldus Peter Marynen. “Onze on-derzoekers werken met gemeen-

schapsgeld, en de samenleving heeft het recht om te weten wat we met dat geld doen. Verder heeft wetenschap de bedoeling problemen op te lossen. Dat kan alleen als de toegang tot die oplossingen ook effectief bestáát. Nu zijn wetenschappe-lijke tijdschriften vaak enorm duur, tot enkele tienduizenden euro voor één jaargang. Prakti-sche, financiële en ruimtelijke beperkingen staan vrije toegang in de weg. Daardoor mist bij-voorbeeld het maatschappelijk middenveld toegang tot weten-schappelijke collecties, om van universiteiten in de Derde We-reld maar te zwijgen. Aan der-gelijke noden wil Open Access tegemoet komen.”

pagina 4

verschijningsdata caMpuskrant jaargang 23 nr. 7 – 28 Maa 2012 nr. 8 – 2 Mei 2012 nr. 9 – 1 juni 2012 nr. 10 – 27 juni 2012

Kulak-katernsPeciale bijl age [Pagina’s 9 tot 13]

“Ik ben een allesvreter”leven na leuven: gerManist en journalist anDré verMeulen [14]

Eerste Leuven International ForumZeven ereDoctoraten, onDer Meer voor herMan van roMPuy en jacques rogge [5]

Gedaan met SpelenDoctora at: wa aroM k waM er een einDe a an De griekse atletieksPelen? [7]

Woonwerkverkeer op het goede spoorfiets en trein winnen terrein [8]

Oefenen op Dr. BibbervernieuwD va arDigheiDscentruM voor stuDenten geneeskunDe a an kul ak [11]

“Niemand kiest voor de straat”De ra aD: Drie eXPerts over De DakloZenProbleMatiek [17]

2 Nieuws campuskrant

colofon Campuskrantmaandelijks tijdschrift van de ku Leuven

hoofdredaCtiesigrid somersreiner Van hove

redaCtieilse frederickx, Christoph meeussen, Ludo meyvis, Julia nienaber, emmeline schelfhaut, rob stevens, Jos stroobants, ine Van houdenhove, Wouter Verbeylen

redaCtieadresoude markt 13 – bus 50053000 Leuven016 32 40 13 campuskrant@kuleuven.be

adresWiJzigingen alumni Lovaniensesnaamsestraat 63 - bus 56013000 Leuvenerik.gobin@alum.kuleuven.be

medeWerkersJaak poot, katrien steyaert grafisCh ontWerpCatapult, antwerpen

Lay-out en zetWerkWouter Verbeylen

fotografierob stevens

CartoonsJoris snaet

reCLameregieinge Verbruggen t 016 32 40 15inge.Verbruggen@dcom.kuleuven.be

opLage37.500 ex.

drukWerkeco print Center, Lokeren

Campuskrant wordt gedrukt met milieuvriendelijke waterloze druktechnologie.

VerantWoordeLiJkeuitgeVerpieter knapenoude markt 13 - bus 50053000 Leuven

Copyright artikeLsartikels kunnen overgenomen worden mits toestemming.

Joris steekt de draak

‘Global change en de watervlo’: lees het artikel op pagina 11.

Bij de behandeling van brand-wonden dient de wonde gerei-nigd te worden, dood weefsel verwijderd om infecties en lit-tekenweefsel te voorkomen en de huid uitgerekt om het herstel te verbeteren. Zorgverleners zijn voortdurend op zoek naar manie-ren om de pijn tot een minimum te beperken, zeker omdat ruim de helft van de brandwondenpa-tiënten jonger dan vijf is. “Elke kans om hun pijn te verzachten, moeten we aangrijpen”, zei dok-ter Michel Van Brussel, brand-wondenchirurg in UZ Leuven, in De Standaard. “Virtual reality is daarin een volgende stap.”

Via een masker met ingebouwde beeldschermen en luidsprekers dompelt het virtualrealityspel SnowWorld de patiëntjes onder in een poollandschap, inclusief sneeuwmannen, ijsberen en pin-guïns – beelden die zo ver moge-lijk af liggen van vuur. Het spel

leidt de patiënten af van wat er tijdens de verzorging gebeurt, te meer omdat ze ook zelf actie moe-ten ondernemen, zoals sneeuw-ballen gooien en ontwijken.

pijn beconcurrerenSnowWorld werd bedacht door Hunter Hoffman, een cognitief psycholoog aan de Universiteit van Washington in Seattle. Pijn heeft je aandacht nodig en het spel concurreert met die aan-dacht, was zijn redenering. “Het is in die zin vergelijkbaar met wat

hypnose of muziek doet”, zegt dokter Van Brussel. “Alleen is het effect bij virtual reality sterker.”

In het brandwondencentrum van het Groningse Martini Zie-kenhuis bleek het systeem bij-zonder succesvol en inderdaad doeltreffender dan afleiding via tv of muziek. Dertien van de ne-gentien patiënten hadden min-stens 33 procent minder pijn. Degenen met de meeste pijnver-lichting dachten bovendien dat het schoonmaken van hun won-den korter duurde dan werkelijk

het geval was. Een jongetje dat aan beide onderbenen verbrand was, wist niet eens welk been be-handeld werd.

Tegen de zomer hoopt ook Mi-chel Van Brussel het virtualrea-litymasker in gebruik te kunnen nemen in het brandwondencen-trum van Gasthuisberg. Het sys-teem is duur – zo’n 50.000 euro – maar de vzw Help Brandwon-den Kids steunt en financiert het initiatief.

www.helpbrandwondenkids.be

Virtuele sneeuw verzacht pijn van brandwondenpatiënten

leescampuskrantop uw ipadinstalleer de app via www.kuleuven.be/ck/ipad

Wilt u meteen uw papieren abonnement opzeggen?www.kuleuven.be/ck/ campuskrantopzeggen

Brandwondenpatiën-tjes voelen minder pijn tijdens de behandeling als ze via een masker een virtualrealityspel in een winters decor spelen. Het Brandwon-dencentrum van UZ Leuven wil het systeem tegen de zomer in ge-bruik nemen.

het ijzige landschap in het virtualrealityspel SnowWorld (© hunter hoffman)

Jaak poot

Peter Tom Jones – IOF-onder-zoeksmanager en transitiedes-kundige aan het Departement Metaalkunde en Toegepaste Ma-teriaalkunde – pleitte al in 2010 voor dit project: “Toen ik het idee lanceerde tijdens een aantal le-zingen, werd er aanvankelijk met scepsis gereageerd. Tot ik de top van onze universiteit kon overtui-gen. Dat was de trigger om ook schepen van leefmilieu Moha-med Ridouani achter het idee te krijgen om Leuven een voortrek-kersrol te geven in de strijd tegen de klimaatopwarming.”

Zo werden stad en universiteit gangmakers van het project. Ze kregen de steun van een aan-tal grote Leuvense bedrijven en instellingen, zoals AB-Inbev, IMEC, Interleuven, UZ Leuven, De Lijn en Voka. Met andere zijn onderhandelingen bezig. “We werken voor een deel top-down met een G20 van zwaargewich-ten uit stadsbestuur, universi-teit, bedrijven en middenveld”, zegt projectmanager Jones. “Maar het kan alleen lukken als we ook bottom-up een breed draagvlak creëren. We zetten een denkgroep in van negen weten-schappers van de KU Leuven. Ze komen uit uiteenlopende vakge-bieden, van economie over socio-logie tot architectuur en ingeni-eurswetenschappen. Daarnaast organiseren we via het Netwerk Duurzaam Leuven twee rondeta-felconferenties over de transitie-scenario’s.”

nulmeting“Het is natuurlijk een heel ambi-tieus plan”, zegt dr. Han Vande-vyvere (Departement Architec-tuur, Stedenbouw en Ruimtelijke Ordening), wetenschappelijk co-ordinator van het project. “Over het kernidee is geen discussie. De Britse econoom Nicholas Stern becijferde dat business as usual ons tien keer meer kan kos-ten dan nu investeren in maatre-gelen om de klimaatverandering te stoppen. Natuurlijk zit je met een massa variabelen die je niet in de hand hebt. Nationale en

internationale factoren kunnen het proces versnellen of vertra-gen. Lokaal vraagt het veel inzet om burgers, scholen, organisa-ties en bedrijven te motiveren om mee aan de kar te trekken. Daarom nemen we eerst een jaar de tijd voor een grondige studie. Een nulmeting moet vastleggen wat de huidige uitstoot is. Daarna willen we een aantal scenario’s uitschrijven die ons naar een reductie van die uitstoot tot nul procent brengen. In 2013 starten we met concrete acties.”

“Bij de studie moeten we een

aantal stromen bekijken. Er zijn de directe emissies van schade-lijke gassen op eigen grondge-bied door transport, gebouwen of energieproductie. Je moet ook rekening houden met de uitstoot die je binnenhaalt via energie-aanvoer, zoals elektriciteit. Een derde factor is de import die vasthangt aan goederen en dien-sten – denk maar aan de sappige steaks die we uit Argentinië in-voeren.”

Om de uitstoot aan te pakken rekent Vandevyvere niet alleen op lokale energie-ingrepen, maar

ook op grote projecten buiten de stad, zoals windparken op zee en elektriciteit uit massaproductie van zonne-energie in de Sahara.

VeerkrachtHet project krijgt de expliciete ruggensteun van algemeen be-heerder Koen Debackere: “Toe-komstgerichte steden zullen duurzaam zijn of niet zijn. Een stad die zich wil blijven onder-scheiden, moet beseffen dat leefbaarheid en duurzaamheid twee kanten van eenzelfde munt zijn. Als universiteit waren we

dan ook onmiddellijk gewonnen om – samen met deze partners – onze schouders onder dit initia-tief te zetten. We kijken uit naar de resultaten en effecten van dit project.”

“Ik vind het belangrijk dat we een positieve boodschap bren-gen: klimaatneutraliteit is een middel om de veerkracht van de stad te verhogen”, zegt Jones. “Leuven zal bijvoorbeeld beter kunnen omgaan met extreme temperaturen en regenval. Het wordt een veiligere, gezondere en aangenamere stad. Een volledig autoluwe binnenstad zou daar ook aan kunnen bijdragen. Wer-ken naar een klimaatneutraal Leuven creëert ook een pak ba-nen en drukt de energiefactuur.”

De stad Gent en de provincie Limburg werken ook aan plan-nen voor klimaatneutraliteit. Han Vandevyvere: “Leuven is natuurlijk een speciale stad. Je zit procentueel met veel hoog-opgeleide burgers en een sterke kenniseconomie. Je mag dus op een gemiddeld hogere interesse voor de problematiek rekenen. Precies daarom willen we bij de voorlopers zijn.”

2030 is de symbolische streef-datum: technologisch haalbaar, volgens Jones, maar vanuit eco-nomisch standpunt te ambitieus. “Tegen 2030 moeten we alleszins wel een eind over de 50% reduc-tie zitten. En 100% moet zeker haalbaar zijn tegen 2050.”

Het projectvoorstel en een presentatie zijn te vinden op www.leuven.be/klimaatneutraal

29 februari 2012 Nieuws 3

GeciteerdRood voor RoodkapjeHet laatste nieuws, 15.2.2012

Volgens een recente Britse enquête weigert liefst één ouder op de vijf om nog de verhalen van hans en grietje of roodkapje voor te lezen, omdat ze “te gruwelijk” zijn. fout, vindt profes-sor emeritus Volkskunde stefaan top. ouders onderschatten het incasse-ringsvermogen van kinderen, meent hij. dat sprookjes net een sterk edu-catief karakter hebben, wordt te snel vergeten. “in elk verhaal zit een mo-raal: oppassen voor vreemden, nooit opgeven, verder zien dan uw neus lang is... alles gebeurt wel in extremen. Wie in de fout gaat, wordt bijvoor-beeld opgevreten of verminkt. maar omdat het zo pákt, blijft de boodschap hangen. sprookjes zijn bijzonder leer-zaam. goed voor de creativiteit van kinderen en hun inlevingsvermogen. ze gaan ze uitbeelden, leren nieuwe woorden en gaan mogelijk zelf oplos-singen zoeken voor het probleem van het hoofdpersonage.”

Trappist op het veldGazet van antwerpen, 20.2.2012

het voorbije seizoen werd de enorme populariteit van het veldrijden in ons land nogmaals bewezen. “overal ter wereld zijn er lokale sporten die ra-zend populair zijn”, zegt sportsocio-loog Bart Vanreusel. hij vergelijkt het veldrijden met Westvleteren. “het is een klein streekproduct. maar het staat wel bekend als het lekkerste bier ter wereld. mondiale sporten als voetbal of tennis vergelijk ik wel eens met massapils. met heineken. en een Westvleteren wordt beter gesmaakt dan een heineken.”een factor die de populariteit van de lokale sporten verklaart, is het feit dat de toeschouwers vlak bij de ‘helden’ staan en dat ze zich met hen kunnen identificeren. “Bij het veldrijden wor-den we bijvoorbeeld geconfronteerd met noeste, harde werkers die zich zwetend en kreunend een weg naar de finish banen. zij staan symbool voor de noeste, hardwerkende Vlaming. en laat het net die Vlaming zijn met wie wij onszelf zo graag identificeren.”

Varkenspleziertjestertio, 22.2.2012

de overheid moet investeren in Bruto nationaal geluk in plaats van zich blind te staren op het Bruto nationaal pro-duct (Bnp), vindt de Britse econoom richard Layard. “in angelsaksische landen is het idee om samenlevingen zo gelukkig mogelijk te maken de jong-ste jaren sterk opgekomen”, bevestigt filosoof en econoom Luc Van Liede-kerke, directeur van het Centrum voor economie en ethiek. “in feite is hier het 18de-eeuwse Britse utilitarisme van Jeremy Bentham en John stuart mill opnieuw boven water gekomen. zij verkondigden het utilitarisme als ideologie om zoveel mogelijk mensen zoveel mogelijk ‘pleasures’ – plezier-tjes – te geven. Volgens de toenmalige critici leidde dat tot een ‘society of pigs’ – varkens, die alleen hedonisti-sche effecten najagen.”Van Liedekerke is blij met de come-back van het debat omdat het de “ob-sessie” van het Bnp doorbreekt. (…) “Welvaart is niet alleen een zaak van inkomen en groei. We missen de helft van het verhaal. alsof een dokter al-leen maar de koorts meet en niet naar de patiënt zelf kijkt.”

Ambitieus project moet Leuven klimaatneutraal makenDe netto uitstoot van broeikasgassen – zoals CO2 en methaangas – in Leuven tot nul procent herleiden. Dat is de doelstelling van het ambitieuze project Leuven Klimaat-neutraal 2030 dat de KU Leuven en de stad lanceren, samen met een aantal Leu-vense bedrijven en instellingen. Een studiegroep stelt dit jaar een stappenplan op met mogelijke scenario’s om dat doel te bereiken. Daarna volgen concrete acties.

“Klimaatneutraliteit iseen middel om

de veerkracht vande stad te vergroten.”

4 Nieuws campuskrant

Gouden en groene wegenCollier: “Open Access bestaat in twee gedaanten, die nogal lyrisch de Golden Road en de Green Road genoemd worden. De Green Road betekent dat de onderzoeker zelf zijn artikel stockeert in een zoge-naamde repository, een publiek toegankelijke digitale verzame-ling, vaak georganiseerd door zijn universiteit. Het gaat om wat men de ‘finale auteursversie’ noemt, de tekst ná peer review maar vóór lay-out en publicatie in een tijdschrift. Steeds meer com-merciële uitgeverijen staan toe dat een auteur zijn tekst op die manier aanbiedt, al dan niet met bepaalde restricties op het vlak van copyright. De Golden Road is iets heel anders. Die weg betekent dat er speciale en publiek toegan-kelijke Open Access-tijdschriften gemaakt worden, buiten elke deelname van de uitgeverswereld om.”

Marynen: “De expertise van de uitgeverijen op het vlak van lo-gistiek, de organisatie van peer review en distributie mag niet onderschat worden, en je zou er dus niet verstandig aan doen die overboord te gooien, wat het geval is met de Golden Road. De KU Leuven opteert voor de Green Road, die we vormgeven in Lirias, ons eigen archiveringssysteem, dat inmiddels op wereldvlak tot de top hoort.”

Collier: “Open Access slaat aan. De repositories groeien snel. Ar-Xiv voor wis- en natuurkundige publicaties en PubMed voor bio-medische wetenschappen bevat-ten al miljoenen teksten. Ook in de uitgeverswereld heeft men die snelle groei opgemerkt. Ik kan het niet bewijzen, maar ik vermoed dat het succes een temperende invloed heeft op de razendsnelle stijging van de abonnementsprij-zen die we vele jaren lang gekend hebben.”

Nieuwe kijkMarynen: “We moeten natuurlijk realistisch blijven: de bestaande quasi-monopolies van een hand-

vol multinationale uitgeverijen zullen nog wel even blijven be-staan. En Open Access leidt aan-

vankelijk zelfs tot een meerkost: we moeten immers de bestaande publicaties blijven opvolgen, én

we moeten onze infrastructuur en ondersteuning voor Open Ac-cess uitbouwen. Maar de moge-

lijkheden van Open Access recht-vaardigen dat. Via zo’n repository vergroot je ook je internationale

visibiliteit, individueel en als in-stelling. Maar de eenvoudige we-reldwijde toegang is de belang-rijkste reden om Open Access alle steun te verlenen.”

Collier: “Voorlopig blijven we rekenen op de vrijwillige inzet van onze onderzoekers om hun teksten in Lirias te archiveren – als het tijdschrift waarin ze hun resultaten willen opnemen dat tenminste toelaat. Wie daarover vragen heeft, bijvoorbeeld over auteursrechtelijke kwesties, kan terecht op het nieuwe Open Ac-cess-aanspreekpunt. We maken de toegang tot Lirias ook wat han-diger, en we bouwen expertise uit in de snel groeiende Open Access-

gemeenschap.”Marynen: “Er zijn zeker nog wat

hindernissen, en er bestaan ver-schillen tussen de grote weten-schapsdomeinen. Dat neemt niet weg dat Open Access een schit-terend instrument is, dat we bij onze eigen onderzoekers zeker met veel nadruk willen aanbeve-len. We hopen dat het systeem zoveel vanzelfsprekende baten zal opleveren dat het succes van Lirias nog aanzienlijk zal toene-men.”

lirias.kuleuven.be/bib.kuleuven.be/ub/doelgroep-onderzoek/open-access

Iedereen toegang tot alle onderzoek pagina 1

EXCLUSIEF AANBOD VOOR STUDENTEN EN DOCENTEN

KNACK, UW BAGAGE VOOR DE TOEKOMSTAbonneer u nu via http://www.promotie.abonnementen.be en vul de volgende actiecode in: 1A12YSB

www.knack.be

Openbaar toilet is

straks eenkiesthema

Johan Van Overtveldt en Mark Eyskens over de eurocrisis in 2012

Kadastraal inkomenArbitrair

en onrechtvaardig

Twitterclub van de

Wetstraat

De

Hebben @VincentVQen co. meer macht?

#durfttevragen

HOORT BIJ HET WEEKBLAD KNACK NR. 3 VAN 18 TOT 24 JANUARI 2012 - KNACK WEEKEND, ELKE WEEK SAMEN MET KNACK EN KNACK FOCUS ISSN.0772294X

ALLE DAGEN ZONDAG

KINDERMODE

ZALIGE BRUNCHRECEPTEN

EIZOT VAN

ONTWERPSTER SOPHIE

LACHAERT

PORTRET

DEPRESSIE BIJ KINDEREN

ZO HERKEN JE DE SIGNALEN

HHHOOOOOOORRRRR

TTTTBBIIJJJJ

HHHHHEEEEETTTTTTWWWWWW

EEEEEEEEKKKKKKBBBBBB

LLLLAAAAADDDDD

KKKKKKNNNNAAAACCCCC

KKKKNNNNNRRRR

.333333VVVVAAAAAVVV

NNNNNN111188888

TTTTOOOOOOTTTTT222222

44444JJJJJJAAAAANNNNN

UUUUUUAAAARRRRRIII

222220000011111222

EEEEEELLLLKKKKEEEE

WWWWWEEEEEEEE

KKKKSSAAAAA

MMMMMMEEEEENNNNN

MMMMMMEEEEEETTTTKKKKKK

NNNNAAAACCCKKKK

EEENNNNNKKKKKNNN

AAAACCCCKK

WWWWEEEEEEEE

KKKKKKEEEENNNNDDDD

-IIISSSSSSSS

NNNNNN.222222000

3333111-666666

666644444XXXXX

WWW.KNACKFOCUS.BE

BARTCANNAERTS

BARTCANNAERTS

HET EMMY-EFFECT

JULIA LEIGH‘ZE IS SLAVIN EN

MEESTERES TEGELIJK’

JULIA LEIGH

CINEMA Ai WeiweiCINEMA Ai Weiwei

Jeremy IronsNA DE CRISIS

Jeremy Irons

F I LM � MUZ IEK � TELEV I S I E � GAMES � STR IPS � EXPO � THEATER � L I TERATUUR

MARGIN CALL

SLEEPING BEAUTY

E X T R A

KN

AC

K E

XTR

A (

JAA

RG

AN

G 4

NR

. 2)

IS E

EN

EX

TRA

UIT

GA

VE V

AN

KN

AC

K .

HO

OR

T B

IJ H

ET

WEEK

BLA

D K

NA

CK

NR

. 3 V

AN

18

JA

NU

AR

I 20

12

- IS

SN

. 20

32

-53

39

25 jaar Erasmus

Het einddoelvan Europa

‘Elke studentop Erasmus’

Academischeverrijking oflange citytrip?Wat studentenin den vreemde leren

De post-Erasmusdepressie

Wat na ‘het beste jaar’ uit je nog prille leven?

Het einddoelvan Europa

‘Elke studentop Erasmus’

Academischeverrijking oflange citytrip?Wat studentenin den vreemde leren

De post-Erasmusdepressie

Wat na ‘het beste jaar’ uit je nog prille leven?

Academischeverrijking oflange citytrip?Wat studentenin den vreemde leren

Het einddoelvan Europa

‘Elke studentop Erasmus’

De post-Erasmusdepressie

Wat na ‘het beste jaar’ uit je nog prille leven?

Elke woensdag actualiteit

Elke woensdag cultuur & entertainment

Elke woensdag lifestyle

18 x themanumer

GRATIS

OF

39% KORTING, slechts € 35 per trimester+ 4 weken GRATIS + WELKOMSTGESCHENK Eastpak rugzak of Philips headphone

OB

5161

3

AdverteNtie

“Via zo’n publiektoegankelijke repository

vergroot je ook jeinternationale visibiliteit.”

29 februari 2012 Nieuws 5

Herman Van Rompuy is sinds 1 januari 2010 de permanente Voorzitter van de Europese Raad. Hij werd geboren op 31 oktober 1947 en studeerde economische wetenschappen aan onze univer-siteit. Na een loopbaan in diverse ministeriële kabinetten maakte hij carrière in de CVP/CD&V. Hij werd minister van begroting, vice-premier en in 2008 premier. Zijn huidige positie brengt hem in het centrum van de wereldpolitiek, en hij speelt een toonaangevende rol in de manier waarop Europa om-gaat met de economische crisis. Zijn leiderschapsstijl, gekenmerkt door ‘rustige vastheid’, heeft hem in brede kring groot respect op-geleverd. In daadkracht en ver-antwoordelijkheid de verbinding maken tussen de verschillende expressies van de Europese Unie als project, proces en product, is de cruciale bijdrage van Herman van Rompuy aan de Europese integra-tie in een tijd waarin deze in haar grondvesten wordt uitgedaagd.

Navanethem Pillay werd geboren op 23 september 1941. Zij is sinds 2008 de Hoge Commissaris voor Mensenrechten van de Verenigde

Naties. Als Zuid-Afrikaanse met Tamil-achtergrond was zij de eer-ste niet-blanke vrouw die zetelde in het Hooggerechtshof van Zuid-Afrika. Daarnaast was zij ook rech-ter in het Internationaal Strafhof en voorzitter van het Rwanda-tri-bunaal. In deze laatste hoedanig-heid was ze sterk begaan met de juridische behandeling van geno-cide: ze ijverde ervoor verkrach-ting niet te beschouwen als spoils of war, maar als een oorlogsmis-daad. Pillay zorgde voor de eerste aanwezigheid van een tak van het Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights in een Noord-Afrikaanse staat, met name in Tunesië. De onophou-delijke strijd voor de verdediging, implementatie en verspreiding van de mensenrechten is een rode draad in haar leven.

Dr. Jacques Rogge geniet wereld-wijde bekendheid als voorzitter van het Internationaal Olympisch Comité, de functie die hij sinds 2001 vervult. Daarmee is hij op wereldvlak een van onze meest toonaangevende landgenoten. Zijn discrete maar efficiënte en onkreukbare manier van leiden en hervormen van het IOC draagt ertoe bij dat de mondiale sport een beter imago gekregen heeft. Zijn medische achtergrond – hij werd orthopedisch chirurg aan de UGent – maakt hem de ideale per-soon om, vanuit zijn hoge positie, de oorlog te verklaren aan doping in de sport. Zijn natuurlijke auto-riteit en diplomatiek talent heb-ben hem ook in de moeilijkste dossiers resultaat doen boeken. Zijn werk als manager van een wereldwijde organisatie met een zeer hoge visibiliteit voor alle la-gen van de maatschappij geeft hem een internationaal erkende voorbeeldfunctie.

Professor James (‘Jim’) Utterback is één van de pioniers van het on-derzoek naar innovatie in en door spin-offbedrijven. Sinds het be-gin van de jaren 80 publiceerde hij uitgebreid over het fenomeen van academische spin-offs. Zijn onderzoek op dat terrein behoort tot het meest geciteerde in het vakgebied van innovatie en tech-nologietransfer. Later onderzocht hij de manier waarop nieuwe we-tenschappelijke inzichten zich transformeren tot technologische toepassingen die vervolgens hun weg vinden naar markt en bedrijf. Hij werd zo één van de pioniers van de Technology & Innovation Management onderzoeksgroep aan het Massachusetts Institute of Technology (MIT). Zijn werk heeft sterke invloed uitgeoefend op het onderzoek rond technolo-gietransfer en innovatie dat zich de laatste vijftien jaar aan de KU Leuven ontwikkeld heeft. Hij wist zijn inzichten bovendien te verta-len naar concrete acties. In de ja-ren 80 lag hij mee aan de basis van het MIT Industrial Liaison Office, dat intussen een internationaal rolmodel geworden is inzake sa-menwerking tussen universiteit en bedrijfsleven. Dat inspireerde ook de ontwikkeling van Leuven Research & Development.

Professor Helga Nowotny is de voorzitter van de wetenschap-pelijke raad van de European Research Council (ERC). Ze is emeritus hoogleraar van de ETH Zürich. Haar eigen onderzoek evolueerde van macrosociologie en methodologie naar de sociolo-gische studie van wetenschap en technologie. Nowotny vervulde tal van mandaten in de sfeer van het nationale en Europese weten-schapsbeleid. Van opleiding is ze

juriste (Wenen), met een PhD in de sociologie van Columbia Uni-versity. Via haar leidende rol in de ERC en de onderzoeksfinan-ciering in Europa heeft professor Nowotny bijzonder veel bijge-dragen tot de ontplooiing van de wetenschap in Europa. Tal van wetenschappelijke loopbanen hebben door haar omkaderend werk meer kansen gekregen, in de meest uiteenlopende onder-zoeksdomeinen.

Christian Thielemann werd in 1959 in Berlijn geboren. Hij stu-deerde er altviool, piano en direc-tie. Hij bekleedde diverse functies in de top van de Europese mu-ziekwereld. Vanaf seizoen 2012-2013 wordt hij chefdirigent bij de Staatskapelle Dresden en vanaf 2013 van de Salzburger Osterfest-spiele. In zijn repertoire neemt de Duitse romantiek een bijzondere plaats in. Maestro Thielemann is een fijnzinnig lezer en interpre-tator van de taal der componis-ten, en weet die taal met gezag

en kunde in uitgevoerde kunst om te zetten. De bijval die hij in brede kringen geniet, is evenre-dig met de gedrevenheid die hij in en door zijn métier reveleert. Hij dialogeert met het verleden, maar laat er zich niet door inper-ken.

Oenoloog Aubert de Villaine is uitgegroeid tot de emblemati-sche figuur van de wijncultuur zoals die in Bourgondië, één van de belangrijkste en meest pres-tigieuze wijnstreken ter wereld, vorm krijgt. Hij is eigenaar van het domein Romanée-Conti, die een haast legendarische topwijn produceert. Aubert de Villaine verdedigt de biodynamische teeltwijze en het belang van het bewaren van het terroir, het ge-

heel van de lokale factoren die wijn en wijnstok kunnen beïn-vloeden. Hij verenigt een rigou-reus streven naar uitmuntend-heid met een dynamisch contact tussen moderne praktijk en rijke traditie. Zijn werk is een onmis-kenbare bijdrage aan de bredere culturele ontplooiing van de streek, wat onder meer blijkt uit zijn inzet voor de erkenning van de Bourgondische wijnstreek als Unesco-werelderfgoed.

Zeven eredoctoraten tijdens eerste Leuven International ForumOp 1 juni organiseren de KU Leuven, de stad Leuven, de provincie Vlaams-Brabant en Voka – Kamer van Koop-handel Vlaams-Brabant – voor het eerst Leuven International Forum: Networking for knowledge and society. Het gaat om een forum voor netwerking, dat het internationale karakter van Leuven en de regio in de verf moet zetten. Vertegenwoordigers uit de hoogste kringen van de diplomatie, uit de internationale instellingen in ons land en uit de politieke en bedrijfswereld vinden er elkaar – samen met de eredoctores van de KU Leuven van de afgelopen jaren. Onze universiteit grijpt de gelegenheid aan om eredoctoraten uit te reiken aan zeven personen die zich op wetenschappelijk, maatschappelijk of cultureel vlak internationaal onderscheiden hebben.

Ludo meyvis

Navanethem Pillay (© ingez.)

Herman van rompuy (© rS)

Jacques rogge (© ingezonden)

James Utterback (© ingez.) Helga Nowotny (© ingezonden)

Christian thielemann (© Matthias Creutziger)

Aubert de villaine (© ingezonden)

6 Onderzoek campuskrant

Onderzoek kortAls mensen en apen tijdens een hersenscan naar de spaghetti-western The Good, the Bad and the Ugly kijken, vertoont hun her-senactiviteit veel overeenkomsten maar ook verrassende verschillen. Dat blijkt uit een studie van neuro-fysioloog Wim Vanduffel van de KU Leuven en Harvard Medical School in samenwerking met een team van Italiaanse en Amerikaanse onder-zoekers.Tijdens een functionele hersenscan keken en luisterden zowel apen als mensen naar identieke fragmenten uit de filmklassieker van Sergio Le-

one. Zowel bij apen als bij mensen werden delen van de hersenschors actief die de eerste verwerking van visuele en auditieve informa-tie voor zich nemen. Daarna wordt de informatie doorgestuurd naar hoger gelegen gebieden in de her-senen: bij die hiërarchisch hogere gebieden werden duidelijke ver-schillen vastgesteld tussen men-sen en apen – onverwachte ver-schillen, op basis van de anatomie. Volgens professor Vanduffel toont dat aan dat mensenhersenen niet simpelweg een grotere versie zijn van apenhersenen.De verschillen in de activiteit van de hersenen bij mensen en apen kunnen gedeeltelijk verklaard wor-den door het feit dat mensen ook taal verwerken, de plot van een film interpreteren en de film ook in een context plaatsen of met an-

dere zaken associëren. Bijkomend onderzoek met meer specifieke en gecontroleerde stimuli is nodig om te bepalen in hoeverre bepaalde

functies van hersendelen tijdens de evolutie van onze primaat-voor-ouders naar mens verschoven zijn, veranderden of verloren gingen, en

of totaal nieuwe gebieden ontstaan zouden zijn.*** Autosleutels, telefoons en medi-sche implantaten zijn maar enkele van de vele toestellen die elek-tronisch beveiligd moeten wor-den. Dat kan met een encryptie-methode, die de gegevens op de toestellen omzet in een code die alleen maar ontcijferd kan worden met het juiste paswoord. Het pro-bleem met de bestaande methoden is dat ze moeilijk te gebruiken zijn op dergelijke kleine toestelletjes omdat ze niet veel mogen kosten en omdat de batterijruimte beperkt is. Onderzoeker Andrey Bogdanov van de KU Leuven heeft nu samen met collega’s van Orange Labs (Frankrijk), de Ruhr Universität Bo-chum (Duitsland) en de Technische Universiteit van Denemarken een

Ilse FrederIckx

Binnen de Afdeling Dierenfy-siologie en Neurobiologie leidt professor Liliane Schoofs de on-derzoeksgroep Functionele Ge-nomics en Proteomics. Het team bestudeert de verzameling genen – het genoom – en de verzameling eiwitten – het proteoom – van een organisme.

De laatste jaren worden er veel nieuwe peptiden ontdekt. Wat doen ze eigenlijk?“Een peptide wordt als het ware geknipt uit een eiwit – een prote-ine – en bestaat zelf uit een klei-ne keten aminozuren. Peptiden zorgen voor de chemische com-municatie tussen cellen in alle levende organismen. Op die ma-nier reguleren neuropeptiden – peptiden gemaakt in het centraal zenuwstelsel – de meeste fysiolo-gische processen in ons lichaam: voortplanting, spijsvertering, bloeddruk, waterhuishouding, enzovoort.”

“Vermoedelijk zijn peptiden tijdens de evolutie van het leven ontstaan als verdedigingsmecha-nisme: zelfs eencelligen scheiden peptiden af, die vaak giftig zijn of een antimicrobiële werking heb-ben. Bij meercellige dieren zijn de neuropeptiden één van de be-langrijkste boodschappers tus-sen cellen. De ontdekking ervan heeft een belangrijke revolutie in het hersenonderzoek teweeg-gebracht: als onze hersencellen communiceren met de rest van het lichaam, worden er neuro-peptiden uitgestuurd via hun

uitlopers of via de bloedbaan. De best gekende peptiden zijn hor-monen, zoals insuline. Maar er worden continu nieuwe peptiden ontdekt en van vele kennen we de functie nog niet.”

Wat maakt het dan zo moeilijk?“Bij Caenorhabditis elegans, een minuscule worm van 1 millime-ter met exact 302 zenuwcellen, hebben we niet minder dan 250 neuropeptiden geïdentificeerd. Onze hersenen bevatten miljar-den cellen. Het is niet evident om neuronale communicatie te bestuderen tussen miljarden her-sencellen met biljarden connec-ties. Daarom maken we gebruik van de worm om de functies van neuropeptiden te achterhalen.”

Welke rol kunnen peptiden spe-len in de geneeskunde?“Het onderzoek naar antimicro-biële peptiden kan nieuwe antibi-otica opleveren, maar er is meer. Neuropeptiden kunnen bijvoor-beeld gebruikt worden voor di-agnose: bij sommige tumoren worden er bijvoorbeeld te veel peptiden geproduceerd. Omdat peptiden in lage concentraties kunnen worden opgespoord, kunnen ze een tumor in een vroeg stadium aanduiden.”

“Peptiden kunnen ook synthe-tisch aangemaakt worden en ver-volgens ingezet als therapie. Het voordeel is dat peptiden zeer spe-cifiek op hun doelwit inwerken, net zoals één sleutel past op een slot. Daardoor hebben ze relatief weinig neveneffecten. Sommige peptiden zijn helaas niet stabiel:

omdat het eiwitten zijn, worden ze afgebroken in ons darmkanaal vooraleer ze hun doelwit bereiken. Je kan peptiden dus moeilijk in een pilletje stoppen. Al is dat pro-bleem wel te omzeilen door het peptide chemisch aan te passen of door het op een andere manier toe te dienen. Denk bijvoorbeeld maar aan de vele diabetespatiën-ten die zichzelf meermaals per dag injecteren met insuline. De synthese en toedieningsmetho-den van therapeutische stoffen verbeteren met de dag.”

Peptiden zijn bijna zo oud als het leven zelf. Waarom boomt het on-derzoek naar peptiden dan nu?“Dat komt omdat we nu relatief snel de structuur van peptiden kunnen bepalen. Biologische ac-tiviteit van een neuropeptide werd voor het eerst waargenomen in 1931. Om de peptidenstructuur – de volgorde van de aminozuren – te bepalen moest men eerst be-schikken over het peptide in zui-vere vorm. Pas in de jaren 70-80 werden verschillende neuropep-

tiden – zij het met mondjesmaat – opgezuiverd en gesequencet. In die tijd was er ontzettend veel startmateriaal – een paar ton her-senen van schapen of varkens! – nodig voor de zuivering van een neuropeptide: zo heb ik in die tijd verschillende neuropeptiden op-gezuiverd uit de hersenen van niet minder dan 10.000 sprinkhanen. Dat was bovendien een werk van meerdere jaren. Dankzij nieuwe ontwikkelingen in de massaspec-trometrie – een methode om zeer accuraat de massa van een stof te bepalen – gecombineerd met bioinformatica-analyses van het genoom hebben we hier in Leu-ven de peptidomics-technologie ontwikkeld. Die herleidt de duur van de identificatie van jaren tot enkele dagen, een enorme tijds-winst.”

Hoe ziet u de toekomst in uw vak-gebied?“De identificatie van peptiden zal nog vlotter verlopen, met steeds minder materiaal. Maar om de functies van al de nieuw ont-

dekte peptiden te achterhalen, weten we niet wat eerst gedaan. We gebruiken hiervoor geneti-sche technieken die het peptide uitschakelen en we kijken welk effect dit teweegbrengt in het or-ganisme.”

“Er zit ook toekomst in het ver-gelijken van peptidenprofielen tussen bijvoorbeeld zieke en ge-zonde weefsels. Zo kunnen we peptiden vinden die gebruikt kunnen worden als biomerker: een voorbode of signaal van een ziekte.”

“Een nieuwe ontdekking is dat neuropeptiden niet enkel fysiolo-gische processen reguleren, maar ook gedragingen. Het hormoon oxytocine, bijvoorbeeld, speelt een belangrijke rol bij de beval-ling en bij borstvoeding, maar evengoed bij sociale herkenning en emotionele binding. Neuro-peptiden zijn misschien wel de chemische weerspiegeling van onze gedachten en emoties. We leggen nu dus de link met de psy-chologie, en dat is enorm boei-end.”

Wetenschap In strOOmversnellIng

Zelfs een simpele worm met ongeveer 300 zenuwcellen herbergt zo’n 250 peptiden: kleine eiwitten die als chemische bood-schappertjes fungeren en een enorm po-tentieel hebben voor de geneeskunde. “We weten niet wat eerst gedaan”, zegt biologe Liliane Schoofs.

De pepmiddelen van de biologie

Professor Liliane Schoofs (© KU Leuven | Rob Stevens)

De hersenactiviteit van mensen en apen tijdens het kijken naar The Good, the Bad and the Ugly vertoont verrassende verschillen.

29 FebruarI 2012 Onderzoek 7

Ilse FrederIckx

Het bekendst zijn de Olympische Spelen in de heilige Griekse stad Olympia en de Pythische Spe-len in orakelplaats Delphi, maar daarnaast werden nog honderden spelen georganiseerd in zowat elke belangrijke stad in – wat we nu kennen als – Griekenland, Sy-rië, Turkije, Egypte, Italië, Noord-Afrika en zelfs Zuid-Frankrijk. Zo ontstond een internationaal circuit van spelen, vertelt Sofie Remijsen van de Faculteit Lette-ren: “Goede sporters reisden van de ene stad naar de andere, zoals tennissers dat nu doen. Het was de sporters zeker niet alleen om de eer en de krans te doen: er was wel degelijk prijzengeld. Win-naars kregen in hun thuisstad ook privileges, zoals een atletenpen-sioen. Een sportcarrière kon een springplank voor een politieke carrière zijn. Het ging er dan ook heel competitief aan toe. ‘Deelne-men is belangrijker dan winnen’ is geen uitspraak van Griekse oor-sprong; ‘over mijn lijk’ was meer van toepassing.”

Remijsen onderscheidt de atle-tiekspelen naar Grieks model wel duidelijk van Romeinse spelen: “Bij Griekse spelen ging het om hardlopen, vijfkamp, gevechtspor-

ten, paardenrennen en vaak ook nog wedstrijden voor acteurs en muzikanten. Het waren dus echte wedstrijden, terwijl de Romeinse spelen – gladiatorengevechten en circus – vooral het publiek moes-ten entertainen. Deelnemers van Griekse spelen waren ook eerder van rijke afkomst en hechtten be-lang aan het prestige dat de sport met zich meebracht.”

Maar na duizend jaar gingen de antieke Griekse spelen teloor. De klassieke geschiedenisboeken verklaren dat meestal door de rol van de Romeinse keizer en de christenen: onder Theodosius I werd het christendom verheven tot staatsgodsdienst en werden de spelen gezien als een heidens feest. Theodosius zou de spelen uiteindelijk verboden hebben in 393 na Christus. Maar daar klopt weinig van, legt Remijsen uit: “Er werd toen een wet uitgevaardigd die heidense offers verbood, maar op de spelen werd er toen al zo’n vijftig jaar niet meer geofferd aan de goden. De spelen verdwenen ook pas echt in het begin van de vijfde eeuw. Vanaf 300 na Chris-tus zijn er wel minder stenen op-schriften over winnaars van de atletiekspelen terug te vinden: de gewoonte om mensen te eren met stenen opschriften, raakte in

onbruik. Vanaf dan moeten on-derzoekers terugvallen op andere bronnen en dat werd tot nu toe weinig gedaan.”

Domino-effectIn haar doctoraat onder be-geleiding van professor Willy Clarysse zocht Remijsen in pa-pyrusteksten, literaire teksten, wetteksten en bij archeologische opgravingen van stadia naar aan-wijzingen over de spelen en hun teloorgang. Remijsen ontdekte dat de keizer positief stond te-genover de spelen: “De keizer stimuleerde zelfs spelen: het was goed voor de moraal én econo-misch interessant. De keizer had het overzicht over het hele circuit en bemiddelde tussen atleten en steden – bijvoorbeeld om de ti-ming van de spelen op elkaar af te stemmen.”

Het verval van de spelen speelde zich eerder af op stadsniveau: “In de vierde eeuw begon de Romein-se overheid te centraliseren, en het leger groeide. De lokale stads-raden konden daardoor minder politieke initiatieven ontwikke-len en hadden minder financiële armslag. Grotere spelen werden meestal gefinancierd door de op-brengst van pachtlanden. Spelen met weinig structurele financie-ring kwamen in de problemen. Doordat daar geen spelen meer georganiseerd werden, ontstond er een domino-effect in bepaalde regio’s en viel uiteindelijk het in-ternationale circuit stil.”

Dat kaderde ook in een mentali-teitswijziging: “De elite had min-der interesse om Griekse spelen te organiseren of om hun kinde-ren te laten deelnemen. Dat de christenen het naakt sporten niet

zouden goedkeuren, heeft daar weinig mee te maken: naakt was in die tijd doodgewoon. Wel ver-anderde het idee over sport, zowel bij christenen als heidenen. Waar sport vroeger geassocieerd werd met respect voor het lichaam en zelfcontrole, veranderde dat in een eerder negatief beeld van ij-delheid. Vergelijk het met hoe wij kijken naar joggers versus bodybuilders. De manier om naar sport te kijken werd meer Romeins: er werd meer entertain-ment verwacht. Het einde van de spelen was een symptoom van het einde van de typisch Griekse cultuur.”

ancientolympics.arts.kuleuven.be/

Een overzicht van alle actuele doctoraatsverdedigingen vindt u op www.kuleuven.be/ doctoraatsverdediging

De dood van de Olympische gedachte

nieuw encryptiealgoritme op maat van kleine apparaten ontworpen.De methode, bekend onder de naam PRESENT, is één van de kleinste ooit ontworpen. PRESENT gebruikt slechts een fractie van de schake-lingen die nodig zijn voor de AES (Advanced Encryption Standard), de meest gebruikte encryptieme-thode op het internet. Hierdoor blijven er op de chips meer schake-lingen en energie over voor de nut-tige toepassingen van het toestel. De Internationale Organisatie voor Standaardisatie en de Internatio-nale Elektrotechnische Commissie (ISO/IEC) zullen PRESENT opne-men in een nieuwe wereldwijde standaard voor cryptografische methoden die weinig schakelingen en energie gebruiken.*** Het aantal letsels in het belgisch voetbal is de afgelopen tien jaar gedaald met 21%. Dat blijkt uit een grootschalig onderzoek van UZ Leuven in samenwerking met de

Koninklijke Belgische Voetbalbond. De studie vergelijkt het aantal let-sels en de ernst ervan tussen het seizoen 1999-2000 en het seizoen 2009-2010. Vooral het aantal let-sels tijdens de wintermaanden daalde sterk, met 40 procent. Dat is mogelijk te verklaren door het toegenomen aantal afgelaste wed-strijden in de winterperiode. Het herspelen van deze wedstrijden in de lente veroorzaakte nauwelijks

een toename in kwetsuren. Het aandeel zware kwetsuren – breuken en ontwrichtingen – nam de laatste tien jaar wel licht toe, met 3%. In tegenstelling tot de klassieke veronderstelling lopen voetballers aan het begin van het seizoen meer blessures op dan aan het einde. Dat kan te wijten zijn aan een te agressieve voorbereiding na de zomerstop. Spelers uit provinciale en geweste-

lijke competities hebben 73% meer kans op een letsel dan spelers uit de nationale competities. In het jeugdvoetbal is het risico op bles-sures ongeveer de helft van het ri-sico in het volwassen voetbal. Wel ligt het aandeel ernstige blessures er hoger.In het damesvoetbal is de evolutie gelijklopend met die in het mannen-voetbal: een afname van het aantal blessures met 20%. Het risico op blessures ligt in het vrouwenvoet-bal 24% lager dan in het mannen-voetbal, maar het aantal ernstige blessures is er lichtjes hoger.*** Een team onderzoekers van het Centrum voor Menselijke Erfe-lijkheid van de KU Leuven onder leiding van professor Joris Ver-meesch heeft de genetische oor-zaak geïdentificeerd van het Nico-laides–Baraitser syndroom, een zeldzame ontwikkelingsstoornis. Het onderzoek is verschenen in het befaamde wetenschappelijke tijd-

schrift Nature Genetics.Patiënten met het Nicolaides-Baraitser-syndroom hebben een verstandelijke handicap en een bijzonder gelaat met weinig haar-groei. Bovendien vertonen ze epi-lepsie en hebben ze een taalachter-stand. De oorzaak blijkt een fout in SMARCA2 te zijn, een gen dat mee zorgt voor de goede vorm van de chromosomen. Opmerkelijk is dat wijzigingen in ditzelfde gen ook een rol spelen in bepaalde tumoren. De Leuvense onderzoekers maak-ten als eersten in België gebruik van de nieuwste sequencingtech-nologie om de oorzaak van de aandoening te identificeren. Die technologie maakt het mogelijk om het volledige genoom van een indi-vidu te analyseren in één week tijd, iets wat tot nog toe jaren kostte. De ontwikkeling en implementatie van deze technologie betekent een doorbraak in het onderzoek naar de oorzaken van zeldzame ziekten en ontwikkelingsstoornissen. (© ingezonden)

Na een bestaan van meer dan duizend jaar in het hele gebied rond de Middellandse Zee verdwenen rond 400 na Christus de oude Olympische Spelen en vele andere atletiekspelen. Over het waarom en wan-neer van die teloorgang was tot nu toe weinig geweten. Terwijl de sportwereld zich opwarmt voor de moderne Olympi-sche Spelen in Londen, dook doctoranda Sofie Remijsen de papyrusrollen in om het verdwijnen van de antieke spelen te verklaren.

8 Onderzoek campuskrant

Ludo meyvis

De federale overheid verplicht be-drijven en openbare instellingen met meer dan 100 werknemers om driejaarlijks gegevens over het woonwerkverkeer te bezorgen. Interessant, want dat maakt ook vergelijkingen mogelijk, weet mo-biliteitscoördinator Jan Paesen: “Gemiddeld neemt ongeveer 70 procent van de Vlaamse werkne-mers de wagen; aan de KU Leuven is dat heel wat minder: ongeveer 43 procent. Het percentage fiets- en treingebruikers is zelfs meer dan het dubbel van het Vlaamse gemiddelde: 27 procent komt met de fiets en 19 procent met de trein. Die cijfers zijn nog met enkele percenten gestegen sinds de vorige bevraging in 2008. Het succes van de bedrijfsfietsen – vo-rig jaar werd de drieduizendste in gebruik genomen – heeft daar on-getwijfeld toe bijgedragen. Verder wandelt 5 procent van de perso-neelsleden naar het werk, 4 pro-cent neemt de bus, en 0,8 procent komt met bromfiets of moto.”

Op het goede spoorVooral voor langere afstanden tussen thuis en kantoor gebrui-ken we de trein. Paesen: “Treinge-bruikers wonen gemiddeld op 48 km van Leuven, autogebruikers op 24 km, fietsers op 4 kilometer, en wandelaars op 1,4 kilometer. Nog interessant om weten in dit

verband: 28 procent van de werk-nemers woont op minder dan 5 kilometer van kantoor, ongeveer 53 procent op minder dan 20 kilo-meter, en 13 procent woont verder dan 50 kilometer van Leuven.”

“Ook de plaats van tewerkstel-ling geeft relevante verschillen te zien. Wie in de stad werkt, komt vooral met de fiets en de trein. In Heverlee vind je relatief het meeste fietsers, en werknemers op Gasthuisberg komen vooral met de auto en de bus.”

“Er zijn ook interessante ver-banden tussen de leeftijd en het

gebruikte vervoermiddel. Jonge-ren tot 30 jaar gebruiken vooral de fiets en de trein. Slechts 20 procent komt met de auto, terwijl dat bij 40-plussers 68 procent is. Wie kin-deren heeft, komt het vaakst met de auto naar kantoor – 54 procent, tegenover 43 procent bij perso-neelsleden zonder kinderen. Het valt op dat dit percentage daalt: in 2008 kwam nog 60 procent van de personeelsleden met kinderen met de auto naar het werk.”

Ook tussen de personeelscate-gorieën zijn er verschillen op te tekenen: “Het ZAP (Zelfstandig

Academisch Personeel) gebruikt het vaakst de auto – ongeveer 63 procent. Dat is meer dan het ATP (Administratief en Technisch Perso-neel), met 52 procent, en heel wat meer dan het AAP en het BAP (As-sisterend / Bijzonder Academisch Personeel), met respectievelijk 30 en 24 procent. De cijfers voor treingebruikers: 12 procent bij het ZAP, 14 bij het ATP, 30 bij het AAP en 26 bij het BAP. Naar tewerkstel-lingspercentage blijkt dat deel-tijdse werknemers vaker de wagen gebruiken dan voltijdse werkne-mers: 48 tegenover 40 procent.”

“In vergelijking met de gemid-delden in Vlaanderen doet de KU Leuven het duidelijk goed”, be-sluit Paesen. “We stellen vast dat het mobiliteitsgedrag van onze personeelsleden blijft evolueren in de ‘goede’ richting: globaal ge-sproken wordt er wat meer gebruik gemaakt van fysieke beweging en het openbaar vervoer. Deze cijfers zijn natuurlijk van groot belang voor het uitstippelen van een ade-quaat, mens- en milieuvriendelijk mobiliteitsbeleid.”

www.kuleuven.be/mobiliteit/mobiliteitsbevraging-2011

Het percentage per-soneelsleden dat gebruikmaakt van fiets of trein voor het w o on w er k v er ke er is de voorbije jaren licht gestegen, en be-draagt het dubbel van het Vlaamse gemid-delde. Dat blijkt uit de resultaten van de mobiliteitsenquête bij het personeel.

Fiets en trein winnen veld in woonwerkverkeer

Een pendelaar met vouwfiets wacht op haar trein in het station van Leuven. (© KU Leuven | Rob Stevens)

ine van HoudenHove

Waar zit u ergens?“Ik ben in Parijs om met een groep studenten onderwijskunde een bezoek te brengen aan de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling – red.). Ik heb het eerste semes-ter hier doorgebracht en heb zo een aantal interessante lezingen en ontmoetingen voor hen kun-nen regelen; ook Yves Leterme is even langsgeweest. De studen-ten schrokken een beetje van de strenge securitymaatregelen, te vergelijken met de controle op

luchthavens. Tijdens deze twee dagen hangen we ook een beetje de toerist uit, dat heb ik in die zes maanden dat ik hier was niet echt gedaan.”Wat was precies de bedoeling van uw verblijf aan de OESO?“Ik ben vorig academiejaar ge-start als nieuwe docent. Om vast benoemd te worden, moet je een periode in het buitenland verblij-ven. Voor een onderwijskundige die zich bezighoudt met zowel onderwijsbeleid als onderwijsef-fectiviteit en -evaluatie, zoals ik, is de OESO daarvoor een uitgele-zen plek: het is een instantie die

internationaal enorme invloed uitoefent op het nationale onder-wijsbeleid, onder meer via effecti-viteitsstudies, zoals bijvoorbeeld het bekende PISA-onderzoek (driejarig onderzoek naar de presta-ties van leerlingen in een hele reeks landen – red.). Het heeft me vooraf heel wat hoofdbrekens gekost om alles geregeld te krijgen, zowel in Parijs als voor de achterblijvers op het werk en thuis. Maar ik moet zeggen: het is een enorm verrij-

kende ervaring geweest. Ik ben blij dat ik deze kans gekregen heb en dat collega’s mijn lesopdracht hebben willen overnemen.” “Concreet heb ik gewerkt aan een internationaal vergelijkend on-derzoek naar de werkomstandig-heden voor leraren en de leerom-gevingen die zij creëren. Ik heb nu ook toegang tot datasets en achtergrondinformatie die ik anders veel moeilijker zou vast krijgen en waarmee ik wel even

zoet ben. Ook de vele contacten die ik heb kunnen leggen, maken dat mijn verblijf hier absoluut de moeite waard was.”Hoe beviel het dagelijkse leven in Parijs?“Ik vond het eigenlijk heel fijn om er mijn draai te leren vinden en om een grootstad als Parijs als werkende mens te ervaren. Ik fietste elke dag drie kwartier van en naar het Maison des Belges op de universiteitscampus waar ik logeerde, en zo leer je een stad echt van een andere kant kennen. Een detail dat me is bijgebleven: de versgebakken baguettes die je zelfs om acht uur ’s avonds nog op elke straathoek kan ruiken. An-derzijds had ik soms de indruk dat er van leven als God in Frankrijk geen sprake is, of althans niet voor de werknemers van de OESO: bij een vergadering is er nooit koffie, laat staan een koekje; zelfs buiten-landse delegaties moeten zelf voor hun lunch zorgen. De organisatie wil heel bewust met haar budget-ten omspringen, maar voor een bourgondische Belg is dat toch even wennen (lacht).”

Buiten de zone In deze rubriek jagen we de telefoonrekening van de KU Leuven schaamteloos de hoogte in. Maar wél met een achtenswaardig journalistiek doel: achterhalen waar onze professoren, onderzoekers en studenten in het buitenland zich zoal mee bezighouden. In deze af-levering professor Sarah Gielen (Subfaculteit Psycho-logie en Pedagogische Wetenschappen Kulak).

Sarah Gielen voor een gebouw van de OESO (© ingezonden)

Ludo meyvis

“Kulak is aantrekkelijk voor stu-denten. Niet omdat ik dat zeg, maar omdat de studenten het zo ervaren. Het profiel van de cam-pus spreekt het huidige studen-tenpubliek blijkbaar heel goed aan. Erg belangrijk is het gevoel van cohesie, bij de studenten on-derling, bij de staf en bij de alum-ni. Als lesgever voél je dat je met een hechte groep te maken hebt, en dat zorgt voor een heel aparte dynamiek. Kulak is een habitat geworden, waar het leven een ei-gen signatuur heeft. In Leuven woon je in de stad, aan Kulak ver-toef je het meest op de campus. Dat is het verschil.”

“Ook het eigen onderwijscon-cept van Kulak is heel wat studen-ten kennelijk op het lijf geschre-ven. Van een hoofdzakelijk als opstapcampus bedoelde onder-wijsinstelling – opstap richting Leuven dan – evolueren we naar een bachelorcampus. Uiteraard heeft Kulak een bevoorrechte relatie met Leuven, en we hopen dat zoveel mogelijk van onze ba-chelors hun studies voortzetten in Leuven, maar Kulak heeft ook een eigen identiteit als onder-wijsverstrekker. We hebben nu ook volledige bachelorprogram-ma’s in wetenschappen en bio-medische wetenschappen. We hopen dat er eerstdaags enkele volledige bacheloropleidingen uit de humane wetenschappen aan toegevoegd worden. Als de wet en het materiële kader het toelaten, hopen we snel zoveel mogelijk volledige bachelors aan te kunnen bieden.”

Brede bachelors“Het Kortrijkse onderwijs wordt gekenmerkt door een aanpak die meer op het individu gericht is. Dat kan doordat we klein-

schalig blijven – al stijgt ons studentenaantal al twee jaar na elkaar met tien procent. We

sturen aan op een vlot contact tussen student en docent. Door die kleinschaligheid kunnen we vrij snel nieuwe dingen realise-ren. Neem bijvoorbeeld onze Honours Class, met interdiscipli-naire seminaries en workshops voor onze beste studenten. De realisatie daarvan in de schoot van de Université Métropolitaine, een samenwerking met Bergen en Lille, heeft welgeteld één jaar gevraagd. Neem maar van me aan: dat is snel.”

“Onze bachelors zijn breed ge-concipieerd. Dat betekent dat er heel wat activiteiten in vervat zit-ten die het klassieke les volgen ruim overstijgen. Ik denk bij-voorbeeld aan stages in bedrij-ven of onderzoeksinstellingen, aan studeren in het buitenland

of aan colleges door buitenland-se docenten. (zie artikel op p. 12 – red.)”

“Natuurlijk is niet alles per-fect. Er is bijvoorbeeld zeker nog groei mogelijk in de samenhang tussen de campus en de stad. Hierbij speelt mobiliteit uiter-aard een rol, en daar wordt ook aan gewerkt. De samenwerking met de stad is overigens prima. Onlangs werd er gepleit voor een fuifzaal in de stad. Wel, de plan-nen zijn er al.”

“De bottomline is dat Kulak het goed doet. Onze onderzoe-kers tellen mee en ons onder-wijs zorgt voor sterk gemotiveer-de studenten die het elders, en met name in Leuven, goed doen. Mag ik daar heel even trots op zijn?”

Kulak-katernspecia L e BijL age k uL a k | w w w.K UL EU v En-K UL a K .BE w w w.facEBOOK .cOm / K UL EU v EnK UL a K

campusrector jan BeirLant:

“Kulak is een habitat”

(© KU Leuven | Rob Stevens)campusrector Jan Beirlant tussen zijn studenten

Kulak heeft de afgelopen jaren een mooi parcours gereden. Het studentenaantal stijgt gestaag, de onderzoeksactiviteiten nemen gevoelig toe, het onderwijsaanbod groeit snel, de plaats in de lokale en ruimere samenleving is solide. Campusrector Jan Beirlant geeft graag wat duiding bij het succesverhaal.

KULaK in ciJfERS

1.392 studenten, 655 jongens & 737 meisjes

24 studierichtingen, door-stroomopties inbegrepen

—252 studentenkamers

verspreid over 3 residenties op de campus—

35.585 verkochte maaltijden en 11.978

verkochte broodjes in studentenrestaurant

alma in 2011—

198 meter lang is de Spina, de zwevende verbindings-

gang die de ruggengraat van de campus vormt—

196.753 boeken in de campusbibliotheek

125.861 bibliotheek- bezoeken in 2011—

51 residerende professoren,

151 professoren die pendelen tussen Kortrijk

en Leuven, 60 doctorandi,

196 residerende onderzoe-kers en projectmedewerkers,

86 administratieve en technische personeelsleden

—Postacademische

vorming in 2010-2011: 127 activiteiten, 1.423 uren opleiding, gevolgd door

7.271 deelnemers—

in 1965 ging het eerste academiejaar aan Kulak

van start

Studenten in residentie De corona De hoofdingang van de campus De Spina, ruggengraat van de campus (© KU Leuven | Rob Stevens)

“We zijnvolop aan

het evolueren naar een bachelor-campus.”

10 Kulak-katern campuskrant

EmmElinE schElfhaut

Tussen 2009 en 2011 steeg het jaarlijkse aantal bezoeken aan de Kulak-bibliotheek van ongeveer 78.000 tot 125.000. “Die toename heeft volgens mij onder meer te maken met het sociale aspect van samen studeren. Studenten verkie-zen een manier van studeren waar-bij ze van elkaar leren en indien nodig een beroep kunnen doen op elkaar”, vertelt campusbiblio-thecaris Frederic Vandoolaeghe. Studenten onderwijskunde Liese Piepers en Elise Castel zitten sa-men over een opdracht gebogen: “We werken liever hier in de bi-bliotheek, weg van alle afleidin-gen. Het helpt om gemotiveerd te blijven.”

Om aan de noden van de stu-denten tegemoet te komen, biedt de bibliotheek heel wat faciliteiten. “We willen een bi-bliotheek die het kloppend hart is van leren en studeren op de campus”, verklaart Frederic Van- doolaeghe. “In Californië be-zocht ik de undergraduate libra-ries waar niet het boek, maar de student centraal staat. De af-gelopen jaren hebben wij onze bibliotheek aangepast naar dat voorbeeld: ze is meer een leer-centrum geworden, een dynami-sche ruimte met aparte groeps-werklokalen en voorzien van de

nodige computers en presenta-tieschermen. Daarnaast is er een afzonderlijke stille ruimte voor

blokkende studenten. Alle hand-boeken die aan Kulak worden gebruikt, werden in de collectie

van de bibliotheek opgenomen. Dinsdag is Bibdag: dan is de bi-bliotheek open tot half tien ’s

avonds en kunnen aan de balie broodjes worden besteld. Op die manier hoeven de studenten de bibliotheek in principe pas ’s avonds te verlaten.”

Flexibele leerzoneDe populariteit van de biblio-theek brengt echter een tekort aan ruimte met zich mee. “Er zijn te weinig groepswerkruimtes. Bo-vendien zit de bibliotheek tijdens de blokperiode vol, waardoor we tijdelijk andere lokalen moeten inpalmen als studieruimte. Daar-om plannen we een uitbreiding, die een meer permanente oplos-sing zal bieden.”

“De opzet van het project is om op verdieping -1 de oppervlakte te verdubbelen. Die extra ruimte zal dienen als interdisciplinaire flexibele leerzone. We denken onder meer aan flexibel meubi-lair, draagbare ICT-infrastructuur en interactieve multimedia. De ruimte moet volledig in functie van de student en het studeren staan. De zone zal verbonden zijn aan de bibliotheek, maar zal er ook los van kunnen functio-neren en apart toegankelijk zijn. Dit project wordt door het cam-pusbestuur als een prioriteit be-schouwd.”

www.kuleuven-kulak.be/nl/ bibliotheek

Kulak-bibliotheek blijft groeienHet aantal bezoekers van de bibliotheek van Kulak kende de voorbije twee jaar een opmerkelijke toename. Kulak wil inspelen op die groei en op de evolutie van bibliotheken naar leercentra: niet het boek, maar de student staat centraal.

Kinderuniversiteit Labo tromboseonderzoek Studentenrestaurant Alma (© KU Leuven | Rob Stevens)

Liese Piepers en Elise Castel met enkele collega’s in een groepswerklokaal (© KU Leuven | Rob Stevens)

Onze fotograaf Rob StEvEnS richt zijn lens op de mens achter de actualiteit aan de universiteit, en vuurt vrank en vrij vragen af.

uitgElicht

(© K

U Le

uven

| Ro

b St

even

s)

Het Lot is niet altijd wreed, en leidt me tijdens een Kortrijks bezoek naar vijf Dames In Rode Jurk.

Eén van hen heet Emilie Arts (cen-traal op de foto) maar studeert taal- en letterkunde. “Elke faculteit krijgt tijdens het jaar de gelegenheid om zichzelf in de schijnwerpers te zet-ten,” vertelt ze, “en deze week is het onze beurt. Er worden allerhande activiteiten georganiseerd. We heb-ben al twee avonden in café De Can-tor, een karaokeavond en een cantus achter de rug.” “En een English high tea”, vullen de aanwezige dames aan. “vanavond organiseren we de ‘rode’ fuif, waarbij iedereen die rood draagt korting krijgt op de toe-gangsprijs. Eigenlijk gewoon voor de gezelligheid en het mooie zicht. We zijn trouwens benieuwd of er veel jongens rood zullen kleuren.”

“Het is niet echt de bedoeling om

winst te maken, maar als dat toch gebeurt, is het mooi meegenomen. Dan gaan we er eens lekker van eten of zo. En wellicht geven we ook een deel door aan de eerstejaars. Die ondersteunen ons nu, maar vol-gend jaar moeten ze de week zelf organiseren. Wij zijn dit jaar van nul moeten beginnen en dan moet je toch heel wat wafel-, pannenkoek- en jeneveracties op touw zetten om aan een startkapitaaltje te raken.”

De week is in ieder geval al een succes geweest, zo bevestigen de vriendinnen, en Emilie heeft haar leiderschap goed vervuld. “volgend jaar gaan we naar Leuven, daar hebben we wel zin in, ook al is het hier fijn. Uiteraard staan we open voor nieuwe mensen, maar ik ver-moed dat deze kliek ook daar flink zal blijven samenhangen.” Ik geloof het graag.

29 fEbruari 2012 Kulak-katern 11

nieuwbouw IRF Life Sciences tijdens de les Studenten in Hal A

“Bloed prikken vind ik het leukst”

EmmElinE schElfhaut

Als voorbereiding op hun loop-baan als arts moeten geneeskun-destudenten een heel aantal prak-tische handelingen in de vingers krijgen. Die kunnen ze aanleren en oefenen in het Vaardigheids-centrum dat Kulak sinds een paar jaar in gebruik heeft. Studenten van de eerste bachelor worden onder meer getraind in een aantal EHBO-handelingen: wonden ver-binden, het Heimlichmanoeuvre uitvoeren en reanimeren. “Voor dat laatste hebben we sinds kort het Laerdal Skills Station”, aldus Eva De Wasch, coördinator van het Vaardigheidscentrum. “Dat is een computerprogramma dat aangesloten is op de reanimatie-pop en onmiddellijke feedback geeft op de handelingen van de student, zodat ze ook zonder be-geleiding kunnen oefenen.”

Stephanie Quaghebeur, student tweede bachelor: “We leren ook werken met de AED, de automa-

tische externe defibrillator. De docent kan met een druk op de knop hartritmestoornissen sig-naleren of aangeven dat de batte-rijen van het toestel leeg zijn. Het is dan aan ons om kalm te blijven en een oplossing te zoeken.”

Dr. BibberDaarnaast zijn er in het Vaardig-heidscentrum werkzittingen ana-tomie en kunnen studenten zich voorbereiden op hun verpleeg-stage door handelingen als bloed afnemen, een infuus aanleggen, een inspuiting geven … in te oe-fenen op speciale poppen. “De prikbil geeft met een geluidsig-naal – geheel in Dr. Bibber-stijl – aan wanneer de prik verkeerd is gezet, en de prikarm is zo in-gesteld dat er geen bloed komt als je verkeerd prikt. Bloed prik-ken vind ik trouwens het leukst; dat blijft toch telkens weer een uitdaging”, aldus Stephanie. “Als we een oefening een aantal keer correct hebben uitgevoerd, mo-

gen we die ook uitproberen op elkaar, onder toezicht weltever-staan.” De Wasch: “Tijdens het griepseizoen konden alle studen-ten van Kulak hier bijvoorbeeld ook een vaccinatie toegediend krijgen door medestudenten, uiteraard ook onder begeleiding van een arts.”

Sinds dit jaar kunnen studen-ten tweede bachelor ook worden opgeleid tot studentopleiders, die worden ingeschakeld om studenten bij te staan tijdens momenten waarop vrij geoefend wordt. “Dankzij de studentoplei-ders kunnen we het aantal oefen-momenten uitbreiden”, zegt De

Wasch. “Bovendien doen ze zelf nuttige didactische ervaring op.” Ook Stephanie volgt de opleiding tot studentopleider: “Ik ben zo-wel in geneeskunde als in onder-wijs geïnteresseerd. Uitleg geven aan medestudenten zal me ook helpen om de leerstof zelf beter te beheersen.”

Studenten geneeskunde kunnen aan Kulak medische handelingen trainen in een vaardigheidscentrum dat daartoe is uitgerust met onder meer reanimatie-poppen en prikbillen.

(© KU Leuven | Rob Stevens)

(© KU Leuven | Rob Stevens)

Studenten oefenen wondverzorging op een pop.

WoutEr VErbEylEn

Biologe Ellen Decaestecker is verbonden aan het Laborato-rium voor Aquatische Ecologie en Evolutionaire Biologie en de Subfaculteit Wetenschappen van Kulak, en doet al jaren onderzoek naar de watervlo Daphnia Magna. In 2009 ontving ze de Prijs van de Onderzoeksraad van de KU Leu-ven voor het ontrafelen van het evolutionaire steekspel tussen de vlo en haar bacteriële parasiet.

Decaestecker: “Watervlooien zijn in zogenaamde co-evolutie met hun parasieten. Dat moet je zien als een soort wapenwedloop:

de gastheer past zich aan om de schade door de parasiet te beper-ken, de parasiet evolueert vervol-gens op zijn beurt om zo efficiënt mogelijk in de gastheer aanwe-zig te blijven. Ik ontdekte dat de watervlooien zich erg vlot, na twee tot vier jaar, aanpassen aan de veranderende parasiet. Maar hoewel er op korte termijn dus veel verandert, trappelen vlo en parasiet ten opzichte van elkaar ter plaatse. De bacteriële infectie door de parasiet blijft op lange termijn constant.”

HotspotsEen nieuwe stap in het onder-

zoek van Decaestecker en haar collega’s speelt zich af binnen de ‘stress-ecologie’, die onderzoekt hoe organismen reageren op na-tuurlijke of menselijke ingrepen in hun leefomgeving: “In de bre-dere context van klimaatverande-ringen en global change is het van groot belang dat we ontrafelen hoe infectieziekten en hun gast-heren reageren op veranderingen in hun ecosysteem. Wanneer ge-raakt dat systeem uit evenwicht, wanneer vergroot het gevaar op infectieziekten voor mens en dier? We hebben dat bij de wa-tervlo en haar bacteriële parasiet willen onderzoeken.”

“Eén van de belangrijkste oorza-ken van wijzigingen in een aqua-tisch ecosysteem – in plassen of meren – is oververzadiging door voedsel. Door grote hoeveelheden stikstof en fosfor in het water ont-staat een bloei van algen, die heel vaak giftig zijn. Watervlooien zijn

een cruciale schakel in het even-wicht van dit soort ecosystemen: in ‘stabiel’, helder water filteren zij de schadelijke algen weg. Maar wat gebeurt er als er plots veel meer algengroei komt en er dus veel meer voedsel voor de vlooien voorhanden is? We hebben in onze proefvijvers op het ECOLAB in Kortrijk fosfor en stikstof toe-gevoegd en de verhouding tussen beide gemanipuleerd, en we be-studeren nu de gevolgen.”

“Er ontstonden onder meer ‘hotspots’ van co-evolutie: plaat-sen waar de infectiedynamiek – de bacteriële wapenwedloop van hierboven – enorm toeneemt: er zijn meer vlooien én er zijn meer infectieziekten. Anderzijds heb-ben we ontdekt dat de watervlooi-en niet per se zwakker worden als ze extra veel giftige algen moeten filteren, wat je zou kunnen ver-wachten. De algen hebben eer-der een rechtstreeks negatief ef-

fect op de parasieten dan op de vlooien. We moeten nu verder in kaart brengen wat al die bewegin-gen betekenen. Het is zeker nog te vroeg om conclusies te trekken over de algehele stabiliteit van het ecosysteem.”

Watervlooien spelen zoals ge-zegd een sleutelrol in de stabili-teit van ecosystemen in zoetwa-ter. Maar daarnaast zijn ze ook een perfect model om de dyna-miek van andere infectieziekten te bestuderen en te doorgronden. Decaestecker: “Je kan de conclu-sies voor onze watervlooien door-trekken naar gelijkaardige in-fectiesystemen als de ziekte van Lyme. Of denk bijvoorbeeld aan antibiotica-resistentie: bacteriën worden resistent voor antibiotica, waardoor de gastheer – de mens – naar straffere antibiotica op zoek moet: ook dat is een systeem van co-evolutie tussen gastheer en pa-rasiet.”

Global change en de watervloDe watervlo is een cruciale schakel in het even-wicht van bepaalde ecosystemen. Wat als zijn natuurlijke omgeving onder grote druk komt te staan door toedoen van de mens?

12 Kulak-katern campuskrant

Onderzoek in IRF Life Sciences Studenten in de campusbib Biljarten in het studentenhuis (© KU Leuven | Rob Stevens)

De bachelor als breedbeeld“De onderdompeling van studenten in buitenlandse inhoud is in Kortrijk veel be-ter geconcretiseerd dan pakweg in Londen of Cambridge.” Dat zegt de Britse pro-fessor en Kulak-ervaringsdeskundige Sarah Worthington. Het is maar één van de manieren waarop Kulak haar bacheloropleidingen een brede invulling geeft. Stu-denten trekken ook zelf de grenzen over of doen ervaring op in de bedrijfswereld.

In Lille startte recent de Honours Class, een eerste concrete realisatie van de Université Métropolitaine, een samenwerkingsverband tussen Kulak en de univer-siteiten van Lille en Bergen. Bachelorstudenten volgen er colleges over medische, juridische en economische onderwerpen, en werken een onderzoeksvraag uit.

De 23-jarige Laura Vanneste is een van de geselecteerde studenten. Na een professio-nele bachelor in toerisme en recreatiemanagement volgt ze momenteel een schakel-programma aan Kulak en bereidt ze zich voor op een

Master of Science in de Ac-countancy en het Revisoraat aan de KU Leuven. Laura: “Die Honours Class leek mij een interessante aanvulling op mijn studie. Ik krijg niet alleen economische maar ook medische en juridische onderwerpen voorgescho-teld. En vooral: ik kan mijn Frans blijven oefenen. Vorig jaar liep ik stage bij de lucht-vaartmaatschappij Royal Jor-danian in Brussel. Op kan-toor was Frans de werktaal en ik wil daar vlot in blijven.”

Midden februari vond de eerste avond plaats, met en-kele medische lezingen. “De eerste ging over risicoana-lyse, met een vrij statistische invalshoek. Dat viel wel mee. De tweede ging over diabetes en cardiovasculaire aandoe-ningen. Dat vakjargon was moeilijker te volgen, maar de Franse taal op zich is geen drempel.”

“We werden in drie werk-groepen ingedeeld waar we ons toespitsen op een on-derzoeksvraag. Wij hebben als thema: de European Grou-ping of Territorial Cooperation (EGTC), waarvan de Eurome-tropool Kortrijk-Lille-Bergen een voorbeeld is. We maken een inventaris van de bestaan-de EGTC’s, vergelijken ze en analyseren hun werking. Dan moeten we, vanuit onze ver-schillende invalshoeken, op zoek naar ingrepen die de sa-menwerkingsverbanden nog kunnen verbeteren. In mijn groep zitten studenten uit heel verschillende opleidin-gen: rechten, geschiedenis, communicatie, economie, farmacie.”

“Ik verwacht heel veel van de Honours Class. Allicht helpt die horizonverruiming mij persoonlijk om preciezer te bepalen welke weg ik uit wil met studie en werk.” (jp)

Goedgevulde zomers

Kortrijkzaan Otto Debals woont in de buurt van Ku-lak, startte daar een paar jaar geleden een bachelor of science in wiskunde, en stu-deert nu wiskundige ingeni-eurstechnieken in Leuven. In zijn Kortrijkse jaren deed Otto al heel wat werkervaring op, zo vertelt hij: “Ik kreeg in het eerste bachelorjaar col-lege van professor Herbert De Gersem. Hij vroeg me of ik geïnteresseerd was in een zo-merproject. Ik heb toen een aantal weken gewerkt aan een onderzoeksproject van professor Ellen Decaestecker van biologie. Dat ging over de groei van kolonies van bacte-riën: ik werkte aan numerieke simulaties van een model dat

voorspelt hoe een bepaalde bacterie in een petrischaaltje groeit.”

Na zijn tweede bachelorjaar ging Otto voor professor De Gersem zelf aan de slag, in een project rond elektromag-netisme waarbij software ontwikkeld wordt om mag-netische velden te karakteri-seren: “Bij de productie van cilindervormige magneten, bijvoorbeeld, is het moeilijk te testen of de magnetisatie perfect loodrecht is gebeurd. De bedoeling is om met soft-ware de magnetisatie te be-palen, voor verschillende vor-men van magneten.”

Afgelopen zomer volgde er nog een studentenjob in het team van De Gersem; deze keer in samenwerking met de Nederlandse chipproducent ASML, die software wilde om sneller en efficiënter elektro-magnetische velden in speci-

fieke motoren te simuleren. Otto geeft een voorbeeld: “Als je een metalen implantaat hebt en je komt in een mag-netisch veld, dan wordt er een magnetische kracht op uit-geoefend. Ook al is die zeer klein, misschien wil je die toch kennen. Die kracht kan je berekenen, maar de me-thodes van vandaag hebben daar nogal wat moeite mee. In het project ontwikkelden we een betere techniek.”

Geen klassiek lopende-bandwerk, maar Otto ziet zijn zomerse ervaringen in Kortrijk vooral als een inte-ressante leerschool: “Ik heb enorm veel bijgeleerd, niet alleen inhoudelijk maar ook over onderzoek en project-management.” Ook de weken van de volgende zomer zijn volgeboekt: dan gaat Otto aan de slag in een consultancybe-drijf. (if)

tussen kortrijk en cambridgeDe Britse professor Sarah Worthing-ton steekt geregeld het Kanaal over om in Kortrijk te doceren. Worthing-ton is niet de eerste de beste: eerst was ze veertien jaar hoogleraar aan de London School of Economics, en sinds vorig jaar bekleedt ze het Dow-ning Professorship of the Laws of Eng-land aan de universiteit van Cam-bridge. In 2008–2009 bekleedde ze de Francquileerstoel aan Kulak, en na haar recente derde langdurig be-zoek aan de Kortrijkse campus voelt ze zich er nog beter thuis.

Sarah Worthington doceerde In-troduction to the Common Law in de tweede bachelor van de Subfacul-teit Rechtsgeleerdheid. “De Kor-trijkse studenten zijn marvellous,” zegt ze, “verstandig en geïnteres-seerd, en enthousiast. Is dat veran-derd in de loop der jaren? Ja, het is alleen maar beter geworden.”

“Mijn colleges in Kortrijk pasten in de duidelijke keuze voor inter-nationalisering van Kulak. Dat kan je op verschillende manieren berei-ken. Contact met een grote groep buitenlandse studenten krijg je in Londen of Cambridge wellicht be-ter geregeld, maar de heel duidelij-ke keuze voor onderdompeling van studenten in buitenlandse inhoud is in Kortrijk veel beter geconcre-tiseerd dan pakweg in Londen of Cambridge. Ik vind dat een schitte-rende verrijking van het onderwijs-aanbod.”

“In Engeland is het veeleer uitzon-derlijk dat studenten zich vertrouwd maken met overzeese inhoud, in mijn vakgebied toch. Dat heeft te maken met de onderwijsopbouw: onze studenten kunnen in de prak-tijk vaak alleen naar het buitenland door een jaar langer te studeren, en dat is niet voor iedereen weggelegd. Ik zie wel wat in de Kortrijkse me-thode. Daar kunnen de studenten, zonder hun studieduur uit te brei-den, wél naar het buitenland, als ze dat willen, en bovendien krijgen ze in hun eigen thuisbasis ook nog eens buitenlandse input. Het re-sultaat van die aanpak lijkt me een heel sterk pluspunt.” (lm)

Laura Vanneste (© KU Leuven | Rob Stevens)

Otto Debals (© KU Leuven | Rob Stevens)

Sarah Worthington

”Ik verwacht veel van deze Honours Class”

29 februarI 2012 Kulak-katern 13

Taallabo Studenten grasduinen in een studiegids Practicum probleemoplossen en ontwerpen (© KU Leuven | Rob Stevens)

burGemeester stefaan De clerck over De toekomst van sIte HooG-kortrIjk

Kulak nog dichter bij KortrijkluDo meyvIs

“Er zijn twee uitdagingen”, be-gint De Clerck. “Je moet ervoor zorgen dat alle partners die in Hoog-Kortrijk gevestigd zijn, hun eigenheid kunnen blijven ont-plooien. Tegelijk moet je ook het vele verkeer dat daarvoor noodza-kelijk is, in goede banen leiden. Anderzijds moet Hoog-Kortrijk sterker verbonden worden met het stadscentrum.”

Eind januari werd in de schoot van Intercommunale Leiedal een workshop georganiseerd rond deze problematiek. “We hebben internationale ontwerpers en ur-banisten gevraagd om een week lang hun ideeën rond de site te presenteren. Het geheel werd geleid door professor Bruno De Meulder van de KU Leuven. Met zijn medewerkers heeft hij ge-zorgd voor een synthese die van het strafste is wat ik op het vlak van urbanisatie en verkeersplan-ning al onder ogen gekregen heb, werkelijk visionair.”

Bus, tram of people mover?“Hoog-Kortrijk ligt vlak naast de E17. Dat is prima voor de bereik-baarheid, maar het leidt er ook toe dat iedereen er met de auto naartoe wil, met aanzienlijke parkeerproblemen als gevolg. Anderzijds is de ontsluiting van-uit het centrum van de stad, waar het station ligt, niet optimaal. De groep rond professor De Meul-der heeft nu een hele reeks sug-gesties geformuleerd, vaak heel concreet, die een nieuwe horizon in het debat gebracht hebben. Uiteraard denken ook de diverse

instellingen die op de site geves-tigd zijn aan de toekomst, maar ik ben ervan overtuigd dat ook hun plannen heel wat inspiratie

zullen putten uit deze studie.” “Het gaat om een megaproject

op lange termijn, met soms zeer gedurfde ideeën. Ik verwijs bij-

voorbeeld naar het voorstel om mensen snel vanuit het hart van de stad ter plaatse te brengen. Dat zou met een speciaal soort

bus kunnen, maar ook met een tram of zelfs met een futuristische people mover, een nieuw vervoer-middel zonder chauffeur: alle pistes liggen open. Natuurlijk zou het vernieuwde Hoog-Kortrijk erg groen zijn, met veel open ruim-tes, esplanades enzovoort. Het spreekt vanzelf dat een dergelijk financieel veeleisend dossier op Vlaams niveau bestudeerd moet worden, met minister van Mobi-liteit Crevits, met De Lijn, en natuurlijk met de betrokken partners in Hoog-Kortrijk.”

Kortrijk studentstad“We spreken over een termijn van vele jaren, maar het is duidelijk dat een dergelijke input ook rele-vant is voor de discussies op korte termijn. We beschikken nu over een groot kader, en dat werkt be-ter dan telkens weer kleine ingre-pen of aanpassingen.”

“Specifiek voor Kulak heeft dit project vanzelfsprekend groot belang. Het zou met name een positieve invloed hebben op een betere aansluiting tussen de stad en de campus. Kortrijk heeft on-geveer 10.000 studenten en mag zich dus terecht een studenten-stad noemen. Kulak speelt daar een grote rol in. De campus moet natuurlijk de campus blijven, met zijn eigen sfeer, maar ik zie nog heel wat groeiruimte voor een beter contact met de binnen-stad. Dat heeft dan weer gevolgen op het vlak van infrastructuur en de programmatie van sport, cul-tuur, enzovoort. Het lijkt me al-leszins een uitgelezen kans om de stad nog meer op de kaart te zetten.”

Kulak ligt op ’t Hoge, of Hoog-Kortrijk. Kulak groeit, maar niet alleen Kulak: ook AZ Groeninge – één van de grootste zieken-huizen van Vlaanderen – heeft expansieplannen, hogeschool Katho breidt uit, Barco bloeit, de Expo trekt tienduizenden bezoe-kers. “Hoog-Kortrijk explodeert,” zegt burgemeester Stefaan De Clerck. En dan moet je gaan nadenken.

(© Patrick Holderbeke)Stefaan De Clerck geflankeerd door rector Mark Waer (links) en campusrector Jan Beirlant tijdens de opening van het academiejaar in Kortrijk

Eerste editie van ‘Kulakconnectie’

Al wie tussen 1965 en 1991 aan Kulak studeerde, is op vrijdag 16 maart vanaf 19u van harte welkom op de campus. De eerste editie van ‘Kulakconnectie’ wil alumni samenbrengen van de oudste sub-faculteiten van de KU Leuven in Kortrijk: Wijsbegeerte & Letteren, Geneeskunde, Wetenschappen en Rechten.

Kulakconnectie laat de alumni kennismaken met de universiteit van vandaag en biedt per subfacul-teit een boeiend avondprogramma

aan, met sprekers als Rundskop-regisseur Michaël R. Roskam, Kortrijks burgemeester Stefaan De Clerck en wereldvermaard stamcel-onderzoekster Catherine Verfaillie. Aansluitend volgt een gezamenlijke feestelijke receptie met retrospec-tieve fototentoonstelling en muziek van toen, én krijgen de alumni een persoonlijk foto-aandenken.

Het volledige programma en een inschrijvingsformulier is te vinden op de website, via www.kuleuven-kulak.be

In april 2011 startte Kulak met een campagne voor fondsenwerving. Een jaar later begint het initiatief volop vruchten af te werpen.Schenkers kunnen investeren in het nieuwe onderwijsproject met driejarige bacheloropleidingen. Daarbij ligt de focus op een breder vormingsproject met maatschap-pelijk georiënteerde of interdisci-plinaire modules, op de internati-onale mobiliteit van studenten en op hun engagement in regionaal en internationaal onderzoek. Een

schenker zorgt er dus voor dat meer studenten in het buitenland kunnen studeren of op stage kun-nen gaan. Hij of zij kan er bovendien voor kiezen om Kulak-ambassadeur of -senator te worden, en zo voor een periode van minimum drie jaar de universiteit te steunen. Momenteel zijn er, naast vele andere schen-kers, vier senatoren en veertien ambassadeurs die het project van Kulak financieel sterken. Jo Libeer, gedelegeerd bestuurder bij Voka, is

één van hen: “Mijn leven is zowat begonnen aan Kulak”, zegt hij. “Dit beschouw ik als een erg zinvolle manier om iets terug te geven.”Patrick Vanden Avenne, voorzitter van Voka West-Vlaanderen, onder-streept het belang voor de regio: “De fondsenwerving is een manier om een brug te slaan tussen de universiteit en de ondernemingen. Hoe sterker Kulak staat, hoe beter dat dus ook voor ons, West-Vlaam-se ondernemers, is.”

www.kuleuven-kulak.be/funding

De ambassadeurs en senatoren van Kulak

14 Leven na Leuven campuskrant

germanist en journalist

andré Vermeulen

geen middelen meer te hebben om Vermeulen te laten afreizen. Vandaag wil hij het daar liever niet meer over hebben. “Ik blijf de formule van een muzikale ont-moeting tussen landen interes-sant vinden.” Dat muziekkenners niet hoog oplopen met Eurovisie deert hem niet. “Ik geef ze zelfs gelijk. Sommige inzendingen vind ik ook maar niks. Maar elk jaar zijn er nog parels, echt goeie nummers. En het songfestival is

als tv-programma natuurlijk ook meer dan de som van de onder-delen.”

Vermeulen wil de sfeer ter plekke opsnuiven, desnoods op eigen kosten. “Mijn vrije tijd en professionele bezigheden lopen vaak door elkaar. Laatst was ik in Milaan voor een muziekbeurs en heb ik aangeboden door te reizen naar Turijn voor het Eter-nitproces. De redactie vond het geen prioriteit en stuurde geen cameraploeg. Maar de gevange-nisstraffen werden groot nieuws

katrien steyaert

Een groot feest was de jeugd van André Vermeulen (56) niet. De naar Torhout uitgeweken Brug-geling was de oudste in een ge-zin van vijf. Vader was tuinder, noeste arbeid het credo. “De dag van mijn laatste examen stond ik ’s namiddags alweer in de serres. Echt niet leuk. Ik wist niet wat vakantie was, want mijn ouders hebben nooit gereisd. Voor hun 25ste huwelijksverjaardag wilden ze wel naar Lourdes, maar mijn vader is net ervoor gestorven. Veel te jong, pas 53. Ik was net afgestu-deerd.”

“Ik vermoed dat mijn vader dacht dat hij nog een tijd zou meekunnen en daarom niet naar zijn oudste maar jongste zoon keek als opvolger. Ik leerde goed – zoals ze dat zeggen – en werd daarin gestimuleerd, ook op school. Toen ik in het zesde stu-diejaar zei dat ik bloemist wilde worden, verklaarde het PMS me gek. Jij kunt veel meer, zeiden ze. Alsof bloemist minder is.”

Hij haalt universitaire studies, maar zelfs dan is de zelfonder-schatting nog niet helemaal ver-dwenen. “Ik was geïnteresseerd in taal en literatuur, maar voelde me zekerder met Engels en Neder-lands dan met Frans en Spaans. Nochtans had ik al voor de unief avondlessen Spaans gevolgd.” Later maakt Italiaans het plaatje compleet. “Ja, na Germaanse heb ik mezelf een beetje heruitgevon-den.”

SOSDe interesse voor Zuid-Amerika ontkiemt rond zijn veertiende. “Priesters van onze school werk-ten in El Salvador en sommigen kozen bewust voor een leven bij de guerrilla. Het was niet het avontuur dat me aansprak – dat is aan mij niet besteed – maar het feit dat zij tegen onrecht vochten. Ik heb een redelijk groot recht-vaardigheidsgevoel.”

“Mijn eerste en enige job voor ik in 1984 bij de VRT begon, was bij SOS Wereldhandel, nu Fair Trade. Tijdens een reis naar Nicaragua

besefte ik dat ik er eigenlijk wei-nig kon doen. Mensen moeten het in de eerste plaats zelf doen en áls ze hulp van buitenaf vragen is dat vooral in gebieden waarin ik niet thuis ben – landbouw, fi-nanciën, industrie. Later heb ik er wel nog reportages gemaakt. In het leven moet je kiezen voor wat in het verlengde van je persoon-lijkheid ligt.”

Jongetje van elfStarten in Kortrijk – samen met onder meer Martine Tanghe – is Vermeulen meer op het lijf ge-schreven dan direct starten in Leuven. “Kulak was een soort tus-senstap tussen het middelbaar en de echte universiteit in Leuven. Je werd er meer gevolgd en dat had ik toen nog nodig. Ik zat wel op kot, maar achteraf bekeken was het niet slecht dat de campus bui-ten de stad lag, ver van de cafés. Zo’n begin was goed voor mij.”

In Leuven – waar Kristien Hem-merechts en Jan Hautekiet het lijstje van bekende jaargenoten compleet maken – kon hij zich meer permitteren, vindt hij. Uit-spattingen kan hij zich niet meer voor de geest halen; de vele con-cert- en cinemabezoeken wel. “In Vorst Nationaal zag ik David Bo-wie, Roxy Music en Neil Young. En in Leuven ging ik soms drie keer per dag naar de film. Berg-man, Fellini, ik heb ze allemaal gezien.”

“Toch doet het visuele me min-der dan muziek. Dat is nog altijd zo. Er is niets dat me zo raakt als mooie klanken. Ik heb altijd naar heel veel genres geluisterd. Op dat vlak ben ik een allesvreter. Ik kan ook genieten van muziek waarvan ik de woorden niet be-grijp. Dat staat misschien haaks op het feit dat ik nogal wat talen onder de knie probeer te krijgen, maar het hindert me niet om van muziek te genieten. Daarom fascineerde het Songfestival me meteen. Op één avond hoorde je wel vijftien talen.”

Je moet het je voorstellen: het is de lente van 1967. André is elf en is op vakantie bij zijn tante in Brugge, die al een tv had, een paar

maanden voor het gezin Vermeu-len. Hij mag opblijven tot midder-nacht en kijkt ademloos naar San-die Shaw die wint met Puppet on a String. “Ik begon naar de radio te luisteren om dat lied opnieuw te horen en zo leerde ik andere mu-ziek kennen. Er ging een hele we-reld voor me open. Intussen ben ik al geconfronteerd met gebeur-tenissen die wat van mijn idea-lisme en naïviteit afvijlden, maar ik hoop dat ik dat jongetje van elf

nog altijd in mij heb. Dat jongetje dat zich kan laten verrassen, ook al is het maar door een liedje.”

Op tafel kloppenVandaag is Vermeulen aan de Reyerslaan niet minder dan Mr. Eurovision. De man met een naar verluidt encyclopedische ken-nis van winnaars en verliezers, anekdotes en melodieën. De man die er altijd bij is geweest sinds Clouseau in 1991 onze eer verde-digde. In 2009 moet hij een bit-tere pil slikken als de VRT zegt

en ik ben zelfs live gegaan in Het Journaal, met dank aan buiten-landse collega’s. Dat hoort bij het vak: op tafel kloppen om aan-dacht te krijgen voor dingen die jij belangrijk vindt.”

Castro en McCartney“Pas op, nieuws is nieuws. Het meeste van wat ik gedaan heb, was verbonden met het moment zelf en heeft daarna nog weinig waarde. Toch hebben sommige dingen me echt geraakt: de aan-slagen in Madrid, de aardbeving in Haïti, mijn werk in El Salvador in de jaren 80. We kregen toen heel eenzijdige informatie, ge-filterd door de Amerikanen. Het was goed daar iets tegenover te kunnen stellen waarin de gewone mensen aan het woord kwamen.”

“Tot mijn eigen verrassing was ik in die burgeroorlog niet bang, wellicht omdat ik wilde blijven functioneren. Maar ik mis dat soort werk of adrenaline niet. In Latijns-Amerika is de tijd van gro-te, gewapende conflicten voorbij – gelukkig maar. Ik trek binnen-kort wel nog eens naar Cuba tij-dens het pausbezoek.”

In 2001 en 2005 ontmoette Ver-meulen Fidel Castro. “Dat blijft speciaal, omdat ik als het ware oog in oog stond met de geschie-denis van de 20ste eeuw.” Op zijn erelijstje staan ook Paul McCart-ney, Bruce Springsteen, Madonna en Roy Orbison. Je zou de indruk kunnen krijgen dat deze vaste VRT-verslaggever van de vedetten,

“Ik kick niet op sterren”

De jonge André Vermeulen wilde bloe-mist worden, maar guerrillapaters en het Songfestival van 1967 beslisten er anders over. Een studie Germaanse talen niet te na gesproken wees alles in de richting van Zuid-Amerika en de mediterrane landen. “Daar zijn mensen vaker tevreden met wat ze hebben en maken ze van het leven een feest. Dat raakt me soms meer dan mijn werk over de groten der aarde.”

“Toen ik zeidat ik bloemist wilde

worden, verklaarde hetPMS me gek.”

(© KU Leuven | Rob Stevens)

29 februari 2012 In beeld 15

koningen en pausen van deze we-reld het liefst in de buurt van de groten der aarde vertoeft. “Maar ik kick helemaal niet op sterren. Ik ben er ingerold. Zo volg ik nu het Vaticaan omdat ik Italiaans spreek en mijn katholieke opvoe-ding me helpt rituelen en jargon te begrijpen. Het Vaticaan en de koningshuizen hebben trouwens een hoog showbizzgehalte. Ook in Latijns-Amerika en Italië ui-ten mensen zich met meer gevoel voor drama. Het spreekt me aan dat de mensen er vaker dan wij een feest van maken, ook al heb-ben ze dikwijls minder.”

Sterf nu maarFeest voor Vermeulen, dat is Ita-liaans eten of muziek. “Ik ben waarschijnlijk de enige Vlaming die dat doet, maar ik heb vrij ge-nomen om elke avond live naar het Festival van San Remo te kun-nen kijken. Dat is een Italiaans liedjesfestival dat sinds 1951 ge-organiseerd wordt en waar alle grote Italiaanse sterren – van Zuc-chero tot Laura Pausini – naam gemaakt hebben. Er is ook ruimte voor mensen als Adriano Celenta-no, een artiest-filosoof die dit jaar een uur zendtijd kreeg en zich onder meer uitsprak tegen het verbieden van een referendum waarvoor meer dan een miljoen handtekeningen waren verza-meld. Het festival heeft te maken met wat er leeft in Italië. Daar wil ik voeling mee houden.”

“Het klinkt bizar, maar zelfs bij rampen wil ik erbij zijn. Bij een aardbeving in de gebieden die ik volg, leef ik mee met die men-sen. Ik zou het erg vinden mocht er een collega gaan.” Vermeulen heeft ook quasi het alleenrecht op in memoriams van artiesten. “Ik voel me een archeoloog van muziek. Ik speur het archief af naar goed materiaal voor de laat-ste eer. Die wil ik niet per se aan alle artiesten betuigen, maar ik spot er niet mee. Ik weet dat je er fans van die artiest mee raakt.”

“Mijn werk wordt natuurlijk beperkt door wat we in ons ei-gen archief hebben en dat is soms bedroevend weinig.” Hij doet het pijnlijke relaas van op-names die lang geleden gewist zijn, om banden te hergebruiken of erger: om het bestaan van be-paalde mensen uit te wissen. “Tv is hier veel te lang gezien als een wegwerpproduct, of zoals Karel Hemmerechts het zei, een stame-lende kleuter. Gelukkig is dat nu anders. Bij het digitaliseren doen we onverwachte ontdekkingen. Soms zijn het fragmenten waar-van ik denk: Voor die mensen – ik noem geen namen – kan ik nu ein-delijk een waardig in memoriam maken. Ze mogen sterven.”

Het boerenleven in de fifties

Ontdek jezelf. Begin bij de Bachelorbeurs.Dé infobeurs waar je een overzicht krijgt van alle bacheloropleidingen.

Leuven en Kortrijk, zaterdag 5 mei 2012

www.kuleuven.be/bachelorbeurs

emmeline schelfhaut

Het CAG bestudeert de geschie-denis van landbouw, platteland en voeding, in samenwerking met het Interfacultaire Cen-trum voor Agrarische Geschie-denis (ICAG) van de KU Leuven, en ontsluit deze kennis voor een groot publiek. Dat gebeurt voornamelijk via ‘Het Virtuele Land’, een online erfgoedbank die afbeeldingen en verhalen verzamelt, maar ook door pu-blicaties en tentoonstellingen. Zo wil het centrum het publiek sensibiliseren voor het agra-risch erfgoed.

In 2011 werd het CAG door de Vlaamse regering opnieuw erkend als expertisecentrum. Coördinator professor Yves Segers: “Daardoor kunnen we de komende vijf jaar meer aan-dacht schenken aan een aantal werkvelden, waaronder imma-terieel cultureel erfgoed: we willen onder meer tradities en productietechnieken, zoals van bepaalde streekgebonden land-bouwproducten, in kaart bren-

gen. Daarnaast willen we een nog actievere rol spelen op in-ternationaal vlak, hoewel we nu al een van de meest prominente centra van Europa zijn.”

Ter gelegenheid van het jubi-leum publiceert het CAG Het Vlaamse Platteland in de fifties, een boek met foto’s van Jos Halsberghe. De verzameling toont het Vlaamse platteland in de overgang tussen de schaarste van de naoorlogse periode en de luxe van de Golden Sixties. 350 foto’s zijn opgedeeld in thema’s – het boerenleven, sport en ont-spanning, landschap,… – en gaan vergezeld van teksten die de transformaties van die tijd beschrijven. De tentoonstelling toont een selectie van 50 foto’s.

Sarah Luyten en Yves Segers, red.: ‘Het Vlaamse platteland in de fifties’, Centrum voor Agrarische Geschiedenis / Da-vidsfondsTentoonstelling van 8-29 maart in de KBC-toren Antwerpen, en op 22 april in ’s Gravenwezel.Info: www.cagnet.be enwww.hetvirtueleland.be

centrum Voor agrarische geschiedenis Viert jubileum met boek en tentoonstelling

Aardbeienpluksters, Meer, 1951 (© Jos Halsberghe)

Ter gelegenheid van zijn tienjarig bestaan brengt het Centrum voor Agrarische Geschie-denis (CAG) het Vlaamse platteland in de jaren vijftig weer tot leven met een boek en een bijbehorende fototentoonstelling.

Bollenspel, Maldegem, 1952 (© Jos Halsberghe)

Dorpsplein met Sint-Niklaaskerk, Dessel, 1952 (© Jos Halsberghe)

16 Universiteitsfonds campuskrant

Wouter Verbeylen

Jan Toye, voorzitter van de Stich-ting Ga voor Geluk, verloor zelf een zoon door zelfdoding. “Ik heb de signalen niet gezien bij onze zoon”, vertelt hij. “Het is niet om-dat jonge mensen sociaal mee-draaien, dat alles in orde is. Onze maatschappij legt de lat hoog voor jongeren, en ze hebben het so-wieso al moeilijk in de jaren dat ze op zoek zijn naar wie ze zijn. Het zijn de groeipijnen van de jeugd, maar we herkennen ze niet altijd. Empathie is een kwaliteit die de wereld te weinig heeft.”

Jan Toye kwam in contact met Marc Vande Gucht, die zijn doch-ter verloor, en samen richtten ze de stichting en de vzw op. Toye: “Met de stichting willen we een katalysator zijn tot meer beleids-ondersteunend onderzoek voor preventie van depressie en suïci-de, en met de vzw willen we de im-plementatie van bewezen goede praktijken versnellen.”

“De beste preventie is primaire preventie: ervoor zorgen dat het niet tot een depressie komt. Bij Ga voor Geluk ligt de klemtoon in de eerste plaats op de jeugd: op jon-geren, maar ook op de allerklein-sten. Een project waar wij bijzon-der trots op zijn is het Toverbos, een methode om beter om te gaan met de emoties van kleuters, in samenwerking met kinderpsychi-ater Peter Adriaenssens.”

HoogbegaafdheidSinds twee jaar financiert Ga voor

Geluk een project dat nu omge-vormd werd tot een leerstoel aan de KU Leuven, rond hoogbegaafd-heid en welbevinden bij jonge-ren. De zoon van voorzitter Jan Toye was zelf hoogbegaafd. “Dat is geen cadeau”, vertelt hij. “Onze zoon was ook hooggevoelig, per-fectionistisch en introvert, en dat leidde tot een psychische pijn die ondraaglijk was.”

Professor Karel Hoppenbrou-wers van de Dienst Jeugdgezond-heidszorg leidt het onderzoek naar hoogbegaafdheid en wel-bevinden, in samenwerking met professor Karine Verschueren van de Dienst Schoolpsychologie. “De cruciale vraag is of jongeren die wij hoogbegaafd noemen, meer risico lopen op psychische proble-men, zoals depressie en suïcide. Sommige ouders voelen dat inder-daad zo aan, maar er is nog gebrek aan goed opgezet wetenschappe-lijk onderzoek dat aantoont dat dit effectief ook klopt.”

“‘Hoogbegaafdheid’ en ‘welbe-vinden’ zijn begrippen die je niet makkelijk eenduidig kan omschrij-

ven. Bij hoogbegaafdheid denkt men meteen aan het IQ. Maar IQ meet niet alle mogelijke aspecten van de begaafdheid, je moet ook kijken naar zaken als creativiteit, muzikaliteit, sociale competenties en schoolvoorsprong.”

“We hebben sinds twee jaar een grote studie lopen waarin we meer dan drieduizend 6- en 12-jarigen volgen en allerlei factoren van wel-bevinden en begaafdheid bekij-ken. Zo’n algemene studie maakt het mogelijk het etiket ‘hoogbe-gaafdheid’ los te laten, en op zoek te gaan naar alle mogelijk relevan-

te aspecten. Die studie wordt over twee jaar afgerond. De resultaten daarvan kunnen ook rechtstreeks bijdragen aan preventie: moeten bijvoorbeeld Centra voor Leerlin-genbegeleiding begaafdheidsken-merken als een risicofactor voor depressie of andere psychische problemen zien of niet?”

Warme stedenDe andere Ga voor Geluk-Leerstoel wordt gecoördineerd door profes-sor Chantal Van Audenhove van LUCAS, centrum voor zorgonder-zoek en consultancy. Van Auden-hove: “De suïcidecijfers in Vlaan-deren zijn erg hoog in vergelijking met gelijkaardige regio’s als Ne-derland. Vlamingen zijn ‘binnen-vetters’: ze houden hun problemen voor zich, in tegenstelling tot de ‘spreekcultuur’ in Nederland. Maar hoe ga je die angstwekkende statis-tieken omzetten in instrumenten voor preventie? Wij gaan funda-menteel onderzoek doen naar wat er nu precies werkt in de preventie van depressie en suïcide.”

“Jongeren zijn bijvoorbeeld van nature minder geneigd om naar een therapeut te stappen. Een mo-gelijke oplossing zijn zelfhulpmo-dules op het internet: die zijn laag-drempelig en kunnen op hun maat gemaakt worden. Maar in hoeverre werken die webmodules wel echt? In het project Predi-Nu wordt zo’n programma in een internationale samenwerking ontwikkeld. Wij gaan dat met de steun van Ga voor Geluk evalueren. Bovendien zullen we nu ook een Vlaamse versie kun-nen ontwikkelen.”

Verder zal LUCAS de reeds be-staande goede praktijken door-lichten en vergelijken met we-tenschappelijke kennis over werkzame factoren in de zorg en hulpverlening. “Een heel mooi project is ‘Warme steden’. Dat brengt per stad in kaart wat men al allemaal doet voor het welbevin-den van jongeren. Want er gebeurt al erg veel, maar ook erg versnip-perd. We zijn nu met een piloot-project in Antwerpen gestart, en bij succes wordt het naar andere steden overgeplant.”

www.gavoorgeluk.be

*** World champion consultant in everything – temporarily spe-cialized in relationship manage-ment. Zo presenteert alumnus burgerlijk ingenieur – materi-aalkunde en cabaretier Arnout Van den Bossche zichzelf op zijn website. In 2009 schreef hij Humo’s Comedy Cup op zijn naam en recent toonde ook de jury van het prestigieuze Leids Cabaret Festival zich onder de indruk van zijn materiaal én kunde: “Het ligt bijna voor de hand vast te stellen dat zijn optreden iets ‘typisch Vlaams’ uitstraalt. Dat wil zeggen: een charmante, droogkomische rijkdom aan taalvondsten.” Van den Bossches parodie op de relatieconsulent kreeg een plaats in de finale van het fes-tival, op 11 februari. Daarin moest hij wel de duimen leg-gen voor zijn Nederlands-Ma-rokkaanse collega Omar Ahad-daf. Van den Bossche kon het competitieve element gelukkig goed relativeren: “Het verloopt allemaal heel gemoedelijk. Het is geen missverkiezing waarbij we elkaars lippenstift stelen.”

*** “Ik heb veel respect en be-wondering voor stand-upco-medians, maar het is geenszins mijn intentie of ambitie om in die mensen hun voetsporen te treden.” Wij danken licentiate lichamelijke opvoeding Son-ja Kimpen (foto Rob Stevens) voor het mooie bruggetje. Na een reeks succesvolle boeken en tv-programma’s stapt de onvermoeibare voedings- en bewegingscoach nu ook op het podium om een gezonde levensstijl te promoten. De ti-tel van haar theatershow doet toch een béétje denken aan een bekende Belgische stand-up-comedian, die zijn naam ook wel eens durft te combineren met een eenlettergrepig werk-woord: Sonja Kimpen bruist!

*** De titel De Tuin van Tito zal sommigen dan weer doen den-ken aan tv-programma’s genre Groene Vingers, maar het gaat om een literair non-fictieboek over het recente verleden van ex-Joegoslavië. Oud-student geschiedenis en internationale politiek Korneel De Rynck reis-de langs de spoorlijn van Bel-grado naar Sarajevo om na te gaan wat er vijftien jaar na het einde van de oorlog veranderd is. “De ver-van-mijn-bedshow van de Balkan komt zo een eind dichter bij huis”, schreef De Standaard in een viersterren-recensie. En ook lezers weten De Ryncks aanpak duidelijk te smaken: begin februari mocht hij de publieksprijs van boek-handel De Groene Waterman in ontvangst nemen. Met zijn thesis over ‘Ostalgie’ sleepte De Rynck destijds al de Vlaamse Scriptieprijs in de wacht. (rvh)

TelexAlumni

agenda alumnichemici leuVenVoorjaarslezing ‘Dopinganalyse anno 2012 door de ogen van een analytisch chemicus’ door professor Peter Van Eenoo• 23 maart, 16-18u, Auditorium 00.06, Celestijnenlaan 200 G, Heverlee • Info: wim.dehaen@chem.kuleu-ven.be, (t) 016 32 74 39

Werkgroep kennis en maatschappijVoordracht ‘Beethoven. De weg van een muzikaal genie’ door professor Jan Caeyers• 19 maart, 19u30, Universiteits-hal, Promotiezaal, Naamsestraat 22, Leuven• Info en inschrijvingen (voor 14/3): activiteiten@alum.kuleu-ven.be, (t) 016 32 40 01• alum.kuleuven.be/Kennis.html

ekonomika-alumniSeminarie over het wijzigende juridische en fiscale kader voor ondernemingen• 6 maart, 15u45-22u, Kulak, Gebouw B, Zaal B504, E. Sabbelaan 53, Kortrijk• 8 maart, 15u45-22u, Auditorium

Kasteel Arenberg, HeverleeLezing ‘Beer: the real social network? The value of real and personal interactions in virtual Facebook times’ door Chris Burg-graeve, Chief Marketing Officer ABInBev• 9 maart, 18u30-22u, Hogen-heuvelcollege, lokaal hog 02.28, Naamsestraat 69, Leuven

Lezing ‘Enterprise architectuur als aanpak voor een strategisch ICT masterplan, ook in een grillig economisch klimaat’ door Johan Cattersel, CEO inno.com• 16 maart, 18u30-22u, Hogen-heuvelcollege, lokaal hog 02.28, Naamsestraat 69, Leuven• Info en inschrijvingen:regina.wolfs@econ.kuleuven.be,(t) 016 32 66 90• www.ekonomika-alumni.be

nos iungit academiaCauserie over trappistenbier (met proeverij) door bierexpert Jef Van den Steen• 16 maart, 20u45, clublokaal, Ko-ning Leopold I-straat 18, Leuven• Info: Johny.Hermans@skynet.be, (t) 016 60 09 00• www.niaclub.be

FarmaleuVenFarmacologische dag over ‘multiculturele uitdagingen in de gezondheidszorg’ • 17 maart, 14u-18u, Campus Gasthuisberg, O&N 2, Auditorium BMW 6, Herestraat 49, Leuven• Info: Veerle.Foulon@pharm.kuleuven.be, (t) 016 32 34 64• alum.kuleuven.be/farmaleuven/fd

VilVForumavond: ‘Welke auto zal ik morgen kopen?’ • 17 april, 19u30, Thermotech-nisch Instituut, Aula van de Tweede Hoofdwet, Kardinaal Mercierlaan 41, Leuven• Info en inschrijvingen: bart.vanbuggenhout@gmail.com, (t) 0473 97 45 11• www.vtk.be/alumni/ activiteiten/forumavonden

Preventie van depressie bij jongeren: wat werkt?

“Empathie iseen kwaliteit die de wereld

te weinigheeft.”

Vlaanderen legt een bar slecht rapport voor als het om zelfmoordcijfers gaat. Op woensdag 22 februari werden twee leerstoelen aan de KU Leuven ingehuldigd van Ga voor Geluk, een stich-ting en vzw die de pre-ventie van depressie en suïcide bij jongeren on-dersteunt.

Vlnr: Chantal Van Audenhove, Karel Hoppenbrouwers, Jan Toye, rector Mark Waer en Marc Vande Gucht (© KU Leuven | RS)

29 Februari 2012 Maatschappij 17

tine Van regenmortelpsychologe hiVa

“Dé dakloze bestaat niet, hebben tientallen biografische interviews ons geleerd: iedere dakloze heeft zijn eigen verhaal. We kunnen wel twee groepen onderscheiden: enerzijds mensen die zich al vanaf hun geboorte in de kansarmoede bevinden en dan diegenen die nooit hadden verwacht op straat te belanden maar na een ingrij-pende gebeurtenis op de dool zijn geraakt. Naast de huisvestings-problematiek speelt daar ook een diepe ontankeringsproblematiek waarbij de banden worden losge-laten met familieleden, de maat-schappij en ten slotte zichzelf: men verliest zijn gevoel van zelf-waarde en laat alle hoop varen. Dat proces kan behoorlijk snel gaan. Een opvallende rode draad in de levensverhalen is een eerder ver-blijf in een of andere instelling.”

“Typisch is ook de cumulatie van

problemen: materiële en adminis-tratieve, maar ook problemen met relaties, geestelijke gezondheid, verslaving ... Bestrijding van de daklozenproblematiek is daarom steeds een meersporenbeleid, zo-wel op macro-, meso- als micro-niveau, over sectoren heen. Dat maakt het er natuurlijk allemaal niet eenvoudiger op; je hebt te ma-ken met een ingewikkeld kluwen van bevoegdheden.”

“Wat hulpverlening betreft is het klassieke trio bed-bad-brood natuurlijk belangrijk, maar laten we ook betrokkenheid-begrip-belangstelling niet vergeten. Het is belangrijk te kijken naar het

individuele levensverhaal en een oplossing op maat te bieden. Een opvang met allerlei regeltjes is niet altijd aangepast: op straat is het leven keihard maar wel vrij.

Heel belangrijk blijkt naast een stabiele en aangepaste huisves-tingssituatie ook een vaste con-tactpersoon die in hen gelooft, en een zinvolle dagbesteding zoals vrijwilligerswerk, zodat mensen weer een gevoel van zelfwaarde opbouwen. De weg bergop is lang en ondersteuning voor langere tijd is nodig. Er zou ook veel meer moeten worden ingezet op outre-aching, zodat je ook die mensen die het allermoeilijkst te bereiken zijn op een laagdrempelige ma-nier kan benaderen.”

“Preventie is uiteraard heel be-langrijk. Dat er vandaag nog men-sen uit hun huis worden gezet, vind ik onbegrijpelijk. Ook zou-den jongeren die meerderjarig worden en een instelling verlaten, beter begeleid moeten worden; le-ren budgetteren bijvoorbeeld.”

“Onze onderzoekers zagen dat automobilisten soms met opzet door de plassen reden bij het pas-seren van een dakloze. Die toene-mende onverdraagzaamheid baart me zorgen. Er is een tendens van culpabilisering. Maar niemand kiest bewust voor een leven op straat. En als mensen uit de boot vallen, is er altijd sprake van een gedeelde verantwoordelijkheid.”

de raadeen actueel vraagstuk belicht vanuit drie expertises

koen hermanssocioloog lucas

“Een dakloze is niet altijd een oudere man met een fles op een bank in het park: een op drie thuislozen in Brussel is bijvoorbeeld een kind. Zij ver-blijven meestal in een vorm van tijdelijke opvang. We we-ten niet hoeveel mensen er let-terlijk op straat leven, maar wel dat we enkel het topje van de ijsberg zien.”

“Wie loopt risico om op straat te belanden? Mensen die een psychiatrische instelling of de gevangenis verlaten en niet kunnen terugvallen op een net-

werk – meer continuïteit van de zorg zou daar al veel kunnen oplossen. Dan heb je huurders die wegens overlast of wanbeta-ling uit hun woning worden ge-zet – dat gebeurt steeds vaker, in Vlaanderen alleen al in de sociale huisvestingssector zo’n 500 keer per jaar. En dan is er een groep waar preventie nau-welijks mogelijk is: mensen – meestal mannen – die na een echtscheiding, een overlijden, jobverlies of faillissement in een cascade van gebeurtenis-sen terechtkomen en uiteinde-lijk op straat belanden.”

“Traditioneel worden daklo-zen eerst opgevangen in groep en dan via begeleid wonen naar zelfstandigheid geleid. Steeds meer zijn er aanwijzin-

gen dat housing first – zo snel mogelijk een eigen woonplek geven – beter werkt en goed-koper is dan het traditionele staircasemodel, waarbij vaak voorwaarden worden gekop-peld aan de opvang, zoals in therapie gaan voor een versla-ving. Het probleem bij housing first zijn de ellenlange wacht-lijsten in de sociale huisves-ting. Door de recente afbouw van bedden in de psychiatrie komen er nu wel middelen vrij voor ambulante begeleiding waarvan er internationaal ook overtuigend bewijs is dat het werkt om mensen weer van de straat te krijgen.”

“Wat in Vlaanderen ontbreekt is een sense of urgency en een globaal plan. Zodra de tempera-turen onder nul zakken, maakt iedereen zich druk om de dak-lozen, maar daarna worden ze weer een heel jaar vergeten. Zo zijn er in de winter in Leuven tien extra plaatsen voor nacht-opvang, maar die worden in de lente weer opgedoekt. In Ne-derland werken de vier grootste steden al enige tijd met succes samen om de dakloosheid en de bijbehorende overlast te bestrijden. Het is noodzakelijk dat dat in overleg gebeurt zo-dat er geen race to the bottom ontstaat: wie nachtopvang aan-biedt – met de bijbehorende overlast overdag – creëert im-mers een aanzuigeffect.”

“Jammer genoeg zijn het vaak net dit soort initiatieven die worden stopgezet in tijden van besparingen. Uit het thema dakloosheid valt niet veel winst te halen. Daklozen roepen zelfs veel negativiteit op bij de pu-blieke opinie: we hebben geen officiële cijfers over het geweld tegen daklozen in België, maar recente incidenten – zo werd in Leuven een dakloze door een groepje jongeren in brand gestoken – illustreren dat het om een ernstig probleem gaat. Leven op straat is ook al om die reden het hardste bestaan dat je je kan voorstellen – de levens-verwachting van deze groep is dan ook slechts 43 jaar.”

chris kestelootsociaal geograaF

“Anno 1970 wáren er in onze con-treien nagenoeg geen daklozen meer; landlopers waren een voor-oorlogs fenomeen. Vandaag schat men het aantal mensen zonder thuis in België tussen de tien- en de dertigduizend – asielzoekers met hun specifieke problematiek niet meegerekend. Er zijn een aantal structurele elementen die maken dat de kans om op straat te belanden toegenomen is. Zo is de arbeidsmarkt veel moeilijker toegankelijk dan vroeger. En wie niet aan een job geraakt, heeft een reële kans om weg te glijden in een spiraal van miserie. In ‘74 werd het bestaansminimum in het leven geroepen als het sluitstuk van een reeks sociale vangnetten, maar dat

recht op een basisinkomen wordt steeds meer gekoppeld aan allerlei voorwaarden, waaraan eenvoudig-weg niet iedereen kan voldoen.”

“De arbeidsmarkt is ook veel in-stabieler geworden. Samen met de toename van het aantal een-persoonshuishoudens – in Brus-sel een op twee – maakt dat veel meer mensen kwetsbaar: een alleenstaande die werkloos – of ziek – wordt, heeft een veel kleiner vangnet.”

“De toename van het aantal een-

persoonshuishoudens zorgt, tege-lijk met de stijgende immigratie, ook voor een toenemende druk op de woningmarkt. Daardoor, en door het fenomeen van grond-

speculatie, stijgen de woonkosten veel sneller dan de lonen en de consumptieprijzen. De overheid heeft steeds minder middelen om corrigerend op te treden.”

“Het aanbod in ons woonvoor-zieningssyteem schiet te kort voor wie wegens ontoereikende mid-delen of capaciteiten uit de boot dreigt te vallen. Met 7% sociale wo-ningen loopt België ver achter op de gemiddeld 20% in de ons om-ringende landen – in Nederland is dat zelfs 35%. Omdat het aandeel eigenaar-bewoners, net zoals el-ders in Europa, steeds toeneemt – in België inmiddels zo’n 70% – worden er ook op de privéver-huurmarkt steeds minder goede en betaalbare woningen aangebo-den. Dat er hier desondanks niet méér daklozen zijn dan in onze buurlanden is te danken aan ons uitgebreide sociale vangnet.”

“Toch vallen steeds meer men-sen steeds sneller door de mazen van het net en ze vallen ook dieper. Tot ze in een neerwaartse spiraal terechtkomen waarin alleen al in leven blijven een dagtaak wordt.”

“Niemand kiest voor de straat”

In brand gestoken worden terwijl je ligt te slapen of – op kerstavond – een emmer koud water over je heen krijgen aan de in-gang van een supermarkt. Het leven van een dakloze is keihard en daar hoeft het niet eens min twintig voor te zijn. “We zien slechts het topje van de ijsberg.”

ine Van houdenhoVe | Foto’s rob steVens

“HET INDIVIDUELE VERHAAL IS BELANGRIJK”

“KANS OM OP STRAAT TE BELANDEN IS TOEGENOMEN”

“UIT HET THEMA DAKLOOSHEID VALT WEINIG WINST TE HALEN”

18 Cultuur campuskrant

“Mijn zus speelde viool, mijn moeder piano, en zelf begon ik al in de derde kleuterklas met muziek. Tussen de cello en mij klikte het meteen. Er werd thuis veel gemusiceerd, vooral piano-trio’s – de ideale bezetting voor ons huisensemble – maar vanaf een bepaald ogenblik begon ie-dereen zijn eigen weg te gaan, en alleen ik ben doorgegaan met muziek. En dat doe ik nog steeds; morgen heb ik examen kamer-muziek in Brussel. We spelen er het geweldige derde strijkkwar-tet van Dmitri Sjostakovitsj.”

“Nu ik tot Faculty STAR ben benoemd, krijg ik een peter: Ed-mond Saveniers, de dirigent van het Universitair Symfonisch Or-kest, die ook in de jury zat. Hij heeft me al in contact gebracht met Bert Koch, een pianist die recent afstudeerde aan het Lem-mensinstituut. Samen gaan we nu werken aan ons toonmoment in mei. Wat we gaan spelen, ligt nog niet vast. Op dit ogenblik werk ik aan de Fantasiestücke van Robert Schumann en de celloso-nate van Frédéric Chopin, twee werken voor cello en piano. Maar ik zou ook eens graag als solist met een orkest spelen, bijvoor-beeld in Schelomo, een prach-tig, joods geïnspireerd werk van componist Ernest Bloch.”

“Ik heb al mogen optreden tij-

dens de nieuwjaarsreceptie van mijn faculteit en hopelijk komen er nog meer mogelijkheden, tij-dens de laatstejaarspromoties in juli bijvoorbeeld. Als Faculty STAR krijg ik nu alvast een geweldige kans: van 10 tot 15 april mag ik in Keulen een masterclass volgen bij een van de allerbeste cellistes van het moment: Maria Kliegel. Daar kijk ik echt naar uit.”

“Ik koos destijds voor politieke wetenschappen omdat ik iets wil betekenen voor de wereld. Ik kom uit een familie van juristen; misschien heb ik daardoor een sterk rechtvaardigheidsgevoel ontwikkeld. Wanneer ik mijn cellostudies afweeg tegenover de sociale wetenschappen, dan weet ik nog niet zo goed waar ik naar-toe wil. Dat verandert van dag tot dag. Momenteel hou ik graag alle opties open, maar ik vermoed dat ik – als het mogelijk zou blijken – zou kiezen voor concerteren: ondanks de spanning voel ik me goed op het podium.”

Eind februari kwam er witte rook uit dertien faculteitsgebouwen te-gelijk: de Dienst Cultuur stelde de huiskunstenaars voor waarnaar de faculteiten de afgelopen maanden samen met de dienst op zoek gingen. De geselecteerde Faculty STARs (Student Artists in Residence) krijgen nu de kans om hun talent te tonen en verder te exploreren. Campuskrant ging kennismaken met een muzikante, een beeldend kunstenaar en een dansgroep.

“Vanaf het vijfde middelbaar volgde ik in Gent avond-school aan Sint-Lucas: een initiatie in beeldende kunst. Dat vond ik geweldig: zoeken wat me lag, uitproberen. Ik hou er nog altijd van om veel uit te testen: materialen, ma-nieren van werken, stijlen ... De laatste tijd ben ik bijvoor-beeld graag bezig met acryl: het heeft een zekere weerbar-stigheid die me bevalt, het is voelbare materie. Ik werk ook nog vaak – zoals op de ingezonden werken voor de Faculty STARs – met inkt en bister, een geelbruin kleur-pigment dat stroperige inkt oplevert.”

“Mijn stijl is geïnspireerd door mensen als de Belgische schilder Sam Dillemans, of de fenomenale Engelsman Luci-an Freud met zijn rauw realis-me. Die manier van schilderen werkt goed op grotere forma-ten, en dat ligt me wel. Niet alle details hoeven voor mij in een beeld.”

“Als Faculty STAR mag ik nu deelnemen aan de atelierwer-king van museum M onder begeleiding van kunstenaar Wouter Feyaerts, en als me-ter krijg ik Lore Van Hees, die voor M werkt, toegewezen. Ik ben zeer benieuwd naar de sa-

menwerking en ik heb zelf al enkele ideeën voor het toon-moment in mei. Als student architectuur voel ik veel voor de charme van oude huizen met hun hoekjes, kantjes en gangetjes. Misschien moet ik daar iets mee doen – ik denk bijvoorbeeld aan werken met trompe-l’oeil-effecten.”

“Beginnen aan een carrière in de kunst is natuurlijk niet voor de hand liggend, en ik wou een stevigere basis. Dat het architectuur is geworden, is wellicht niet zo verrassend: dat zit immers op de rand van techniek en creativiteit.”

“Vroeger op het Sint-Barba-racollege in Gent hebben we ooit een tweejarig tentoonstel-lingsproject gehad waar ik een werk heb mogen hangen in een ruimte die door architect Stéphane Beel onder handen was genomen en waar ook werk van Luc Tuymans hing. Dat vond ik natuurlijk gewel-dig: dat ik samen met Tuy-mans had geëxposeerd! Mijn werk was toen door graffiti geïnspireerd. Ik hou van het onverwachte dat graffiti in een stad binnenbrengt. Ook een ‘brutalistische’ architectuur spreekt mij trouwens erg aan. Proper werk is niet echt aan mij besteed.”

“Ons team Training Coaching en Dans bestaat uit negen dansers, en samen vormen we de volledi-ge gelijknamige vakklas binnen FaBeR. De meesten uit ons team zijn al vroeg met dansen begon-nen. Zelf ben ik er al sinds mijn tweede leerjaar mee bezig, en ik geef ook dansles. Het project Fa-culty STARs werd ons voorgesteld in de les, en we zagen er allemaal onmiddellijk de mogelijkheden van in. We wilden een act maken waarin onze verschillende ach-tergronden – van klassiek heden-daags tot hiphop en breakdance

– aan bod konden komen. De no-dige inspiratie vonden we in het nummer Broken Sorrow van Nut-tin’ But Stringz, met een zachte in-leiding die uitloopt op een stevige beat. Het was mooi meegenomen dat we Jonas in onze ploeg had-den – de enige jongen die het vak volgt – zodat we er een liefdesver-haaltje in konden stoppen. Méér jongens zou ik overigens wel leuk vinden!”

“Echt áf was onze act nog niet, vonden we zelf, maar het filmpje moest op tijd binnen om te kun-nen meedoen. Gelukkig slaagden

we daarin. Het resultaat is wel helemaal van onszelf – onze be-geleidster Patricia Mortelmans heeft weinig moeten bijsturen. We hebben de act ook al voor pu-bliek kunnen uittesten, tijdens het Sinterklaasfeest van de facul-teit en tijdens Music for Life.”

“We zijn natuurlijk heel blij met onze selectie en we hebben al een eerste gesprek gehad met onze meter, Griet Verstraelen van Kun-stencentrum STUK. Nu kijken we allemaal gespannen uit naar het vervolg. Op 21 maart mogen we alvast samen naar de dansvoor-

stelling Angle in STUK, gevolgd door een nagesprek met danser en choreograaf Salva Sanchis, die bij Anne Teresa De Keersmaeker gestudeerd en gewerkt heeft.”

“Verder volgen er zeker nog twee workshops waarin we ons klaar-stomen voor een volledig nieuwe

act die we zullen opvoeren tijdens het slotmoment van de Faculty STARs op 10 mei. Wat er daarna gebeurt, weet ik niet. Het blijft in de eerste plaats een vak, maar ik zou het zelf wel prettig vinden als er meer uit zou groeien.”

Op www.facultystars.be kunt u kennismaken met de dertien Faculty STARs. Daar berichten ze via blogbijdragen ook over hun vorderingen in het traject. Op donderdag 10 mei vindt een groot slotevenement plaats. Dan tonen de dertien Faculty STARs hun werk in de Universiteitshal.

Jos stroobants / Foto’s rob stevens

Nathalie Heylen (achter midden) en haar teamleden van Training Coaching en Dans

Nathalie Heylen van Training Coaching en Dans (FaBeR)

“meer jongens zou ik wel leuk vinden”

Karen De Meyer (Sociale Wetenschappen)

“met de cello klikte het meteen”

Jean-Sébastien Bernaert (Ingenieurswetenschappen)

“proper werk is niet aan mij besteed”

Faculteiten stellen dertien huiskunstenaars voor

Karen De Meyer

Jean-Sébastien Bernaert

29 Februari 2012 Personalia 19

Gie Deboutte, verbonden aan het Leu-vens Instituut voor Criminologie, is be-noemd tot vredesambassadeur bij Pax Christi Vlaanderen. De onderscheiding gaat elk jaar naar twee mensen die werken aan vrede, verzoening en res-pect voor de mensenrechten. De 53-jarige Lummenaar voert al jaren strijd tegen pesten op school, onder andere als voorzitter van de organisatie ‘Kies Kleur tegen Pesten’. Deboutte wil de pestproblematiek ook meer bespreek-baar maken.

Tijdens de voorstelling van de tijdslijn van Leuven in de kapel van de Ro-maanse Poort reikte Paul Reekmans, voorzitter van het Leuvens Historisch Genootschap (LHG), de LHG-oorkonde 2011 voor een verdienstelijke bijdrage uit aan professor marc Lodewijckx van de Afdeling Archeologie. Het LHG bekroont Lodewijckx voor zijn inzet rond het cultureel en bouwkundig patrimonium en in het bijzonder voor zijn bijdrage op het vlak van archeolo-gie in de stad Leuven.

Naam: Karla Biebouw (35) Nieuw als: coördinator van het Interreg-project ‘Université Métro-pole’ aan KulakSinds: 14 november

Wat heb je hiervoor gedaan?“Na mijn studie biologie heb ik on-der meer in een zoo gewerkt. Ver-volgens heb ik gedoctoreerd aan de Oxford Brookes University: ik bestudeerde een kleine nachtpri-maat in Madagascar. Sinds mijn terugkeer naar België in 2008 wil ik me meer richten op mijn gezin. Met een tweeling – twee jongens van 19 maanden – is onderzoek in het buitenland niet evident, en daarom ben ik overgestapt op meer administratief werk.”Wat houdt je functie precies in?“Ik werk mee aan het Interreg-project Université Métropole, een samenwerking tussen Kulak, UCL Mons en PRES Université Lille Nord de France, die de uitwisseling van studenten en onderzoekers be-vordert.” “De coördinatie van de Honours Class (zie ook p. 12 – red.), samen met mijn collega’s in Mons en Lil-le, is op dit moment mijn belang-rijkste taak. We zijn ook al volop bezig dat project uit te breiden tot een Honours College, met stage-mogelijkheden, summer schools en dergelijke. Daarnaast ontwik-kelen we mogelijke nieuwe pro-jecten. Bij dat proces houden we zoveel mogelijk rekening met wat de docenten en studenten zelf willen. Het is niet praktisch om voor elke bespreking naar Bergen of Lille te gaan, dus de commu-nicatie gebeurt meestal via mail of telefoon. Enkel als er knopen moeten worden doorgehakt, ko-men we allemaal samen.” Bevalt het werk je?“Ik kom in contact met tal van boeiende mensen uit verschillen-de vakgebieden. Daarnaast kan ik studenten en onderzoekers de kans geven om aan uitwisseling te doen. Als student vond ik dat zelf ook heel belangrijk. Ook de sfeer op de werkvloer is zeer aan-genaam. Veel collega’s zijn ook moeders, dus hebben we tijdens de lunch altijd iets om over te pra-ten. (lacht)”Zou je hier willen blijven wer-ken?“Absoluut. Het project loopt nog tot 2014. Ik weet niet of ik hier zal kunnen blijven, maar ik wil in ieder geval verdergaan met pro-jecten rond internationalisering. Daarvoor zal ik hier aan Kulak alvast veel ervaring kunnen op-doen.” (es)

benoemD oF onDerscheiDen

Het vat het Kulak-gevoel wel samen: kunnen zeggen dat je naar ‘dé’ koffiekamer gaat (oké, die van geneeskunde hebben er wegens hun verblijf aan de grenzen van Kulak-land ook eentje, maar goed). In de met stemmig rode zetels gevulde ruimte druppelen di-verse groepjes binnen. Ik maak live de samensmelting van Let-teren en Wiskunde mee. “De koffiepauzes verlopen enigszins per cohorte”, zegt professor Lieven D’hulst van Letteren, “dat is organisch gegroeid. Maar na de lunchpauze zit alles hier door elkaar.” Dat bevestigt wiskundeprof Karel Dekimpe ook: “Er heerst hier sowieso een grotere interdisciplinariteit dan in Leuven omdat je elkaar veel vaker tegenkomt. Zelfs in de kof-fiekamer: als er een krant ligt, wordt een artikel vaak vanuit de diverse achtergronden bediscussieerd.” Prof D’hulst, met een lachje: “Uiteraard praten we constant over intellectuele, professionele en culturele onderwerpen, alleen nu even niet.” “Wel als Chris er is (een priester professor emeritus, zo blijkt), die is in alles geïnteresseerd”, zegt Marianne. “Dan gaat het vaak over etymologie,” vult Tine aan, “maar we hebben het

evengoed over muziek, de kwaliteit van de koffie en zoals van-daag over de pro’s en contra’s van de wasmagneet. Onder de dames worden er wel eens wat huishoudelijke tips uitgewis-seld, ja”. De wiskunde- en computerwetenschappenbank, volledig door het mannelijk geslacht bevolkt, bevestigt de academi-sche samensmelting en de goede sfeer hier. “Hoewel het niet altijd even makkelijk is om onderzoekers naar hier te krijgen, vaak liggen er in grotere universiteiten wat meer mogelijkhe-den open en kiest men daarvoor”, zegt Tommy. Is er dan niks negatiefs te melden over de Kulak, probeer ik toch maar, ter evenwichtige berichtgeving. “De nieuwe gebouwen zijn wel mooi, maar aan de binnenkant moeten nog wat mankementen weggewerkt worden.” Wat, vrees ik, niet echt een exclusief Kortrijks probleem is.

heeft uw dienst een bijzondere of gewoon gezellige koffie-kamer? stuur een mailtje naar campuskrant@kuleuven.be

De koFFiekamer Onze fotograaf gaat aan het werk tijdens de pauze.

op de koffie bij de medewerkers van kulak

De nieuwkomer

(© K.U.Leuven | Rob Stevens)

in memoriamDe universitaire gemeenschapneemt afscheid van:

Patrick ValvekensAdministratief medewerker aan de Faculteit Theologie en Religiewetenschappengeboren op 26 mei 1956en overleden op 12 februari 2012

(© KU Leuven | Rob Stevens)

Leu

ven U

niversity P

ress

Leuven University Press

Minderbroedersstraat 4, box 5602

3000 Leuven

Belgium

www.lup.be

spring12

Onze lentecatalogus 2012 is er!

www.upl.be info@upers.kuleuven.be +32 (0)16 32 53 45

Surf naar www.upl.be en ontdek onze

nieuwe en komende titels.

ADvERTENTIE

Studeren StAAt in de middel-eeuwen lang gelijk aan ‘in het bui-tenland studeren’. Anno 1250 zijn er maar een handvol universiteiten, zo-dat ook inwoners van de lage landen naar Parijs of Bologna moeten voor een bul. eind 14de, begin 15de eeuw richten regionale heersers om econo-mische redenen lokale universiteiten op; in 1425 ook in leuven. tot dan kwam een derde van alle studenten van de in 1388 gestichte universiteit in Keulen uit de lage landen – na 1425 trekken Brabanders, Hollanders en Vlamingen naar leuven. in de eerSte Helft VAn de 16de eeuw is leuven een vooraanstaand humanistisch centrum dat met het Collegium trilingue en de aanwezig-heid van erasmus in de stad aanzien-lijke buitenlandse belangsteling trekt, tot uit Scandinavië en Oost-europa toe. na de godsdiensttwisten in de tweede helft van de 16de eeuw komen univer-siteiten meer onder druk van de kerk en nemen de wereldlijke heersers pro-tectionistische maatregelen: zo kan je geen ambtenaar of stadarts worden met een buitenlands diploma. in 1570 wordt het studenten uit de lage lan-den zelfs verboden in het buitenland te studeren; tot in de 18de eeuw wordt die wet geregeld vernieuwd.

tijdenS de COntrArefOrmAtie komen veel katholieken uit protes-tantse landen naar leuven – getuige de vele colleges. de positie als inter-nationale topuniversiteit is op dat moment al overgenomen door leiden en dat zal zo blijven tot het einde van de 17de eeuw, waarna de fakkel wordt overgenomen door moderne universi-teiten die ook colleges in de volkstaal aanbieden, zoals Halle en Göttingen.in de 19de en 20Ste eeuw zijn onze universiteiten onder meer populair bij Oost-europeanen. leuven trekt ook veel theologiestudenten uit de derde wereld aan. na wO ii wordt een sys-teem van beurzen uitgewerkt, vooral

voor vluchtelingen, maar de aantallen buitenlandse studenten zijn niet spec-taculair. in 1985 wordt het erasmus-programma opgericht met als streef-doel een studentenmobiliteit van 10%. Vandaag stuurt de Ku leuven jaarlijks een paar duizend studenten naar het buitenland; meer dan zesduizend bui-tenlandse studenten vinden de weg naar hier, dankzij internationale uit-wisselingsprogramma’s als erasmus en tal van andere formules. (ivh)

Met dank aan emeritus professor Hil-de Symoens (UGent), Mark Derez (Uni-versiteitsarchief) en Bart Hendrickx (directeur International Office).

Lustrum lust bierBIOS, de studentenkring van de biologen, bestaat 60 jaar en viert dat lustrum in de week van 27 februari tot 4 maart met een hele reeks activiteiten. De feestweek werd afgetrapt met een ‘proffentap’: voor één keer schonken professoren Filip Volckaert en Koen Geuten hun studenten bier in plaats van wijsheid.www.bios.student.kuleuven.be/lustrum

20 Buitenkant campuskrant

[eVOlutIeleer]

(© Ku leuven | rob Stevens)

tekening in een collegedictaat, gemaakt door de Schotse student George lichton (1467) die aan de leuvense Artesfaculteit studeerde

De enige constante is veranDering.

over De grens

Jaarlijks vinden meer dan 6.000 buitenlandse studenten de weg naar leuven. (© K.u.leuven | rob Stevens)