Pagina 1 van 4

Met ingang van 1 januari 2015 zijn gemeenten met

de nieuwe Wmo verantwoordelijk voor beschermd

wonen. Voor gemeenten is het van belang dat er

een optimale omvang is van capaciteit voor

beschermd wonen. Enerzijds omdat het gaat om

een kwetsbare doelgroep voor wie het van

wezenlijk belang is dat ze gebruik kunnen maken

van beschermd wonen. Anderzijds is het een

kostbare voorziening die relatief een groot beslag

legt op de beschikbare middelen van een

gemeente. Hoe stel je als gemeente vast welke

capaciteit optimaal is?

Significant heeft een model ontwikkeld dat een

hulpmiddel is bij de beleidsontwikkeling ten aanzien

van beschermd wonen en opvang in de regio.

• Het geeft inzicht in de factoren en de

afhankelijkheden tussen deze factoren die van

invloed zijn op de benodigde behoefte en

capaciteit in beschermd wonen;

• Het model kan gekwantificeerd worden en kan

daarmee verschillende scenario's simuleren en

kwantitatief inzicht geven in de behoefte;

• Tot slot geeft het inzicht in de

aanknopingspunten op welke relaties en

afhankelijkheden je als gemeente kunt

interveniëren.

Bijgaand voorbeeldmodel is opgesteld op basis van

onze eigen ervaringen en kan regionaal en per

gemeente ‘op maat’ gemaakt worden.

Krachtenveld Beschermd Wonen - inzicht voor beleidsvorming

Mate van striktheid

indicatiestelling gemeente

Grootte wachtlijst

beschermd wonen

Politieke

urgentie

Overlast

Budget gemeente

Zwaarte hulpvraag

+

- +

-

-

+

+

+

+

+

+ +

indicatiestelling

maatschappelijke

urgentie

uitstroom

Beschikbare

capaciteit

Instroom

beschermd wonen Benodigde capaciteit

beschermd wonen (WMO)

Mogelijkheid voor

uitstroom/doorstroom BW

-

Verblijfsduur BW

Pagina 2 van 4

In het door ons opgestelde model zien wij op hoofdlijnen drie factoren

die van invloed zijn op de (benodigde) capaciteit voor beschermd

wonen:

1. De instroom op basis van de indicatiestelling;

2. De door- en uitstroommogelijkheden;

3. Het belang en de maatschappelijke urgentie

Het model is gebaseerd op systeem dynamica. De ‘+’en ‘-’ in de pijlen

geven aan of het gaat om respectievelijk een effect in dezelfde richting

of een omgekeerd effect. Hiermee ontstaan ‘loops’ die in totaal het

effect op de benodigde capaciteit kan versterken of verzwakken. Zo kan

een grotere vraag naar beschermd wonen voor wachtlijsten zorgen, die

ertoe kunnen leiden dat de problematiek van de cliënten verslechtert.

Cliënten ontwikkelen hierdoor een grotere zorgvraag, die de

verblijfsduur beïnvloedt (loop uitstroom). Deze loop heeft een

versterkende werking en zorgt voor een neerwaartse spiraal, oftewel de

‘schaarste’ wordt steeds groter. Deze neerwaartse spiraal kan

doorbroken worden door balancerende factoren, zoals een striktere

indicatiestelling (loop indicatiestelling) of een veranderende

maatschappelijke urgentie (loop maatschappelijke urgentie).

Op de volgende pagina is het model verder uitgewerkt. In deze

uitgebreide versie wordt nog een stapje verder gegaan in het

beschrijven van de factoren die van invloed zijn op de behoefte en

capaciteit van beschermd wonen. Op basis van het model kunnen we al

een aantal inzichten ophalen. Een paar voorbeelden:

Instroom

Als gemeente heb je onder andere met de indicatiestelling invloed op

de instroom van cliënten. Met de indicatiestelling leg je vast wat de aard

van de problematiek is, de daaruit volgende ondersteuningsbehoefte en

wie er daadwerkelijk gebruik mogen maken van beschermd wonen. In

deze fase kan bijvoorbeeld ook bezien worden of cliënten met lichtere

problematiek beter kunnen instromen in een reguliere woning met

intensieve thuisbegeleiding.

Tegelijkertijd maakt het model inzichtelijk dat ook andere factoren

invloed hebben op de instroom, waarop gemeenten niet kunnen sturen.

In de GGZ bijvoorbeeld maakt de zorgverzekeraar afspraken over

afbouw van klinische capaciteit en het aanbod van ambulante GGZ

zorg. De mate van afbouw van klinisch GGZ capaciteit is van invloed op

de behoefte aan beschermd wonen capaciteit. De mate en kwaliteit van

ambulante GGZ is van invloed op zowel de instroom en de

mogelijkheden voor uitstroom. Adequate ambulante ondersteuning is

nodig om deze doelgroep succesvol in een beschermde woonvorm, of

lichtere voorziening te laten verblijven. De zorgverzekeraar is daarmee

een factor die indirect stuurt op de benodigde capaciteit van beschermd

wonen.

Tegelijkertijd heb je als gemeente ook indirect invloed op de instroom in

de GGZ, gefinancierd door de zorgverzekeraar. Indien er onvoldoende

beschermd-wonen-capaciteit is ontstaan er wachtlijsten. GGZ cliënten

moeten dan langer in de klinische GGZ verblijven of zelfstandig wonen

met een grotere kans op terugval waarna ze opnieuw instromen in de

GGZ. Voor gemeenten en zorgverzekeraar is het dan ook van belang

om hierover afstemming te zoeken. Het model helpt deze

afhankelijkheden inzichtelijk te maken en er beleid op te ontwikkelen.

Pagina 3 van 4

Mate van striktheid

indicatiestelling gemeente

Grootte wachtlijst

beschermd wonen

Politieke

urgentie

Overlast

Budget gemeente

Verblijfsduur BW

Zwaarte hulpvraag

+

- +

-

-

+

+

+

+

+

+ +

indicatiestelling

maatschappelijke

urgentie

uitstroom

Beschikbare

capaciteit

Kwaliteit van

zorg

Prioritering

zorgbudget gemeente

Professionalisering

GGZ deskundigheid

Beschikbare

capaciteit

Kwaliteit van

preventieve zorg

Instroom

beschermd wonen

Mate van ambulante

ondersteuning verblijf BW

Benodigde capaciteit

beschermd wonen (WMO)

Financierings-

prikkels

Wachtlijst bij

woningcorporaties

Beschikbaarheid

voorzieningen

doorstroom/afschaling Trends

hulpvraag

Benodigde samenwerking

ketenpartners

Samenhang andere

zorgdomeinen

Mogelijkheid voor

uitstroom/doorstroom BW

-

Pagina 4 van 4

Door- en uitstroommogelijkheden

Ook voor de door- en uitstroom laat het model zien dat hier factoren op

van invloed zijn die soms direct maar soms ook indirect (en hierdoor

lastiger) beïnvloedbaar zijn door gemeenten.

Gemeenten kunnen bijvoorbeeld zelf met de beschermd-wonen-

aanbieders onderzoeken of er een optimalisatieslag kan plaats vinden

rond de inzet van capaciteit en budget. In hoeverre is het mogelijk dat

de aanbieder binnen hetzelfde budget meer cliënten kan bedienen,

welke randvoorwaarden zijn daarvoor nodig? Zijn er mogelijkheden

voor optimaliseren van bedrijfsvoering door de aanbieders? Ook

kunnen via de financiering prikkels worden ingebracht om mensen

sneller door te laten stromen.

Voor de uitstroom is het belangrijk dat er lichtere vormen van begeleid

wonen mogelijk zijn. Dat kan echter alleen als er a) woningen zijn voor

deze doelgroep en er b) goede begeleiding is in de thuissituatie. Gezien

de huidige beperkte capaciteit bij de sociale woonvoorzieningen is het

lastig om aan de eerste randvoorwaarde te voldoen. Dit kan een

bottleneck vormen voor de doorstroom van de cliënten in beschermd

wonen. Het is dan ook aan te bevelen om gezamenlijk met

woningcorporaties hier afspraken over te maken. Hierbij dient aandacht

te zijn voor verdringing van andere kwetsbare doelgroepen.

Voor het organiseren van een goed begeleidingsaanbod heeft de

gemeente kansen waar ze gebruik van kan maken. De

verantwoordelijkheid voor begeleiding ligt nu vaak bij de beschermd-

wonen-voorziening die begeleiding als nazorg regelt. Belangrijk is om

te bezien of daar creatieve(re) oplossingen mogelijk zijn om meer

mensen versneld uit te laten stromen. Gemeenten kunnen bijvoorbeeld

kijken of andere partijen ook deze begeleiding kunnen bieden.

Conclusie

Zorg voor kwetsbare burgers bevindt zich in een complex speelveld.

Voor de juiste beleidsvorming en gerichte inkoop van beschermd

wonen is een overzicht van dit krachtenveld essentieel.

Dit overzicht krijg je als gemeenten door aan de slag te gaan met deze

drie stappen:

1. Creëer met partijen inzicht in factoren die invloed hebben op

behoefte en capaciteit bij beschermd wonen;

2. Breng breed in kaart welke van deze factoren je zelf kunt

beïnvloeden;

3. Gebruik het model om regionaal beleid te ontwikkelen met partijen.

Het model op de voorgaande pagina is bedoeld als een aanzet om hier

zelf mee aan de slag gaan. Een middagje tekenen met betrokken

collega’s en zorgaanbieders en andere partners helpt je zodoende om

als gemeente meer grip te krijgen op de te maken keuzes.

Meer informatie over het in beeld brengen van het krachtenveld bij

beschermd wonen?

Georget Bouman - georget.bouman@significant.nl - 06 1073 3762

Rosa Remmerswaal - rosa.remmerswaal@significant.nl - 06 3362 0664