KRAMERS' TIJDTAFELS.

OVERZICHT VAN DE

Merkwaardigste Gebeurtenissen

EN DE

VOORNAAMSTE PERSONEN

UIT DE

GESCHIEDENIS VAN ONS VADERLAND EN ONZE KOLONIËN.

GOUDA.

G. B. VAN GOOR ZONEN.

V O O R B E R I C H T .

Bij de samenstelling van dit werkje heb ik mij voorgesteld af.

zonderlijke tafels te leveren van het merkwaardigste uit de geschie-

denis van ons vaderland en onze koloniën, de voornaamste uitvin-

dingen, stichtingen enz. enz., niet zoo zeer om die afzonderlijk van

luiten te doen leeren, als wel om den beoefenaar der geschiedenis in

de gelegenheid te stellen het geleerde gemakkelijk te kunnen over-

zien, of na te slaan wat aan 't geheugen mocht ontsnapt zijn. Te-

vens heb ik met opzet, naast de mannen van het zwaard en de wet,

een niet geringe plaats ingeruimd voor die personen, welke op het

gebied van wetenschap en kunst hebben uitgemunt, en ben daarbij in

de rijke keuze van de personen en hunne werken, waar mijne krach-

ten te kort schoten, met deskundigen te rade gegaan.

Mocht deze compilatie bij mijne ambtsbroeders welwillend ont-

vangen worden, dan houd ik mij voor gegronde aanmerkingen daar'

over ten sterkste aanbevolen.

H. W. KRAMERS.

GOUDA, 1872.

I.

II.

III.

IV.V.

T I J D V A K KEN.

Van de eerste bewoners tot aan de erfelijkheid derleenen, van omstr. 150 v. Chr. — 922 n. Chr.Het leenstelsel, de regeering van graven, hertogen enz.

" van 922 — 1581.De Republiek der zeven vereenigde Nederlanden,

van 1581 — 1795.De Fransche overheersching, van 1795 — 1813.Het Koninkrijk der Nederlanden onder het huis vanOranje-Nassau, van 1813.

EERSTE TIJDVAK.

De Friezen, Batavieren en andere volksstammen ves-tigen zich in ons land. van 150 -

De Romeinen komen in ons land en sluiten eenverbond met de Batavieren.

v. Chr.

- 100.

50.

Voornaamste Gebeurtenissen uit de Geschiedenisvan ons Vaderland.

De Friezen en andere stammen door Drusus aande Romeinen onderworpen.

De Friezen staan tegen de Romeinen op.Corbulo onderwerpt hen weder.De Batavieren staan op onder Claudius Civilis, doch

onderwerpen zich opnieuw aan Cerialis.Invallen der Franken (Saliërs) en Saksen. .Zij vestigen zich in ons land.De naam der Batavieren verdwijnt.Ons land maakt een deel uit van het Frankische

rijk. Clovis neemt den Christelijken godsdienst aan.Dagobert overwint de Friezen en sticht te Utrecht

een kapel,Het evangelie gepredikt door Amandus, Bavo en

Eligius.. Willebrordus, eerste bisschop van Utrecht.Bonifacius bij Dokkum vermoord.

n. Chr.

12.28.47.

70.omstr. 300.360.omstr. 400.

500.

630.

650.696.754.

Karel de Groote. 768—814.Onderwerping der Friezen en Saksen. 785.Invallen van de Denen en Noormannen. 810—1000.Verdelingsverdrag van Verdun.Utrecht door de Noormannen verwoest.De Noordelijke Nederlanden komen aan Duitschland.

843.857.879.

TWEEDE TIJDVAK.

Nederland en België maken eerst een deel uit vanLotharingen en daarna van Neder-Lotharingen.

Godfried III van Neder-Lotharingen wordt doorDirk III geslagen.

Bloei dezer landen onder Graaf Floris II. Beginder Kruistochten.

Oorlog met de Vlamingen na het stichten van den

954.

1018.

1096.

tol te Geervliet.Damiate veroverd door Willem I.Willem II (Roomsch-Koning) door de West-Friezen

in het ijs omgebracht.Opkomst der steden en van den burgerstand.Oorlog tusschen Vlaanderen en Holland.Floris V (der keerlen god) vermoord. Vrije Vis-

scherij op de kust van Yarmouth.De Vlamingen uit Holland verdreven door Witte

van Haemstede en Nicolaas van Putten.Begin der Hoeksche en Kabeljauwsche twisten.Strijd tusschen de Heeckerens en Bronkhorsten in

Gelder. (Reinoud en Eduard)Slag bij Vere en op de Maas, nabij den Briel,

tusschen de Hoekschen en Kabeljauwschen.Twisten der Schieringers en Vetkoopers in Friesland.Slag bij Tiel tusschen de Heeckerens en Bronkhorsten.Aleid van Poelgeest te 's Gravenhage vermoord.Albrecht Beijling te Schoonhoven levend begraven.Bloei van ons land door koophandel, zeevaart en

visscherij.Maria van Bourgondië schenkt aan Holland en Zee-

land het Groot-Privilegie. Adolf van Gelder sneuvelt.Jan van Schaffelaar springt uit den toren te Bar-

neveld. Utrecht door Maximiliaan belegerd.Kaas- en Broodvolk in Holland.Sluis ingenomen door Albrecht van Saksen. Einde

van de Hoeksche en Kabeljauwsche twisten.Philips de schoone huwt met Johanna van Arragon.Karel V te Gent geboren.Karel V wordt koning van Spanje.Karel V wordt keizer van Duitschland.Plakkaten tegen de hervorming.Inquisiteurs in ons land aangesteld.

1165.1219.

1256.1260.1290.

1296.

1304.1349.

1350.

1351.1356.1361.1393.1425.

1452.

1477.

1482.1491.

1492.1496.1500.1517.1519.1521.1522.

Willem I te Dillenburg geboren.Karel V wordt Heer van al de Nederlanden.Verdrag van Augsburg. De Nederlanden onafhan-

kelijk en onder de hoede van Duitschland.Afstand van Karel V te Brussel.Dood van Karel V in het klooster St. Just.Margaretha, landvoogdes. Willem van Oranje, stad-

houder over Holland, Zeeland en Utrecht. Philips ver-trekt naar Spanje, na den vrede van Chateau Cambrésis.

Verbond der Edelen. (Geuzen). Beeldenstorm.De Prins van Oranje verlaat ons land. Komst

van Alva met een leger van 20,000 man.De raad van beroerten. Begin van den tachtigja-

rigen oorlog. Egmond en Hoorne te Brussel onthoofd.Slag bij Heiligerlee, waar Adolf van Nassau sneuvelt.Slag bij Jemmingen. De Prins trekt met een legerover de Maas, doch Alva belet hem slag te leveren.

De Watergeuzen. De tiende penning.Herman de Ruiter verrast Loevestein.Inneming van den Briel door de Watergeuzen. Zut-

fen en Naarden door de Spanjaarden genomen. Lo-dewtjk van Nassau neemt Bergen in Henegouwen,Eerste vrije vergadering van de staten van Holland.

Haarlem door de Spanjaarden ingenomen. Alkmaarvergeefs door hen belegerd. Slag op de Zuiderzee.(Bossu en Cornelis Dirkszoon van Monnikendam).

Slag bij RoemerswaaL Slag op de Mokerheide,waar Lodewijk en Hendrik van Nassau sneuvelen.(Sanchio d'Avila). Beleg en ontzet van Leiden (van derDoes, van der Werf, Valdes).

Mislukte vredesonderhandeling te Breda. Prins Wil-lem de hoogste macht door Holl. en Zeel. opgedragen.

Spaansche furie. Pacificatie van Gent.Matthias van Oostenrijk als landvoogd door de sta-

1533.1543.

1548.1555.1558.

1559.1566.

1567.

1568.1569.1570.

1572.

1573.

1574

1575.1576.

ten gekozen. Prins Willem I, zijn stadhouder. Ver-scheidene steden kiezen de partij van de staten.

Amsterdam verlaat de Spaansche zijde.De Unie van Utrecht (Jan van Nassau). Vredesonder-

handeling te Keulen. Maastricht door de Spanj. belegerd.De Graaf van Rennenberg brengt door verraad de

stad Groningen, Drenthe en een gedeelte van Over-ijsel aan de Spaansche heerschappij terug. Engelschefurie te Mechelen.

De ban van Filips over den Prins uitgesproken.Afzwering van Filips. Holland en Zeeland dragen aanden Prins, en de andere gewesten aan Anjou het op-pergezag op. Vertrek van Matthias.

DERDE TIJDVAK.

Mislukte aanslag op Prins Willem I door Jean Jau-regui, te Antwerpen. Dood van Charlotte van Bourbon.

Fransche furie. Anjou vertrekt naar Frankrijk.De Prins van Oranje door Balthasar Gerards te

Delft vermoord. De souvereiniteit aan Hendrik III,koning van Frankrijk, opgedragen. Dood van Anjou.

De souvereiniteit aan Elisabeth, koningin van En-geland, opgedragen. Maurits tot stadhouder verheven.De Graaf van Leycester komt in ons land met 6000man.

Leycester vertrekt voor de tweede maal naar Enge-land. De Republiek der vereenigde Nederlanden voorgoed gevestigd.

De Spaansche onoverwinnelijke vloot geslagen (Ho-ward, Justinus van Nassau en de Hertog van Medina-Sidonia).

Verrassing van Breda door middel van een turf-schip. (van Bergen, Héraugière, Matthijs Held).

1577.1578.

1579.

1580.

1581.

1582.1583.

1584

1585.

1587.

1588.

1590.

Zutfen, Deventer, Delfzijl, Hulst en Nijmegen doorMaurits genomen.

Maurits bemachtigt Steenwijk en Koevorden.Geertruidenburg door Maurits ingenomen. De Staten

zenden hulp aan Hendrik IV, koning van Frankrijk.Groningen door Maurits bemachtigd. Mislukte vre-

desonderhandelingen.Verbond tusschen Frankrijk, Engeland en de Repu-

bliek. Cadix ingenomen. (Essex, Warmond)Slag bij Turnhout. (Maurits, Varax) Rijnbeek, Meurs,

Grol, Bredevoort, Oldenzaal en Lingen door Mauritsgenomen.

De Nederlanden door Filips aan Ferdinand en Isa-bella afgestaan. Dood van Filips. (Edict van Nantes)

Maurits wint den slag bij Nieuwpoort op Albertus.Na een beleg van dtie jaren neemt Spinola Ostende.IJzendijke, Aardenburg en Sluis door Maurits be-

machtigd.Heldendood van Reinier Claassens bij Kaap St.

Vincent.Heemskerk slaat de Spaansche vloot onder d'Avila

bij Gibraltar en sneuvelt.Mislukte vredehandel. (Spinola, Oldenbarneveld)Twaalfjarig bestand te Antwerpen gesloten. (Jean-

nin) Kerkelijke geschillen. (Arminius en Gomarus).De scherpe resolutie. Waardgelders aangesteld.De waardgelders door Maurits afgedankt. Joan

van Oldenbarneveld, Hugo de Groot, Rombout Hoo-gerbeets en Ledenberg gevangen genomen. Synodete Dordrecht. De Remonstrantsche leer veroordeeld.

Joan van Oldenbarneveld onthoofd. Hugo de Grooten Hoogerbeets tot levenslange gevangenis veroordeeld.

Hugo de Groot ontsnapt in een boekenkist uit Loe-vestein. Einde van het twaalfjarig bestand.

1591.1592.

1593.

1594.

1596.

1597.

1598.1600.

1604.

1606.

1607.1608.

1609.1617.

1618.

1619.

1621.

Samenzwering tegen Maurits. Reinier van Groene-veld met 14 anderen onthoofd.

Mislukte aanslag van Maurits op Antwerpen.Spinola verovert Breda. Dood van Prins Maurits.Grol door 'Frederik Hendrik ingenomen. Piet Hein

behaalt de overwinning in de Allerheiligen-baai.Piet Hein neemt de Spaansche Zilvervloot. (Witte

Corn. de With).. Frederik Hendrik verovert 's Hertogenbosch. PietHein sneuvelt tegen de Duinkerker kapers bij deVlaamsche kusten.

Venlo, Stralen, Roermond, Sittard en Maastrichtbemachtigd. Mislukte vredehandel te Maastricht.

Verbond met Frankrijk.Mislukte aanval op Duinkerken. Breda door Fre-

derik Hendrik heroverd. Dwaze tulpenhandel.De Spaansche vloot bij Duins geslagen. (Tromp en

de Witte, Don Antonio d'Oquendo).

Groote bloei der republiek. Gouden eeuw der kun-sten en wetenschappen.

Voorgestelde vredesonderhandelingen te Munster enOsnabrück. Sas van Gent door Frederik Hendrik ge-nomen.

Hulst door Frederik Hendrik genomen.Dood van Frederik Hendrik.Einde van den tachtigjarigen oorlog. Vrede te

Munster.Twisten over het afdanken van krijgsvolk. De En-

gelsche gezant Doreslaar in den Haag vermoord.De Loevesteinsche factie. Prins Willem doet een

mislukten aanslag op Amsterdam. Hij sterft. Beginvan het l e Stadhouderlooze Tijdvak.

Groote vergadering te 's Gravenhage (van 18 Janu-ari tot 21 Augustus) om te beraadslagen over de

1623.1624.1625.

1627.

1628.

1629.

1632.1634.

1637.

1639.

1640.

1644.1645.1647.

1648.

1649.

1650.

>ii

Unie, de Religie en de Militie. Akte van Navigatie.Eerste Engelsche oorlog. Slag bij Dover. (Tromp

en Blake)Slag bij Plymouth. (De Ruiter & Askue). Slag bij

Portland (Tromp en Blake). Slag bij TerHeyden.(Tromp en Monk). Slag bij Livorno (Van Galen en Ap-pleton). Tromp en van Galen sneuvelen.

Vrede te Westminster. Acte van Seclusie.Oorlog in het Noorden van Europa.

'Slag bij Kroonenburg (van Wassenaar Obdam enWrangel) Witte Cornelisz. de With sneuvelt.

De Ruiter verovert de vesting Nyborg.De vrede van Oliva en van Kopenhagen. De acte

van Seclusie ingetrokken.Tweede oorlog met Engeland. De hertog van

York slaat onze vloot bij Lowesthoff. Kortenaar sneu-velt. Wassenaar vliegt met zijn schip in de lucht.

Vierdaagsche zeeslag bij Foreland door de Ruitergewonnen op Robert en Monk. Oorlog met den Bis-schop van Munster. Vrede te Kleef.

Tocht naar Chattam onder de Ruiter en Cornelisde Witt. Vrede te Breda. Eeuwig Edict.

Drievoudig verbond tusschen Engeland, Zweden ende Republiek.

Oorlog met Engeland, Frankrijk, Munster en Keu-len. Lodewijk XIV met 120,000 man in ons land.(Turenne, Condé en Luxemburg). Slag bij Solebay (DeRuiter, C. de Witt en van Gent tegen den Hertog vanYork, d'Estrées en Montague). Willem III wordt Stad-houder en Kapitein-Generaal. Johan en Cornelis de"Witt door het Haagsche grauw vermoord.Zeeslagen bij Schoneveld en Kijkduin. De vice-ad-miralen De Liefde en Sweers sneuvelen.

Vrede te "Westminster met Engeland, Munster en

1651.

1652.

1653.1654.1655.

1658.1659.

1660.

1665.

1666.

1667.

1668.

1672.

1673.

Keulen. Het stadhouderschap erfelijk in de manne-lijke linie. Slag bij Senef.

Slag bij Mont-Cassel.Zeeslagen bij Stromboli, den Etna en Palermo tus-

schen de Ruiter en du Quesne. De Ruiter overlijdt tengevolge zijner wonden te Syracuse.

Vrede te Nijmegen (van Beverningk en Willem vanHaren, d'Avaux, en d'Estrades). Slag bij St. Denis.

Veel Fransche vluchtelingen (réfugiés) komen nade herroeping van 't Edict van Nantes in ons land.

"Willem III steekt naar Engeland over en wordt al-daar als koning uitgeroepen. Negenjarige oorlog metFrankrijk.

Groot verbond van Weenen.Slag bij Fleurus (Luxemburg en Waldeck). Zeeslag-

bij Bevesier. (Tourville slaat Torrington en Evertsen)Slag aan de Boyne in Ierland, waar Willem III over-wint,

Slag bij Kaap la Hogue (Almoride en Russel slaanTourville). De kaper Jan Bart. Slag bij Steenkerken(Willem III door Luxemburg geslagen). Namen onderVauban door de Franschen ingenomen (Coehoorn).

Slag bij Neerwinden en Landen. Willem III doorLuxemburg geslagen.Namen onder Menno van Coehoorn genomen.

Vrede van Rijswijk. Peter de Groote in ons land.Het Haagsche verbondDood van Willem III. Tweede stadhouderloos tijd-

vak. Spaansche successie-oorlog. De Fransch-Spaan-sche vloot in de haven van Vigos, onder Rooke en Al-monde, geslagen door de Eng.-Nederlandsche.

Gibraltar ingenomen door Rooke en Callenburg.Slag bij Ramillies (Villeroi door Marlbourg en Ou-

werkerk geslagen.) Mislukte vredehandel met Frankrijk.

16741675.

1676.

1678.

1685.

1688.1689.

1690.

1692.

1693.1695.1697.1701.

1702.1704

1706,

Slag bij Oudenaarde, door Marlborough, Eugenius enJan Willem Friso op Vendôme gewonnen. J. W. Frisowordt stadhouder van Groningen.

Slag bij Malplaquet op Villars gewonnen.Jan Willem Friso verdrinkt aan den Moerdijk.Vrede van Utrecht.Barrière-traktaat, waarbij wij bij het recht beko-

men om in Namen, Doornik, Meenen, Warneton,Yperen, Veurne en het fort Knocke garnizoen teleggen.

Buitengewone vergadering der Algemeene Statenvan November 1716 tot September.

Viervoudig verbond tusschen Frankrijk, Engeland,Oostenrijk en de Staten tegen Spanje.

Keizer Karel VI richt eene Oost- en West-Indischecompagnie op te Ostende.

De Staten teekenen de Pragmatieke Sanctie.Oostenrijksche successie-oorlog. De Staten onder-

steunen Maria Theresia met geld en later met troepen.Oorlog met Erankrijk. De meeste barrière-steden

door de Franschen onder Maurits van Saksen inge-nomen.

De Franschen bemachtigen verscheidene plaatsenin de zuidelijke Nederlanden. Slag bij Fontenoy enbij Rocoux.

De Franschen doen een inval in Staats-Vlaanderen.Willem IV stadhouder. Het stadhouderschap erfelijkin de mannelijke en vrouwelijke linie.

Vrede te Aken. Oproer in verschillende plaatsenover de pachterijen, die, behalve in Zeeland, afgeschaftworden.

Lodewijk Ernst van Brunswijk-Wolfenbuttel wordtveldmaarschalk over ons leger. Achteruitgang vanonzen handel.

1708.1703.1711.1713.

1715.

1717.

1719.

1722.1731.

1740.

1744.

1746.

1747.

1748.

1750.

Bood van Willem IV. Anna wordt gouvernanteen voogdes over "Willem V."Wolfenbuttel wordt voogd na den dood van Anna.Willem V wordt stadhouder en huwt met Frede-

rika Sophia Wilhelmina van Pruisen. Patriotten enOranjemannen.

Oorlog met den keizer van Marokko. Dedcl enBentinck vernielen zijn geheele zeemacht.

Oorlog met Engeland. De Engelschen ontnemen ons200 schepen en een groot deel onzer koloniën in Amerika.

Slag bij Doggersbank. (Zoutman en Hyde-Parker)Het wantrouwen jegens den stadhouder neemt toe.

Oprichting van vrij corpsen en burgersocieteiten.Vrede te Parijs. De Engelschen bekomen de vrije

vaart op Oost-Indië. Oorlog met Keizer Jozef II; hijeischt Maastricht en de opening van de Schelde. Ver-bond met Frankrijk.

Vrede te Fontainebleau. Jozef bekomt Lillo en Lief-kenshoek. Oproerige tooneelen in verscheidene plaatsen.

De commissie van defensie met de verdediging vanHolland belast. De Prinses wordt bij de Goejanver-wellesluis aangehouden en uit naam der commissieverzocht terug te keeren. De Prins door de Pruisenin zijn gezag hersteld. Meer' dan 40000 patriottengaan naar België en Frankrijk.

Verdedigend verbond met Engeland en Pruisen.De Fransche conventie verklaart den oorlog aan

Willem V. Dumouriez valt in ons land. Breda, deKlundert (Von Kropff) en Geertruidenberg vallen.Boetzelaar verdedigt Willemstad. Na den slag bijNeerwinden is de republiek nog eenmaal gered.

De vesting Landrecy door de Erfprins van Oranjegenomen. De Franschen overwinnen onder Pichegrubij Doornik. Slag bij Fleurus. De Franschen in Gel-

1751.1759.

1766.

1777.

1780.1781.

1783,

1784.

1785.

1787.1788.

1793.

derland, Utrecht en Holland. Het comité revolutio-nair te Amsterdam.

Willem V vertrekt met zijn gezin naar Engeland.Het stadhouderschap vernietigd. Bataafsch legioen vaneer. (Daendels)

1794.

1795-

VIERDE TIJDVAK.

Het Haagsch verdrag. (Sieyès en Rewbel). De Ba-taafsche republiek. Oorlog met Engeland. Beslag opHollandsche schepen.

De nationale vergadering, bestaande uit 126 leden(Unitarissen en Federalisten.) De Staten-Generaal ont-bonden (Pieter Paulus en van de Kasteele voorzitters).

Tweede nationale vergadering (Pasteur voorzitter.)Slag bij Kamperduinen. (De Winter door Duncan ge-vangen genomen).

De nationale vergadering vervangen door een con-stitueerende vergadering (Midderigh voorzitter.) Eerstestaasregeling: Uitvoerend bewind van vijf personen.Vertegenwoordigend lichaam, bestaande uit twee ka-mers. Ons land verdeeld in acht departementen (Eems,Oude IJsel, Rijn, Amstel, Tessel, Delft, Dommel, Schelde

en Maas).

De Engelschen en Russen in Noord-Holland. Sla-gen bij de Zyp, Bergen en Castricum.

Tweede staatsregeling. Staatsbewind van 12 per-sonen met een wetgevend lichaam, van 35 leden. Deacht departementen: Holland, Zeeland, Brabant, Utrecht,Gelderland, Overijsel, Friesland en Groningen.

Vrede van Amiens.De oorlog met Engeland hervat.Derde staatsregeling: Rutger Jan Schimmelpen-

ninck, raadpensionaris heeft de uitvoerende macht.

1795.

1796.

1797.

1798.

1799.

1801.1802.1803.

Wetgevend lichaam van 19 leden.Lodewijk Napoleon, koning van Holland. Wetge-

vend lichaam van 39 leden. Ons land verdeeld inelf departementen (Amstelland, Maasland, Zeeland,

Utrecht, Gelderland, Overijsel, Drente, Groningen, Fries-

land, Brabant en Oost-Friesland met landdrosten). HetContinentaalstelsel.

Bombardement van Vlissingen.Inlijving van ons land bij Frankrijk. (Lebrun, al-

gemeen stadhouder, de Celles prefect van Amsterdam,de Stassart te 's Gravenhage). Ons land verdeeld in9 departementen met prefecten (Zuiderzee, Monden vande Maas, van de Schelde, van den Rijn, van den Usel,

Boven-IJsel, Friesland, Wester- en Ooster-Eems). Am-sterdam, de derde hoofdstad des rijks. Tierceeringder staatsschuld.

De conscriptie ingevoerd. De Engelschen veroverenal onze koloniën.

Omwenteling te 's Gravenhage. Van Hogendorp envan der Duijn van Maasdam aanvaarden het bewindin naam van den Prins van Oranje, die den 30° No-vember te 's Hage aankomt. Van Limburg Stirumgouverneur van 's Gravenhage. (Slag bij Leipzig). DeFranschen plunderen Woerden.

ViJFDE TIJDVAK.

De Prins van Oranje doet een plechtigen intochtin Amsterdam en neemt de waardigheid van Souve-rein vorst aan.

Eerste vergadering der Staten-Generaal. De Prinsals souvereine vorst te Amsterdam ingehuldigd. Denieuwe grondwet aangenomen (Napoleon op Elba).

Willem I, Koning van de 17 Nederlandsche ge-

1805.

1806.1809.

1810.

1811.

1813.

1813.

1814

westen en Groothertog van Luxemburg. Veldslag bijWaterloo (Wellington, Blucher en de Prins van Oranje).De nieuwe grondwet aangenomen. Algemeene vrede.(Napoleon op St. Helena).

Bombardement van Algiers door de Nederlanders enEngelschen (van der Capellen en Exmouth). Verdragmet den Dey.

De slavenhandel in onze bezittingen afgeschaft.De belastingwetten veranderd.Concordaat met den paus. Oprichting van verschei-

dene bisdommen.Wet op de drukpers. De koning bezoekt de zuide-

lijke gewesten.Oproer te Brussel. Belgische opstand. Mislukte

aanval op Brussel. Bombardement van Antwerpendoor den generaal Chassè. Conferentie te Londen.Wapenstilstand.

Heldendood van van Speijk. Tiendaagsche veldtocht.Slag bij Hasselt en bij Bantersem. De koning wei-gert het teekenen van het traktaat der 24 artikelendoor de conferentie ontworpen,

Verdediging der Citadel van Antwerpen door Chas-sé. Embargo op onze schepen door Frankrijk en En-geland.

Opheffing van het embargo. De vaart op de Scheldeen de Maas opengesteld.

Eindverdrag. De koning onderteekent de eenigs-zins gewijzigde artikelen. België wordt als een afzon-derlijk koninkrijk erkend en zal van de rente derstaatsschuld, die tot ruim 35 millioen gl. gestegenwas, jaarlijks 5 milloen betalen. Half Luxemburg aanBelgië afgestaan. De Koning is Hertog van Limburg.

Wijziging van de Grondwet. Afstand van KoningWillem I. Wille m II als koning te Amsterdam in-

1815.

1816.1818.1821.

1827.

1829.

1830.

1831.

1832.

1833.

1839.

gehuldigd. De provincie Holland in Noord- en Zuid-Holland gescheiden.

Vrijwillige leening van 127 millioen gulden. Ver-laging van de rente der staatsschuld.

Herziening der grondwet.Koning Willem II overlijdt te Tilburg. Willem III

als koning ingehuldigd.Een bisschoppelijk kerkbestuur der R. C. kerk in-

gevoerd. (Het aartsbisdom Utrecht en de bisdommenHaarlem, 's Hertogenbnsch, Breda en Roermond). Ont-binding der 2de kamer.

De Luxemburgsche quaestie.Vrijmaking van Limburg als integreerend deel van

Duitschland.Afstand van de kust van Guinea aan Engeland.

1840.

1844.1848.

1849.

1853.1866.

1866.1872.

De Staten van Holland en Zeeland, voorgelichtdoor Plancius, en de regeering van Amsterdam zen-den 4 schepen uit, om door het Noorden een wegnaar Indië te zoeken, onder bevel van Jan HuygenLinschoten en Willem Barends.

Een tweede tocht ondernomen onder Jakob vanHeemskerk.

Derde tocht naar het Noorden onder Heemskerk,Barends en Rijp. Overwintering op Nova- Zembla.

De Maatschappij van Verre zendt (2 April 1595)Cornelis Hontman en Jan Janszoon Moelenaar met4. schepen uit, om de reis naar Indië om de Kaap deGoede Hoop te beproeven. Zij komen na eene reisvan 446 dagen te Bantam aan.

Jakob Cornelisz. van Neck en Wijbrand van War-wijk komen met 4 schepen op Bantam aan en keerenrijk geladen terug. Vier andere schepen onder Ja-kob van Heemskerk bezoeken Madoera, Amboina,Banda en Ternate. Cornelis Houtman onderneemteen tweeden tocht, bezoekt Madagascar, de Maladiven

1594.

1595.

1596.

1596.

Voornaamste Gebeurtenissen uit de Geschiedenis'van Onze Koloniën enz.

en Cochinchina en landt op Sumatra aan. Zijne sche-pen keeren zonder hem rijk geladen terug.

Het eerste Nederlandsche schip komt onder bevelvan Jakob Mahu in Japan in de haven van Bungo aan.

Eerste reis der Nederlanders om de wereld onderOlivier van Noord, in 1074 dagen volbracht.

De Oost-Indische Compagnie opgericht. (Zij ver-kreeg van de Staten-Generaal den alleenhandel voorden tijd van 21 jaren aan de andere zijde van deKaap en door de straat van Magellaan. Ofschooneene macht op zich zelve moest zij toch door de her-haalde aanvraag van verlenging van octrooi hare af-hankelijkheid van de Staten-Generaal erkennen en be-taalde voor die verlenging dikwerf eene aanzienlijkesom. (In 1696 drie millioen gulden). Haar bestuurwas toevertrouwd aan 73 bewindhebbers, die in zes ka-mers, die van Amsterdam, Middelburg, Delft, Rotterdam,Hoorn en Enkhuizen, verdeeld waren. De vergaderingvan Zeveniienen bestuurde de algemeene zaken, be-noemde den Gouverneur-Genernaal, den Raad van In-dië enz. Om aandeelhebber te zijn moest men ƒ3000storten. De aandeelen stegen later tot ƒ18000. Inhet jaar 1606 was de uitdeeling 75 pct).

Joris van Spilbergen bezoekt Ceylon en sluit eenverbond met den koning van Candy tegen de Portu-geezen. Komst der Engelschen op Java onder JamesLancaster.

De Portugeezen geven het kasteel op Amboina aande Nederlanders over. De vorsten van dat eilandonderworpen door den vlootvoogd Steven van derHagen. De hoofdzetel der Compagnie gevestigd teAmbon. Nieuw-Holland ontdekt door Willem Jansen.

Uitbreiding van den handel op de Moluksche of Spe-cerij-eilanden. Vestiging eener factorie te Sukkadano

1598.

1600-

1601.

1602.

1602.

1605

op Borneo. De Nederlanders stichten de vesting Wil-lemstad op Ternate en het fort Oranje.

Henry Hudson, een Engelschman, ontdekt voor de0. I. Compagnie de Hudson, door de Nederlanders deNoord-rivier genoemd, alsmede de landstreek Nieuw-Nederland. Pieter ' Both, eerste Gouveneur-Generaalvan Oost-Indië. Zijne Hoog-Edelheid resideert op Ter-nate en vestigt eene factorie te Jacatra. Uitbreidingvan den Engelschen handel in den Archipel.

De Oost-Indische Compagnie vestigt eene factorieop Firando in Japan.

De Groenlandsche Compagnie voor de walvischvangstopgericht.

Lemaire en Schouten doen in 760 dagen eene reisrondom de wereld. De straat van Lemaire en veleeilanden in de Zuid-Zee ontdekt.

Oneenigheden met de Engelschen te Bantam.Belangrijke tochten van P. van den Broek naar

Arabië, Hindostan en Surate, Jan Pieterz. Coen ver-overt Jacatra en sticht de stad Batavia. Verdrag tusschende Engelsche en Nederl. compagniën te Londen gesloten.

Coen verovert de Banda-eilanden.De West-Indische Compagnie opgericht. (Zij verkreeg

den alleenhandel voor den tijd van 24 jaren, dochdit octrooi werd later telkens weer verlengd. Zijwerd bestuurd door 64 bewindhebbers, verdeeld invijf kamers, die van Amsterdam, Zeeland, de Maas, hetNoorderkwartier en Groningen en Ommelanden, De KA-MER VAN NEGENTIENEN (na 1671 van Tienen) be-stuurde de algemeene zaken. Zij benoemde geen Gou-verneur-Generaal, fmaar alleen Gouverneurs, Bevel-hebbers, enz. Hare bezittingen waren, behalve de te-genwoordige, Berbice, Essequibo, Demerary en eenigeforten in Afrika. Tusschen de jaren 1628 en 1636

1607.

1610.

1611.

1614.

1615.1616.

1619.1621.

rustte zij meer dan 800 schepen uit. De aandeelengolden bij den aanvang f 1200).

Eerste handel op China. Makao vruchteloos doorBontekoe belegerd.

Samenzwering der Engelschen op Amboina. Veer-tien van hen ter dood gebracht. De Engelschen ver-laten Java en Amboina.

De Oost-Indische compagnie verkrijgt het eilandFormosa en bouwt er het fort Zeelandia. San Salva-dor of Bahia veroverd door de West-Indische Com-pagnie.

De Portugeezen hernemen San Salvador. Loncq,de bevelhebber der W. I. vloot, verovert Olinda enhet Recif van Fernambucco op de Braziliaansche kust.

Eerste tochten naar Borneo's oostkust.Curacao op de Spanjaarden bemachtigd.Rio Grande vermeesterd.Johan Maurits van Nassau wordt landvoogd van

Brazilië, alwaar de W. I. Compagnie de landstreektusschen de rivier St. Francisco en Rio Grande bezit.De Christelijke godsdienst in Japan uitgeroeid. Onzehandel in dat rijk verplaatst van Firando naar Decima.

St. Georgc del Mina door Johan Maurits - van Nas-sau veroverd.

De Nederlanders verkrijgen vasten voet op de Mo-lukken en stichten- er de forten Oranje, Holland enWillemstad. Antonie van Diemen verovert een fort opCeylon, waardoor de O, I. Compagnie thans vastenvoet op dit eiland verkrijgt.

St. Eustatius door de W. I. Compagnie bezet. DenPortugeezen wordt de toegang tot Japan ontzegd. ..

Malakka komt aan de Oost-Indische, en dè helftvan St. Martin aan de West-Indische Compagnie.

Abel Tasman ontdekt van Diemensland, Nieuw-Zee-

1621.

1622.

1623.

1624.

1630.1632.1634.1635.

1636.

1637.

1638.

1639.

1641.

land en meer eilanden in Australië.Johan Maurits van Nassau uit Brazilië terugge-

roepen.De Noordsche of Groenlandsdie Compagnie ontbonden.Abraham Riebeek sticht eene kolonie aan de Kaap

de Goede Hoop. (Deze kolonie bereikte onder Simonvan der Stel den grootsten bloei. Hij stichtte erStellenbosch en Drakensteijn en legde het landgoedConstantia aan, waar men den vermaardsten wijnbergvindt).

De Portugeezen verliezen de stad Colombo op Ceylonen worden voor goed van dit eiland verdreven doorRijklof van Goens. De Keizer van China staat denhandel in zijn land aan de O. I. Compagnie toe.

Negapatnam bemachtigd door Rijklof van Goens.Palembang schatplichtig aan de O. I. Compagnie op

Padang eene factorie gesticht.De bezittingen in Brazilië gaan aan Portugal over

bij den vrede van 's Gravenhage.Cochin op Malabar bemachtigd, door Rijklof van Goens.Formosa wordt door den Chineeschen zeeroover Coxingaaan de O. I. Comp. ontnomen (Antonius Hambroek).

Suriname in naam der staten van Zeeland doorAbraham Krijnszoon bemachtigd. Nieuw-Nederland,thans Nieuw-York, komt bij den vrede van Breda aande Engelschen. De sultan van Makasser sluit een ver-drag met de O. I. Compagnie.

De O. I. Compagnie verkrijgt den alleenhandel opMakasser door de overwinningen van Cornelis Speelman.

Trinconomale op Ceylon en St. Thomas op de kustvan Coromandel vallen den Franschen en St. Helenaen Tabago den Engelschen in handen.

De W. I. Compagnie door de staten ontbonden.Nieuwe West-Indische Compagnie opgericht.

1642.

1644.1645.

1652.

1656.1658.

1659.

1661.1662.

1663.

1667.

1669.

1672.1674.1675.

Onder het bestuur van den Gouverneur-GeneraalMaatsuiker verkrijgt de O. I. Compagnie den alleen-handel op Mataram (sedert 1755 Soerakarta en Djok-jokarta).

Suriname door de kamer van Zeeland aan de W.I. Compagnie verkocht voor f 260000.

De Sociëteit van Suriname, bestaande uit de W. I.Compagnie, Amsterdam en Cornelis Aarssen, Heervan Sommelsdijk. Onlusten op Ternate, Arabon enBoeroe.

De Engelschen vestigen zich te Benkoelen.Pondichery op de Franschen veroverd.De retourvloot uit Oost-Indië begroot op eene waarde

van f 20,000,000, terwijl de inkoop ongeveer 5 milli-oen bedroeg.

De Preanger-landen aan de O. I. Compagnie onder-worpen.

Eerste koffieplanting in de omstreken van Batavia.De handelsbetrekkingen met Bandjermasin ver-

nieuwd, na de vermoording der Engelschen door denvorst.

De Gouverneur-Generaal Zwaardekroon onderneemtde wijnontginning op Java, zonder gunstig gevolg.Parelvisscherij aan de zuidkust van Java.

De actiën der O. I. Compagnie verkocht tegen1080 pct.

Roggeveen doet eene reis om de aarde en ontdektvele eilanden in de stille Zuidzee. De koffiecultuurop Java ingevoerd.

Oprichting eener Oost-Indische maatschappij teOstende, die, na eerst groote voordeelen behaald tehebben, in 1731 wordt opgeheven.

Opstand der Chineezen te Batavia. Meer dan 10000hunner vermoord.

1680.

1682.

1683.1686.1693.

1697.

1705.1710.

1711.

1718.

1720.

1721.

1722.

1740.

Voortdurende onlusten in de omstreken van Bata-via. Soerabaya, Madoera en het geheele oostelijk ge-deelte van Java komen aan de O. I. Compagnie.

De kolonie Demerary gesticht, Zij komt aan Zeeland.Buitenzorg aangelegd door den Gouverneur-Generaalvan Imhoff.

De stadhouder Willem IV tot Opperdirecteur enGouverneur van de Oost- en West-Indische Compa-gniën benoemd. De Soesoehoenah doet afstand vanhet geheele Mataramsche rijk aan de O. I. Compa-gnie, welk rijk in leen wordt gegeven aan den zoondes keizers. f"

Oorlog in het Bantamsche. Tegenspoed in Benga-'len en op de kust van Koromandel.

Onlusten in de kolonie Suriname.Einde van den oorlog op Java; het Mataramsche^

rijk wordt in twee rijken verdeeld: Soerakarta enDjokjokarta.

Uitbreiding der Engelsche macht in Hindostan. DeEngelschen veroveren Bengalen.

De Franschen onder D'Estaing vermeesteren de En-gelsche bezittingen op de Westkust van Sumatra enstaan die aan de maatschappij af.

Opstand in de kolonie Berbice.Verovering van Siak door de Nederlanders.De sultan van Bantam staat zijn rechten op de West-

kust van Borneo aan de O. I. Comp. af. Oprichtingvan het Bataviaasch genootschap van kunsten en we-tenschappen.

Groote aardbeving op Java, vooral in Buitenzorg.De Nederlandsche bezittingen St. Eustatius, St. Mar-

tin, Saba, Demerary, Essequebo, Berbice en die op dekusten van Koromandel en Malabaar en in Bengalendoor de Engelschen genomen. De West-Indische be-

1741.

1745.

1749.'S

1751.1753.

1755.

1757.

1761.1762.1764.

1778.4780.

zittingen worden door de Franschen weer heroverd.Trinconomale en Oostenburg op Ceylon door de En-

gelschen genomen en door de Franschen herwonnen.De bezittingen op de Westkust van Sumatra en op

de kust van Koromandel behalve Negapatnam komenbij den vrede van Parijs weder aan ons.

De sultan van Bandjermasin, leenplichtig aan deO. I. Comp., staat de Oostkust van Borneo af.

De West-Indische Compagnie door de Staten ont-bonden.

De Kaap de Goede Hoop, Malacca, Cochin op Ma-labar en Trinconomale door de Engelschen veroverd.Het bestuur der Oost-Indische Compagnie ontbondenen vervangen door de Commissie tot de zaken vanden O. I handel.

De Engelschen veroveren Colombo en Amboina, deMolukken en al onze Amerikaansche koloniën.

Bij den vrede van Amiens ontvangen wij al de ko-loniën terug, uitgezonderd Ceylon.

De Kaap de Goede Hoop geeft zich bij capitulatieaan de Engelschen over.

Het eiland Java en al onze bezittingen gaan aan deEngelschen over. Alleen het eiland Decima blijft doorHendrik Doeff voor ons behouden.

Geweldige uitbarsting van den vulkaan Fambor opSumbaiva, waarbij ongeveer 12000 menschen het levenverliezen.

Onze bezittingen, die de Engelschen ons volgens denvrede van Parijs in 1814 zouden teruggeven, herkrij-gen wij, met uitzondering van de Kaap de Goede Hoop,Ceylon, Demerary, Essequebo en Berbice, eerst in

De slavenhandel in de Nederlandsche bezittingenverboden. De Sultan van Palembang staat tegen hetbestuur op.

1781.

1782.

1784.

1787.

4791.

1795.

1796.

1802.

1806.

1811,

1815.

1816.

1818

De Engelschen maken zich meester van Singapore.Begin van den opstand in het rijk Boni. De sultanvan Palembang bedwongen door generaal de Kock.De stad Paramaribo door brand verwoest.

Oprichting der Ned. Handelmaatschappij voor 25 ja-ren. Nederland verkrijgt van Engeland het eilandBilliton en eenige bezittingen op Sumatra en staatMalakka aan dat rijk af. Opstand van Boni.

Van Geen behaalt eene overwinning te Badjoe inBoni.

Opstand van Diepo Negoro, voogd van den minder-jarigen Sultan van Djokjokarta (De Koek en van Geen).

De theecultuur op Java ingevoerd.Diepo Negoro gevangen genomen. Java geheel on-

derworpen.Het ktdtuurstelsel op Java ingevoerd door den Gou-

verneur-Generaal van den Bosch. Opstand van deChineezen in Krawang. Het Instituut voor de Javaan-sche taal te Soerakarta opgericht.

Instorting van het paleis te Buitenzorg door eeneaardbeving.

Traktaat met den Sultan van Djambi.Het rijk Boni op Celebes geheel onderworpen.Uitbreiding van Sumatra's Westkust tot Singkel.Eerste expeditie naar Bali. De oproerige vorsten

nemen de gestelde voorwaarden aan. De stad Makas-ser tot eene vrijhaven verklaard.

In weerwil van het traktaat van 1824 vestigen deEngelschen onder James Brooke zich op Borneo, rich-ten er eene compagnie op en vereenigen hunne be-zittingen tot een gouvernement, dat van Laboean.

Tweede doch vruchtelooze tocht naar Bali, waardermaal een opstand is uitgebarsten. Menado en

Kema tot vrijhavens verklaard.

1821.

1824.

1825.

. 1826.1828.

1830.

1832.

1834.1835.1838.1840.

1846.

1847.

1848.

Overwinning op Bali door een derden tocht, waarbijGeneraal Michiels sneuvelt.

Onlusten in het Bantamsche. Pemangkat op Bor-neo aan de Chineezen ontnomen.

Opstand in het Palembangsche.De rust in Palembang hersteld. Hevige aard- en

zeebeving in de Molukken. Banda bijna geheel ver-woest.

Portugal staat een gedeelte van Timor aan ons af.De havens van Amboina, Banda, Ternate en Kaijelievoor den vrijen handel opengesteld. Opstand der Chi-neezen in de Westerafdeeling van Borneo. Nieuwmuntstelsel voor Nederlandsch Indië. De kina opJava geplant.

Dood van Diepo Negero. Nieuw regeerings-regle-ment voor Oost-Indië.

De opstand in de Lampongsche districten hersteld.Eerste electro-magnetische telegraaf op Java.

Opstand in Boni, waarvan de hoofdstad Boni wordtingenomen. Opstand te Bandjermasin. Tweede tochten verovering van Boni. Vlucht der koningin.

Verdere onderwerping van Boni. Opstand te Sa-marang. Afschaffing der slavernij in onze koloniën.

Regeerings-reglement voor West-Indië. Onderwer-ping der Alfoeren op Ceram. Telegraphische verbin-ding tusschen Sumatra en Java. Opening der kweek-school voor inlandsche onderwijzers te Bandong.

Hevige aardbeving in Midden-Java. Expeditie naarMandhar op Celebes. Opening van een gedeelte derspoorweglijn in de Samarang-vorstenlanden.

Nieuwe regeling van het lager onderwijs in Neerl.Indië. Expeditie naar Balie.

1849.

1850.1851.

1852.

1854.

1855.

1856.

1859.

1860.

1866.

1867.

1868.

V.

De Drusus-gracht of Nieuwe IJssel door ClaudiusDrusus gegraven.

n.Gernanicus richt de eerste school op voor Bataaf-

sche jongelingen, bij Leiden.De eerste aarden dijken langs den Rijn aangelegd.Het Forum Adriani, thans Voorburg, door Keizer

Adrianus gesticht.De eerste christenkerk door Dagobert te Utrecht

gesticht.Geertruidenberg gesticht door Geertruida, zuster van

Koning Dagobert.Het christendom het eerst in ons land gepredikt

door Eligius, Amandus en Bavo.Het Valkenhof te Nijmegen door Karel den Grooten

gesticht.Het christendom bijna algemeen in ons land aange-

nomen... Breda, de eerste versterkte stad, van aarden wallen

Chr.

10.

Chr.

15.70.

120.

630.

640.

650.

777.

800-

Uitvindingen, Ontdekkingen, Stichtingen enz.

voorzien,De Domkerk te Utrecht gesticht.Stichting van de stad Dordrecht door Graaf Dirk III.De naam Graaf van Holland komt het eerst voor.Godfried met de Bult sticht Delft.Graaf Floris III sticht een tol te Geervliet.De Grebbe gegraven.De abdij te Rijnsburg gesticht.De eerste steenkolenmijn bij Luik ontdekt, door

den smid Plevenaux Houilleux. .Willem II sticht een grafelijk paleis, later het oude

hof te 's Gravenhage.De eerste sluizen bij Amsterdam aangelegd.De staatspapieren voor het. eerst in de Nederland-

sche taal uitgegeven.De eerste turf gestoken door monniken te Giet-

hoorn.. Amsterdam door Graaf Willem IV tot eene stadverheven.

Het buskruit in ons land het eerst gebruikt bij denslag bij Sluis.

De eerste vaart op de Oostzee door kooplieden vanStavoren.

De eerste watermolens in Noord-Holland in ge-bruik.

Het haringkaken uitgevonden door Willem Beu-kelszoon van Biervliet.

Het schilderen met olieverf uitgevonden door Hui-bert en Johan van Eijck van Maasdijk.

Het eerste groote haringnet, de Vleet, te Hoorn ge-breid.

De boekdrukkunst uitgevonden door Laurens Jans-zoon Koster te Haarlem.

De orde van het Gulden Vlies ingesteld door Phi-

888.937.

1015.10641072.1160.1170.1182.

1198.

1250.1285.

1296.

1334.

1336.

1339.

1350.

1390.

1396.

1400.

1416.

1423.

lips den Goeden, bij gelegenheid van zijn huwelijkmet Elisabeth, dochter van Johan I van Portugal.

De eerste windmolen te Westzaan gebouwd.De Vlaamsche of Azorische eilanden ontdekt door

Jozua van den Berg.De eerste bleekerijen bij Haarlem opgericht.Karel de Stoute richt het eerste staande leger in

ons land op.De gegoten letters uitgevonden door Theodorus

Martin te Haarlem.De eerste Bijbel te Delft bij J. Jacobsen en M. Ye-

mandszoon gedrukt.De eerste beweegbare molenkappen uitgevonden.De Zijpe ingedijkt.De Hoogeschool te Leiden gesticht.Het burgerlijke jaar begint met den 1e Januari.Simon Stevin vindt den zeilwagen uit en het reke-

nen met tiendeelige breuken.Het eerste seinwerktuig (telegraaf) door Jan van

de Kornput, hij het beleg van Steenwijk, gebruikt.De Nieuwe of Gregoriaansche tijdrekening in ons

land ingevoerd.De Hoogeschool te Franeker gesticht.De aardappelen het eerst in Nederland aange-

kweekt.De verrekijkers uitgevonden door Zacharius Jansen

van Middelburg.Cornelis Cornelisz. van Uitgeest vindt de houtzaag-

molens uit.De eerste zeekaart vervaardigd door Plancius, pre-

dikant te Amsterdam.Eerste tocht der Nederlanders naar Oost-Indië.Olivier van Noord is de eerste Nederlander, die

eene reis om de wereld doet.

1429.1439.

1445.1450.

1471.

1475.

1477.1550.1553.1575.1575.

1580.

1581.

1582.1585.

1589.

1590.

1591.

1593.1595.

1598.

De moddermolens te Amsterdam uitgevonden.De zonnevlekken ontdekt door Johannes Fabricius,

een Friesch sterrekundige. Jacob Metius verbetert deverrekijkers.

Oprichting der Oost-Indische Compagnie.Willem Janszen ontdekt Nieuw-Holland.Oprichting van de bank te Amsterdam. De Beem-

ster droog gemaakt.De Purmer droog gemaakt.De hoogeschool te Groningen gesticht. Oprichting

der Groenlandsche compagnie voor de walvisch-vangst.

Oprichting der West-Indische Compagnie.Het gezegeld papier in ons land ingevoerd, op raad

van Jan van den Broek.Cornelis Drebbel van Alkmaar vindt den thermo-

meter en het microscoop uit.De doorluchtige school te Deventer gesticht.De doorluchtige school te Amsterdam gesticht.De Schermer, reeds vroeger droog gemaakt en la-

ter weer onder gevloeid, andermaal droog gemaakt.De kweekschool der Remonstranten te Amsterdam

gesticht.De kweekschool der Doopsgezinden of Mennonieten

te Amsterdam gesticht.Oprichting van de hoogeschool te Utrecht.De staten-overzetting van den bijbel uitgegeven.Het nieuwe stadhuis te Amsterdam gebouwd door

Jacob van Kampen. (In 1655 voltooid). Oprichtingvan de hoogeschool te Harderwijk.

De eerste Nederlandsche courant te Amsterdam ge-drukt bij Francois Lieshout.

Het slingeruurwerk door Christiaan Huygens uitge-vonden. Hij verbetert het mikroskoop en den baro-

1600.

1600.1602.1605.

1609.1612.

16141621.

1623.

1627.1630.1631.

1632.

1634.

1635.1636.1637.

1648.

1652.

meter, en ontdekt den ring en de vierde planeet vanSaturnus.

Jan de Witt vindt de kettingkogels uit.Jan van der Heyden vindt de slangbrandspuiten en

de stadslantarens uit.De scheepskameelen uitgevonden door Meindert

Meeuwesz. Bakker.Begin van den actie-handel in ons land.Jakob Roggeveen ontdekt verscheidene eilanden in

de stille zee.De Jansenisten benoemen hun eersten Aartsbisschop

te Utrecht.De eerste steenen glooiingen aan de zeedijken ter

wering van den paalworm, door Pieter Straat en Pie-ter van der Deuren.

Uitvinding van de Leidsche flesch door Cunaeus teLeiden. De Nederlandsche Hernhutters vestigen zichte Zeist.

De Hollandsche Maatschappij van wetenschappen teHaarlem opgericht.

Oprichting van 't Genootschap ter verbreiding van't Vaderlandsch recht te Groningen.

De Nederlandsche Maatschappij van Letterkunde teLeiden opgericht.

Oprichting van de Maatschappij tot;.redding vandrenkelingen te Amsterdam.

De Maatschappij van wetenschappen te Middelburgopgericht,

Het Zeeuwsch Genootschap van wetenschappen teVlissingen opgericht.

Oprichting van het Bataafsch Genootschap der proef-ondervindelijke wijsbegeerte te Rotterdam.

Het Provinciaal Utrechtsch Genootschap van kun-sten en wetenschappen opgericht.

1657.1666.

1672.

1690.1720.

1721.

1723.

1732.

1746.

1752.

1761.

1766.

1767.

1768.

1769.

1770.

1772.

De Maatschappij tot bevordering van den landbouwopgericht. De Maatschappij Felix Meritus opgericht.

Teylers Genootschap te Haarlem opgericht.De Kweekschool voor de Zeevaart te Amsterdam

opgericht.Oprichting der Maatschappij tot Nut van 't Alge-

meen door Jan van Nieuwenhuijzen.Het Nieuwe Diep aan den Helder aangelegd.Het Instituut voor doofstommen te Groningen ge-

sticht door Guyot.Het Nederlandsch Zendeling-Genootschap opgericht.Vijf Seminariën voor de vorming van R. C. pries-

ters gesticht: te Warmond, Culenborg, Haren, Hoeven

en Roermond.

Eerste algemeene wet op het lager onderwijs.Tweede wet op het lager onderwijs.De spelling der Ned. taal door de regeering vast-

gesteld volgens de regelen van Siegenbeek en Wei-land.

Oprichting van de Maatschappij voor natuur- en let-terkunde, onder den naam van Diligentia te 's Gra-venhage.

Wet op het verbeterd lager onderwijs. De Hol-landsche Maatschappij van fraaie kunsten en weten-schappen te Amsterdam, Leiden, Rotterdam en 's Gra-venhage opgericht.

De Koninklijke ridderorde der Unie onder de zin-spreuk: "Doe wel en zie niet om" ingesteld door Lo-dewijk Napoleon. Het kanaal te Katwijk voltooid,door Conrad.

Het Koninklijk Instituut van kunsten en weten-schappen te Amsterdam opgericht. — Oprichting vanhet Instituut voor Blinden te Amsterdam.

Het Nederlandsch Bijbelgenootschap opgericht.

1776.1778.

1782.

1784.1788.

1790.1797.

1799.1801.1803.

1804.

1805.

1806.

1807.

1808.1813.

De Koninklijke Militaire Akademie te Breda opge-richt. Het Koninklijk Instituut voor de Marine teMedemblik (thans te Nieuwe Diep) opgericht.

De Militaire Willemsorde en de Ridderorde van denNederlandschen Leeuw ingesteld.

Het metrieke stelsel van Maten en Gewichten in-gevoerd. De Kweekschool voor schoolonderwijzers teHaarlem opgericht. Het Seminarie der Luterschen teAmsterdam gesticht.

Oprichting van de Koninklijke Akademie voor Beel-dende kunsten te Amsterdam.

De veeartsenijschool te Utrecht opgericht. De Maat-schappij ter bevordering van de Bouwkunde opgericht.De eerste spaarbanken in ons land opgericht. DeNationale Bank te Amsterdam opgericht. Het kanaalvan Steenenhoek gegraven.

Uitvinding van den scaphander door Andries Scheer-boom. Het nieuwe stelsel van Maten en Gewichteningevoerd.

Oprichting van de Maatschappij van Weldadigheid.De Maatschappij voor volksvlijt te Brussel. Oprich-

ting van de Maatschappij tot zedelijke verbetering dergevangenen.

De eerste stoomboot in ons land in gebruik.De Zuid-Willems-Vaart gegraven. De Nederland-

sche Handelmaatschappij opgericht.De eerste stoombootmaatschappijen opgericht. Het

Noord-Hollandsch kanaal voltooid. Het Zederik-ka-naal gegraven.

Oprichting der Maatschappij tot bevordering derToonkunst te Rotterdam. De Grift of het Apeldoorn-sche kanaal gegraven.

Het Instituut voor doofstommen en blinden te Ge-mert in Noordbrabant opgericht. Het kanaal van

1814.

1815.

1816.

1817.

1818.

1820.1821.

1822.1823.

1824.

1825.

1829.

Voorne gegraven.De Maatschappij ter bevordering der Nijverheid te

Haarlem opgericht.De eerste spoorweg van Amsterdam naar Haarlem

geopend. Het Nieuwe Diep aangelegd. De Maat-schappij ter bevordering der Beeldende Kunsten teAmsterdam opgericht.

De droogmaking van den Zuidpias in Zuid-Hollandvoltooid. Begin van de droogmaking van het Haar-lemmer-meer.

De Landbouwkundige School te Haren bij Gronin-gen gesticht.

De Koninklijke Akademie voor burgerlijke ingenieurste Delft opgericht. De spoorweg van Amsterdam naarUtrecht en van 's Gravenhage naar Rotterdam geopend.

De Anna-Paulowna-polder droog gemaakt.De School voor den Handel te Amsterdam gesticht.De droogmaking van het Haarlemmer-meer voltooid.Een Bisschoppelijk bestuur der R. C. Kerk inge-

voerd. Het Doofstommen-gesticht te Rotterdam ge-opend.

Nieuwe wet op het lager onderwijs.St. Philipsland met Noord-Brabant verbonden.Wet op het middelbaar onderwijs.Het Kanaal van Hansweert gegraven.

1830.

1836.

1839.

1840.

1842.

1843.1845.1846.1852.

1853.1857.1858.1863.1866.

Voornaamste rampen, die ons land getroffenhebben.

Kimbrische vloed.

Groote Watervloeden, waardoor vooral Friesland veelschade lijdt, in de jaren 435, 516, 533,584,626,792

Groote overstrooming, -waardoor de mond van denRijn verstopt wordt.

Hevige stormen en watervloed, waardoor de meestedijken en dammen, vooral in Friesland, overstroomen.

De Allerheiligen-vloed. De zeevisch tot bij Utrecht.De Marcellus-vloed, waarbij in Friesland ongevejer

100,000 menschen het leven verliezen.Ezonstad aan de Lauwerzee geheel verzwolgen.Het land tusschen Stavoren en Enkhuizen verloren.Aardbeving in geheel Holland.De Dollart door een grooten watervloed ontstaan.Hongersnood en pest, waardoor een derde gedeelte

van Nederlands bewoners omkomen.Groote watervloed, waardoor Zuid-Holland, Utrecht,

v. Chr.110.

n. Chr.

en 816.

839.

1164.1170.

1219.1222.1260.1262.1277.

1315.

Zeeland en Friesland veel te lijden hebben.Aardbeving in ons land.De pest in ons land.De Zeegaten tusschen de Noord-Hollandsche eilan-

den door een zoogenaamden Frieschen vloed verwijd.De St. Elisabeths-vloed doet de Biesbosch ontstaan.Hevige brand te Amsterdam, die een derde gedeelte

der stad in de asch legt.Aardbeving en waterbelroering.Geweldige watervloed, waarvan Holland en Zeeland

vooral te lijden hebben. De stad Reimerswaal op Zuid-Beveland geheel van het land afgerukt. (In 1631 ge-heel te niet.)

De allerheiligen-vloed overtreft alle vorige vloeden.Van Frankrijk tot Noorwegen wordt alles langs de kus-ten onder de wateren bedolven: 20000 menschen ver-liezen hierbij in Friesland het leven. (Caspar Roblesmaakt zich hierbij verdienstelijk).

Aardbeving in geheel ons land waargenomen.De vastenavond-vloed. In Noord-Holland loopt het

droog gemaakte meer de Wormer weer geheel volwater.

Het kruitmagazijn te Delft springt. Ongeveer 400menschen komen er bij om.

Pestkoortsen waaraan veel menschen, vooral in Am-sterdam, sterven.

De St. Martensvloed richt in Noord-Holland en Gro-ningen groote verwoestingen aan.

Strenge winter.De Kerstvloed, die zich langs de geheele kust der

Noordzee uitstrekt, veroorzaakt veel schade in Noord-Holland en Groningen.

Buitengewoon strenge en langdurige winter, diegroote duurte veroorzaakt. Men rijdt met paard en slede

1324.1342.1362.

1400.

1421.1449.

1532.

1570.1580.

1625.

1654.

1665.

1686.1709.

1717.

over de Zuiderzee. Door het hooge water van denRijn en de Maas ontstaan veel dijkbreuken, waardoorde Betuwe, de Tielerwaard en het land van Heusdenen Altena onder water gezet worden.

Groote overstrooming en runderpest.Overstroomingen in Overijsel en het Graafschap

Zutfen.De aardbeving, waarbij Lissabon verwoest wordt,

doet zich ook in ons land gevoelen en veroorzaakteene waterberoering.

Doorbraak van den Waaldijk in den Bommelerwaard.Omstreeks 1500 huizen worden vernield en 30000morgen lands onder water gezet.

Overstrooming in den Krimpener- en Lopikerwaard.Het kruitmagazijn te Maastricht vliegt in de lucht.

Een groot gedeelte der stad wordt er door vernield.Het dorp Hilversum geheel verbrand.De Schouwburg te Amsterdam verbrand. Hevige

brand in het dorp Heukelom.Ontzettende stormvloed, die groote schade aanricht.Strenge winter en hevige stormen.Meer dan 20 dorpen in Gelderland en een gedeelte

van Nijmegen door eene overstrooming onder watergezet.

Strenge winter en watersnood in Gelderland en Zee-land. Het landsmagazijn te Amsterdam verbrand. Ditveroorzaakt eene schade van 2 millioen gulden.

Felle vorst, waarvan de Franschen gebruik makenom in ons land te komen.

Buitengewoon strenge winter. Door den daarop ge-volgden sterken dooi ontstaan dijkbreuken in Gelder-land en Overijsel, waarbij 200 plaatsen overstroomenen eene schade van drie millioen gulden veroorzaaktwordt.

1740.1744-

1754.

1755.

1757.1760.

1761.1766.

1772.1775.1776.

1781.

1791.

1795.

1799.

Hevige stormen, die veel schade aanrichten.Ramp te Leiden door het springen van een kruit-

schip. Onder de 130 slachtoffers telt men de hooglee-raren Lusac, Kluit en Rau. Amsterdam lijdt veelschade door zware stormen.

Groote overstroomingen in Zeeland.Ons vaderland, voornamelijk Zuid-Holland en Gel-

derland, door eene vreeselijke overstrooming als ineene zee herschapen en duizenden inwoners van alhun eigendom beroofd.

Zware plasregens, waardoor de oogst voor een grootgedeelte mislukt, en de granen en andere levensmid-delen zeer in prijs stijgen.

De mist van den 22 December veroorzaakt veel on-gelukken.

Door overstrooming der rivieren wordt al het landtusschen den Rijn, de Lek, de Maas en de Merwede,ter lengte van 22 uren gaans, alsmede de Maasstre-ken, voornamelijk bij Dendermonde, onder water gezet.

Strenge winter. De thermometer teekent 3 gradenbeneden nul.

Ontzettende watervloed, de grootste dezer eeuw. Deschade, voornamelijk in Noord-Holland, Overijsel, Fries-land, Drente, Utrecht en Noord-Brabant daardoor ver-oorzaakt, wordt met de kosten tot herstel van 's rijkswerken op 16 millioen gulden geschat. In ons landverdrinken daarbij 406 menschen, 726 paarden, 20204koeien, 3244 schapen en 1731 varkens.

Buitengewone sterfte in Groningen, Friesland, Over-ijsel en Noord-Holland ten gevolge van besmettelijkeziekten.

De cholera in ons land. Zij vertoont zich het eerstte Scheveningen.

Ten gevolge van hevige stormen in November en

1800.

1807.1808.

1809.

1816.

1818.

1820.

1823.

1825.

1326.

1832.

December, groote overstroomingen in Rijnland door hetwater uit het Haarlemmer-meer.

Groote schade veroorzaakt door stormen in FebruariStrenge winter.Geweldige brand te Vrieseveen.Begin van de aardappelziekte in ons land.Misgewas en duurte der levensmiddelen.De cholera woedt andermaal in ons land.Overstroomingen in Noord-Brabant.De cholera voor de derde maal in ons land.Doorbraak van de dijken langs den Rijn, de Waal en

de Maas, en daardoor overstrooming in vele gemeen-ten van Gelderland, Utrecht en Noord-Brabant.

Ten gevolge van doorbraken langs de Waal, overstroo-men in Januari vele plaatsen in Gelderland en Noord-Brabant en de Bommeler-waard; en in Februari dooreen doorbraak van de Waal bij het dorp Leeuwen over-stroomt al het land tusschen de Maas en de Waal,waarbij een dertigtal menschen en een groote menigtevee het leven verliezen.

Brand te Enschede, waardoor een groot gedeelte vande stad vernield wordt.

Begin van de veepest, die tot 1868 in ons land heerscht.Brand te Genemuiden. De cholera in ons land.'Geweldige brand in het dorp Bodegraven.

1836.1837.1838.1840.1845.1847.1848.'1850.1853.

1855.

1861.

1862.1865.1866.1870.

Regering en Graven.

HET HUIS VAN HOLLAND.

Dirk I.Dirk II.Arnold.Dirk III.Dirk IV.Floris I.Dirk V. (Onder voogdij van Geertrui van Sak-

sen, Robert de Fries en Godfried van Nedér-Lolharingen bijgenaamd de Bultenaar).

Floris II.Dirk VI. (Onder voogdij van Petronella v.

Saksen).Floris III.Dirk VII.Ada. (gehuwd met Lodewijk van Loon).Willem I.Floris IV.Willem II. (Roomsch Koning).Floris V. (Floris de Voogd, Aleid en Otto

van Gelder.)Jan I. (Onder voogdij van Jan van Avennes).

922923989998

10391049

10611091

1122115711901203120612221234

12561296

——————

——

———————

——

923.989.998.

1039.1049.1061.

1091.1122.

1157.1190.1203.1206.1222.1234.1256.

1296,1299.

HET HUIS VAN HENEOOUW

Jan II.Willlem III.Willem IV.Margaretha. (gestorven in 1355.)

EN.

1299130413371345

———

1304.1337.1345.1349.

HET HUIS VAN BEIEREN.

Willem V.Albrecht. (als Ru waard van 1358 — 1389.)Willem VI.Jacoba. (behield den titel van Gravin tot 1433

en stierf in 1436.)

134913891404

1417

: 1389.1404.1417.

1428.

HET HUIS VAN BOURGONDIÊ.

Filips I. (de Goede.)Karel I (de Stoute.)Maria, (gehuwd met Maximiliaan.)

142814671477

———

1467.1477.1482.

HET HUIS VAN OOSTENRIJK

Filips II. (de Schoone, eerst onder voogdijvan zijn vader Maximiliaan.)

Karel II. (in Spanje Karel I, in DuitschlandKarel V. Tot 1515 onder voogdij van Maxi-miliaan.)Margaretha van Savoije, landvoogdes.Maria van Hongarije

Filips III. (als Koning van Spanje Filips II.)

1482

1506150715301555

—

:—

1506.

1555.1530.1555.1581.

LANDVOOGDEN EN LANDVOOGVAN SPANJE-

Bmanuel Filibert van Savoije.

DESS

1555

EN

— 1559.

Margaretha van Parma.Ferdinand Alvarez de Toledo,Hertog van Alva.Medina Coeli, tot opvolger van Alva benoemd

en weer ontslagen.Don Louis de Requesens y Cuniga, Groot-

Kommandant van Castilië.Don Jan van Oostenrijk.Alexander Farnese, Hertog van Parma.Pieter Ernst, Graaf van Mansveld.Ernst van Oostenrijk.De Graaf van Fuentes.Albertus van Oostenrijk.Albertus en Isabella.Isabella.Isabella Clara Eugenia.Don Ferdinand van Toledo.Franciscus de Melo.Gastel Rodrigo.Leopold Willem.

STADHOUDERS.

Willem I.Matthias, landvoogd van de Staten.Anjou, beschermheer.

Maurits.Leycester, landvoogd.

Frederik Hendrik.Willem II.

Eerste Stadhouderloos tijdvak.Willem III. (erfelijk in de mann. linie.)

Tweede stadhouderloos tijdvak.Willem IV (erfelijk in de mann. en vr. linie.)Willem V. (Anna, regentes tot 1759, de Her-

tog van Brunswijk, regent tot 1766.)

15591567

15731576157815921594159515961598162116251633164116451647

15811578158215841585162516471650167217021747

1766

——

—————————————

——————————

1567.1573.

1572.

1576.1578.1592.1594.1595.1596.1598.1621.1625.1633.1641.1645.1647.1648.

1584.1581.1583.1625.1587.1647.1650.1672.1702.1747.1751.

1795.

y

RAADPENSIONARISSEN.

Paulus Buis. (Advocaat.)Johan van Oldenbarneveld. (Advocaat.)Andries de Witt. (Advocaat.)Antonie Duik.Jacob Cats.Adriaan Pauw.Jacob Cats.Adriaan Pauw.Johan de Witt.Caspar Fagel.Michiel ten Hove.Antonie Heinsius.Izaac van Hoornbeek.Simon van Slingelandt.Antonie van der Heim.Jacob Gilles.Pieter Stein.Pieter van Bleyswijk.Laurens Pieter van de Spiegel.

1572158616191621162916311636165116531672168816891720172717371746174917721787

———

—————————

————

1585.1619.1621.1629.1631.1636.1651.1653.1672.1688.1689.1720.1727.1736.1746.1749.1772.1787.1795.

Bataafsche Republiek.Rutger Jan Schimmelpenninck, Raadpen-sionaris.

Lodewijk Napoleon, Koning.Nederland bij Frankrijk ingelijfd.

1795

180518061810

—

—

1806.

1806.1810.1813.

KONINGEN.

Willem I, (souverein vorst van 1813 —15.)Willem II.Willem III.

1815184018-49

-

--

1840.1849.

GOUVERNEURS-GENERAAL

NEDERLANDSCH IN DI Ë.

Pieter Both.Gerrit Renijst.Laurens Reaal.Jan Pieterszoon Coen.Pieter Carpentier.Jan Pieterszoon Coen.Jacques Spex.Hendrik Brouwer.Anthonie van Diemen.Cornelis van der Lijn.Carel ReynierszJohan Maatsuiker.Rijkloef van Goens.Cornelis Janszoon Speelman.Johannes Camphuis.Willem van Outhoorn.Joan van Hoorn.Abraham van Riebeek.Christoffel van Swol.Hendrik Zwaardekroon.Mattheus de Haan.Diederik Durven.Dirk van Cloon.Abraham Patras.Adriaan Valkenier.Johannes Thedens.Gustaaf Wilhelm Baron van Imhof.Jacob Mossel.Petrus Albertus van der Parra.Jeremias van Riemsdijk.Reynier de Klerk.

VAN

1610161416151619162316271629163216361645165016531678168116841691170417091713171817251729173017351737174117431750176117751777

_

—

—

——

——

————

.

—

1614,1615.1619.1623.1627.1629.1632.1636.1645.1650.1653.1678.1681.1684.1691.1704.1709.1713.1718.1725.1729.1730.1735.1737.1741.1743.1750.1761.1775.1777.1780.

Mr. Willem Arnold Alting.Mr. Pieter Gerardus van Overstraten.Johannes Sieberg.Albertus Henricus Wiese.Herman Willem Daendels.Jan Willem Janssens.-Sir Thomas Stamfort Raffles. (Engelsch be-

stuur. John Fendall, luit. gouv.-gen.)Godert Alexander Gerard Philip Baron van

der Capellen.Hendricus Mercus de Koek, (luit. gouv.-gen.)Graaf Johannes van den Bosch.Jean Chrétien Baud. (waarnemend.)Dominique Jacques de Eerens.Carel Sirardus Willem Graaf van Hogendorp.

(waarnemend.)Mr. Pieter Merkus.Jhr. Joan Cornelis Reijnst. (waarnemend.)Jan Jacob Rochussen.Mr. George Isaac Bruce. (overleden vóór zijn

vertrek uit Nederland.Mr. Albertus Jacob Duijmaer van Twist.Charles Ferdinand Pahud.Mr. Ary Prins, (waarnemend.)Mr. Ludolf Anne Jan Wilt Baron Sloet van

de Beele.

Mr. Ary Prins, (waarnemend.)Mr. Pieter Mijer.Mr. J. Loudon.

178017961801180418081811

1811

18161826183018331836

1840184118441845

185118561861

1861

18661871-

—

—

—

.

1796180118041808,1811.1811.

1816.

1826.1830.1833.1836.1840.

1841.1844.1845.1851.

1856.1861.1861.

1866.

1871.

Voorname Nederlandsche personen op het gehiedvan Wetenschap en Kunst.

Jacob van Maerlant, geb. te Dammein Vlaanderen, volgens sommigen te Maerlant(later Brielle); de vader der Dietsche dicht-kunst. Rijmbijbel en Spiegel Historiael.

Melis Stoke, eerste Kronijkschrijver.Rijmkronijk.

Philips van Leyden, geb. te Leiden,oudste Hollandsche rechtsgeleerde.

Geert Groote, geboren te Deventer,godgeleerde, schrijver, opvoedkundige, voor-looper der hervorming en stichter van deBroederschap des gemeenen levens.

Hubreeht en Jan van Eyck, geb. teMaaseyck, uitvinders van het schilderen metolieverf; H u b r e e h t , gest. te Gent.J a n , gest. te Brugge. Altaarstuk te Gent.

Thomas a Kempis, (eigenlijk Hamer-ken), geb. te Kampen bij Keulen, voorlooperder hervorming en beroemd schrijver; le-vensbeschrijving van Geert Groot.

1235

on]

onb.

1340

13661370

1380

—

Dek

—

—

——

—

1300.

end.

1382.

1384.

1426.1445.

1471.

Johannes Wessel Gansfort of Gan-sevoort, geb. te Groningen, voorlooper derhervorming, beroemd letterkundige, hoog-leeraar in de wijsbegeerte en godgeleerdheid.Hij ontving den eernaam van Lux Mundi.(Het licht der wereld.)

R u d o l f Agr ico la , geb. te Baflo in deGroninger Ommelanden, beroemd wijsgeeren kunstenaar, dichter en schrijver, gestor-ven te Heidelberg, waar hij even als teWorms, later de wijsbegeerte onderwees.

A d r i a a n F lor i szoon, geb. te Utrecht,groot geleerde, leermeester van Karel V, in1522 tot paus verkozen.

Desiderius Erasmus, (eigenlijk Ger-hard Gerhardsen), geboren te Rotterdam, uit-stekend godgeleerde, letterkundige en nietonverdienstelijk historieschilder, bevorderaarvan de kerkhervorming; gest. te Basel. Lofder zotheid, Colloquia enz.

Dirk en Wouter Crabeth, beroemdeglasschilders. Hunne geboortejaren zijn onbe-kend. Zij woonden te Gouda, waar zij deheerlijke glazen in de St. Janskerk hebben ge-schilderd. De eerste overleed te Gorinchemin 1509, de andere te Gouda in

Cornelis Engelbrechtsen, geboren teLeyden, was de eerste, die in Holland metolieverf schilderde. Zijne voornaamste stuk-ken bevinden zich op het stadhuis te Leidenen te Weenen.

L u c a s v a n L e y d e n , (eigenlijk LucasHuygensz ) geb. te Leiden, een der grondleg-gers van de Nederlandsche schilderschool.

1420

1442

1459

1467

1468

1489.

1495.

1523.

1536.

1512.

1553.

Het laatste oordeel, (stadh. te Leiden); Dedochter van Herodias, (kon. mus. 's Hage);Philips, Hertog van Bourgondië, (RijksmusAmst.); Maria met het kind Jezus, (Munchen).

Maarten van Heemskerk, geb. teHeemskerk, historieschilder, bijgen. de Ra-phaël van Holland. Lijden van Christus. (Mu-seum, Haarlem); Mars en Venus, door Vulca-nus betrapt. (Munchen.)

Levinus Lemnius, geb. te Zierikzee,beroemd geneesheer en geleerde.

Joost Damhouder , geb. te Brugge,groot rechtsgeleerde

Rember t Dodoens, geb. te Mechelen,beroemd kruidkundige.

Roeland de Lattre, (genaamd OrlandoLasso), geb. te Bergen in Henegouwen, grootcomponist, gest. te Munchen. Vierstemmigemissen enz.

Dirk Volkertsaoon Coornhert, geb.te Amsterdam, graveur, groot letterkundigeen ijveraar voor godsdienstige en staatkun-dige vrijheid, overl. te Gouda. Over de plig-ten, Troost der wijsbegeerte, Twistschriften enz.

W i l l e m Tijbout , geb. te Gouda, glas-schilder.

F i l ips v a n M a r n i x , Heer van St. Al-degonde, geb. te Brussel, voorstander derhervorming, staatsman, dichter en groot ge-leerde; gest. te Leiden. Psalmberijming, Wil-helmus van Nassouwen, Bijenkorf der Room-sche Kerk enz.

J a n u s Dousa , of Jan van der Does,geb. te Noordwijk, geschiedschrijver, dichter

1494

1498

1505

1507

1517

1520

1522

1525

1538

1533.

1574.

1568.

1580.

1585.

1594.

1590.

1599.

1598.

en staatsman. Elegiën, satinen, oden enz.Roemer Visscher, geb. te Amsterdam,

zinrijk dichter, overl. te Alkmaar. Bijschrif-ten, Puntdichten enz.

Hendr ik Laurensz. Spiegel, gebo-ren te Amsterdam, uitmuntend taaikenner endichter, gest. te Alkmaar. Hartspieghel enz.

Johannes Uitenbogaart, geboren teUtrecht, uitstekend theoloog, aanhanger vanArminius; gest. te 's Gravenhage.

Hendr ik Goltzius, geb. te Mülbracht,beroemd graveur, teekenaar met de pen enschilder, gest. te Haarlem.

Octavio van Veen of Otto Venius,geb. te Leiden, leermeester van Rubens enstichter van de Vlaamsche school. Strijd derBatavieren, (Rijks-museum, Amsterdam.)

Pieter Bor, geb. te Utrecht, beroemdgeschiedschrijver, gest. te Haarlem.

Cornelis van Haar lem, geb. en gest.te Haarlem, historieschilder. Bethlehems Kin-dermoord. (Rijks museum Amst.)

Hendr ik Keyzer, geb. te Utrecht,beeldhouwer, en bouwmeester van : het Stad-huis te Delft, de Westerkerk te Amsterdam,en het Praalgraf van Prins Willem I teDelft; gest. te Amsterdam.

Michiel Miereveld, geb. en gest. teDelft, uitmuntend portretschilder, vooral vande leden uit het huis van Oranje en ver-scheidene andere vorsten.

A b r a h a m Bloemaart, geb. te Gorin-chem, beroemd landschap- en dierenschil-der; gest. te Utrecht. Godenmaaltijd, (kon.

1545

1547

1549

1557

1558

1558

1559

1562

1565

1567

— 1604.

1625.

1612.

1644.

1617.

1634.

1635.

1637-

1621.

1641.

kabinet 'sHage) , Aanbidding van de wijzen.

(Weenen.)A d r i a n u s Met ius , geb. te Alkmaar,groot wiskunstenaar, hoogleeraar te Franeker.

PaulUS Moreelse, geb. te Utrecht, be-kend portret- en historieschilder. (Mus. Amst.)

Cornel is Drebbel , geb. te Alkmaar,graveur, wis- en natuurkundige, overledente Londen.

Jan Adriaanszoon Leeghwater, geb.te Rijp, waterbouwkundige. Haarlemmermeer-

boek, Chronycke van de Graft en de Rijp.Pie te r Schrijver, geb. te Haarlem,

uitmuntend dichter, geschiedschrijver en taai-geleerde.

Jacob Cats, geb. te Brouwershaven,rechtsgeleerde en uitnemend volksdichter,eerst pensionaris van Middelburg en Dor-drecht, later Raadpensionaris van Holland;gest. op Zorgvliet bij 's Gravenhage. Sinne-en Minnebeelden, Emblamata, Houwelijk, Man-

nelijke Achtbaarheit enz. enz.

Pie te r Cornelisz. Hooft, geb. te Am-sterdam, drost te Muiden, uitmuntend ge-schiedschrijver en dichter; gest. te 's Hage.Treurspelen, Minnedichten, Geschiedenis vanHendrik de Groote, Rampzaligheden van denhuize Medicis, Nederl. Historiën, enz.

HugO de Groot, geb. te Delft, beroemdrechtsgeleerde en staatsman, dichter en uit-stekend geleerde; gest. te Rostock. De jurebelli et pacis.

Caspar van Baer le , geb. te Antwer-pen, dichter en geschiedschrijver, hooglee-

1567

1571

1571

1572

1575

1576

1557

1581

1583

_

1658.

1635.

1638.

1634.

1652.

1660.

1660.

1647.

1644.

raar in de wijsbegeerte en welsprekendheidte Amsterdam; gest. te Amsterdam. Verschei-dene Gedichten, Clio'skraam.

A n n a ViSSCher, geb. te Amsterdam,dochter van Roemer Visscher, dichteres, over-leden te Dordrecht. '

F r a n s H a l s , geb. te Mechelen, uitste-kend portretschilder; gest. te Haarlem. Schut-terstukken (Museum Haarlem). .....

Dirk Rafaelsz. Kamphuijzen, geb.te Gorinchem., dichter en schilder, overledente Dokkum. Stichtelijke Rijmen enz.

Pieter van Winsem, geb. te Leeuwar-den, Friesch geschiedschrijver en dichter;gest. te Franeker. Chronijck van Vrieslandt.

Cornelis Poelenburg, geb. en overl.te Utrecht, landschap- en figuurschilder.Landschap met badende vrouwen. (Rijks mu-seum te Amsterdam) enz.

Joos t v a n d e n Vonde l , geb. te Keu-len, opgevoed te Amsterdam, de Vorst derNederlandsche dichters, gest. te Amsterdam,waar in 1867 zijn standbeeld is opgericht.Lucifer, Adam in Ballingschap, Noach of deondergang der eerste wereld, Joseph in Dothan,Palamedes of vermoorde onnoozelheid, Gijsbrechtvan Amstel, Hekeldichten, enz.

Adriaan van der Venne, geb. teDelft, schilder van historische en allegorischevoorstellingen. Zijne teekeningen komen voorin de werken van Jacob Cats; gest. te's Gravenhage.

W i l l e b r o r d u s Snel l ius , geb. en gest.te Leiden, beroemd wiskundige. Apollonius

1584

1584

1584

1586

1586

1586

1587

1589

1648.

1651.

1666.

1626.

1644.

1660.

1679.

1662.

Batavus, Erathosthenes Batavus, enz., enz. ,N ico l aas T u l p , geb.. en gest. te Am-

sterdam, beroemd geneeskundige. NieuivePharmacopee.

Gi j sbe r t Voe t of Voe t ius , geb. teHeusden, groot godgeleerde, bestrijder derRemonstrantsche leer; gest. te Utrecht.

Maria Tessslschade Visscher, geb.en gest. te Amsterdam, dochter van RoemerVisscher, dichteresse. Zeeuwsche nachtegaal.

J a n v a n Gooijen, geb. te Leiden,landschapschilder en graveur. .;

Constantijn Huijgens, geb. te 's Gra-venhage, uitstekend taalgeleerde en dichter,rekenmeester van Frederik Hendrik, Wil-lem II en Willem III. Bijbelstof en Gods-dienst, Zedeprinten en Stedestemmen, Snel-dichten, Korenbloemen enz.

Johan van Heemskerk, geboren te's Gravenhage, raadsheer in den hoogen raadte 'sHage, geestig dichter en prozaschrijver.Minnekunst, Minnebaai, Minnedichien, Mengel-,dichten, Batavische Arcadia.

Salomon de Bray, geb. te Haarlem,bouwmeester, historie- en portretschilder.Het opnemen der hinderen in het weeshuis.(Museum Haarlem).

Pieter Saenredam, geb. te Assendelft,schilder van stadsgezichten en andere per-spectivische voorstellingen; gest. te Haar-lem. Gezichten in de Groote Kerk te Haar-lem. (Rijks Museum, Amsterdam).

A l b e r t Cui jp , geboren te Dordrecht,uitmuntend schilder in verschillende vakken:

1591

1593

1593

1594

1596

1596

1597

1597

1597

—

_

1626.

1674.

1680.

1649.

1656.

1687.

1656.

1664.

1666.

jachten, paardenmarkten, vee, ruitergevech-ten, portretten, vogels, bloem- en vruchtstuk-ken, land- en watergezichten. Verschillendestukken. (Boyman's museum, Rotterdam).

Jacob van Kampen, bouwmeester vanhet raadhuis (tegenwoordig paleis te Amst.),waarvan in 1648 de eerste steen werdgelegd.

Paul Rembrandt van Rijn, geborente Leiden, de beroemdste schilder uit de Oud-Hollandsche school, uitstekend etser, portret-en historieschilder; gestorven te Amsterdam.De Nachtwacht en de Staalmeesters (Rijks mu-seum, Amst.) De anatomische les (Maurits Huis's Hage). De afneming van het kruis (Mun-chen). De overspelige vrouw (Londen). Dehouthakker en zijn gezin (Kassei). De Philo-sophen (Parijs). In 1852 is zijn standbeeldte Amst. opgericht.

Theodorus van Tulden, geb. te''s Hertogenbosch, schilder van boerengezel-schappen, kermissen, bruiloften, en vooralvan kerk- en altaarstukken. De smidse vanVulcanus en het toilet van Venus ('t Huisten Bosch).

Anna Maria Schuurmans, of zoomen wil, von Schurman, geb. te Keulen, eeneder geleerdste vrouwen, die ooit bestaan heb-ben. Zij sprak en schreef verscheidene talen,en was grondig ervaren in geschiedenis, wijs-begeerte, wis-, natuur-, sterre-, ontleed- engeneeskunde. Verder boetseerde en schil-derde zij, sneed voortreffelijk op glas enz.enz. Zij overleed te Wieuwert bij Leeuwar-

1605

onb.

1606

1607

1685.

1657.

1674.

1676

den. Paelsteen van den tijd onzes levens enz.

Adriaan Brouwer, geb. te Haarlem,boerengenre-schilder, leerling van Frans Hals,overleden te Antwerpen. Boerengezelschap(Rijks museum, Amsterdam).

G e r a r d T e r b u r g , geb. te Zwolle, be-roemd schilder van huiselijke tafereelen uitden deftigen stand en uitmuntend satijnschil-der; gest. te Deventer. Het satijnen kleedjeenz. (Rijks museum, Amsterdam)

J e r e m i a s d e Decke r , geb. te Dor-drecht, gevoelvol dichter. Puntdichten, Lofder Geldzucht, Goede Vrijdag enz.

Jan en Andries Both, geb. te Utrecht,harmonisch broederpaar, beide uitstekendeschilders en etsers. Landschappen (Mus. v. d.Hoop en Rijks mus. Amst.; mus. 's Hage.

Andries overleed te Venetië.Jan, bijgenaamd de Italiaansche, gestorven

te Utrecht.Adriaan van Ostade, geb. te Lubeck,

leerling van Frans Hals en van Rembrandt,uitmuntend etser en schilder van boeren-tafereelen, pratende gezelschappen enz.; ge-storven te Amsterdam. Binnenhuis en Bui-tenhuis (kon. kab. 's Hage), Boerengezelschapen Werkplaats van een schilder (Rijks. mus.Amsterdam), Stilleven (Munchen), Portretvan den schilder (Parijs), Kiezentrekker (Wee-nen) enz.M e i n d e r t H o b b e m a , geb. te Koevor-den?) een der voortreffelijkste landschap-schilders; gest. te Amst. Landschappen (Boy-man's mus. Rotterdam, Brussel en mus. van

1607

1608

1608

1609

1609

1610

1610

1678.

1640.

1681

1666.

1650.

1651.

1685.

der Hoop, Amst.)F e r d i n a n d Bol, geb. te Dordrecht,

portret- en historieschilder, gest. te Amster-dam. Regentenstuk van het Leprozenhuis (teAmst.) Schutterstuk. (Gouda.) Portret van deRuiter. (Rijks mus. Amsterdam.)

Bartholomeus van der Helst, geb.te Haarlem, beroemd portretschilder, gest. -teAmst. Schuttersmaaltijd. (Rijks mus. Amst.)Schutterstuk, (stadhuis Amst.) Portret van Pot-ter (kon. mus. 's Hage.)

P i e t e r v a n L a a r , bijgen. B a m b o c c i ogeb. te Laren, toonkunstenaar, schilder vanjachten, strooperijen, kermissen enz. gest. teHaarlem.

G e r a r d DOUW, geb. en gest. te Leiden,beroemd genre-schilder, leerling van Rern-brandt. Avondschool (Rijks-mus. Amst.) Oud-Hollandsch binnenvertrek. (kon. mus. 's Hage)kwakzalver (Dusseldorf) kluizenaar, waterzuch-tige vrouw (Parijs) enz. enz.

G a b r i ë l Metzu , geb. te Leiden, uitmun-tend genre-schilder uit den burgelijken stand.Musiceerend gezelschap. Een jager (kon. mus.'s Hage,) Een man en eene vrouw aan een ge-dekte tafel. (Rijks mus. Amst.) De groenmarktte Amsterdam (Parijs.)

G o v e r t F l i n k , geb. te Kleef, portret- enhistorieschilder; gest. te Amsterdam. Schut-terstuk. Izaak, Jacob zegenende. (Rijks mus.Amst.) Marcus Curius (Paleis Amst.)

C o r n e l i s Bega, geb. en gest. te Haar-lem, etser en schilder van boerentafereelen.Rook- en drinkgezelschap. (Munchen.) Boeren-

1611

1611

,,. *

1613

.1613

1613

1615

1615

— 1670.

1681.

1670.

1673.

1675.

- onb.

1660.

binnenhuis. (Parijs.) 1620P h i l i p W o u w e r m a n , geb. en gest. te

Haarlem, beroemd schilder van gevechten,jachten, ringspelen enz. Groote Veldslag. (Mus.'s Hage.) Overrompeling van een dorp. (Rijksmus. Amst.) 1620

W i l l e m v a n A a l s t , geb. en gest. teDelft, bloem- en vruchtschilder. 1620

J a n B a p t i s t a W e e n i n x , geb. te Am-sterdam, beroemd dierenschilder; gest. teUtrecht. Dood wild. (Rijks mus. Amst.) 1621

A d a m P i j n a c k e r , geb. te Pijnacker bijDelft, bekwaam landschapschilder. Een ka-pitaal landschap (mus. 's Hage.) Bergachtiglandschap. (Rijks mus. Amst.) 1621

Gerbrand van den Eekhout, geb.en gest. te Amsterdam, portret- en historie-schilder. De aanbiddinq van de wijzen uithet Oosten (kon. mus- 's Hage), de Gast zon-der bruiloftskleed. (Rijks mus. Amsterdam),de voorstelling in den tempel (Berlijn). 1621

Nico laas B e r c h e m , geb. en gest. teHaarlem, landschapschilder met stoffaadje,strandgezichten, etsen op koper. Landschap-pen. (Rijks mus. Amst. en mus. 's Hage). 1624

R o m b o u t V e r h u l s t , beeldhouwer, geb.te Mechelen. Vervaardiger van de graftom-ben van: M. A. de Ruiter te Amsterdam,M. H. Tromp te Delft, de gebr. Evertsen teMiddelburg, Meerman te Leiden; ook bustevan Frederik Hendrik, Willem II enz.; gest.te 's Gravenhage. 1624

P a u l u s P o t t e r , geboren te Enkhuizen,•wereldberoemd landschap- en vooral dieren-

—

_

1664

1668.

1679.

1660.

1673.

1674.

1683.

1669.

schilder; gest. te Amsterdam. Behalve destukken te Londen, Brussel, Antwerpen, Pa-rijs, Dresden, Munchen, Weenen enz. mun-ten uit: de Jonge Stier, het Spiegelende koetje,een landschap met ossen en varkens (mus.s Hage), de herders met hun vee (Rijks mu-

seum Amsterdam) enz.J a c o b R u y s d a e l , geboren en gestorven

te Haarlem, de beroemdste Nederlandschelandschapschilder. Men vindt van zijne wer-ken te Parijs, Petersburg, Dresden, Weenen,Munchen, Kassei en Londen. Panorama, Ge-zicht op Haarlem, strandgezicht en landschapmet waterval (mus. 's Hage), landschap metrotsen en waterval (Rijks mus. Amsterdam).Boschgezicht met waterval (Museum van derHoop, Amsterdam).

G e r a r d B r a n d t , geb. en gest. te Am-sterdam, dichter en prozaschrijver. Historieder reformatie, Leven van de Ruiter, Torqua-tus, treurspel enz.

M a r g a r e t h a Goudewi j k, geboren engest. te Dordrecht, dichteres en schilderes.

C h r i s t i a a n H u y g e n s , geboren en ge-storven te 's Hage, beroemd wis- natuur- ensterrenkundige, verbeterde de verrekijkers,vond de slingeruurwerken uit, ontdekte denzevenden wachter en den ring van Saturnus.

J o h a n n e s V e r m e e r , of de Delftsche vander Meer, geb. te Delft, beroemd schilder.Gezicht op Delft (mus. 's Hage). Trap, waaropWillem I werd doodgeschoten. (Mus. Amst).

W i l l e m Kalf, geb. en gest. te Amster-dam, een der beroemdste stilleven-schilders.

1625

1625

1626

1627

1629

1630

1654.

1681.

1685.

1677.

1695.

onb.

Stilleven (Rijks museum Amsterdam).J o h a n n e s V o l l e n h o v e n , geboren te

Vollenhoven, kanselredenaar en dichter; ge-storven te 's Hage. Kruis-triomf>h.

Ludolf Bakhuizen, geboren te Em-den, een der voornaamste zeeschilders; gest.te Amsterdam. Eene woelende zee met sche-pen (mus. 's Hage), Gezicht aan het IJ, Eeneafdrijvende stormbui, Terugkomst van den stadh.Wilem III uit Engeland. (Rijks mus. Amst.)

B a r u c h Spinoza, geb. te Amst. groot•wijsgeer, gest. te 's Hage.

Antonie van Leeuwenhoek, geb.en gest. te Delft, groot natuurkundige enanatomist.

W i l l e m Van d e Ve lde , geb. te Am-sterdam, beroemd schilder, vooral van zeesla-gen; gest. te Londen. Stille waters, (mus.'s Hage en Rijks mus. Amst.) Overgifte vanhet Engelsch admiraalschip „the royal Char-les" (Rijks mus. Amst.) Schetsen van de voor-naamste zeeslagen. (Boymans mus. Rotterdam.)

F r a n s v a n Mier i s , geb. te Delft, be-roemd genre-schilder, gest. te Leiden. Eenbellen blazende knaap. (mus. 's Hage.) Eenedame, een'brief schrijvende. (Rijks mus Amst.)

Melehior de Hondekoeter, geb. teUtrecht, beroemd beestenschilder. Gezicht opeene hofstede met een pelikaan en andere vo-gels, bekend onder den naam van: IIet drij-vend veertje. (Rijks mus. Amst )

J a n Steen, geb. en gest. te Leiden, deberoemdste schilder in de voorstelling vantafereelen uit het burgerlijk leven der Ne-

1631

1631

1631

1632

1632

1633

1635

1636

— 1693

1708.

1709.

1677.

1723.

1707.

1681.

1695.

derlanders. Sint-Nicolaasfeest, Papegaaikooitje.(Rijks mus. Amst.) Voorstelling van 't men-schelijk leven, Geneesheer bij eene zieke vrouw,(mus 's Hage ) enz.

Jan Swammerdam, geb. en gest. teAmsterdam, beroemd ontleed- en natuurkun-dige. Bijbel der nature, of historie der insec-ten enz.

Jan van der Heyde, geb. te Gorin-chem, schilder van stadsgezichten, werktuig-kundige, uitvinder der slangbrandspuiten enz.;gest. te Amsterdam. Zijne schilderijen opde mus. te 's Hage. Amst. Dresden enz. wer-den, even als zijne teekeningen, duur betaald.Gezicht op Antwerpen. (Mus. 's Hage.) Versch.stadsgezichten, gestoffeerd door Adriaan v. d.Velde. (Rijks mus. Amst.)

F r e d e r i k R u y s e h . geb. te 's Graven-hage, beroemd ontleedkundige, gest. te Amst.Zijn mus. van anatomische preparaten werddoor Peter I gekocht.

Adriaan van de Velde, geb. en gest.te Amsterdam, uitmuntend landschap- en die-renschilder. Landschap bij Antwerpen. (Mus.v. d. Hoop Amst.) Boomrijk landschap metbeesten. (Mus. 's Hage.) Boerenstulp aan eenheuvel, met stoffaadje. (Rijks mus. Amst.)

K a r e l D u j a r d i n , geb. te Amsterdam,etser en schilder van landschappen, die-ren enz.; gestorven te Venetië. Gezicht vaneen waterval in Italië, (Mus. 's Hage.) Zon-wig landschap met een groep beesten; zijn eigenportret enz. (Rijks mus. Amst.)

Menno, baron van Coehoorn, geb.

1636

1637

1637

1638

1639

1640

1679.

1680.

1702.

1731.

1672.

1678.

op Lettinga-State bij Leeuwarden, uitstekendvestingbouwkundige, gest. te 's Hage. Ver-sterkinge des vijf hoeks met alle zijne buiten-werken enz.

Godfried Schalken, geb. te Dordrecht,schilder van figuren met kaars- en lamp-licht; gest. te 's Hage. Eene dame aan haartoilet. (Mus. 's Hage.) Portret van Willem III,Een pijprooker. (Rijks mus. Amst.) De co-quette (Engeland.)

J o h a n v a n H u g t e n b u r g , geb. te Haar-lem, graveur en schilder van de veldslagenvan Prins Eugenius van Savoye enz.; gest. teAmsterdam.

Johannes Antonides van der Goes,geb. te Goes, beroemd dichter; gest. te Am-sterdam, de IJstroom, Trazil of overrompeldSina, Bellone aan band enz.

Nicolaas Witsen, geb. en gest. teAmst., groot aardrijkskundige en bevorde-raar van de -wetenschap, leermeester vanCzaar Peter den grooten. Aloude en Heden-daagsche scheepsbouiv, Beschrijving van deNoordelijke en Oostelijke deelen van Azië enEuropa.

J a n L u i k e n , geb. en gest. te Amst.;plaatsnijder, etser, schilder van Binnenhui-zen, componist en tevens dichter. Lierdich-ten en Minnezangen.

Albert Vinckebrink, geb. te Sparen-dam, beroemd beeldhouwer en houtsnijder.De preekstoelen in de Nieuwe kerk te Amst.,in de Groote kerk te Zwolle en in die teBolsward, alsmede de beroemde kunstappel

1641

1642

1646

1647

1648

1649

1704.

1706.

1733.

1684.

1717.

1712.

zijn door hem vervaardigd.Adriaan van der Werff, geb. te

Kralingen, historie-, portret- en genre-schil-der. Zijn eigen portret, Heilige familie, Psyche

en Cupido. (Rijks mus. Amst.) Vlucht naar

Egypte. (Mus. 's Hage.) (In Munchen alleen34 stukken van zijne hand).

Bonaventuur van Overbeek, geb.en gest. te Amsterdam, teekenaar en graveurvan het groote werk: Les restes de Van-cienne Rome.

Elisabeth Hoofman geb. te Haarlem,de beste Ned. dichteres van haar' tijd,- gest.te Kassei. Gedicht aan Peter den Grooten,

nagelaten gedichten enz

Rachel Ruysch, geb. en gest. te Amst.,beroemde schilderes van bloemen en vruch-ten. Bloemstuk in een flesch. (Rijks mus.Amst.) Bloemen in een kristallen vaas, Vruch-ten enz. (Munchen.)

H e r m a n u s B o e r h a v e , geb. te Voor-schoten, de beroemdste geneesheer der 18e

eeuw, tevens plant- en scheikundige; gest.te Leiden.

A d a m Silo, geb. en gest. te Amsterdam,•wis- en natuurkundige, zeeschilder, etser,boetseerder, glas- en spiegelslijper enz.

Lambertus ten Kate, geb en gest teAmsterdam, groot taalkundige en kunste-naar. Gemeenschap tusschen de Gothische sprakeen de Nederduitsche enz.

J a n van Huysem, geb. en gest. teAmst. beroemd bloem- en vruchtenschilder.Bloem- en fruitstuk. (mus 's Hage en kon.

165

1659

1660

1664

1664

1668

1670

1674

0 -- onb.

1722.

1706.

1735.

1750.

1738.

1760.

1733.

mus. Amst.), Een korf met rozen en bloemenen een vruchtstuk. (Munchen.) 1682

Pieter Langend-ij k, geb. en gest. teHaarlem, blijspeldichter en tevens plaatsnij-der; Krelis Louwen of Alexander de Gi'oote ophet poëtenmaal, Don Quichot, Puntdichten enz. 1683

JustUS van Effen, geb. te Utrecht;uitstekend prozaschrijver en criticrus; gest.te 's Hertogenbosch. Holl. Spectator. 1684

Arnold Hoogvliet, geb. te Vlaardin-gen, dichter; gest. te Dordrecht. Abrahamde Aartsvader enz. 1687

Huibert Cornelisz Poot, geb. te Abt-•woude, dichter, die vooral het landlevenbezong; gest. te Delft. Mengeldichten, Min-nedichten enz. 1689

J a e o b d e W i t t , geb. en gest. te Am-sterdam, historieschilder, vooral van gods-dienstige onderwerpen, tevens beroemd omzijne oogbedriegende bas-reliefs, grauwtjes ge-naamd, geschilderd in het paleis te Amster-dam en in de Oranjezaal op het Huis ten-Bosch, bij 'sHage. 1695

Balthasar Huydecoper, geb. en gest.te Amsterdam, uitmuntend taaikenner endichter. Treurspelen: Achilles en ArsacesEdipus enz. Proeven van taal- en dichtkunde,Mengeldichten enz, 1695

CorneliS Troost, geb. en gest. te Am-sterdam, beroemd portret- en karakterschilderen teekenaar. Portret van Boer/iave, Anato-mische les van prof. W. Boell, Oud Holl.kluchten, Nelri, (Museum 'sHage). 1750

Bernard Siegfried Albinus, geb. te

_ 1749.

1756.

1735.

1763-

1733.

1754.

1778.

1697.

Frankfort aan den Oder, beroemd ontleed-kundige; gestorven te Leiden. Ontleedkun-dige platen enz.

Jakobus Houbraken, geboren te Dor-drecht, beroemd graveur en schrijver van delevens der Nederlandsche schilders, gestorvente Amsterdam.

J a n Wagenaar , geb. en gest. te Am-sterdam, geschiedschrijver1 Vaderlandsche his-torie, Beschrijving van Amsterdam enz,

J a n Punt , geb. en gest. te Amsterdam,uitmuntend tooneelspeler, graveur en teeke-naar van verschillende illustraties.

Onno Zwier van Haren, geboren teLeeuwarden, uitmuntend heldendichter. DeGeuzen, het treurspel Agon enz.

Lucretia Wilhelmina van Mer-ken , geb. te Amsterdam, beroemde dichte-res, gest. te Leiden. Het treurspel: Jacob Si-monsz. de Rijk, Het leerdicht: Nut der tegen-spoeden enz.

Pieter Camper, geboren te Leiden, be-roemd genees- en ontleedkundige en kunst-theoreticus, gestorven te 's Gravenhage. Ver-handeling over het schoone, redevoeringen enz.

Cornelis Ploos van Amstel JCz.,geb. en gest. te Amsterdam, letterkundigeen teekenaar. Aanleiding der anatomie in deteekenkunst enz.

Simon Styl, geb. en overl. te Harlin-gen, uitmuntend prozaschrijver en dichter. Op-komst en bloei der Vereenigde Nederlanden,Slotzang ter liefde van het Vaderland enz.,

Adriaan Kluit, geb. te Dordrecht, oud-

1697

1698

1709

1711

1713

1722

1722

1726

1731

1770.

1780.

1773.

1797.

1779.

1789.

1789.

1793.

1804.

heidkundige, groot kenner van het Holland-sche staatsrecht, omgekomen bij de ramp teLeiden. Over het misbruik van het algemeenstaatsrecht, Historie der Hollandsche Staatsre-geling tot 1795 enz.

Johannes Lublink de Jonge, geb.te Amsterdam, schrijver en vertaler van ver-scheidene werken; gestorven te Utrecht. Fa-belen van Gellert, Nachtgedachten van Young,Brieven, Yerhandelingen enz.

Juliana Cornelia Baronnesse deL a n n o y , geb. te Breda, dichteres van uit-muntende treurspelen, hekeldichten enz.;overleden te Geertruidenberg. Cleopatra, Hetgastmaal enz

E l i s a b e t h Wollff, geboren Bekker, ge-boren te Vlissingen, uitstekende romanschrijf-ster, gest te. 's Hage (zie A. Deken).

A g a t h a Deken , geb. te Amstelveen,schreef met Elisabeth Bekker de uitmun-tende romans: Sara Burgerhart, Willem Lee-vend, Cornelia Wildschut enz.; gest. te 's Hage.

Hieronymus van Alphen, geborente Gouda, rechtsgeleerde, geschiedkundigeen bovenal kinderdichter; gest. te 's Graven-hage. Gedichten voor kinderen, Mengelingenin proza en poëzie, Riedels theorie der schoonekunsten enz.

Pieter Leona.rd van de Kasteele,geb. en overl. te 's Gravenhage, rechtsge-leerde en dichter. Met van Alphen gaf hijuit: Proeven van stichtelijke mengeling enz.Voorts gezangen en oden van Klopstock enWieland enz.

1735

1736

1738

1738

1741

1746

1748

1807.

1816.

1782.

1804.

1804.

1803.

1810.

Dirk Langendj jk , . geb. en overl. teRotterdam, teekenaar en schilder van alles•wat tot het krijgsmansleven behoort. Slagbij Nieuwpoort, Tocht naar Chattam enz.

Pieter Pietersz Barbiers, geb. enoverl. te Amsterdam, bekwaam landschap-schilder en handhaver der wetenschappelijkerichting in zijn kunstvak. Zijne stukkenvoor behangsels in kamers en zalen verwier-ven grooten roem.

RhÜnviS Fe i th , geb. en overl. te Zwolledichter en letterkundige, met Bilderdijk her-steller der vervallen Nederl. dichtkunst. Odenen Gedichten, Het Graf, De ouderdom, Thirsa,Lady Gray, Evangelische Gezangen enz.

P i e t e r W e i l a n d , geb. te Amsterdam,laatstelijk predikant te Rotterdam, uitmun-tend redenaar en groot taaigeleerde. Spraak-kunst, Nederlandsch Taalkundig Woordenboek,Kunstwoordenboek enz.

Arend Fokke Simonsz, geb. en gest.te Amsterdam, boertig en vernuftig schrij-ver. Moderne Heiicon, Boertige reis door Eu-ropa, Katechismus van kunsten en wetenschap-pen, Ironisch-Comisch Woordenboek enz.

W i l l e m Bi lde rd i jk , geb. te Amster-dam ; met Vondel, de grootste dichter vanNederland, de grootste taaikenner zijner eeuw,geschiedschrijver en rechtsgeleerde enz. enz.De ondergang der eerste wereld (onvoltooid)Geschiedenis des vaderlands, Nederduitschespraakkunst, Verhandeling over de geslachtender naamwoorden, De ziekte der geleerden,^treurspelen eva. enz.

1748

1748

1753

1754

1755

1756

—

—

—

—

—

—

1805.

1842.

1824.

1842.

1812.

1831.

J a c o b u s B e l l a m y , geb. te Vlissingen,gevoelvol dichter, die in de Nerderl. litte-ratuur ook het rijmloos gedicht te voorschijnriep; gest, te Utrecht. Jeugdige gedichten,Roosjen, Vaderl, Gezangen enz.

J a n v a n W a l r e , geb. en overl. te Haar-lem, los en bevallig dichter. Willem de eer-ste, treurspel; Manteldroom, blijspel; Heidebloe-

men, Diederik en Willem van Holland.

, W i l l e m A n t o n Ockerse , geb. te Vi-anen, prozaschrijver en dichter. Napoleonti-sche Redevoeringen, Het ouderlijke huis enz.

Adriaan Loosies Pz, geb. te Hoornop Texel, romanschrijver en dichter, overl.te Haarlem. Maurits Lijnslager, Hillegonda

Buisman, Susanna Bronkhorst, M. A. de

Ruiter, Charlotte van Bourbon enz.Mr. Gijsbert Karel, graaf van Ho-

g e n d o r p geb. te Rotterdam, beroemd staats-man, hersteller van Neerlands onafhankelijk-heid en schrijver van verscheidene, meestalstaathuishoudkundige stukken, overleden te's Hage. Huishouding van staat in het koning-r$k der Nederlanden enz. In 1865 werd zijnstandbeeld te Rotterdam opgericht.

P e t r o n e l l a Moens , geb. te Kubaart bijFraneker, dichteres, gest. te Utrecht. Lente-weelde, Huiselijk geluk enz.

Johan Hendrik van der Palm, geb.te Rotterdam, welsprekend redenaar, beroemdgeleerde in de Oostersche talen enz,, overl.te Leiden. Bijbelvertaling met aanteekenin-

getu Bijbel voor de jeugd, Satomo, Leerredenen,

Gedenkschrift van Nêerl. herstellinn mz., en;.

1757

1759

1760

1761

1762

1762

1763

—

—

—

—

—

—

—

1786.

1837.

1826.

4818.

4834-

1843.

1840.

Pieter Nieuwland, geb. te Diemermeer,groot wiskunstenaar, dichter en letterkundigeoverleden te Leiden. Orion en veel andere ge-

dichten, Leerboek dei' Stuurmanskunst, enz.Johannes Kinker, geb. bij Nieu-wer-

Amstel, uitstekend wijsgeer, rechtsgeleerde,dichter en taalkundige, overl. te Amsterdam.Magazijn der Kritische wijsbegeerte en hare ge-

schiedenis, God en de vrijheid, Nut der empi-

rische taalkennis voor de hoogere wijsbegeerte,

Proeve eener Holl. prosodie enz.

Mart inus Stuart , geb. te Rotterdam, uit-muntend kanselredenaar en tevens geschied-schrijver, gest. te Amsterdam. Romeinschegeschiedenis in 30 deelen, Nederl. Jaarboeken,

Leerredenen enz.

Jan Frederik Helmers, geb. en gest.te Amsterdam, Vaderlandlievend dichter. Ge-dichten, De Hollandsche natie, de Nacht, Dich-

terlijke qedachtenbeelden enz.

CorneliS LootS, geb. en overl. te Am-sterdam, gevoelvol dichter. Julius Cesar,Lofder Hollandsche natie, Nederl. verlossing in

1813, De mensch enz.Jacobus Seheltema, geb. te Franeker,

beroemd geschied-, oudheid- en letterkundige,gest. te Utrecht. Staatkundig Nederland, Pe-ter de Groote in Holland, Rusland en de Ne-derlanden, Geschiedenis der heksenprocessen enz.

Antonie Christ iaan Wijnand Sta-ring, geb. te Gendringen, zinrijk en be-schaafd dichter, overl. bij Lochem. Ada vanHolland, Adolf en Emma, De hoofdige boer enz.

Samuel Iperusz. Wiselius, geb. en

1764

1764

1765

1767

1767

1767

1767

1794,

1845.

1826.

1813.

1834.

1835.

1840.

• * « •

gest. te Amsterdam, verdienstelijk tooneel-dichter. Mengel- en tooneelpoëzij. Nieuwe Ge-dichten. Aernaud van Egmond enz.

J a c o b u s K o n i n g , geb. en gest. te Amst.uitmuntend geschied- en oudheidkundige.Verhandeling over de uitvinding der boekdruk-kunst, Geschiedenis van het slot te Muiden, Hetleven van Van Speijk enz.

A d a m S imons , geb. te Amsterdam, gees-tig dichter; gest. te Utrecht. Gedichten, dewaarde van den mensch, Alexander, Keizer allerRussen, verstrooide Gedichten enz.

Johan Jelgerhuis Rienksz, geb. teLeeuwarden, Schilder van Binnenhuizen enKerken, acteur, schrijver en teekenaar vande theoretische lessen over Gesticulatie en Mie-miek; gest. te Amst.

J o h a n W i l i e m W i l m s , geb. en gest.te Amsterdam, muziekcomponist en vervaar-diger vn h et volkslied: Wien Neerlandschbloed.

Lou i s Mor i tz , geb. te 'sHage, portret-en historieschilder, beeldhouwer en werk-tuigkundige, gest. te Amsterdam. Gevangen-neming van Cleopatra door Proculus. (FelixMeritus, Amst.) De slag bij Nieuwpoort, (Nieuw-poort) ; Leda en eene slapende nymf, marme-ren groep, (Munchen.)

Pieter Gerardus Witsen Geijsbeek,geb. en gest. te Amst., taalgeleerde en dichter.Anthologisch-Kritisch woordenboek, Puntdichten,Gedichten enz.

David Jacobus van Lennep, geb. engest. te Amsterdam, letterkundige en dich-

1769

1770

1770

1770

1779

1773

1774 •

1845.

1832.

1834.

1836

1847.

1850.

1833

ter. Hollandsche .Duinzang, De vijf wereld-

eeuwen enz.Maarten Westerman, geb. en gest.

te Amsterdam, huiselijk dichter, tooneéldich-ter en acteur Invloed der Vrouwen, Kinder-

gedichtjes enz.J a n Melchior Kemper , geb. te Am-

sterdam, beroemd staatsman, tevens dichter;gest. te Leiden. Redevoeringen, Brieven over

de vereeniging van de Bataafsclie republiek met

Frankrijk, Vredezangen in 1802.

Nicolaas Godfried van Kampen,geb. te Haarlem, geschiedschrijver, aardrijks-en letterkundige, gest. te Amst. Vaderl.Karakter kunde, Gesch. der letteren en weten-

schappen, Geschiedenis van de Fransche heer-

schappij in Europa enz.Johannes Immerzeel J r , geb. te

Dordrecht, Schilder en Kunstenaar; gest. teAmst. Gedichten, Hollandsch leeuw ontwaakt,

Lofrede op Rembrandt en op Rubbens, Levens

der Hollandsche en Vlaamsche schilders, Beeld-

houwers enz.Kathar ina WilhelminaBilderdi ïk,

geboren Schweiekard, geb. te 's Hage,dichteres; gest. te Haarlem. Gedichten. NieuweGedichten, Vromventaak, Het Weesjen enz.

Hajo Alber t Spandaw, geb. te Vries,gevoelvol dichter, gest. ie Groningen. DeVrouwen, Het Vogelnestje enz.

Daniël Brachthuizen, geb. en gest.te Amsterdam, beroemd organist en muziek-componist.

C A. Fodor, geb. te Venlo, beroemd

1744

1775

1776

1776

1776

1777

1777

1779

1853.

1853.

1824.

1839.

1841.

1830.

1855.

1832.

componist; gest. te Amsterdam Hij was deeerste, die eene Hollandsche Opera: Numapilius vervaardigde.

J a n W i l l e m P i e n e m a n , geb. te Ab-coude, uitstekend portret-, bataille- en land-schapschilder. Slag bij Waterloo, (PaviljoenHaarlem); Slag bij Quatre-Bras, (Soestdijk);Portret van Koning Willem II, (Paleis 'sHage) enz.

Hendrik Tollens Caroluszoon, geb.te Rotterdam, Neerlands grootste Volksdich-ter, gest. te Rijswijk. Aan een gevallen meisje,Volkslied, Overwintering op Nova-Zembla, Bal-laden, Bomancen enz, enz.

Johannes van Straaten, geb. teUtrecht, bouwkundige en schrijver van ver-scheidene theoretische •werken over bouw-kunde, oprichter van de Maatschappij totaanmoediging der bouwkunde; gest. teAmsterdam.

Jan George Bertelman, geb. engest. te Amsterdam, uitstekend muziekcom-ponist en theoreticus, tevens de eerste, diein Nederland de compositieleer onderwees.Zijne heerlijke cantate: de slag bij Nieuw-poort, het bekende Bequiem en de Muzikalemis behooren tot de beroemdste compositiën.

Georgius Jacobus Johannes vanOs, beroemd fruit- en bloemenschilder, gest.bij Parijs. Kapitaal bloemstuk en dood wild,(Paviljoen Haarlem.)

J a c o b V o s m a e r . geb. te 's Hage, geestigprozaschrijver, dichter en geneeskundige; gest.te Utrecht. De Menschenliefde, Echtzang enz.

Elias Annes Borger, geb. te Joure,

1779

1779

1780

1781

1782

1782

1783

1846.

1853-

1856.

1858.

1854.

1861.

1834.

J

Petrus van Limburg Brouwer, geb.te Dordrecht, groot letterkundige, gest. teGroningen. Geschiedenis van de beschaving

der Grieken (in het Fransch), Diophanes enz.A r i e Scheffer, geb. te Dordrecht, be-

roemd historieschilder, bovenal van gods-dienstige onderwerpen; gest. te Parijs. GraafEberhard of twee stukken uit de legende vanUhland (Boymans mus. Rott.) Christus Con-solator, Francesca di Rimini enz. (museumFodor Amsterdam.)

Johannes Leonardus Nierstrasz Jr.geb. te Rotterdam, een der beste dichters inden geest van Tollens; gest. te Alphen. I>eVerlosser, Frans Naerebout enz.

Andries ten Cate Albertsz, geb.en gest. te Amsterdam, muziekcomponist.Opera's: Seid en Palmire, Constantine enz.Verscheidene cantates enz.

Cornelis Kruseman, geb. te Amst.uitstekend historie- en portretschilder, gest.te Lisse. Gevecht voor Bautersem, Graflegging,

Johannes de dooper, predikende in de woes-

tijn, Herinnering uit Italië, Biddende groep

voor een Madonna-beeld (Paviljoen Haarl.)

Isaae d a Costa, geb. en gest. te Amst.beroemd dichter en prozaschrijver. Zangenuit verschillenden leeftijd, Slag bij Nieuwpoort,

Israël en de volken enz.

J o h a n H e i n r i e h Lubeck, geb. te Al-pen bij Wesel, uitmuntend muziekcomponisten theoreticus; gest. te 's Hage, waar hij40 jaar lang het hoofd der kon. muziek-school en orkestdirecteur was, en den smaak

1795

1795

1796

1796

1797

1798

—

—

—

—

—

—

1847.

1860.

1828.

1858.

1857.

1860.

voor de muziek in ons land krachtig bevor-derde. Cantate bij 't huwelijk van KoningWillem III, 6ij 't /eest van 1863 enz. Ouver-tures, Psalmen enz

Jan Rudolph Thorbecke, geb. teZwolle; uitstekend staatsman, gedurendebijna -40 jaren de ziel van allen vooruitgangin ons land, gest. te 's Gravenhage Beden-kingen over het Recht van den Staat, Aantee-kening op de Grondwet, Historische schetsen,Parlementaire Redevoeringen enz.

J a n Barend van Bree, geb. te 's Hageberoemd muziekcomponist; gest. te Amster-dam. Kerkmuziek, cantates, opera's (Sapho)

Adriaan van der Hoop J r , geb. engest. te Rotterdam, levendig dichter. IIetslot van IJsselmonde, de Renegaat, dichterlijkekrijgstafereelen enz.

Jacobus Everardus Josephus vand e n Berg , geb. te Rotterdam, historieschil-der en theoreticus; gest. te 's Hage. Illus-traties van de overwintering op Nova-Zembla,Jacoba van Beieren, Jan van Schaffelaar, Luci-fer, verbrand in het Boymans mus. Rott.

Johannes Antonius van der Ven,geb. te 's Hertogenbosch, beeldhouwer vanEva in het paradijs ('s Hage.) De zaligmakermet de doornenkroon enz. gestorven te Mortelbij Gemert.

J a c o b v a n L e n n e p , geboren en gestor-ven te Amsterdam, geestig romanschrijver,taal- en geschiedkundige en dichter. Ge-schiedenis van Noord-Nederland, Nederland-sche legenden, Gedichten, de Pleegzoon enz. enz.

1798

1798

1801

1802

1802

1802

1802

—

—

—

—

—

—

—

1865.

1872.

1857.

1841.

1861.

1866.

1868.

Barend Cornelis Koekoek, geborente Middelburg, beroemd landschapschilder;gestorven te Kleef. Groot landschap. (Boy-man's Museum, Rotterdam) en Teylers stich-ting (Haarlem.) Verder landschappen te Pe-tersburg, Weenen, Berlijn, Parijs, enz.

J a n A d a m K r u s e r n a n , geb. te Haar-lem, portret- en historieschilder; gest. te'sllage. Portretten van het koninklijke huis, deMuider krans. (Museum van der Hoop, Arnst.

W i l h e l m u s Smi ts , geboren en gestor-ven te Amsterdam, muziekcomponist, en volks-zangmeester. Opera: de Gelofte, Zangmethode,

verschillende Zangstukjes enz.

Prederik Hendrik Hendriks, geb.te Arnhem, landschapschilder en stichter vaneen der beste scholen voor landschapschil-ders, gestorven te Oosterbeek. Landschappen.

Charles v. Beveren, geb. te Mechelen,portret-, historie- en genreschilder; gest. teAmst. Eene biddende non (Amst). Een monnikzijn eigen graf gravende, Eene guitaarspeelster.

Lammer t Allart Te Winkel , geb. teArnhem. Groot taalk. gest. te Leijden. De Grond-beginselen der Nederl. Spell. enz. enz.

Nieo laas P i e n e m a n , geboren te Amers-foort, beroemd portret- en ook historieschil-der; gestorven te Amsterdam. Koning Wil-lem III, Inhuldiging van Willem- II, Sneuvelen

van M. A. de Ruiter enz.

Johan Hendrik Louis Meyer, geb. teAmsterdam, schilder van zee- en strandge-zichten, Brand van het schip de Indiana

Schipbrmik op de Lucïpara (Paviljoen Haarlem.)

1803

1804

1804

1808

1809

1809

1810

1810

—

—

—

—

—

—

—

—

1865.

1862.

1869.

1865.

1850.

1868.

1862.

1863.

• i i

Carel Anton Bertelsman , geb. te Gü-tersloh in Westphalen, muziekcomponist voororgel en zang. Oprichter van de eerste lie-dertafel te Amsterdam, gestorven te Amst.

Hendricus Wilhelmus Couwen-b u r g , geboren te 's Gravenhage, uitmun-tend teekenaar, graveur en portretteekenaar;gestorven te Amsterdam, Gravure naar Ge-rard Douw, een meisje in een nis enz.

Samuel Johannes van den Berg,geboren en gestorven te 's Hage, vaderland-lievend dichter en prozaschrijver, Balladen engedichten, Uitheemsche bloemen, Op den Haar-lemschen Blinkert enz.

J. J. V io t t a , geboren en gestorven teAmsterdam, voortreffelijk zanger, muziekcom-ponist van missen en andere kerkmuziek.

George Hendrik Broekhuijzen, Jr.geb. en gest. te Amsterdam. Muziekcomponist.De schoone slaapster, ballet, quartetten enz.

M o r i t z Cal isch, geb. en gest. te Amst.,historie- en portretschilder. Frans I bij hetdoodbed van Leonard de Vinci, de Muiderkring.

S i m o n G o r t e r , geb. te Amst. en overl.te Grebbe bij Wageningen, letterkundige enkunstkriticus. Letterkundige studiën, Arcachon.

Jacob Spoel , geb. en gest. te Rotterdam,uitmuntend portretschilder. Prins Willem IVdoor den Burgemeester van Rotterdam verwel-komd. (Mus. Boymans Rotterdam). Rederijkersoptocht in 1642 (Arti et Amicitiae.)

Pieter August de Genestet, gevoeligdichter. Eerste Gedichten, Leekedichties enz.

1811

1814

1814

1817

1818

1819

1818

1820

1829

1860.

1845.

1868.

1859.

1859.

1870.

1871.

1868.

1861.

I N H O U D .

VOORNAAMSTE GEBEURTENISSEN UIT DE GE-SCHIEDENIS VAN ONS VADERLAND

TIJDVAKKEN

Eerste Tijdvak

Derde Tijdvak.Vierde Tijdvak.Vijfde Tijdvak

VOORNAAMSTE GEBEURTENISSEN UIT DE GE-SCHIEDENIS VAN ONZE KOLONIËN ENZ. . .

UITVINDINGEN, ONTDEKKINGEN, STICHTINGENENZ. .

VOORNAAMSTE RAMPEN, DIE ONS LAND GE-TROFFEN HEBBEN

REGEERINGENGRAVEN

Het Huis van HollandHet Huis van HenegouwenHet Huis van BeierenHet Huis van Bourgondië.Het Huis van Oostenrijk

Blz.

1.1.1.2.5.

12.13.

16.

26.

34.39.39.39.40.40.40.40.

ERRATA.' Bladz. 30 staat boven aan: REGEERING en GRAVEN;men gelieve te lezen:

REGEERINGEN.

. . . . . . GEAVEN-