Jouw huidige situatie: wil je verder? - Schouten Ocean...

Jouw huidige situatie: wil je verder?

Dit deel van het boek bevat:

• stukjes ‘theorie’ en uitleg over verschillende manieren van omgaan met anderen;niet alleen over assertiviteit, maar ook over communicatie in het algemeen.

• opdrachten bij theorie en uitleg; de ‘antwoorden’ hierop vind je in de bijlageachter in dit boek.

• vragen om zelfonderzoek te stimuleren en je beoordelingsvermogen tevergroten. Het is belangrijk dat je een goede manier vindt om de informatie ende bevindingen ‘op te slaan’. Eenmaal opgeslagen kun je het boek doorgeven aananderen. Laat dit boek niet in de kast liggen!

• oefeningen en opdrachten die je individueel of met anderen kunt doen.

Dit deel is zo opgebouwd dat het ‘gemakkelijke’ eerst komt en daarna het ‘moeilijke’werk volgt. Toch kunnen de onderwerpen ook in het begin best lastig zijn. Weraden je aan deze opbouw te volgen en stapsgewijs de oefeningen uit te voeren. Deoefeningen verderop in het boek kun je pas goed doen, als je de eerderehoofdstukken hebt bestudeerd.

Om de eenvoud in het begin te bewaren, is in de eerste hoofdstukken de aandachtvooral gericht op ‘ik’ en dat ben jij zelf. Het is van groot belang dat je in een lastigesituatie je eigen reactie onder controle hebt. Pas als je jezelf kunt ‘sturen’, ben je instaat om de ander mee te nemen, enthousiast te maken en daardoor de situatie te

25

1 Persoonlijke effectiv._2013_d_Persoonlijke effectiv. bw(d) 24-09-13 08:00 Pagina 25

laten ontstaan die jij wenselijk vindt. Het is dus een eerste doel om vooral jouweigen stevigheid te vergroten.

En de ander dan? Juist, die is er ook. Geleidelijk wordt meer gekeken naar demanier waarop we in contacten een open oog kunnen hebben voor de wensen vananderen en waarbij we toch onze eigen stevigheid kunnen behouden. Daarbijmoeten we ons niet van de wijs laten brengen door de ander die dit boek ookgelezen heeft. Houd rekening met de wensen van de ander, maar laat je niet gekmaken, zorg dat je je eigen grenzen in de gaten blijft houden.

In dit boek kom je stellingen tegen, dit zijn beweringen waar je het wel of niet meeeens bent. Deze stellingen hebben als doel je aan te zetten tot het vormen van eeneigen standpunt. Je leert hierdoor jouw meningen en wensen duidelijk te krijgen.Deze stellingen staan altijd in een kader. We beginnen er meteen maar mee:

Actie!besteed nu (ten minste) 2 minuten aan de volgende stelling:• Als ik voor mijzelf opkom en laat zien wie ik ben, krijg ik meer zelfrespect en

respect van anderen.Wat vind je van deze stelling?

Je hebt het meest aan dit boek als je het regelmatig gebruikt. Het is geen boek voor eenavondje, maar meer een boek voor een half jaar. Dit boek is jouw persoonlijke gids.Gebruik het, schrijf op wat jouw mening is, laat je inspireren. Neem daar ook de tijd voor,bijvoorbeeld één uur per week. Door op deze wijze stelselmatig gedurende een langeretijd aandacht te besteden aan jouw subassertieve, assertieve of agressieve optreden,zul je geleidelijk aan meer zicht krijgen op jouw manier van reageren in situaties.

Op de volgende manieren kan het nut van dit werkboek nog worden vergroot:

• Je kunt samen met je partner of goede vriend of vriendin delen van dit boekdoornemen.

persoonlijke effectiviteit26

Persoonlijke effectiv._2013_d_Persoonlijke effectiv. bw(d) 24-09-13 08:00 Pagina 26

• Je kunt ook zelf meer mensen bij elkaar zoeken en samen gericht met hetonderwerp assertiviteit aan de slag gaan. Daarvoor is het samen-oefen-programma achterin dit boek.

• Je kunt deelnemen aan een assertiviteitstraining. Dit boek is dan zeer goed tegebruiken als persoonlijk huiswerkboek.

Er zijn dus genoeg gebruiksmogelijkheden, maar steeds staat jouw eigenzelfwerkzaamheid centraal.

Herken je dit soort situaties?Deze vraag zal vaak aan je worden gesteld. Waarom? In het voorwoord hebben wegesproken over een gewoonte: het weinig effectieve, subassertieve gedrag; je bentonbewust onbekwaam. Een lastige; hoe verander je zoiets als een gewoonte?

In de eerste fase gaat het erom deze gewoonte te herkennen. Wanneer je je bewustbent van jouw gewoonten, kun je beginnen met veranderen. Je wordt waar het diegewoonte betreft, bewust onbekwaam.

Nu begin je met jouw verandering: je gaat nadenken over en spelen met nieuwe,effectievere mogelijkheden. Je brengt de verbeteringen in praktijk. Dat gaat in hetbegin natuurlijk onwennig. Je kunt jezelf vergelijken met iemand die na een ski-ongeluk weer probeert te lopen. Hij loopt in het begin heel voorzichtig en let daarbijerg goed op. Je zou hem bewust bekwaam kunnen noemen.

Na de nodige oefening gaat de nieuwe effectievere gewoonte ingeslepen raken. Op hetlaatst weet je niet eens meer hoe goed je het doet. Eigenlijk ben je onbewust bekwaam.

En zo gaat dat ook met jou gebeuren. Na een tijdje zal het nieuwe effectieve, asser -tievere gedrag je zo gemakkelijk afgaan, dat je er helemaal geen weet meer van hebt.

De weg naar het succes begint met het herkennen van een lastig moment in eensituatie. Vervolgens zoek je uit welk minder effectief gedrag je dan laat zien,waardoor de situatie lastig blijft.

We gaan van start.

jouw huidige situatie: wil je verder? 27


Actie!Herken je dit soort situaties?

• Je loopt in een drukke winkelstraat. Steeds komen er mensen op je af enje probeert hen te ontwijken om zo een botsing te voorkomen.

• Je zoekt al een tijdje naar een parkeerplaats. Een vrouw loopt naar haar gepar-keerde auto en geeft je een seintje dat zij zo wegrijdt. Ze rijdt uit het parkeer-vak. Juist als jij wilt optrekken, schiet een andere auto het lege parkeervak in.

• Jouw manager heeft een beslissing genomen waar je het niet mee eensbent. Hij komt op je af en vraagt wat je van die beslissing vindt.

• Je bent in de supermarkt, hebt haast en wilt snel afrekenen. Degene voorje heeft afgerekend en begint vervolgens een kletspraatje met decaissière. Jij moet nu langer wachten.

• Het is druk in het restaurant. Geduldig wacht je tot er een tafelbeschikbaar is. Op het moment dat je naar de vrijgekomen tafel toeloopt,schiet iemand, die net aan komt lopen, zo voor je langs.

• Je zit in de trein en degene tegenover jou is met zijn mobiel aan hetspelen. Je ergert je aan al die piepjes. Waarom zet hij het geluid niet uit?

• De vergadering loopt flink uit en je hebt nog een andere afspraak. Devoorzitter gaat door met de vergadering en verwacht van jou dat je hetvolgende agendapunt nog toelicht.

• Je hebt je haar laten kleuren en bij het afrekenen merk je dat het bedraghoger uitvalt dan eerder afgesproken was.

• Je komt thuis van een drukke werkdag en je denkt ‘Lekker, even geenbezoek vanavond!’ Dan gaat de deurbel, het zijn je buren. ‘We hebbeneindelijk tijd om bij je koffie te komen drinken’, zeggen ze. ‘Komt het uit?’

• Je bent in een winkel kleding aan het passen en je staat voor de spiegel.Iemand schuift tussen jou en de spiegel, waardoor je nauwelijks meer iets ziet.

• In verhouding tot andere buurten wordt er in de wijk waarin je woont teweinig gedaan voor kinderen: er is geen behoorlijk speelterrein en er zijneen paar onveilige oversteekplaatsen. De gemeente organiseert eenavond voor bewoners om hun wensen naar voren te brengen.



• Jouw zoon is erg slordig en het ergert je dat hij steeds alles kwijtraakt. Hijkomt naar je toe en zegt: ‘Ik moet nu naar school, maar ik weet niet meerwaar ik mijn huissleutels heb neergelegd, help je even met zoeken?’

• Een collega van je vloekt om de haverklap. De anderen storen zich er niet aan.Jij wel.

• Je bent op je werk bezig met een belangrijk project. Het is allemaal goedafgesproken, maar je hebt te maken met allerlei onvoorziene enonverwachte zaken. Eigenlijk moet je tegen je leidinggevende zeggen, datje het project niet op tijd afkrijgt.

• Jij vindt dat het al een tijdje niet lekker loopt tussen jou en je vriend(in). Jewilt hierover praten, maar wanneer is het goede moment?

• In de straat waar je woont is een buitenlandse vrouw komen wonen. Jewilt graag met haar in contact komen, om te vragen hoe zij het hier vindt.Ze loopt aan de overkant van de straat.

• Er is een collega die het altijd op jou heeft gemunt. Tot je grote schrik zieje hem lopen. Hij heeft jou nog niet gezien.

• Een groepje jongeren is weer bezig, ze kunnen het niet laten om steedshetzelfde kind te pesten. Je ziet dat de kring zich sluit.

Wat denk je: zijn er situaties bij die je lastig vindt? Situaties waarbij je hetmoeilijk vindt de voor jou goede reactie te geven? Zijn er ook situaties bij die jegemakkelijk vindt? Ook die zijn belangrijk om bij stil te staan. Misschien nog welbelangrijker dan de situaties die je minder goed afgaan. Het is belangrijk omzoveel mogelijk vanuit je functioneringsgebied te handelen; met gedrag waar jeervaring mee hebt en dat geautomatiseerd is. Als je weet hoe jouw aanpak is ineenvoudige situaties, dan kun je die gebruiken in de gecompliceerde situatieswaar je minder goed uit de verf komt. Ga dus altijd uit van je sterke kanten enbreng van daaruit verbeteringen aan; wat gaat goed en hoe kan het beter.

Lees de voorbeelden nog eens door en zet een kruisje (X) bij de situaties die jougemakkelijk afgaan. Zet een cirkeltje (O) bij de situaties die jou minder gemak-kelijk afgaan.



Actie! Nu jij. Bedenk nu zelf één situatie waarin je het lastig vindt om te reageren zoalsje zou willen. Een situatie waarin gevoelens van spanning, irritatie, verlegenheiden gekwetst zijn het je lastig maken op een goede manier te reageren.

Een voor mij lastige situatie is:

Dit boek is niet alleen een leesboek; het is ook een doeboek. Het gaat niet overtheoretische dingen, maar over jou, jouw manier van omgaan met jezelf enandere mensen.

Drie manieren van reageren: subassertief, assertief of agressief In dit boek gaat de speciale aandacht uit naar jouw assertieve of minder assertieveopstelling. In het algemeen kun je het erop houden dat assertief optreden betekent:op een rustige manier uitkomen voor jezelf en voor jezelf opkomen, zonder de anderdaarbij onnodig te kwetsen.

Het hiernavolgende voorbeeld verduidelijkt wat we precies bedoelen met asser-tief optreden.

Paul bevindt zich in een lastige situatie. Hij heeft samen met een collegaafgesproken om tussen de middag in de stad een hapje te eten. ‘Wat is de soep vande dag?’ vraagt hij aan de ober. Dat blijkt tomatensoep te zijn. Paul bestelttomatensoep. Hij heeft trek in iets hartigs. Het is koud buiten en hij vindt hetprettig om wat warms te eten voordat hij weer aan het werk gaat. Daar komt debestelling. Paul neemt een lepel soep. ‘Bah! Die soep is bijna koud’, zegt hij tegen zijncollega. Teleurgesteld om de laffe smaak van de lauwe tomatensoep legt hij zijnlepel neer.



Hoe gaat dit verder? Er zijn veel manieren om nu op deze situatie te reageren, teveel om op te noemen. Daarom is het verstandig ze samen te vatten. Een goedaanknopingspunt hiervoor bieden de woorden subassertief, assertief en agressief.Paul kan op een subassertieve, een assertieve of een agressieve manier optreden.

Subassertief: Paul mompelt tegen zijn collega over zijn teleurstelling: ‘Hier ga iknooit meer naar toe.’ Hij zegt niets tegen de ober en op zijn vraag of het heeftgesmaakt antwoordt hij: ‘Ja hoor.’ Voor de rest is voor hem de gezellige lunchbedorven. Zijn zelfrespect heeft een deuk opgelopen: hij is ontevreden over zichzelf.Met een zuur gezicht eet hij zijn soep toch maar op.

Assertief: Paul wenkt de ober naar zijn tafeltje. Hij kijkt hem rustig aan. Kalm wijst hijhem erop dat zijn soep niet warm genoeg is. Hij verzoekt hem vriendelijk maar vast-besloten de soep mee terug te nemen en hem warme soep te geven. De ober veront-schuldigt zich en komt met warme tomatensoep terug. Paul geniet ervan en is tevredenover zichzelf. ‘Prima!’, zegt hij tegen de ober, als deze vraagt of het nu wel naar wens is.

Agressief: Wit van woede roept Paul de ober, hij wijst op zijn soep en zegt op eenharde toon zodat iedereen het kan horen: ‘Eet u thuis ook altijd van die koude soep?Dat is toch geen stijl. Wat is dat hier voor een zaak!’ Zijn handelwijze brengt de oberin een moeilijke situatie. Hij vindt dit een behandeling die hij niet heeft verdiend.Bovendien brengt Paul hierdoor zijn collega in verlegenheid. Paul krijgt de soep zoalshij hem wil hebben. Hij vindt dat hij de situatie in de hand heeft, maar voelt ineensdat er door dit voorval een onprettige sfeer is ontstaan. Het gezellig samen eten isnu bedorven. Achteraf heeft hij spijt van zijn reactie.

Aan de begrippen subassertief, assertief en agressief wordt in dit boek natuurlijkveel aandacht besteed. Voorlopig houden we het hierop.

• Subassertief: niet of onvoldoende opkomen voor jezelf

• Assertief: opkomen voor jezelf, zonder de ander onnodig te kwetsen

• Agressief: overdreven opkomen voor jezelf en de ander daarbij onnodig kwetsen.

Nu jij:Je bent aan het winkelen. Je loopt langs een groot warenhuis. Wel gezellig, even



binnen kijken, denk je. In het warenhuis zie je een vrouw staan. Je ziet dat ze allevoorbijgangers aanspreekt. Als je dichterbij komt, zie je dat ze een parfumfles inhaar handen heeft. Je houdt helemaal niet van geurtjes. Je bent nu vlak bij haar. Zestapt op je af, lacht vriendelijk en richt de fles naar je toe en zegt: ‘Goedemiddag, ditis ons nieuwste product, een geurtje zowel voor mannen als vrouwen. Zal ik eenbeetje van dit geurtje op uw pols aanbrengen?’

Actie! Dit is een situatie waarin iemand subassertief, assertief of agressief zou kunnenreageren.

Schrijf de verschillende reacties nu eens letterlijk uit. Gebruik naast dit boekeen schrijfschrift en noteer daar je uitwerkingen van de opdrachten in.

Hoe ziet een subassertieve reactie in deze situatie er volgens jou uit?

Hoe ziet een assertieve reactie in deze situatie er volgens jou uit?

Hoe ziet een agressieve reactie in deze situatie er volgens jou uit?



jouw huidige situatie

Om je te helpen beoordelen in hoeverre en in welke situaties jij subassertief ofassertief reageert, volgen hier twee tests: de beweringenlijsttest en de ruimtetest.

Deze tests zijn bedoeld om jou aan het denken te zetten en zijn niet bedoeld omanderen over jou te laten oordelen. Door eerst naar jouw huidige gedrag in verschil -lende situaties te kijken, kun je straks (nog) beter vaststellen in welke situaties jij jegedrag wilt veranderen en in welke situaties jij je gedrag wilt versterken.

De beweringenlijsttestHieronder vind je een aantal beweringen waar je het wel of niet mee eens bent. Omcirkel het antwoord dat het best bij jou past. Sla geen beweringen over.

1 In gesprekken word ik vaak overbluft, terwijl ik achteraf wel weet wat ik hadmoeten zeggen.a Ja, dat maak ik vaak mee.b Nee, dat overkomt mij zelden.

2 Als het ergens saai is, ben ik vaak de eerste die de zaak opvrolijkt.a Ja, meestal wel.b Nee, meestal niet.

3 Als iemand mij in een groep een onverwachte vraag stelt, vind ik het vaakmoeilijk om rustig een antwoord te bedenken/geven.a waarb niet waar.

4 Als ik iemand aardig vind, maar ik ken hem niet zo goed, vind ik het moeilijk eenpraatje met hem te maken.a Ja, meestal wel.b Nee, in het algemeen is dat niet waar.

5 Ik zou van mijn vrienden willen weten wat ze van mij vinden, maar ik vraag het niet.a Ja, in het algemeen is dat waar.b Nee, in het algemeen is dat niet waar.

6 Ik vind het onprettig om in een groep als eerste iets te zeggen.a Ja, meestal is dat zo.b Nee, meestal is dat niet zo.



7 De gedachte dat ik mijn leidinggevende om salarisverhoging moet vragen, vindik prettig.a waarb niet waar.

8 Ik vind het vaak vervelend om uitleg te vragen van moeilijke woorden, omdat ikdenk dat anderen mij dan dom zullen vinden.a Ja, meestal is dat zo.b Nee, meestal is dat niet zo.

9 Ik zeg vaak in een groep niets, uit angst dat ik niet genoeg afweet van hetonderwerp en dan stomme dingen zeg.a waarb niet waar.

10 Als ik te laat kom bij een presentatie, blijf ik liever achterin staan dan eenopvallende plaats vooraan te kiezen.a Ik blijf liever staan.b Ik ga vooraan zitten.

11 Als iemand in de bioscoop steeds maar tegen de rugleuning van mijn stoel zouschoppen, zou ik hem vragen daarmee op te houden.a Ja, dat zou me geen moeite kosten.b Ja, maar ik zou me daarbij niet op mijn gemak voelen.c Nee, ik zou niets zeggen.

12 Als een vriend of vriendin mij iets onredelijks vraagt dan weiger ik.a Ja, zonder meer weiger ik.b Ja, maar dat kost moeite.c Nee, maar ik vind het niet prettig.d Nee, dat zou ik nooit doen.

13 Ik heb er geen moeite mee een gesprek te beginnen met onbekenden. *a meestal nietb soms welc soms nietd altijd.

14 Ik word bang bij de gedachte dat ik voor een groep een presentatie zou moetenhouden.*a altijd


* Geef bij vraag 13 en 14 twee antwoorden.


b meestal welc bijna nooitd nooit.

Jouw score op deze test kun je berekenen aan de hand van de antwoorden in debijlage. Mijn score op de test is:

De ruimtetest 1Hoe zit dat met jou? Heb je het gevoel dat je moet ‘vechten’ om aan bod te komen ofheb je voldoende ruimte bij de mensen met wie je het meest omgaat?

o Ja, bij iedereen.

o Bij sommigen.

o Nee, bij niemand.

Actie!Schrijf op in welke situaties en bij welke mensen jij onvoldoende aan bod komt. Datkan een situatie thuis zijn, op het werk, bij familie of bij goede bekenden. Situatiesen mensen dus, waar jouw eigen wensen, behoeften en verlangens onvoldoendeaan bod komen. Waar, tegen jouw zin in, andere mensen de dienst uitmaken.Kortom, waar jij in de knel zit, omdat je te weinig ruimte voor jezelf hebt en maakt.

De mensen en situaties waar ik weinig ruimte bij heb:

Heb je bovenstaande opdracht gemaakt en situaties en personen opgeschreven?Misschien vind je het overbodig of kinderachtig om zomaar mensen, collega’s,



buren, vrienden, familieleden of minder bekenden, met naam en toenaam op teschrijven. Toch helpt het.

Door jouw ervaringen met anderen op te schrijven, dwing je jezelf om in iedergeval in gedachten duidelijk en eerlijk te zijn en voor jezelf op te komen. Want hoemeer je erover leest en nadenkt, des te meer valt het gedrag je op en herken je het.Je krijgt een steeds duidelijker beeld van hoe je doet en deed in verschillendesituaties. Door erover na te denken kun je voortaan in de situaties jouw reactie al ‘ophet puntje van je tong’ klaar hebben liggen. Je hoeft dan alleen nog maar te kiezenof je het gaat zeggen of niet.

Had je dus nog niets opgeschreven, doe het dan alsnog!

De ruimtetest 2Er zit ook een andere kant aan de ruimtetest. Misschien zijn er mensen in jouwomgeving die best wat meer ruimte van je zouden mogen pakken, maar dat nietdoen.

Je vindt dat jammer. Het kan aan van alles liggen: het weer, de afstand, werk,kinderen, het openbaar vervoer en ga zo maar door. Het kan ook zijn dat ze minderzin hebben om met je om te gaan. Waarom? Omdat je hun feestjes hebt latenlopen? Was je misschien te weinig uitnodigend ooit? Heb je te weinig laten merkenhoe blij je met hen bent? Heb je dat nog niet op soepele wijze kunnen vragen?

Actie! Schrijf op: Welke mensen komen te weinig dichtbij, blijven op afstand van mij:



wat wil je zelf bereiken?

‘Moet’ je nu anders gaan doen in situaties waarin je subassertief optreedt? Nee,daar hebben we het al over gehad. Waar het op neerkomt, is: wil je zelf anders?Het is beslist niet eenvoudig om voor jezelf op te gaan komen in situaties waarin jijje normaal gesproken stil en gedeisd houdt. Bovendien kan ook een subassertieveopstelling voordelen hebben.

Het is dus de vraag of die voordelen opwegen tegen de voordelen van eenassertieve opstelling. Die vraag kan alleen jij beantwoorden. Geen gemakkelijkevraag, omdat een assertieve opstelling ook nadelige kanten kan hebben.

Actie!neem nu voldoende tijd om na te denken over de volgendestelling:• IK, en niemand anders, kan mijn leven prettiger maken door zelf in een

aantal situaties anders te gaan doen.Wat is jouw mening? Ben je het met deze stelling eens of niet?

Wat wil je bereiken? Dat is hier de belangrijkste vraag en er is er maar één die dezevraag kan beantwoorden. Jij! Voordat je dat doet, wensen wij je veel geduld toe. Alsje gewend bent aan een bepaalde manier van optreden, is dat vaak een oude, diepingesleten gewoonte. Het kost tijd om die gewoonte af te leren en er iets nieuwsvoor in de plaats te stellen. Neem die tijd. Stel geen onmogelijke eisen aan jezelf.Houd dus een open oog voor de werkelijkheid. Verbetering is mogelijk, maar het zalgeleidelijk gaan.



Actie!Op het gebied van assertief gedrag wil ik het volgende leren:

Afsluitende testvragen

Actie!1 In het begin van dit hoofdstuk werd een aantal min of meer lastige situaties

beschreven. Wat is de overeenkomst tussen al deze situaties? Ze zijn allemaalverschillend, maar toch lijken ze op elkaar. Geef aan wat de overeenkomstvolgens jou is.

2 Met welke uitspraak ben jij het niet eens?

o Er bestaan subassertieve mensen.

o Er bestaan geen subassertieve mensen.

Voor de bespreking van de antwoorden, zie de bijlage.



Ik of je

verstoppertje spelen

Actie!besteed nu tijd aan de volgende stelling:‘Ik’ is een prachtig woord. Als ‘ik’ er niet was, zou er ook geen ‘ander’ zijn.Wat is jouw mening?

Er zijn mensen die het woord ‘je’ gebruiken als zij het over zichzelf hebben. Ook alszij een eigen mening geven, praten zij over zichzelf alsof de hele wereld dat vindt.

Wanneer je het woord ‘je’ gebruikt als je het over jezelf hebt, is dat op den duuronduidelijk voor de ander. Bovendien wordt het ook voor jezelf onduidelijk. ‘Je’zeggen kan dan verstoppertje spelen worden, waardoor jij op het laatst niet meerweet wat nu jouw eigen mening is of die van anderen. Voor jezelf opkomen begintmet het gebruik van het woord ‘ik’.

Lees nu onderstaande stukjes eens hardop en merk het verschil.1 Als je voor jezelf opkomt, voel je je vrijwel steeds beter. Je bereikt misschien niet

altijd wat je zou willen, maar toch veel meer dan wanneer je alleen maar jemond zou houden. Je merkt ook echt dat je je omgeving kunt beïnvloeden, zodat

39


het leven prettiger voor je wordt.2 Als ik voor mijzelf opkom, voel ik mij vrijwel steeds beter. Ik bereik misschien niet

altijd wat ik zou willen, maar toch veel meer dan wanneer ik alleen maar mijnmond zou houden. Ik merk ook echt dat ik mijn omgeving kan beïnvloeden,zodat het leven prettiger voor mij wordt.

Actie!Wat is jouw gewoonte?Als ik het over mijzelf heb en mijn eigen mening geef:

o gebruik ik meestal het woord ‘ik’

o gebruik ik meestal het woord ‘je’

o anders, namelijk …

In alle mogelijke contacten is het woord ‘ik’ jouw eigen visitekaartje. Dat geldtnatuurlijk helemaal als jij je aan iemand voorstelt.

Er zijn mensen die dat op een assertieve manier doen. Ze geven een krachtigehand, kijken de ander aan en zeggen: ‘Ik ben ...’, of noemen luid en duidelijk hunnaam. Anderen doen dat op een subassertieve manier.

• Zij kijken de ander niet aan, slaan hun ogen neer.

• Zij gebruiken nooit de woorden: ‘Ik ben …’

• Als zij hun naam noemen, doen zij dat zó zacht dat die niet te verstaan is.Op welke manier stel jij je voor? Als je dat niet onmiddellijk van jezelf weet, kun

je dat eens vragen aan iemand die jou goed kent. Is er verbetering mogelijk? Hoe?

Op welke manier stel jij je meestal voor:

o subassertief

o assertief

o agressief.

Is de door jou gevolgde manier voor verbetering vatbaar?

o ja

o nee.



UitnodigingWe nodigen je uit de komende tijd eens goed op te letten of en hoe vaak je hetwoord ‘ik’ gebruikt als je het over jezelf hebt. Let op: we pleiten er niet voor dat jevoortdurend het woord ‘ik’ gebruikt, dat is nergens voor nodig. Maar als je het ergweinig gebruikt, is het de moeite waard om het ‘ik’ er toch eens in te zetten.

VraagHet komt vaak voor dat mensen ineens ‘je’ gaan gebruiken als ze iets moeilijks ofiets persoonlijks willen zeggen. Geldt dat ook voor jou?

‘Ik’ of ‘wij’ Laat de volgende zinnen op je inwerken.

• ‘Zullen we het er een keer over hebben?’

• ‘Zullen we er nu over praten?’

De eerste zin is wat vager dan de tweede, maar beide hebben één ding gemeen. Ze zijnuitnodigend, verbindend zelfs, ze doen een beroep op je verlangen naar saam horig -heid. Je slaat al doende een brug naar de ander en als je daarmee kunt volstaan is erjuist helemaal geen bezwaar tegen het gebruik van ‘wij’, ook als de spreker ‘ik’ bedoelt.

Maar soms, bijvoorbeeld als deze uitnodigende benadering niet effectief blijkt tezijn, kan een directe benadering zinvoller zijn. Je gaat het woord ‘ik’ inzetten.

• ‘Ik wil er graag over praten.’

• ‘Ik wil het graag met jou eens daar en daar over hebben.’

Als je toon vriendelijk blijft en de ander vat dat ook zo op, kun je ook deze maniervan optreden assertief noemen.

Misschien ken je mensen in je omgeving die te pas en te onpas het hebben over ‘wij’?

• ‘Wij vinden dit toch met zijn allen logisch?’

• ‘Mensen zoals wij willen dit niet. Wij vinden iets heel anders belangrijk.’

Als het te gek wordt, realiseer je dan dat zo iemand altijd en steeds iets van je wil.Wat? Stel jezelf die vraag steeds, zodat je een onafhankelijk oordeel kunt vormenover wat je zelf wilt, over hoe je de dingen zelf ziet.

ik of je 41



Op een verbindende manier je voorstellen doen is ook een belangrijke kunde. Wil jehier meer over lezen, dan raden we je het boek van Hannah Nathans aan. Zie deliteratuurlijst.


3

43

Reageren

direct reageren op ...

’Ja’ en ‘nee’, twee kleine woordjes met grote betekenis.Er zijn drie soorten situaties waarin deze woorden belangrijk kunnen zijn.

• Iemand vraagt aan jou een inlichting.Bijvoorbeeld: ‘Weet jij de weg naar de bibliotheek?’

• Iemand vraagt jouw mening over iets.Bijvoorbeeld: ‘Vind jij jouw werk leuk?’

• Iemand vraagt, verzoekt, commandeert jou iets te doen.Bijvoorbeeld: ‘Haal jij even koffie.’

Reageren op directe vragen om inlichtingenOm jouw reactie in dit soort situaties te beoordelen, staan hieronder een aantalvragen om inlichtingen. Beantwoord deze vragen met ‘ja …’ of ‘nee …’.

Weet jij in welke stad de Suikerpeerstraat ligt?

Weet jij hoeveel mensen er in Cuba om politieke redenen gevangen wordengehouden?


Zonder een lastige persoon tegenover je is het natuurlijk gemakkelijk om op eenassertieve manier te antwoorden. Eén ding is al duidelijk. Als iemand jou om eeninlichting vraagt, reageer jij assertief als jij zegt:

• ‘Ja, ik weet het’, als jij het ook denkt te weten.

• ‘Nee, jammer, ik weet het niet’, als jij het niet weet.

In principe is deze reactie effectief, oftewel assertief, tenzij het allemaal zo heftiggezegd wordt, dat de ander ervan schrikt en tien passen achteruit doet. In dat gevalmoeten we het gedrag agressief noemen. De toon maakt de muziek. Daar gaan wein hoofdstuk 12 dieper op in.

Ook subassertief gedrag komt in dit soort situaties voor. Daarover gaan de volgendevragen.

Actie!Welke onderstaande subassertieve manieren van doen herken jij, als jou om eeninlichting wordt gevraagd?

o ‘Ja’ zeggen en doen alsof je het weet, terwijl je het eigenlijk niet weet.

o ‘Nee’ zeggen en doen alsof je het niet weet, terwijl je het eigenlijk wel weet.(Omdat je bang bent dat je het niet kunt uitleggen als de ander doorvraagtof omdat je bang bent dat de ander door gaat vragen, iets waar je geen tijdvoor hebt).

o Geen ‘ja’ en geen ‘nee’ zeggen, maar er eindeloos omheen blijven draaien, inplaats van kort en bondig ‘ja’ of ‘nee’ te zeggen. Dit eromheen draaien doe jedoor het gebruik van aarzeltaal. Voorbeelden van aarzeltaal:

• … eigenlijk wel …

• … eigenlijk niet …

• … liever niet …

• … eigenlijk liever niet …

• … best wel …Natuurlijk is er geen verbod op aarzeltaal als je ook aarzelt.



Actie! Denk eens na in welke concrete situaties en bij welke mensen jij wel eenssubassertief optreedt als zij jou om inlichtingen vragen. Je draait er dan omheenomdat je geen informatie wilt geven.

Direct reageren op een vraag over jouw meningOok in dit soort situaties kunnen de woorden ‘ja’ en ‘nee’ belangrijk zijn. Ook hier is het weer mogelijk om op een subassertieve, assertieve of agressievemanier te reageren.

Actie! Nu volgen een paar meningsvragen. Beantwoord deze met ‘ja’ of ‘nee’.

• Houd jij van bloemkool?

• Vind jij dit tot nu toe een goed boek?

• Vertrouw jij jouw huisarts?

• Heb jij lekker gewerkt afgelopen week?

SubassertiefEen antwoord op zo’n vraag is subassertief als je in plaats van jouw eigen meningeen andere mening geeft of aarzeltaal gebruikt.

• Je zegt: ‘Ja, ik houd van bloemkool’, terwijl je er eigenlijk niet van houdt.

• Je zegt: ‘Nee, ik houd niet van bloemkool’, terwijl je er wel van houdt.

• Je zegt geen ‘ja’ en geen ‘nee’. Je draait eromheen. Aarzeltaal dus. Je vindt datzelf onprettig, je zou liever kort en bondig jouw mening geven.

reageren 45


Assertief Je zegt ‘ja’,als je inderdaad van bloemkool houdt. Je zegt ‘nee’,als je er niet van houdt.

Vaak wordt assertief gedrag geassocieerd met ‘nee’ kunnen zeggen. Dat lijktons te beperkt en soms ook te goedkoop. ‘Ja’ zeggen kan in sommige situatiesminstens zo moeilijk zijn.

AgressiefIn plaats van dat je ‘ja’ of ‘nee’ zegt, kwets je de ander. Je lacht smalend en zegt:‘Er zijn nog maar weinig mensen die bloemkool een groente vinden die je jegasten tijdens een etentje voorzet.’ De ander bepaalt of deze uitspraak afstandschept. De kans erop lijkt groot. Zeker is ook dat de toon van je antwoord sterkbepaalt of je reactie als agressief moet worden aangemerkt.

Actie! Ga nu na in welke concrete situaties en bij welke mensen jij het moeilijk vindtom assertief te zijn, als zij op zo’n directe manier naar jouw mening vragen.Schrijf hieronder ten minste één situatie op die jij van jezelf herkent:

Mag ik zwijgen?Tot nu toe gaan we ervan uit dat jij de vragen om een inlichting of jouw meninginderdaad wilt beantwoorden. Vragen staat vrij, maar het is absoluut niet nodig datje ook een antwoord geeft.

Maar nu de praktijk van jouw leven.



Actie!Gebeurt het volgende wel eens bij jou? Iemand stelt jou een vraag. Je geeft hetantwoord, maar achteraf realiseer jij je dat je die vraag eigenlijk helemaal niethad willen beantwoorden. Bijvoorbeeld omdat hij te persoonlijk was, omdat jehet onderwerp niet prettig vond op dat moment, omdat je er geen tijd voor hadof omdat de vragensteller zijn vraag op een agressieve of subassertieve manierstelde.

o Nee, dat overkomt mij nooit.

o Ja, soms beantwoord ik een vraag, terwijl ik dat op dat moment eigenlijk nietwil.

o Anders, namelijk

Actie!Welke van onderstaande mensen stellen jou wel eens een vraag die jij op datmoment niet wilt beantwoorden? Het lijstje dient er alleen voor om jou opideeën te brengen. Het kan dus zijn dat sommige mensen op jouw situatie nietvan toepassing zijn. Het gaat erom, dat jij bij jezelf nagaat bij welke mensen jijsoms moeite hebt assertief te zijn, omdat zij jou vragen stellen die jij eigenlijkniet wilt beantwoorden:

o mijn ouders o mijn baas

o mijn broers/zussen o mijn collega’s

o mijn partner o mijn buren

o mijn kinderen o kennissen

o mijn vrienden o toevallige voorbijgangers

o mijn arts o winkeliers

o mijn docent o anderen:

reageren 47


Actie!Als iemand jou een vraag stelt die jij niet wilt beantwoorden, kun je daar weerop drie manieren op reageren: subassertief, assertief of agressief.

Welke onderstaande antwoorden zijn volgens jou subassertief, assertief ofagressief?

a Nee, ja, nou ja … liever niet … ?!

b Nee, ik vind dat een vervelend onderwerp. Ik wil daar nu niet over praten.

c Ik vind het vervelend dat u mij dat vraagt. Ik wil daar niet met u over praten.

d Jongen, ga naar je moeder met je stomme vragen.

e Nee, ik weet het niet (terwijl je het wel weet, maar eigenlijk de vraag nietwilt beantwoorden).

f Donder op!

g Nee, dat komt mij nu slecht uit. Je kunt het beter aan iemand anders vragen.



Reageren op een verzoek, wens of bevel

De volgende twee vragen zijn belangrijk.

1 Wanneer heb je de meeste moeite om assertief te reageren? o Als iemand mij een opdracht geeft op een agressief-autoritaire manier. ‘Laat

dat!’ ‘Schiet eens wat op, slome.’ ‘Jansen, hier komen!’o Als iemand mij op een duidelijke, assertieve manier zegt dat hij iets van mij

wil. ‘Jan, ik wil dat je mij in het vervolg meehelpt afwassen.’ ‘Bianca, ik wil datje wat meer tijd aan mij besteedt.’ ‘Vader, ik wil niet meer dat u zo tegen mijsnauwt.’ (dit is assertief als de toon waarmee dit gezegd wordt geen afstandschept).

o Als iemand mij op een verbindende assertieve manier uitnodigt om mij tehelpen. ‘Robert, we lopen vandaag helemaal vast als je ons niet helpt.’ ‘Sanne,jij kunt dat veel beter dan ik, zou je dit niet van mij over willen nemen?’ ‘Umoet mij helpen!’

o Als iemand mij op een subassertieve manier iets vraagt te doen.‘Niet dat hetbelangrijk is, maar ik ben morgen jarig. Als je eventueel tijd hebt, zou ik hetleuk vinden als je kwam.’

2 Bij welke personen vind je het ingewikkeld of moeilijk om assertief te reageren?Dit is een belangrijke vraag: het is goed om jouw situatie scherp onder ogen tezien en het helpt je om situaties te herkennen zoals je ze meemaakt.

Actie! Schrijf de namen op van mensen, bekenden of minder bekenden bij wie jij hetsoms of vaak moeilijk hebt om voor jezelf op te komen:

Schrijf op bij wie je dat wel goed afgaat:

reageren 49


Stop!Als iemand wil dat jij iets doet, betekent ‘nee’: ‘Ik wil niet.’

Als iemand iets met jou wil doen of doet wat jij niet wilt, betekent ‘nee’: ‘Stop, ik wilniet dat jij dat doet, ik wil dat je daarmee ophoudt.’

Als iemand bijvoorbeeld op een vervelende manier blijft aandringen, betekent ‘nee’:‘stop!’ Je verbiedt op die manier de ander iets met jou te doen wat je niet wilt.

Actie!neem nu de tijd voor de volgende stelling:• Ik heb het recht een ander te verbieden iets met mij te doen wat ik niet wil.

Wat is jouw mening?

luisteren en aandacht geven

Luisteren is waarschijnlijk nog belangrijker dan spreken. Je zult ervaren datsommige gesprekspartners beter luisteren dan anderen. Wat je dan vaak merkt, isdat die gesprekspartner aandacht geeft aan wat jij te vertellen hebt. Hij heeftaandacht voor jou.

Ook jij kunt op meerdere manieren in jouw gedrag tot uiting brengen dat jijinderdaad aandacht hebt voor een ander; door bijvoorbeeld:

• oogcontact

• aandachtige lichaamshouding

• ordenen, vragen om verduidelijking

• open vragen stellen

• hummen

• niet onderbreken.



OogcontactAls je lange tijd een ander geconcentreerd aanstaart, duurt het niet lang of hijbegint zich ongemakkelijk te voelen. Maar als je hem niet aankijkt of zomaar watrondkijkt, zul je niet snel voor aandachtig worden versleten.

Aandachtige lichaamshoudingHet meest sprekende voorbeeld van het niet geven van aandacht is de spreker derug toe draaien. Ook in jouw manier van praten kun je jouw aandacht of gebrek aanaandacht tot uitdrukking brengen.

OrdenenDat is het kort en krachtig met eigen woorden samenvatten van wat jouw gespreks-partner heeft gezegd. Belangrijk is dat jouw mening niet in de samenvatting doorklinkt.

• Vraag: ‘Ga je vaak met de trein?’

• Antwoord: ‘Nou, tegenwoordig niet meer. Mijn vriend en ik hebben een rijbewijs.We gaan samen met de auto. Maar als ik alleen moet rijden neem ik graag detrein. Kan ik mij lekker ontspannen.’

• Ordenen: ‘Alleen neem je dus het liefst de trein. Dat ontspant je ... ’

Vragen om verduidelijkingJouw gesprekspartner is niet duidelijk. Door verduidelijkende vragen te stellen, laatje jouw belangstelling blijken. Jouw gesprekspartner: ‘Mijn schoonmoeder is eenmoeilijk mens.’

Jij vraagt om verduidelijking en toont belangstelling: ‘Wat bedoel je precies metmoeilijk?’

Open vragen stellenGesloten vragen zijn vragen waarop je alleen kunt antwoorden met ‘ja’, ‘nee’ of ‘ikweet niet’. ‘Ga je dit weekend surfen?’ is een typische gesloten vraag. Je brengtdaarmee tot uitdrukking dat jij alleen geïnteresseerd bent in een ‘ja’, ‘nee’ of ‘weetniet’. Als je dat voldoende informatie vindt, is dat prima.

Maar als je niet steeds wilt bedenken wat je nou weer moet zeggen, kun jebeter een open vraag stellen. ‘Wat ga jij dit weekend doen?’, is een typische openvraag. Jouw gesprekspartner kan deze vraag niet met een simpel ‘ja’ of ‘nee’ beant-

reageren 51


woorden en daardoor krijg jij meer aanknopingspunten om het gesprek voort tezetten.

HummenWanneer je in een gesprek af en toe als reactie ‘hm, hm’ of ‘ja, ja’ zegt, geeft dat jouwgesprekspartner de indruk dat je aandachtig luistert. Dit kun je nog versterken dooraf en toe te knikken of op een andere manier non-verbaal te reageren. Als je dit nietdoet, heb je kans dat een gesprek snel doodloopt, omdat de ander zich onvoldoendegehoord voelt.

Niet onderbrekenDe ander onderbreken en jouw eigen verhaal vertellen mag natuurlijk, maar je geeftdaarmee aan dat je op dat moment geen aandacht hebt voor zijn verhalen. Het kanvoor de ander helemaal irritant worden als je voortdurend met ‘ja maar ... ’onderbreekt.

Actie!Laat de komende periode in gesprekken bewust een bepaald element weg.

• Hum of knik eens niet.

• Kijk iemand eens niet aan.

• Ga er eens niet voor zitten; blijf staan alsof je elk moment weg kunt lopen.

op een directe manier je wensen uiten

Ik wil ...Twee woordjes slechts: ‘ik’ en ‘wil’. Maar er is geen duidelijker manier om je eigen wensen kenbaar te maken dan juistmet deze twee woorden. Stap jij wel eens op iemand af met de woorden: ‘Ik wil ... ’?



o jao nee.

Je hoeft deze woorden natuurlijk niet te gebruiken. Niks moet, zeker niet als ze joutegenstaan of als je niet gewend bent deze woorden te gebruiken. Experimenteereens een tijdje met deze woorden. Waarom? Omdat, als je iets wilt, de woorden‘Ik wil ... ’ de meest directe en duidelijke zijn om dat kenbaar te maken.

• Ik wil dat je iets harder spreekt.

• Ik wil dat je voortaan op tijd op de afspraak bent.

• Ik wil om vier uur weg.

• Ik wil dat je daarmee ophoudt.

• Ik wil daar niet met jou over spreken.

• Ik wil vanmiddag ongestoord doorwerken.

• Ik wil de deadline halen.

• Ik wil met de feestdagen niet werken.

• Dat wil ik niet.

• Ja, dat wil ik.

Ik wil of ik moetOp een rustige manier ‘Ik wil’ zeggen is een belangrijk onderdeel van assertief zijn.Als je deze woorden nog niet vaak gebruikt, is het van groot belang dat de komendetijd vaak te doen. Zo wen je eraan en is de stap kleiner om ze te gebruiken als je hetnodig vindt. Of ben je iemand die in plaats van ‘Ik wil’ ‘Ik moet’ zegt?

Actie!Wat is op jou van toepassing?o Ik gebruik de woorden ‘Ik moet’ in plaats van ‘Ik wil’ of ‘Ik ga’.o Als ik iets wil doen, gebruik ik de woorden ‘Ik wil’.o Anders, namelijk

reageren 53


Als iemand vaak zegt ‘Ik moet’, lijkt het alsof hij dat niet zelf wil. Het is alsof ersteeds een ander is die hem commandeert.

Gebruik jij ook vaak de woorden ‘Ik moet’? Je kunt voor jezelf nagaan of je datprettig vindt of niet. Als dat niet zo is, is het de moeite waard om in plaats van ‘Ikmoet’ andere woorden te gebruiken. Woorden waaruit blijkt dat jij je eigen baas bent.

Hieronder volgen een paar voorbeelden:

• ‘Ik moet nog inkopen doen’ of ‘Ik heb er niet zoveel zin in, maar ik ga nu bood-schappen doen.’

• ‘Ik moet weg’ of ‘Ik wil weg’, ‘Ik ga weg’, ‘Ik ben weg.’

• ‘Ik moet vanmiddag een verslag maken’ of ‘Ik ga vanmiddag een verslag maken.’

Gebruik deze week welbewust de woorden ‘Ik wil (niet)’. Als je gewend bent omjezelf vaak opdrachten te geven met de woorden ‘Ik moet’, kun je deze weekuitproberen hoe het is om dat niet te doen. Gebruik in plaats daarvan eens op eenassertieve manier de woorden ‘Ik wil … ’, ‘Ik ga … ’. Jij bent jouw eigen baas!

Wat vind je ervan, dat ik dit zo zeg?Kun je dat zomaar zeggen: ‘Ik wil dit ... ’, ‘Ik wil dat ... ’ ? Is dat niet beledigend voor deander? Is dat niet kwetsend? Vindt de ander mij niet vervelend of lastig? Vindt deander mij geen egoïst als ik zo direct zeg wat ik wil of wat ik ga doen?

Hoe kom je daarachter? Juist, door aan de ander te vragen hoe die het vindt datjij zo direct iets zegt of vraagt. ‘Wat vind je ervan, dat ik dit zo zeg?’

Een dergelijke vraag stelt jou in staat te achterhalen wat de ander van jouwgedrag vindt. Als je daar nieuwsgierig naar bent en je wilt de reactie van de anderweten, is het assertief om deze vraag te stellen. Deze vraag helpt je van eenknagend ongerust gevoel af. ‘Wat zal hij wel niet van mij denken, wat hangt mijboven het hoofd?’ De ander krijgt bovendien ruimte om te reageren.



Actie!egoïsmeNeem nu de tijd voor de volgende stelling:

• Niet kenbaar maken aan anderen wat ik wil, is net zo egoïstisch als geenrekening houden met wat anderen willen.

Wat is jouw mening?

Op de goede woorden komen• ik

• nee

• ja

• Ik wil dat niet.

• Ik wil dat.

• Wat vind je ervan, dat ik dit zo zeg?

• Ja, ik weet het.

• Nee, ik weet het niet.

• Ja, ik vind dit ook zo.

• Nee, ik vind dat niet zo mooi.

• Ik doe het gewoon niet!

• Ik ga.

• Ik kan niet helaas, ik heb andere plannen.

• Nee, het zit er niet in.

• Ja, graag.

Welke antwoorden zijn fout?Deze opdracht is bedoeld om voor jezelf te toetsen of je de stof begrepen hebt. Deantwoorden staan achter in het boek (bijlage).o ‘Ja’ zeggen is altijd subassertief.o ‘Nee’ zeggen is altijd assertief.o ‘Nee’ zeggen is altijd agressief, omdat je dan iets doet wat tegen de ander is gericht.

reageren 55


Lees aandachtig de volgende paragraaf over tegenafhankelijk gedrag en ga na watje hierin herkent.

tegenafhankelijk gedrag

Tegenafhankelijk gedrag (recalcitrant, de kont tegen de krib) komt veel voor. Het iste omschrijven als afhankelijk gedrag dat negatief gericht is.

Het komt steevast voor in gezagsrelaties, dat wil zeggen tussen een ‘onder liggende’,bijvoorbeeld kind, leerling of medewerker, en een ‘bovenstaande’, bijvoorbeeldouder, leerkracht of baas. Hoe ga jij met dit soort gedrag om?

Jij bent bijvoorbeeld binnen jouw team gepromoveerd tot werkbegeleider. Je hebtgrote problemen met het gedrag van een van jouw medewerkers. Hij houdt zichniet aan bepaalde tijdrovende veiligheidsvoorschriften. Wat je ook doet, hij blijftzijn eigen manier van werken houden, ook als je hem vriendelijke voorstellen doet.Je probeert zijn gedrag te corrigeren. Daarnaast bied je individuele oplossingenaan, bijvoorbeeld een lagere productieafspraak. De medewerker wijst beidevoorstellen af.

Het probleem is hier dat de afhankelijkheidsrelatie ( jij bent nu zijn meerdere) dehulprelatie ( jij bent bereid een individuele oplossing te zoeken) blokkeert. De medewerker kan de gezagsrelatie en de hulprelatie niet scheiden.

Ook in andersoortige situaties als met buren, familie, school, vrienden komt hetvoor dat iemand, ook al bedoel je het allemaal nog zo goed, steeds ‘tegen’ is. Zulkgedrag lijkt assertief en sterk, maar komt vaak agressief over. Bovendien is het devraag of de persoon tegen is, omdat hij dat ook echt is. Of wil hij iets niet doenalleen maar omdat jij wilt dat hij dat doet? In het laatste geval is hij afhankelijk.

Juist omdat het irritant overkomt, is de verleiding groot om tegenafhankelijk gedraghard aan te pakken. Mislukking is dan verzekerd, omdat dan de gezagsrelatie dehulprelatie helemaal blokkeert. Als je dichter bij de ander wilt komen, is het beterom eerst vanuit gevoel te handelen en daarna te luisteren. Je zegt bijvoorbeeld: ‘Ikmerk dat als ik iets voorstel jij telkens tegen bent, zoals net ook weer. Dat vind ik



niet zo leuk. Ben je nu echt tegen of ben je tegen omdat ik dat voorstel?’ Vervolgenskun je beginnen met luisteren.

Actie!huiswerk o Hoe vaker jij de komende tijd de woorden ‘Ik’, ‘Ik wil’ en ‘Ik ga’ gaat gebruiken,

des te gemakkelijker wordt het voor je deze woorden te gebruiken in echtlastige situaties.

o Maak er een gewoonte van zo vaak mogelijk de woorden ‘Ik’, ‘Ik wil’ en ‘Ik ga’te gebruiken. Doe dat op verschillende plaatsen. In winkels en anderegelegenheden vraag je niet: ‘Mag ik alstublieft ...’, maar zeg je: ‘Ik wil ...’ of ‘Ik ga …’.

o ‘Ja’ en ‘nee’ zijn twee duidelijke woorden. Probeer deze week eens uit omvragen en verzoeken die op jou afkomen op deze korte manier tebeantwoorden. Zeg zo vaak mogelijk ‘ja’ of ‘nee’. Probeer dat op eenassertieve manier te doen.

o Oefen jezelf erin om je duidelijk voor te stellen aan anderen. Doe dat in allesituaties waar dat van pas komt. Om te beoordelen welke manier het best bijjou past, oefen je ‘s morgens bij het tandenpoetsen. Je kijkt naar jezelf in despiegel. Dan stel je je voor: ‘Ik ben ...’.

o Zeg jouw naam luid en duidelijk.

reageren 57


58


Hoe beoordeel jij jezelf?

manieren om jezelf te beoordelen

Het gaat erom dat je in jouw tempo toewerkt naar een assertievere opstelling. In jouw eigen tempo en op jouw eigen manier. Je werkt aan de zaken die voor joubelangrijk zijn. Dat kunnen hele andere dingen zijn dan voor andere mensen.Daarom ben jij ook de enige die jou je huiswerk kan ‘overhoren’.Er zijn ruwweg drie manieren om dat te doen.

• Te pessimistisch: als je jezelf te pessimistisch beoordeelt, let je alleen op dedingen die niet goed gaan. Deze manier om jezelf te beoordelen is eenuitstekend middel om jezelf een pesthumeur te bezorgen.

• Te optimistisch: je kijkt niet naar de dingen die je nog wilt doen en die nog nietgaan, maar alleen en uitsluitend naar de dingen die je goed zijn afgegaan. Datlaatste is helemaal niet slecht, maar het resultaat kan zijn dat jij je kop in hetzand steekt. Op een gegeven moment kun je voor onaangename verrassingenkomen te staan.

• Realistisch: als je jezelf op een realistische manier beoordeelt, stel je in de eersteplaats vast waar je tevreden over bent. Daarna stel je vast welke zaken nog voorverbetering vatbaar zijn.

Op welke manier ben jij gewend jezelf te beoordelen? o te pessimistischo te optimistischo realistisch.

59


Jouw huidige situatie: wil je verder? - Schouten Ocean...

Documents

Transcript of Jouw huidige situatie: wil je verder? - Schouten Ocean...