Kinesitherapie bij de NAHpatiënt. · ∗Bewegen in diagonale,spiraalvormige patronen...

24-06-2014

1

Kinesitherapie bij de NAHpatiënt.

Gert Lambrecht, kinesitherapeut revalidatiecentrum-UZ Gent.

∗ Groep 1: paraplegie

∗ Groep 2: tetraplegie

∗ Groep 3: hemiplegie

∗ Groep 4: hersentrauma

∗ Groep 5: amputatie

∗ Groep 6: polytrauma

∗ En ook het kinderrevalidatiecentrum (KRC)

Revalidatiecentrum

24-06-2014

2

∗ TC=trauma capitis∗ TBI=traumatic brain injury∗ ABI=acquired brain injury∗ CVA=cerebrovasculair accident∗ STROKE∗ Centraal neurogeen lijden∗ CCT=craniocerebraal trauma∗ Beroerte∗ apoplexia

NAH = niet aangeboren hersenletsel

bloeding/aneurysma of thrombose

(verkeers)ongevallen

anoxie na hartstilstand

near-drowning

overdosis

CO-intoxicatie

na hersenchirurgie

na suicidepoging

oorzaken

24-06-2014

3

Meestal via spoed

Daarna intensieve zorgen

Transfert naar dienst neurologie of dienst neurochirurgie

Transfert Revalidatiecentrum

Na oplopen letsel

∗ Ogen zijn dicht

∗ Geen slaap/waak ritme

Periode van coma

24-06-2014

4

Na het coma

Evolueren naar het ontwaken

PVS = persisterende vegetatieve status

(≠ permanent)

MRS = minimaal responsieve status

∗ Zes maand opname, nadien naar huis, residentieel of verlenging van de opname in het Revalidatiecentrum

∗ Zeer veel contact met familie

Fase 1: PVS en MRS patiënt

24-06-2014

5

∗ Patiënt is niet meer in PVS of MRS

∗ Patiënt moet in staat zijn korte opdrachten uit te voeren

∗ Patiënt moet een intensiever programma aankunnen

∗ Patiënt moet meer prikkels aankunnen

Fase 2 en fase 3

∗ Periode waarbij reïntegratie op werk of school voorop staat

∗ Kan eventueel ook zinvolle dagbesteding zijn, het huishouden doen, onbezoldigde arbeid uitvoeren

Fase 4

24-06-2014

6

∗ Motorisch

∗ Cognitief/oriëntatie

∗ Gedragsmatig

∗ ...

Gevolgen van een NAH

Enkele verschillende concepten in de behandeling van de NAHpatiënt

∗ Bobath

∗ Affolter

∗ Butler

∗ Perfetti

∗ PNF

∗ Motor learning

∗ Rood

∗ Constraint induced therapy

∗ Mental training

∗ Basale stimulatie

∗ Johnstone

∗ Brunnström

∗ ...

24-06-2014

7

∗ Oorspronkelijk bobaththerapie (Karel en Bertha Bobath)

∗ Idee: spasticiteit is modificeerbaar en oorzaak van niet kunnen bewegen

∗ Doel: normalisatie van de tonus (inhibitie), faciliteren van bewegingen door “hands on”

NDT (=neurodevelopmental treatment) –jaren 40 – jaren 80

∗ = proprioceptieve neuromusculaire fascilitatie

∗ Bewegen in diagonale,spiraalvormige patronen

∗ Proximo-distaal; cephalo-caudaal

∗ Rekreflex

∗ Hands on (strikt beschreven), verbaal sturen

PNF (dr. Kabat) – jaren 50

24-06-2014

8

∗ Carr and Shepherd

∗ Motor control is een continue interactie tussen sensorische, cognitieve en motorische processen met als doel problemen in de omgeving op te lossen

∗ Didactische principes: blocked vs random; belang intrinsieke motivatie, niet te veel verbale info, actie vs rust, variatie, herhaling, fysische begeleiding, functioneel

∗ Verbale en visuele feedback – manueel begeleiden limiteren

∗ Doelgericht oefenen van taakspecifieke activiteiten

Motor learning - jaren 80

∗ Zich inbeelden een beweging te maken, maakt dezelfde hersengebieden actief alsof je de beweging maakt – cfr voorbereiding hoogspringen

∗ Extra in oefenpakket (vervangt niets)∗ Voorwaarde: patiënt moet zich kunnen inbeelden∗ Voordeel: veilig, zelfstandig, persoonlijke controle∗ Kritiek: generalisatie?, cognitie is belangrijk∗ Voorbeelden: spiegeltherapie, virtual reality

Mental training – jaren 90

24-06-2014

9

∗ Voornamelijk bij waarnemingsstoornissen

∗ Nadruk op het tactiel-kinesthetisch systeem

∗ Doel: herstellen van de juiste waarneming

∗ Door het “führen” van alledaagse handelingen

∗ Hands on

∗ niet praten

Affolter (dr Félicie affolter °1926)

∗ = Forced use

∗ Verder werken vanuit Johnstone

∗ Tegengaan van “learned disuse”

∗ Voorwaarde:

∗ Minimale willekeurige beweging

∗ Geen grote cognitieve deficieten

Constraint induced therapy

24-06-2014

10

∗ Plasticiteit: substitutie: ander deel hersenen gebruiken (vroeger niet-actief)rerouting: baan rond laesie gebruikencompensatie: ander lichaamsdeel gebruiken

∗ Rerouting: Collateral sproutingDenervatie-overgevoeligheid

∗ Neurogenese

Gebaseerd op:

∗ klinisch beeld

∗ Problemen

∗ doelstellingen

∗ Therapieplan

∗ Evaluatie

∗ Feedback naar klinisch beeld, problemen, doelstellingen en therapieplan

Praktijk:

24-06-2014

11

Het therapieplan wordt bepaald door de problemen bij de patiënt.

Daarna kiest men het concept dat best inspeelt op de noden van de

patiënt.

∗ Passieve mobilisatie∗ Positionering∗ Hydrotherapie∗ Actieve oefentherapie∗ Staptraining∗ Electrostimulatie∗ Cryotherapie∗ Actieve of passieve standing∗ Cardiovasculaire training∗ Ademhalingstherapie∗ Activering tijdens bewustzijnsdaling∗ …

Inhoud kinesitherapie

24-06-2014

12

∗ Evenwichtsproblemen

∗ Contracturen

∗ Verminderde uithouding

∗ Verminderde kracht

∗ Tekort aan spiercontrole (verminderde dorsiflexie voet, afhangende schouder, ...

∗ Niet kunnen stappen

Een aantal “geïsoleerde” problemen:

∗ Bepaald door visus

proprioceptie

vestibulair systeem

Evenwicht = het in overeenstemming zijn van de verschillende inputs

Nystagmus = bewijs van niet in overeenstemming zijn.

evenwicht

24-06-2014

13

∗ Trainen van proprioceptie: vb plank van freeman

∗ Stimulatie op sensorieel vlak: op blote voeten oefenen

∗ Vestibulaire habituatie training: iemand opnieuw leren bewegen

∗ BPPV: benigne paroxysmale positionele vertigo: appley maneuver, brandt-darhoff oefeningen, ...

evenwicht

∗ Spalken

∗ Stretching/mobilisatie

∗ Serial casting

contracturen

24-06-2014

14

∗ Artsen: medicatie, operatie, onderzoeken∗ Ergotherapie: basismotoriek vs functionele

activiteiten∗ Neuropsychologische dienst: kennis, oriëntatie,

begrip∗ Logopedie: communicatie, slikken∗ Sociale dienst: familie uitnodigen, gegevens over

woonsituatie∗ Verpleging: wat kan pt.; gebruikt hij/zij

mogelijkheden op de verpleegafdeling?

Samenwerking met ...

∗ Verpleegkundige

∗ Ergotherapeut

∗ Psycholoog

∗ Sociaal bemiddelaar

∗ Allesweter

∗ Specialist

∗ Voorspeller

∗ ...

Als kine ben je dus:

24-06-2014

15

∗ Fase 1: ontwaakfase

∗ Fase 2: mobiliteitsfase

∗ Fase 3: functionaliteitsfase

∗ Fase 4: reïntegratiefase

Kinesitherapie binnen de verschillende fases:

∗ Meer uren therapie geeft betere resultaten

∗ Geen enkel concept geeft een beter resultaat dan een ander concept (of kan het niet bewijzen ...)

∗ Hoe vroeger de therapie begint, hoe beter

Evidence based therapy

24-06-2014

16

∗ E-pathologie

∗ 5X per week naar kinesitherapeut

∗ Verdere behandeling van de restproblemen

∗ Kinesitherapeut die bereid is om “anders” te denken: niet passief maar actief (lopen, fietsen, trappen doen, fitness, ...)

Kinesitherapie na de revalidatie:

Motorische tekorten

∗ paralyse

∗ spasticiteit

∗ zwak evenwicht

∗ verminderd uithoudingsvermogen

∗ moeilijkheden om bewegingen te plannen

∗ vertraging in initiatie van bewegingen

∗ tremors

∗ slikproblemen

∗ zwakke coördinatie

Algemeen: restproblemen

24-06-2014

17

∗ Aandacht voor aanspreken/aanraken

∗ Aankondigen dat je er bent, wie je bent en wat je gaat doen

∗ 1 prikkel tegelijk aanbieden

∗ Rekening houden met de aanwezigheid van de patiënt

Hoe omgaan met ‘comapatiënten’

Cognitieve tekorten

∗ verminderd zelfbewustzijn

∗ verwardheid

∗ verminderde aandachtsspanne

∗ geheugenproblemen en amnesie

∗ verminderd probleemoplossingsvermogen

∗ problemen met oordelen

∗ moeilijkheden met abstracte concepten te vatten

∗ verminderd begrip van tijd en ruimte


24-06-2014

18

Perceptuele of sensorische tekorten

∗ veranderingen in horen, visie, smaken, ruiken, en tactiel

∗ verminderde of verhoogde gevoeligheid van lichaamsdelen

∗ neglect

∗ verstoord lichaamsbeeld

∗ visuele problemen, waaronder dubbelzicht, verminderde gezichtsscherpte, of slecht zicht


Communicatieve en verbale tekorten

∗ moeilijkheden met spreken of spraak te begrijpen

∗ woordvindingsproblemen

∗ trage, aarzelende spraak en verminderde woordenschat

∗ moeite om betekenisvolle zinnen te vormen

∗ problemen met objecten te identificeren en hun functie te benoemen

∗ problemen met lezen, schrijven, en rekenen


24-06-2014

19

Sociale problemen

∗ verstoorde sociale vaardigheden resulterend in egocentrisch gedrag

∗ moeilijkheden met vrienden maken en houden

∗ moeilijkheden om de nuances van sociale interacties te begrijpen en er op in te spelen


Regulatiestoornissen

∗ vermoeidheid

∗ veranderingen in slaappatronen en eetgewoonten

∗ duizeligheid

∗ hoofdpijn

∗ verlies van darm- en blaascontrole


24-06-2014

20

∗ moeilijkheden met dagelijkse activiteiten zoals aankleden, wassen, eten, ...

∗ problemen met organiseren, winkelen of rekeningen betalen

∗ problemen met uitoefenen van beroep

∗ problemen met onderwijs

∗ problemen met besturen auto


Persoonlijkheidswijzigingen en psychiatrische storingen

∗ apathie

∗ verminderde motivatie

∗ emotionele labiliteit

∗ geïrriteerdheid

∗ angst en depressieve gevoelens

∗ verstoorde impulscontrole, met inbegrip van woedebuien, agressief gedrag, vloeken, verlaagde frustratietolerantie, en onaangepast sexueel gedrag


24-06-2014

21

Epilepsie

∗ bij 2 tot 5 % van alle NAH

∗ Post-laesionele epilepsie: levenslange kans 17% bij ernstige letsels

∗ Meestal onmiddellijk na de beschadiging gebeuren, of binnen het eerste jaar

∗ Soms toch pas na een aantal jaren.

∗ zowel gegeneraliseerde als partiële aanvallen mogelijk.


NHO: neurogene heterotope ossificatie

∗ 11-28%

∗ Start 4-12w na trauma

∗ Heup> elleboog>knie > schouder


24-06-2014

22

∗ Zwelling arm of been = Oedeem

∗ Aan de verlamde kant van het lichaam

∗ Behandelmethoden:

� actief bewegen indien mogelijk

� elastische bandage / steunkous

� orthese / spalk

� hooghouden van betreffende arm / been

� soms worden er plastabletten voorgeschreven.


CRPS = complex regional pain syndrome: continue diffuse pijn in een lidmaat (vaak brandend gevoel)

na een letsel/ schadelijke prikkel/ inactiviteit,met veranderingen in gevoel, spierwerking en de

doorbloeding

piek tussen 30 en 70 jaarVrouwen > mannen

CRPS treedt meestal op in de extremiteiten


24-06-2014

23

Vermoeidheid

∗ Snelle vermoeidheid na fysieke of mentale inspanning

∗ Kan langdurig aanhouden

∗ (bij 50% nog na 2 jaar aanwezig)

∗ Het mechanisme hiervan is onduidelijk

∗ Structuur – regelmatig slaap/waak ritme


Plasproblemen

∗ In de eerste fase na CVA blijft er vaak urine achter in de blaas na het plassen. Er wordt dan een cathetergeplaatst om de urine te verwijderen.

∗ Bij herstel is het niet op kunnen houden van de urine een bekend verschijnsel, waarvoor soms medicatie nodig is.


24-06-2014

24

∗ De emotionele problemen en de problemen in de psychosociale aanpassingen vormen de basis van een depressie.

∗ Een depressie kan andere problemen weer verergeren


∗ Hemiplegie/hemiparese links

∗ Homonieme hemianopsie links

∗ Anosognosie (ontkenning ziekte)

∗ Neglect linkerlichaamszijde

∗ Zelfoverschatting

∗ Impulsief gedrag

∗ Verkeerd inschatten van tijd en ruimte, lichaam

Restproblemen bij rechter letsel

24-06-2014

25

∗ Hemiplegie/hemiparese rechts

∗ Homonieme hemianopsie rechtergezichtsveld

∗ Taal- en spraakmoeilijkheden

∗ Apraxie (niet kunnen uitvoeren van complexehandelingen)

∗ Agnosie (niet herkennen van personen/voorwerpen/…)

Restproblemen bij linker letsel

∗ Herstel stoornissen >>> binnen 3m

in die periode: revalidatie meest effect

Na 4 tot 5m: herstel van zelfzorg neemt geleidelijk af

∗ 10-15% na 6m wel nog significante verbetering van functies vnl voor stappen (minder voor handfunctie)

∗ Gedeeltelijk herstel van ADL-, loop- of hand-vaardigheid gaat soms na 6m geleidelijk achteruit (learned non-use)

prognose

24-06-2014

26

Een kinesitherapeut die

∗ bereid is om “anders” te denken: niet passief maar actief (lopen, fietsen, trappen doen, fitness, ...)

∗ kennis heeft van de restproblemen

∗ Maar ook de mens ziet achter de ‘restproblemen’

Wie heeft een persoon met NAH nodig?

Vragen?

Ik dank jullie voor jullie aandacht!!

Kinesitherapie bij de NAHpatiënt. · ∗Bewegen in diagonale,spiraalvormige patronen...

Documents

Transcript of Kinesitherapie bij de NAHpatiënt. · ∗Bewegen in diagonale,spiraalvormige patronen...