Kletsen over clil

Kletsen over CLIL

Ondersteuning bij CLIL didak7ek Jill Surmont, Esli Struys

Centre for Linguis7cs and neuroscience-‐ VUB

Kennismaking

•  Jill Surmont – onderzoekster in de taalkunde rond de cogni7eve effecten van CLIL

– Valorisator & onderzoekster bij ‘Validiv’ –  freelancer op het nascholingsproject ‘Klaar voor CLIL’

Kennismaking

•  Esli Struys – docent in de taalkunde, VUB – vakdidac7cus Nederlands en 7tularis ‘Nederlands voor anderstaligen’

– onderzoek naar cogni7eve aspecten van meertaligheid en meertalig onderwijs

–  freelancer op het nascholingsproject ‘Klaar voor CLIL’

–  lid Adviescommissie CLIL

Kennismaking

•  …

Opdracht

•  Denk aan een les die je onlangs hebt gegeven – Waarover ging de les? – Hoe heb je die aangebracht? – Werkvormen? –  Interac7e? – Respons leerlingen?

Wat is CLIL? •  Content and Language Integrated Learning •  Inhoudsvak dat (gedeeltelijk) in een andere onderwijstaal wordt

gegeven •  Géén taalles! •  Oorsprong

-‐  Ontevredenheid resultaten tradi7oneel vreemdetalenonderwijs -‐  Europese gedachte van interna7onalisering -‐  Nieuwe ideeën over leren en leerprocessen

•  Terminologie -‐  Content and language integrated learning (CLIL) -‐  Enseignement d’une ma7ère intégré à une langue étrangère (EMILE) -‐  Inhoud-‐ en taakgericht taalonderwijs (ITTO) -‐  Immersie ( >< submersie) -‐  Enseignement de type immersif (in Wallonië)

CLIL in Vlaanderen

•  Sinds september 2014 •  Enkel na goedkeuring CLIL-‐dossier •  Leerkracht moet C1-‐niveau halen •  25 scholen zijn gestart •  Kwaliteitsstandaard •  Eindtermen moeten behaald worden

Wat is CLIL?

Posi7ve effect (if any) because of

increased exposure, lowered threshold, meaningful

environment (See for example Lorenzo

et al. 2009)


increased insight in language structures and systems (see for example Lorenzo et al.

2009)

Posi7ve effect (if any) because of five pedagogical

principles

Posi7ve effect (if any) because of meaningful & s7mula7ng learning

environment, increased implicit

learning

Posi7ve effect (if any) because of implicit learning,

increased metalinguis7c awareness, advantage of bilingualism


bilingual advantage and because of

cogni7ve control (switching!)

Proficiency target

language

Proficiency mother tongue

Content knowledge

Mo7va7on Cogni7ve development

Neurological development

Een CLIL-‐methodiek Vijf taal pedagogische principes gerelateerd aan CLIL

1.  Het addi7eprincipe

2.  Het herhalingsprincipe

3. Het transferprincipe

4. Het principe van cogni7eve s7mulering

5. Het principe van breins7mulering

Een CLIL-‐methodiek

•  Blijkt bijzonder belangrijk

•  Maar, wat wordt eronder verstaan?

•  …


•  In een CLIL-‐les zijn alle leerlingen opeens anderstalig

De CLIL-‐didak7ek zijn gelijk aan diegene waarmee je omgaat met anderstalige leerlingen!


•  Hoe ga je het best om met anderstaligen in de les?

•  Gebruik van L1 in de les? •  Hoe leer je het best (een taal)?


Leerpiramide van Bales


Ac7verende werkvormen zijn cruciaal! Voorbeelden?


•  Site Steunpunt Gok –  Inventaris interac7eve werkvormen:

hlp://www.steunpuntgok.be/secundair_onderwijs/materiaal/lesmateriaal/bronnenboek/interac7eve_werkvormen.aspx

– Werkvormen die niet uniek zijn aan CLIL, maar nuog in elke (heterogene) groep


Belangrijk binnen een CLIL-‐les :   CONTEXT   INTERACTIE   TAALONDERSTEUNING

Een CLIL-‐methodiek Belangrijk binnen een CLIL-‐les :   CONTEXT

Een brug slaan tussen de voorkennis en leefwereld van de leerling en de anderstalige leerstof

  INTERACTIE De leerling zelf een brug laten slaan

  TAALONDERSTEUNING Een solide brug slaan die de leerling veilig naar de anderstalige leerstof brengt

Context

•  Taalheterogene groepen stellen leerkrachten voor nieuwe uitdagingen

•  Een troef van zulke groepen is dat de meeste leerlingen heel wat talenkennis naar de klas brengen

•  Deze meertaligheid kan als troef worden uitgespeeld

•  Hoe?

Context

•  Meertaligen hebben vaak een (iets) kleinere woordenschat in elk van hun talen afzonderlijk vergeleken met eentaligen

•  Maar, ze hebben wel een grotere totale conceptuele kennis

•  En, ze hebben beter ontwikkelde switchingvaardigheden

Context

•  Het inzelen van de moedertaal is niet langer een taboe in de klas

•  Het ac7veert de voorkennis en bevordert het leerproces

•  Maar, de moedertaal (bij CLIL vaak het Nederlands) dient enkel ter ondersteuning

•  De doeltaal blijp de onderwijstaal

Context

•  Ook belangrijk bij selec7e schoolboekteksten •  Appèl aan de voorkennis van leerlingen? •  Sluit het aan bij de leefwereld van de leeringen?

•  Niet elke tekst kan in gelijk welke klas worden gebruikt

Interac7e

•  Start met de keuze van klasschikking – De klasschikking bepaalt de houding van de leerling: ontvangend/passief of interac7ef

•  En de keuze van werkvormen – De leraar creëert in de mate van het mogelijke ruimte voor groepswerk om het mondeling vaktaalgebruik van de leerlingen te ac7veren

Interac7e

•  Start met de keuze van klasschikking – De klasschikking bepaalt de houding van de leerling: ontvangend/passief of interac7ef

•  De keuze van werkvormen – De leraar creëert in de mate van het mogelijke ruimte voor groepswerk om het mondeling vaktaalgebruik van de leerlingen te ac7veren

Taalsteun

•  Streven naar helderheid, transparan7e en een eenduidige structuur

•  TIP: structureer elke les en plaats de lesstructuur op bord

Taalsteun

•  Aandacht voor leesstrategieën, tekstsoorten, informa7ebronnen en hun kenmerken;

•  Begripsondersteunende opdrachten die moeilijke tekst toegankelijker maken;

•  Teksten durven herwerken om de leerbaarheid ervan te verhogen.

Taalsteun •  Abstracte begrippen:

–  conclusie, besluiten, defini7e, effect, func7e, stelling, type, cultuur, beoordeling, proces, fase, verloop …

•  Instruc7ewoorden: –  benoem, bespreek, vergelijk, definieer, schets, leg uit, overloop, verklaar, neem door,

schema7seer … •  Woorden die een rela7e of ordening uitdrukken:

–  maar, daarentegen, nochtans, mits, tenzij, in de mate dat, in weerwil van, hoewel, achtereenvolgens, respec7evelijk …

•  Complexe samenstellingen en de vorming van afleidingen: –  waterzuiveringsinstalla7e, levensverzekeringsmaatschappij, omwisseling, verwisselbaar,

beroepsbevolking, woordvorming met pre-‐, post-‐, semi-‐, non-‐, quasi-‐… •  Gelijkluidende woorden met verschillende betekenis, atankelijk van de context:

–  cel (biologie) (in gevangenis); markt (term uit economie) (plein) (verzameling verkoopkramen); uitzelen (natuurkunde) (de tv uitzelen); ontleden (zinsontleding) (in les chemie) (in les biologie); stof (op de meubels) (kledij) (in les chemie) (leerstof) …

•  Courant figuurlijk taalgebruik en uitdrukkingen: –  zij hebben banden met het verzet; de situa7e in de hand hebben; kolonisa7e was een

bliksemafleider voor binnenlandse onrust; in kaart brengen, in aanmerking nemen, op prijs stellen; alles op losse schroeven zelen …

Taalsteun •  Selec7e teksten

–  duidelijke structuur? –  appèl aan de voorkennis van de leerlingen? –  woorden met een niet al7jd even transparante of eenduidige betekenis?

–  woorden die expliciet verbindingen en/of rela7es in de tekst aangeven, maar die door deze

–  leerlingen niet al7jd meteen gezien worden? –  metaforen, staande uitdrukkingen, laagfrequente woorden? –  lange of moeilijke zinsconstruc7es? –  termen die in het alledaags taalgebruik een andere betekenis hebben?

–  moeilijk geformuleerde defini7es?

Taalsteun •  Van taalsteun naar ac7ef leren –  Laat leerlingen uit een aardrijkskunde-‐, geschiedenis-‐ of biologieboek een tekst lezen. Laat hen daarna twee vragen bedenken waarvoor de tekst intensief gelezen moet worden, twee vragen waarvoor de tekst zoekend en twee vragen waarvoor de tekst globaal gelezen moet worden.

–  Laat de leerlingen vragen formuleren bij alinea’s van (eigen) schoolboekteksten die bij een proefwerk over die stof gesteld zouden kunnen worden.

–  Een leerling stelt een tekst voor die hij als leesopdracht meekreeg en vertelt over de strategie die hij volgde om zich de inhoud van de tekst eigen te maken. Vooral het verhaal van de moeilijkheden die hij ondervond, kan verhelderend zijn voor de hele klas.

Taalsteun

•  Een efficiënte taalsteun vereist een effec7ef taalbeleid en samenwerking tussen taal-‐ en vakleerkracht – De CLIL-‐les is de ideale loca7e voor de toepassing van taalstrategieën uit de taalles

Voorbeelden ac7verende werkvormen

•  Placemat •  Corners •  Kwartet •  Brochure/affiche •  Blinde kaart aardrijkskunde •  Dobblo •  Zinsbouw •  Tijdlijn •  Bingo •  Wie/wat ben ik? •  CLIL-‐markt

Opdracht

Op welke manier zou je jouw les (zie vorige opdracht) (inter)ac7ever kunnen maken?

Bespreking fragment 1

•  Tips en tops op basis van: – Gebruik van context –  Interac7e – Taalondersteuning

•  Hoe zou je deze les kunnen verbeteren?

Bespreking fragment 2

•  Tips en tops op basis van: – Gebruik van context –  Interac7e – Taalondersteuning

•  Hoe zou je deze les kunnen verbeteren?

Materiaal

•  Welk materiaal gebruiken jullie 7jdens jullie lessen?

•  Hoe zou je deze aanpassen aan een CLIL-‐les?

Materiaal

Materiaal

•  Aandachtspunten: – Taal op maat – Terminologie – Eindtermen –  Inzelen op oefeningen met nadruk op communica7e (zie piramide Bales)

– Gebruik maken van taalgelijkenissen – Begrippenlijst

!"#$%&'(&#####################################################################)*$+####################################################################,*#-./%010#

!" #$%&'&()*+,$(-$./&0++2#34%5#6157#8#!!!!!##2#3(95'#6157#8#

## ##2#:&(9'.#615.7#8###

#2#:.;92:&(9'.#615.7#8#

##2#0./;.5'#6157#8#

##2#:&(9'.0#0<=%5'.0#8#

#2#:&(9'.0#3%&%44>4.0#8#

#2#:&(9'.0#3.&3.5:9=14%9&.0#8#

#

Materiaal

•  Valkuilen – Oversimplifica7e – “false friends” – Taalgebruik

CLIL en evalua7e

•  Kwaliteitsstandaard: “Het evalua)ebeleid m.b.t. het CLIL-‐traject is globaal overdacht en duidelijk.” •  2 types evalua7e: –  Inhoudelijke evalua7e – Talige evalua7e

Inhoudelijke evalua7e

•  Eindtermen moeten gehaald worden – Hoe toetsen? –  In welke taal? –  In welke mate spelen talige aspecten mee bij puntentotaal? (i.e. wat met taalfouten?)


!"#$% % % % % % % % % % % &'%()*+,-,%%./+,,0$%%1+20$%%3+24)#+256-0,$%/0,%"7)8+25"9,%:"9;+#092+/0,%%%% % % % % % % % % % % <=>%%%%1"990?$%%%+@%/+%,"##0%;0%AB%02%%C$%%D@%/0%78";-52%;0%EA%02%F$%%G@%/+%;5::)809G0%;0%HF%02%=B$%%;@%/0%6-"25092%;0%FC%02%I$%%0@%/0%78";-52%;0%E=%02%E=$%%:@%/+%;5::)809G0%;0%EC%02%A$%%*@%/+%,"##0%;0%E=H%02%E=H$%%4@/0%6-"25092%;0%EAH%02%I$%%5@%/0%78";-52%;0%>%02%I$%%J@%/+%,"##0%;0%EI%02%K=>$%

!""#$% % % % % % % % % % &'%()*"+,+%

&-"+$%

."/,#$%

01+2,34)$%/5)/+$%56/)--)3%)3%"7/8)22)3%9"3%*):)-)%*)/"--)3%

%%%%

;< =)/%))8+/%5#%3""8%4)%9)8))395,41*4)%+>:81?7@1?A)%)3%B)8)2)3%4"3$%%C)7)313*% D)8))395,41*4)%+>:81?7@1?A)% C6-5++13*%EFGHIEFJH%%

%KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK<<%

%KKKKK<<%

EFJHIEILH%%


%KKKKKK%

EF;MH%NEIGH%%


%KKKKK<<%

EIOHFEFPH%%


%KKKKK<<%

EFQH%IEFLH%%

%KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK%

%KKKKK<<%

EIRSH%IEIQH%%


%KKKKK<<%

EFJHFEFRH%%


%KKKKK<<%

%;< T)8)2)3$%

%"H%FL%F%GU%% % % % *H%%FG%I%LU%%BH%EFJHIEFGJH%U%% % % % :H%EIPQHIEILGHU%%>H%EI;SHFEF;RHU%% % % % 1H%EI;SHIEF;RHU%%4H%M%F%LU%% % % % ?H%;L%N%;JU%%)H%EIQHIEFOQH%U%% % % % 2H%EFJHFEFGJH%U%%7H%EIQHFEFOQH%U%% % % % -H%EIPQHFEILGHU%%%%%


•  Scaffolding binnen vraagstelling: – Starten met gesloten vragen – Opbouwen rich7ng gebruik doeltaal – Open vragen enkel wanneer leerlingen hiertoe in staat zijn

•  Oplelen dat gebruikte termen ook in de les aanbod kwamen!

Talige evalua7e

•  Wat primeert, taal of inhoud? •  Kun je iemand laten zilen omdat de talige doelstellingen niet behaald worden, maar de inhoudelijke wel?

Talige evalua7e

•  Mogelijke oplossing: – Samenwerking tussen taal-‐ en CLIL leerkracht – Evolu7e monitoren in CLIL-‐les – Werken met doelstellingen per leerling individueel traject opstellen

Talige evalua7e

•  Voordeel individueel traject: – S7mulerend en niet afstraffend – Samenwerken met het CLIL-‐team = element van kwaliteitsstandaard!

– Leerlingporzolio

Evalua7e

•  KS: “Het beleid m.b.t. leerbegeleiding hee< aandacht voor een degelijke ondersteuning van leerlingen qua taalvaardigheidsverwerving in de doeltaal en in het Nederlands, leren van inhouden en studiemo)va)e. Alleszins worden de resultaten en de leerwinst van de leerlingen in het vak/onderwerp, in de doeltaal en de instruc)etaal gemonitord.”

Evalua7e

•  Terugkoppeling eigen les: – Hoe evalueren?

  Stel enkele voorbeeldvragen op   Waar is de mogelijkheid om samen te werken met taalleerkracht?

Algemene conclusie

•  CLIL-‐didac7ek is niks nieuws onder de zon, het is een “dream team” van didac7eken die ook in een “gewone” les gebruikt worden

•  Context, interac7e, taalondersteuning! •  Ac7eve werkvormen •  Belang van het team, breed evalueren

Een professionele leergemeenschap

•  Van CLIL-‐scholen wordt verwacht dat ze op een wetenschappelijk verantwoorde manier aan kwaliteitszorg doen –  Kennis Nederlands, kennis doeltaal, vakkennis, …

•  Wij willen scholen een plazorm bieden om hierover samen na te denken –  Jaarlijkse ontmoe7ngsdagen

•  Wij willen scholen assisteren bij de ontwikkeling van KZ CLIL – Datacollec7e in samenwerking met assistenten en studenten

Contactgegevens

•  Esli Struys: [email protected]

•  Jill Surmont: [email protected]

Kletsen over clil

Education

Transcript of Kletsen over clil