K N E - · PDF fileBasis administratieve organisatie 13 ... Zo is er voor alle starters bij...

EN ! S

M A

K E R

Studiegids Rijksacademie voor Financiën,Economie en Bedrijfsvoering

2016

luisteren>zien>doorgeven

Zeestraat 86-90 | 2518 AD Den Haag | www.rijksacademie.nl

Rijksacademie voor Financiën, Econom

ie en BedrijfsvoeringStudiegids 2016

K N

Studiegids Rijksacademie voor Financiën, Economie en Bedrijfsvoering 2016

InhoudRijksacademie: een kennismaker midden in de actualiteit en gericht op de toekomst 7

De begroting Voedsel en Groen 8

Audit 11

Basisprogramma 13Public sector auditing 13Basis administratieve organisatie 13Basis accountantscontrole 13Comptabiliteitswet en beheer 14Auditing van bedrijfsprocessen 14

Vervolgopleidingen 14Auditing van risicomanagement 14IT-auditing 15Kwantitatieve methoden en technieken 15Onderzoeksmethodologie voor auditors 15Oordeelsvorming 15Performance auditing 16

Auditvaardigheden 16Schriftelijke auditvaardigheden 16Piramidaal rapporteren 17Interviewvaardigheden 17Communiceren op strategisch niveau 17

Actualiteiten programma 18Masterclass auditors in de publieke sector 18

Ook interessant ! 18Essentieprogramma 18Masterclass financieel management 19Masterclass ICT-sturing en beheersing 19Besturingsmodel bedrijfsvoering Rijk 19

Laat duizend bloemen bloeien 20

Bedrijfsvoering is emotie 24

Bedrijfsvoering 27

Algemeen 30Essentieprogramma 30Basis adviseur bedrijfsvoering 30Besturingsmodel bedrijfsvoering Rijk 30Lean management Rijksoverheid 30Relatiemanagement in de bedrijfsvoering 31

Inkopen en aanbesteden 31Inkopen en aanbesteden in de publieke sector A 32Inkopen en aanbesteden in de publieke sector B 32Contractmanagement 32Wat iedere manager van aanbesteden moet weten 32Masterclass inkopen en aanbesteden NIEUW 33EMVI-Superformule NIEUW 33Adviesvaardigheden voor inkoopadviseurs 34

Personeel en organisatie 34Basis rechtspositie rijkspersoneel 35Functiegebouw Rijk 35HR accounting 35Duurzame inzetbaarheid 35Strategische personeelsplanning Rijk 36Banenafspraak in de praktijk NIEUW 36

ICT en informatiemanagement 36Inkopen en aanbesteden ICT 37Curriculum CIO adviseurs 37Masterclass ICT-sturing en beheersing 37

Faciliteiten en Huisvesting 38Themabijeenkomsten ICFH 38

Ook interessant ! 39Business case 39

Inderdaad: economische groei is een kwestie van kiezen! 40

Economie 45

De werking van Brussel 47De werking van de Nederlandse economie 47Economie van de financiële markten 47Economie van de overheid 47Economie van de publieke belangen 48Economie voor beleidsmakers 48Maatschappelijke kosten-batenanalyse 48Winteracademie economie en beleid 49Zomerschool economie en beleid 49

Ook interessant ! 50Beleid in perspectief NIEUW 50Masterclass financieel management 50

Zomerschool: de maakbare economie 51

Financieel management 55

VOFMA 60VOFHA 60VOFNIFF 60Financiële administratie 60VOFMAplus 61Basis administratieve organisatie 61Comptabiliteitswet en beheer 61Basis verslaggeving baten-lastenstelsel 61Risicomanagement voor controllers 62Projectbeheersing en control 62Business case 62VOFHAplus 62Beleid in perspectief NIEUW 63Controllersopleiding 63

Masterclass financieel management 63Masterclass ICT-sturing en beheersing 64Nieuwe ontwikkelingen in de financiële administratie NIEUW 64Wat iedere manager van administraties moet weten NIEUW 64Werking van agentschappen 64

Ook interessant ! 65Essentieprogramma 65Inkopen en aanbesteden in de publieke sector A 65Public sector auditing 65Besturingsmodel bedrijfsvoering Rijk 66Lean management Rijksoverheid 66Maatschappelijke kosten-batenanalyse 66Communiceren op strategisch niveau 66De werking van Brussel 67Masterclass inkopen en aanbesteden 67Contractmanagement 67

House of Control 68

Maatwerkopleidingen 70

Liever een opleiding op maat? 70

Goed om te weten 72Congressen 72Door ons in het buitenland 72Onze docenten 74Inschrijven, annuleren en algemene voorwaarden 75Medewerkers Rijksacademie 77

Waar vind je ons? 79

6 | Studiegids 2016

Studiegids 2016 | 7

Rijksacademie: een kennismaker midden in de actualiteit en gericht op de toekomst

Kennismaken betekent ontmoeten, leren en netwerken. Verrijk jezelf in 2016 met actuele kennis en maak kennis met de Rijksacademie.

Kennismaken met en leren hoe het werkt bij het Rijk doe je via onze opleidingen op tal van gebieden: audit, financieel management, economie, inkopen en aanbesteden, personeel en organisatie, ICT, faciliteiten en huisvesting. Zo is er voor alle starters bij het Rijk vanaf schaal 10 het Essentie-programma van twee dagen in samenwerking met de Academie voor Overheidscommunicatie en de Academie voor Wetgeving.

In onze traineeships voor auditors, financial controllers of financieel admini stratief medewerkers maak je kennis met de overheid. Wij zijn er trots op dat we vanaf september 2015 samen met andere academies en partners ook nog eens 120 startende rijkstrainees op de Rijksacademie mogen inwijden in de wereld van beleid, financiering, bedrijfsvoering, uitvoering en toezicht bij het Rijk.

De Rijksacademie staat midden in de actualiteit en richt zich op de toekomst. Zo krijgen de inzichten van de onderzoekscommissie Elias over ICT meteen een plek in het curriculum voor de CIO-adviseurs en de masterclass ICT-sturing en beheersing. In masterclasses en summercourses volgen wij de actualiteit en gebruiken daarbij afwisselende lesmethoden. In deze gids vind je ons reguliere opleidingsaanbod en een inkijkje in een aantal opleidingen.

De Rijksacademie is een kennismaker. Een mix van collega’s met een frisse blik, een brede kennis en ervaring op verschillende terreinen zorgt ervoor dat de kennis gedeeld wordt. Onze kracht: collega-docenten leren je hoe het werkt bij het Rijk. Zo maken wij samen kennis.

Kom naar de Rijksacademie en voel je welkom bij onze opleidingen of congressen.

Namens alle medewerkers van de Rijksacademie,Hans Monnickendam

8 | Studiegids 2016

De begroting Voedsel en Groen

Politicus Jan de Koning zei ooit: ‘Je moet het Rijk nooit op zijn woorden maar alleen op zijn begroting geloven.’ Het is voor een beleids medewerker dan ook geen overbodige luxe om eens een kijkje in de financiële keuken te nemen. Daarvoor biedt de Rijksacademie de VOFNIFF aan, een vijfdaagse opleiding die inzicht geeft in de openbare financiën, in theorie en praktijk. De praktijk leren de deelnemers door een begrotingssimulatie. Samen kruipen ze in de huid van een groep FEZmedewerkers van het ‘ministerie van Voedsel en Groen’ en doorlopen ze alle stadia van de begrotingscyclus. Er is een begroting, er is een taakstelling en er zijn wensen van beleidsdirecties. Al gauw blijkt dat de deelnemers niet alleen goed moeten kunnen lezen en rekenen – er staan expres wat foutjes in de conceptbegroting – maar vooral ook goed moeten nadenken hoe maatregelen in het beleid van het eigen ministerie en van het kabinet passen, zonder het alomtegenwoordige Brussel te vergeten.

Docenten en projectleiders van de Rijkscademie hebben met overduidelijk plezier de fictieve begroting bij elkaar verzonnen. Subsidiepotjes hebben prachtige namen als ‘Bio da’s logisch’, ‘Vet zeg!’ en ‘Wintertuin’ en heffingen gaan door de kolommen als BLAF, BLUF en ISVAAG.

De laatste middag komen de deelnemers bij elkaar om de uiteindelijke maatregelen, intensiveringen en bezuinigingen tot één begrotingsvoorstel te smeden. Dat moet snel, want om drie uur is het o zo belangrijke gesprek met de minister: hij moet weten wat zijn inzet wordt bij de minister van Financiën. Ze hebben in drie groepjes ramingen gemaakt, budgetten verdeeld en uitgebreide gesprekken gevoerd met de IRF en met de beleidsdirecteuren. De discussie gaat zeker niet alleen over cijfers, maar vooral over wat haalbaar is. Valt er op deze post te bezuinigen? Moeten we dat willen? Kan de minister hiermee scoren? De beleidsmedewerkers zitten stevig in hun financiële rol

Studiegids 2016 | 9

en hanteren de terminologie alsof het dagelijkse kost is: doorschuiven of ombuigen, schoon of vuil begroten, taakstelling en apparaatskosten. Een van de deelnemers: ‘We zijn wel echt in het diepe gegooid, en je moet steeds erg alert blijven op getallen én op argumenten.’ Iemand anders: ‘De beleids-directeuren en de IRF-mensen speelden het spel echt heel realistisch: het is zo echt dat ik soms even vergeet dat het een simulatie is.’

De prioriteiten zijn gesteld, de kolommen zijn opgeteld, de begroting is klaar voor het gesprek met de minister van Dienst. Een hele mooie rol van Peter van der Heuij, projectleider bij het ministerie van Financiën. Hij zet het gesprek gelijk op scherp door op te merken dat de begrotingsvoorbereiding het hoogtepunt van het jaar is en koppelt terug uit de laatste Ministerraad. Daar was de boodschap duidelijk: alle ruimte is voor de herziening van het Belastingplan, dus geen geld om problemen van ministers op te lossen. En als liberale minister wil hij het geld dat er is vooral besteden aan economische versterking en innovatie: een grote markt en een kleine overheid. Wat heeft FEZ binnen dat kader te bieden? Een paar woordvoerders leggen namens de groep de voorstellen voor. Al snel blijkt dat er veel verschillende claims zijn. Dat ziet de minister niet zitten. Het is beter om te kijken wat er gebundeld kan worden: een korte lijst is haalbaarder. De minister vraagt ook stevig door over de argumenten om te intensiveren (meer geld uitgeven) of om te buigen (minder geld uitgeven). Hij moet het immers aan kabinet en Kamer kunnen verkopen en dat is in deze krappe tijden niet makkelijk. En zijn er politieke

10 | Studiegids 2016

risico’s? Ja, blijkt al snel: een journaliste stelde na de ministerraad al vragen over de Boerenregistratieservice: volgens haar een goudgerande wachtgeld-regeling. Dat is een kwalificatie die tot onrust kan leiden. Hoe lossen we dat op? De interim-FEZ’ers stellen de minister gerust: de regeling is uiterst sober. Na anderhalf uur is de hele begroting doorgenomen. Een deelnemer: ‘Dat was erg leuk, maar niet wat ik verwacht had: het ging meer over de inhoud dan over de cijfers.’

De minister stapt uit zijn rol en evalueert de simulatie: goed gedaan! Zeker omdat de deelnemers in een nieuwe rol waren gezet, in een situatie die zij nog niet kenden. De deelnemers kijken terug op een interessante opleiding en weten nu dat Hans van Mierlo gelijk had toen hij zei: ‘De begroting is net als een deken in de winter; als de één hem naar zich toetrekt, ligt de ander in de kou.’

En ze weten ook hoe je daar mee omgaat: zorgen voor stevige argumenten.

Studiegids 2016 | 11

Audit

Voor internal auditors bij het Rijk biedt de Rijksacademie een compleet pakket van specialistische opleidingen aan die je nodig hebt om – binnen de context van het Rijk – je werk te kunnen doen. Onze opleidingen vormen een aanvulling op de reguliere postgraduate opleidingen en sluiten nauw aan bij de beweging die de auditfunctie binnen het Rijk wil maken.

Trends op het gebied van bijvoorbeeld ITauditing of professionele vaardigheden vertalen we naar de werkpraktijk voor overheidsauditors en krijgen een plek in onze opleidingen of masterclasses. Ook verzorgen wij steeds vaker incompany trajecten waarbij we kennis van buiten verbinden met de concrete leerbehoeften binnen de auditorganisaties.

Voor de Auditdienst Rijk (ADR) verzorgen wij het overheidsspecifieke deel van de leerroute die voor zijn medewerkers ontwikkeld is. Deze opleidingen zijn te herkennen aan het logo ADR leerroute .

Audit | Studiegids 2016 | 13

Basisprogramma Public sector auditingIn deze opleiding maak je kennis met het hoe, waarom en waarheen van public sector auditing. Wat zijn typische kenmerken van publieke organisa-ties en van auditing in de publieke sector? Welke soorten audits worden uitgevoerd, met welk doel? Welke standaarden, methoden en technieken worden daarbij gebruikt?

Voor Medewerkers in een auditfunctie bij de Rijksoverheid en andere geïnteresseerden. Richtlijn: S11-S15.

Duur 2 dagen

Kosten 2016 € 1.100

ADR leerroute

Basis administratieve organisatieIn deze opleiding leer je hoe de administratieve organisatie bij de overheid functioneert en hoe informatiestromen in elkaar steken. Verplichte kost voor medewerkers in een audit- of financiële functie die hun kennis over de administratieve organisatie en interne controle willen verdiepen.

Voor Medewerkers in een audit- of financiële functie op hbo-niveau die meer willen weten over de administratieve organisatie in het algemeen en bij de Rijksoverheid in het bijzonder. Richtlijn: S10-S12.

Duur 2 x 2 dagen

Kosten 2016 € 1.850

Basis accountantscontroleControle en accountantscontrole zijn onmisbare instrumenten voor het beheer van elke organisatie. Deze opleiding leert je alles over de taken en de instrumenten van een accountant bij de Rijksoverheid en laat je zien hoe leuk, boeiend en spannend accountantscontrole kan zijn.

Voor Medewerkers die meer willen weten over accountantscontrole bij de Rijksoverheid. Wij gaan uit van basiskennis van de administratieve organisatie, opgedaan in bijvoorbeeld de opleiding Basis administratieve organisatie. Richtlijn: S10-S12.

Duur 2 x 2 dagen

Kosten 2016 € 1.850

ADR leerroute

Uitgebreide opleidingsinformatie op www.rijksacademie.nl

www.rijksacademie.nl

14 | Studiegids 2016 | Audit


Comptabiliteitswet en beheerDe Rijksoverheid heeft een omvangrijk stelsel aan wetten, voorschriften en codes voor de inrichting, sturing en beheersing van haar eigen (financiële) bedrijfsvoering. De Comptabiliteitswet vormt de basis voor deze harde en zachte weten regelgeving. Voor auditors en medewerkers in een financiële functie is dit onmisbare kennis.

Voor Auditors en (financial) controllers met een brede blik op de organisatie. We gaan uit van een hbo-niveau basiskennis van de administratieve organisatie. Richtlijn: S10-S12.

Duur 1 x 3 dagen en 1 x 2 dagen

Kosten 2016 € 2.300

ADR leerroute

Auditing van bedrijfsprocessenZijn de bedrijfsprocessen bij de Rijksoverheid goed georganiseerd? Zijn de juiste beheersmaatregelen genomen en worden ze ook nageleefd? Belangrijke vragen voor iedere controller en auditor. Het vakgebied van internal auditing biedt je het gereedschap om hier op objectieve wijze onderzoek naar te doen.

Voor Medewerkers in een (interne) controlfunctie bij het Rijk die zich willen oriënteren op de toepassing van operational auditing binnen hun eigen vakgebied, maar die geen specifieke operational/ internal auditopleiding of ervaring hebben.

Duur 1 x 3 dagen en 1 dag

Kosten 2016 € 1.850

Vervolgopleidingen Auditing van risicomanagementVan auditors wordt verwacht dat ze hun departe-mentsleiding op een stimulerende wijze kunnen adviseren over het implementeren en functioneren van het (integrale) risicomanagement in hun organisatie en dat zij de gehanteerde systemen kunnen auditen. Deze opleiding wijst je daarbij de weg.

Voor Senior auditors en auditmanagers die risicomanagementsystemen auditen of adviseren over risicomanagement. Richtlijn: S12-S14.

Duur 2 dagen

Kosten 2016 € 990




IT-auditingDe invloed van IT groeit met de dag en de ontwik-kelingen in het vakgebied gaan razendsnel. Voor operational en financial auditors is het belangrijk om op de hoogte te blijven van deze ontwikkelingen en een basiskennis van IT-auditing te verwerven, zodat je weet hoe en wanneer je IT-auditing in je eigen werkzaamheden kunt invlechten. In deze opleiding maak je uitgebreid kennis met IT-auditing bij de Rijksoverheid.

Voor Senior auditors en auditmanagers die regelmatig samenwerken met IT-auditors en meer kennis over IT en IT-auditing willen opdoen. Richtlijn: S11-S14.

Duur 2 dagen

Kosten 2016 € 990

ADR leerroute

Kwantitatieve methoden en techniekenSteekproeven leveren de financial auditor een schat aan informatie op. De auditors die zich willen verdiepen in het opzetten van een steekproef zijn bij deze opleiding aan het juiste adres. Je leert wanneer welke steekproeftechnieken toepasbaar zijn en hoe je een steekproef opzet én evalueert.

Voor Senior auditors en auditmanagers met ervaring met financial auditing bij de Rijksoverheid. Richtlijn: S11-S14.

Duur 3 dagen

Kosten 2016 € 1.450

Onderzoeksmethodologie voor auditorsHet kunnen maken van een goede onderzoeksopzet is cruciaal bij alle vraaggestuurde en bijzondere onderzoeken. Deze opleiding geeft je gedegen inzicht in onderzoeksmethodologie en hoe je die bij audits moet toepassen. Ook vul je je gereedschaps-kist aan met een scala aan (nieuwe) dataverzame-lingstechnieken.

Voor Senior auditors en auditmanagers die hun kennis over onderzoeksmethodologie willen verbreden en verdiepen. We gaan uit van basis-kennis van en ervaring met (operational) auditing. Richtlijn: S11-S14.

Duur 3 dagen

Kosten 2016 € 1.450

ADR leerroute

OordeelsvormingAls auditor wil je graag een objectief oordeel geven, maar psychologische effecten kunnen je objectiviteit onbewust behoorlijk beïnvloeden. Zijn we wel zo objectief als we zouden willen zijn? Tijdens deze opleiding leer je hoe mensen oordelen, hoe je valkuilen voor oordeelsvorming kunt herkennen en wat je eraan kunt doen. Ook leer je wanneer je je intuïtie juist wel of niet kunt inzetten om tot een effectief oordeel te komen.

Voor Senior auditors en auditmanagers. Richtlijn: S12-S16.

Duur 1 dag en 1 middag

Kosten 2016 € 950

ADR leerroute



Performance auditingBehaalt de overheid met schaarse middelen optimale resultaten? En realiseert zij uiteindelijk haar doelstellingen? Dit zijn de vragen die centraal staan bij performance auditing. In deze opleiding maak je kennis met deze dynamische auditvorm, die in de moderne staalkaart van public sector auditing niet mag ontbreken.

Voor Senior auditors, auditmanagers en andere geïnteresseerden. Richtlijn: S12-S16.

Duur 2 dagen

Kosten 2016 € 1.100

Auditvaardigheden

Schriftelijke auditvaardighedenHet succes van een audit staat of valt met de rapportage. Leer de fijne kneepjes van het schrijven en verhoog zo de kwaliteit en effectiviteit van je teksten. Deze speciaal voor auditors ontwikkelde opleiding bevat een e-learning en leert je duidelijk te rapporteren over je bevindingen en aanbevelingen.

Voor Senior auditors die hun schriftelijke vaardig-heden willen verbeteren om zo de kwaliteit en effectiviteit van hun auditrapportages te verhogen. Richtlijn: S10-S12.

DuurDe opleiding bestaat uit 2 delen: - vooraf minimaal 6 uur voor het doorlopen

van een e-learningmodule en het afleggen van een ingangstoets

- 1 opleidingsdag, inclusief avondprogramma

Kosten 2016 € 1.300

NB: Voor deze opleiding gelden specifieke annule-ringsvoorwaarden. Annulering zonder kosten is alleen mogelijk vóórdat je de inlogcodes van de e-learning module van ons ontvangt. Dit gebeurt ongeveer een maand voor de start van de opleiding. Als je de e-learning module niet haalt, ben je de volledige opleidingskosten verschuldigd.

ADR leerroute




Piramidaal rapporterenMet weinig woorden helder je boodschap over-brengen, dat is de kern van piramidaal rapporteren. Een logische, consistente, top-down structurering draagt bij aan de leesbaarheid en overtuigingskracht van je auditrapport. In deze opleiding leer je de theorie van het piramidaal rapporteren direct toepassen op de teksten uit je eigen werkpraktijk.

Voor Senior auditors en auditmanagers die auditrapporten schrijven. Richtlijn: S12-S15.

Duur 2 x 1 dag

Kosten 2016 € 1.300

ADR leerroute

InterviewvaardighedenVoor auditors is het interview een belangrijke informatiebron. Maar de informatie die je uit een interview haalt moet wel zo objectief mogelijk zijn. Belangrijk is dus dat je de techniek van het interviewen tot in de puntjes beheerst. In deze opleiding leer je hoe je met de juiste voorbereiding, opzet, vragen en persoonlijke interactie een effectief interview afneemt.

Voor Senior auditors die hun interviewvaardigheden naar een hoger niveau willen tillen. Richtlijn: S10-S12.

Duur 2 dagen

Kosten 2016 € 1.300

ADR leerroute

Communiceren op strategisch niveauWil je een stevige gesprekspartner zijn voor de ambtelijke top en wil je je soepel kunnen bewegen in de politiek-bestuurlijke realiteit, dan kun je niet zonder uitstekende communicatieve vaardigheden. In een Development Center werk je samen met topambtenaren en acteurs aan het optimaliseren van je (inter)persoonlijke effectiviteit.

Voor Auditmanagers en ervaren controllers die op strategisch niveau klantcontacten onderhouden en hun vaardigheden op het communicatieve vlak willen aanscherpen. Richtlijn: S13-S15.

Duur kick-off bijeenkomst + 3 dagen

Kosten 2016 € 2.400

ADR leerroute





Actualiteitenprogramma

Masterclass auditors in de publieke sectorWelke ontwikkelingen mag jij absoluut niet missen in jouw functie als auditor bij de overheid? In deze masterclass brengen hoogleraren, doorgewinterde experts en aansprekende autoriteiten van binnen én buiten de overheid jou in korte tijd weer helemaal op de hoogte.

Voor Auditmanagers. Richtlijn: S12-S14.

Duur 2 dagen

Kosten 2016 € 1.150

Ook interessant

!

EssentieprogrammaAls je recentelijk in dienst bent gekomen van de Rijksoverheid, kom je in aanmerking voor het Essentieprogramma. Het Essentieprogramma biedt jou de unieke kans om in twee dagen de bijzondere wereld van de Rijksoverheid te leren kennen. Je doorloopt een afwisselend programma met boeiende sprekers en doet contacten op die je de rest van je carrière van pas komen.

Voor Nieuwe ambtenaren bij het Rijk. Richtlijn: S10-S15.

Duur 2 dagen

Kosten 2016 € 990

NB. Sommige rijksorganisaties beschikken over centrale financieringsmogelijkheden voor het Essentieprogramma. Informeer hierover bij je P&O adviseur.

ADR leerroute



Masterclass financieel management Thema Financieel management 3.0: de blik op scherp

De geheel nieuwe masterclass financieel manage-ment bestaat uit 4 middagen waarin 4 docenten college geven over de belangrijkste ontwikkelingen en nieuwste inzichten op het gebied van financieel management. Dit doen zij in de vorm van een college waar ook ruimte is voor intercollegiale discussie. De onderwerpen in deze masterclass zijn: de aansturing van verzelfstandigde overheids-organisaties (zbo’s), het gebruik van open data, de overheidscommunicatie over cijfers in de moderne samenleving en de nieuwste inzichten rond managementcontrol.

Voor De masterclass is bestemd voor (plaats-vervangend) directeuren, controllers, auditors en managers, senior adviseurs en/of afdelingshoofden die werkzaam zijn in een financiële functie, auditfunctie of een beleidsfunctie. Gestreefd wordt naar groepen met deelnemers uit diverse organisaties. Per masterclass kunnen maximaal 25 personen deelnemen.

Duur 4 middagen

Kosten 2016 € 1.150

Masterclass ICT-sturing en beheersing Informatie- en communicatietechnologie (ICT) grijpt steeds dieper in op de werkprocessen van de overheid. Het kabinet treft een aantal maatregelen die moeten bijdragen aan een goede kwaliteitsbor-ging van grote ICT-projecten, zoals de verbetering van de sturing als de beheersing van ICT(-projecten).

Voor De masterclass is bestemd voor (plaats-vervangend) directeuren, projectmanagers, senior adviseurs, auditmamagers, senior controllers en/of afdelingshoofden die werkzaam zijn in een financiële functie, een beleidsfunctie of informatise-ringfunctie. Gestreefd wordt naar groepen met deelnemers uit diverse organisaties. Per masterclass kunnen maximaal 25 personen deelnemen.

Duur 5 middagen

Kosten 2016 € 1.650

Besturingsmodel bedrijfsvoering Rijk In de Compacte Rijksdienst is gemeenschappelijk uitvoeren van bedrijfsvoeringstaken in shared service organisaties uitgangspunt geworden. Dit heeft geleid tot een besturingsmodel voor de bedrijfsvoering waarin veel verschillende spelers een rol hebben. Deze opleiding leert je wat er speelt en hoe het werkt.

Voor Accountmanagers SSO, relatiemanagers, klantmanagers en andere managers/medewerkers die direct betrokken zijn bij SSO’s. Richtlijn: S12-S15.

Duur 1 dag

Kosten 2016 € 500




Laat duizend bloemen bloeien In 2009 werd de eerste Chief Information Officer (CIO) van de Rijksoverheid benoemd, daarna volgden snel de departementale CIO’s. Zij moesten ervoor zorgen dat de overheid informatie en ICT beter inzet in de primaire en ondersteunende processen van de Rijksdienst. Dus: samenwerken en taken verdelen, hergebruiken en consolideren, beveiligen en vernieuwen. En zeker ook: kennis opbouwen en delen. Het curriculum voor CIOadviseurs van de Rijksacademie speelt daarin een belangrijke rol. Negen dagen en avonden kwamen adviseurs, architecten en accountmanagers – van UWV tot CBS, van AZ tot OCW – aan de Zeestraat bij elkaar om te leren. Van elkaar en van anderen, met regelmatig een mystery guest.

De laatste middag is ingeruimd voor een uitgebreide evaluatie, met een interessante ‘twist’: de deelnemers presenteren in duo’s wat zij hebben geleerd of juist niet hebben geleerd, wat hen verbaasde en wat hen verwonderde. Dat levert tien unieke eenakters op. Met bolletjes wol en muffins, met filmpjes over Superman (en Supervrouw!) en zakken snoep, met duizend bloemen en galgje, een kijkje in de toekomst en een quiz via (beveiligd!) internet. Wie zegt dat ICT’ers saaie mensen zijn...?

Eén van de duo’s gooit vijftien stellingen in de groep. De mensen die het met hen eens zijn krijgen een bolletje wol toegeworpen. Duidelijk wordt dat de deelnemers in ieder geval geleerd hebben hoe het speelveld in elkaar zit, maar ook dat er wel erg veel kaders en regels zijn. Ze hebben ook geleerd hoe ze moeten werken met een functiepuntenanalyse en een negen-vlaksmodel, wat een enterprise architectuur is en een Gateway Review, en hoe nuttig dat allemaal kan zijn. De zaal vult zich met draden rode, witte en grijze wol. Van deelnemer naar deelnemer. De passende conclusie is deze: wat ze vooral


geleerd hebben is dat de hele groep samen een onuitputtelijke bron van kennis en ervaring heeft die ze wil blijven delen. Kortom: wat ze vooral van het curriculum meenemen is het netwerk. Dat is een conclusie die veel terugkomt, in allerlei vormen en bewoordingen.

Wat ook veel terugkomt is de naam Ton Elias, voorzitter van de parlementaire onderzoekscommissie naar ICT-projecten bij de overheid. Eén duo verklaart zich Elias-moe, een ander verzucht: ‘Hij zei dat alles ICT is, maar het lijkt er weleens op dat ICT alles is geworden’. En een derde ageert tegen de Elias- conclusie dat de kennis van de Rijksoverheid tekortschiet. Want volgens hem is de kennis er wel degelijk maar wordt die te beperkt gebruikt. Omdat veel CIO-adviseurs worstelen met hun rol, met de ruimte die ze hebben of kunnen opeisen. Conclusie: we doen het helemaal niet zo slecht, maar we moeten wel beter communiceren over wat we waarom doen en beleid eerder bij ons werk betrekken. CIO-adviseurs moeten overtuigingskracht hebben.

Nee, CIO-adviseur zijn is niet makkelijk. Je moet energiek zijn en analytisch, flexibel en creatief. Je moet willen communiceren en durven experimenteren en vooral niet vergeten voor wie je het doet: voor de burger. Die wil een transparante en efficiënte overheid, liefst met één loket. Aan de burger zou de opleiding meer aandacht moeten besteden volgens een paar duo’s.


Een ander duo, uit het Zuiden van ons land, noemt het curriculum een ‘Feest van verwondering’. Zeker omdat het Haagse smaldeel lijkt te denken dat Den Haag het centrum van het land is met een eigen, onbegrijpelijke taal om de rest van het land stevig op afstand te houden. Sowieso vinden ze dat de CIO-adviseurs nog weinig dezelfde taal spreken. ‘Semantische inoperabiliteit’ noemen ze dat. Opdracht aan allen: zorgen dat het beter wordt.

Met die gezamenlijke taal lijkt het goed te komen. Met woorden als definitië-rend, doorzettingsmacht, negen-vlaksmodel en functiepuntenanalyse kun je in ieder geval mooi galgje spelen. Maar of de burger er wijzer van wordt?

En de toekomst? Die was er ook: een duo presenteert zich als een voorschot op 2020: dan is er een Permanente Enquêtecommissie ICT, een minister van Informatie en een EuroCloud. En niemand weet nog wie Ton Elias was...

De middag is zeer geanimeerd en maakt één ding duidelijk: de deelnemers aan het curriculum zijn erg tevreden over alles wat ze hebben geleerd. Zo tevreden dat ze graag samen willen blijven leren: de CIO-adviseur grijpt de toekomst!


Bedrijfsvoering is emotie

Dit is de derde dag van de opleiding Basis adviseur bedrijfsvoering binnen het Rijk. Het programma is bedoeld voor nieuwkomers in de bedrijfsvoering en voor hen die zich willen verbreden. De verbreders zijn in de meerderheid onder de achttien deelnemers. De meesten kennen het Rijk al lang en zijn doorgegroeid in verschillende functies. Zij staan in hun werk onder meer voor de uitdagingen van een geconcentreerde rijksdienst en het ‘Nieuwe Werken’.

Het thema van vandaag is: ‘Huisvesting nieuwe stijl en werken in het rijks-kantoor 2020’. Frans Cortenbach neemt de huisvesting voor zijn rekening. Cortenbach heeft een breed takenpakket binnen de hoofddirectie Financiën, Management en Control (FMC) bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Daarnaast vertegenwoordigt hij zijn ministerie in de Interdepartementale Centrale commissie Facilitair en Huisvesting (ICFH).

Voor het onderdeel facilitaire dienstverlening staat Marja Wijker aan de lat. Wijker is accountmanager concerndienstverlening bij het Centrum facilitaire dienstverlening van de Belastingdienst. Het B/CFD is één van de vier facilitaire bedrijven die samen de gehele rijkshuisvesting zullen voorzien van een geharmoniseerde werkomgeving die past bij een moderne, flexibele Rijks-overheid.

Begeleiders van veranderingDe opleiders nemen ruim de tijd voor de kennismaking met de deelnemers en hun werkervaring. De opleiding is immers ook een ontmoeting van professio-nals. Taakstellingen, de concentratie van de Rijksoverheid op minder locaties en het ‘Nieuwe Werken’: ook de deelnemers hebben het er soms moeilijk mee. Waar bedrijfsvoering vroeger ging over feiten en cijfers, moeten adviseurs nu ook om kunnen gaan met de emoties daar omheen. Vooral Cortenbach zal dat aspect bij herhaling benadrukken.

Maar eerst het nieuwe huisvestingsstelsel. Waarom eigenlijk? Nog steeds is iedere minister verantwoordelijk voor zijn eigen ministerie, aldus Cortenbach. Toch heeft het kabinet in 2011 besloten om meer als concern te gaan opereren. Dat is een keuze voor geconcentreerde en gedeelde huisvesting en shared services.


Waar het departement vroeger opdrachtgever was voor huisvesting en faciliteiten is het nu afnemer van werkplekken. Het Rijksvastgoedbedrijf adviseert over locatie, pand en voorzieningen. Het bepaalt dus ook wanneer de vloerbedekking wordt vervangen. Dat geeft spanning, want het raakt aan posities en privileges. ‘Het is aan jullie om dat veranderingsproces te begelei-den’, houdt Cortenbach de deelnemers voor.

Cortenbach en Wijker gaan in op de noodzaak van het rijksbrede masterplan om het schuiven met gebouwen, faciliteiten en mensen mogelijk te maken. ‘Het is als het rangeren van treinen op een rangeerterrein’. De verschillende bezettingsnormen komen langs. Maar ook het flexwerken, het ‘handdoekjes gedrag’ (claimen van werkplekken) en het ongunstige klimaat om vastgoed in de markt te zetten. Toch is de conclusie dat zelfs in de huidige markt concentreren en afstoten van panden goedkoper is dan aanhouden.

Comply or ExplainBij haar introductie heeft Wijker al laten zien waaruit haar kantoor bestaat: een i-Pad, een laptop en een smartphone. Het is de ‘cockpit’ waar vanuit ze op iedere plek haar werk kan doen. Het ideaal van ‘Het nieuwe rijkskantoor’ is een uitgekiende facilitaire toerusting van medewerkers waarbij inspecteurs en adviseurs die veel onderweg zijn, meekrijgen wat ze nodig hebben. Daarnaast moeten ze kunnen ‘aanlanden’ op zo veel mogelijk rijkskantoren om daar tijdelijk een werkplek te gebruiken.

Anderen blijven aangewezen op bepaalde gebouwen en systemen. Denk aan gevangenissen, musea, rekencentra en veiligheidsdiensten. Het merendeel van de ambtenaren kan straks toe met een werkomgeving volgens de normen van de Fysieke Werkomgeving Rijk (FWR) en de mogelijkheid om elders ‘aan te landen’. Dat is niet alleen indikken en opschuiven om met meer collega’s beschikbare panden te benutten. Het ‘Rijkskantoor 2020’ betekent ook een werkplek die is toegesneden op minder verkokering en meer ontmoeting.

Invoering van dit tijd, plaats en apparaat onafhankelijk werken, lukt alleen als er voldoende aandacht is voor drie componenten: fysiek, digitaal, mentaal. Ofwel, het gebouw en de inrichting, de ICT en de cultuurverandering. Dat vraagt veel van de huisvesting- en facilitaire diensten, de ICT-systemen en vooral van de mensen. Hoe vind je elkaar en hoe werk je voortaan samen?

Wijker geeft aan dat mensen de tijd en de ruimte moeten krijgen om aan de nieuwe omstandigheden te wennen, maar ook dat strikte masterplannen nodig zijn. Voor de inrichting van een verdieping ligt er straks wel degelijk een gestandaardiseerde blauwdruk. En daarvoor geldt: ‘comply or explain’. Van de adviseurs wordt dus een balanceeract gevraagd: zacht zijn op het proces, hard op de inhoud.


De simulatieTot slot mogen de deelnemers hun balanceeract oefenen in een simulatiespel. De casus: drie organisaties moeten een pand gaan delen. De zittende gebrui-kers, een inspectiedienst en een uitvoeringsorganisatie. In drie groepen buigen de deelnemers zich over de specifieke eigenschappen en wensen van de afzonderlijke organisaties. De opdracht is om bij de directie uit te vragen wat de behoeften zijn en waaraan voldaan moet worden om succesvol een pand te kunnen delen.

In de simulatie kiest Frans Cortenbach voor de rol van een gekrenkte directeur die zijn organisatie en processen eigenlijk te belangrijk en bijzonder vindt voor de samenvoeging. De deelnemers doen in hun rol van adviseur hun best om niet alleen technisch advies te geven, maar ook oog te hebben voor de emoties. Een prima opmaat voor de presentatie die aan het einde van de opleidingsweek wordt verwacht.


Bedrijfsvoering

28 | Studiegids 2016 | Financieel management

Wie durft er nog te beweren dat er nooit iets verandert binnen de Rijksdienst? Nog nooit zijn de ontwikkelingen zo snel gegaan als nu. En de meest spannende ontwikkelingen vinden zonder twijfel plaats in de bedrijfsvoering: hervormingsagenda, bundeling van taken en diensten in shared service organisaties, uniforme beleidskaders voor het hele concern Rijk. Maar ook implementatie van de aanbevelingen uit het rapport van de commissie Elias, de reorganisatie van beleidsterreinen en DG’s op het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en het samengaan van sommige interdepartementale commissies (IC). Kortom, er verandert nog steeds veel: nieuwe taken, nieuwe werkwijzen, nieuwe rollen. Dat biedt kansen voor de adviseur bedrijfsvoering. Er wordt veel van je verwacht. Meer dan ooit tevoren ben je een spil in het functioneren van de rijksdienst. Zonder een goed functionerende bedrijfsvoering kan de organisatie niet optimaal draaien. De Rijksacademie kan je hierbij ondersteunen. Wij bieden op maat gemaakte opleidingen voor adviseurs bedrijfsvoering binnen het Rijk die zich verder willen professionaliseren of die bij willen blijven. Onze opleidingen worden continu geactualiseerd naar aanleiding van de nieuwste ontwikkelingen. De docenten staan veelal zelf aan de basis van nieuwe beleidskaders. Wij besteden ruim aandacht aan uitwisseling van kennis en ervaringen, zodat je zeker weet dat je niet zelf het wiel opnieuw hoeft uit te vinden.

Bedrijfsvoering | Studiegids 2016 | 29

Nieuw met ingang van deze studiegids is de Leerroute Inkopen en aanbesteden voor de overheidsinkoper. Van inkopers en aanbesteders bij de overheid wordt steeds meer verwacht en gevraagd. De verdere scheiding van beleid en uitvoering op het terrein van inkopen en aanbesteden heeft afgelopen tijd verder vorm gekregen. Dit heeft geleid tot nieuwe organisaties die de uitvoe-ring van inkoop- en aanbestedingstrajecten nu organiseren, de Inkoop Uitvoeringsorganisaties (IUC’s). Met de lancering van deze leerroute speelt de Rijksacademie hier volop in.

Leerroute Inkopen en aanbesteden (S10 en hoger)

Inkopen en aanbesteden in de publieke sector B+

Masterclass inkopen en aanbesteden +

Adviesvaardigheden voor inkoopadviseurs+

Contractmanagementen/of

Inkopen en aanbesteden ICTen/of

EMVI-Superformule

Op het terrein van aanbesteden starten we met een nieuwe opleiding die ingaat op een nieuwe gunningstechniek, de EMVI-Super formule. In één dag worden de (senior) inkoopadviseurs meegenomen in de ins en outs van de Superformule en krijg je praktische handvatten om hiermee in je eigen organisatie aan de gang te gaan.

30 | Studiegids 2016 | Bedrijfsvoering


Besturingsmodel bedrijfsvoering RijkIn de Compacte rijksdienst is gemeenschappelijk uitvoeren van bedrijfsvoeringstaken in shared service organisaties uitgangspunt geworden. Dit heeft geleid tot een besturingsmodel voor de bedrijfsvoering waarin veel verschillende spelers een rol hebben. Deze opleiding leert je wat er speelt en hoe het werkt.


Duur 1 dag

Kosten 2016 € 500

Lean management RijksoverheidLean management is een methode waarmee je continu verbeteringen aan het licht kunt brengen, in kleine beheersbare stappen. Steeds vaker zijn organisatieveranderingen bij zowel grote als middelgrote onderdelen bij de Rijksoverheid gebaseerd op de uitgangspunten van Lean management. Tijdens de opleiding leer je verschil-lende technieken effectief implementeren in jouw werkomgeving. Je leert kijken vanuit de waarden en het gezichtspunt van de (interne) klant en hierdoor signaleer je verspillingen in de processen. Je voert verbeteringen door en bereikt veelal meer met minder middelen.

Voor Senior beleidsmedewerkers, adviseurs bedrijfsvoering, controllers en auditors. Richtlijn: S10 en hoger.

Duur 2 dagen, met op de eerste dag een avond-programma

Kosten 2016: € 1.300

EssentieprogrammaAls je recentelijk in dienst bent gekomen van de Rijksoverheid, kom je in aanmerking voor het Essentieprogramma. Het Essentieprogramma biedt jou de unieke kans om in twee dagen de bijzondere wereld van de Rijksoverheid te leren kennen. Je doorloopt een afwisselend programma met boeiende sprekers en doet contacten op die de rest van je carrière van pas komen.

Voor Nieuwe ambtenaren bij het Rijk. Richtlijn: S10-S15.

Duur 2 dagen

Kosten 2016 € 990

Basis adviseur bedrijfsvoeringBen je nieuw binnen de bedrijfsvoering van het Rijk of wil je je kennis over de inrichting en werking van de bedrijfsvoering binnen het Rijk verbreden? Dan is deze opleiding iets voor jou. We staan uitgebreid stil bij de meest recente ontwikkelingen en trends binnen de diverse bedrijfsvoeringdomeinen, de governance van de bedrijfsvoering en ontwikkelin-gen op het gebied van shared service organisaties en de hervormingsagenda.

Voor (Nieuwe) medewerkers in de bedrijfsvoering en andere geïnteresseerden. Richtlijn: S10-12.

Duur 1 x 2 en 1 x 3 dagen

Kosten 2016 € 2.350

Leerroute Inkopen en aanbesteden




In dit deel van ons programma tref je diverse opleidingen over inkopen en aanbesteden aan. Naast basisopleidingen hebben we ook specifieke opleidingen voor de meer ervaren inkoper en aanbesteder. Nieuw dit jaar is de Leerroute Inkopen en aanbesteden. Deze leerroute richt zich op overheidsinkopers vanaf S10 en hoger. Deze leerroute bestaat uit een aantal verplichte opleidin-gen en de keuze voor één of meerdere verdiepings-opleidingen. Hierbij volg je verplicht de IAPS-B, Masterclass inkopen en aanbesteden en Adviesvaar-digheden voor inkoopadviseurs. Verder mag je kiezen uit minimaal één of meer keuzemodules. Contractmanagement, Inkopen en aanbesteden ICT en/of de nieuwe opleiding EMVI-Superformule die ingaat op één van de innovatieve gunnings-technieken. Als je minimaal vier opleidingen uit de leerroute gevolgd hebt, ontvang je het certificaat Leerroute Inkopen en aanbesteden van de

Rijksacademie.

De Rijksacademie richt zich op de specifieke (rijks)overheidspraktijk voor ambtenaren in het inkoop-vak. Met onze opleidingen IAPS-A en IAPS-B wordt de introductie in het inkoopvak verkregen,

toegespitst op de (rijks)overheidspraktijk voor de beginnende en medior/senior rijksinkopers. Aanvullend zijn de opleidingen Adviesvaardigheden voor de inkoopadviseur, Contractmanagement, Wat iedere manager van aanbesteden moet weten en Inkopen en aanbesteden ICT. Vanaf najaar 2015 bieden wij de Masterclass inkopen en aanbesteden voor rijksinkopers aan, een vervolg op de IAPS voor de (meer) ervaren en senior inkoopadviseurs. De opleiding biedt een verbreding en verdieping op de stevige basis die een deelnemer al heeft en richt zich specifiek op de (rijks)overheidspraktijk.

Onze opleidingen volgen de actualiteit op de voet. Dat betekent bijvoorbeeld dat de aanbevelingen van de commissie Elias over inkopen en ICT (o.a. integriteit en contractmanagement) en de bevindingen van de uitzending van Zembla over aanbesteden worden meegenomen.

Gedurende het hele jaar zijn er diverse congressen en themasessies waar de leden van de inkoop-community elkaar ontmoeten. Deze bijeenkomsten worden op onze website bekendgemaakt.

Relatiemanagement in de bedrijfsvoeringDe bedrijfsvoering bij het Rijk wordt steeds meer op afstand geplaatst. Als relatie- of accountmanager vervul je een belangrijke intermediaire rol tussen opdrachtgever en leverancier. Deze opleiding biedt je de kennis en praktische tools die je nodig hebt om het relatiemanagement binnen de Rijksoverheid resultaatgericht en omgevingsbewust in te vullen.

Voor Ervaren adviseurs die in de frontlinie van de bedrijfsvoering opereren, als aanspreekpunt voor opdrachtgevers of leveranciers. Richtlijn: S12 en hoger.

Duur 2 x 1 dag en 1 middag

Kosten 2016 € 2.750

Inkopen en aanbesteden



Inkopen en aanbesteden in de publieke sector AEen intensieve kennismaking met het inkoopvak, waarna je weet hoe het inkoopproces in elkaar zit. Je kent ook de plaats daarin van een (Europese) aanbesteding. Na afloop weet je hoe belangrijk een duidelijke inkoopbehoefte is en kun je omgaan met de specificatie van deze behoefte, de selectie van de juiste leverancier en de gunning van de opdracht.

Voor (Startende) inkopers of medewerkers die betrokken zijn bij het aanbesteden van werk, diensten en leveringen. Deze basisopleiding is gericht op medewerkers in S6-S9.

Duur 3 dagen

Kosten 2016 € 1.400

Inkopen en aanbesteden in de publieke sector BDeze opleiding behandelt de procedures en spelregels rond inkopen en aanbesteden in de politiek-bestuurlijke context. Je maakt intensief kennis met het inkoopvak en je kent ook de plaats daarin van een (Europese) aanbesteding. Na afloop weet je hoe belangrijk een duidelijke inkoopbe-hoefte is en kun je omgaan met de specificatie van deze behoefte, de selectie van de juiste leverancier en de gunning van de opdracht.

Voor Inkoopadviseurs, inkoopcoördinatoren en inkoopmanagers, juristen en medewerkers die betrokken zijn bij het aanbesteden van werk, diensten en leveringen. Deze basisopleiding is gericht op medewerkers in S10-S12.

Duur 3 dagen

Kosten 2016 € 1.400


ContractmanagementWat is een goed contract? Wat is goed contract-management? Wat kan er allemaal fout gaan bij het vastleggen van een inkoop/aanbesteding? Hoe kun je deze fouten herkennen en voorkomen? Op al deze vragen wordt ingegaan. De opleiding bevat ook een case om met de aangereikte materie te oefenen.

Voor Startende inkopers, senior inkopers, inkoop-coördinatoren, inkoopmanagers, of betrokkenen bij aanbestedingen van diensten en/of leveringen. Deze opleiding is gericht op medewerkers in S9-S12. Je hebt bij voorkeur al de basisopleiding Inkopen en aanbesteden in de publieke sector (IAPS) gevolgd.

Duur 2 dagen

Kosten 2016 € 990


Wat iedere manager van aanbesteden moet wetenAls manager krijg je steeds vaker te maken met vraagstukken rondom aanbesteding en inkoop. Om de valkuilen te vermijden en de risico’s te herkennen is het noodzakelijk om op hoofdlijnen op de hoogte te zijn van het aanbestedingsrecht. Je maakt in vogelvlucht kennis met wat er bij een aanbesteding komt kijken en hoe het werkt in de praktijk. Deze workshop is gericht op managers bij de Rijksover-heid.

Voor Managers, projectleiders, Gateway-reviewers en opdrachtgevers.

Duur 1 middag

Kosten 2016 geen kosten





Masterclass inkopen en aanbesteden

NIEUW

De Masterclass inkopen en aanbesteden is een geheel nieuwe 3-daagse masterclass. Je ontwikkelt je verder als rijksinkoper. Deze masterclass verbreedt en verdiept je inhoudelijke kennis die je eerder hebt opgedaan tijdens de opleiding(en) Inkopen en aanbesteden in de publieke sector (IAPS). Wij gaan uiteraard in op de uitdagingen waar de rijksinkoper voor staat, op het gebied van regelgeving, beleids-ambities, actualiteiten en veranderingen in het speelveld. De masterclass brengt je op de hoogte van de laatste stand van zaken op jouw vakgebied.

Voor Inkopers en medewerkers van IUC’s die betrokken zijn bij het aanbesteden van werk, diensten en leveringen. Deze verdiepingsopleiding is gericht op medewerkers in S10 t/m S12. Je hebt reeds basiskennis van inkopen en aanbesteden en je hebt ervaring met aanbesteden of je bent daarbij nauw betrokken. Bij voorkeur heb je de opleiding Inkopen en aanbesteden in de publieke sector (IAPS) gevolgd of een opleiding (vergelijkbaar aan) Nevi I.

Duur 3 dagen

Kosten 2016 € 2.100


EMVI-Superformule

NIEUW

Als inkoper heb je te maken met een palet aan gunningsmethodieken om kwaliteit te beoordelen: economisch meest voordelig, Best Value Procure-ment, EMVI-formules etc. Een nieuwe innovatieve gunningstechniek, de EMVI-Superformule, is gebaseerd op econometrisch inzicht. Een inschrijving wordt niet gerelateerd aan de laagste prijs maar aan zowel de financiële- als kwalitatieve voorkeuren van de opdrachtgever of aanbestedende dienst. Door toepassing van deze superformule wordt een optimale afweging tussen prijs en kwaliteit berekend en krijgen de deelnemers inzicht in de voor- en nadelen van deze methode. Niet alleen het kennisnemen van maar ook het concreet toepassen van deze gunningsmethode staat centraal.

Voor Medior en senior inkopers, inkoopadviseurs, categoriemanagers bij de Rijksoverheid.

Duur 1 dag

Kosten 2016 € 600




Adviesvaardigheden voor inkoopadviseursIn deze 3-daagse opleiding krijg je inzicht in je adviesstijl, in de verschillende fasen van het adviestraject en oefen je de bijbehorende advies-vaardigheden. Je leert omgaan met weerstand, beter communiceren, scherper formuleren en evenwichtiger sturen en beïnvloeden.

Voor Deze praktijkgerichte opleiding is gericht op inkoopadviseurs in S10-S12 die op (strategisch) niveau klantcontacten onderhouden en hun vaardigheden op het communicatieve vlak willen aanscherpen.

Duur 2 aaneengesloten dagen en 1 terugkomdag

Kosten 2016 € 2.950


Personeel en organisatie

Reorganisaties, bundeling van (bedrijfsvoerings) taken, strategische personeelsplanning, duurzame inzetbaarheid, het nieuwe werken; allemaal ont wikkelingen die vragen om een sterke eerstelijns P&O-functie. HR-adviseurs die op tactisch en strategisch niveau het verschil kunnen maken. De professionalisering van het HR-advies binnen het Rijk staat de komende jaren dan ook hoog op de agenda.Onze opleidingen in het programma Personeel en organisatie zijn speciaal voor HR-adviseurs bij het Rijk ontwikkeld en gaan in op voor de overheid specifieke vraagstukken die jij in je dagelijkse werkpraktijk tegenkomt. Er wordt gewerkt met eigen materiaal en actuele casuïstiek van deel-nemers en docenten. Naast ‘leren’ staat het uitwisselen van ervaringen en ontwikkelingen centraal. Alle basiskennis die je nodig hebt als HR-adviseur bij het Rijk hebben we samengebracht in de Leerlijn HR-adviseurs .




HR accountingBinnen de Rijksoverheid wordt continu gewerkt aan een professionele en efficiënte bedrijfsvoering. Ook van HRM-adviseurs wordt een meer bedrijfsmatige aanpak verwacht. Een gedegen cijfermatige onderbouwing van voorstellen en scherpe analyses dragen bij aan een zakelijke benadering in de HR-praktijk. In deze opleiding verwerf je de kennis en vaardigheden om dat te doen.

Voor Eerstelijns senior HR-adviseurs en hoofden HR, die financieel-economische inzichten en cijfermatige analyses in hun werk willen toepassen. Richtlijn: S10-S13.

Duur 3 dagen

Kosten 2016 € 1.400

Leerlijn HR-adviseurs

Duurzame inzetbaarheid Duurzame inzetbaarheid is een belangrijke doelstelling binnen het personeelsbeleid van de Rijksoverheid. Deze opleiding behandelt de drie pijlers van Duurzame inzetbaarheid: Gezond Werken en Bevlogenheid, Loopbaan en Functie roulatie en Leren en Ontwikkelen. Je leert wat het beleid inhoudt, welke best practices er zijn binnen het Rijk en hoe je het management hierover kunt adviseren.

Voor Eerstelijns HR-adviseurs. Richtlijn: S10-S13.

Duur 4 dagen (3 lesdagen, een supervisie-bijeenkomst en een terugkommiddag)

Kosten 2016 € 2.250


Basis rechtspositie rijkspersoneelOm je manager deskundig te kunnen adviseren is kennis van het ambtenarenrecht onontbeerlijk. Na afloop van deze opleiding ken je alle relevante rechtspositionele weten regelgeving en weet je hoe je deze op juiste en eenduidige wijze kunt toepas-sen. Ook sociale zekerheid en pensioenbeleid komen aan bod. Er wordt geoefend aan de hand van aansprekende en eigen casuïstiek.

Voor Eerstelijns HR-adviseurs die medewerkers en lijnmanagers moeten adviseren over de toepassing van het arbeids- en ambtenarenrecht bij het Rijk. Richtlijn: S8-S11.

Duur 2 x 2 dagen

Kosten 2016 1.850


Functiegebouw RijkSturen op resultaten, het ontwikkelen van mede-werkers en het bieden van interdepartementale loopbaanmogelijkheden, dat is waar het FGR voor staat. In deze opleiding leer je hoe het FGR werkt, hoe je het moet toepassen en hoe je hierover gericht kunt adviseren.

Voor HR-adviseurs. Richtlijn: S10-S12.

Duur 1 dag

Kosten 2016 € 700





Strategische personeelsplanning RijkIn deze opleiding leer je de basisbegrippen van strategische personeelsplanning te hanteren. Ook komt de relatie aan de orde met het vastgestelde programma Strategisch personeelsbeleid. Na afloop ben je in staat een eerste analyse te maken voor jouw organisatie en hierover het lijnmanagement te adviseren.

Voor Eerstelijns HR-adviseurs, belast met het ontwikkelen van een personeelsplan voor het eigen dienstonderdeel. Richtlijn: S10-S12.

Duur 1 dag

Kosten 2016 € 700


Banenafspraak in de praktijk

NIEUW

Om de inzet van arbeidsbeperkten bij het Rijk goed te laten verlopen zijn HR-adviseurs nodig die kunnen adviseren bij de instroom, inzet en begeleiding van deze medewerkers. In deze opleiding krijg je achtergrondinformatie en praktische handvatten om dat te doen.

Voor Eerstelijns HR-adviseurs. Richtlijn: S9-S11.

Duur 1 dag

Kosten 2016 € 700

ICT en informatie management

Ook in 2016 verzorgt de Rijksacademie weer diverse opleidingen op het terrein van ICT en informatie-management. Dit terrein is de laatste tijd volop in beweging. De aanbevelingen en conclusies van de commissie Elias logen er niet om en vragen om veranderingen op dit terrein. De afgelopen jaren zijn diverse maatregelen uit de I-strategie en gemeen-schappelijke strategie van het Kabinet op ICT geïmplementeerd. Verder wordt ingezet op de professionalisering, onder andere door gerichte opleidingen op het gebied van ICT.Een stevige basis wordt gelegd in het curriculum CIO-adviseurs. Daarnaast bieden we verdieping en actualiteit via de Masterclass ICT-sturing en beheersing. Ten slotte richt de 3-daagse opleiding Inkopen en aanbesteden van ICT zich op diverse aspecten die belangrijk zijn bij het inkopen en aanbesteden van ICT-producten en -diensten.




Inkopen en aanbesteden ICTIn de opleiding Inkopen en aanbesteden ICT brengen wij de wereld van Inkopen en ICT bij elkaar. Volg deze opleiding en maak een goede start met het inkopen en aanbesteden van ICT.

Voor Iedereen die te maken heeft met het inkopen en aanbesteden van ICT: inkopers, ICT-ers, controllers, projectleiders én opdrachtgevers.

Duur 3 x 1 dag

Kosten 2016 € 1.350


Curriculum CIO adviseursHet managen van en adviseren over ICT-projecten bij het Rijk vergt specifieke kennis en vaardigheden. Als CIO-adviseur ben je onderdeel van de CIO- community en maak je verbinding tussen de primaire processen en ICT-toepassingen. In deze opleiding maak je kennis met het ICT-begrippen-kader, de I-strategie en welke innovaties er spelen. Ook komen relevante onderwerpen als architectuur en informatiebeveiliging aan bod. Verder ga je in gesprek met toonaangevende autoriteiten uit dit vakgebied die als ‘mystery guest’ een bijdrage leveren aan dit programma.

Voor Het Curriculum is gericht op de adviseurs die de CIO bij de departementen en grote uitvoeringsor-ganisaties op strategisch en tactisch niveau ondersteunen.

Duur in totaal 9 dagen incl. verschillende avonden tot 19.30 uur

Kosten 2016 € 4.050

Masterclass ICT-sturing en beheersingInformatie- en communicatietechnologie (ICT) grijpt steeds dieper in op de werkprocessen van de overheid. Het kabinet treft een aantal maatregelen die moeten bijdragen aan een goede kwaliteitsbor-ging van grote ICT-projecten, zoals de verbetering van de sturing en de beheersing van ICT(-projecten).

Voor De masterclass is bestemd voor (plaatsvervan-gend) directeuren, projectmanagers, senior adviseurs, auditmanagers, senior controllers en/of afdelingshoofden die werkzaam zijn in een financiële functie, een beleidsfunctie of informatise-ringsfunctie. Gestreefd wordt naar groepen met deelnemers uit diverse organisaties. Per masterclass kunnen maximaal 25 personen deelnemen.

Duur 5 middagen

Kosten 2016 € 1.650




Faciliteiten en Huisvesting

Het beleid ten aanzien van Faciliteiten en Huis-vesting wordt interdepartementaal afgestemd in de Interdepartementale Commissie Faciliteiten en Huisvesting (ICFH). Dit overleg bepaalt de koers en de kaders van het beleid. Belangrijk uitgangspunt daarbij is dat goed geluisterd wordt naar wat er leeft en speelt op dit terrein. Er zijn netwerken en communities actief waarin je elkaar ontmoet en ervaringen kunt uitwisselen. De nieuwe ontwikkelin-gen van het beleid worden vertaald naar opleidingen en gerichte themabijeenkomsten zodat je goed op de hoogte blijft.

Themabijeenkomsten ICFH De Interdepartementale Commissie Faciliteiten en Huisvesting (ICFH) investeert in de ICFH community.Actualiteit, uitwisselen van ervaringen en elkaar ontmoeten staan hierbij centraal. In 2015 is de Leerlijn Huisvesting gestart waarbij experts uit dit vakgebied in verschillende sessies diverse actuele thema’s behandelen. Denk aan verdere invulling van het nieuwe rijkshuisvestingsstelsel voor rijkskantoren, DBFMO-contracten, Cobo, etc.

Voor Deze bijeenkomsten zijn bedoeld voor een specifieke groep van experts op het terrein van faciliteiten en huisvesting. Men krijgt inzicht in de werking van het stelsel, de nieuwe rollen en posities en taken en bevoegdheden die daarbij horen. Ook wordt stilgestaan bij de verschillende fasen (en bijzonderheden daarbij) van het traject waarin de veranderingen worden doorgevoerd.

Duur meerdere keren per jaar 1 dagdeel.

Kosten Aan deelname zijn geen kosten verbonden. De bijeenkomsten worden aangeboden door de ICFH.

Tijdens elke bijeenkomst wordt een specifiek thema behandeld. Check regelmatig onze website voor de eerstvolgende uitvoering en thema’s.




Ook interessant Business caseEen business case is de zakelijke rechtvaardiging om wel of niet te starten of verder te gaan met een project. De business case omvat een kosten-batenanalyse, inclusief opties, benodigde bronnen, risicobeheersing. Daarom is het essentieel om over de juiste informatie te beschikken én dat je deze informatie op een duidelijke wijze (cijfermatig) kan ordenen. In deze opleiding leer je hoe je een business case kunt analyseren en beoordelen. In deze opleiding wordt eveneens stilgestaan bij de laatste ontwikkelingen op dit terrein, waaronder de Nieuwe Handleiding Publieke Businesscase.

Voor Project- en programmamanagers, beleids-medewerkers, controllers, adviseurs bedrijfsvoering of auditors. Richtlijn: S12-S14.

Duur 2 dagen

Kosten 2016 € 990




Inderdaad: economische groei is een kwestie van kiezen!

‘Dat de Rijksoverheid een deel van haar ICTprojecten niet op orde heeft, waardoor onnodig belastinggeld wordt verspild, is een feit.’ Dat was de eerste zin van het eindrapport van het parlementair onderzoek naar ICTprojecten bij de overheid; de commissie Elias. Goede projectbeheersing is duidelijk geen overbodige luxe en de opleiding ‘Projectbeheersing en control’ van de Rijksacademie zit dus vol. Achttien deelnemers, van controllers tot beleids adviseurs, van Binnenlandse tot Buitenlandse Zaken, volgen in juni de driedaagse opleiding. Omdat je – volgens een deelnemer – als controller inzicht moet hebben in de beheersing van een project wil je je werk goed kunnen doen. Want bij beleid vergeten ze wel eens dat het proces net zo belangrijk is als de inhoud. Omdat je – volgens een andere deelnemer – als controller vaak een dubbele pet op hebt als het om projecten gaat; adviseren en ook controleren, daar moet je goed mee om kunnen gaan.


Docent Edwin Huijsman heeft daar allemaal ruime ervaring mee. Hij is al jaren betrokken bij grote infrastructurele projecten, vanuit het ministerie van Infrastructuur en Milieu en in de uitvoering bij Rijkswaterstaat als manager projectbeheersing en projecten programmacontroller. Projecten als het Zuidasdok en de vijf grote infraprojecten in de driehoek Amsterdam-Schiphol-Almere.

Zijn eerste les is dan ook duidelijk: het gaat niet om het doel maar om het resultaat. Dat moet je als projectmanager voor ogen houden. Dus niet alleen plannen wat er gaat gebeuren, maar zeker – juist – ook wat er kán gebeuren. Eigenlijk ben je voortdurend bezig om toleranties in te bouwen, om risico’s in te schatten, om te letten op veranderingen in je omgeving. Tegelijkertijd heb je een faciliterende rol: je bent ook hoofd bedrijfsvoering van het project.

Om de deelnemers kennis te laten maken met alle ins en outs van project-beheersing heeft Edwin een casus uitgedeeld: het bouwen van een spoorbrug over de Vecht. Geen echte brug, maar gebaseerd op een vergelijkbaar, bestaand project.


Eerste stap in de projectbeheersing: bepaal wat je wilt, of in projecttaal: wat is de ‘scope’ van het project? Wordt het een grote of een kleine brug, moet die open kunnen of alleen dicht, is er ook ruimte voor voetgangers? Dat soort dingen moet je goed van tevoren afspreken en goed vastleggen. Dus niet alleen: ik wil een kraan. Maar ook: er moet water uit komen. En dan komen de vijf elementen die je in ieder project moet beheersen: tijd, geld, kwaliteit, informatie en organisatie. En risico’s natuurlijk, maar dat geldt voor alle aspecten.

Het eerste aspect ‘tijd’ levert een mooi plaatje op van tijdlijnen, kritieke paden en mijlpalen. Toegepast op de casus van de brug blijkt dat politiek en


democratie in potentie veel roet in het eten kunnen gooien: burgers die inspraak willen, bestuurders die geen geld willen besteden, politici die aan voort schrijdend inzicht lijden. De nachtmerrie van iedere projectmanager.

Het aspect ‘geld’ was een relatief eitje voor een groep vol financieel onderlegde deelnemers. Hoofdrekenen ging zelfs vlot met miljoenen.

En ook deze ochtend ging sneller dan gedacht, want tussen de bedrijven door is er veel aandacht voor vragen en voor voorbeelden uit de praktijk. De praktijk van Edwin en de praktijk van de deelnemers, want de meesten draaiden al één of meerdere keren mee in een project. Dat levert veel leerzame momenten op.

Na een kort uitstapje over de projectorganisatie (les: maak duidelijke afspraken, zeker over je eigen rol, en vergeet nooit dat projecten mensenwerk zijn), gaan de deelnemers in groepjes uit elkaar om een risicoanalyse van de casus te maken: wat zijn de mogelijke risico’s en wie moet welke risico’s beheersen? De risico’s zijn divers: het kopen van de grond kan mislukken, het politieke draagvlak valt weg, de aanbesteding loopt vertraging op, de bouw staat maanden stil, het geld is op.... De mogelijkheden lijken eindeloos. Project beheersing is niet makkelijk maar wel reuze spannend. Eén vraag knaagt: zou die brug er ooit komen?

Economie

De wereldwijde economische crisis die volgde op de kredietcrisis ging niet aan de deur van de Nederlandse economie voorbij. De vaderlandse economie presteerde een aantal jaren in internationaal perspectief zelfs ronduit slecht, terwijl ons land eerder juist opviel door relatief hoge groeicijfers. Na de magere jaren klautert de economie op dit moment weer uit het dal. Deze turbulente ontwikkelingen leiden tot extra belangstelling voor de economieopleidingen van de Rijksacademie.

Deelnemers waarderen volgens evaluaties de aandacht voor actuele vraagstukken. Een ander kenmerk van de opleidingen economie is het hoge praktische gehalte. De docenten nemen je voortdurend mee in wat de betekenis van het behandelde is voor de beleidspraktijk.

De opleidingen stellen je ook beter in staat om de financiële pagina’s van de kranten te doorgronden. Zij zorgen er bovendien voor dat je meer begrip krijgt voor de keuzes die beleidsmakers maken, en hebben daarmee een gunstige invloed op jouw productiviteit en motivatie. De opleidingen economie zijn nadrukkelijk ook bedoeld voor nieteconomen.

Economie | Studiegids 2016 | 47


De werking van BrusselOm op een effectieve manier beleid te voeren moet je weten wat er in Brussel gebeurt, zeker omdat de invloed van Brussel op nationaal beleid alleen maar toeneemt. Als beleidsmedewerker kun je daarom niet om Brussel heen. Deze opleiding wijst je de weg, ook naar Brusselse overlegorganen in Den Haag.

Voor Beleidsmedewerkers die willen kennismaken met de werkwijze van Brussel en benieuwd zijn welke consequenties Europa voor Nederland allemaal heeft.

Duur 2 dagen

Kosten 2016 € 1.050

De werking van de Nederlandse economieMet kennis over de werking van de Nederlandse economie sta je stevig in je schoenen bij vakinhou-delijke discussies. Aan de hand van de ramingen en analyses van het CPB doe je deze kennis op. Je leert deze ramingen en analyses begrijpen en ontdekt hoe ze tot stand komen. Nuttige kennis voor je dagelijkse werk.

Voor Beleidsmedewerkers die in hun werk te maken hebben met de voorspellingen en analyses van het Centraal Planbureau (CPB). Het is handig als je al wat macro-economische basiskennis hebt.

Duur 3 x 1 dag

Kosten 2016 € 1.500

Economie van de financiële marktenHoe werken de financiële markten en hoe beïnvloe-den zij de economische ontwikkeling? Kun je de financiële markten hun gang laten gaan of is overheidsbemoeienis noodzakelijk? Deze opleiding geeft je in korte tijd een overzicht van de economie van de financiële markten.

Voor Beleidsmedewerkers die willen weten hoe de financiële markten werken en welke rol de overheid hier zou moeten spelen. De opleiding is ook geschikt voor niet-economen.

Duur 2 x 1 dag

Kosten 2016 € 950

Economie van de overheidDeze uitgebreide inleiding in de economie van de overheid geeft je álle handvatten om mee te praten over actuele vraagstukken van de overheids-financiën. Alle belangrijke onderwerpen van het vakgebied krijgen aandacht. Veel aandacht wordt vanzelfsprekend besteed aan de actualiteit.

Voor Beleidsmedewerkers die hun kennis over de economie van de collectieve sector willen vergroten of opfrissen. Het is handig als je al wat economische basiskennis hebt, maar dat is niet noodzakelijk.

Duur 5 x 1 dag

Kosten 2016 € 1.990


Economie van de publieke belangenWat zijn ‘publieke belangen’ en hoe kunnen we die het best borgen – via de overheid, via de markt of via beide? Wanneer faalt de markt, en wanneer faalt de overheid? Deze opleiding reikt je een economisch denkkader aan dat je kunt toepassen bij het invullen van de rol van de overheid. Een denkkader dat je helpt om publieke belangen te identificeren. Elementen van dat denkkader zijn bijvoorbeeld: incentives, asymmetrische informatie, governance, intrinsieke motivatie, principaal-agentproblemen en ‘niet-contracteerbare’ kwaliteit van publieke diensten.

Voor Beleidsmedewerkers die beter willen begrijpen wat de relevante afwegingen zijn rondom publieke belangen, en belangstelling hebben voor de onderliggende economische theorie. De opleiding is relevant en toegankelijk voor deelnemers zonder economische voorkennis, en deelnemers met een economische achtergrond die specifieke kennis over de rol van de overheid willen opdoen.

Duur 4 x 1 dagDeelnemers worden daarnaast uitgenodigd om het bijbehorende congres van een halve dag bij te wonen.

Kosten 2016 € 1.850

Economie voor beleidsmakersWil jij een stevigere positie innemen in de gesprek-ken en discussies met je economisch geschoolde collega’s? Deze opleiding voorziet je van de nodige theoretische bagage. Zodat ook jij economische principes op de juiste manier kunt toepassen in jouw beleidspraktijk.

Voor Beleidsmedewerkers die geïnteresseerd zijn in de economische principes binnen hun vakgebied en inhoudelijk willen meepraten met hun economisch geschoolde collega’s. Ook geschikt voor economen die hun kennis willen opfrissen.

Duur 4 x 1 dag

Kosten 2016 € 1.650

Maatschappelijke kosten-batenanalyseIn het beleid spelen maatschappelijke kosten-baten-analyses (MKBA’s) een belangrijke rol. Hoe komen deze analyses tot stand? Wat zeggen ze nu eigenlijk? Welke rol speelt de OEI-leidraad bij het opstellen van MKBA’s? Met deze opleiding leer je MKBA’s ‘lezen’.

Voor Beleidsmakers die in hun werk te maken hebben met maatschappelijke kosten-batenanaly-ses en willen weten hoe ze tot stand komen en hoe ze in elkaar zitten.

Duur 1 dag

Kosten 2016 € 500


48 | Studiegids 2016 | Economie


Winteracademie economie en beleidDe jaarlijkse winteracademie economie en beleid is ook in 2016 gewijd aan het zorgstelsel. De Rijksacademie organiseert deze opleiding samen met Celsus, academie voor betaalbare zorg. In de opleiding passeren uiteenlopende aspecten van het Nederlandse zorgstelsel de revue. Een belang-rijke vraag die daarbij aan de orde komt is: Hoe houden we de zorg betaalbaar en tegelijkertijd van goede kwaliteit? De opleiding heeft in hoge mate een interactief karakter. Zij biedt dan ook volop mogelijkheden om in discussie te gaan over de onderwerpen die aan bod komen. Het precieze programma wordt in het najaar van 2015 via de website van de Rijksacademie bekendgemaakt.

Duur 4 dagen en afsluitend congres

Kosten 2016 € 1.800

Zomerschool economie en beleidVerdiep je in het vakgebied economie, verfris je kennis en laat je bijscholen door wetenschappers van diverse universiteiten. Natuurlijk altijd met de link naar de praktijk en de actualiteit.

Voor De jaarlijkse ‘zomerschool’ is bedoeld voor beleidsmedewerkers die hun kennis van het economische vakgebied willen vergroten en willen meedoen aan een discussie over actuele beleids-vraagstukken. Het programma van deze zomer-school wordt in het voorjaar van 2016 bekend-gemaakt.

Duur 2 dagen en afsluitend congres

Kosten 2016 € 990


Economie | Studiegids 2016 | 49



Ook interessant

!

Beleid in perspectiefHet versterken van control en evaluatie in het beleidsproces staat weer hoog op de agenda. Deze nieuwe opleiding draagt bij aan die impuls.

Bij de totstandkoming van het beleid en de evaluatie ervan zijn meerdere partijen betrokken. De beleidsonderzoeker, de beleidsdirectie, FEZ, Financiën (IRF), Tweede Kamer (BOR) en de Algemene Rekenkamer. Al deze partijen dragen actief bij aan het programma. Na het afronden van deze opleiding is je kennis over (beleids)control en evalueren vergroot, heb je van elkaar geleerd door praktijkvoorbeelden met elkaar te bespreken en heb je handige tips meegekregen om control en evaluatie naar een hoger niveau te tillen in jouw organisatie.

Voor (Senior)beleidsmedewerkers en financieel adviseurs. Richtlijn: S10 en hoger.

Duur 2 x 2 dagen

Kosten 2016 € 1.500

Masterclass financieel management Thema Financieel management 3.0: de blik op scherp

De geheel nieuwe masterclass financieel manage-ment bestaat uit 4 middagen waarin 4 docenten college geven over de belangrijkste ontwikkelingen en nieuwste inzichten op het gebied van financieel management. Dit doen zij in de vorm van een college waar ook ruimte is voor intercollegiale discussie. De onderwerpen in deze masterclass zijn: de aansturing van verzelfstandigde overheids-organisaties (zbo’s), het gebruik van open data, de overheidscommunicatie over cijfers in de moderne samenleving en de nieuwste inzichten rond managementcontrol.

Voor De masterclass is bestemd voor (plaats-vervangend) directeuren, controllers, auditors en managers, senior adviseurs en/of afdelingshoofden die werkzaam zijn in een financiële functie, auditfunctie of een beleidsfunctie. Gestreefd wordt naar groepen met deelnemers uit diverse organisa-ties. Per masterclass kunnen maximaal 25 personen deelnemen.

Duur 4 middagen

Kosten 2016 € 1.150

50 | Studiegids 2016 | Economie



Zomerschool: de maakbare economie

‘Welke belangrijke ontwikkeling vond in Nederland plaats tussen 1951 en 1955?’ Met die vraag begint Frank Kalshoven zijn college voor de Zomerschool op een woensdag in juni. Kalshoven, econoom, oudjournalist, directeur van de Argumentenfabriek en Volkskrantcolumnist, zelfbenoemd ‘betweter in algemene dienst’, belooft de deelnemers – uit alle hoeken van de overheid – inzicht en ideeën en vooral een goed humeur. Want als je het begrijpt kun je het veranderen. Als je wat begrijpt? Als je begrijpt hoe de economie werkt. Als je snapt wat er groeit als de economie groeit en wat er krimpt als de economie krimpt. Als je leert om helder te denken, om complexe problemen te ontrafelen in stapjes en trapjes.


Maar terug naar de vraag: wat gebeurde er tussen 1951 en 1955? Nee, Kalshoven bedoelt niet de wederopbouw, niet het begin van de verzorgingsstaat, maar de grote emigratiegolf. Naar Amerika en Canada, Nieuw-Zeeland en Australië. Allemaal landen met veel ruimte. Bijna 200.000 landgenoten vertrokken naar een nieuwe toekomst. Een toekomst die ze in Nederland niet zagen zitten. Ze vreesden dat door de bevolkingsgroei van vlak na de oorlog het relatief kleine Nederland niet meer in staat zou zijn om alle monden te voeden. Wat ze niet hadden voorzien is dat Nederland juist aan de vooravond van een ‘gouden kwart eeuw’ stond. Ze hadden zichzelf de boot op gesomberd.

Want dat kunnen Nederlanders blijkbaar goed: somberen. Na de val van Lehman Brothers waren de Nederlanders van alle Europeanen – op de Grieken na – het somberst over de toekomst. En dat terwijl de crisis in de economische maat der dingen maar een deuk in een pakje boter is. Aldus Kalshoven. Wat volgt is een verhaal over nationaal inkomen, arbeidsinzet en arbeidsproducti-viteit, economie in drie dimensies: productie, inkomen en bestedingen. Kalshoven illustreert dat met een grote dobbelsteen, al gaat hij er iets minder elegant mee om dan Chaplin met zijn wereldbol in The Great Dictator...


Duidelijk is dat de economie een kwestie is van helder doorredeneren, van optellen en aftrekken, van oorzaken en gevolgen. Maar vooral, en dat is de kern van het verhaal: een kwestie van kiezen. Economie is niet iets wat ons overkomt, maar is maakbaar. Ook als je niet links stemt. We kunnen dus ook kiezen of we economische groei willen of niet. Want dat is niet vanzelf-sprekend. Je kunt ook kiezen voor geluk, voor duurzaamheid, voor kwaliteit. Maar groei heeft zeker voordelen: het nationale budget stijgt dus kun je pijn ‘wegkopen’, groei verdelen is makkelijker dan krimp versleutelen en groei is beter voor het nationale humeur.

Volgens Kalshoven kunnen we – in grote lijnen – kiezen voor vier scenario’s, vier ‘landen’: Groeiland, Krimpland, Innovatieland en Werkland. De keuzes lopen over twee bekende assen: arbeidsinzet en arbeidsproductiviteit. Kiezen we voor groei, dan kiezen we voor een groeiende arbeidsinzet (meer of minder uren werken) en een groeiende arbeidsproductiviteit (meer investeren in kennis, mensen en middelen). Ieder ‘land’ is een weerslag van kiezen voor meer van het één of minder van het ander. Hoe zou Nederland er uit zien als we kiezen voor meer uren werken? Hoe zou onze levensloop er dan uitzien? En als we dat willen: welke maatregelen moeten we dan nemen? Een uitnodi-gend gedachte-experiment waar de deelnemers erg enthousiast van worden.


De voorbeelden spreken tot de verbeelding: een normatieve werkweek van 60 uur, langere schooldagen en kortere schoolvakanties, dus eerder van school, voltijd- en deeltijdpensioen, belastingaanslag voor niet-werkenden, één dienstverlener voor de kinderopvang, uitruil uren mindervalide werk-nemers. Voorbeelden die flink wat meningen en weerstand losmaken in de zaal, om het voorzichtig uit te drukken. Maar ze mogen nu zelf aan de slag: de deel nemers vormen vier groepen; iedere groep vertegenwoordigt een ‘land’ en moet minimaal zes maatregelen verzinnen om dit ‘land’ te stimuleren. Vrijdagochtend hebben ze de tijd en de ruimte om zich samen voor te bereiden; ’s middags presenteren ze hun ideeën aan elkaar, aan Frank Kalshoven en aan Manon Leijten, de secretaris-generaal van Financiën. Na een stemming op het scherpst van de snede komt Groeiland als winnaar uit de bus. De groep heeft maatregelen verzonnen die zelfs nog een stapje verder gaan dan de voorbeelden van Kalshoven: wie op zijn 67ste met werken stopt krijgt de helft van zijn AOW, ieder jaar langer werken verhoogt de uitkering. En: kinderen gaan op hun derde naar de basisschool en over arbeidsovereen-komsten moeten werknemer en werkgever ieder jaar opnieuw onderhandelen.

Financieel management

De Rijksacademie biedt een groot aantal opleidingen aan op het gebied van financieel management (Fm). Zowel in ons reguliere aanbod als in ons maatwerkprogramma is een breed scala aan thema’s en actuele onderwerpen opgenomen. Nieuw in het Fmprogramma 2016 zijn de opleidingen ‘Beleid in perspectief‘, ‘Nieuwe ontwikkelingen in de financiële administratie’ en ‘Wat iedere manager van financiële administraties moet weten’. Alle opleidingen zijn beknopt beschreven in deze gids en uitgebreider op onze website www.rijksacademie.nl.

http://www.rijksacademie.nl

Je weet als beleidsmaker dat jouw dossier straks wordt beoordeeld door FEZ en later getoetst door het ministerie van Financiën en uiteindelijk door de Tweede Kamer. Waar kan je aan de voorkant al rekening mee houden? Wat zijn de algemene do’s en don’ts? Op deze vragen krijg je antwoord en je leert wat wel en niet werkt.

Meer specifiek voor medewerkers op (financiële) administraties is er dit jaar een opleiding die ze meeneemt in de laatste ontwikkelingen op dit terrein. Denk aan de veranderingen op gebied van de BTW, de vennootschapsbelasting, de Werkkostenregeling. In één dag weet je wat er speelt en krijg je praktische handvatten om er op je eigen werkplek beter mee uit de voeten te kunnen. Voor managers en leidinggevenden is er een verkorte versie van deze nieuwe opleiding ‘Wat iedere manager van de actuele ontwikkelingen in de adminis-traties moet weten’. In één middag word je bijgepraat over de laatste ontwik-kelingen in de administratie en fiscaliteit, wat er reeds is veranderd en wat er nog aan veranderingen aan zit te komen. De hoofdlijnen worden helder uiteengezet en tempo en diepgang zijn aangepast aan deze doelgroep die vaak minder tijd heeft.

De opleiding ‘Financiële administratie’ (FA) is gericht op de financieel- administratieve medewerker in schaal 6 tot en met schaal 9, die wil weten wat er achter de schermen van het administratief systeem gebeurt. Het voeren van een juiste administratie is zeer belangrijk, omdat op basis hiervan besluiten worden genomen. In deze praktische opleiding laten we zien wat het belang van een goede administratie is. Je leert de basis van het boekhouden in het kas-verplichtingen- en het baten-lastenstelsel kennen; je leert onder andere hoe je posten goed kunt boeken.

Voor medewerkers vanaf schaal 10 is er de Vakopleiding Openbare Financiën voor Hogere Ambtenaren (VOFHA). Deze brede en algemeen erkende opleiding heeft al honderden financiële medewerkers bij de Rijksoverheid een uitste-kende start gegeven. De opleiding Risicomanagement voor controllers bied je concrete handvatten bij het toepassen van een risicoanalyse. Als controller ben je immers meer en meer een strategisch financieel-economisch adviseur en houd je de realisatie van de organisatiedoelstellingen scherp in het oog.

LeerroutesHet werkveld en de ontwikkelingen in de financiële functie raken zeker ook de financiële administraties. De Rijksacademie speelt daarop in, ook met haar leerroutes. De verdere vorming van directies bedrijfsvoering op departemen-ten, of de invoering van nieuwe administratieve systemen geven aan dat dit terrein volop in beweging is. Vanuit onder andere het ministerie van Financiën wordt hierop op diverse terreinen geacteerd. Denk maar aan de specifieke themadagen voor de financiële administratie, het hbo-traineeship FA en het kernmodel financiële informatievoorziening (KFI) dat momenteel

Financieel management | Studiegids 2016 | 57


geactualiseerd wordt. Voorbeelden dat er veel gaande is op het terrein van (financiële) administraties.

Voor financieel-administratief en financieel-economische medewerkers hebben we leerroutes ontwikkeld. Deze leerroutes adviseren je welke opleidingen je kunt volgen als medewerker in de financiële functie.

Er is een leerroute voor de financieel administratief medewerker in schaal 6 t/m 9 Leerroute FAM en een leerroute voor de financieel-economisch medewerker in schaal 10 t/m 14 Leerroute FEM . De leerroute maakt inzichtelijk welke vervolgstappen je kunt zetten op een bepaald vakgebied en je kunt de leerroute ook prima betrekken bij de gesprekken over je persoonlijke opleidingsplan.

De leerroute Financieel administratief medewerker (FAM) bestaat uit de opleidingen VOFMA, FA én de VOFMAplus of IAPS A. Deze praktische leergang combineert kennis met je eigen werkervaring en vaardigheden. Na het succesvol doorlopen van de verschillende opleidingen uit de leergang ontvang je het ‘certificaat financieel-administratief mede-werker’. Je hebt dan een prima basis voor jouw werkzaamheden bij de financiële administratie en een goede voorbereiding op je verdere toekomstin de financiële functie.

Leerroute Financieel-administratief medewerker (6 t/m 9)

Basisopleiding → Verdiepingsopleidingen → Verdiepingsopleidingen

VOFMA FAM Financiële administratie FAM VOFMAplus FAM

Inkopen en aanbesteden in de publieke sector A FAM


Comptabiliteitswet en beheer

IAPS contractmanagementBasis administratieve organisatie

Basis accountantscontrole

Auditing van bedrijfsprocessen

Basis verslaggeving baten- lastenstelsel


Leerroute Financieel-economisch medewerker (10 t/m 14)

Basisopleiding Verdiepingsopleidingen Verdiepingsopleidingen

10 —————————→ 11 11 —————————→ 12 12 —————————→ 14

VOFHA FEM VOFHAplus FEM Controllersopleiding FEM

Beleid in perspectief FEMMasterclass financieel management FEM

Werking van agentschappen FEM

Masterclass ICT-sturing en -beheersing FEM

Risicomanagement voor controllers FEM

Business case FEM

De leerroute voor financieel-economisch medewerkers bevat opleidingen voor medewerkers die starten in de financiële functie en zich daarna verder willen ontwikkelen. Bijvoorbeeld: je start in de financiële functie en volgt eerst de basisopleiding VOFHA. Na 1 à 2 jaar werkervaring opgedaan te hebben volg je één – of meerdere – verdiepingsopleidingen op het gebied van financieel management, bedrijfsvoering en/of audit. Zo werk je aan een brede inzetbaar-heid in de financiële functie. Wil je als senior vervolgens je kennis verder inhoudelijk verdiepen en verbreden, kies dan voor de diverse masterclasses of de Controllersopleiding.

De Controllersopleiding is een stevige opleiding die wordt afgesloten met een referaat. Inmiddels hebben al ruim 200 deelnemers een post hbo-certificaat behaald voor deze opleiding. Lees meer over deze opleiding op pagina 63.


VOFMAIn deze basisopleiding doe je onmisbare kennis op over overheidsfinanciën. Bovendien oefen je uitgebreid de praktische vaardigheden die je nodig hebt in je dagelijkse werk in de financiële functie.

Voor Medewerkers in S6-S9 met een financiële functie, een controllersfunctie of een auditfunctie, zoals inkopers, assistent-controllers en assistent-auditors. Je werkt bij een centrale stafdirectie of bij een decentrale afdeling van een ministerie of uitvoeringsorganisatie.

Duur in totaal 10 dagen, met op de eerste dag een avond programma

Kosten 2016 € 4.200

Leerroute FAM

VOFHAGeld, daar gaat het om bij het financieel manage-ment van de overheid en steeds vaker ook bij het beleid zelf. Inzicht in de openbare financiën is daarom onmisbaar, of je nu financieel medewerker of beleidsmedewerker bent. De basisopleiding VOFHA biedt je een brede blik in de wereld van het geld bij de Rijksoverheid.

Voor Starters in een financiële functie. Je werkt in S10 of hoger, bijvoorbeeld bij een directie Financieel-Economische Zaken, de Inspectie der Rijksfinanciën, een directie Bedrijfsvoering, een beleidsdirectie of een uitvoeringsorganisatie.

Duur 20 dagen verspreid over 3 à 4 maanden

Kosten 2016 € 7.850

Leerroute FEM

VOFNIFFBeleid heeft altijd een financiële component. Basiskennis van economie en financiën zou daarom voor iedere beleidsambtenaar verplichte kost moeten zijn. Met deze opleiding ben je in korte tijd op de hoogte van de relevante aspecten van de openbare financiën en pas je deze ook toe in een begrotingssimulatie.

Voor Beleidsmedewerkers in schaal 10 en hoger met een niet-financiële functie.


Kosten 2016 € 2.350

Financiële administratieWaar komt het geld vandaan en waar gaat het naartoe? Zonder deze kennis ben je als organisatie stuurloos en is degelijk beleid onmogelijk. Gelukkig is er de financieel medewerker met een goed ingerichte financiële administratie die voldoet aan alle wetten en regels. In deze opleiding leer je wat daar – bij de Rijksoverheid – allemaal bij komt kijken.

Voor Medewerkers in S6-S9 met een financieel-administratieve functie bij de Rijks overheid. Je hebt bij voorkeur de basisopleiding VOFMA al gevolgd.

Duur 3 dagen

Kosten 2016 € 1.450

Leerroute FAM




VOFMAplusDe financiële functie is meer in beweging dan ooit. Help bouwen aan een effectieve en efficiënte overheid en versterk jouw rol binnen de organisatie. In de VOFMAplus vind je verdieping in ontwikkelin-gen binnen de financiële functie en bedrijfsvoering.

Voor Voor financieel-administratief medewerkers, zoals inkopers en assistent-controllers bij een ministerie of agentschap. Je hebt bij voorkeur de VOFMA al gevolgd en werkt in S6-S9.

Duur 2 x 2 dagen

Kosten 2016 € 1.800

Leerroute FAM

Basis administratieve organisatieIn deze opleiding leer je hoe de administratieve organisatie bij de overheid functioneert en hoe informatiestromen in elkaar steken. Verplichte kost voor medewerkers in een audit- of financiële functie die hun kennis over de administratieve organisatie en interne controle willen verdiepen.

Voor Medewerkers in een audit- of financiële functie op hbo-niveau die meer willen weten over de administratieve organisatie in het algemeen en bij de Rijksoverheid in het bijzonder. Richtlijn: S10-S12.

Duur 2 x 2 dagen

Kosten 2016 € 1.850

Comptabiliteitswet en beheer De Rijksoverheid heeft een omvangrijk stelsel aan wet, voorschriften en codes voor de inrichting, sturing en beheersing van haar eigen (financiële) bedrijfsvoering. De Comptabiliteitswet vormt de basis voor deze harde en zachte weten regelgeving. Voor auditors en medewerkers in een financiële functie is dit onmisbare kennis.

Voor Auditors en (financial) controllers met een brede blik op de organisatie. We gaan uit van een hbo-niveau basiskennis van de administratieve organisatie. Richtlijn: S10-S12.


Kosten 2016 € 2.300

Basis verslaggeving baten-lastenstelselWerk je in een financiële functie bij de Rijksoverheid, dan krijg je vroeg of laat te maken met het baten-lastenstelsel. Deze opleiding geeft je niet alleen het benodigde theoretische inzicht in de jaarverslaggeving binnen dit stelsel, maar biedt je ook praktische handvatten om die kennis in je werk als controller of auditor te kunnen toepassen.

Voor Financieel (beleids)medewerkers, auditors en andere geïnteresseerden. Je hebt géén of slechts een beperkte economische vooropleiding.

Duur 2 dagen

Kosten 2016 € 990




Risicomanagement voor controllersGoed risicomanagement is tegenwoordig een onlosmakelijk onderdeel van management control. Wil jij je hier verder in verdiepen, dan is dit de opleiding voor jou. Je gaat naar huis met concrete kennis van risicomanagement, de toepassing ervan bij de Rijksoverheid en handvatten om dit toe te passen in je eigen werkomgeving.

Voor Ervaren financieel medewerkers van de directies Financieel-Economische Zaken, directies Bedrijfsvoering en decentrale controllers die zich willen verdiepen in risicomanagement.

Duur 3 dagen

Kosten 2016 € 1.500

Leerroute FEM

Projectbeheersing en controlVeel van de veranderingen en ontwikkelingen binnen de Rijksoverheid worden projectmatig georganiseerd. Deze projecten kosten vaak meer tijd en meer geld dan voorzien. Hoe krijg je meer grip op deze projecten? Hoe zorg je voor een effectieve projectbeheersing, hoe moet je de control inrichten en waar liggen de verantwoordelijkheden hiervoor? Deze opleiding koppelt theorie aan de weerbarstige praktijk van projectbeheersing bij de Rijksoverheid.

Voor Iedereen die te maken heeft met project-beheersing, zowel binnen het project als daarbuiten. Richtlijn: S11–S13.

Duur 3 dagen

Kosten 2016 € 1.500

Business case Een business case is de zakelijke rechtvaardiging om wel of niet te starten of verder te gaan met een project. De business case omvat een kosten-batenanalyse, inclusief opties, benodigde bronnen, risicobeheersing. Daarom is het essentieel om over de juiste informatie te beschikken én dat je deze informatie op een duidelijke wijze (cijfermatig) kan ordenen. In deze opleiding leer je hoe je een business case kunt analyseren en beoordelen. In deze opleiding wordt eveneens stilgestaan bij de laatste ontwikkelingen op dit terrein, waaronder de nieuwe Handleiding Publieke Businesscase.

Voor Project- en programmamanagers, beleids-medewerkers, controllers, adviseurs bedrijfsvoering en auditors. Richtlijn: S12-S14.

Duur 2 dagen

Kosten 2016 € 990

Leerroute FEM

VOFHAplusHoe interpreteer je een business case? Hoe kun je effectief invloed uitoefenen in een politiek proces? Hoe beargumenteer je zaken en hoe zet je je over tuigingskracht optimaal in? De heilige graal is, weten wanneer je welke techniek moet inzetten om het juiste effect te bereiken. Wat zijn de financiële kaders voor de komende jaren? Wat kan Lean management voor de overheid betekenen? De VOFHAplus geeft het antwoord op deze vragen. Volg de VOFHAplus; verdiep je kennis én vaardigheden.

Voor De opleiding is bedoeld voor financieel medewerkers in S12 of hoger die de VOFHA hebben gevolgd en nóg meer willen weten over openbare financiën en het financieel management van de Rijksoverheid. Je werkt bijvoorbeeld bij een directie Financieel-Economische Zaken, de Inspectie der Rijksfinanciën, een directie Bedrijfsvoering, een beleidsdirectie of een uitvoeringsorganisatie.

Duur 5 dagen

Kosten 2016 € 2.500

Leerroute FEM




Beleid in perspectief

NIEUW

Het versterken van control en evaluatie in het beleidsproces staat weer hoog op de agenda. Deze nieuwe opleiding draagt bij aan die impuls.

Bij de totstandkoming van het beleid en de evaluatie ervan zijn meerdere partijen betrokken. De beleidsonderzoeker, de beleidsdirectie, FEZ, Financiën (IRF), Tweede Kamer (BOR) en de Algemene Rekenkamer. Al deze partijen dragen actief bij aan het programma. Na het afronden van deze opleiding is je kennis over (beleids)control en evalueren vergroot, heb je van elkaar geleerd door praktijkvoorbeelden met elkaar te bespreken en heb je handige tips meegekregen om control en evaluatie naar een hoger niveau te tillen in jouw organisatie.

Voor (Senior)beleidsmedewerkers en financieel adviseurs. Richtlijn: S10 en hoger.

Duur 2 x 2 dagen

Kosten 2016 € 1.500

Leerroute FEM

ControllersopleidingAan controllers worden steeds zwaardere eisen gesteld. Naast het toetsen van de financiële consequenties van beleidsvoorstellen, geef je daarom steeds vaker advies over risico’s, alternatie-ven en de personele en organisatorische gevolgen. Deze uitgebreide en post-hbo gecertificeerde opleiding helpt je te groeien in je veelzijdige rol als overheidscontroller.

Voor Ambitieuze controllers en financieel beleidsmedewerkers in schaal 12 of hoger. Je beschikt over enkele jaren financiële praktijkervaring en hebt een financieel-economische vooropleiding op minimaal hbo-niveau. Bij voorkeur heb je de Vakopleiding Openbare Financiën voor Hogere Ambtenaren (VOFHA) of de leergang Financieel Management al gevolgd. Een intakegesprek vormt onderdeel van de toelatingsprocedure.

Duur 20 dagen + referaat

Kosten 2016 € 9.550

Leerroute FEM

Masterclass financieel managementThema Financieel management 3.0: de blik op scherp

De geheel nieuwe masterclass financieel manage-ment bestaat uit 4 middagen waarin 4 docenten college geven over de belangrijkste ontwikkelingen en nieuwste inzichten op het gebied van financieel management. Dit doen zij in de vorm van een college waar ook ruimte is voor intercollegiale discussie. De onderwerpen in deze masterclass zijn: de aansturing van verzelfstandigde overheids-organisaties (zbo’s), het gebruik van open data, de overheidscommunicatie over cijfers in de moderne samenleving en de nieuwste inzichten rond manage-mentcontrol.

Voor De masterclass is bestemd voor (plaats-vervangend) directeuren, controllers, auditors en managers, senior adviseurs en/of afdelingshoofden die werkzaam zijn in een financiële functie, auditfunctie of een beleidsfunctie. Gestreefd wordt naar groepen met deelnemers uit diverse organisa-ties. Per masterclass kunnen maximaal 25 personen deelnemen.

Duur 4 middagen

Kosten 2016 € 1.150

Leerroute FEM



Masterclass ICT-sturing en beheersingInformatie- en communicatietechnologie (ICT) grijpt steeds dieper in op de werkprocessen van de overheid. Het kabinet treft een aantal maatregelen die moeten bijdragen aan een goede kwaliteitsbor-ging van grote ICT-projecten, zoals de verbetering van de sturing en de beheersing van ICT(-projecten).

Voor De masterclass is bestemd voor (plaats-vervangend) directeuren, projectmanagers, senior adviseurs, auditmanagers, senior controllers en/of afdelingshoofden die werkzaam zijn in een financiële functie, een beleidsfunctie of informatise-ringsfunctie. Gestreefd wordt naar groepen met deelnemers uit diverse organisaties. Per masterclass kunnen maximaal 25 personen deelnemen.

Duur 5 middagen

Kosten 2016 € 1.650

Leerroute FEM

Nieuwe ontwikkelingen in de financiële administratie

NIEUW

De laatste tijd is er veel gebeurd op het terrein van Belastingen met consequenties voor de financiële administratie. Denk maar aan de komst van de Werkkostenregeling, de ontwikkelingen op BTW-gebied en de vennootschapsbelasting. Wat betekent dit, raakt het jouw organisatie ook en hoe kan je er mee uit de voeten? In deze opleiding word je in één dag bijgespijkerd over wat er allemaal is veranderd of gaat veranderen en krijg je praktische handvatten om er in je dagelijks werk mee aan de slag te gaan.

Voor Medewerkers in S5-S9 met een administra-tieve functie bij de Rijksoverheid. Je hebt bijvoor-beeld de basisopleiding VOFMA al eens gevolgd.

Duur 1 dag

Kosten 2016 € 550

Wat iedere manager van administraties moet weten

NIEUW

De laatste tijd is er veel gebeurd op terrein van financiele administraties in de fiscaliteit. Denk maar aan de komst van de Werkkostenregeling, de ontwikkelingen op BTW-gebied en de vennoot-schapsbelasting. Wat betekent dit voor jouw organisatie? In deze opleiding word je bijgespijkerd wat er allemaal is veranderd of gaat veranderen en krijg je praktische handvatten om er in je dagelijks werk mee aan de slag te gaan.

Voor Managers, coördinatoren, projectleiders, hoofden administraties en senior (beleids)medewerkers vanaf S12.

Duur 1 dagdeel

Kosten 2016 € 250

Werking van agentschappen Heb jij vanuit je functie vaak te maken met een agentschap of werk je nog niet zo heel lang bij een dergelijke organisatie? Wil je agentschappen beter begrijpen? Volg dan de opleiding Werking van agentschappen.

Voor Medewerkers vanaf S10 die op praktijkgerichte wijze willen kennismaken met het stelsel van baten en lasten en de daarbij behorende doelmatige financiële bedrijfsvoering. Je werkt bijvoorbeeld bij een directie Financieel-Economische Zaken, een directie Bedrijfsvoering of een financiële afdeling. Je hebt vaak te maken met een agentschap of je werkt zelf nog niet zo heel lang bij de financiële afdeling van een agentschap dat het stelsel van baten en lasten voert.

Duur 3 dagen

Kosten 2016 € 1.500

Leerroute FEM




Inkopen en aanbesteden in de publieke sector AEen intensieve kennismaking met het inkoopvak, waarna je weet hoe het inkoopproces in elkaar zit. Je kent ook de plaats daarin van een (Europese) aanbesteding. Na afloop weet je hoe belangrijk een duidelijke inkoopbehoefte is en kun je omgaan met de specificatie van deze behoefte, de selectie van de juiste leverancier en de gunning van de opdracht.

Voor (Startende) inkopers of medewerkers die betrokken zijn bij het aanbesteden van werk, diensten en leveringen. Deze basisopleiding is gericht op medewerkers in S6-S9.

Duur 3 dagen

Kosten 2016 € 1.400

Leerroute FAM

Public sector auditingIn deze opleiding maak je kennis met het hoe, waarom en waarheen van public sector auditing. Wat zijn typische kenmerken van publieke organisa-ties en van auditing in de publieke sector? Welke soorten audits worden uitgevoerd, met welk doel en welke standaarden, methoden en technieken worden daarbij gebruikt?

Voor Medewerkers in een auditfunctie bij de Rijksoverheid en andere geïnteresseerden. Richtlijn: S11-S15.

Duur 2 dagen

Kosten 2016 € 1.100

Ook interessant

!

EssentieprogrammaAls je recentelijk in dienst bent gekomen van de Rijksoverheid, kom je in aanmerking voor het Essentieprogramma. Het Essentieprogramma biedt jou de unieke kans om in twee dagen de bijzondere wereld van de Rijksoverheid te leren kennen. Je doorloopt een afwisselend programma met boeiende sprekers en doet contacten op die je de rest van je carrière van pas komen. Voor Nieuwe ambtenaren bij het Rijk. Richtlijn: S10-S15.

Duur 2 dagen

Kosten 2016 € 990

NB. Sommige rijksorganisaties beschikken over centrale financieringsmogelijkheden voor het essentieprogramma. Informeer hierover bij je P&O adviseur.




Besturingsmodel bedrijfsvoering RijkIn de Compacte rijksdienst is gemeenschappelijk uitvoeren van bedrijfsvoeringstaken in shared service organisaties uitgangspunt geworden. Dit heeft geleid tot een besturingsmodel voor de bedrijfsvoering waarin veel verschillende spelers een rol hebben. Deze opleiding leert je wat er speelt en hoe het werkt.


Duur 1 dag

Kosten 2016 € 500

Lean management Rijksoverheid Lean management is een methode waarmee je continu verbeteringen aan het licht kunt brengen, in kleine beheersbare stappen. Steeds vaker zijn organisatieveranderingen bij zowel grote als middelgrote onderdelen bij de Rijksoverheid gebaseerd op de uitgangspunten van Lean manage-ment. Tijdens de opleiding leer je verschillende technieken effectief implementeren in jouw werkomgeving. Je leert kijken vanuit de waarden en het gezichtspunt van de (interne) klant en hierdoor signaleer je verspillingen in de processen. Je voert verbeteringen door en bereikt veelal meer met minder middelen.

Voor Senior beleidsmedewerkers, adviseurs bedrijfsvoering, controllers en auditors. Richtlijn: S10 en hoger.

Duur 2 dagen, met op de eerste dag een avond-programma

Kosten 2016 € 1.300

Maatschappelijke kosten-batenanalyseIn het beleid spelen maatschappelijke kosten-baten-analyses (MKBA’s) een belangrijke rol. Hoe komen deze analyses tot stand? Wat zeggen ze nu eigenlijk? Welke rol speelt de OEI-leidraad bij het opstellen van MKBA’s? Met deze opleiding leer je MKBA’s ‘lezen’.

Voor Beleidsmakers die in hun werk te maken hebben met maatschappelijke kosten-baten-analyses en willen weten hoe ze tot stand komen en hoe ze in elkaar zitten.

Duur 1 dag

Kosten 2016 € 500

Communiceren op strategisch niveau Wil je een stevige gesprekspartner zijn voor de ambtelijke top en wil je je soepel kunnen bewegen in de politiek-bestuurlijke realiteit, dan kun je niet zonder uitstekende communicatieve vaardigheden. In een Development Center werk je samen met topambtenaren en acteurs aan het optimaliseren van je (inter)persoonlijke effectiviteit.

Voor Auditmanagers en ervaren controllers die op strategisch niveau klantcontacten onderhouden en hun vaardigheden op het communicatieve vlak willen aanscherpen. Richtlijn: S13-S15.

Duur kick-off bijeenkomst + 3 dagen

Kosten 2016 € 2.400




ContractmanagementWat is een goed contract? Wat is goed contract-management? Wat kan er allemaal fout gaan bij het vastleggen van een inkoop/aanbesteding? Hoe kun je deze fouten herkennen en voorkomen? Op al deze vragen wordt ingegaan. De opleiding bevat ook een case om met de aangereikte materie te oefenen.

Voor Startende inkopers, senior inkopers, inkoop-coördinatoren, inkoopmanagers of betrokkenen bij aanbestedingen van diensten en/of leveringen. Deze opleiding is gericht op medewerkers in S9-S12. Je hebt bij voorkeur al de basisopleiding Inkopen en aanbesteden in de publieke sector (IAPS) gevolgd.

Duur 2 dagen

Kosten 2016 € 990

De werking van Brussel Om op een effectieve manier beleid te voeren moet je weten wat er in Brussel gebeurt, zeker omdat de invloed van Brussel op nationaal beleid alleen maar toeneemt. Als beleidsmedewerker kun je daarom niet om Brussel heen. Deze opleiding wijst je de weg, ook naar Brusselse overlegorganen in Den Haag.

Voor Beleidsmedewerkers die willen kennismaken met de werkwijze van Brussel en benieuwd zijn welke consequenties Europa voor Nederland allemaal heeft.

Duur 2 dagen

Kosten 2016 € 1.050


NIEUW

De Masterclass inkopen en aanbesteden is een geheel nieuwe 3-daagse masterclass. Je ontwikkelt je verder als rijksinkoper. Deze masterclass verbreedt en verdiept je inhoudelijke kennis die je eerder hebt opgedaan tijdens de opleiding(en) Inkopen en aanbesteden in de publieke sector (IAPS). Wij gaan uiteraard in op de uitdagingen waar de rijksinkoper voor staat, op het gebied van regelgeving, beleids-ambities, actualiteiten en veranderingen in het speelveld. De masterclass brengt je op de hoogte van de laatste stand van zaken op jouw vakgebied.

Voor Inkopers en medewerkers van IUC’s die betrokken zijn bij het aanbesteden van werk, diensten en leveringen. Deze verdiepingsopleiding is gericht op medewerkers in S10 t/m S12. Je hebt reeds basiskennis van inkopen en aanbesteden en je hebt ervaring met aanbesteden of je bent daarbij nauw betrokken. Bij voorkeur heb je de opleiding Inkopen en aanbesteden in de publieke sector (IAPS) gevolgd of een opleiding (vergelijkbaar aan) Nevi I.

Duur 3 dagen

Kosten 2016 € 2.100





House of Control

Het is de eerste warme voorjaarsdag van 2015. Toch zijn alle negentien deelnemers om half tien present. Deze tweede dag van de Controllersopleiding voor ambitieuze controllers en financieel beleidsmedewerkers in rijksdienst begint met de vraag: wat is ‘in control’ zijn? Drs. Sjoerd Olde Bijvank neemt de deelnemers een ochtend lang mee in zijn vraagstelling en laat ze kennismaken met zijn analysemodel ‘House of Control’.

Olde Bijvank heeft, net als veel docenten aan de Rijksacademie voor Financiën, Economie en Bedrijfsvoering, een achtergrond bij het ministerie van Financiën. Hij was ook werkzaam voor de gemeente Den Haag en het ministerie van Economische Zaken. Tegenwoordig is hij zelfstandig actief als businesscontroller en docent aan de Rijksacademie. ‘In de eerste plaats omdat ik lesgeven leuk vind, maar ook om mijn model te toetsen in een omgeving van kritische professionals.’

De groep kritische professionals bestaat deze ochtend voor bijna de helft uit controllers en beleidsmedewerkers uit diverse geledingen van het ministerie van Defensie. Daarnaast zijn er medewerkers van Financiën, Economische Zaken, Veiligheid en Justitie, Binnenlandse Zaken, Onderwijs Cultuur en Wetenschap, Sociale Zaken en de Stichting Tweede Kamerfractie van de PVV.

Van controle naar controlDe deelnemers hebben verschillende leervragen en verwachtingen bij dit onderdeel van hun opleiding. Wat zit er tussen ‘in control’ en ‘out of control’? Waarin verschilt de controllersrol bij de overheid ten opzichte van de accoun-tancy? En men hoopt natuurlijk dat het ‘House of Control’ praktische handvatten zal bieden. Gereedschap om greep te krijgen op de vele ‘harde’ en ‘zachte’ thema’s die het functioneren van een organisatie kunnen belemmeren.

De controlfunctie in organisaties is veranderd. Het is een reactie op de flexibilisering die sinds de jaren negentig bij bedrijven en overheden is opgetreden. Trefwoorden zijn: decentralisatie, horizontale organisatie in plaats van verticale, maatwerk dicht bij klant of doelgroep. Statische budget-mechanismen werden daarom aangepast. Nog altijd moeten de cijfers juist, tijdig en actueel zijn, maar louter controle daarop volstaat niet meer.


De controller moet niet alleen controleren, maar ook adviseren. En dan niet alleen op financieel vlak, maar in principe op alle gebieden die relevant zijn voor het behalen van de doelen van de organisatie. Welke gebieden zijn dat? De koffiepauze wordt benut om in kleine groepjes te benoemen wat er allemaal goed moet gaan in een organisatie om te kunnen zeggen: we zijn ‘in control’.

In de levendige gesprekken en de plenaire terugkoppeling komt veel langs. Iemand krijgt ‘jeuk bij processen die op orde moeten zijn’, een ander bena-drukt het belang van een visie en heldere doelstellingen, er moet oog zijn voor de bedrijfscultuur en historisch besef blijkt noodzakelijk (waar komen we vandaan, waar gaan we heen?) Het is de opmaat voor het behandelen van het ‘House of Control’.

Een kwestie van lef en doenOnder een dak van missie, visie, doel en strategie plaatst Olde Bijvank een twaalftal bouwstenen. Van primair proces, financiën en automatisering tot organisatiecultuur, governance en communicatie. Het kiezen en invullen van de meest relevante thema’s zal voor iedere organisatieanalyse anders zijn. Zorg voor houvast in een managementtheorie van eigen keuze en zet Google aan het werk. Op die manier is voor iedere bouwsteen al snel een set van vragen te formuleren voor de feitelijke analyse. Zo simpel is het, meent de docent.

De analyse van alle bouwstenen samen geeft aan op welk niveau van beheer-sing (control) de organisatie staat. Een adequate planning en controlcyclus geldt als een ‘zesje’. Wie een ‘tien’ wil halen moet zijn ‘huis’ zozeer op orde hebben dat de organisatie zich volledig kan richten op omgevingsgerichte sturing. In dat stadium is de organisatie in staat steeds flexibel te reageren op veranderingen in de omgeving en initieert ook zelf verandering. Denk hierbij aan grote merken als Apple en Nike.

Tegen het einde van de ochtend bouwt Olde Bijvank met zijn deelnemers nog snel een ‘huis’ voor de analyse van een bank. Binnen enkele minuten zijn de meest relevante bouwstenen benoemd en gerangschikt. De exercitie laat zien dat werken met het ‘House of Control’ vooral een kwestie is van lef en doen. Of zoals een van de deelnemers bij de evaluatie zei: ‘control is complex. Dit model zegt eigenlijk: hak het in brokjes’.


MaatwerkopleidingenLiever een opleiding op maat?

Wil je een eigen opleidingsprogramma voor jouw directie of specifiek voor nieuwe medewerkers in jouw organisatie? De Rijksacademie helpt je bij dergelijke opleidingsvragen met maatwerkoplossingen. Samen maken we een passende opleiding.

Drie vormen van maatwerkBij de ontwikkeling van de maatwerkopleidingen staat jouw opleidingsvraag centraal. Maatwerk kan in de vorm van een incompany verzorgde reguliere opleiding, aangevuld met casussen of voorbeelden die zijn toegesneden op jouw praktijksituatie. Je kunt ook kiezen voor een opleiding die is samen-gesteld uit onderdelen van het reguliere aanbod. En je kunt kiezen voor de meest uitgebreide vorm waarbij we een nieuwe opleiding of zelfs een heel nieuw opleidingsprogramma voor jouw organisatie ontwikkelen.

Houd bij het inzetten van maatwerkopleidingen of programma’s rekening met een groepsgrootte van 12 tot 20 deelnemers.

Maatwerk ontwikkelen in 4 stappen1 We brengen de wensen in kaart. Wat zijn de leerdoelen? Wat wil je bereiken?

Wie doen er mee en wat willen zij bereiken? Welke inhoud is daarvoor nodig?2 We bespreken de mogelijke werkvormen en de duur van de opleiding.

Ook gaan we in op de docenten die we kunnen inzetten. Daarbij kun je kiezen voor docenten van de Rijksacademie, eigen docenten, docenten van buiten de overheid óf een combinatie.

3 Op basis van bovenstaande informatie maken we een offerte, met daarin een programmavoorstel, een begroting en – zo mogelijk – een voorstel voor de opleidingsdata.

4 Nadat we akkoord hebben op de offerte, gaan we aan de slag met de uit werking en uitvoering van de opleiding.

Overweeg maatwerk bijvoorbeeld bij:• taakverbreding van de afdeling;• de invoering of ontwikkeling van een nieuwe werkwijze;• introductie van nieuwe medewerkers.


Driedaagse opleiding voor een departementOp verzoek van een opdrachtgever is voor een selecte doelgroep van circa 60 medewerkers een drie-daagse maatwerkopleiding ontwikkeld. De organisatie is aan het reorganiseren en een viertal afdelingen gaat straks in een nieuwe samenstelling met elkaar verder. Deels kent men elkaar goed en deels zijn het nieuwe collega’s die gaan samenwerken. De doelgroep met verschillende achtergronden en ervaring van uitvoerende functies tot teamleiders volgt het driedaagse programma. Bewust gemixt van hoog tot laag en deelnemers van verschillende afdelingen bij elkaar gezet. Opdrachtgever heeft hierin een hele duidelijke hand gehad om het leerrendement zo hoog mogelijk te laten zijn. In drie sessies van ca. 20 personen doorloopt in twee maanden tijd de hele groep het programma. De opdrachtgever opent zelf de opleiding en legt uit waarom het belangrijk is om dit gezamenlijk te doen. Bij het laatste onderdeel van het programma is de opdrachtgever wederom bij de groep aanwezig om te horen hoe het is geweest en welke punten nog onduidelijk zijn of op een later tijdstip nader aan bod moeten komen. Zo is het programma een mooie mix van theorie en kennis over o.a. de regelgeving, ontwikkelingen in de adminis-traties en worden delen theorie afgewisseld met dingen uitzoeken en concreet oefenen. Denk aan de actuele ontwikkelingen die spelen in de comptabele regelgeving (o.a. nieuwe Comptabiliteitswet, Rijksbegrotingsvoorschriften) gecombineerd met veel casussen. Op laptops wordt de Wettenbank geraad-pleegd en weet men niet alleen wát er in de regelgeving staat maar ook waar men het voortaan zelf makkelijk digitaal kan opzoeken. Met de vele praktijk-voorbeelden van het ministerie zélf die in de lesstof verweven zijn, komt het heel dicht bij de beleving en dagelijkse praktijk van de deelnemers.

Na afloop bleek uit de evaluatieresultaten van de deelnemers en vanuit de opdrachtgever dat de opleiding enorm heeft bijgedragen aan de teamspirit, nu meer dezelfde taal wordt gesproken en dit het begin is van het vervolg. Het smaakt naar meer en men is na drie sessies op de Rijksacademie nog niet klaar.

Maatwerkopleidingen worden op verzoek gegeven. Dat betekent dat je als opdrachtgever deze opleiding aanvraagt voor een specifieke groep deelnemers die bij ons op de Rijksacademie dit programma komen volgen. Voor meer informatie: (070) 342 49 00.


Goed om te wetenCongressen

Laat je inspirerenJe kennis actualiseren, collega’s uit je vakgebied ontmoeten, luisteren naar én discussiëren met interessante sprekers, dat is in een notendop waar het bij onze congressen om draait. Want leren doe je niet alleen op je werkplek of in een leslokaal.

Veel bezochtMet zo’n 2.500 deelnemers per jaar zijn onze congressen goed bezocht. Ze zijn dan ook een uitstekende gelegenheid om nieuwe kennis op te doen, om in een informele setting met collega’s te netwerken en om bijgepraat te worden over actuele ontwikkelingen en thema’s. De congressen organiseren wij op eigen initiatief of samen met enthousiaste opdrachtgevers binnen de Rijksoverheid.

Een congres bezoeken of organiserenGeïnteresseerd in onze congressen? Op www.rijksacademie.nl/congres vind je het actuele overzicht van alle congressen. Abonneer je op onze nieuwsbrief op onze website www.rijksacademie.nl. Deelname is meestal gratis. Wil je samen met ons een congres organiseren? Neem dan contact op met de Rijksacademie via (070) 342 49 00.

Door ons in het buitenland

De Rijksacademie verzorgt niet alleen opleidingen voor Nederlandse rijksambtenaren, maar ook voor buitenlandse ambtenaren. Nederland is een actieve speler op het gebied van het verlenen van zogenaamde Technische Assistentie wat inhoudt dat kennis en vooral ervaringen uitgewisseld en besproken worden met collega’s. De Nederlandse openbare financiën zijn op orde en dat wordt internationaal erkend als ‘best practice’. In vergelijking met andere landen is Nederland bijzonder door de decentralisatie van de financiële functie, de ruime ervaring met begroten op basis van programma’s en onafhankelijke instituten zoals het Centraal Planbureau. Nederland is actief in verschillende internationale instellingen waaronder de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds (IMF). In de Bestuursraad van deze instellingen vertegenwoordigt Nederland (in het IMF samen met België) de belangen van een groep landen, de zogenaamde kiesgroeplanden.


Dit zijn voor het overgrote deel landen in Oost- en Zuidoost-Europa. Neder-land ziet het verlenen van Technische Assistentie aan de landen die wij vertegenwoordigen als een belangrijke taak. Wanneer een land uit deze groep een vraag heeft, wordt deze beantwoord door de beste Nederlandse experts. Op verzoek van bijvoorbeeld Macedonië hebben Nederlandse experts op het gebied van de comptabiliteitswetgeving meegeholpen aan de herziening van de vergelijkbare, Macedonische ‘Budget Law’. Zo vervullen we dus een zekere adviesrol, maar daarnaast dragen we onder het motto ‘vreemde ogen dwingen’ ook bij aan de totstandkoming van hervormingen. Door van elkaar te leren, kunnen de transities in landen sneller en slimmer verlopen. Voor de Neder-landse docenten is het leerzaam om uit te leggen wat de eigen praktijk is en vooral waarom we de dingen doen zoals we ze doen. Van de andere kant krijgt Nederland informatie en begrip over wat er in de landen van de Kiesgroep speelt op het gebied van de openbare financiën. Dit is essentieel om landen goed te kunnen vertegenwoordigen.

Als lid van de Europese Unie werkt Nederland ook samen met kandidaat-lidstaten, potentiële kandidaten en met de zogenoemde nabuurschapslanden van de Unie. Bijvoorbeeld de training ‘Public Finance Management’ biedt ondersteuning aan de democratisering in de Arabische regio die met de Arabische revolutie is ingezet. Transparanter begroten en verantwoord begroten zijn centrale onderwerpen in deze training van de Rijksacademie.

De Rijksacademie is bovendien actief in landen waar Nederland historische banden mee heeft. Denk aan een studiebezoek van bijvoorbeeld het Indonesisch ministerie van Financiën aan Nederland maar ook aan een opleidingsprogramma in de Antilliaanse landen van ons Koninkrijk.

De werkzaamheden van de Rijksacademie in het buitenland vinden meestal plaats in opdracht van de directie Buitenlandse Financiële Betrekkingen van het Ministerie van Financiën. Deze directie is eerstverantwoordelijk voor de Technische Assistentie door Financiën aan de kiesgroeplanden. Tegelijkertijd zijn deze werkzaamheden een natuurlijk verlengstuk van de binnenlandse activiteiten van de Rijksacademie. Doceren voor en in het buitenland is een specialisatie doordat de doelgroep en vooral de context anders is dan in het binnenland. Een goede docent kan zich inleven in de situatie van de doelgroep en weet daarmee zijn of haar verhaal over te brengen. Deze bijzondere situatie maakt het doceren in het buitenland speciaal.

Meer weten of interesse om te doceren voor het buitenland? Kijk op www.rijksacademie.nl/en.


Onze docenten

Volg je een opleiding bij de Rijksacademie, dan kun je rekenen op de allerbeste docenten. Zij zijn onze grote meerwaarde en kracht. Absolute autoriteiten op hun vakgebied, die vanuit hun functie als geen ander op de hoogte zijn van de meest actuele ontwikkelingen. Daardoor zijn zij in staat om les te geven vanuit de werkpraktijk. Bovendien weten zij precies welke kennis jij als deelnemer nodig hebt om beter te functioneren in een financiële, audit-, economische of bedrijfsvoeringsfunctie. De meeste docenten zijn al jarenlang actief als docent en halen veel plezier, reflectie en inspiratie uit het lesgeven.

Elk jaar een inspiratiemiddagJaarlijks organiseren we een docentenmiddag, als waardering voor hun werk en inspiratie. Op deze middag maken we ook de Docent van het Jaar bekend. Ook kunnen ze didactische opleidingen bij ons volgen. Dan zijn de rollen eens omgedraaid! Zo leren onze docenten meer over interactief doceren, bespreken praktijksituaties met andere docenten en onderzoeken zij hoe ze nog creatiever kunnen omgaan met werkvormen.


Inschrijven, annuleren en algemene voorwaarden

Inschrijven voor een opleiding• inschrijven kan op onze website• in deze gids vind je een korte omschrijving van

de voorwaarden. Op www.rijksacademie.nl vind je de complete inschrijvings-, annulerings- en algemene voorwaarden.

Hoe werkt de inschrijving?• inschrijven doe je op www.rijksacademie.nl• na inschrijving krijg je een ontvangst

bevestiging.

Plaatsing• drie weken voor het begin van je opleiding

ontvang je een definitief bericht van plaatsing• de plaatsing is bindend voor ons en voor je

werkgever• de datum van ontvangst van het inschrijf

formulier bepaalt de volgorde van plaatsing.

Betaling en kosten• jouw werkgever ontvangt rechtstreeks

een factuur van ons• genoemde prijzen zijn onder voorbehoud

van prijswijzigingen en exclusief eventuele overnachtingskosten

• de prijzen zijn vrijgesteld van BTW.

Inschrijvingstermijn gesloten?• de datum voor sluiting van de inschrijving is een

richtlijn. Een opleiding kan vol zijn ruim voor de sluitingsdatum, maar er kunnen na deze datum ook nog plaatsen beschikbaar zijn. Informeer altijd naar de mogelijkheden, ook als de inschrijvingstermijn eigenlijk reeds verlopen is: (070) 342 49 00.

Verhinderd?• bij verhindering brengen wij annuleringskosten

in rekening. Deze zijn afhankelijk van het moment waarop je annuleert; kijk op www.rijksacademie.nl voor een overzicht of

• je werkgever kan, in overleg met ons, een collega voordragen om deel te nemen. Deze collega moet ook aan de opleidings-voorwaarden voldoen

• je werkgever is verantwoordelijk voor de vervanging

• de gegevens van de nieuwe deelnemer moeten voor het begin van de opleiding via het inschrijfformulier aan ons coördinatiebureau zijn doorgegeven

PrijzenPrijswijzigingen en drukfouten voorbehouden.




Medewerkers Rijksacademie

2

1

3

5

7

8 910 11

1415

13

12

16

17

18 20 22 24

25

2627

28

29

3031

32

23

21

19

6

4

1 Daniëlle Worp2 Marco Laar3 René Kiebert4 Ivo Roozeboom5 Martina Sieuwerts6 Bas Verberne7 Hans Monnickendam8 Jeannette Segaar9 Damiët de Lange10 Frerieke Hamers-de Baat11 Denise Dirksen12 Ingrid Goris13 Marion van der Ham14 Robert Skwarczynski

15 Tolik Bilik16 Desirée Kubbinga17 Suzan Ouwerkerk18 Linda Schneider19 Kelly Slagter20 Barbara van Lent21 Abida el Haddioui22 William Daw23 Michiel de Haan24 Mokhtar Dyb25 Nancy Rijsbergen26 Judith Jeurissen27 Astrid de Ruiter28 Shanti Thakoer

29 Alex van Tuinen (stagiair)30 Tom Mostarlic31 Yamna Azattam32 Shafien Golamun

Niet op de fotoOesha Balgobind, Charissa Bosch-Steven, Werner Deenen, Jan Donders, José Hage, Devina Santokhi, Sharmila Sijl-Gauri en Jan van Tuinen


Waar vind je ons?Je vindt ons aan de Zeestraat midden in Den Haag, dicht genoeg bij de departementen om geen tijd te verspillen, maar ver genoeg om afstand te kunnen nemen van de dagelijkse hectiek.

Ons adresRijksacademie voor Financiën, Economie en BedrijfsvoeringZeestraat 86-902518 AD Den Haagt (070) 342 49 00f (070) 342 49 55e [email protected] www.rijksacademie.nl

Uitstaphalte OV: Javastraat• Vanaf CS rijden buslijn 22 en 24• Vanaf Holland Spoor rijdt tramlijn 1

Er is parkeergelegenheid in de Zeestraat of in omliggende straten. Betaald parkeren, alleen met Maestro, Mastercard, Visa en mobiel parkeren.

RichtingWassenaar/Leiden

Richting

Bus

Tram

Centraal Station

Binnenhof

Koninklijk PaleisPaleistuin

100 200 m

Rijksacademievoor Financiën,Economie enBedrijfsvoering

221 24

24

mailto:[email protected]


Colofon Fotografie: Bas Kijzers, Den Haag Vormgeving: Studio Tint, Den Haag Druk: Drukkerij Xerox/OBT, Den Haag

! SA

K E R

Studiegids Rijksacademie voor Financiën,Economie en Bedrijfsvoering

2016

luisteren>zien>doorgeven

Zeestraat 86-90 | 2518 AD Den Haag | www.rijksacademie.nl

Rijksacademie voor Financiën, Econom

ie en Bedrijfsvoering

K N E - · PDF fileBasis administratieve organisatie 13 ... Zo is er voor alle starters bij...

Documents

Transcript of K N E - · PDF fileBasis administratieve organisatie 13 ... Zo is er voor alle starters bij...