Excelleren binnen/buiten de les

Kees Grolleman

• Workshop, dus zoveel mogelijk (inter)actief• Introductie• Inventarisatie• Tips • Geen kant en klare oplossingen

Rol docent cruciaal

Opdracht

• Mindmap excellentie

Stromingen in de literatuur

• Nature: Genetisch Bepaald. Vb. Dick Swaab• Nurture: Hoogbegaafdheid en excellentie is te stimuleren. Vb. Jelle Jolles• Mix van Nature en Nurture. Meerderheid van auteurs. ( o.a. Dweck)• Kansen krijgen en pakken en veel ervaring, training, oefening (10.000 uur)

Malcolm Gladwell

Indeling volgens Betts en Neihart (2010)

Profiel Beknopte typering

De succesvolle aanpasser  

levert goede prestaties, is perfectionistisch, vermijdt risico en zoekt bevestiging van de leerkracht.

De creatieve leerling 

is creatief, komt op voor eigen opvattingen, is competitief, heeft grote stemmingswisselingen, is eerlijk en direct.

De onderduiker 

ontkent zijn of haar begaafdheid, vermijdt uitdaging, zoekt sociale acceptatie en wisselt in vriendschappen.

De risico leerling 

is creatief, zoekt buitenschoolse uitdaging, isoleert zich zelf,verstoort, presteert gemiddeld of minder, bekritiseert zichzelf en anderen.

De dubbel-uitzonderlijkeleerling 

werkt inconsistent, presteert gemiddeld of minder (mogelijk als gevolg van een onderliggend leerprobleem), verstoort en reageert af.

De zelfstandige leerling 

heeft goede sociale vaardigheden, werkt zelfstandig, ontwikkelt eigen doelen, werkt zonder bevestiging, is creatief, komt op voor eigen opvattingen en neemt risico.

Young Works7 Dimensies

• Intrinsieke prestatiemotivatie• Prestatie-urgentie• Zesjes-cultuur• Toekomstbewustzijn• Sociale afremming• Extrinsieke prestatiemotivatie• Onderwijsuitdaging

Indeling volgens “young works”

Definities:

Excellentie Uitstekend boven het gemiddelde prestatieniveau (op een intelligentietest of relatief ten opzichte van groep). Gekoppeld aan output, aan concrete prestaties.

Talent Leerpotentie, een aanleg om ergens goed in te worden.

Intelligentie Een berekenbare capaciteit om een bepaald soort informatie te verwerken, die je in staat stelt om problemen op dat terrein op te lossen, doelen te formuleren en de juiste route te bepalen om die doelen ook te bereiken.

Hoogbegaafdheid Een bovengemiddelde intelligentie in combinatie met een groot doorzettingsvermogen en hoge mate van creativiteit. Dit beslaat circa 2 à 3 procent van de totale bevolking.

Doelstellingen bestuursconvenant

• De gemiddelde score op het eindexamen van de 20% best presterende Vwo-leerlingen is gestegen met 0,2 punt.

• In 2015 zijn er meer scholen met een uitgesproken profiel gericht op excellentiebevordering en talentontwikkeling. (Technasium, TTO, BPS, etc)

• Het percentage leerlingen dat in meer vakken examen doet dan minimaal is voorgeschreven, is in 2015 gestegen.

• In 2015 wordt aan nagenoeg alle excellente en hoogbegaafde leerlingen maatwerk geboden

School Aan Zet

• Méér dan Vwo• Uit betaexcellent bleek dat veel scholen met excellentie aan de slag zijn of

willen (met eigen motivatie en invulling)

Opdracht

• Wat wordt er op jullie school al gedaan aan excellentie?– Projecten– Activiteiten– Beleid– Etc.

Visie op excellentie?

• Excellente Organisatie– SL, Docenten, Ouders

• Excelleren in activiteiten buiten de reguliere les.- Plusklassen, Pre-University, Shell Ecomarathon, etc.- Hoe selecteren?- Kracht uit de groep.

• Excelleren binnen (alle) reguliere lessen.– Het beste uit alle leerlingen halen.– Alles uit de beste leerlingen halen.– Pygmalion-effect, Mindset.

• Niet-cognitieve excellentie.– Sport, toneel, leerlingenraad, etc.

• Excellentie op verschillende niveaus.– Niet alleen Vwo!!!

Tips voor schoolorganisaties(over de top)

1. Realiseer je dat het een cultuuromslag vergt.2. Investeer in je eigen docenten. (en mentoraat)3. Ontwikkel beleid rond Excellentie. (herken en erken de exc. Prestaties)4. Zorg dat de basis in orde is.5. Maak keuzen.6. Kijk over de grenzen van je eigen opleiding.7. Besteed aandacht aan de motivatie van leerlingen om docenten

gemotiveerd te houden.8. Werk aan een klimaat van verbondenheid.9. Werk samen. (Keten, Bedrijfsleven) 10.Betrek ouders.11.Lerende Organisatie. SAZ12.Heb oog voor niet-cognitieve excellentie

Rol Docent

Tips voor docenten (Over de Top)

• Stimuleer een growth mindset

• Ontwikkel extra onderwijsaanbod

• Groepsopdrachten, waardevol, maar let op liftgedrag.

• Ken (de dromen en interesses van) je leerlingen

• Stimuleer motivatie

• Realiseer je invloed• Bied inspiratie• Stimuleer zelfregulatie• Leer leerlingen het belang van trainen over langere tijd

• Herken potentiële excellentie: geef uitdagingen en ruimte (erkennen van prestatie)

Eigen Tips

• Houd van je vak en van je leerlingen• Geef het goede voorbeeld• Haal de buitenwereld binnen en ga met de leerlingen op

pad• Zoek samenwerking ook buiten eigen vakgebied• Denk en geef feed back vanuit een “growth mindset”.• Stel duidelijke eisen, maar wees niet rigide• Probeer maatwerk te leveren en heb daarbij extra

aandacht voor meisjes. (VHTO)• Intensieve samenwerking met mentoraat.

Succesvolle β-didactiek (Monique Sanders)

• Koppeling praktijk aan de theorie

• Structuur• Goed uitleggen

• Persoonlijke werking• Positieve feed back• Prikkelen• Procedurele duidelijkheid• Toegankelijkheid• Leerlingen werken samen

• Actieve leerlingen

Gerefereerde publicaties:

• Platform pocket # 3: “Inventariserend onderzoek voor bèta- en techniekonderwijs“ (1)

• Platform pocket #4: “Het onderbenutte bètatalent van Havoleerlingen” (1)• Platformpocket #20: “10 Didactische aandachtspunten voor de bètavakken op de

HAVO” (1)• “Beter inspelen op Havoleerlingen”: IVA/J. Vermaas• “Over de Top”: Huub Nelis en Yvonne Sark• “Bèta metality”: Young Works• “Het excellentie model”: Young Works• “Thuiskomen in de klas”V.P.J. Duindam• “Uitblinkers”: M. Gladwell• Mindset, de weg naar een succesvol leven: Carol, S, Dweck• Breinlink voor ouders, Gerjanne Dirksen, Hilda Möller.

1 zie: www.betaexcellent.nl