JURISPRUDENTIE REDELIJKE TERMIJN Inhoud Jurisprudentie … · 2019. 10. 14. · Gerechtshof...

1

JURISPRUDENTIE REDELIJKE TERMIJN

Inhoud Jurisprudentie overschrijding redelijke termijn

Inhoud Jurisprudentie overschrijding redelijke termijn ............................................................................ 1

Schema overschrijding redelijke termijn .................................................................................................. 3

Hoge Raad 20 maart 2015, ECLI:NL:HR:2015:660 Griffierecht en proceskosten worden vergoed als

beroep ook verzoek om immateriële schadevergoeding omvat .............................................................. 6

Hoge Raad 30 januari 2015, ECLI:NL:HR:2015:147 (Matiging immateriële schadevergoeding in geval

van gezamenlijk behandelde zaken van verscheidene belanghebbenden die in hoofdzaak betrekking

hebben op hetzelfde feitencomplex?) ..................................................................................................... 7

Hoge Raad 21 november 2014, ECLI:NL:HR:2014:3321, (Standaarduitstel motivering bezwaarschrift

is geen bijzondere omstandigheid, meer dan standaarduitstel wel) ....................................................... 7

Hoge Raad 7 november 2014, nr. 13/04302 , ECLI:NL:HR:2014:3119 (Wrakingsverzoek is geen

bijzondere omstandigheid) ...................................................................................................................... 8

Hof ’s-Hertogenbosch 30 oktober 2014, ECLI:NL:GHSHE:2014:4486 (Vergoeding van immateriële

schade in de bezwaarfase, overschrijding van de redelijke termijn van 6 maanden ondanks de ruimere

termijn voor afdoening van het bezwaar op grond van artikel 30, lid 9, van de Wet WOZ) .................... 8

Noot J.P. Kruimel Belastingblad 2015/9 bij Hof ’s-Hertogenbosch 30 oktober 2014,

ECLI:NL:GHSHE:2014:4486 ................................................................................................................... 9

Hoge Raad 17 oktober 2014, ECLI:NL:HR:2014:2981 (Overschrijding redelijke termijn bij voortzetting

procedure door erfgenamen wordt doorgeteld; of erflaatster aanspraak heeft gemaakt op

schadevergoeding is niet van belang) ................................................................................................... 10

Rechtbank Noord-Holland 2 september 2014, ECLI:NL:RBNHO:2014:8528 (Als meerdere zaken van

een belanghebbende gezamenlijk worden behandeld, wordt voor die zaken gezamenlijk slechts

eenmaal het tarief per halfjaar gehanteerd indien die zaken in hoofdzaak betrekking hebben op

hetzelfde onderwerp) ............................................................................................................................. 11

Hoge Raad 20 juni 2014, nr. 13/01045, ECLI: ECLI:NL:HR:2014:1461 (Ontbreken beroep tegen

uitblijven bezwaarschrift leidt niet tot bijzondere omstandigheid; verzoek tot eerste uitstel zitting leidt

niet tot bijzondere omstandigheid; spanning en frustratie eindigt bij uitspraak hoofdzaak) .................. 12

Hoge Raad 21 maart 2014, 13/00478 ECLI:NL:HR:2014:636 (Eigen schuld niet van belang voor

bepaling redelijke termijn, gebrek aan medewerking wel van belang. Buiten beschouwing te laten

termijn die gemoeid is geweest met het afwachten van een prejudiciële beslissing van het Hof van

Justitie. Nieuwe eis schriftelijke kennisgeving m.i.v. 1 april 2014) ........................................................ 14

Hoge Raad 21 maart 2014, ECLI:NL:HR:2014:540 (Berekening hoogte immateriële schadevergoeding

van in hoofdzaak op hetzelfde onderwerp betrekking hebbende zaken die gezamenlijk worden

behandeld als één zaak) ....................................................................................................................... 15

Rechtbank Overijssel 19 maart 2014, ECLI:NL:RBOVE:2014:1406 (Redelijke termijn voor WOZ-

bezwaar bedraagt de wettelijke termijn) ................................................................................................ 15

Hoge Raad 29 november 2013, nr. 12/04301, ECLI:NL:HR:2013:1361 (Ook schadevergoeding als

bedrag hoger is dan de belastingschuld; uitzondering bij zeer gering financieel belang) ..................... 16

Hoge Raad 9 augustus 2013, nr. 12/06009 ECLI: ECLI:NL:HR:2013:199 (redelijke termijn voor het

doen van een uitspraak op bezwaar bedraagt een half jaar en niet de wettelijke termijn: uitspraak Hof

vernietigd) .............................................................................................................................................. 17

Gerechtshof Amsterdam 25 juli 2013, nr. 12/00660, ECLI:NL:GHAMS:2013:2433 (Verzoek

immateriële schadevergoeding terecht afgewezen vanwege gering bedrag belastinggeschil) ............ 17

2

Rechtbank Zeeland West-Brabant 3 mei 2013, ECLI:NL:RBZWB:2013:4088 (Redelijke termijn in

WOZ- en OZB-zaken is de wettelijke termijn, voor andere belastingen een half jaar; zie echter Hoge

Raad 9 augustus 2013; voor Rijksbelastingdienst geldt wel half jaar ipv wettelijke termijn) ................ 17

Hoge Raad 22 maart 2013, nr. 11/04270, ECLI:NL:HR:2013:BX6666(redelijke termijn voor het doen

van een uitspraak bedraagt een half jaar) ............................................................................................. 19

Gerechtshof Arnhem 20 november 2012, 12/00427, LJN: BY4684 (redelijke termijn voor het doen van

uitspraak op bezwaar bedraagt één jaar (= wettelijke termijn => uitspraak vernietigd door Hoge Raad)

............................................................................................................................................................... 19

Gerechtshof Arnhem 11 september 2012, 11-00490, ECLI:NL:GHARN:2012:BX7765 (berekening

immateriële schadevergoeding van gemeentelijk deel met inachtneming wettelijke termijn) ............... 20

Hoge Raad 13 juli 2012, 11/03864, LJN: BX0914 (recht op immateriële schadevergoeding) .............. 21

Rechtbank Breda 25 mei 2012, 11/177, BX4348, (bezwaartermijn van 8 maanden en 8 dagen brengt

geen overschrijding redelijke termijn mee gezien de wettelijke termijn voor de bezwaarfase WOZ en

de redengeving van de wetgever daarvoor) .......................................................................................... 21

Rechtbank Haarlem 14 maart 2012, 11/5444, 11/5445, LJN: BV9589 (redelijke termijn wijkt af van

wettelijke termijn: half jaar voor bezwarenafhandeling) ........................................................................ 24

Gerechtshof Amsterdam 9 februari 2012, 09/00736 en 09/00737, LJN: BV6314 (meer partijen hoger

beroep ingesteld, meer proceshandelingen: geen overschrijding)........................................................ 28

Gerechtshof Amsterdam 9 februari 2012, 10/00097, LJN: BV9222 (geen aanleiding immateriële

schadevergoeding rechtspersoon vanwege omstandigheden geval) ................................................... 31

Rechtbank 's-Gravenhage 8 februari 2012, AWB 10/4693-isv, LJN: BV7997 (bezwaarfase 0,5 jaar) . 32

Gerechtshof ’s-Hertogenbosch 16 december 2011, 10/00720 LJN: BV7606 (Schadevergoeding

gematigd vanwege aanhouding voor oudere belastingjaren) ............................................................... 33

Gerechtshof Amsterdam 15 december 2011, 10/00497 LJN: BV8926 (Immateriële schadevergoeding

van € 3.500, ondanks terechte heffing) ................................................................................................. 34

Rechtbank Breda 30 november 2011, 10/2853, LJN: BV0679 (overschrijding 2,5 jaar, beslistermijn 1

jaar) ........................................................................................................................................................ 35

Rechtbank Roermond 15 november 2011, LJN: BU5822, AWB 09/1387 (bezwaar ten hoogste half

jaar; overlapping overschrijding door Staat en verweerder) .................................................................. 36

Rechtbank Middelburg 8 november 2011, 11/3296, LJN: BU5578 (terugwijzing voor rekening

heffingsambtenaar) ................................................................................................................................ 38

Rechtbank Middelburg 8 november 2011, 11/3297, LJN: BU5576 (terugwijzing voor rekening

heffingsambtenaar) ................................................................................................................................ 40

Gerechtshof 's-Gravenhage 2 november 2011, BK-10/00390, LJN: BU3865 (inbreng inspecteur en

Minister VJ) ............................................................................................................................................ 41

Gerechtshof ’s-Gravenhage 26 oktober 2011, BK-10/00699, LJN: BU8383, (Matiging immateriële

schadevergoeding vanwege bijzondere omstandigheid) ...................................................................... 43

Gerechtshof 's-Gravenhage 11 oktober 2011, BK-10/00808 t/m BK-10/00810, LJN: BU3814 (Staat der

Nederlanden veroordeeld) ..................................................................................................................... 44

Hoge Raad 16 september 2011, 10/03571, LJN: BP8053 (boete verminderd) .................................... 45

Rechtbank Arnhem 15 september 2011, AWB 10/1757, LJN: BT6431 (geen vernietiging

naheffingsaanslagen) ............................................................................................................................ 45

Gerechtshof 's-Gravenhage 6 september 2011, BK-11/00042, LJN: BT6854 (geen schadevergoeding

binnen redelijke termijn) ........................................................................................................................ 47

Raad van State 24 augustus 2011, 201012465/1/H3 LJN: BR5650 (Matiging toegekend bedrag

vanwege gedeelde stress, ongemak en onzekerheid bij gezamenlijk bezwaar en beroep) ................. 47

3

Gerechtshof 's-Gravenhage 16 augustus 2011, BK-09/00136, LJN: BT6259 (overschrijding 3 jaar: €

3000) ...................................................................................................................................................... 47

Rechtbank Zutphen 27 juli 2011, 10/342 WASCHB, LJN: BR4387 (geen overschrijding, verzoek uitstel

zitting belanghebbende) ........................................................................................................................ 48

Schadevergoeding bij overschrijding redelijke termijn in belastinggeschillen Hoge Raad 10-06-2011,

09/02639 (Tilburg) JDB ......................................................................................................................... 49

Hoge Raad 10 juni 2011, 09/02639, LJN: BO5046 (ook immateriële schadevergoeding voor spanning

en frustratie bij belastinggeschillen, ook voor rechtspersonen e.d.) ..................................................... 50

Vuistregels belastinggeschillen ............................................................................................................. 51

Ook belastinggeschillen binnen een redelijke termijn; overschrijding leidt tot spanning en frustratie

als grond schadevergoeding .............................................................................................................. 51

Overeenkomstige toepassing artikel 8:73 Awb.................................................................................. 51

Aanvang redelijke termijn: ontvangst bezwaarschrift ........................................................................ 51

Tarief schadevergoeding: € 500 per halfjaar ..................................................................................... 51

Gelding voor natuurlijke personen, rechtspersonen en andere entiteiten ......................................... 51

Minister van V en J partij bij beoordeling overschrijding rechter ....................................................... 51

Conclusie A-G mr. Wattel bij HR 10 juni 2011: ..................................................................................... 52

Persbericht Hoge Raad Vergoeding immateriële schade bij overschrijding redelijke termijn

belastinggeschil ..................................................................................................................................... 63

Hoge Raad 17 juni 2005, LJN: AT7630, Redelijke termijn zowel in feitelijke instantie als in cassatie

overschreden ......................................................................................................................................... 65

Hoge Raad 22 april 2005, , 37984, LJN: AO9006 (Vuistregels boetezaken overschrijding redelijke

termijn) ................................................................................................................................................... 67

Vuistregels boetezaken ......................................................................................................................... 69

Aanvang van de redelijke termijn ....................................................................................................... 69

Duur van de redelijke termijn ............................................................................................................. 69

Redelijkheid afhankelijk van omstandigheden: ingewikkeldheid, invloed belanghebbende, wijze

waarop door bestuursorgaan is behandeld, wijze waarop door rechter behandeld .......................... 69

Gevolgen van overschrijding van de redelijke termijn ....................................................................... 70

Ambtshalve te verrichten toetsing; motiveringseisen ........................................................................ 70

Toetsing door de Hoge Raad als cassatierechter ............................................................................. 70

Toetsing door de Hoge Raad als feitenrechter .................................................................................. 71

Conclusie P.J. Wattel bij HR 22 april 2005 LJN: AO9006 (Europese en andere jurisprudentie) Bijlage

............................................................................................................................................................... 72

Ook bij fiscaal-bestuurlijke beboeting ................................................................................................ 73

Ratio voor het stellen van de termijn ................................................................................................. 73

Aanvang van de termijn (dies a quo) ................................................................................................. 74

De beschermeling: ook (publiekrechtelijke) rechtspersonen? ........................................................... 74

Afweging van algemeen tegen individueel belang............................................................................. 76

2. Jurisprudentie van het EHRM over de redelijke termijn ................................................................ 76

Andere bronnen: .................................................................................................................................. 112

4

Schema overschrijding redelijke termijn

Redelijke termijn Belastingaanslag Boete

Grondslag Rechtszekerheidsbeginsel (aansluiting jurisprudentie artikel 6 EVRM), overeenkomstig 8:73 Awb

Artikel 6 EVRM

Aanvang Termijn begint in beginsel op het moment waarop de heffingsambtenaar het bezwaarschrift ontvangt

Vanaf het moment dat vanwege het betrokken bestuursorgaan jegens de beboete een handeling is verricht waaraan deze in redelijkheid de verwachting kan ontlenen dat aan hem een boete zal worden opgelegd

Overschrijding eerste aanleg De rechtbank doet niet binnen twee jaar nadat die termijn is aangevangen uitspraak, tenzij sprake is van bijzondere omstandigheden, voor de bezwaarfase geldt een half jaar, voor beroepsfase anderhalf jaar

De rechtbank doet niet binnen twee jaar nadat die termijn is aangevangen uitspraak, tenzij sprake is van bijzondere omstandigheden, voor de bezwaarfase geldt een half jaar, voor beroepsfase anderhalf jaar

Overschrijding hoger beroep Hof doet niet binnen twee jaar uitspraak nadat het rechtsmiddel is ingesteld

Hof doet niet binnen twee jaar uitspraak nadat het rechtsmiddel is ingesteld

Overschrijding cassatie Hoge Raad doet niet binnen twee jaar uitspraak nadat het rechtsmiddel is ingesteld

Hoge Raad doet niet binnen twee jaar uitspraak nadat het rechtsmiddel is ingesteld

Totale duur beoordeeld Afzonderlijke fase binnen redelijke termijn, onder bijzondere omstandigheden toch overschrijding; Afzonderlijke fase overschrijdt redelijke termijn, maar onder bijzondere omstandigheden geen overschrijding

Afzonderlijke fase binnen redelijke termijn, onder bijzondere omstandigheden toch overschrijding; Afzonderlijke fase overschrijdt redelijke termijn, maar onder bijzondere omstandigheden geen overschrijding

Redelijkheid termijn afhankelijk van omstandigheden

- Ingewikkeldheid - Gedrag partijen - Behandeling rechterlijke

instanties

- Ingewikkeldheid - Gedrag partijen - Behandeling rechterlijke

instanties

Geen bijzondere omstandigheden:

- Eerste keer uitstel; - Verzoek om wraking; - Ontbreken verzoek tot

doen uitspraak; - Niet in beroep gaan

tegen uitblijven uitspraak

- Eerste keer uitstel; - Verzoek om wraking; - Ontbreken verzoek tot

doen uitspraak; - Niet in beroep gaan

tegen uitblijven uitspraak

Ingewikkeldheid van de zaak: Bijvoorbeeld: De aard en omvang van de fiscale problematiek, de omvang van het verrichte onderzoek, alsmede verknochtheid van het belastbare feit met andere belastbare feiten betreffende dezelfde of andere belastingplichtige(n)

Bijvoorbeeld: De aard en omvang van de fiscale problematiek, de omvang van het verrichte onderzoek, alsmede verknochtheid van het belastbare feit met andere belastbare feiten betreffende dezelfde of andere belastingplichtige(n)

Gedrag van de belastingplichtige of zijn gemachtigde:

Bijvoorbeeld: Het doen van verzoeken om verlenging van gestelde

Bijvoorbeeld: Het doen van verzoeken om verlenging van gestelde

5

termijnen of uitstel voor (het voldoen aan) uitnodigingen of oproepingen buiten de standaardtermijn

termijnen of uitstel voor (het voldoen aan) uitnodigingen of oproepingen buiten de standaardtermijn

Wijze waarop de gemeente heeft gehandeld

Bijvoorbeeld: De mate van voortvarendheid in het nemen van besluiten nadat de redelijke termijn een aanvang heeft genomen

Bijvoorbeeld: De mate van voortvarendheid in het nemen van besluiten nadat de redelijke termijn een aanvang heeft genomen

Behandeling rechterlijke instanties

Bijvoorbeeld: De mate van voortvarendheid die is betracht bij de controle op de voortgang van het schriftelijk debat tussen partijen, bij de appointering en afhandeling van het onderzoek ter zitting, en in de fase tussen de laatste partijhandeling en de uitspraak

Bijvoorbeeld: De mate van voortvarendheid die is betracht bij de controle op de voortgang van het schriftelijk debat tussen partijen, bij de appointering en afhandeling van het onderzoek ter zitting, en in de fase tussen de laatste partijhandeling en de uitspraak

Omstandigheden van het geval bij rechtspersonen

Invloed van de overschrijding op: - de goede naam van het

bedrijf - onzekerheid bij het uitzetten

van de koers van het bedrijf - verstoringen in de

aansturing van het bedrijf - in mindere mate:

onzekerheid en ongemak bij leden van het management

Invloed van de overschrijding op: - de goede naam van het

bedrijf - onzekerheid bij het uitzetten

van de koers van het bedrijf - verstoringen in de

aansturing van het bedrijf - in mindere mate:

onzekerheid en ongemak bij leden van het management

Reparatie overschrijding redelijke termijn

Immateriële schadevergoeding voor spanning en frustratie (reparation for the anxiety, inconvenience and uncertainty caused by the violation Pizzati 26 jaar) € 500 per halfjaar dat de redelijke termijn is overschreden, waarbij het totaal van de overschrijding naar boven wordt afgerond; Geen vernietiging aanslagen

Vermindering boete afhankelijk mate overschrijding ( in cassatie in de regel 10%, daarvoor 50%); Geen vernietiging aanslagen

Matiging of geen sanctie Omstandigheden, bijv. Gezamenlijk bezwaar en beroep (RvS 24-8-2011, LJN: BR5650) Gering bedrag belastinggeschil (Hof Amsterdam 25-7-2013, ECLI NL:GHAMS:2013:2433)

Omstandigheden, bijv. Beide partijen gaan in hoger beroep waardoor meer proceshandelingen (Hof Amsterdam 9 februari 2012, LJN: BV6314)

Samenloop overschrijding aanslag en boete

Beide sancties, opm.: Termijn vangt op verschillend tijdstip aan Sanctie is afwijkend

Beide sancties, opm.: Termijn vangt op verschillend tijdstip aan Sanctie is afwijkend

Wie kan verzoek doen Natuurlijk persoon, rechtspersoon, andere entiteiten

Natuurlijk persoon, rechtspersoon, andere entiteiten

Kan de gemeente een beroep doen op overschrijding van de redelijke termijn

Niet op grond van artikel 34 EVRM volgens AG Wattel, maar EVRM niet van toepassing

Niet op grond van artikel 34 EVRM volgens AG Wattel, maar EVRM niet van toepassing

Wie moet betalen Heffingsambtenaar voor termijnoverschrijding

Boete bestuursorgaan wordt verlaagd

http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/view.asp?action=html&documentId=793730&portal=hbkm&source=externalbydocnumber&table=F69A27FD8FB86142BF01C1166DEA398649

6

bezwaarfase; Minister V en J voor termijnoverschrijding beroepsfases

Onderzoek in cassatie Naar het oordeel van de feitenrechter inzake de redelijkheid van voormeld tijdsverloop en - in voorkomend geval - de mate waarin de redelijke termijn is overschreden, wordt slechts in beperkte mate getoetst: alleen wordt onderzocht of het oordeel geen blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting en niet onbegrijpelijk is in het licht van alle omstandigheden van het geval

Naar het oordeel van de feitenrechter inzake de redelijkheid van voormeld tijdsverloop en - in voorkomend geval - de mate waarin de redelijke termijn is overschreden, wordt slechts in beperkte mate getoetst: alleen wordt onderzocht of het oordeel geen blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting en niet onbegrijpelijk is in het licht van alle omstandigheden van het geval

Vergoeding van griffierecht en proceskosten

Griffierecht en proceskosten worden vergoed voor zover het beroep een verzoek omvat om immateriël schadevergoeding

Griffierecht en proceskosten worden vergoed voor zover het beroep een verzoek omvat om immateriël schadevergoeding

Inhoud

Hoge Raad 20 maart 2015, ECLI:NL:HR:2015:660 Griffierecht en proceskosten

worden vergoed als beroep ook verzoek om immateriële schadevergoeding

omvat

2.2.1. Voor het Hof was onder meer in geschil of de Rechtbank aan belanghebbende terecht geen

proceskostenvergoeding voor bezwaar en/of beroep heeft toegekend.

2.2.2. Het Hof heeft geoordeeld dat de Rechtbank, wat betreft de toekenning van een vergoeding voor

proceskosten, terecht ervan is uitgegaan dat in een geval als het onderhavige, waarin

belanghebbende op alle geschilpunten in het ongelijk wordt gesteld, behalve waar het betreft de

toekenning van een vergoeding voor immateriële schade, het beroep ongegrond moet worden

verklaard en dat dit tot gevolg heeft dat in beroep terecht geen proceskostenvergoeding is toegekend.

Het vijfde middel richt zich tegen dit oordeel.

2.3.1. Aangezien belanghebbende tegen de uitspraak op bezwaar beroep heeft ingesteld bij de

Rechtbank, diende de Rechtbank in haar uitspraak mede een oordeel te geven over het verzoek van

belanghebbende om toekenning van een vergoeding van immateriële schade wegens overschrijding

van de redelijke termijn. Nu de Rechtbank die vergoeding heeft toegekend, is er aanleiding het

griffierecht op de voet van artikel 8:74, lid 2, van de Awb door de Inspecteur aan belanghebbende te

laten vergoeden en, aangezien belanghebbende zich in beroep heeft laten bijstaan door een

professionele gemachtigde, de Inspecteur op de voet van artikel 8:75 van de Awb te veroordelen in de

proceskosten van belanghebbende.

Voor een vergoeding van de in bezwaar gemaakte proceskosten bestaat geen aanleiding, aangezien

de uitspraak op bezwaar volledig in stand is gebleven.

2.3.2. In de omstandigheid dat de Inspecteur slechts wordt veroordeeld in de proceskosten van

belanghebbende omdat aan belanghebbende een vergoeding voor immateriële schade wordt

toegekend, en gelet op de bevindingen van de Rechtbank ter zake, vindt de Hoge Raad aanleiding om

een wegingsfactor voor het gewicht van de zaak – als bedoeld in onderdeel C1 van de Bijlage bij het

Besluit proceskosten bestuursrecht – te hanteren van 0,5 (licht).

http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:HR:2015:660

7

Hoge Raad 30 januari 2015, ECLI:NL:HR:2015:147 (Matiging immateriële

schadevergoeding in geval van gezamenlijk behandelde zaken van

verscheidene belanghebbenden die in hoofdzaak betrekking hebben op

hetzelfde feitencomplex?)

4.2. Bij de beantwoording van de vraag in hoeverre recht bestaat op vergoeding van immateriële

schade wegens overschrijding van de redelijke termijn dient in een geval als het onderhavige, waarin

verscheidene zaken van een belanghebbende gezamenlijk zijn behandeld, te worden beoordeeld of

die zaken in hoofdzaak betrekking hebben op hetzelfde onderwerp (vgl. HR 21 maart 2014, nr.

12/04057, ECLI:NL:HR:2014:540, BNB 2014/117). Voorts kan het feit dat een aantal

belanghebbenden samen een procedure voert of zaken van verschillende belanghebbenden

gezamenlijk zijn behandeld een dermate matigende invloed hebben op de mate van stress, ongemak

en onzekerheid die wordt ondervonden door een te lang durende procedure dat dit een reden kan

vormen om de wegens schending van de redelijke termijn toe te kennen schadevergoeding te matigen

(in dezelfde zin onder meer CBB 24 juni 2014, nr. AWB 08/748 e.a., ECLI:NL:CBB:2014:234,

onderscheidenlijk ABRvS 9 februari 2011, nr. 200908260/1/M2, ECLI:NL:RVS:2011:BP3701, AB

2012/107). Bij het laatste blijft voorop staan dat iedere belanghebbende bij de procedure of bij de

gezamenlijk behandelde zaken een zelfstandig recht op schadevergoeding heeft, ook als de

belanghebbende een rechtspersoon is.

4.3. Het Hof heeft geoordeeld dat in een geval waarin de in hoofdzaak op hetzelfde feitencomplex

betrekking hebbende zaken gezamenlijk zijn behandeld, kan worden volstaan met toekenning van een

schadevergoeding in één of enkele zaken van dezelfde belastingplichtige, terwijl in de overige zaken

wordt volstaan met de constatering dat de redelijke termijn is overschreden. Toetsend aan deze

uitgangspunten heeft het Hof het redelijk geoordeeld om een vergoeding van immateriële schade

wegens overschrijding van de redelijke termijn toe te kennen aan zowel belanghebbende als de dga.

Het Hof heeft daarbij in aanmerking genomen dat de door het Hof gezamenlijk behandelde zaken, kort

gezegd, betrekking hadden op geschillen betreffende de inkomstenbelasting, de

vennootschapsbelasting en de omzetbelasting tussen de Inspecteur enerzijds en belanghebbende en

de dga anderzijds, welke zaken inhoudelijk sterk verwant zijn doordat zij betrekking hebben op min of

meer hetzelfde feitencomplex over een periode van vijf jaren.

Met deze oordelen heeft het Hof het hiervoor in 4.2 overwogene niet miskend. Onjuist is de aan het

middel ten grondslag liggende opvatting dat in een geval als het onderhavige een schadevergoeding

aan de rechtspersoon steeds achterwege dient te blijven. De oordelen kunnen, als verweven met

waarderingen van feitelijke aard, voor het overige in cassatie niet op juistheid worden getoetst. Zij zijn

ook niet onbegrijpelijk. Het middel faalt derhalve.

Hoge Raad 21 november 2014, ECLI:NL:HR:2014:3321, (Standaarduitstel

motivering bezwaarschrift is geen bijzondere omstandigheid, meer dan

standaarduitstel wel)

2.4. Voor het herstellen van een verzuim dat kleeft aan een ingediend bezwaarschrift pleegt de

inspecteur, gelet op paragraaf 7, lid 1, van het Besluit fiscaal bestuursrecht, een termijn van vier

weken te stellen. Het tijdsverloop dat daarmee is gemoeid, kan daarom niet worden aangemerkt als

een aan de belanghebbende toerekenbare bijzondere omstandigheid (vgl. HR 7 november 2014, nr.

14/01595, ECLI:NL:HR:2014:3117).

2.5. Aangezien aan belanghebbende op zijn verzoeken in totaal negen maanden uitstel is verleend

voor de motivering van het bezwaarschrift is de vertraging van de bezwaarprocedure voor ruim acht

maanden veroorzaakt door een aan belanghebbende toe te rekenen bijzondere omstandigheid.

http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:HR:2015:147http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:HR:2014:3321

8

Hoge Raad 7 november 2014, nr. 13/04302 , ECLI:NL:HR:2014:3119

(Wrakingsverzoek is geen bijzondere omstandigheid)

2.3. Vooropgesteld moet worden dat afwijking van de bij wijze van vuistregels geformuleerde

termijnen, zoals de Hoge Raad die in de arresten van 22 april 2005, nr. 37984,

ECLI:NL:HR:2005:AO9006, BNB 2005/337 en 22 maart 2013, nr. 11/04270,

ECLI:NL:HR:2013:BX6666, BNB 2013/152, heeft neergelegd slechts op haar plaats is indien sprake is

van bijzondere omstandigheden. Een bijzondere omstandigheid doet zich onder meer in beginsel niet

voor indien de rechter op verzoek van een partij de zitting voor de eerste keer uitstelt (zie. HR 20 juni

2014, nr. 13/01045, ECLI:NL:HR:2014:1461, BNB 2014/200).

Evenzo doet zich een bijzondere omstandigheid in beginsel niet voor indien de behandeling van een

zaak ter zitting moet worden onderbroken omdat een verzoek tot wraking is ingediend. Het Hof heeft

dit miskend. De tegen dat oordeel gerichte klacht slaagt.

2.5. Gelet op het hiervoor onder 2.3 overwogene kan ’s Hofs uitspraak niet in stand blijven. De Hoge

Raad kan de zaak afdoen. De uitspraak van het Hof en de stukken van het geding bevatten geen

aanwijzingen dat sprake is van feiten die aanleiding kunnen geven om van het hiervoor in 2.3

genoemde beginsel af te wijken. De overschrijding van de redelijke termijn in de zaak met nr. AWB

09/2780 moet daarom worden gesteld op zeven maanden en de vergoeding van door

belanghebbende geleden immateriële schade dient op basis daarvan te worden verhoogd tot € 1000,

te betalen door de minister van Veiligheid en Justitie.

Inhoud

Hof ’s-Hertogenbosch 30 oktober 2014, ECLI:NL:GHSHE:2014:4486

(Vergoeding van immateriële schade in de bezwaarfase, overschrijding van de

redelijke termijn van 6 maanden ondanks de ruimere termijn voor afdoening

van het bezwaar op grond van artikel 30, lid 9, van de Wet WOZ)

4.22. In artikel 236, tweede lid, van de Gemeentewet en artikel 30, negende lid, van de Wet WOZ is

bepaald dat de gemeenteambtenaar op een bezwaarschrift dat niet is ingediend in de laatste zes

weken van een kalenderjaar, in afwijking van artikel 7:10, eerste lid, van de Awb, uitspraak doet in het

kalenderjaar waarin het bezwaarschrift is ontvangen.

4.23. De Hoge Raad heeft in het arrest van 9 augustus 2013, nr. 12/06009, ECLI:NL:HR:2013:199,

het volgende overwogen:

“4.3. Zoals de Hoge Raad heeft geoordeeld in zijn arrest van 22 maart 2013, nr. 11/04270,

ECLI:NL:HR:2013:BX6666, BNB 2013/152, heeft in belastingzaken waarin de bezwaar- en

beroepsfase tezamen onredelijk veel tijd in beslag hebben genomen als regel te gelden dat de

bezwaarfase onredelijk lang heeft geduurd voor zover de duur daarvan een half jaar overschrijdt en de

beroepsfase voor zover zij meer dan anderhalf jaar in beslag neemt. Dat heeft ook te gelden in een

geval als het onderhavige, waarin de inspecteur op grond van artikel 25, lid 1, AWR (tekst tot 2008)

verplicht was om binnen een jaar na ontvangst van het bezwaarschrift uitspraak daarop te doen.

Deze regel geldt behoudens bijzondere omstandigheden. Daarbij moet met name worden gedacht

aan bijzondere omstandigheden als bedoeld in onderdeel 4.5 van het arrest van de Hoge Raad van

22 april 2005, nr. 37984, ECLI:NL:HR:2005:AO9006, BNB 2005/337.”

4.24. Van bijzondere omstandigheden die een langere termijn dan een half jaar voor het doen van

uitspraak op bezwaar rechtvaardigen is in het onderhavige geval niet gebleken. Gelet op het in 4.23

genoemde arrest van de Hoge Raad is er geen reden tot verlenging van de redelijke termijn van zes

maanden voor de bezwaarfase. Het andersluidende standpunt van de Heffingsambtenaar kan niet

http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:HR:2014:3119http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:GHSHE:2014:4486

9

worden gevolgd. Wegens overschrijding van de redelijke termijn in de bezwaarfase dient een

vergoeding van € 500, te betalen door de Heffingsambtenaar, te worden toegekend.

4.25. De totale duur van beroepsprocedure bedroeg, - gerekend vanaf de datum van de uitspraak op

bezwaar - 22 maanden. De Rechtbank heeft de zaak ter zitting van 26 februari 2013 aangehouden om

belanghebbende gelegenheid te geven een factuur over te leggen ter zake van de kosten van

rechtsbijstandsverlening. Hierom had de Heffingsambtenaar in de bezwaarfase al uitdrukkelijk

verzocht en ook in de beroepsfase was dit onderwerp van het geschil. Naar het oordeel van het Hof

dient de vertraging van vier maanden in verband met het aanhouden van de zaak door de Rechtbank

belanghebbende te worden aangerekend. Dit betekent dat de redelijke termijn in de beroepsfase niet

is overschreden (22 maanden minus 4 maanden = 18 maanden).

4.26. Voor de berechting van de zaak in hoger beroep heeft in beginsel als uitgangspunt te gelden dat

het Hof uitspraak doet binnen twee jaar nadat het rechtsmiddel is ingesteld.

Het hoger beroepschrift van belanghebbende is bij het Hof ingediend op 22 oktober 2013.

Gelet op de uitspraak van heden is de redelijke termijn voor het hoger beroep bij het Hof niet

overschreden.

4.27. Vraag D dient bevestigend te worden beantwoord. Aan belanghebbende dient een vergoeding

voor immateriële schade te worden toegekend van € 500.

4.28. Gelet op het hiervoor overwogene is het hoger beroep van belanghebbende gegrond.

Inhoud

Noot J.P. Kruimel Belastingblad 2015/9 bij Hof ’s-Hertogenbosch 30 oktober

2014, ECLI:NL:GHSHE:2014:4486

Een boeiende uitspraak met diverse interessante aspecten. Ik wil slechts één punt aanstippen. Dat is

de toekenning van immateriële schadevergoeding aangaande de fase van bezwaar en beroep.

Vaststaat dat de termijn die daarvoor staat, twee jaar, is overschreden. De heffingsambtenaar doet

zeven maanden en veertien dagen over de uitspraak op bezwaar en de rechtbank heeft voor het doen

van uitspraak één jaar, negen maanden en tweeëntwintig of drieëntwintig dagen nodig. Het hof rekent

deze overschrijding toe aan de heffingsambtenaar omdat hij de in het arrest HR 22 maart 2013,

11/04270, ECLI:NL:HR:2013:BX6666, BNB 2013/152, genoemde termijn van zes maanden heeft

overschreden. Het hof gaat daarbij met een mijns inziens slechte motivatie voorbij aan art. 30 lid 9

Wet WOZ. In dat artikel is bepaald dat voor het bezwaarschrift dat in 2011 vóór de laatste zes weken

van het jaar is ingediend, de uitspraak dient te worden gedaan in dat jaar. Het hof vergeet dat voor die

van art. 7:10 lid 1 Awb afwijkende bepaling een heel duidelijke reden aanwezig is. Dat is het

(jaarlijkse) bulkproces van de afdoening van de WOZ-bezwaarschriften die vrijwel alle worden

ingediend vóór 11 april. De waardebeschikkingen worden immers in de regel in de eerste twee

maanden van het jaar verzonden. Het beroep dat het hof doet op HR 11/04270 gaat mijns inziens niet

op omdat ten tijde van het arrest art. 30 lid 9 Wet WOZ nog niet bestond. Het oude art. 25 lid 1 AWR

gold ook voor de rijksbelastingdienst die – anders dan de gemeenten inzake de WOZ – niet een

dergelijk bulkproces kent. Art. 30 lid 9 is niet voor niets opgenomen in de wet na invoering van het

huidige art. 7:10 lid 1 Awb, en vormt op zichzelf reeds een bijzondere omstandigheid om van de

verdeling van zes maanden voor de heffingsambtenaar en achttien maanden voor de rechtbank af te

wijken.

De overschrijding van de redelijke termijn dient naar mijn mening te worden toegeschreven aan de

rechtbank die over de behandeling van het beroep één jaar, negen maanden en tweeëntwintig of

drieëntwintig dagen heeft gedaan.

Inhoud

10

Hoge Raad 17 oktober 2014, ECLI:NL:HR:2014:2981 (Overschrijding redelijke

termijn bij voortzetting procedure door erfgenamen wordt doorgeteld; of

erflaatster aanspraak heeft gemaakt op schadevergoeding is niet van belang)

2.2 Het middel klaagt onder meer over het oordeel van het Hof dat, zo al aangenomen moet worden

dat de erflaatster recht had op vergoeding van immateriële schade wegens spanning en frustratie

veroorzaakt door de lange duur van de procedures, dit recht niet op belanghebbenden is overgegaan

omdat niet aannemelijk is geworden dat de erflaatster bij leven aanspraak heeft gemaakt op

vergoeding van deze schade. Het Hof heeft zich hierbij gebaseerd op het bepaalde in artikel 6:106, lid

2, BW.

2.3. Bij de beoordeling van deze klacht dient te worden vooropgesteld dat voor de toekenning van een

schadevergoeding wegens het overschrijden van de redelijke termijn het ontstaan van spanning en

frustratie – behoudens bijzondere omstandigheden – wordt verondersteld, en dat voor het bepalen

van de hoogte van de ter zake toe te kennen schadevergoeding in beginsel niet van belang is in welke

mate de betrokkene daadwerkelijk spanning en frustratie heeft ondervonden. Ook in de bijzondere

gevallen waarin geen vergoeding wordt toegekend – met name indien de procedure over een zeer

gering financieel belang gaat – wordt geabstraheerd van de vraag of daadwerkelijk spanning en

frustratie is ondervonden (zie HR 29 november 2013, nr. 12/04301, ECLI:NL:HR:2013:1361, BNB

2014/5, en HR 20 juni 2014, nr. 13/01045, ECLI:NL:HR:2014:1461, BNB 2014/200).

2.4. Aldus is sprake van een stelsel waarin een concrete aantasting van de persoon van de

benadeelde als bedoeld in artikel 6:106, lid 1, aanhef en onder b, BW geen wezenlijke rol meer speelt.

Dit roept de vraag op of in een geval waarin de belanghebbende in de loop van de procedure overlijdt,

de mogelijkheden voor diens erfgenamen om wegens de lange duur van die procedure vergoeding

van immateriële schade te krijgen niettemin worden beperkt door de laatste volzin van artikel 6:106, lid

2, BW.

2.5. Op grond van die volzin is het recht op een vergoeding voor nadeel dat niet in vermogensschade

bestaat niet vatbaar voor overgang onder algemene titel, tenzij de gerechtigde aan de wederpartij

heeft meegedeeld aanspraak te maken op de vergoeding. De rechtvaardiging van dat voorschrift is

gelegen in het (hoogst)persoonlijke karakter van de aanspraak (zie Parl. gesch. Boek 6, blz. 378, 381

en 383). In verband met hetgeen hiervoor in 2.3 is overwogen, ontbreekt dat (hoogst)persoonlijke

karakter in het stelsel van schadevergoeding wegens overschrijding van de redelijke termijn. Om die

reden staat de tweede volzin van artikel 6:106, lid 2, BW niet eraan in de weg dat aan erfgenamen op

hun verzoek een schadevergoeding wordt toegekend in verband met de lange duur van de procedure,

ook voor zover daarin een vergoeding besloten ligt voor een gedeelte van die duur waarin de erflater

procespartij was en deze geen aanspraak op een zodanige vergoeding heeft gemaakt.

2.6. In gevallen als het onderhavige, waarin de belanghebbende in de loop van de procedure overlijdt

en de procedure ten name van diens erfgenamen wordt voortgezet, brengen de hiervoor in 2.3

genoemde uitgangspunten en het arrest Scordino van het EHRM (EHRM 29 maart 2006, no

36813/97, Scordino tegen Italië, AB 2006/294) verder mee dat de in aanmerking te nemen termijn met

betrekking tot de desbetreffende fase van de procedure ook ten aanzien van de erfgenamen moet

worden geacht te zijn aangevangen op het moment waarop door de erflater tegen de beschikking van

de inspecteur bezwaar is gemaakt, onderscheidenlijk (hoger) beroep dan wel beroep in cassatie is

ingesteld.

2.7. Het hiervoor in 2.5 overwogene brengt mee dat het Hof blijk heeft gegeven van een onjuiste

rechtsopvatting met betrekking tot artikel 6:106, lid 2, BW. Het middel is daarom gegrond.

2.8


11

Voor het overige kan het middel niet tot cassatie leiden. Dit behoeft, gezien artikel 81, lid 1, van de

Wet op de rechterlijke organisatie, geen nadere motivering, nu het middel in zoverre niet noopt tot

beantwoording van rechtsvragen in het belang van de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling.

2.9.

Uit het hiervoor in 2.7 overwogene volgt dat de uitspraak van het Hof niet in stand kan blijven. De

Hoge Raad kan de zaak afdoen. Het hiervoor in 2.8 overwogene brengt mee dat in dit geval, in

overeenstemming met de uitspraak van het Hof, moet worden aangenomen dat sprake is van vier

zaken van dezelfde belanghebbende(n) die gezamenlijk worden behandeld en die in hoofdzaak

betrekking hebben op hetzelfde onderwerp. Voor die zaken gezamenlijk dient in een zodanig geval

slechts eenmaal het tarief te worden gehanteerd van € 500 voor ieder halfjaar waarmee de redelijke

termijn is overschreden (zie HR 21 maart 2014, nr. 12/04057, ECLI:NL:HR:2014:540, BNB 2014/117).

Overigens is tussen partijen niet in geschil dat de immateriële schade dan € 4000 bedraagt. De

uitspraak van de Rechtbank, die daarmee in overeenstemming is, dient te worden bevestigd.

Inhoud

Rechtbank Noord-Holland 2 september 2014, ECLI:NL:RBNHO:2014:8528 (Als

meerdere zaken van een belanghebbende gezamenlijk worden behandeld,

wordt voor die zaken gezamenlijk slechts eenmaal het tarief per halfjaar

gehanteerd indien die zaken in hoofdzaak betrekking hebben op hetzelfde

onderwerp)

1. Tot slot heeft eiseres per zaak verzocht om een immateriële schadevergoeding, omdat in de

bezwaarfase de redelijke termijn is overschreden. Verweerder heeft niet betwist dat de redelijke

termijn in de bezwaarfase is overschreden en heeft zich wat betreft de hoogte van de toe te kennen

vergoeding gerefereerd aan het oordeel van de rechtbank.

2. Uit onder meer het arrest van de Hoge Raad van 21 maart 2014, nr. 12/04057,

ECLI:NL:HR:2014:540 volgt dat de redelijke termijn in beginsel is overschreden als na indiening van

het bezwaar meer dan twee jaar is verstreken voordat op dat bezwaar en, indien vervolgens beroep is

ingesteld, op dat beroep is beslist. Indien de redelijke termijn is overschreden dient als uitgangspunt

voor de schadevergoeding een tarief te worden gehanteerd van € 500 per half jaar dat die termijn is

overschreden, waarbij ter bepaling van de totale vergoeding de geconstateerde overschrijding naar

boven wordt afgerond. Als meerdere zaken van een belanghebbende gezamenlijk worden behandeld,

wordt voor die zaken gezamenlijk slechts eenmaal het tarief van € 500 per halfjaar gehanteerd indien

die zaken in hoofdzaak betrekking hebben op hetzelfde onderwerp. Als de rechtsmiddelen waarmee

de procedure is ingeleid niet in alle betrokken zaken tegelijk zijn aangewend, dient ter bepaling van de

mate van overschrijding van de redelijke termijn te worden gerekend vanaf het tijdstip van indiening

van het eerst aangewende rechtsmiddel.

3. De gezamenlijk behandelde zaken hebben (en hadden in bezwaar) in hoofdzaak betrekking op

hetzelfde onderwerp. Voor de aanvang van de redelijke termijn zal de rechtbank daarom uitgaan van

de datum waarop het eerste bezwaarschrift van eiseres door verweerder is ontvangen, te weten 2 mei

2011 (dit betrof het bezwaar tegen de aanslagen die voor de jaren 2009, 2010 en 2011 zijn opgelegd).

Tussen 2 mei 2011 en de uitspraak van de rechtbank op 2 september 2014 is een periode van 3 jaar

en vier maanden verstreken. Gesteld noch gebleken is dat sprake is van bijzondere omstandigheden,

zodat de redelijke termijn met een jaar en vier maanden is overschreden en eiseres voor alle zaken

gezamenlijk recht heeft op een immateriële schadevergoeding van € 1.500. Tussen partijen is niet in

geschil dat de termijnoverschrijding volledig is toe te rekenen aan de bezwaarfase, zodat verweerder

gehouden is tot betaling van de schadevergoeding.

http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:RBNHO:2014:8528

12

Inhoud

Hoge Raad 20 juni 2014, nr. 13/01045, ECLI: ECLI:NL:HR:2014:1461 (Ontbreken

beroep tegen uitblijven bezwaarschrift leidt niet tot bijzondere omstandigheid;

verzoek tot eerste uitstel zitting leidt niet tot bijzondere omstandigheid;

spanning en frustratie eindigt bij uitspraak hoofdzaak)

Het Hof heeft geoordeeld dat een overschrijding van de redelijke termijn heeft plaatsgevonden als

gevolg van het tijdsverloop tussen de ontvangst door de Inspecteur op 15 december 2004 van het

eerste bezwaarschrift, betreffende het jaar 2001, en de uitspraak van de Rechtbank op het beroep van

belanghebbende tegen de uitspraken op bezwaar betreffende de jaren 2001, 2002 en 2003 (8 juni

2010). Daarmee heeft de behandeling tot aan de uitspraak van de Rechtbank naar het oordeel van

het Hof drie jaar en zes maanden langer geduurd dan de termijn van twee jaar die als regel als redelijk

kan worden beschouwd voor de procedure in bezwaar en beroep tezamen (zie HR 22 april 2005, nr.

37984, ECLI:NL:HR:2005:AO9006, BNB 2005/337; hierna: het arrest van 22 april 2005).

2.3.2. Van die overschrijding met drie jaar en zes maanden heeft het Hof twee jaar toegerekend aan

de bezwaarfase en een jaar en zes maanden aan de beroepsfase.

2.4.1. Het Hof heeft wat betreft de bezwaarfase geoordeeld dat bijzondere omstandigheden aan de

kant van zowel de Inspecteur als belanghebbende rechtvaardigen dat aan ieder de helft van de

overschrijding (derhalve een jaar) wordt toegerekend. Het Hof heeft in dat verband belanghebbende

aangerekend dat zij niet heeft verzocht uitspraak te doen op de bezwaarschriften voor de jaren 2001,

2002 en 2003, dat zij niet in beroep is gegaan bij de Rechtbank vanwege overschrijding van de

wettelijke beslistermijn, en dat zij op geen enkele wijze haar ongenoegen te kennen heeft gegeven

over de voortgang van de bezwaarprocedure.

2.4.2. Hiermee heeft het Hof miskend dat een aanspraak op vergoeding van immateriële schade niet

kan worden afgewezen of beperkt op grond van de omstandigheid dat de belanghebbende niet heeft

aangedrongen op een spoedige behandeling van zijn zaak teneinde overschrijding van de redelijke

termijn te voorkomen (vgl. HR 22 maart 2013, nr. 11/04270, ECLI:NL:HR:2013:BX6666, BNB

2013/152; hierna het arrest van 22 maart 2013). De klachten slagen in zoverre.

2.5.1. Het Hof heeft wat betreft de aan de beroepsfase toe te rekenen overschrijding van de redelijke

termijn geoordeeld dat drie maanden voor rekening van belanghebbende komen vanwege op haar

verzoek verleend uitstel van de zitting.

2.5.2. Vooropgesteld moet worden dat het doen van verzoeken om uitstel voor het voldoen aan

uitnodigingen of oproepingen in onderdeel 4.5, onder b, van het arrest van 22 april 2005 als voorbeeld

is gegeven van de invloed van een belanghebbende of diens gemachtigde op het procesverloop. Een

dergelijke omstandigheid kan aanleiding geven om af te wijken van de vuistregels die de Hoge Raad

in de arresten van 22 april 2005 en 22 maart 2013 heeft geformuleerd voor de beoordeling of een

bepaalde fase van het proces langer heeft geduurd dan redelijk is.

Dit betekent echter niet dat ieder gehonoreerd verzoek om uitstel van de kant van de belanghebbende

meebrengt dat de volgens die arresten in het algemeen als redelijk aan te merken termijn wordt

verlengd met de duur van het verleende uitstel. Afwijking van deze bij wijze van vuistregel

gehanteerde termijnen is volgens die arresten slechts op haar plaats indien sprake is van bijzondere

omstandigheden. Dat past ook bij het karakter van deze vuistregels, die erop gericht zijn in het

bestuursrecht op een eenvoudige, forfaitaire wijze te beoordelen of de behandeling van een zaak

binnen een redelijke termijn heeft plaatsgevonden.

In de termijnen die de Hoge Raad daartoe als uitgangspunt heeft geformuleerd, is rekening gehouden

met de omstandigheid dat in een niet onaanzienlijk deel van de gevallen aan partijen enige tijd wordt


13

gegund voor herstel van eventuele verzuimen in hun bezwaar- of beroepschrift, en dat het ook niet

ongebruikelijk is dat aan partijen enig uitstel wordt verleend voor het indienen van verdere

processtukken. Van het tijdverloop dat daarmee gemoeid is, kan niet worden gezegd dat het wordt

veroorzaakt door een bijzondere omstandigheid.

Om vergelijkbare redenen doet zich een bijzondere omstandigheid in beginsel evenmin voor indien de

rechter op verzoek van een partij de zitting voor de eerste keer uitstelt. Het hiervoor in 2.5.1

weergegeven oordeel geeft er geen blijk van dat het Hof deze laatste regel heeft toegepast. De

klachten slagen ook in zoverre.

2.6.1. Voorts heeft het Hof kennelijk aanleiding gezien de aan de beroepsfase toe te rekenen

overschrijding van de redelijke termijn met nog eens drie maanden te verminderen. Het Hof heeft in

dat verband meegewogen dat het voor het jaar 1999 op 8 mei 2007 uitspraak heeft gedaan (BK-

04/02818), in welke procedure dezelfde geschilpunten aan de orde waren, terwijl de feitelijke

omstandigheden in de jaren na 1999 niet gewijzigd zijn, en dat belanghebbende zich daarvan

redelijkerwijs bewust zal zijn geweest. Volgens het Hof brengt dit mee dat de spanning en frustratie in

de beroepsfase minder zijn geweest omdat reeds in hoofdzaak duidelijk was wat de uitkomst van de

rechterlijke procedure zou zijn.

2.6.2. Ook voor zover zij zijn gericht tegen deze oordelen, slagen de klachten. Bij overschrijding van

de redelijke termijn worden spanning en frustratie verondersteld, behoudens bijzondere

omstandigheden. Voor de bepaling van de hoogte van de toe te kennen vergoeding van immateriële

schade is de mate waarin de betrokkene daadwerkelijk spanning en frustratie heeft ondervonden in

beginsel niet van belang. Dat is slechts anders in bijzondere gevallen, waarvan sprake kan zijn als de

procedure over een zeer gering financieel belang gaat (zie HR 29 november 2013, nr. 12/04301,

ECLI:NL:HR:2013: 1361, BNB 2014/5). De omstandigheid dat sprake is van een (zeer) geringe kans

op succes van de belanghebbende in de desbetreffende procedure brengt niet mee dat sprake is van

een bijzonder geval zoals zojuist bedoeld. Het Hof heeft dit miskend.

2.7. Volgens het Hof heeft de hogerberoepsfase geen overschrijding van de redelijke termijn te zien

gegeven. Het heeft geoordeeld dat - anders dan door belanghebbende is betoogd - de termijn tussen

de beslissing in de hoofdzaak en de beslissing op het verzoek niet meetelt voor de bepaling van de

redelijke termijn in hoger beroep. Daartoe heeft het Hof overwogen dat het gaat om vergoeding van

immateriële schade die wordt geleden door de spanning en frustratie die een belanghebbende

ondervindt in de procedure met betrekking tot het geschil over de belastingheffing dat hem en de

Belastingdienst verdeeld houdt. Naar het oordeel van het Hof is met de uitspraak in de hoofdzaak aan

de door belanghebbende ondervonden spanning en frustratie een einde gekomen en eindigt de in

aanmerking te nemen termijn derhalve op het moment waarop die uitspraak is gedaan. Voor zover de

klachten zijn gericht tegen dit oordeel falen zij, omdat dit oordeel juist is (in vergelijkbare zin CRvB 4

mei 2010, nrs. 09/3266 t/m 3273 BESLU, ECLI:NL:CRVB:2010:BM4034, AB 2010/296).

2.8. De klachten falen voor zover zij zich richten tegen de door het Hof bij de toekenning van de

vergoeding van immateriële schade in aanmerking genomen samenhang. Die oordelen geven geen

blijk van miskenning van de regels die op dit punt zijn geformuleerd in het arrest van de Hoge Raad

van 21 maart 2014, nr. 12/04057, ECLI:NL:HR:2014:540, BNB 2014/117.

2.9. De overige klachten kunnen niet tot cassatie leiden. Dit behoeft, gezien artikel 81, lid 1, van de

Wet op de rechterlijke organisatie, geen nadere motivering, nu die klachten niet nopen tot

beantwoording van rechtsvragen in het belang van de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling.

2.10. Slotsom is dat de uitspraak van het Hof moet worden vernietigd op de hiervoor in 2.4, 2.5 en 2.6

vermelde gronden. De Hoge Raad kan de zaak afdoen. De verzoeken om vergoeding van door

belanghebbende geleden immateriële schade wegens overschrijding van de redelijke termijn moeten

worden toegewezen. Ongeacht de vraag of het uitstel van de zitting met inachtneming van hetgeen

14

hiervoor in 2.5.2 is overwogen dient te worden aangemerkt als een bijzondere omstandigheid die

afwijking van de vuistregels rechtvaardigt, moet de overschrijding van de redelijke termijn in eerste

aanleg worden berekend op (afgerond) drie jaar en zes maanden. Hiervan moet twee jaar worden

toegerekend aan de bezwaarfase en een jaar en zes maanden aan de beroepsfase. De Inspecteur en

de minister van Veiligheid en Justitie zullen dienovereenkomstig worden veroordeeld tot vergoeding

van de door belanghebbende geleden immateriële schade.

Inhoud

Hoge Raad 21 maart 2014, 13/00478 ECLI:NL:HR:2014:636 (Eigen schuld niet

van belang voor bepaling redelijke termijn, gebrek aan medewerking wel van

belang. Buiten beschouwing te laten termijn die gemoeid is geweest met het

afwachten van een prejudiciële beslissing van het Hof van Justitie. Nieuwe eis

schriftelijke kennisgeving m.i.v. 1 april 2014)

2.1.2. Het tweede middelonderdeel behelst de klacht dat het Hof in dit verband onvoldoende belang

heeft gehecht aan het feit dat belanghebbende, door bewust inkomen en vermogen te verzwijgen en

na ontdekking daarvan elke medewerking te weigeren, de spanning en frustratie over zichzelf heeft

afgeroepen en ook niet heeft bijgedragen aan een snelle afwikkeling door openheid van zaken te

geven.

2.1.3. Het Hof heeft in onderdeel 4.2.3 van zijn uitspraak geoordeeld dat de mate waarin laakbare of

onrechtmatige gedragingen van de belastingplichtige ten grondslag liggen aan het geschil, niet van

belang is bij het antwoord op de vraag of er grond is voor toekenning van een schadevergoeding

wegens overschrijding van de redelijke termijn. Naar ’s Hofs oordeel geldt dat ook voor zover deze

gedragingen worden opgevat als eigen schuld van de belastingplichtige. Deze oordelen zijn juist. Het

middelonderdeel faalt daarom.

Opmerking verdient nog dat een gebrek aan medewerking door een partij aan de vaststelling van de

feiten er wel toe kan leiden dat een zaak gecompliceerder wordt. Dat is een factor die meeweegt bij

het oordeel of de redelijke termijn is overschreden. Ook het Hof is daar – terecht – van uitgegaan.

3.1.1. Het Hof heeft in onderdeel 4.13.5 van zijn uitspraak de redelijke termijn voor de behandeling

van het beroep, gelet op de ingewikkeldheid van de hoofdzaak en mede gezien de voor de

behandeling van die zaak relevante prejudiciële verwijzing door de Hoge Raad, gesteld op vier jaar.

Hiertegen richt zich de eerste klacht met het betoog dat de omstandigheid dat prejudiciële vragen zijn

gesteld geen onderbouwing kan zijn voor het desbetreffende tijdsverloop, aangezien die vragen niet

door het Hof zelf maar door de Hoge Raad zijn gesteld.

3.1.2. Bij de beoordeling van de vraag of sprake is van overschrijding van de redelijke termijn wordt de

tijd die gemoeid is geweest met het afwachten van een prejudiciële beslissing van het Hof van Justitie

buiten beschouwing gelaten, indien het afwachten van die beslissing redelijk is. Dit geldt zowel in

zaken waarin prejudiciële vragen zijn gesteld als in zaken die zijn aangehouden in afwachting van de

beantwoording van prejudiciële vragen die in een vergelijkbare andere zaak zijn gesteld (vgl. HR 9

april 2010, nr. 07/10306, ECLI:NL:HR:2010:BJ8465, BNB 2010/203; hierna: het arrest van 9 april

2010).

3.1.3. Opmerking verdient nog dat dienaangaande als volgt is beslist in de uitspraak van de Afdeling

bestuursrechtspraak van de Raad van State (grote kamer) van 29 januari 2014, nr. 201302106/1/A2,

ECLI:NL:RVS:2014:188, onderdeel 4.7.1:

“De buiten beschouwing te laten termijn die gemoeid is geweest met het verkrijgen van een

prejudiciële beslissing in die zaak zelf vangt aan op de dag na verzending van de verwijzingsuitspraak

door de nationale rechter en eindigt op de dag van openbaarmaking van de prejudiciële beslissing


15

door het Hof van Justitie. In een geval als hier aan de orde, waarin de behandeling van een zaak door

de rechter is aangehouden in afwachting van de beantwoording van prejudiciële vragen die in een

vergelijkbare andere zaak zijn gesteld, vangt vorenbedoelde buiten beschouwing te laten periode niet

eerder aan dan op het moment dat de aanhoudende rechter partijen schriftelijk in kennis heeft gesteld

van zijn beslissing om de zaak aan te houden in afwachting van de beantwoording van de gestelde

vragen door het Hof van Justitie.”

3.1.4. De Hoge Raad maakt deze overweging tot de zijne. Hij merkt daarbij op dat het tijdsverloop dat

is gemoeid met het afwachten van een beslissing van het Hof van Justitie, zolang geen schriftelijke

kennisgeving daarvan aan partijen heeft plaatsgevonden, niet alsnog kan worden aanvaard met een

beroep op de complexiteit van de zaak.

3.1.5. De hiervoor in 3.1.3 bedoelde, en thans door de Hoge Raad aanvaarde eis van een schriftelijke

kennisgeving was niet gesteld in het arrest van 9 april 2010. Aangezien bestuursorganen en rechters

in belastingzaken daarom tot op heden geen rekening daarmee hoefden te houden, zal die eis in

belastingzaken eerst worden gesteld in gevallen waarin de behandeling van de zaak wordt

aangehouden in afwachting van de beantwoording van prejudiciële vragen die zijn gesteld na 1 april

2014.

3.1.6. Het voorgaande brengt mee dat het Hof bij de beoordeling van de redelijkheid van de duur van

de procedure zonder schending van het recht het tijdsverloop heeft kunnen aanvaarden dat gemoeid

was met het afwachten van een prejudiciële beslissing van het Hof van Justitie. Kennelijk is het Hof er

daarbij van uitgegaan dat zijn beslissing om de behandeling van de zaak in afwachting van de

beslissing van het Hof van Justitie aan te houden redelijk was. Dat uitgangspunt geeft geen blijk van

een onjuiste rechtsopvatting; het is ook niet onbegrijpelijk en behoefde geen nadere motivering (vgl.

het arrest van 9 april 2010). De hiervoor in 3.1.1 vermelde klacht faalt daarom.

Inhoud

Hoge Raad 21 maart 2014, ECLI:NL:HR:2014:540 (Berekening hoogte

immateriële schadevergoeding van in hoofdzaak op hetzelfde onderwerp

betrekking hebbende zaken die gezamenlijk worden behandeld als één zaak)

In een geval als het onderhavige, waarin meerdere zaken van een belanghebbende gezamenlijk zijn

behandeld, dient in dit verband te worden beoordeeld of die zaken in hoofdzaak betrekking hebben op

hetzelfde onderwerp (in deze zin ook CRvB 30 juni 2009, nrs. 08/4752, 4756 t/m 4759 BESLU en

09/1277, 1278, 1280, 1282 BESLU, ECLI:NL:CRVB:2009:BJ2125, JB 2009/208). Indien hiervan

sprake is, wordt per fase van de procedure waarin sprake is geweest van gezamenlijke behandeling,

voor die zaken gezamenlijk slechts eenmaal het tarief van € 500 per halfjaar gehanteerd. Indien de

rechtsmiddelen waarmee die fase van de procedure in de betrokken zaken is ingeleid niet tegelijkertijd

zijn aangewend, dient daarbij ter bepaling van de mate van overschrijding van de redelijke termijn te

worden gerekend vanaf het tijdstip van indiening van het eerst aangewende rechtsmiddel, in dit geval

vanaf de ontvangst van het eerst ingediende bezwaarschrift.

Inhoud

Rechtbank Overijssel 19 maart 2014, ECLI:NL:RBOVE:2014:1406 (Redelijke

termijn voor WOZ-bezwaar bedraagt de wettelijke termijn)

De Hoge Raad heeft in het arrest van 22 maart 2013 (ECLI:NL:HR:2013:BX6666) beslist dat in de

gevallen waarin de bezwaar- en de beroepsfase samen zo lang hebben geduurd dat de redelijke

termijn daardoor is overschreden, de rechter met het oog op toekenning van een vergoeding voor

http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:HR:2014:540http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:RBOVE:2014:1406

16

immateriële schade die door dat tijdsverloop is ontstaan dient te beoordelen op welke wijze de

termijnoverschrijding moet worden toegerekend aan de bezwaar- en aan de beroepsfase. Daardoor

wordt immers bepaald in hoeverre de immateriële schade is toe te rekenen aan het bestuursorgaan

respectievelijk de rechterlijke macht; de veroordeling tot vergoeding van die schade moet naar

evenredigheid daarmee worden uitgesproken ten laste van het bestuursorgaan respectievelijk de

Staat (de Minister van Veiligheid en Justitie). De Hoge Raad heeft in voormeld arrest verder

overwogen dat bij deze toerekening in belastingzaken als regel heeft te gelden dat de bezwaarfase

onredelijk lang heeft geduurd voor zover de duur daarvan een half jaar overschrijdt en de beroepsfase

voor zover zij meer dan anderhalf jaar in beslag neemt.

In navolging van het Gerechtshof Arnhem in de uitspraak van 11 september 2012

(ECLI:NL:GHARN:2012:BX7765) bestaat naar het oordeel van de rechtbank evenwel grond van dit

uitgangspunt af te wijken. Immers, ingevolge het bepaalde in artikel 236, tweede lid van de

Gemeentewet bedroeg de termijn voor het doen van uitspraak op bezwaar in het onderhavige geval,

in afwijking van artikel 7:10, eerste lid, van de Awb één jaar. Aangezien de heffingsambtenaar bij het

doen van de uitspraken op bezwaar in totaal de wettelijk toegestane termijn van één jaar niet heeft

overschreden, kan de gemeente geen overschrijding van de redelijke termijn worden verweten en

daarom niet worden veroordeeld tot vergoeding van immateriële schade aan eiser.

De rechtbank stelt voor de goede orde vast dat dit tussen eiser en de heffingsambtenaar ook niet in

geschil is.

Uit het vorenstaande volgt dat de overschrijding van de redelijke termijn voor de beroepsfase volledig

voor rekening van de rechter komt. Het bedrag van de schadevergoeding dient te worden berekend

op € 500,-- per halfjaar dat de redelijke termijn is overschreden, waarbij het totaal van de

overschrijding naar boven wordt afgerond.

Hoge Raad 29 november 2013, nr. 12/04301, ECLI:NL:HR:2013:1361 (Ook

schadevergoeding als bedrag hoger is dan de belastingschuld; uitzondering bij

zeer gering financieel belang)

3.3.1. Het middel betoogt verder dat er voor de Inspecteur geen mogelijkheid is geweest om erop te

wijzen dat de thans door het Hof toegekende schadevergoeding meer bedraagt dan de belasting die

op basis van de aangebrachte correcties meer verschuldigd is. Voor het geval daarop na verwijzing

alsnog een beroep zou worden gedaan, verdient opmerking dat bij overschrijding van de redelijke

termijn in belastinggeschillen als uitgangspunt voor de schadevergoeding een tarief dient te worden

gehanteerd van € 500 per halfjaar dat de redelijke termijn is overschreden, waarbij het totaal van de

overschrijding naar boven wordt afgerond (zie HR 10 juni 2011, nr. 09/05113,

ECLI:NL:HR:2011:BO5087, BNB 2011/234). Dit uitgangspunt geldt ook indien deze forfaitaire

berekeningswijze leidt tot een schadevergoeding die hoger is dan het bedrag aan belasting waarop

het geschil betrekking heeft.

3.3.2. Wel kan een uitzondering worden gemaakt voor het geval het geschil betrekking heeft op een

zeer gering financieel belang. In een dergelijk geval bestaat geen aanleiding om uit te gaan van de

veronderstelling dat de lange duur van de procedure spanning en frustratie bij de belastingplichtige

heeft veroorzaakt. Bij het ontbreken van zodanige spanning en frustratie kan worden volstaan met de

constatering dat de redelijke termijn is overschreden (vgl. Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad

van State 26 maart 2008, nr. 200705993/1, ECLI:NL:RVS:2008:BC7604).

Inhoud


17

Hoge Raad 9 augustus 2013, nr. 12/06009 ECLI: ECLI:NL:HR:2013:199 (redelijke

termijn voor het doen van een uitspraak op bezwaar bedraagt een half jaar en

niet de wettelijke termijn: uitspraak Hof vernietigd)

Zoals de Hoge Raad heeft geoordeeld in zijn arrest van 22 maart 2013, nr. 11/04270,

ECLI:NL:HR:2013:BX6666, BNB 2013/152, heeft in belastingzaken waarin de bezwaar- en

beroepsfase tezamen onredelijk veel tijd in beslag hebben genomen als regel te gelden dat de


beroepsfase voor zover zij meer dan anderhalf jaar in beslag neemt. Dat heeft ook te gelden in een

geval als het onderhavige, waarin de inspecteur op grond van artikel 25, lid 1, AWR (tekst tot 2008)

verplicht was om binnen een jaar na ontvangst van het bezwaarschrift uitspraak daarop te doen.

Deze regel geldt behoudens bijzondere omstandigheden. Daarbij moet met name worden gedacht

aan bijzondere omstandigheden als bedoeld in onderdeel 4.5 van het arrest van de Hoge Raad van

22 april 2005, nr. 37984, ECLI:NL:HR:2005:AO9006, BNB 2005/337.

Inhoud

Gerechtshof Amsterdam 25 juli 2013, nr. 12/00660, ECLI:NL:GHAMS:2013:2433

(Verzoek immateriële schadevergoeding terecht afgewezen vanwege gering

bedrag belastinggeschil)

Het belastinggeschil betreft een dermate gering bedrag van € 14 dat de geconstateerde overschrijding

van de redelijke termijn voldoende is gecompenseerd met de enkele vaststelling door de rechter dat

inbreuk is gemaakt op de rechtszekerheid als algemeen aanvaard rechtsbeginsel dat ertoe noopt dat

belastinggeschillen binnen een redelijke termijn worden beslecht.

Inhoud

Rechtbank Zeeland West-Brabant 3 mei 2013, ECLI:NL:RBZWB:2013:4088

(Redelijke termijn in WOZ- en OZB-zaken is de wettelijke termijn, voor andere

belastingen een half jaar; zie echter Hoge Raad 9 augustus 2013; voor

Rijksbelastingdienst geldt wel half jaar ipv wettelijke termijn)

In de parlementaire behandeling is het volgende over de afwijkende termijn van afdoening van de

bezwaarschriften bij de WOZ en gemeentelijke belastingen opgemerkt (Toelichting NvW, overige

fiscale maatregelen 2008, Kamerstukken II 2007/08, 31 206, nr. 7, p. 15):

“Het wetsvoorstel Versterking fiscale rechtshandhaving voorzag aanvankelijk in een verkorting van de

fiscale beslistermijnen tot dertien weken. Door het amendement-De Nerée tot Babberich c.s.

(Kamerstukken II 2005/06, 30 322, nr. 20) bevat die wet tevens de wetswijzigingen die nodig zijn om

op termijn ook voor beslissingen inzake belastingen de Awb-beslistermijnen te laten gelden. Omdat de

Belastingdienst heeft aangegeven al per 1 januari 2008 in staat te zijn beschikkingen op aanvraag en

bezwaarschriften binnen de Awb-termijn af te handelen, zullen de desbetreffende artikelen op die

datum in werking treden. Bij de totstandkoming van het amendement-De Nerée tot Babberich c.s. zijn

de consequenties voor de decentrale overheden niet onder ogen gezien. Dit betekent dat zonder

nadere regeling ook voor hen de Awb-termijnen gaan gelden. Voor gemeenten is met het oog op de

piekbelasting als gevolg van de koppeling van de verzending van de gemeentelijke

belastingaanslagen aan de beschikkingen op grond van de Wet waardering onroerende zaken al in

het oorspronkelijke wetsvoorstel een bepaling opgenomen die het mogelijk maakt de afdoening van

bezwaarschriften over het kalenderjaar uit te smeren.”

Beoordeling

http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:HR:2013:199http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:GHAMS:2013:2433http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:RBZWB:2013:4088

18

2.14. Blijkens de in het jaar 2012 verschenen handreiking ‘Een snellere en betere behandeling van

bezwaren. Resultaten WOZ pionierstraject’ van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en

Koninkrijksrelaties (www.vng.nl), komen in Nederland ongeveer 8,3 miljoen objecten in het kader van

de Wet WOZ in aanmerking voor taxatie en ontvingen gemeenten in het jaar 2010 in het kader van de

Wet WOZ 220.000 bezwaren. Nu de WOZ-beschikkingen ingevolge de wettelijke termijn binnen acht

weken na 1 januari van elk kalenderjaar worden vastgesteld en de bezwaartermijn zes weken

bedraagt, zou het onverkort vasthouden aan de door de Hoge Raad uiteengezette acceptabele termijn

van 6 maanden voor de afwikkeling van de bezwaren leiden tot een piekbelasting bij de gemeenten in

de zes maanden na verzending van de WOZ-beschikkingen en OZB-aanslagen. Uit de in 2.13

geciteerde wetsgeschiedenis blijkt dat voorkoming daarvan nu juist de reden is geweest voor het

opnemen van de afwijkende termijn in artikel 30 Wet WOZ en artikel 236 Gemeentewet. De rechtbank

overweegt hierbij dat voorkomen moet worden dat het risico van overschrijding van de

zesmaandentermijn en de mogelijk daarmee samenhangende immateriële schadevergoeding ten

koste zou gaan van de zorgvuldigheid die de gemeenten betaamt bij het beoordelen van

bezwaarschriften. Gelet hierop acht de rechtbank een uitzondering op de “normale” voor

bestuursorganen geldende termijn redelijk. Een daarmee samenhangende vermindering van de

“normale” voor de rechtbank geldende termijn acht de rechtbank, vanuit de rechtbank bezien, voorts

voldoende werkbaar.

2.15. In een zaak als de onderhavige die een WOZ-zaak en de daarmee samenhangende OZB-zaak

voor het kalenderjaar 2012 betreft, heeft de bezwaarfase naar het oordeel van de rechtbank in ieder

geval onredelijk lang geduurd voor zover de duur daarvan de wettelijke termijn overschrijdt. De

beroepsfase heeft dan als regel onredelijk lang geduurd voor zover zij meer tijd in beslag neemt dan

de tijd die van de tweejaarstermijn resteert na aftrek van de duur van de bezwaarfase. In alle overige

belastingprocedures, dus ook in procedures die niet de WOZ betreffen en op andere gemeentelijke

belastingen dan de OZB zien, blijft de rechtbank erbij dat als regel geldt dat de bezwaarfase onredelijk

lang heeft geduurd voor zover de duur daarvan een half jaar overschrijdt en de beroepsfase voor

zover zij meer dan anderhalf jaar in beslag neemt.

2.16. Het in 2.15 vermelde geldt behoudens bijzondere omstandigheden. Bij dergelijke

omstandigheden moet met name worden gedacht aan de ingewikkeldheid van de zaak, de invloed

van de belanghebbende op het procesverloop, de wijze waarop de zaak door het bestuursorgaan is

behandeld en de wijze waarop de zaak door de rechter is behandeld.

2.17. Uit het vorenstaande volgt dat de overschrijding van de redelijke termijn voor de eerste

aanlegfase in het onderhavige geval volledig voor rekening van de rechtbank komt. Nu in het

onderhavige geval ten tijde van de uitspraak van de rechtbank in de hoofdzaak meer dan twee en een

half jaar zijn verstreken sinds de ontvangst van het bezwaarschrift, bestaat in beginsel recht op een

immateriële schadevergoeding van € 1.000.

Eén zaak?

2.18. De vervolgvraag die voorligt, is of de zaken met procedurenummers 11/869 en 11/870 voor wat

de immateriële schade betreft als één zaak moeten worden beschouwd. Naar het oordeel van de

rechtbank is dat niet het geval. De zaken zijn inhoudelijk niet vergelijkbaar met elkaar. De onderhavige

procedure ziet namelijk op de waardering van een woning, terwijl de zaak met procedurenummer

11/869 ziet op de waardering van een bedrijfsruimte. Het betreft dus twee afzonderlijke objecten die

ieder een heel andere wijze van waarderen eisen. De rechtbank zal daarom de Staat veroordelen tot

vergoeding van de door belanghebbende geleden immateriële schade van € 1.000 in elke zaak.

Inhoud

19

Hoge Raad 22 maart 2013, nr. 11/04270, ECLI:NL:HR:2013:BX6666(redelijke

termijn voor het doen van een uitspraak bedraagt een half jaar)

3.4.1. Middel 2 richt zich tegen het hiervoor in 3.2.3 weergegeven oordeel van het Hof en de wijze

waarop dat oordeel tot stand is gekomen. Het middel betoogt dat het bestuursorgaan voor niet meer

dan een half jaar van de door het Hof geconstateerde overschrijding van in totaal drie jaar

schadeplichtig kan zijn. Hiertoe voert het middel onder meer aan dat het Hof heeft miskend dat

belanghebbende de schade had kunnen beperken door eerder beroep in te stellen tegen het uitblijven

van een uitspraak op zijn bezwaarschrift en dat het Hof heeft nagelaten te onderzoeken in hoeverre

de overschrijding van de redelijke termijn is veroorzaakt door belanghebbende zelf.

3.4.2. De overschrijding van de redelijke termijn die naar het oordeel van het Hof heeft

plaatsgevonden, heeft betrekking op het tijdsverloop tussen de ontvangst van het bezwaarschrift door

de Inspecteur (13 januari 2004) en de uitspraak van de Rechtbank (21 januari 2009).

3.4.3. In gevallen waarin de bezwaar- en de beroepsfase samen zo lang hebben geduurd dat de

redelijke termijn daardoor is overschreden, dient de rechter met het oog op toekenning van een

vergoeding voor immateriële schade die door dat tijdsverloop is ontstaan te beoordelen op welke wijze

de termijnoverschrijding moet worden toegerekend aan de bezwaar- en aan de beroepsfase.

Daardoor wordt immers bepaald in hoeverre de immateriële schade is toe te rekenen aan het

bestuursorgaan respectievelijk de rechterlijke macht; de veroordeling tot vergoeding van die schade

moet naar evenredigheid daarmee worden uitgesproken ten laste van het bestuursorgaan

respectievelijk de Staat (de Minister van Veiligheid en Justitie). Dat heeft ook te gelden in een geval

als het onderhavige, waarin het bestuursorgaan (een inspecteur) deel uitmaakt van de

rijksbelastingdienst, en de vergoeding daardoor ongeacht de wijze van toerekening betaald moet

worden door de Staat (vgl. ABRvS 30 juni 2010, nr. 200909929/1/H2, LJN BM9703).

3.4.4. Bij de hiervoor in 3.4.3 bedoelde toerekening heeft in belastingzaken als regel te gelden dat de


beroepsfase voor zover zij meer dan anderhalf jaar in beslag neemt (vgl. CRvB 26 januari 2009, nr.

05/01789, LJN BH1009, AB 2009/241). Deze regel geldt behoudens bijzondere omstandigheden.

Daarbij moet met name worden gedacht aan bijzondere omstandigheden als bedoeld in onderdeel 4.5

van het arrest van de Hoge Raad van 22 april 2005, nr. 37984, LJN AO9006, BNB 2005/337.

Inhoud

Gerechtshof Arnhem 20 november 2012, 12/00427, LJN: BY4684 (redelijke

termijn voor het doen van uitspraak op bezwaar bedraagt één jaar (= wettelijke

termijn => uitspraak vernietigd door Hoge Raad)

Schadevergoeding. Verwijzingsprocedure HR 13 juli 2012, nr. 11/03864. Aanspraak op immateriële

schadevergoeding toegekend tot € 1.500.

4.1 De Hoge Raad heeft in het arrest van 10 juni 2011, nr. 09/02639, LJN BO5046, BNB 2011/232,

geoordeeld dat voor de vraag of de redelijke termijn voor beslechting van het geschil is overschreden,

moet worden aangesloten bij de uitgangspunten die hij in zijn arrest van 22 april 2005, nr. 37984, LJN

AO9006, BNB 2005/337, heeft neergelegd voor de duur van de redelijke termijn in fiscale boetezaken.

Daarbij hanteert de Hoge Raad als uitgangspunt dat de redelijke termijn voor de behandeling in de

bezwaarfase en de procedure in eerste aanleg (hierna: de rechtbankfase) tezamen niet meer dan

twee jaar bedraagt.

4.2 Vaststaat dat het bezwaarschrift tegen de aanslag op 13 oktober 2005 door de Inspecteur is

ontvangen en dat de rechtbankfase is afgesloten met de uitspraak van de Rechtbank van 2 juni 2010.

http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:HR:2013:BX6666http://www.rechtspraak.nl/ljn.asp?ljn=BY4684

20

De bezwaarfase en de rechtbankfase hebben derhalve in totaal ruim vier jaar en zeven maanden in

beslag genomen tengevolge waarvan de redelijke termijn met ruim twee jaar en zeven maanden is

overschreden. Hierbij merkt het Hof het volgende op. Belanghebbende betoogt dat de redelijke termijn

vóór 13 oktober 2005 is gaan lopen en wel op 1 augustus 2004 omdat de Inspecteur heeft toegezegd

dat de aanslag uiterlijk in juli 2004 zou worden opgelegd. Het Hof volgt dit betoog van

belanghebbende niet. In het hiervoor in 4.1 vermelde arrest van 10 juni 2011, heeft de Hoge Raad

geoordeeld dat de termijn in beginsel aanvangt op het moment waarop het bezwaarschrift wordt

ontvangen. Het Hof ziet geen reden om daar in het onderhavige geval van af te wijken.

4.3 Voor de beantwoording van de vraag aan welke instantie de overschrijding van de redelijke

termijn moet worden toegerekend, zoekt het Hof aansluiting bij de lijn die de algemene

bestuursrechters op dit punt hanteren, te weten dat de bezwaarfase binnen een half jaar moet zijn

afgerond en de rechtbankfase binnen anderhalf jaar. In het onderhavige geval bestaat evenwel grond

van dit uitgangspunt af te wijken. Immers, ingevolge het bepaalde in artikel 25, lid 1, van de Algemene

wet inzake rijksbelastingen bedroeg de termijn voor het doen van uitspraak op bezwaar in het

onderhavige geval één jaar.

4.4 Gelet op het arrest kan het Hof alleen een oordeel geven over de bezwaarfase (zie 2.7). In

aanmerking nemende dat de bezwaarfase, tussen de ontvangst van het bezwaarschrift op 13 oktober

2005 en de uitspraak op bezwaar van 11 april 2008, bijna twee jaar en zes maanden in beslag heeft

genomen en de redelijke termijn voor het doen van uitspraak op bezwaar één jaar bedraagt, is in de

bezwaarfase de redelijke termijn met bijna één jaar en zes maanden overschreden.

4.5 Het bedrag van de schadevergoeding dient te worden berekend op € 500 per halfjaar dat de

redelijke termijn is overschreden, waarbij het totaal van de overschrijding per half jaar naar boven

wordt afgerond. In dit geval komt dat neer op driemaal € 500 ofwel € 1.500.

Inhoud

Gerechtshof Arnhem 11 september 2012, 11-00490,

ECLI:NL:GHARN:2012:BX7765 (berekening immateriële schadevergoeding van

gemeentelijk deel met inachtneming wettelijke termijn)

4.7 Voor de beantwoording van de vraag aan welke instantie de overschrijding van de redelijke termijn

van twee jaar voor de eerste aanlegfase moet worden toegerekend, zoekt het Hof in beginsel

aansluiting bij de lijn die de algemene bestuursrechters op dit punt hanteren, te weten dat de

bezwaarfase binnen een half jaar moet zijn afgerond en de procedure voor de rechtbank binnen

anderhalf jaar.

In het onderhavige geval bestaat evenwel grond van dit uitgangspunt af te wijken. Immers, ingevolge

het bepaalde in artikel 25, lid 1, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (in de voor 2001

geldende tekst) in samenhang met artikel 231 van de Gemeentewet, bedroeg de termijn voor het doen

van uitspraak op bezwaar in het onderhavige geval, in afwijking van artikel 7:10, lid 1, van de

Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb), één jaar. Aangezien de Ambtenaar bij het doen van de

(twee) uitspraken op bezwaar in totaal de wettelijk toegestane termijn van één jaar niet heeft

overschreden, kan de gemeente geen overschrijding van de redelijke termijn worden verweten en

daarom niet worden veroordeeld tot vergoeding van immateriële schade aan belanghebbende.

Naar het oordeel van het Hof dient in gevallen zoals deze - waarin voor het doen van uitspraak op

bezwaar wettelijk een langere termijn dan een half jaar is toegestaan - de termijn van anderhalf jaar

waarbinnen de procedure voor de rechtbank moet zijn afgerond, te worden bekort met (maximaal) de

termijn voor het doen van uitspraak op bezwaar minus een half jaar.

http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:GHARN:2012:BX7765

21

4.8 Uit het vorenstaande volgt dat de overschrijding van de redelijke termijn voor de eerste aanlegfase

in het onderhavige geval volledig voor rekening van de rechter komt. De overschrijding van de

redelijke termijn voor de behandeling van het hoger beroep moet eveneens aan de rechter worden

toegerekend.

Inhoud

Hoge Raad 13 juli 2012, 11/03864, LJN: BX0914 (recht op immateriële

schadevergoeding)

3.1. De eerste klacht houdt in dat het Hof niet had mogen volstaan met het oordeel dat de lange duur

van de bezwaarfase niet kan leiden tot vermindering of vernietiging van de aanslag, maar dat het Hof

had moeten beoordelen of deze lange duur een schadevergoeding rechtvaardigt.

3.2. Belanghebbende heeft zich zowel in beroep als in hoger beroep beklaagd over de lange tijd (circa

dertig maanden) die is verstreken voordat de Inspecteur uitspraak heeft gedaan op zijn

bezwaarschrift. In zijn hogerberoepschrift heeft belanghebbende in verband daarmee verwezen naar

het voorontwerp voor een wetsvoorstel "Aanvulling Algemene wet bestuursrecht met bepalingen over

schadevergoeding wegens termijnoverschrijding door bestuur en rechter". In het licht daarvan kan

deze klacht bezwaarlijk anders worden opgevat dan dat belanghebbende daarmee een beroep doet

op overschrijding van de redelijke termijn in de bezwaarfase en verzoekt om vergoeding van daardoor

geleden immateriële schade.

3.3. Indien het hiervoor in 3.1 omschreven oordeel van het Hof berust op de veronderstelling dat

belanghebbende geen aanspraak heeft gemaakt op vergoeding van immateriële schade is het gelet

op hetgeen hiervoor in 3.2 is overwogen onbegrijpelijk. Indien het Hof wel zodanige aanspraak heeft

onderkend berust dit oordeel op een rechtsopvatting die zich niet verdraagt met het arrest van de

Hoge Raad van 10 juni 2011, nr. 09/05112, LJN BO5080, BNB 2011/233. De klacht is mitsdien

gegrond.

Inhoud

Rechtbank Breda 25 mei 2012, 11/177, BX4348, (bezwaartermijn van 8 maanden

en 8 dagen brengt geen overschrijding redelijke termijn mee gezien de

wettelijke termijn voor de bezwaarfase WOZ en de redengeving van de

wetgever daarvoor)

2.8.1. In het arrest 10 juni 2011, nr. 09/05112, LJN BO5080 heeft de Hoge Raad beslist dat in

belastingzaken, waar artikel 6 EVRM niet van toepassing is, een schadevergoeding wegens

overschrijding van de redelijke termijn kan worden toegekend, ook indien het beroep tegen de aanslag

of beschikking ongegrond is verklaard. De Hoge Raad oordeelde dat bij overschrijding van de

redelijke termijn, behoudens bijzondere omstandigheden, spanning en frustratie als grond voor

vergoeding van immateriële schade worden verondersteld en dat artikel 8:73 van de Awb in die

gevallen van overeenkomstige toepassing is. Bij de beoordeling van de vraag of de redelijke termijn is

overschreden moet worden aangesloten bij de uitgangspunten die zijn neergelegd in het arrest van de

Hoge Raad van 22 april 2005, nr. 37984, LJN AO9006. De in aanmerking te nemen termijn vangt in

beginsel aan op het moment waarop de heffingsambtenaar het bezwaarschrift ontvangt.

2.8.2. In het in 2.8.1 vermelde arrest van 22 april 2005 heeft de Hoge Raad beslist dat een redelijke

termijn voor de bezwaar- en beroepsfase in beginsel twee jaar is. De redelijkheid van de duur van

berechting van een zaak is voorts afhankelijk van onder meer de volgende omstandigheden:

a. de ingewikkeldheid van de zaak; daartoe kan bijvoorbeeld worden gerekend de aard en omvang

http://www.rechtspraak.nl/ljn.asp?ljn=BX0914http://www.rechtspraak.nl/ljn.asp?ljn=BX4348

22

van de fiscale problematiek en de omvang van het verrichte onderzoek;

b. de invloed van de belanghebbende op het procesverloop; daartoe kan bijvoorbeeld worden

gerekend het doen van verzoeken om verlenging van gestelde termijnen of uitstel voor (het voldoen

aan) uitnodigingen of oproepingen.

c. de wijze waarop de zaak door het bestuursorgaan is behandeld; daartoe kan bijvoorbeeld worden

gerekend de mate van voortvarendheid in het nemen van besluiten nadat de redelijke termijn een

aanvang heeft genomen;

d. de wijze waarop de zaak door de rechter is behandeld; daartoe kan bijvoorbeeld worden gerekend

de m

JURISPRUDENTIE REDELIJKE TERMIJN Inhoud Jurisprudentie … · 2019. 10. 14. · Gerechtshof...

Documents

Transcript of JURISPRUDENTIE REDELIJKE TERMIJN Inhoud Jurisprudentie … · 2019. 10. 14. · Gerechtshof...