Krant met de zorgverbeteraars 2013

Kwaliteitverbeteraars 2013 1KwaliteitVerbeteraars2013

Delier simpel en snel gesignaleerd

Winnaar Jenneke van Veen-Verbeterprijs 2013

Winnaar Jenneke van Veen-Verbeterprijs 2013, Omring Thuiszorg op Texel

De Jenneke van Veen-Verbeterprijs 2013De Jenneke van Veen-Verbeterprijs is een initiatief van ActiZ, VGN, LOC Zeggenschap in Zorg en Platform VG. Met deze jaarlijkse prijs willen zij afwisselend de kwaliteitsverbetering in de sector verpleging, verzorging en zorg thuis (VVT) en de gehandicaptenzorg stimuleren en belonen, en de successen ervan onder de aandacht brengen. Voor de editie van 2013 werden zorgorganisaties, professio-nals en cliëntenraden uit de VVT uitgenodigd hun verbeterprojecten in te zenden. De jury heeft 31 inzendingen beoordeeld en drie projecten genomineerd. Na werkbezoeken aan deze drie werd de winnaar gekozen. De inzendingen laten zien dat kwaliteitsverbeteringen in het leven en de zorg voor cliënten op allerlei manieren kunnen ontstaan. Het is volgens de jury van belang dat de verbeteringen worden gezien en met elkaar gedeeld. In deze publicatie brengen we daarom alle inzendingen voor de Jenneke van Veen-Verbeterprijs 2013 bij elkaar. Zo kunnen zorgverleners en organisaties van elkaar leren, geïnspireerd raken en goede initiatieven overnemen. In 2014 gaat de prijs weer naar een instelling in de gehandicapten-zorg.

De juryIn 2013 bestond de jury uit Jenneke van Veen (voorzitter), Joke de Vries (hoofdinspecteur Verpleging en langdurige zorg), Pieter Vos (voormalig voorzitter stuurgroep Verantwoorde zorg VVT), Martin Boekholdt (voorzitter stuurgroep Kwaliteit VG) en Janneke Kieft-van Wingerde (centrale cliëntenraad Careyn, vrijwilliger LOC).

Mensen met een kwetsbaar brein lopen een relatief grote kans op een delier. Toch wordt het verschijnsel nogal eens gemist, ook door ervaren professionals. Met eenvoudige instructies en een sticker in het dossier zijn zorgverleners op Texel nu veel alerter.

Acute verwardheid en grote onrust, of juist een suffe, apathische toestand.

Uiteenlopende verschijnselen die allemaal wijzen op een mogelijk delier. De

gevolgen kunnen fors zijn en herstel gaat vaak moeizaam. Om snel te kun-

nen ingrijpen, zijn signalen van verzorgenden onmisbaar. Zij kennen de cliënt

vaak het beste en kunnen goed zien als iemand ineens heel anders reageert

dan normaal.

Sticker in het dossierJolanda van Tunen werkt al jaren bij Omring Thuiszorg. ‘Tijdens mijn omscho-

ling naar verzorgende-IG sprak een docent over het delier, een erg boeiend

onderwerp. Ik ging op zoek naar materiaal, maar bij Omring was er eigenlijk

winnaar 2013

Een kunstwerk voor de winnaarDe winnaar van de Jenneke van Veen-Verbeterprijs 2013, Omring Thuis-

zorg op Texel, ontvangt tijdens de feestelijke prijsuitreiking een speciaal

vervaardigd kunstwerk met de titel ‘Samen’, een keramiek van Monique

van Dijk (1993), dat zij maakte in opdracht van de jury voor het thema

Thuis. Thuis is voor Monique: samenkomen met je familie. Zij is een van

de kunstenaars van de Stichting Special Arts Nederland, gespecialiseerd

in bijzondere kunst van buitengewone kunstenaars.

Kijk op www.specialarts.nl.

Monique van Dijk, Samen,

keramiek, 37 x 32 x 14 cm

Foto: Gerard van Rossum

Lees verder op pagina 2 >

Kwaliteitverbeteraars 2013 2

niets. Daar heb ik me toen echt in vastgebeten.’

Van Tunen schreef een scholing voor haar collega’s

en maakte een concept-protocol, dat ze samen

met een huisarts verder uitwerkte. ‘Maar ik miste

nog een simpele manier om mensen echt alert te

maken. Ik bedacht een sticker voor op de binnen-

kant van het dossier. Iedereen die de map open-

doet ziet meteen: deze persoon heeft een delier

gehad. Belangrijke informatie, want een delier kan

altijd weer terugkomen.’

stigmatiserend, vertelt Van Tunen. ‘In tegendeel,

mensen zijn blij dat zorgverleners op de hoogte

zijn, zodat die meteen kunnen ingrijpen mocht het

weer mis gaan. De sticker geeft cliënten én hun

naasten een veilig gevoel.’

Vernieuwing van onderafNa enige aarzeling – er is al veel materiaal voor

verschillende aandoeningen – werken ook de huis-

artsen op Texel met de sticker. Dokter Waverijn is

enthousiast over dit initiatief van de werkvloer.

‘Vernieuwing werkt het beste als het van onderaf

komt. Jolanda kent de mensen met wie ze werkt

het beste, en het materiaal is daardoor erg toe-

gankelijk geworden. Ook de fysiotherapeut of de

thuiszorgmedewerker die komt schoonmaken

moet ervan weten.’

Een ervaring met haar eigen vader heeft Van

Tunen intussen alleen nog maar bevlogener ge-

maakt. ‘Hij lag op de IC, en ik zag hem wegglijden.

Ik heb het meteen gesignaleerd, want het viel nie-

mand op. Zo zie je maar hoe belangrijk het is dat

je met simpele informatie uitlegt hoe je een delier

kunt signaleren. Zelfs aan mensen die ervoor heb-

ben doorgeleerd.’ l

Weer genieten van het eten met fingerfoodBoerenkool in smakelijke balletjes en nasi gemaakt van kleefrijst. Eigen-lijk alles wat je kookt is eenvoudig om te toveren in fingerfood: voedsel dat je met de handen kunt eten. Een uitkomst voor bewoners die moeite hebben met bestek om te gaan.

Nominatie Jenneke van Veen-Verbeterprijs 2013, SVRZ, zorgt in Zeeland

Voor sommigen is het wel wennen, mensen met

dementie die met hun handen eten. De familie

schaamt zich in het begin wel eens, en verzorgen-

den vragen zich af of het wel hygiënisch is. Maar

als mensen zien dat het eten er prima uitziet en

een bewoner eindelijk weer eens geniet, verdwijnt

de aarzeling meestal snel. Een belangrijk argu-

ment: zelfstandig kunnen eten is uiteindelijk veel

waardiger dan steeds geholpen moeten worden.

Balletjes knedenCorina de Feyter, persoonlijk begeleider op een

van de kleinschalige SVRZ-woonunits in Terneu-

zen, is een enthousiast pleitbezorger van finger-

food. ‘We koken hier zelf en eten gezamenlijk.

Het vergt wel wat oefening, maar eigenlijk is het

kinderspel om van de gewone maaltijd ook

hapjes te maken die mensen met hun vingers

kunnen eten. Van bijna alles kun je balletjes

kneden, bijvoorbeeld boerenkool of nasi. En zelfs

pudding kun je prima met je vingers eten. Als ie

maar een beetje stevig is.’

Geen worsteling meerIndrukwekkend is een video van een oude

demente dame aan tafel. Ze weet duidelijk nog

waar bestek voor dient, maar ze kan het niet meer

goed hanteren. Met haar vingers gaat het eten

veel beter. Ze geniet er zichtbaar van, in haar eigen

tempo, ontspannen en met aandacht. De Feyter:

‘Wat je in het filmpje ziet, wordt bevestigd door

observaties die studenten hbo-v hier voor hun

afstudeeronderzoek hebben gedaan. Ouderen bij

wie de maaltijd voorheen een worsteling was,

zeiden nu weer dat ze hun eten lekker vonden.’

Boek met receptenVolgens De Feyter krijgt fingerfood inmiddels

steeds meer een voet aan de grond binnen de

organisatie. ‘Collega’s zijn soms wat huiverig,

bijvoorbeeld omdat ze denken dat het veel extra

tijd kost in de keuken. Dan laten we gewoon heel

concreet zien hoe eenvoudig het eigenlijk is. Om

het nog aantrekkelijker te maken hebben we leuke

recepten verzameld in een speciaal kookboek.’

Maar het meest overtuigend is wel het resultaat

bij de bewoners. Niet alleen is er veel minder bij-

voeding nodig. Het is ook een wereld van verschil

of iemand op z’n gemak zit te genieten, of dat je

een bewoner steeds eten moet geven. De Feyter:

‘In plaats van te moeten vragen of iemand z’n

mond wil opendoen, kun je nu gewoon vragen:

heeft het u gesmaakt?’ l

Informatie in steekwoordenInmiddels verzorgt Van Tunen klinische lessen

voor haar collega’s. Op een poster staat in steek-

woorden alle belangrijke informatie, van de meest

opvallende verschijnselen tot de kernpunten van

een goede behandeling. ‘Die hangt nu overal op

het eiland, zodat iedereen alert blijft.’ Ook schreef

ze een flyer voor cliënten en hun familie, met

informatie over de aandoening en een uitleg van

de sticker. Cliënten ervaren die sticker niet als

‘Stichting MaxZorg in Oss werkt met een e-zorgdossier dat bij de

cliënt thuis als papieren versie aanwezig is. Wijzigingen daarin met

een digitale pen worden direct verwerkt in het e-dossier.

Zorgcentrum Mariënburght in Budel geeft bewoners met dementie

‘het gevuul van Buul’. Door de belevingsgerichte omgeving is de

locatie niet meer zo klinisch. De zorg is vanzelf minder medisch.

Vervolg van pagina 1 >


Rust voor de cliëntIn een proef werken ouderen mee aan de ontwikke-

ling. Voor mevrouw Aendekerk en haar man geeft het

digitale dossier veel rust. ‘Wij kunnen zelf bepalen wie

er meekijkt. Niet alleen de wijkverpleegkundige, maar

ook de buurman, die mantelzorger is voor mijn

man. Iedereen kan lezen wat er speelt, of het nu gaat

over het wassen en aankleden of het spuiten van

insuline. Ook de fysiotherapeut van de dagopvang van

mijn man kan in het dossier. Het geeft allemaal veel

rust.’

Cruciaal is de rol van coördinerend verpleegkundige

Brigit Cremers. ‘Ik heb zicht op alle signalen vanuit het

dossier. Zo krijgen we steeds beter in kaart wie er bij

het echtpaar Aendekerk betrokken is. De lijnen wor-

den duidelijk korter. Het is een weg van lange adem,

maar mensen staan steeds positiever tegenover het

meedraaien in dit systeem.’ l

Het is nog volop in ontwikkeling, het Virtuele Ver-

zorgingshuis van Proteion Thuis in Horn. De plan-

nen zijn ambitieus: een breed gedragen online plat-

form dat goed aansluit op andere systemen. Het

verbindt zorgvraag en ondersteuning met elkaar,

inclusief informele zorg. De cliënt beheert zijn ei-

gen digitale dossier en stelt met zijn casemanager

een passend pakket samen. Een kansrijk concept

gezien de hervormingen in de langdurige zorg.

De mens centraalProjectleider Bart Rutten: ‘Het gevaar is dat je

steeds praat over de techniek en de systemen,

terwijl het uiteindelijk om de mens gaat. Daarom

werken we zeer nadrukkelijk vanuit de visie dat

de cliënt de regie heeft.’ Proteion Thuis heeft die

visie onderbouwd met onderzoek naar wensen en

behoeften onder haar cliënten. Uit interviews kwa-

men drie duidelijke waarden naar voren: zelf beslis-

singen kunnen nemen, langer zelfstandig leven en

Cliënt pakt de regie in Virtueel Verzorgingshuis

meer binding met de omgeving. ‘Die waarden zijn

richtinggevend voor alles wat we nu ontwikkelen.’

Breed netwerkMet het ouder worden veranderen ook de behoef-

ten, aldus Rutten. ‘Aanvankelijk zullen mensen

vooral om service en gemaksdiensten vragen,

later komt daar vaak meer zorg bij. Het is dus

cruciaal het netwerk zo breed mogelijk te maken,

van de huisartsen tot de ouderenadviseur en van

de wijkverpleegkundige tot de vrijwilliger. En

niet te vergeten de plaatselijke winkeliers.’ Er is

een virtueel dorpsplein in de maak. Daarbij zijn

ouderen ook betrokken. Rutten: ‘Voor een goede

verbinding tussen informele en formele zorg is het

belangrijk dat we aansluiten op bestaande initi-

atieven en op de systemen die al in gebruik zijn.

Alleen dan kunnen zowel de samenwerking tussen

professionals als de communicatie met de cliënt

optimaal zijn.’

Nominatie Jenneke van Veen-Verbeterprijs 2013, Proteion Thuis in Horn

Hoe geef je de cliënt zelf het initiatief bij het samenstellen van een maatwerkpakket met zorg en ondersteuning? Proteion Thuis ontwikkelt daarvoor het Virtuele Verzorgingshuis. Het bijbehorende medisch-sociale dossier is straks in handen van de cliënt.

Op vakantie in het zwembadWat begon met een klein groepje enthousiaste bewoners, groeide uit tot een wekelijkse happening. Voor Zonnehof in Tilburg is het duidelijk: zwemmen is heerlijk voor mensen met dementie. Sommige deelnemers denken zelfs dat ze in Spanje zijn geweest.

Net als veel andere organisaties heeft Zon-

nehof, onderdeel van Stichting Schakelring,

een uitgebreid bewegingsprogramma voor

mensen met dementie. Dat ging pas echt goed

lopen toen zwemmen eraan werd toegevoegd.

Teamleider Carien Ansems: ‘We begonnen met

een groepje van vier, maar inmiddels gaat elke

week ongeveer de helft van de bewoners mee

zwemmen. We maken er een all inclusive uitje

van, met koffie en koek en een Brabantse lunch.

Sommige bewoners hebben na afloop het ge-

voel dat ze in Spanje op vakantie zijn geweest.’

BegeleidingDe groep wordt begeleid door een beweeg-

agoog en enthousiaste vrijwilligers. Ook

familieleden gaan mee. Zwemmen is niet alleen

Zorgcentrum Zonnehof: Leven door bewegen

gezond, het is ook een mooie manier om anderen

te ontmoeten, aldus Ansems. ‘Iedereen vindt het

gezellig. En het is een leuke activiteit waarmee we

jongere mensen triggeren om vrijwilligerswerk te

komen doen.’ De voordelen wegen ruim op tegen

de kosten voor de huur van het bad en de diensten

van de beweegagoog. ‘Denk alleen maar aan de

uitgaven die soms gepaard gaan met immobiliteit,

bijvoorbeeld als iemand decubitus ontwikkelt.’

Het programma van Zonnehof is inmiddels op-

gepikt door de opleiding HBO-V van de Haagse

Hogeschool. Een docent werkt het concept met

een groep studenten verder uit, met als uiteinde-

lijk doel het elders in Nederland te introduceren.

Ansems: ‘Daar ben ik natuurlijk trots op. Maar het

allerbelangrijkste zijn toch de blije gezichten van

onze bewoners.’ l

Vroenhof: Kunstwerk in de zaal

Kunst laat mensen dromenWat voor wensen en dromen heb je als bewoner?

Een dierbaar voorwerp is tijdens een kennisma-

kingsgesprek tussen bewoner, familie en medewer-

kers de leidraad voor een persoonlijk verhaal daar-

over. Kunstenares Diana Ramaekers liet zich door

deze verhalen inspireren en zette voor Wijkzorg-

centrum Vroenhof in Kerkrade (onderdeel van de

Meander Groep Zuid-Limburg) een kunstproject op

poten. Het resultaat: een dromenboekje, een inspi-

rerend kunstwerk op de ramen in de zaal en mooie

portretten van enkele bewoners op de afdeling. Het

project wordt vast onderdeel van de werkwijze op

Vroenhof, zodat bewoners samen met activiteiten-

begeleiding, verzorging en familie blijven werken

aan het realiseren van hun dromen. l

De dementieafdeling Elsbes van Topaz Overduin (Katwijk) werkt

met Teams Topzorg. Deze teams nemen zelf het initiatief. Zo ontstaat

productievere en meer belevingsgerichte zorg.

Met ‘basaal douchen’ met een brede, warme en zachte straal, wordt

wassen veel aangenamer. Allerzorg Duin en Bollenstreek biedt

palliatieve cliënten zo een positieve lichaamsbeleving.


‘Goede ideeën verdienen brede verspreiding’Ervaren cliënten concreet de effecten van een kwaliteitverbetering? Het was een belangrijk criterium voor de Jenneke van Veen-Verbeterprijs 2013. Janneke Kieft, cliëntvertegenwoordiger in de jury, vertelt over haar bevindingen.

Voor Janneke Kieft, lid van de centrale cliënten-

raad van Careyn, is ‘eigen regie’ een belangrijke

drijfveer. In haar beoordeling van de inzendingen

was dit een belangrijk criterium: ondersteunt

een initiatief mensen om zelf het heft in handen

te houden? Volgens Kieft doen de genomineerde

projecten dat alle drie, maar ze was vooral enthou-

siast over het virtuele verzorgingshuis van Pro-

teion Thuis. ‘Dat project gaat uit van wat mensen

nog wél kunnen. In de publieke opinie worden

de hervormingen in de zorg vaak weggezet als

verschraling. Ik vind dat niet terecht. Uiteindelijk

wil iedereen toch graag zelf bepalen hoe zijn leven

eruit ziet, het liefst met zo min mogelijk zorg?’ Een

ander sterk punt van het virtuele verzorgingshuis

is de verbinding tussen zorg en welzijn. ‘Dat zie je

nog niet zo vaak. Projecten blijven toch nog vaak

binnen het zorgdomein hangen.’

Jurylid Janneke Kieft:

Verpleeghuis Nebo: ‘zwementie’ voor mensen met dementie

Aanstekelijk contact tussen jong en oud

Minder pijn, een betere stemming, en de con-ditie krijgt een boost. Dat zijn de opbrengsten van ‘zwementie’. Dit project rond zwemmen en dementie brengt aankomende zorgverleners in contact met oudere mensen met dementie.

Lachende, ontspannen gezichten zijn voor Peter

Bakens het beste bewijs dat het werkt: zwem-

men met mensen met dementie. Bakens is docent

verpleegkunde aan de Haagse Hogeschool én lid

van de cliëntenraad van het Haagse verpleeghuis

Nebo. Zijn beide functies komen mooi samen in

‘zwementie’, vertelt hij. ‘Het is echt een project

van jong voor oud. Studenten van de hogeschool

begeleiden cliënten bij hun regelmatige splash-

party, zoals het in de Verenigde Staten heet. Zij

steken veel tijd en moeite in dit project en je

merkt dat ze ook de medewerkers van Nebo met

hun enthousiasme aansteken. Het zou prachtig

zijn als hierdoor het belang van bewegen hoger op

de agenda komt te staan. En dat het dieper in de

harts and minds van organisatie en medewer-

kers terecht komt.’

Inmiddels is zwementie een vast onderdeel

van de activiteiten van Nebo, vertelt Bakens.

Ook staat de cliëntenraad vierkant achter

het zweminitiatief. Doordat medewerkers

aan de projectorganisatie deelnemen, is

het project extra geborgd. Kunnen anderen

wat van de ervaringen leren? Bakens: ‘Zeker,

graag zelfs! We publiceren regelmatig over

‘zwementie’ en hebben een mooie website

(www.zwementie.nl, red.). Laat mensen die

meer willen weten gerust contact met ons

opnemen.’ l

Meer dan mooie materialenVolgens Kieft is het Texelse delier-project van

Omring Thuiszorg een terechte winnaar. Een on-

derschat gezondheidsprobleem staat dankzij een

initiatief van de werkvloer bovenaan de agenda.

‘En niet alleen binnen de eigen organisatie. Initia-

tiefneemster Jolanda van Tunen heeft goed gezien

dat je er niet bent met mooie materialen. Je moet

je aanpak ook actief implementeren, bijvoorbeeld

door de huisartsen mee te krijgen. Dat heeft ze

samen met haar collega’s heel goed gedaan.’ Kieft

is ook onder de indruk van het fingerfood-project

van SVRZ, zorgt in Zeeland, een relatief eenvou-

dige aanpak met een groot effect op het welbe-

vinden. ‘Het maakt nogal uit of je zelf weer lekker

kunt smikkelen, of dat je afhankelijk bent van

iemand die je helpt.’

Samen de schouders eronderKieft noemt de Jenneke van Veen-Verbeterprijs

een uitstekend initiatief. ‘Het is baanbrekend om

goede ideeën met elkaar te delen. Nog altijd heb-

ben organisaties de neiging op hun eigen eieren te

blijven zitten. Terwijl je juist veel inspiratie kunt

putten uit de creativiteit van collega’s.’ De initia-

tiefnemers van de prijs zouden nog meer energie

kunnen steken in het helpen verspreiden van de

ingezonden projecten. ‘Treed als brancheorgani-

satie actief naar buiten met de mooie initiatieven

onder je leden. Dan straal je echt uit dat je samen

je schouders onder kwaliteitsverbetering zet.’ l

Zorg op afstand via de iPad‘Tijdswinst is een groot voordeel. Maar deze aanpak

geeft cliënten vooral een boost als het gaat om hun

gevoel van veiligheid en welbevinden.’ Volgens Inez

Jansen, communicatiemedewerker bij Sensire, is

zorg op afstand via de iPad een mooie aanvulling op

de vertrouwde thuiszorg. Doordat klanten via een

beeldverbinding in contact staan met hun wijkver-

pleegkundige, zijn er minder fysieke afspraken nodig,

aldus Jansen. ‘Op elk moment – dag en nacht – kan

de klant een verpleegkundige zien en spreken via het

beeldscherm. En die ziet de klant op haar beurt ook,

dus ze kan meteen kijken of het goed gaat. Gewoon

een gezellig praatje maken kan trouwens ook.’ De

aanpak werkt aantoonbaar, vertelt Jansen. ‘Klanten

worden duidelijk minder kwetsbaar, waardoor hun

zorgvraag afneemt.’ l

Bij de ‘goedemorgenservice’ van Stichting tanteLouise-Vivensis (West-Brabant) nemen leden van de cliëntenraad contact op met

de medecliënten. In overleg met een basisschool gaan kinderen

straks ook meedoen met bellen.

Bewegen helpt bewoners met dementie hun autonomie te bewaren.

Vivent in Den Bosch werkt met kleuren: groen is zelfstandig

mobiel;geel is lopen onder supervisie; rood is lopen onder toezicht.

Stichting Sensire

Fo

to: ©

Jack

Til

lma

ns


Archipel Zorggroep: let’s talk about sex!

Taboe blijkt eyeopener

Vragen over seksualiteit en intimiteit zijn bij

Archipel inmiddels standaard opgenomen in

het opnamegesprek van nieuwe cliënten. Die

voelen zich daardoor gehoord en begrepen, zegt

Huitema. En de contactverzorgenden blijken

het gesprek een stuk makkelijker te vinden dan

ze vooraf dachten. Het project werkt met de

zogeheten ‘sekskoffer’, met handvatten en tips

voor de teams. Bij lastige vragen is Huitema

beschikbaar voor advies. Volgens haar versterkt

het onderwerp de onderlinge band. ‘Praten over

seksualiteit en intimiteit raakt aan iets wezen-

lijks van jezelf. Het confronteert je met je eigen

normen en waarden. Ouderen blijken vaak met

minder schaamte over seksualiteit te praten

dan je misschien denkt. Voor sommige mede-

werkers is dat echt een eyeopener.’l

Ook in 2013 is seksualiteit nog amper een ge-spreksthema in het verpleeghuis. Met een ge-richte aanpak haalde de Archipel Zorggroep het onderwerp uit de taboesfeer. En dan blijkt het makkelijker dan gedacht om het gesprek met bewoners aan te gaan.

Opluchting bij cliënten en enthousiasme bij de

contactverzorgenden. Het zijn twee belangrijke

opbrengsten van Let’s talk about sex!, een project

van de Archipel Zorggroep in Eindhoven. Seksuo-

loge Natalie Huitema: ‘Bewoners zijn blij dat hun

behoefte aan seksualiteit er gewoon mag zijn. En

dat ze hun eventuele wensen op dat vlak kun-

nen vervullen. Denk aan het ongestoord met de

partner op een kamer verblijven, of bijvoorbeeld

een aangepast bed. Maar het kan ook gaan om het

bezoek van een escortservice.’

‘Het is mooi dat het winnende project echt van de werkvloer komt’Kwaliteitsverbetering in de langdurige zorg stimuleren en belonen, en de successen ervan onder de aandacht brengen. Dat is het doel van de jaarlijkse Jenneke van Veen-Verbeterprijs. De juryvoorzitter vertelt over de moeilijke keuze voor het beste project. En over de indrukwekkende resultaten van winnaar én genomineerden.

Juryvoorzitter Jenneke van Veen:

tie er ook echt achter gaat staan en voorwaarden

schept.’

Verankerd in de ketenDe inzending van Omring Thuiszorg op Texel scoor-

de uiteindelijk het beste op alle criteria voor de

Jenneke van Veen-Verbeterprijs 2013. Het project

‘Mis ze niet!’ draait om het vroegtijdig signaleren

van een delier door verzorgenden. Een delier is een

acute, tijdelijke verwardheidstoestand. Door snel

in te grijpen is erger vaak te voorkomen. Het is dan

wel cruciaal dat verzorgenden de verschijnselen

goed signaleren. De juryvoorzitter: ‘Deze verbe-

tering heeft een grote impact op cliënten en hun

families. Het is mooi dat het initiatief lag bij een

verzorgende, met heel concrete en goed bruikbare

materialen als resultaat. De aanpak is bovendien

goed verankerd in de keten, mede door een inten-

sieve samenwerking met de huisartsen. Een vol-

gende stap kan het ziekenhuis zijn.’

Verspreiden van goede ideeënEen belangrijk aspect bij de jurybeoordeling was

de vraag of andere professionals en organisaties de

verbetering kunnen overnemen. Dat geldt volgens

Jenneke van Veen voor alle drie de genomineerden.

‘Omring wint nu de prijs, maar ook de andere twee

genomineerden worden in het zonnetje gezet. De

organisaties achter de prijs gaan bovendien bespre-

ken hoe we kunnen helpen bij de verspreiding van

deze drie uitstekende verbeteringen.’ l

Het was geen eenvoudige taak voor de jury om

uit de drie genomineerde projecten de beste te

kiezen. Juryvoorzitter Jenneke van Veen: ‘Alle

drie verbeteren ze op heel verschillende wijzen

de kwaliteit van het leven van de cliënt. Het

project fingerfood van SVRZ, zorgt in Zeeland

is een concrete en eenvoudige aanpak met een

aantoonbaar effect bij dementerende bewoners.

Het Virtuele Verzorgingshuis van Proteion Thuis

in Horn is heel kansrijk gezien de komende

hervormingen in de langdurige zorg. Vooral omdat

de cliënt echt de regie krijgt.’

Van Veen is onder de indruk van het ‘verbeter-

potentieel’ in de ouderenzorg. ‘Veel ingezonden

verbeteringen zijn op de werkvloer ontstaan. Het

begint bij passie en bevlogenheid van de medewer-

kers. Maar het landt natuurlijk pas als de organisa-

Cordaan

Speels werken aan kwaliteit Bij de Amsterdamse zorgorganisatie Cordaan

komt ‘Het Kompas’ regelmatig bij de teams op

tafel als instrument van het programma Teams

op Kracht. Het Kompas zet het thema kwaliteit

in toegankelijke taal met een aansprekende

(spel)vorm op de agenda. Menno van Leeuwen,

bestuursadviseur organisatieontwikkeling:

‘In het Kompas kijken we breed naar kwaliteit.

Kwaliteit is immers veel meer dan alleen het

voldoen aan de klassieke normen. Minstens zo

belangrijk zijn dimensies als de beleving van de

cliënt, een aangenaam woon-leefklimaat en het

gegeven dat de teams werken vanuit hun eigen

kracht.’ De methodiek werkt goed, aldus Van

Leeuwen. ‘Teams nemen hun verantwoordelijk-

heid en leggen vaak een opvallend groot zelf-

oplossend vermogen aan de dag. Ook raken

medewerkers sterker georiënteerd op de cliënt

en zijn of haar omgeving. En niet te vergeten:

onze mensen hebben nu veel meer lol in hun

werk. Ook dat is echt van grote waarde als je

kwaliteit wilt leveren.’ l

Jenneke van Veen ontving in 2010 bij

haar afscheid van de Inspectie voor de

Gezondheidszorg als eerste de Jenneke

van Veen-Verbeterprijs. Dat gebeurde

als blijk van waardering voor haar inzet

voor de kwaliteitsverbetering van de

zorg.

De Oleander van zorggroep Elde in Boxtel activeert dementerenden

met probleemgedrag. Een stimulerende en positieve benadering ver-

hoogt hun eigenwaarde. Doel: weer terug naar de eigen, vertrouwde

plek.

Medewerkers van de verpleeghuizen Leythenrode en Oudshoorn van Rijnland Zorggroep (Leiderdorp) stellen samen met cliënten ‘kijk-

punten’ vast, aandachtspunten om te verbeteren in de kwaliteitscyclus.

Fo

to: ©

Jack

Til

lma

ns


Stichting De Wever

Zelf dementie ervaren

Tijdens de training Into D’mentia ervaren

gezonde mensen in een speciale simulatieruimte

de verwarring, onzekerheid, desoriëntatie en

andere gevoelens die mensen met dementie

dagelijks ondervinden. Zo ontstaat bij profes-

sionals, vrijwilligers, mantelzorgers en studenten

meer begrip en compassie voor deze groep

cliënten. Het versterkt de relatie, en dat leidt

weer tot betere zorg. De training is ontwikkeld

door het Dementie Ondersteunings- en

Trainingscentrum Midden-Brabant (DOT).

Manager Ben Janssen vertelt over de ervaringen

op Behandelcentrum de Hazelaar van De Wever

in Tilburg: ‘Zonder uitzondering zijn deelnemers

geraakt door de emoties die de simulatie bij ze

los maakt. Ook de zeer ervaren professionals

zeggen dat. Zelf de verschijnselen van dementie

ervaren, is de meest indringende vorm van

leren.’ l

Valkenhaeghe Weldadige palliatieve zorg

Annie Willems en Monika Hesse, verpleegkundi-

gen bij Hospice en logeerhuis Valkenhaeghe, zijn

er trots op: weldadige zorg voor de palliatief termi-

nale gasten. ‘We zochten een manier om mensen

een aangename warmte te laten ondergaan. De

AromaBroes is een speciale douchekop, die water

vermengt met lekker ruikende plantenolie. Het

rusten na afloop, omwikkeld in warme doeken,

is heerlijk ontspannen. Onze gasten hebben vaak

minder pijn.’ De methodiek is inmiddels opgeno-

men in het handboek kwaliteit van Stichting Sint

Annaklooster in Eindhoven, waar Valkenhaeghe

onder valt. Ook zijn alle verpleegkundigen van het

team geschoold in complementaire zorg. Naast de

AromaBroes kunnen gasten ook handen voet-

massage krijgen, of luisteren naar aangename

muziek. l

Stichting Evean Zorg

Beeldzorg rond COPDCliënten meer regie over hun gezondheid en

hun aandoening geven, dat was de inzet van

de Evean Groep in Noord-Holland. Projectcoör-

dinator Kitty de Jong: ‘We bieden cliënten met

COPD beeldzorg in combinatie met het gebruik

van een interactief zorgplatform. Daardoor

wordt het contact met de longverpleegkundige

een stuk makkelijker. Maar het is bijvoorbeeld

ook mogelijk om ervaringen met andere cliën-

ten te delen.’ Het project is begeleid door TNO

Gezond Leven en is onderdeel van het ZonMw-

programma Koplopers in kwaliteit en kosten-

besparing (KiKK). De Jong: ‘De ervaringen zijn

erg positief. Er is een zeer enthousiaste groep

cliënten. We werken intensief samen met Zorg-

belang Noord-Holland en hebben het prototype

uitgebreid uitgetest. Door samen de hobbels

te nemen en oplossingen te bedenken, kunnen

we de inbreng van gebruikers veel beter mee-

nemen.’ l

AxionContinu

Samen naar het museumOm de week staan er op vrijdag meer dan twintig

busjes klaar bij zeventien verpleeg- en verzorgings-

huizen in Utrecht. Ze brengen bewoners naar in

totaal veertien musea in de provincie. Dat gebeurt

in het kader van het project Vrijdag Museumdag.

René Leideritz van AxionContinu: ‘Honderden

bewoners kunnen met gerichte begeleiding van

vrijwilligers en zorgmedewerkers gratis een mu-

seum bezoeken. Het is voor de ouderen een manier

om even weg te zijn uit de dagelijkse omgeving,

om de zintuigen te prikkelen, om uitgedaagd te

worden. En ook om met andere ouderen in contact

te komen en herinneringen en levensverhalen op te

roepen.’ Volgens Leideritz ervaren zowel bewoners

als begeleiders de ochtend als ‘een cadeautje’. Ze

vinden het leerzaam, inspirerend en gezellig. ‘Voor-

al de levensverhalen zijn leuk om te horen. Mede-

werkers en vrijwilligers zeggen dat ze hun cliënten

zo beter leren kennen.’ l

Zorgcentrum Zonnehof, van Stichting Schakelring in Tilburg, biedt

dementerenden een activiteitenkalender met pictogrammen. Zo wordt

het onderwerp activiteiten beter bespreekbaar voor contactpersonen.

Door de ‘leefcirkels’ van Stichting tanteLouise-Vivensis (West-Brabant) blijven cliënten met dementie in hun vertrouwde omgeving.

Domotica zorgt ervoor dat ze vrij door het woonzorgcentrum kunnen

bewegen.

Argos Zorggroep: online uitstapjesbureau voor ouderen

‘We merkten dat het activiteitenaanbod voor

ouderen, met bingo en bloemschikken, eigenlijk

niet meer goed paste bij de vraag. We wilden

ouderen activiteiten aanbieden die aansluiten

bij wie zij zijn en wat zij leuk vinden. En we

wilden die makkelijk toegankelijk en bereik-

baar maken.’ Dat zegt Karin Hersbach, manager

Services van Argos Zorggroep in Schiedam. Zo

ontstond Argos ErOpUit, waaraan inmiddels in

de hele regio Rijnmond zo’n vierduizend mensen

per jaar deelnemen. Na de succesvolle introductie

zette Argos Zorggroep een volgende stap: het ont-

wikkelen van een app en een bijpassende website.

Hersbach: ‘Met nieuwe online mogelijkheden kun

je sociale contacten tussen ouderen stimuleren.

Zo kunnen ouderen niet alleen uitstapjes zoeken

en boeken, ze zien ook wie er nog meer mee gaan.

Dan kun je elkaar een berichtje sturen en plannen

maken.’

Hersbach verwacht dat de vraag van ouderen de

komende jaren zal blijven veranderen. ‘Denk maar

aan de grote groep die langer zelfstandig zal blij-

ven wonen. Voor deze mensen is het cruciaal om

vanuit de eigen omgeving gebruik te kunnen ma-

ken van voorzieningen die passen bij hun wensen

en behoeften.’ l

Zelf kiezen, samen op pad Samen naar het theater, koffie drinken of sim-pelweg de wekelijkse boodschappen doen. Bij Argos Zorggroep kunnen ouderen kiezen uit een ruim aanbod aan uitstapjes, met vervoer vanaf hun voordeur. De begeleiding is in handen van goed opgeleide vrijwilligers.

Fo

to: ©

Pa

ul V

oo

rth

uis


Zorggroep Apeldoorn: DemenTalent voor jonge mensen met dementie

‘Ik voel me geen patiënt meer!’

Veel mensen die op jonge leeftijd dementie krij-

gen, zakken weg in een passieve toestand. Ze ko-

men amper de deur nog uit. In DemenTalent gaan

zij actief op zoek naar mogelijkheden om hun

talenten als vrijwilliger in te zetten. Projectleider

Daphne Mensink van Zorggroep Apeldoorn en om-

streken: ‘Uitgangspunt is steeds wat mensen nog

wél kunnen. Ook maken we gebruik van iemands

lerend vermogen. De vraag aan onze cliënten is

dus eigenlijk tweeledig: wat kunt u nog en wat

wilt u nog leren?’ Het werk als vrijwilliger, bijvoor-

beeld bij Radio Kootwijk, een kinderdagverblijf

of een voetbalvereniging, traint de cognitieve,

sociale, fysieke en mentale vaardigheden. Dat

vertraagt het dementieproces en kan een opname

in een verpleeghuis mogelijk uitstellen.

Jonge ouderen met dementie voelen zich vaak niet

aangetrokken tot de klassieke dagbehandeling,

aldus Mensink. ‘Zij willen niet beziggehouden wor-

den maar iets nuttigs doen. Ze zijn nog actief en

willen zich waardevol voelen.’ DemenTalent staat

daarmee ook voor een andere manier van kijken

naar dementie. ‘Wie vanuit deze visie wil werken,

doorbreekt een taboe. De diagnose dementie

betekent niet het einde van iemands actieve leven.

Het beste bewijs horen we van onze cliënten. Zij

zeggen: ik voel me geen patiënt meer!’ l

Topaz, Overduin Huntingtonpatiënten lopen in de duinen

Langer lopen, minder vallen

Huntingtoncentrum Topaz Overduin in Katwijk ligt prachtig aan zee. Omdat een goede conditie cruciaal is bij de ziekte van Huntington, startte het centrum een speciaal loopprogramma in de duinen. De conditie en balans van de deelne-mers zijn nu duidelijk beter.

De ziekte van Huntington is een erfelijke aandoe-

ning die delen van de hersenen aantast. Een goede

conditie kan het ziekteproces helpen vertragen.

Fysiotherapeut Jessie van der Bent: ‘In 2010 zijn

we gestart met loopgroepen in de duinen. Het

enthousiasme was zo groot dat we nu drie groe-

pen hebben, met 35 personen van verschillend

loopniveau.’ Uit onderzoek blijkt dat de conditie

en balans van deze mensen veel beter is dan bij

vergelijkbare patiënten in hetzelfde stadium van

de ziekte. Daardoor verkleint het valrisico. ‘Uit de

reacties van de deelnemers maken we bovendien

op dat hun kwaliteit van leven duidelijk verbetert.

Het is erg mooi om mensen met zo’n ernstige

ziekte iets plezierigs te kunnen bieden.’

Begeleidende fysiotherapeutenDe begeleidende fysiotherapeuten doseren de

intensiteit van de behandeling op individueel

niveau, vertelt Van der Bent. ‘We meten de

verbetering nauwgezet en registreren ook de

valincidenten, zowel bij deelnemers als bij de

overige bewoners. Uiteindelijk hopen we aan

te tonen dat het loopprogramma het moment

uitstelt dat een patiënt een rolstoel nodig

heeft.’ l

Icare

Wijkverpleeg-kundigen toetsen veiligheid

Wie verantwoorde zorg levert, ziet veiligheid

nadrukkelijk als onderdeel van de bespreking

van het zorgleefplan. Dan gaat het niet alleen

om zaken als valrisico’s, maar ook om onder- of

overgewicht, decubitus of bijvoorbeeld het risi-

co op een depressie. De wijkverpleegkundigen

van Icare hebben hiervoor zelf een formulier

ontwikkeld, gebaseerd op gevalideerde meet-

instrumenten. ‘Meten is op zich niets nieuws

voor ons, dat deden we al jaren’, zegt Hélène

de Vries, wijkverpleegkundige van wijkteam

Haveltermade/Nijeveen. ‘Maar nu gebruiken

we allemaal deze zelf ontwikkelde tool, die

heel goed past bij onze werkwijze. Zo kunnen

we nog beter de gezondheidsrisico’s bij onze

cliënten inschatten.’ De Vries en haar collega’s

zetten het formulier standaard in bij anamnese

en evaluatie. En het is ook zeer geschikt voor

een preventief huisbezoek. l

Nieuw Berkendael in Den Haag biedt complementaire zorg bij een ver-

laagd bewustzijn (coma) en hersenletsel. Klankschalen, etherische oliën

en massage verbeteren het comfort en welbevinden.

‘De cirkel is rond’ is een beeld in de binnentuin van woonzorgcentrum Archipel in Almere. De cirkel symboliseert de levens-

fasen. Het beeld prikkelt om stil te staan bij afscheid nemen bij

dementie.

Wie op jongere leeftijd de diagnose dementie krijgt, staat vaak nog midden in de maatschappij. Maar de beperkingen geven soms het gevoel toch aan de kant te staan. DemenTalent geeft deze groep weer een zinvolle daginvulling.

Fo

to: ©

Pa

ul V

oo

rth

uis

ColofonTekst: Marc van Bijsterveldt, Baarn

Eindredactie: ActiZ,

organisatie van zorgondernemers

Vormgeving: Mariël Lam grafisch ontwerp BNO,

‘s-Hertogenbosch

Druk: Libertas, Bunnik

Publicatienummer: 13.029

Publicatiedatum: december 2013

© ActiZ december 2013

Deze uitgave mag zonder toestemming van ActiZ

voor niet-commercieel gebruik worden gedown-

load en verveelvoudigd. Voorts alle rechten

voorbehouden. Deze uitgave is met grote zorg-

vuldigheid en met gebruikmaking van de meest

actuele gegevens tot stand gekomen.

Het is evenwel niet geheel uitgesloten dat de

informatie in deze uitgave onjuistheden en/of

onvolkomenheden bevat. ActiZ aanvaardt geen

aansprakelijkheid voor directe of indirecte scha-

de ontstaan door eventuele onjuistheden en/

of onvolkomenheden. Aan de inhoud van deze

uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.

ActiZ, organisatie van zorgondernemersOudlaan 4

3515 GA Utrecht

Postbus 8258

3503 RG Utrecht

Telefoon (030) 273 93 93

@ActiZbrancheorg

[email protected]

www.actiz.nl

Zorg

verbeteraars

2013

bedankt voor

jullie

inspiratie

Een kunstenaar ‘huurt’ zijn atelier in woonzorgcentrum Archipel in Almere. Als tegenprestatie werkt hij met (dementerende) bewoners

aan hun creatieve ontwikkeling. Dat geeft ze een nieuwe identiteit.

Cliënten, mantelzorgers en medewerkers van Zorgwaard (Hoeksche Waard) communiceren via een webportal. Dat maakt

een match mogelijk, bijvoorbeeld om samen te reizen of iets te

ondernemen.

Alle zorgverbeteraars van 2013 op een rijProjectBasaal douchen

Lets’talk about sex

Uitstapjes App

Vrijdag museumdag

Kwaliteit met

Het Kompas

Checklist risico’s

Zorg voor mensen

met niet-aangeboren

hersenletsel

Kennis vergroten inzake

delier

Virtueel verzorgingshuis

‘Kijkpunten’ vaststellen

Ervaringtraining

dementie “Into d’mentia”

COPD beeldzorg

E-zorgdossier

iPad; Zorg op Afstand

1. Leefcirkels (domotica)

2. Goedemorgenservice

Fingerfood voor mensen

met dementie

1. Lopen in de duinen

2. Project Ieder team

topzorg

Complementaire zorg

palliatieve fase

Zwementie

Bewegen voor mensen

met dementie

Ontdek dromen/wensen

1. De cirkel is rond

2. Kunstenaar gebruikt

atelier in ruil voor tijd

Belevingsgericht wonen

en werken

1. Leven door bewegen

2. Activiteitenkalender

met picto’s voor

dementerenden

DemenTalent

Sensorische integratie

Communicatie met

webportal

ContactgegevensMarion Schenk [email protected]

Nathalie Huitema [email protected]

Karin Hersbach [email protected]

Rene Leideritz [email protected]

M.G.J. van Leeuwen [email protected]

H. de Vries-Ybema [email protected]

Lucienne van de Geijn [email protected]

Katrijn van der Vlerk [email protected]

Bart Rutten [email protected]

Sandra Huisman [email protected]

Ben Janssen [email protected]

Kitty de Jong [email protected]

Leo Verhagen [email protected]

Inez Jansen [email protected]

Katja Drost [email protected]

Muriel Bevers [email protected]

Laura Wauters [email protected]

Jessie van de Bent [email protected]

Jenny Bakker [email protected]

Annie Willems [email protected]

Peter Bakens [email protected]

Pascal Vrancken [email protected]

Tiny Smeijsters [email protected]

Hein Walter [email protected]

Hans van Wetten [email protected]

Carien Ansems [email protected]

Daphne Mensink [email protected]

R. Broeksteeg [email protected]

Henk Luijendijk [email protected]

Organisatie en locatie

• AllerzorgBV

• ArchipelZorggroep

• ArgosZorggroep

• AxionContinu

• Cordaan

• Icare

• NieuwBerkendael

(WoonZorgcentra

Haaglanden)

• OmringThuiszorg

• ProteionThuis,locatie

Sint Jozef

• RijnlandZorggroep

• StichtingDeWever

• StichtingEveanZorg

(Espria)

• StichtingMaxZorg

• StichtingSensire

• StichtingtanteLouise-

Vivensis

• SVRZ,zorgtinZeeland

• Topaz,Overduin

• Valkenhaeghe(Hospice

en logeerhuis)

•VerpleeghuisNebo

(Stichting Bronovo-Nebo)

• Vivent

• Vroenhof(MeanderGroep

Zuid-Limburg)

• Woonzorgcentrum

Archipel (Zorggroep

Almere)

• ZorgcentrumMariën-

burght (Stichting Land

van Horne)

• ZorgcentrumZonnehof

(Stichting Schakelring)

• ZorggroepApeldoorn

en omstreken

• ZorggroepElde

• Zorgwaard,‘tHuyste

Hoecke

Krant met de zorgverbeteraars 2013

Documents

Transcript of Krant met de zorgverbeteraars 2013