Kasteel Ruurlo Studiemiddag NKS Dennie PerdokKasteel Ruurlo Huize Ruurlo16e eeuw...
Transcript of Kasteel Ruurlo Studiemiddag NKS Dennie PerdokKasteel Ruurlo Huize Ruurlo16e eeuw...
Studiemiddag NKS
Dennie Perdok
2 november 2017
• Huize Ruurlo
• Gemeentehuis Ruurlo
• Museum MORE
Kasteel Ruurlo
Kasteel Ruurlo Huize Ruurlo
14e eeuw
Reconstructietekening van het kasteel omstreeks 1400, getekend vanuit het Z
Tekening: Arcx, Doesburg
Van het middeleeuwse kasteel van Steven van Roderlo zijn nog delen van het metselwerk in de
zuidvleugel (het oude zaalgebouw) bewaard gebleven.Afbeelding: Arcx, Doesburg
Ook de oostgevel van de zuidvleugel bevat nog veertiende-eeuws metselwerk. Geel gearceerd zijn
links een bouwspoor van een venster en rechts mogelijk een later dichtgezette deur.Afbeelding: Arcx, Doesburg
Kasteel Ruurlo Huize Ruurlo
14e eeuw
Reconstructietekening van het kasteel omstreeks 1400, getekend vanuit het O
Tekening: Arcx, Doesburg
Aan de rechterzijde van de noordgevel van het oudste deel zijn sporen te zien van een
oorspronkelijke toegangsdeur. Afbeelding: Arcx, Doesburg
Duidelijk zichtbaar zijn de dichtgezette vensteropeningen, waarvan één afgesloten is met een
bovendorpel en de ander met een segmentboog. Afbeelding: Arcx, Doesburg
Kasteel Ruurlo Huize Ruurlo
16e eeuw
Reconstructietekening van het kasteel omstreeks 1600, getekend vanuit het ZWTekening: Arcx, Doesburg
Op de zuidwestelijke hoek van het kasteel laat Joost van Heeckeren in 1572 een vierkante
paviljoentoren in renaissance stijl bouwen
Overzicht van de ronde waterput die afgedekt is een gemetselde koepel.Afbeelding: Arcx, Doesburg
Kasteel Ruurlo Huize Ruurlo
18e eeuw
Reconstructietekening van het kasteel omstreeks 1750, getekend vanuit het NWTekening arcx, Doesburg
Detail van de aansluiting van de bestaande voorgevel en de nieuwe middenrisaliet, ter hoogte van de dakvoet. De muurplaat is hier dubbel uitgevoerd
.
Onder eigenaar Jacob Derk van
Heeckeren (1665-1749) wordt de
voorgevel voorzien van een
middenrisaliet met nieuwe entreepartij
Afbeelding www.genealogieonline.nl
Kasteel Ruurlo Huize Ruurlo
18e eeuw
Reconstructietekening van het kasteel omstreeks 1750, getekend vanuit het NWTekening arcx, Doesburg
Stucplafond op de verdieping van de paviljoentoren,
gedateerd 1706.
Stucplafond, gedateerd 1717, op de bel-etage van het oude zaalgebouw Stucplafond, gedateerd 1717, in de tussenkamer
op de bel-etage in de zuidvleugel
Tekening van kasteel Ruurlo vanuit het zuidoosten uit 1732 Tekening Gelders archief
Kasteel Ruurlo Huize Ruurlo
19e eeuw
Kasteel Ruurlo Huize Ruurlo
19e eeuw
De nieuwe secreetkokers tegen de zuidvleugel te zien
Afbeelding: Gelders archief
In deze periode ontstond tevens de gangstructuur op de verdieping. Onder de latere
plafondafwerking kwam in vertrek 2.14 een bij deze indeling behorend, neoclassicistisch
casetteplafond tevoorschijn
Kasteel Ruurlo Huize Ruurlo
20e eeuw
Kasteel Ruurlo
Souterrain
omstreeks 1980Tekening: Gemeente Berkelland
Begane grond
omstreeks 1980Tekening: Gemeente Berkelland
Huize Ruurlo
20e eeuw
Kasteel Ruurlo Gemeentehuis Ruurlo
Kasteel Ruurlo Gemeentehuis Ruurlo
Souterrain
omstreeks 1982Tekening: Gemeente Berkelland
Bel-etage
omstreeks 1982Tekening: Gemeente Berkelland
Kasteel Ruurlo Gemeentehuis Ruurlo
Raadzaal omstreeks 1982Afbeelding: Gemeente Berkelland
Raadzaal omstreeks 1982Afbeelding: Gemeente Berkelland
Kasteel Ruurlo Gemeentehuis Ruurlo
Kamer van de wethouder Afbeelding: Gemeente Berkelland
Kamer van de burgermeester
- Representatieve ruimte (torenkamer 1e verdieping)
Afbeelding: Gemeente Berkelland
Commissiekamer
Afbeelding: Gemeente Berkelland
Kasteel Ruurlo Gemeentehuis Ruurlo
Financiële administratie
- vergroten van kamers
Afbeelding: Gemeente Berkelland
Kamer van de griffier
- inpassen van verkeersruimte, verkleinen van de ruimte
Afbeelding: Gemeente Berkelland
Kamer van de secretaresse
- inpassen van verkeersruimte, verkleinen van de ruimte
Afbeelding: Gemeente Berkelland
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Opgave
• Herbestemming van voormalig gemeentehuis naar museumfunctie, logiefunctie en een beheerderswoning
• Restauratie van kasteel ‘’ Huize Ruurlo’’
• Oplevering september 2015 (start planvorming mei 2013)
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Waar ingrijpen
• Behouden van de huidige structuur
• Verstoringen van de ruimte herstellen
Kasteel Ruurlo
Souterrain
omstreeks 1982Tekening: Gemeente Berkelland
Bel-etage
omstreeks 1982Tekening: Gemeente Berkelland
Museum MORE
Kasteel Ruurlo
Verdieping
omstreeks 1982Tekening: Gemeente Berkelland
Zolder
omstreeks 1982Tekening: Gemeente Berkelland
Museum MORE
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Uitgangspunten
• Upstairs – downstairs
• Programma onderbrengen waar ze het beste thuis zijn
• Souterrain Keuken/ dienst
• Bel-etage Representatie
• Verdieping Representatie
• Zolder Dienstwoning / logiefunctie
• Nieuwe elementen eventueel toevoegen waar verstoringen hebben plaatsgevonden
• Heldere routing
• Constructief
• Vloerbelasting ivm functieverandering
• Klimaat verbeteren
• Schil verbeteren (isolatieglas)
• Klimaatinstallatie
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Routing restaurant en museum
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Vragen
Kasteel Ruurlo Museum MORE
Frank Louhenapessy
Staatseigendom, publiek
bezit !- roerend goed, collectie v. 30.000 objecten
- publiek, BIS-subsidie, Raad voor Cultuur
- behoud & beheer, Erfgoedwet, Erfgoed
Insp.
- onroerend goed, parkbos 38 ha
- beheer & onderhoud, Erfgoedwet,
- Atelier Rijksbouwmeester
,
Stichting Beheer Huis Doorn, 4,5 FTE i.s.m.
Stichting Vrienden Huis Doorn, 180 vrijwilligers
RvT, Directie SB, bestuur SV, GMT en Cultural Gov.
Code
Kerntaken:
- beheer & behoud collectie, ensemble
- openstelling voor publiek
- educatie
Vorstelijke wooncultuur
Ensemble van Huis, parktuin
en interieur
Monument met
museumfunctie
Ontwikkeling en ontsluiting vanaf 2014:
- ‘Plaats van herinnering Eerste Wereldoorlog’
- Garage met tentoonstellingspaviljoen
- vaste tentoonstelling NL en WOI: ‘Tusschen Twee Vuren’,
wisseltentoonstellingen:
‘Op de vlucht, toen en nu’
‘Shepard. Kunstenaar in oorlogstijd’
Coördinatiepunt Eerste
Wereldoorlog.NU (2014)
i.s.m. NIOD en NOM
Kenniscentrum Nederland
en WOI (2017)
i.s.m. SSEW en WFA
Museumcafe (2014)
Kapel (2018)
Herbestemming
Dienstengebouw
2019/2020
In 2020 alle gebouwen in
dienst van museumfunctie
Beleid:
- Breed, groot en nieuw publiek aanspreken
- Samen werk, samen sterk: PHL, SSKU, WOI.NU,
SSPG, SSGH, Canon NL
- Opleidingsplaats voor UU, UvA, UL, Reinward,
(maatschappelijke) stagiares
- Cultureel ondernemerschap, eigen inkomsten
vergroten
• Publiek is belangrijk! voor oa. :
- mts. draagvlak, instandhouding
- collectiebeheer, behoud vrijwilligers
- voor inkomsten
Jan RouwendalAfd. Ruimtelijke Economie
FEWEB/VU
Restanten van het verleden die we waardevolvinden …◦ De moeite van het behouden waard
…en die we een zinvolle plaats in het hedenkunnen geven◦ Zodat ze ook nu weer een maatschappelijke
bijdrage leveren
Ontwikkeling van de waardering van erfgoed◦ En de manier waarop we er mee omgaan
Hoe meten we de maatschappelijke waardevan erfgoed?◦ Hoeveel willen we er voor betalen?
De effecten van subsidies voor restauratie◦ Hoe we ze niet kunnen bepalen en hoe wel
Wat is de betekenis voor landgoederen enkastelen?
Niet vanzelfsprekend◦ In de jaren 1950/60: wederopbouw, city-vorming
Omslag in de jaren 1970◦ Nieuwe waardering voor kleinschaligheid, karakter,
contacten
In steden, maar ook elders
“..city designers should …help to illuminate, clarify and explain the order of cities”◦ Maar iets soortgelijks geldt voor andere gebieden
Haar belangrijkste punt: ‘introduce sufficient visual irregularities and interruptions in the city scene’◦ Vermijd eenvormigheid
Nota Belvedere markeert de verandering◦ De betekenis van erfgoed is sindsdien toegenomen
Gebieds
ontwikkeling
Erf-
goed
Gebieds
ontwikkeling
Erf-
goed
Gebieds
ontwikkeling
Erf-
goed
Gebiedsontwikkeling en erfgoed
Erfgoed als sector:
Conserveren
19de eeuw – heden
Schaal: objecten
Erfgoed als factor:
Integreren
Jaren 1980 – heden
Schaal: objecten in
context
Erfgoed als vector:
Inspireren
Vanaf 2000
Inspireren
Richting geven
Schaal: regio
Making values
(‘culture of profit’)
Evaluation
(‘culture of loss’)
Zuiderzee museum.De objecten zijn losgemaakt uit hun oorspronkelijke context. Ze hebben geen nieuwe functie gekregen, maar worden in oorspronkelijke toestand zo goed mogelijk bewaard.Belangrijke toeristische trekpleister.
Amsterdamse grachtengordel.Aangelegd in de 17-de eeuw.Vooral als woongebied voor rijke kooplieden.Nog steeds een zeer gewild gebied om te wonen.Ook voor andere functies.Toerisme is ook in dit geval belangrijk, maar niet het enige.
“Des Beemsters”Hoe ga je om met het historische karakter van deze polder?Niet “bevriezen.”Wel respect hebben voor het verleden.Hedendaagse ontwikkelingen laten aansluiten bij dat verleden.
Des Beemsters onderzoekt op welke wijze de kwaliteiten van de droogmakerij gerespecteerd en zo mogelijk versterkt kunnen worden binnen de toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen.
Brueckner, Thisse & Zenou: voorzieningen
Oude gebouwen, stedelijkevoorzieningen als theaters, musea
Winkels, restaurants, café‘s
Vooral gewaardeerd door mensen met een hoog inkomen
Prijzen van woningen
Locatie van huishoudens
Vakanties, dagtrips
Vergelijk:◦ 1 Situatie waarin erfgoed aanwezig is
met◦ 2 Situatie waarin het onbreekt
Wat is het verschil?◦ Hoeveel is het u waard om van 2 naar 1 te komen?
Hoeveel bent u bereid daar voor te betalen?
Deze wijze van waarderen geeft aan hoeveelde gebruikers overhebben voor het erfgoed
Is dat de werkelijke waarde?◦ Je kunt beargumenteren dat de gebruikswaarde een
gevolg is van een fundamentelere, intrinsiekewaarde
Soms aangeduid als de bestaanswaarde
◦ Die is in de praktijk moeilijk te meten
Monumenten zijn 10-20% meer waard
Woningen in de nabijheid van monumentenzijn ook wat duurder◦ Vooral als er meer zijn, bijv. in een beschermd
stadsgezicht
◦ Effect kan 5-10% bedragen
De monumentale (erfgoed) aspecten voegenwaarde toe aan de woning◦ We gebruiken de monumentstatus als indicator voor
monumentale aspecten
◦ En schatten een gemiddelde
Mogelijk bezwaar: de monumentstatusimpliceert ook beperkingen◦ Bijv. op interne verbouwingen
Een gemeente met een oud stadscentrumheeft meer en betere voorzieningen
Is dus aantrekkelijker, ook als je niet in het centrum woont◦ En misschien zelfs als je buiten die gemeente (maar
wel in de buurt) woont
Erfgoed in de nabijheid voegt waarde toe aande woning◦ We vergelijken woningprijzen in plaatsen met en
zonder een monumentaal centrum
Mogelijk bezwaar: we kunnen geen goedonderscheid maken tussen de waarde van het erfgoed en dat van de voorzieningen die erdoor worden aangetrokken
(1) (2) (3) (4) (5)
Gemiddeld
Hoog-
opgeleide
single
Hoog-
opgeleide
tweeverdieners
Huishoudens
met kinderen
onder de 18
Leeftijd
+10 jaar
Beschermd stadsgezicht
in woongemeente
(+km2)
5495.4 357.2 123.1 -98.2 -60.5
Beschermd stadsgezicht
in omliggende
gemeenten (+km2)
1025.7 13.6 35.1 24.1 12.4
Beschermde stadgezichten zijn gebruikt alsindicator voor erfgoed
Monumenten zijn een alternatieve indicator
Gebruik daarvan levert soortgelijke resultaten
Een bestemming is aantrekkelijker als ermeer erfgoed is
En dus wil je daar liever naar toe◦ Reisbereidheid◦ Vakantie: tot 40 km extra voor een beschermd
stadgezicht van 1 km2
◦ Dagtocht met motief winkelen, dineren: enkelekilometers
Ook voor buitenlanders Bestedingen lokaal van groot
belang
Bestemmingen van dagtochten kunnen elkaarvervangen◦ Het zou daarom niet juist zijn de uitgaven aan een
dagtocht volledig toe te rekenen aan eenbestemming
◦ De waarde van de bestemming is kleiner dan de uitgaven
Het gaat om de extra reiskosten die men wilmaken om juist die bestemming met erfgoedte bereiken
Aantal monumenten in bestemmings-gemeente heeft een significanteinvloed of het keuzegedrag
Erfgoed is van belang
Je kunt de waarde er van meten◦ In ‘harde’ euro’s
De analyse gaat over bestaand erfgoed
En de uitkomsten zijn gemiddelden
Je kunt het niet maken…
…maar wel in betere staat brengen..◦ Herbestemming
◦ Restauratie, herstel
.. of namaken.◦ Retro architectuur
Mogelijk alternatief: zorg voor kwalitatief hoogwaardig eigentijds ontwerp
Traditionele benadering: kijk naar de geldstromen die er uit resulteren en berekende ‘multiplier’
Typisch resultaat: grote positieve effectenvoor de maatschappij en de schatkist
Streng – maar rechtvaardig.
Kan het ook beter?◦ Ja, en ook dan vind je positieve effecten
Onderzoek naar uitstralingseffecten van gesubsidieerde restauraties van (nationale) monumenten
Effecten op huizenprijzen in de omgeving
40.000
45.000
50.000
55.000
60.000
65.000
0
20
40
60
80
100
120
1985 1988 1991 1994 1997 2000 2003 2006 2009 2012
Nu
mb
er
of
liste
d s
tru
ctu
res
Su
bsid
ies
×m
illions
Year
Subsidies Number of listed structures
Vergelijk de situaties voor en na de restauratie
Als de omgeving aantrekkelijker is geworden, zal dat in de woningprijzen tot uiting komen
De waardestijging van de woningenreflecteert dus de waarde die toegekendwordt aan het erfgoed
TABLE 2 — BASELINE RESULTS FOR HOUSE PRICES
Dependent variable: Δ price (log)
(1) (2) (3) (4) (5) (6)
OLS OLS 2SLS 2SLS 2SLS 2SLS
Δ Investments (in million € per km²) 0.0182*** 0.0152*** 0.0332*** 0.0297** 0.0168** 0.0539***
(0.00546) (0.00497) (0.00948) (0.0120) (0.00771) (0.0112)
Uitstralingseffecten zijn veel groter dan investeringenInvesteringen zijn gedeeltelijk gesubsidieerd
TABLE 4 — ESTIMATES OF EXTERNAL EFFECTS OF INVESTMENTS IN CULTURAL HERITAGE
Owner-occupied houses All houses
Assumed price effect 1.68% 5.39% 1.68% 5.39%
External benefits, total (in million €) € 1,852 € 2,890 € 5,941 € 6,979
External benefits / project total (in €) € 160,711 € 250,782 € 515,614 € 605,686
Investments, total (in million €) € 1,630 € 1,630 € 1,630 € 1,630
Investments / project (in €) € 141,493 € 141,493 € 141,493 € 141,493
External benefits / investments 1.14 1.77 3.64 4.28
Subsidies, total (in million €) € 626 € 626 € 626 € 626
Subsidies / project (in €) € 54,347 € 54,347 € 54,347 € 54,347
External benefits / subsidies 2.96 4.61 9.49 11.14
Notes: We only focus on the price effects of neighbourhoods that did not receive more than € 2 million investment per square kilometre in
one year once during the study period and we exclude listed buildings. We deflate house prices, investments and subsidies using the
consumer price index, so all values are in 2011 prices. We calculate the average house price per neighbourhood in 2011 prices, count the
number of properties in each neighbourhood and multiply that with 1.43. We then calculate the investments and subsidies in 2011 prices
per square kilometre. Together with the implied price effects (1.68% and 5.39%) we have all information to calculate the benefits and costs.
TABLE 4 — ESTIMATES OF EXTERNAL EFFECTS OF INVESTMENTS IN CULTURAL HERITAGE
Owner-occupied houses All houses
Assumed price effect 1.68% 5.39% 1.68% 5.39%
External benefits, total (in million €) € 1,852 € 2,890 € 5,941 € 6,979
External benefits / project total (in €) € 160,711 € 250,782 € 515,614 € 605,686
Investments, total (in million €) € 1,630 € 1,630 € 1,630 € 1,630
Investments / project (in €) € 141,493 € 141,493 € 141,493 € 141,493
External benefits / investments 1.14 1.77 3.64 4.28
Subsidies, total (in million €) € 626 € 626 € 626 € 626
Subsidies / project (in €) € 54,347 € 54,347 € 54,347 € 54,347
External benefits / subsidies 2.96 4.61 9.49 11.14Notes: We only focus on the price effects of neighbourhoods that did not receive more than € 2 million investment per square kilometre in
one year once during the study period and we exclude listed buildings. We deflate house prices, investments and subsidies using the
consumer price index, so all values are in 2011 prices. We calculate the average house price per neighbourhood in 2011 prices, count the
number of properties in each neighbourhood and multiply that with 1.43. We then calculate the investments and subsidies in 2011 prices
per square kilometre. Together with the implied price effects (1.68% and 5.39%) we have all information to calculate the benefits and costs.
Voor restauratie:negatief
Tijdens restauratie:+ voor WG, 0 voor VA
Na restauratie: + voor WG, 0 voor VA
Industrieel erfgoed◦ Tientallen projecten door heel Nederland
Huizenprijzen in de omgeving voor en na de herontwikkeling vergeleken◦ Duidelijk patroon in de tijd
Verschil tussen Randstad en de rest van Nederland◦ Vooral in de Randstad worden positieve effecten
gemeten.
Negatieve effect vermindert op wat grotereafstand
Positieve effect verspreidt zich over grotereafstand
Dezelfde methodologie is toepasbaar
Specifieke kenmerken: ◦ Vaak gelegen in buitengebied
◦ Monumentale gebouwen komen goed tot hun rechtin een grotendeels onbebouwde omgeving
◦ Maar: er staan doorgaans maar weinig woningen in de omgeving
Dit aspect van de gebruikswaarde is daarom minder groot
◦ Groter belang voor vakanties, dagtochten
Het gaat dan om de extra reiskosten die men wilmaken voor kastelen en landgoederen
En ook hier zijn de aantallen van belang
De eigenaar van het erfgoed draagt de kosten◦ Van onderhoud, restauratie, exploitatie, enz.
Maar ontvangt slechts een deel van de baten◦ Alleen wat bezoekers betalen
Via woningprijzen en reiskosten meten we aspecten van waarde die buiten de marktomgaan◦ ‘Externe effecten’
Die baten rechtvaardigen een subsidie
Varieert over de tijd◦ Momenteel stijgend
◦ Waarschijnlijk verband met aantal monumenten
-10%
-5%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
50%
1990 1995 2000 2005 2010 2015
Model 1 Model 3 Model 4
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
70000
1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015
Ho
evee
lhei
d a
ange
wez
en r
ijk
smo
nu
men
ten
Vaak in eerste instantie problematisch◦ Alles wat evident van waarde is, wordt al beschermd◦ Lang niet alles wat oud is en z’n oorspronkelijke
bestemming heeft verloren kan succesvol wordenherbestemd
◦ ‘Duwen en trekken’ is bijna altijd noodzakelijk Succes is niet gegarandeerd
Bekende voorbeelden geven een vertekendbeeld
Industrieel, religieus erfgoed, wederopbouw-periode zijn niet gemakkelijk
Maar het kan veel opleveren Bijv. Wagenwerkplaats Amersfoort
49
http://www.feweb.vu.nl/nl/afdelingen-en-instituten/spatial-economics/economische-waardering-van-erfgoed/index.asp
http://cultureelerfgoed.nl/publicaties/karakterschetsen-nationale-onderzoeksagenda-erfgoed-en-ruimte
Hier komt de titelPresentatie onderzoek particulier bewoonde
kastelen en buitenplaatsen
Arjen Cools&
Roy Tijsmans
2 november 2017
Hier komt de titelRol van de gemeente bij behoud van particuliere
kastelen en buitenplaatsen
Roy Tijsmans2 november 2017
Inhoud
❖ Over mijzelf
❖ Vooronderzoek
❖ Rol gemeente, provincie en rijksoverheid
❖ Redenen tot verkoop voor bewoners
❖ Conclusie
Over mijzelf
❖ Roy Tijsmans
❖ Bachelor Sociale geografie en Planologie, Universiteit Utrecht
❖ Master Geo-communicatie
❖ Stage Nederlandse Kastelenstichting
Vooronderzoek
❖ Inventarisatie particulier bewoonde kastelen en buitenplaatsen in NederlandBron: Lange, 2017, p. 15
❖ Uitbreiding bestaande inventarisatie Gelderland
Onderzoek
❖ Onderzoeksvraag: ❖ “Hoe speelt de gemeente een rol in het behoud van
buitenplaatsen en kastelen in de gemeente Brummen en de gemeente Voorst en wat zijn de motieven van de verkoop van deze objecten?”
❖ Brummen: 11 objecten: 2 kastelen & 9 buitenplaatsen
❖ Voorst: 14 objecten: 5 kastelen & 9 buitenplaatsen
Onderzoek
❖ Gemeente:❖ Afdeling ruimtelijke ordening
❖ Beschermd ‘dorpsgezicht’ vastgelegd
❖ Structuurvisie / Bestemmingsplan
Onderzoek
❖ Provincie en rijksoverheid❖ Subsidies
❖ Rijksnota’s
❖ Projecten als “Langs IJssel en Berkel”
Onderzoek
❖ Als bewoner / verkoper❖ Hoge onkosten
❖ Strenge regels
❖ Erfenis
Conclusie
❖ Onderzoeksvraag: ❖ “Hoe speelt de gemeente een rol in het behoud
van buitenplaatsen en kastelen in de gemeente Brummen en de gemeente Voorst en wat zijn de motieven van de verkoop van deze objecten?”
❖ Gemeenten hebben zowel een actieve als passieve rol.
❖ Voornaamste redenen zijn hoge kosten en strenge regels.
Hier komt de titel
Open Huis?
Motieven voor openstelling van particulier bewoonde kastelen en buitenplaatsen in
Gelderland
Arjen Cools2 november 2017
Inhoud
❖ Even voorstellen
❖ Introductie onderzoek
❖ Inventarisatie
❖ Motieven voor het openstellen
❖ Conclusie
Even voorstellen
❖ Arjen Cools
❖ Master Geo-Communicatie Universiteit Utrecht
❖ Onderzoeksstage NKS
Introductie onderzoek
❖ Particulier bewoonde kastelen en buitenplaatsen in Nederland• 327 buitenplaatsen• 179 kastelenBron: Lange, 2017, p. 15
Introductie onderzoek
❖ Particulier bewoonde kastelen en buitenplaatsen in Nederland• 327 buitenplaatsen• 179 kastelenBron: Lange, 2017, p. 15
❖ Particulier bewoonde kastelen en buitenplaatsen in Gelderland • 58 buitenplaatsen • 48 kastelen
Introductie onderzoek
Centrale vraag:
Welke motieven hebben eigenaren van particulier bewoonde kastelen en buitenplaatsen in de provincie Gelderland voor ogen bij het (deels) openstellen van hun kasteel of buitenplaats voor publiek?
Inventarisatie
Selectie kastelen en buitenplaatsen:
❖ Opengesteld
Inventarisatie
Selectie kastelen en buitenplaatsen:
❖ Opengesteld
❖ Particulier bezit
Inventarisatie
Selectie kastelen en buitenplaatsen:
❖ Opengesteld
❖ Particulier bezit
❖ 18 kastelen en buitenplaatsen
Inventarisatie
Overeenkomstige kenmerken:
❖ Ligging
❖ Park, sier(tuin) en bos
❖ Rijksmonumenten
❖ NSW-landgoed
Motieven voor het openstellen
Motieven voor het openstellen
Natuurschoonwet
Motieven voor het openstellen
Natuurschoonwet Cultuurhistorie en recreatie
Motieven voor het openstellen
Natuurschoonwet Cultuurhistorie en recreatie
Commerciële recreatie
Motieven voor het openstellen
Natuurschoonwet:
❖ Het beschermen van landgoederen❖ Het toegankelijk houden natuurschoon
Bron: Verstegen, 2017
❖ Fiscale faciliteiten❖ Opengesteld NSW-landgoed en gesloten
NSW-landgoed
Motieven voor het openstellen
Cultuurhistorie en recreatie:
❖ Kasteel en buitenplaats als maatschappelijk goed
“Kijk eens hoe mooi het is hier. Dat is het eigenlijk: niet alleen egoïstisch zelf van je landgoed genieten, maar ook delen met anderen”.
”Het belangrijkste is dat we er anderen van willen laten meegenieten”.
Motieven voor het openstellen
Commerciële recreatie:
❖ Openstellen vanuit een commerciële drijfveer ❖ Openstelling als middel om in het onderhoud te voorzien
”Tegenwoordig is het ook een belangrijke commercieledrijfveer. Tenminste wij doen dingen op het landgoed, die we niet zouden kunnen doen als het niet opengesteld zou zijn”.
“Onderhoud van gebouwen en landgoed kost geld en daar moeten inkomsten tegenover staan”.
Motieven voor het openstellen
Zijn er ook redenen voor niet-openstelling?
Motieven voor het openstellen
Zijn er ook redenen voor niet-openstelling?
❖ Kosten
Motieven voor het openstellen
Zijn er ook redenen voor niet-openstelling?
❖ Kosten
❖ Ergernissen
Motieven voor het openstellen
Zijn er ook redenen voor niet-openstelling?
❖ Kosten
❖ Ergernissen
❖ Angst voor schade
Conclusie
Conclusie
❖ Er zijn drie motieven:
Natuurschoonwet Cultuurhistorie en recreatie
Commerciële recreatie
Conclusie
❖ Er zijn drie motieven:
Natuurschoonwet Cultuurhistorie en recreatie
Commerciële recreatie
❖ Overkoepeld motief:
Het behoud van het kasteel of de buitenplaats
Referenties
❖ Bron: Lange, G. de (2017). Particulier bewoonde kastelen en buitenplaatsen in Nederland. In: Kastelen & Buitenplaatsen (2017). Jaargang 19, Nr. 57.
❖ Bron:. Verstegen, W. (2017). Vrije Wandeling: Het parlement, de fiscus en de bescherming van het particulier Nederlands Natuurschoon. De natuurschoonwet tussen 1924 en 1995. Historia Argriculturae 47. Uitgegeven door: Nederlandse Agronomisch Historisch Instituut (NAHI), te Groningen/Wageningen
Hier komt de titelBedankt voor uw aandacht
Hier komt de titelKastelen en buitenplaatsenin de moderne tijd
Fred Vogelzang
Nederlandse Kastelenstichtingkenniscentrum voor Kasteel en buitenplaats
Verzamelen, analyseren, produceren en presenteren van kennisover kastelen en buitenplaatsen.
Deze kennis verrijkt het leven, verdiept het beleven van het verledenen versterkt het maatschappelijk draagvlak.
Relevantie
Welke relevantie hebben kastelen en buitenplaatsenen voor wie?
Relevantie: welke waarde, welk nut, welke rol in de samenleving?
Die relevantie kan veranderen in de tijd.
Menkemaborg, Groningen
Publieksfuncties van kastelen
-- Kastelen die compleet met inboedel zijn overgeleverd (museale functie)
-- Kastelen die als gebouw zijn overgeleverd en waarin van buitenaf collectie is toegevoegd (tentoonstellingsfunctie)
-- Kastelen die leeg zijn overgeleverd, al dan niet met historische omgeving (voorburcht, tuinen, park, bijgebouwen)
-- Kastelen die deels als ruïne of als gebouw incompleet zijn overgeleverd
Herbestemming sinds 19e eeuw - Croy in Stiphout, religieuze instelling
Endegeest in Oegstgeest, gezondheidszorg (GGZ)
Valkenburg in Valkenburg, toeristische ruïne
Sonsbeek in Arnhem, stadspark
Nieuwe functies na 1945 - Wittem in Wittem, horeca
2. Laarwoud in Zuid-Laren, gemeentehuis
Schaep en Burgh ‘s Graveland, kantoor
Gronsveld in Gronsveld, evenementen- en trouwlocatie
Educatieve instelling. Rensumaborg in Uithuizermeeden
Motivatie voor hergebruik
1. pragmatisme
2. idealisme
3. combinatie
Goudestein Maarssen - 1955 Gemeente Maarssen, 1961 gemeentehuis
De Breul Zeist - 1946 onderwijsinstelling, 1993 kantoor
Hergebruik
1. voortbestaan monumentaal erfgoed
2. levende functie in samenleving
3. aantasting natuur-, historische en architectonische waarden
4. opeenvolging van nieuwe functies
5. verminderde publieke ontoegankelijkheid
Particulier bewoonde kastelen en buitenplaatsen
Onderzoek
1. Inventarisatie
2. Woonmotieven, waarom, door wie, wanneer, waar?
3. Gevolgen voor historisch erfgoed
4. Effecten op omwonenden
Provincie Aantal
bewoonde
buitenplaat
sen
Percentage Aantal
bewoonde
kastelen
Percentage Totaal
aantal
Percentage
totaal
Gelderland 67 20,5% 52 29,1% 119 23,5%
Overijssel 31 9,5% 21 11,7% 52 10,3%
Utrecht 102 31,2% 23 12,8% 125 24,7%
Friesland 16 4,9% 0 0,0% 16 3,2%
Groningen 6 1,8% 0 0,0% 6 1,2%
Drenthe 13 4,0% 3 1,7% 16 3,2%
Zuid-Holland 11 3,4% 1 0,6% 12 2,4%
Noord-Holland 18 5,5% 1 0,6% 19 3,8%
Limburg 15 4,6% 64 35,8% 79 15,6%
Zeeland 26 8,0% 4 2,2% 30 5,9%
Noord-Brabant 22 6,7% 10 5,6% 32 6,3%
Totaal 327 100,0% 179 100,0% 506 100,0%
Aantal bewoonde kastelen enbuitenplaatsen per provincie
Woontype Aantal
buitenplaatsen
Percentage Aantal
kastelen
Percentage
Particulier bewoond 269 82,3% 124 69,3%
Deels bewoond 36 11,0% 41 22,9%
Appartementen 22 6,7% 14 7,8%
Totaal 327 100,0% 179 100,0%
Verdeling van het aantal kastelen en buitenplaatsen naar woontypen
Provincie Aantal
bewoonde
buitenplaatsen
Aantal
opnieuw
bewoonde
buitenplaatsen
Percentage
Opnieuw
bewoonde
buitenplaatsen
Aantal
bewoonde
kastelen
Aantal
opnieuw
bewoonde
kastelen
Percentage
opnieuw
bewoonde
kastelen
Gelderland 67 20 29,9% 52 19 36,5%
Overijssel 31 4 12,9% 21 9 42,9%
Utrecht 102 38 37,3% 23 4 17,4%
Friesland 16 4 25,0% 0 0 0,0%
Groningen 6 1 16,7% 0 0 0,0%
Drenthe 13 2 15,4% 3 3 100,0%
Zuid-Holland 11 5 45,5% 1 0 0,0%
Noord-Holland 18 4 22,2% 1 0 0,0%
Limburg 15 3 20,0% 64 20 31,3%
Zeeland 26 2 7,7% 4 0 0,0%
Noord-Brabant 22 1 4,5% 10 4 40,0%
Totaal 327 84 179 59
Aantal bewoonde en opnieuw bewoonde kastelen en buitenplaatsen per provincie
-Monumentale, historische en erfgoedfunctie
-Spanning met economische functie: ‘verdienmodellen
Hoe willen we met ons erfgoed omgaan?
Welke relevantie?
Kastelen en buitenplaatsen hebben verschillende relevanties voor verschillende groepen
-woonfunctie-werkfunctie-recreatieve functie-identiteitsfunctie-historische functie-esthetische functie-ecologische functie