Jongerenparticipatie op niveau

Noord-Hollandse jongerenbetrekken bij gemeentebeleid

P R O V I N C I A A L I N S T I T U U T V O O R M A A T S C H A P P E L I J K E O N T W I K K E L I N G

Kenniscentrum van de sociale praktijk

op niveauJongerenparticipatie

op niveau Noord-Hollandse jongeren betrekken bij gemeentebeleid

Onze complexe maatschappij stelt hoge eisen aan jon-geren. Ze moeten bepaalde vaardigheden aanleren om, als ze volwassen zijn, zelfstandig deel te nemen aan de samenleving. Niet alleen leren ze deze vaardigheden in een gezin of op school, maar ook in hun vrije tijd.Jongeren die bijvoorbeeld actief deelnemen aan vrijetijds-activiteiten leren om te gaan met verantwoordelijkheden, samen te werken, keuzes te maken en te onderhandelen. Ook bouwen ze een sociaal netwerk op en werken aan hun zelfvertrouwen. Gemeenten kunnen jongeren hierin ondersteunen door jongerenparticipatie te stimuleren.

Jongerenparticipatie is de actieve betrokkenheid door jeugd en jongeren in zaken die anders alleen door vol-wassen worden geregeld, zoals het openbaar bestuur. Uit ervaringen met jongerenparticipatie blijkt dat jongeren meer betrokken zijn bij hun omgeving wanneer zij zelf invloed hebben op wat er in die omgeving gebeurt.Jongeren voelen zich door jongerenparticipatie serieus genomen en leren - nieuwe - competenties en vaardig-heden aan. Gemeenten krijgen meer inzicht in de groep jongeren in hun gemeente en investeren nú in de vol-wassenen van later.

Jongerenparticipatie

J O N G E R E N P A R T I C I P A T I E O P N I V E A U J O N G E R E N P A R T I C I P A T I E O P N I V E A U

Jongerenparticipatie: waarom?

1. Sinds 1990 is het internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind van kracht. Dit verdrag is nagenoeg universeel goedgekeurd. Participatie is een van de basisbeginselen van dit verdrag.

2. De afgelopen jaren is de aandacht voor jongeren-participatie in een stroomversnelling gekomen. Meedoen is een belangrijk begrip binnen de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo).

3. De bestaande inspraakmogelijkheden zijn vaak niet uitnodigend genoeg voor jongeren. Via jongerenparticipatie lukt het toch om deze groep te bereiken.

4. Jongerenparticipatie stimuleert vraaggericht werken. Door gebruik te maken van jongeren-participatie neemt het inzicht in de doelgroep toe. De communicatie verschuift van eenzijdig naar tweezijdig. Dit geeft meer inzicht in de diversiteit van de doelgroep.

5. Een belangrijk motief is dat jongeren veel leren als ze participeren. Ze leren allerlei vaardigheden die ze in de toekomst kunnen

gebruiken. Jongerenparticipatie draagt bij aan de sociale competenties van jongeren. In dit geval is participatie investeren in de toekomst van jongeren.

6. Via jongerenparticipatie leren jongeren mee te denken over het verbeteren van hun eigen leef-omgeving. Door jongeren hierbij te betrekken zullen ze ook meer verantwoordelijkheid nemen voor die leefomgeving.

7. Voor jongeren is jongerenparticipatie ook een middel om ervaring op te doen met specifi eke vaardigheden als vergaderen, meedenken en initiatieven nemen. Bovendien vinden veel jonge-ren het ook leuk om hun stem te laten horen.

Uit het bovenstaande blijkt wel dat er verschillende redenen zijn om met jongerenparticipatie aan de gang te gaan. En alle betrokkenen hebben ver-schillende motieven om deel te nemen. Daarom is het zaak om tijdens het proces goed de verschil-lende motieven in beeld te houden. Hierdoor houd je enthousiasme bij alle betrokkenen.

Artikel 12 (www.defenceforchildren.nl):

1. De Staten die partij zijn, verzekeren het kind dat in staat is zijn of haar eigen mening te vormen, het recht die

mening vrijelijk te uiten in alle aangelegenheden die het kind betreffen, waarbij aan de mening van het kind

passend belang wordt gehecht in overeenstemming met zijn of haar leeftijd en rijpheid.

2. Hiertoe wordt het kind met name in de gelegenheid gesteld te worden gehoord in iedere gerechtelijke en

bestuurlijke procedure die het kind betreft, hetzij rechtstreeks, hetzij door tussenkomst van een vertegen-

woordiger of een daarvoor geschikte instelling, op een wijze die verenigbaar is met de procedureregels

van het nationale recht.


1. InformerenEen voorbeeld van een effectieve methode om jongeren te informeren is peer education. Hierbij geven jongeren voorlichting aan andere jongeren over een bepaald thema. Het idee achter deze methode is dat jongeren eerder iets aannemen van een leeftijdsgenoot dan van een volwassene. Een voorbeeld van peer education is een jongere die vertelt over eigen ervaringen met gokverslaving en de gevolgen daarvan in zijn of haar leven.

2. Mening gevenEen veel ingezette methode om de mening van jongeren te achterhalen is de (digitale) enquête. Hiermee kunnen op een betrekkelijk eenvoudige manier veel jongeren structureel hun mening geven. Dit kan jongerenparticipatie snel naar een hoger niveau te tillen. Op basis van de uitkomsten van de enquête kun je bijvoorbeeld een jongeren-conferentie organiseren. Tijdens deze conferentie kun je jongeren meer verantwoordelijkheid geven.

3. (Mede-)verantwoordelijk Een voorbeeld is een onafhankelijk en zelfstandig jongerenplatform met als doelstelling: “Het belan-geloos vertegenwoordigen van jongeren in een diverse samenleving door gevraagd en ongevraagd advies te verstrekken alsmede door het organiseren van evenementen waarbij jongeren de kans krijgen tot zelfontplooiing, ontmoeting en dialoog met anderen en kennis uitwisseling.”

Jongerenparticipatie op niveau(s)De belangrijkste vraag die je je moet stellen is: wat wil ik met de jongerenparticipatie bereiken? Op basis van de doelstelling kies je voor een bepaald niveau van participatie.

· Op het eerste niveau is het doel om jongeren te informeren.

· Op het tweede niveau kunnen jongeren aanvullend hun mening geven.

· Op het derde niveau zijn jongeren ook (mede) verantwoordelijk. Op het niveau waar jongeren mede verantwoordelijk zijn, kun je initiatieven indelen in tijdelijke projecten en meer structurele participatievormen als een jeugdraad.

Ook kun je onderscheid maken tussen bijvoor-beeld een jongeren adviescommissie met een kleine eigen verantwoordelijkheid en een jeugdraad met een grote eigen verantwoordelijkheid.

Piramide van MaslowJe zou de niveaus van participeren kunnen ver-gelijken met de piramide van Maslow. Het basis-niveau is dat je jongeren informeert. Als je aan die voorwaarde voldaan hebt, kun je naar het niveau waar je jongeren hun mening laat geven. Ten slotte is er het niveau waarop jongeren eigen verantwoordelijkheid nemen.

Met Luilak had een gemeente ieder jaar grote pro-blemen. Er werden veel vernielingen gepleegd. De gemeente besloot om met een aantal jongeren in gesprek te gaan over deze problemen en geza-menlijk te zoeken naar een oplossing. Een belang-rijke oorzaak voor de problemen bleek verveling bij de jongeren. Zij kregen vervolgens een budget om het jongerencentrum de hele nacht te openen waardoor de overlast met Luilak afnam.

kun je jongeren meer verantwoo

3. (Mede-)verantwoordelijk Een voorbeeld is een onafhankejongerenplatform met als doelstgeloos vertegenwoordigen van diverse samenleving door gevraaadvies te verstrekken alsmede do

er

anderen en kennis uitwisseling

Met Luilak had een gemeente ieblemen Er werden veel vernie

advies te verstrekken alsmede dvan evenementen waarbij jongetot zelfontplooiing, ontmoeting

d l

elinen obl

ossirijke oorzaak voor de problemen bij de jongeren. Zij kregen vervolgeom het jongerencentrum de hele nwaardoor de overlast met Luilak a

blemen. Er werden veel vernieDe gemeente besloot om met eein gesprek te gaan over deze promenlijk te zoeken naar een oploijk k d bl

( M E D E - )V E R A N T WO O R -

D E L I J K Z I J N

M E N I N G G E V E N

I N F O R M E R E N

DoelgroepDe groep jongeren beslaat de leeftijd van 12 tot 23 jaar. Dit is een zeer grote groep die je grofweg kunt onderverdelen in drie groepen: 12 tot en met 14 jaar, 15 tot en met 18 jaar en 19 tot en met 23 jaar.De mobiliteit van jongeren neemt toe naarmate ze ouder worden. Dit betekent dat je bij de organisatie van activiteiten voor jongeren rekening moet houden met zaken als logistiek en afstand.Ook zijn jongeren in deze leeftijdsgroepen vaak verschillend georiënteerd op hun leefomgeving. De jongsten vertoeven vaak in de eigen buurt. Daarentegen waaieren 19 tot 23 jarigen uit over de gehele gemeente of zelfs de regio.

LEEFTI JDSGROEP VINDPLAATS

12-14 pubers Buurt/wijk

15-18 adolescenten Wijk/gemeente

19-23 jong volwassen Gemeente/regio

Maar met leeftijd ben je er nog niet. Werken met jongeren vraagt om een gedifferentieerde aanpak. Als je jongeren wilt bereiken is dus maatwerk ver-eist. Je kunt naast de leeftijd van jongeren ook kijken naar hun hobby’s, politieke interesse, subculturen, religie, afkomst, opleiding, sociaal economische status en leefstijl (de manier waar-op een jongere in het leven staat). Meestal geldt dat je verschillende soorten jongeren moet betrek-ken door verschillende soorten activiteiten of partici-patievormen in te zetten.


Rol van de gemeenteHet is belangrijk dat een gemeente goed kijkt naar de rol die zij speelt. In sommige gevallen doet een beleidsambtenaar zelf de begeleiding van de jonge-

ren. In andere gevallen is de begeleiding uitbesteed aan het jongerenwerk of wordt een organisatie inge-huurd om de participatieprocessen te begeleiden.

METHODE VOORDEEL NADEEL DOEL

Website Laagdrempelig voor veel Onderhoud van de Informeren, mening jongeren. website is intensief.

Lespakketten Jongeren zijn vaak Overvragen van Informeren op school. scholen.

Folder, fl yer, poster Lage drempel Klein effect Informeren

Sms Lage drempel Weinig informatie Informeren

Peer education Groot effect Intensief traject Informeren

Ideeënbus Makkelijk te realiseren Niet van deze tijd/ Mening en goedkoop. lage respons.

Ronde Kosteneffi ciënte manier om Werving intensief Mening tafelgesprekken snel meningen te peilen.

Enquête Goede opstap om andere Korte antwoorden, Mening trajecten te beginnen. grote tijdsinvestering.

Digitale enquête Makkelijk in te vullen Veel is afhankelijk van Mening en te verwerken. de beschikbare e-mailadressen. Niet alle jongeren hebben toegang tot internet.

Digitaal Jeugdpanel Lage drempel om te Geen persoonlijk Mening participeren. Kost relatief contact. Het is makkelijk weinig tijd. om niet te participeren.

Interviews Verdieping Intensief Mening

Jongerenconferentie Alle jongeren komen aan Voorbereiding intensief. Mening/(mede) het woord. verantwoordelijk

Jongerendebat Levendig en nodigt uit Niet representatief/ Mening tot discussie. beroepsjongeren.

Jongerenraad Vast aanspreekpunt voor Continuïteit vergt veel Mening/(mede) gemeenten en structureel energie. verantwoordelijk instrument.

Project Kop en staart Niet structureel (mede) verantwoordelijk

MethodenNadat je duidelijk hebt wat het doel is, wie je wilt bereiken en welke rol je zelf speelt in het proces, moet je beslissen hoe je aan de slag gaat met jongerenparticipatie. In de loop van de tijd zijn vele methoden ontwikkeld. Het onderstaande

overzicht toont een aantal veel gebruikte methoden. Aan de hand van het doel van jongerenpartici-patie in jouw gemeente kun je bepalen welke methode(n) je zou kunnen hanteren. Bij elke methode staan mogelijke voor- en nadelen.

ROL GEMEENTE VOORDEEL NADEEL

De gemeente doet alles zelf. Expertise van de jongeren staat Het begeleiden van de jongeren direct tot de beschikking van de kost heel veel tijd. ambtenaar.

Gemeente besteedt uit aan Door de contacten die welzijnswerk De belangen van de gemeente en de welzijnsorganisatie. al met jongeren heeft, kost het welzijnsorganisatie kunnen soms relatief weinig extra energie om tegenstrijdig zijn. participatietrajecten te beginnen.

Gemeente huurt externe Externe organisatie heeft vaak Externe organisatie kent de lokale organisatie in. veel ervaring met jongeren- situatie niet zo goed. communicatie en het ontwikkelen van nieuwe methodieken.

trajecten te beginne

Digitale enquêteg q Makkelijk j in te vullenen te verwerken


Participatie in de praktijkEen beleidsambtenaar wilde graag een Jongeren-adviescommissie (JAC) oprichten in de gemeente. De ambtenaar benaderde een groep actieve jongeren om het JAC te vormen. Al snel bleek dat de jongeren geen interesse hadden in het politieke deel en dat zij eigenlijk alleen maar een jongerenvoorziening wilden realiseren. De beleids-ambtenaar heeft hierop geanticipeerd door deze jongeren de opdracht te geven ervoor te zorgen dat de jongerenruimte operationeel werd (project). Voor het oprichten van een JAC is een enquête uitgezet waarin jongeren konden aangeven of ze eventueel interesse hadden om een JAC te vormen. De geïnteresseerde jongeren zijn allemaal uitge-nodigd op een jongerenconferentie en inmiddels heeft de gemeente een goedlopend jongeren-centrum én een goed functionerend JAC.

In sommige gemeenten wordt er jaarlijks een jongerenconferentie georganiseerd. De ambtenaar kiest in overleg met het werkveld een aantal thema’s waarop jongerenparticipatie mogelijk is. De jongeren worden per thema geworven. Zo worden bijvoor-beeld de skaters benaderd om te participeren met de inrichting van een skatevoorziening. Met behulp van het jongerenwerk werkt elke groep een thema uit en aan het einde van de conferentie presenteren de jongeren hun plannen aan de wethouder. De wethouder geeft meteen duidelijkheid over de haalbaarheid van de plannen.

Tips voor jongerenparticipatie

BeroepsjongerenHet kost veel energie om jongeren te werven voor participatietrajecten. Vaak zie je dan ook dat als een-maal jongeren gevonden zijn die willen participeren, deze voor elk traject ingezet worden; de zogenaamde beroepsjongeren. Zorg ervoor dat je bij elk partici-patietraject goed nadenkt over de doelen en welke jongeren je daarbij wilt bereiken. Cruciaal is het betrekken van sleutelfi guren in de wijk om repre-sentatieve jongeren te bereiken.

Tijdig betrekkenSoms worden jongeren te laat betrokken bij een participatieproces. Hierdoor kunnen ze weinig invloed meer uitoefenen. Zorg ervoor dat je jongeren in een vroeg stadium betrekt bij het proces.

Geen valse beloftesHet is nog erger als er niets met de acties van de jongeren gedaan wordt. Helaas komt dit nog regel-matig voor. Beloof niets aan jongeren als je er niet helemaal zeker van bent dat je die belofte kunt nakomen. Als jongeren merken dat ze niet serieus worden genomen, haken ze direct af. Ook voor toekomstige projecten zul je hierdoor minder enthousiaste jongeren vinden. Balanceren tussen proces en resultaatBij participatieprocessen is het een voortdurend balanceren tussen resultaat en proces. Het is zaak om de balans te vinden tussen sturen en loslaten. Als je als begeleider van participatieprocessen te veel bezig bent met het resultaat, krijgen jongeren te weinig ruimte om te participeren. Als je daaren-tegen jongeren te veel vrijheid geeft, kan dat het resultaat in gevaar brengen. Het participatietraject is een leerproces voor zowel jongeren als de gemeente en daarin mag je fouten maken.

Het eindresultaat moet echter wel naar tevredenheid zijn voor jongeren en gemeente. Een tastbaar resultaat zorgt voor draagvlak en een mogelijk vervolg.

Zorg voor draagvlakHet is belangrijk om voldoende draagvlak te hebben voor jongerenparticipatie bij collega’s en andere betrokkenen. Als je collega jongerenparticipatie ook belangrijk vindt, is de kans groter dat hij of zij jongeren serieus neemt. Jongerenparticipatie is niet alleen voorbestemd voor het beleidsterrein welzijn. Ook als het gaat om bijvoorbeeld ruimte-lijke ordening kan jongerenparticipatie een nuttig en bruikbaar instrument zijn.

MiddelenJongerenparticipatie vereist een grote investering in tijd en geld. Een belangrijke vraag is dan ook hoeveel tijd en budget je tot je beschikking hebt. Dit is van invloed op de keuze van de participatie-methode die je inzet.

TenPlus

Bij de realisatie van een speelvoorziening in de ge-

meente is jongerenparticipatie van groot belang.

Door jongeren tijdig te betrekken zorg je ervoor

dat je goed inspeelt op de behoeften en kun je van-

dalisme voor een deel voorkomen.

PRIMO nh heeft hiervoor een inspraakmethodiek

ontwikkeld; TenPlus. Voor mogelijkheden tot onder-

steuning van uw participatietraject, kun je met Stella

Wielaart, [email protected] contact opnemen.

www.participatie.nl

Participatietrajecten moeten goed aansluiten bij de

wensen en mogelijkheden van jongeren. Ook de

jongere is tegenwoordig een “drukke burger”.

Dit vraagt om nieuwe en eigentijdse methoden om

jongeren te benaderen. Daarom heeft PRIMO nh

www.participatie.nl ontwikkeld; een website waar-

mee onder burgers digitaal onderzoek wordt ge-

daan, speciaal voor gemeenten en organisaties.

Wil je jongeren laten participeren via een website?

Wil je niet een hele website en database hoeven

bouwen en onderhouden? En wil je eventueel

ondersteuning bij het opzetten van een enquête?

Voor meer informatie over de mogelijkheden van

digitaal onderzoek via www.participatie.nl, kun je

met Stella Wielaart, [email protected] contact

opnemen.

Meer informatie?Kijk op onze website

www.primo-nh.nlonder Dossier

Jeugdparticipatie.


Gebruikte literatuur

· Amsterdamse Jongeren in Zicht; handboek voor jongerencommunicatie en participatie in Amster-dam. Youngworks, www.youngworks.nl, 2003.

· WEET IK VEEL; handboek voor kinder- & jongeren-participatie, Brussel, 2006.

Over PRIMO nh

PRIMO nh is de afkorting van Provinciaal Instituut voor Maatschappelijke Ontwikkeling in de provincie Noord-

Holland. PRIMO nh vernieuwt, ondersteunt en versterkt de sociale infrastructuur in Noord-Holland. Dit is het

geheel van voorzieningen dat ervoor wil zorgen dat mensen zich kunnen ontwikkelen en deel kunnen (blijven)

nemen aan de samenleving. Dit doen we via advies, informatie, cursussen, trainingen en onderzoek. Ook bege-

leiden we processen waar meerdere partners bij betrokken zijn.

Integraal jeugdbeleid

PRIMO nh brengt partijen bij elkaar, bijvoorbeeld met het oog op een betere samenwerking. Met onze integrale

kennis adviseren we gemeenten bij het opzetten van lokaal jeugdbeleid. Pedagogische inzichten zetten we in

om voorzieningen een kwaliteitsslag in pedagogisch opzicht te laten maken. De jeugd mee laten denken en mee

laten beslissen is het uitgangspunt bij participatieprocessen die we begeleiden. PRIMO nh vertaalt landelijke

ontwikkelingen en landelijk beleid naar regionale en lokale situaties. Kortom: PRIMO nh is breed actief waar

het gaat om jeugd en jongeren.

Dienstenaanbod jongerenparticipatie

Wij kunnen adviseren en ondersteunen bij:

· het ontwikkelen van een visie;

· een plan van aanpak (smartdoelen);

· het werven van jongeren;

· het ontwikkelen van een enquête;

· organisatie van een jongerenconferentie en/of debat;

· het begeleiden van participatieprocessen.

Meer informatie over jeugdbeleid en jongerenparticipatie vind je op onze website www.primo-nh.nl

onder Dossier jeugdparticipatie.

ColofonJongerenparticipatie op niveau, Noord-Hollandse jongeren betrekken bij gemeentebeleid is een uitgave van PRIMO nh©, Purmerend, december 2007.

PRIMO nhPostbus 106, 1440 AC PurmerendBezoekadres: Emmakade 4, PurmerendTelefoon: 0299 418 700Website: www.primo-nh.nlE-mail: [email protected]

Contactpersonen:Stella Wielaart, [email protected] Kruse, [email protected] Veldhuijzen, [email protected]

Tekst: Mark van Dijk

Eindredactie: Daniëlle Schriek

Fotografi e: Yvonne Jonkman

Vormgeving: Studio Stevens

Kenniscentrum van de sociale praktijk

PRIMO nh Postbus 106, 1440 AC PurmerendBezoekadres Emmakade 4 Purmerend Telefoon: 0299 418 700

Website: www.primo-nh.nlE-mail: [email protected]

Jongerenparticipatie op niveau

Documents

Transcript of Jongerenparticipatie op niveau