Jongeren boeien voor bèta en techniek.

inhoudsopgave

voorwoord 4

1. inleiding 51.1 Keuze voor bètatechniek 51.2 Zonder bèta’s geen toekomst 51.3 BètaMentality 51.4 Voor wie? 81.5 Uitkomst groot potentieel 9

2. bètaMentality 102.1 Wat is YoungMentality? 102.2 Wat is BètaMentality? 12

3. de bètaMentality-groepen 15Groep 1 De Concrete Bèta’s 17Groep 2 De Carrière Bèta’s 21Groep 3 De Geïnteresseerde Generalisten 25Groep 4 De Non Bèta’s 29

4. bètawerelden 324.1 Waarom bètawerelden? 324.2 De bètawerelden 334.3 Uitkomsten groepsgesprekken 34

5. bètaMentality, wat kun Je erMee? 385.1 BètaMentality in het voortgezet onderwijs 385.2 BètaMentality als instrument bij de werving 395.2.1 Identiteit 405.2.2 Imago 415.2.3 Positionering 425.2.4 Werving 44

onderzoeksverantwoording 50

colofon 53

Nog geen 20% van de Nederlandse jon-geren maakt na de middelbare school de keuze voor een technische of bètastudie. Onze kennisgedreven samenleving vraagt echter om meer. Duurzame oplossingen voor energie en klimaat, gezondheid en welzijn, de vergrijzing en de groeiende vraag naar mobiliteit vragen om inno-vatieve en vernieuwende inzichten van nieuwe generaties bètatechnici. Daarnaast speelt natuurlijk ook het eco-nomische argument een grote rol. Snelle mondialisering van de economie en van hoogwaardige kennis en technologie ma-ken het noodzakelijk voor Nederland om competatief te blijven. Dit kan alleen met een hoog opgeleide, creatieve en onder-nemende beroepsbevolking. Het Platform Bèta Techniek heeft de op-dracht gekregen om te zorgen voor vol-doende en kwalitatief goed opgeleide bè-ta’s en technici in de toekomst. Hiervoor werkt het Platform nadrukkelijk samen met alle betrokken partijen in het onder-wijs en op de arbeidsmarkt. Inmiddels zien we na vele inspanningen een opwaartse lijn ontstaan. In het voort-gezet onderwijs stijgt het aantal leerlin-

gen met een exact profiel. In het hbo en wo groeit de instroom van studenten in de technische en bètastudies sterk. En ook in het vmbo en mbo zijn positieve ontwik-kelingen waar te nemen. De verandering is weliswaar ingezet, maar is nog pril. Nog steeds keren meisjes zich in groten getale af van bètatechniek en is de beeld-vorming rond bètatechniek bij jongeren niet van deze tijd. De komende jaren staan in het teken van het duurzaam ma-ken van de aanpak en van het succes. Een eigentijds en sterk imago van bètatech-niek in de samenleving en bij jongeren is daarbij een belangrijke voorwaarde.

Nu associëren jongeren de bètawereld nog te vaak met nerds en met saai en eenzijdig werk. Een belangrijke, door het Platform gedefinieerde aanpak is het plaatsen van bètatechniek in een maatschappelijke context. Zo wordt bèta en techniek tast-baar voor jongeren. Maar om deze con-texten zinvol te maken is kennis van het referentiekader en de belevingswereld van jongeren van groot belang.

Om de instroom van bètatechniek stu-denten te verhogen, moeten er groepen

voorwoord

jongeren aangesproken worden die nu misschien niet voor een exacte opleiding kiezen maar wel een (intrinsieke of ex-trinsieke) interesse hebben. Een andere interessante doelgroep om aan te spreken is de groep jongeren die wel goed is in de exacte vakken, maar een negatief beeld heeft van de bètawereld, waardoor hun interesse minimaal is. Maar de vraag is: hoe inspireer je al deze jongeren? Hoe kun je hen op een positieve en spannende ma-nier laten kennismaken met de wereld van techniek en exacte vakken? En hoe krijg je het voor elkaar dat ze een verbintenis voor langere tijd met die wereld aangaan? Complexe vragen waar niet één antwoord op te geven is. Vragen waar ook veel par-tijen een rol in spelen, zoals de hele on-derwijsketen, werkgevers, de media. Met BètaMentality beogen we al deze partijen nieuwe inzichten mee te geven, om er ge-zamenlijk voor te zorgen dat de stijgende lijn zich voortzet.

Beatrice Boots,Plv directeur Platform Bèta Techniek Rolf Schreuder,Projectleider BètaMentality

4

1.1 keuze voor bètatechniek

Nog geen 20% van de Nederlandse jon-geren kiest momenteel voor bètatech-nisch onderwijs. Het Doorstroomfiguur (zie pagina 6 & 7) geeft een algemeen overzicht van de in- en uitstroom. De figuur laat duidelijk zien dat de profiel-keuzes die leerlingen in het voortgezet onderwijs maken voor een groot deel be-palend zijn voor hun doorstroom naar het vervolgonderwijs. Leerlingen met een technisch profiel kiezen veel vaker voor een technische vervolgopleiding.

1.2 zonder bèta’s geen toekoMst

Waarom is het eigenlijk belangrijk dat meer jongeren kiezen voor een bèta- opleiding? Om te beginnen is dit van be-lang voor de jongeren zelf: veel jongeren hebben een talent voor techniek, voor cijfers of voor chemie, maar worden niet gestimuleerd deze talenten verder te ont-wikkelen en te benutten. Om volwaardig deelnemer aan de samenleving te zijn is technische en exacte kennis tegenwoor-

1. inleidingdig eigenlijk onmisbaar. In een wereld waarin alles op technologie gebaseerd is en ontwikkelingen enorm snel gaan, is het geen overbodige luxe om techni-sche en exacte vaardigheden en inzich-ten te hebben opgedaan. De oplossingen van veel maatschappelijke issues - het klimaatvraagstuk, de fileproblemen, over-gewicht, vervuild drinkwater in ontwikke-lingslanden - vergen technische én exacte kennis en kunde. Jongeren van verschil-lende opleidingsniveau’s kunnen hier veel betekenen. Vaak hebben jongeren wel de ambitie om een maatschappelijke bijdrage te leveren, maar bijna niemand beseft dat een bèta-opleiding hen ook een stap dich-ter bij zo’n toekomst brengt. En dan is er natuurlijk nog het economisch belang van een sterk en groot aanbod aan technische en exact opgeleide jongeren. Als we naar de ‘rest van de wereld’ kijken, kunnen we concluderen dat Nederland een kennisgedreven economie heeft. Om onze concurrentiepositie te waarborgen, moet onze kenniseconomie aangedreven blijven door vers talent en verse ideeën en uitvindingen. Bedrijven willen zich vestigen waar zij de top van de arbeids-markt kunnen recruteren. Tot slot zijn er

simpelweg de onvervulde vacatures. Er is binnenkort een gebrek aan zowel profes-sionals zoals installatietechnici als aan flashdesigners. Willen we deze plekken opvullen, dan volstaat het niet om werk-nemers uit het buitenland aan te trekken, maar moeten er structureel meer jon-geren kiezen voor een opleiding in deze functies.

1.3 bètaMentality

Om meer jongeren te inspireren om te kiezen voor bètatechniek is meer inzicht nodig in wat hen drijft. Het Platform Bèta Techniek heeft Motivaction en Young-Works daarom gevraagd een model te ontwikkelen. Het BètaMentality-model brengt in kaart hoe jongeren van 14 t/m 18 jaar staan ten opzichte van een toe-komst in de technische of exacte wereld.Analyses uit het verleden laten zien dat heel veel factoren van invloed zijn op het keuzeproces van de leerling gedurende zijn onderwijsloopbaan. Kernpunt bij dit proces is de ervaring die een leerling zelf opdoet met bètatechniek. De school en de leraar spelen hierin een sleutelrol. Als

5

VMBOTechniek18250

VMBOTheoretischeleerweg37540

MBOOverig93800

VMBOOverig40390

HAVONatuur enTechniek3950

HAVONatuur enGezondheid5260

HAVOOverig24810

VWONatuur enTechniek4280

VWONatuur enGezondheid7240

VWOOverig14100

WOTechniek3960

WONatuur1880

VWOOverig20650

Post WO

Arbeidsmarkt

PromotieTraject

MBOTechniek36880

HBOOverig50540

HBOTechniek10730

75% 58%

65%

77%

53%

15%

25%

11%6%

13%6%10%

18%15%7%

22%

10%

65%

19%

18%9%19%

59%14%8%8%8%

5%

44%

19%8%

10%

67%

16%9%

doorstroomBètatechniek

doorstroomOverig

doorstroomArbeidsmarkt

DOORSTROOMSCHEMA VAN GEDIPLOMEERDE SCHOOLVERLATERS UIT HET STUDIEJAAR 2002/2003 NAAR HET VERVOLGONDERWIJS bron: ROA (SIS) / CBS

�

een jongere intensieve ervaringen opdoet en een positieve steun van een docent krijgt, dan is de basis voor de keuze rich-ting bètatechniek gelegd.

Bij gebrek aan deze ervaringen hebben jongeren de neiging zich te verlaten op de stereoptype beelden en zien zij veel minder perspectief in deze richting. De kunst is dan ook om leerlingen aanspre-kende en inspirerende ervaringen te la-ten opdoen met bètatechniek.Deze inspiratie wordt niet alleen gevoed door fascinatie voor de bètatechnische concepten, maar komt ook vaak voort uit het bieden van een context die leer-lingen aanspreekt. Steeds meer wordt duidelijk dat we niet vroeg genoeg kun-nen beginnen om kinderen enthousi-ast te maken en te houden voor bèta en techniek. Platform Bèta Techniek kiest voor een integrale ketenaanpak, waarin de inzet van de vele onderwijsinstellin-gen, bedrijven en andere organisaties essentieel is. In de wetenschap dat vroeg beginnen van cruciaal belang is, leggen wij in deze publicatie een duidelijke focus op jongeren tussen de 14 en 18 en hun

belangrijke keuzemomenten rondom profielen studiekeuze. Wat zijn hun denkbeelden over en houding ten op-zichte van de technische en de exacte wereld? En wat zijn de achterliggende motieven en waarden die tot een positie-ve houding leiden? Met andere woorden: kunnen we een ‘bètamentaliteit’ bij de jongeren van nu ontdekken?BètaMentality deelt jongeren in op basis van hun normen en waarden en hun hou-ding ten opzichte van de exacte wereld. Niet alle jongeren lijken per slot van re-kening op elkaar. Met het BètaMentality-model bieden we een tool om zo nauw-keurig mogelijk te bekijken welke groep jongeren al rondloopt op een technische of bètaopleiding of -bedrijf en wie nog enthousiast te maken zijn om een bèta-toekomst te overwegen. BètaMentality komt uit op een indeling van jongeren over vier mentaliteitsgroepen.Natuurlijk is dit slechts een model en zijn de jongeren in de vier groepen allemaal uniek en verschillen ze onderling van el-kaar. Toch lijken jongeren bínnnen iedere groep sterk op elkaar wat betreft hun ambitie en openheid ten opzichte van de technische en bètawereld. Dit geldt zowel

voor hun mening over het bèta-onderwijs als voor hun eigen toekomstoriëntatie.

1.4 voor wie?

Iedereen die geïnteresseerd is in de vraag hoe je jongeren kunt enthousiasmeren voor bètatechniek kan nieuwe inzichten krijgen door kennis te nemen van Bèta-Mentality. De uitkomsten zijn bij uitstek voor de volgende doelgroepen relevant:

PRofeSSionalS in het vooRtgezet ondeRwijSMet het BètaMentality-model kan een docent, decaan of schooldirecteur inzicht krijgen in hoe leerlingen didactische frus-tratie oplopen en met welke veranderin-gen en vernieuwingen de bètatechnische lessen aantrekkelijker kunnen worden.

techniSche veRvolgoPleidingenOpleidingen in het mbo, hbo en wo kunnen hun marketingbeleid gerichter toespitsen op bepaalde groepen, teneinde meer in-stroom te realiseren en – ook zeer essen-tieel – de voortijdige uitval tegen te gaan.

8

weRkgeveRSWerkgevers en sectoren met een ge-brek aan geschoold technisch personeel krijgen een instrument in handen om de juiste groep werknemers aan te boren. Allereerst krijgen zij helder welke groep zij zoeken: zijn er uitvoerders of ma-nagers nodig, doeners of denkers? Ten tweede kunnen zij een vertaalslag maken naar een succesvolle werving. En ook hier geldt het belang om jonge werknemers die eenmaal binnen zijn, ook binnen te houden. In hoofdstuk 5 gaan we dieper in op de mogelijkheden en de toepasbaar-heid van het BètaMentality-model.

1.5 uitkoMsten groot potentieel

BètaMentality schetst beslist geen treurig toekomstbeeld voor technische en exacte opleidingen en beroepen. Eenderde van de jongeren in dit onderzoek vindt tech-niek en bèta namelijk leuk en interes-sant en zegt een toekomst in de exacte wereld te ambiëren. En maar liefst 55% van de jongeren heeft een intrinsieke of extrinsieke interesse in de exacte wereld.

Ze hebben dus de kennis én de motivatie, maar een groot deel van deze jongeren ziet hun keus nu nog stuklopen op on-dermeer saai onderwijs en gebrek aan duidelijkheid over het gebruik van exacte vakken in hun toekomst.Kortom: wie deze jongeren op een andere manier benadert en appelleert aan hun motivatie om uiteindelijk wél te kiezen voor een technische of bèta-opleiding, beschikt over een potentiële doelgroep in Neder-land van meer dan 50% van de jongeren.

Maak in deze publicatie kennis met vier BètaMentality-groepen en krijg een fijn-maziger en genuanceerder beeld van deze doelgroep, waardoor je jongeren ef-fectiever kunt bereiken.Na een toelichting op de totstandkoming van het model in hoofdstuk 2, maak je in hoofdstuk 3 nader kennis met de vier groepen. We gaan in op kenmerken en eigenaardigheden binnen elke groep en om het beeld te verlevendigen zijn korte interviews toegevoegd met jongeren die in deze groepen vallen. In hoofdstuk 4 spitsen we toe op de uitkomsten binnen diverse bètawerelden en in hoofdstuk 5 volgen conclusies en aanbevelingen.

�

2.1 wat is youngMentality?

Aan de basis van het BètaMentality- model staat het algemenere YoungMen-tality-model, in 2005 ontwikkeld door Motivaction, YoungWorks en Sanoma Young. YoungMentality deelt jongeren nu eens niet in op basis van kleding- en muziek-stijl, of op sociodemografische factoren als sekse, opleiding of etnische afkomst. YoungMentality brengt juist de waarden en drijfveren in kaart die doorwerken in het gedrag van jongeren tussen de 8 en 18 jaar. Dit model is niet afhankelijk van trends en modes, maar juist voor de langere termijn toepasbaar.Binnen het YoungMentality-model onder-scheiden we de volgende zes groepen.

2. bètaMentality

de honkvaSte gemakzoekeRSDeze jongeren vinden het prettig om thuis met hun familie te zijn. Televisie kijken is hun favoriete bezigheid en hun karakter is redelijk ‘passief’ te noemen. Deze groep zoekt naar veiligheid en bestaat voor een groot deel uit jongere kinderen. Hun gezinsgerichtheid zorgt ervoor dat ze bij de meeste van hun activiteiten het liefst dicht bij huis blijven.

de enthouSiaSte veRkenneRSDeze groep jongeren is erg nieuwsgierig en is continu op zoek naar verschillende en nieuwe activiteiten, spanning en af-wisseling (wel vanuit een stabiele thuis-situatie). Ze kijken iets minder vaak tv en zitten vaker achter de computer. Vooral gamen is populair. Ook bezoeken ze veel verschillende sites. Ze zijn erg actief en willen graag de beste zijn in alles wat ze doen, zoals met panna (straatvoetbal) of op school. Een van hun grote dromen is van hun hobby hun beroep te maken.

de Sociale aanPaSSeRSDeze groep is niet graag alleen en heeft het liefst veel gezelligheid om zich heen. De Sociale Aanpasser is een echt

‘mensenmens’. Deze jongeren maken makkelijk nieuwe vrienden en zijn flexibel. Omdat ze zich meer op mensen richten, is hun mediagebruik in vergelijking met de andere groepen laag. Deze groep hecht niet aan status en afwisseling en is redelijk mainstream.

de eRkenningzoekeRSDit is een vrij onzekere groep. Ze zijn op zoek naar zichzelf en willen er graag bij horen. Dit proberen ze te bereiken met consumptief gedrag, het dragen van merk-kleding en het lezen van glossy magazines om bij weg te dromen. Zij scoren dus hoog op de factor status. Hun smaak is echter redelijk mainstream te noemen, omdat ze niet graag opvallen. Ze hebben weinig behoefte aan afwisseling; ze zitten graag thuis en gaan niet zo snel uit.

de extRaveRte StatuSzoekeRSDeze groep is sociaal en statusgericht. Uiterlijk is belangrijk en Extraverte Sta-tuszoekers kopen over het algemeen meer merkkleding. Ze werken hard en hebben ook vaker bijbaantjes. Status komt ook tot uitdrukking in hun liefde

10

voor de nieuwste technologische gadgets. Hun contactgerichtheid uit zich in uitgaan en het bezoeken van grote feesten. Op-vallend exploratief zijn ze niet te noemen: ze experimenteren bijvoorbeeld wel met drugs, maar dat doen ze met hun eigen groep vrienden, en ze gaan naar plekken die ze goed kennen.

de eigenzinnige idealiStenJongeren in deze groep zijn zeer explo-ratief en anti-burgerlijk. Authenticiteit vinden ze belangrijk, wat zich onder meer uit in hun vaak afwijkende kleding-stijl. Materiële status vinden ze niet zo belangrijk. Deze groep gaat eerder voor customizen (aanpassen) van bestaande kleding, dan voor de dure merken. Deze groep heeft een drive van binnenuit en vindt het ontplooien van de eigen mening en smaak belangrijk. Ze willen anders zijn dan de massa. Ze zoeken voortdurend afwisseling, wat ervoor zorgt dat ze veel nieuwe dingen doen, experimenteren en zichzelf willen ontplooien.

– STATUSGERICHTHEID +

YOUNGMENTALITY-MILIEUS(8-18 JAAR)

Sociale Aanpassers 20%

EigenzinnigeIdealisten 15%

Enthousiaste Verkenners 16%

Honkvaste Gemakzoekers 18%ExtraverteStatuszoekers13%

Erkenningzoekers 18%

–

EX

PLO

RATI

E

+


–

EX

PLO

RATI

E

+


–

EX

PLO

RATI

E

+


–

EX

PLO

RATI

E

+


–

EX

PLO

RATI

E

+


–

EX

PLO

RATI

E

+






Honkvaste Gemakzoekers 24% ExtraverteStatuszoekers6%

Erkenningzoekers 15%–

EX

PLO

RATI

E

+




Eigenzinnige Idealisten 24%

EnthousiasteVerkenners9%

HonkvasteGemakzoekers10%

ExtraverteStatuszoekers22%

Erkenningzoekers 21%–

EX

PLO

RATI

E

+


DOMINANTE ONTWIKKELINGSPADENVAN KIND TOT ADOLESCENTHYPOTHESE OP BASIS VAN LEEFTIJDSPROFIELEN,YOUNGMENTALITY-MILIEUS EN TOETS EXPERTS

–

EX

PLO

RATI

E

+


OVERVERTEGENWOORDIGDEMENTALITY-MILIEUS VAN OUDERS

Sociale AanpassersPostmoderne hedonistenPostmaterialisten

Eigenzinnige IdealistenKosmopolietenPostmaterialistenPostmoderneHedonisten

Enthousiaste VerkennersOpwaarts mobielen

Honkvaste GemakzoekersModerne burgerij Extraverte

StatuszoekersOpwaarts mobielenGemaksorienteerden

ErkenningzoekersOpwaarts mobielen

–

EX

PLO

RATI

E

+








–

EX

PLO

RATI

E

+










Erkenningzoekers 18%Sociale Aanpassers 20%










–

EX

PLO

RATI

E

+





















11

De jongeren die bij deze factoren op dezelfde golflengte zitten, zijn onderver-deeld in vier groepen die zoveel mogelijk van elkaar verschillen. De jongeren binnen deze groepen denken globaal hetzelfde over de vier factoren, hebben eenzelfde visie op een toekomst in de exacte wereld en vallen vaak binnen dezelfde Young-Mentality-groepen.Dat resulteerde in de volgende vier groepen (het percentage betreft steeds de om-vang van de groep onder de Nederlandse jongeren):

Concrete Bèta’s (36%)Carrière Bèta’s (19%)Non Bèta’s (24%)Geïnteresseerde Generalisten (21%)

2.2 wat is bètaMentality?

De koppeling tussen YoungMentality en de bètawereld resulteerde in BètaMen-tality, een nieuw model waarmee in één oogopslag te zien is hoe jongeren staan tegenover bèta en techniek. In het onderzoek kregen jongeren stel-lingen voorgelegd als “Ik ben altijd meer geïnteresseerd in het hoe dan in het waar-om”, “Bij exacte vakken moet de school beter laten zien waar het nuttig voor is”, “Als je eenmaal een exacte opleiding hebt, kun je weinig kanten meer uit”, “Met een exact vakkenpakket kun je later veel geld verdienen”, maar ook praktische stellin-gen over het sleutelen aan apparatuur en aan je eigen brommer.

De jongeren kregen ook zeven bètawerel-den voorgelegd met de vraag waarin ze graag werkzaam zouden zijn en wat hun ideale baan is binnen bepaalde sectoren, naast vragen over hun mediagebruik. Deze werelden zijn: Voeding & Vitaliteit, Lifestyle & Design, Mens & Medisch, Water, Energie & Natuur, Mobiliteit & Ruimte, Market & Money en Science & Ex-ploration.

de vieR dimenSieS

• techniSche inteReSSe- Nieuwsgierig naar werking apparaten- Leuk vinden om aan brommers te

sleutelen- Meer interesse in hoe dan waarom

• didactiSche fRuStRatie- Exacte vakken niet levendig- Nut exacte vakken onduidelijk- Exacte vakken ouderwets

• Saai toekomStBeeld- Weinig contact met anderen- In laboratorium of achter bureau- Weinig kanten mee uit kunnen

• extRinSieke motivatie- Veel geld verdienen- Intelligenter dan anderen- Goed beeld van toekomstmogelijkheden

Vier factoren blijken de houding van jongeren te bepalen ten opzichte van bèta en techniek: technische interesse, didac-tische frustratie, saai toekomstbeeld en extrinsieke motivatie.

12

bètaMentality-Milieus

Wat kun je doen?

Wat kun je leren? Wat kun je betekenen?

Wat kun je worden?

• Mooi werk in bètatechniek• Excursies• Spectaculaire acties• ‘Meet the engineer’

• Kom proefjes doen• Meeloopstuderen• Proefcollege• Techniek Challenge• ‘Meet the professor’

• Debatten• Science café• Maatschappelijke Challenge• Brede studies• ‘Meet the visionary’

• Bedrijven contactdag• Carrière coaching• Beroepenstest• Salarismeter• Businessgames• ‘Meet the boss’

• Wervingsportfolio• Middelenkeus• Kanalen

• Doelgroep• Doelstellingen bepalen• Propositie bepalen• Concurrentie-analyse

• Interne Bètascan• Achterban - interne communicatie• Bètawereld

• BètaMentality-model• Kwalititieve analyse

4.WERVING Stel een wervings- plan op met een mix aan middelen. Zie ook Wervingsport- folio, pag. 43

1.IDENTITEITHoe is je identiteit en waarin onderscheid je je?Doe de quickScan, zie pag. 40

2.IMAGOHoe is het huidige en het gewenste imago?Doe de kwalitatieve scan, zie pag. 41

3.POSITIONERING Welke positionering kies je? Bepaal de gewenste doelgroep en werk de propositie uit, zie pag. 42

INTR

INS

IEK

E M

OTI

VA

TIE

EX

TRIN

SIE

KE M

OTIV

ATIE

LEREN (FOCUS OP NU)

WERKEN (FOCUS OP TOEKOMST)

ConcreteBèta’s36%

Non Bèta’s24%

Geïnteresseerde Generalisten21%

Carrière Bèta’s19%

BRONNEN NB CAB COB GG TOTAAL

Ouders 69 6 6 71 64 68Broers en zussen 44 39 33 24 36Ooms en tantes, neven en nichten 23 15 22 13 19Vrienden/klasgenoten 41 45 55 32 44Vakdocenten 61 60 56 47 57Mentoren 52 48 47 39 47Decanen 47 40 46 39 43School in het algemeen 55 63 54 56 57Beroepskeuzetests 55 48 48 48 50(Sport)trainers 16 13 14 16 15Jeugdwerkers 22 16 16 16 17

NB = Non BètaCaB = Carriere BètaCoB = Concrete BètaGG = Geïnteresseerde Generalist

INTR

INS

IEK

E M

OTI

VA

TIE

EXTR

INS

IEK

E M

OTIV

ATIE

LEREN (FOCUS OP NU)


INTR

INS

IEK

E M

OTI

VA

TIE

EXTR

INS

IEK

E M

OTIV

ATIE

LEREN (FOCUS OP NU)


13

op jonge leeftijd op een positieve manier in aanraking zijn gekomen met techniek. Het zelfvertrouwen hier goed in te zijn, enige vaardigheden en kennis passen dan in het zelfbeeld.Meisjes komen gemiddeld veel minder in aanraking met techniek, waardoor ze vaardigheden en kennis missen. Ze krijgen techniek ook vaker mee van een mannelijk rolmodel, zoals vaders. Hier-door ontstaat er een conflict tussen hun ontwikkelende technische interesse en hun vrouwelijkheid. In de puberteit vor-men jongeren hun zelfbeeld door zich af te zetten tegen het andere geslacht. Dit kan funest zijn voor de bètasector: Tech-niek? Dat is per slot van rekening voor jongens!

Bron: Techniek als menselijk ontwerp, Stichting Toekomstbeeld der Techniek

zelfStandigheidLex Borghans en Bart Golsteyn deden onderzoek naar jongeren die daadwer-kelijk de keuze voor techniek hebben gemaakt en jongeren die een exacte op-leiding overwogen maar toch een andere keuze maakten. Een van de uitkomsten: Studenten die uiteindelijk geen bètatech-nische opleiding kozen, bleken vaak te denken dat ze met zo’n opleiding moei-lijk een vaste baan kunnen krijgen en zelfstandigheid kunnen realiseren. Dit in tegenstelling tot studenten die wel een bètatechnische studie volgden.

Bron: Technotopics II, ROA en Platform Bèta Techniek

overig onderzoek

We zijn niet de eersten die onderzoek heb-ben gedaan naar jongeren en de bètawe-reld. Meerdere wetenschappers hebben zich afgevraagd waarom de ene jongere wel en de andere jongere niet voor een technische of exacte opleiding kiest.

looPBaanankeRSDe loopbaanankers van Schein zijn bruik-baar om de verschillen tussen mannen en vrouwen te verhelderen. Loopbaa-nankers zijn een combinatie van drijf-veren, behoeften en waarden. Met een loopbaananker is makkelijker te bepalen wat voor soort werk en welke werkom-geving bij iemand past. Edgar H. Schein deed al in de jaren 70 onderzoek naar loopbaanoriëntaties en legde in 1980 de basis voor dit instrument. Daarna heeft hij met een aantal andere onderzoekers deze ankers in verband weten te brengen met de verschillende ontwikkelingsfasen van een loopbaan en type organisatie. Hij onderscheidt acht loopbaanankers: Technische/functionele competentie, alge-meen/managementcompetentie, auto-nomie/onafhankelijkheid, zekerheid/sta-biliteit, ondernemingsgerichte creativiteit, dienstverlening/toewijding aan een zaak, zuivere uitdaging en levensstijl. Bron: E. H. Schein - Loopbaanankers, Nieu-wezijds, isbn 9057121190

jongenS en meidenUit divers onderzoek is gebleken dat jon-geren die kiezen voor technische studies

heRSenen in ontwikkelingWe vragen veel van middelbare scholieren waar het gaat om studie- en beroepskeuze. Zij moeten belangrijke keuzes maken voor hun toekomst, op een moment dat hun hersenen nog volop in ontwikkeling zijn. Vmbo’ers kiezen bijvoorbeeld al op hun 13e voor een richting, zoals techniek, administratie of gezondheid. Recent onderzoek laat zien dat de herse-nen sterk veranderen in de tienerjaren. Deze groeispurt vindt vooral plaats in de frontaalkwab, het gedeelte van de her-senen dat verantwoordelijk is voor rede-neren, organiseren, plannen, strategisch denken en beslissen.

Bron & meer info:www.hersenenenleren.nlwww.hersenen-in-actie.nl

leeRStijlenEr zijn ook diverse theorieën over leer-stijlen, ofwel manieren waarop mensen omgaan met leerstof en leeractiviteiten. Bekende modellen zijn o.a. die van Kolb en van Meijer-Briggs. Kolb bijvoorbeeld onderscheidt de doener, de bezinner, de denker/theoreticus en de beslisser/prag-maticus. Hoe zouden de leerstijlen zich verhouden tot de BètaMentality-groe-pen? Zijn Carrière Bèta’s vooral beslis-sers en Geïnteresseerde Generalisten de bezinners? Interessante vragen voor vervolgonderzoek.

14

In dit hoofdstuk ontmoet u de vier groepen jongeren uit BètaMentality: Wie zijn zij? Wat zijn hun interesses? Hoe leren ze? Hoe kijken ze aan tegen het (exacte) onderwijs? Wat willen ze graag doen in de toekomst? En welke media gebruiken ze met name?

We introduceren de jongeren aan de hand van de volgende kopjes: i aM...Wie ben ik en hoe is mijn kijk op bèta?

i learn...Welk onderwijs volg ik, welk profiel doe ik en wat vind ik van de lessen?

i want...Wat wil ik graag in mijn leven? Welk be-roep wil ik straks graag uitoefenen en welke richting wil ik op?

i use... Mijn mediagebruik.

Maak kennis met de Concrete Bèta, de Carrière Bèta, de Geïnteresseerde Gene-ralist en de Non Bèta.

3. de bètaMentality-

groepen

15

i aM...De Concrete Bèta’s zijn echte doe-het-zelvers. Ze halen het liefst eigenhandig met een inbussleutel een apparaat uit el-kaar om te kijken hoe het werkt. Techniek vinden ze leuk en avontuurlijk en ze wil-len dan ook graag straks van hun hobby hun beroep maken. Ook hebben Concrete Bèta’s een natuurlijke nieuwsgierigheid naar de wereld om zich heen. Ze willen weten hoe iets werkt en hoe dingen in elkaar steken, van apparaat tot mens, van natuur tot dier.

i learn...De meeste Concrete Bèta’s volgen hun les-sen op het vmbo en hebben gekozen voor een (bèta)technische richting. Dat geldt ook voor de hoger opgeleide Concrete Bè-ta’s, zij kiezen vooral voor het profiel Na-tuur & Techniek (wiskunde, natuurkunde en scheikunde). Ze vinden zichzelf goed in de vakken van dit profiel en vinden het lesmateriaal ook interessant. Concrete Bèta’s weten welke kant ze op willen en kiezen bewust voor dit profiel om daar straks in door te leren. Ze vinden dat het een breed profiel is, waarmee je veel kanten op kunt.

i want...Deze jongeren zien hun toekomst zeer

groep 1

concrete bèta’s

positief in. Ze zijn praktisch ingesteld, ook als het gaat om de toekomst. Ze weten nog niet exact wat ze later willen doen, maar kiezen juist daarom ook voor een vervolgopleiding waarmee ze veel kanten op kunnen. Wel willen Concrete Bèta’s een baan die aansluit bij datgene waar zij goed in zijn en wat ze graag doen. Status en geld spelen geen rol in de keu-ze voor een toekomst. Deze groep ziet de technische en de exacte wereld als een avontuurlijke omgeving waarin een uit-dagende baan in het verschiet ligt.

Op de vraag in welke van de voorgelegde bètawerelden (zie hoofdstuk 4.2 voor de werelden) de Concrete Bèta’s graag wil-len werken, komen in tegenstelling tot bij de andere groepen de sectoren Science & Exploration en Water, Energie & Natuur vaker naar voren. En waar andere groe-pen allemaal Lifestyle & Design op num-mer een zetten, heeft de Concrete Bèta relatief weinig affiniteit met deze sector.

Voor de sector Fun & Sport denken de Concrete Bèta’s vooral aan een beroep als sportleraar of fysiotherapeut. In de sector Lifestyle & Design noemt deze groep vooral de beroepen (binnenhuis-) architect en ontwerper. In de sector Mar-

ket & Money ziet de Concrete Bèta zich-zelf vooral als accountant.

i use...De Concrete Bèta kijkt graag naar Disco-very Channel en programma’s als Myth Busters, Braniac en How it is Made zijn daar favoriet. Op de radio willen ze niet teveel informatie, en luisteren ze liever naar muziek. Veel Concrete Bèta’s heb-ben een voorkeur voor Radio 538.Het is niet verwonderlijk dat een Concrete Bèta graag Quest (populair wetenschap-pelijk maandblad) leest. Pc-magazine en Kijk zijn andere populaire tijdschriften. Op het internet is deze groep een fervent ge-bruiker van de specialistische site twea-kers.net (site over o.a. gamen en ICT).

youngMentalityDe Concrete Bèta’s komen vaker voor bij de groep Enthousiaste Verkenners. Vaak hebben deze jongeren een brede interesse en vinden ze eigenlijk alles wel leuk. Ze zijn toegewijd, positief ingesteld en geïnteresseerd in het ‘hoe’. Het gevaar daarbij is dat ze in de loop van de tijd af-haken als het aankomt op de uiteindelijke keuze voor een bètatechnisch beroep.

“Ik heb een hekel aan biologie, maar ik hou wel van sleutelen en

techniek. Dan ligt N&T dus voor de hand.” (Serge, 19 jaar)

1�

naam: django leeftijd: 17 oPleiding: 6 vwo, PRofiel natuuR en techniek

“Zelf die schroeven vastdraaien en zorgen dat je iets neerzet. Dat lijkt me mooi.”

“Ik ben altijd bezig. Mij zul je niet op de bank zien zitten zappen of patiencen op de computer om de tijd te doden. De mensen om me heen vinden me adhd-druk. Ik ga naar school, sport, doe aan breakdancen en heb drie bijbanen: ik ben koerier, doe promotiewerk en schrijf reports over de stad bij xxxs.nl, de jon-gerensite van de gemeente Amsterdam. Ik heb erover gedacht om journalist te worden, maar ik vind het toch leuker om straks met mijn te handen werken, dingen te maken.”

Studie “Of ik technisch ben? Het is maar wat je technisch noemt. Ik sleutel wel eens wat aan mijn scooter. Samen met mijn vrien-den. Ik ga bijna zeker een technische studie doen: Bouwkunde, Maritieme Techniek of Werktuigbouwkunde. Ik ben goed in de exacte vakken. Wat het wordt, weet ik alleen nog niet. Dus ik moet opschieten met beslissen. Binnenkort zal ik me toch er-gens moeten inschrijven. Ik doe mee met Bèta 1op1, waarbij studenten die de studie al volgen je meenemen naar bedrijven of een energiecentrale bijvoorbeeld.”

toekomSt“Ik wil straks vooral werk doen dat ik leuk vind. Het lijkt me handig om redelijk te verdienen, maar dat hoeft niet per se. Projectleider lijkt me wel wat en of dat mijn naam verbonden wordt aan een groot ontwerp. Ik zie mezelf wel in een redelijk hoge functie. Maar op de werkvloer staan lijkt me net zo mooi. Zelf die schroeven vastdraaien en zorgen dat je iets neerzet. En mocht het nou niets worden in die technische hoek, dan blijf ik toch gewoon op mijn scooter rondrijden voor de sushidienst? Liever dat, dan dat ik iets tegen mijn zin ga doen.”

naam: SaSkia leeftijd: 15 oPleiding 4 gymnaSium, PRofiel natuuR en gezondheid

“Met dit profiel kun je nog eens switchen van onderwerp.”

“Ik ben een doener, en niet zo’n denker. Het is een van de rede-nen waarom ik meer van exacte vakken hou dan van talen. Bij Frans en Engels zit je de hele les te vertalen. Maar de exacte vakken zijn afwisselend en je dóet vooral. Ik ben er trouwens ook veel beter in dan in talen. Op het moment ben ik heel erg geïnteresseerd in planeten en hoe kometen om de zon draaien. En van die natuurkundige weetjes vind ik ook leuk: dat als je één pen weggooit en een andere gewoon loslaat, ze tegelijker-tijd op de grond vallen.”

techniSche inteReSSe“Later wil ik wel een technisch beroep. Ik wil niet echt in de techniek hoor, en met computers heb ik ook niets. Maar Chi-rurgie bijvoorbeeld zou ik wel willen studeren. En mocht het die kant niet worden, dan wil ik wel iets gaan doen met sport. Ik hockey al zeven jaar. Maar ook aardrijkskunde, filosofie en economie vind ik heel interessant. Nou ja, ik ben gewoon over allerlei dingen enthousiast.”

afwiSSeling“Ik wil geen kantoorbaan van 9 tot 5. Afwisseling is heel be-langrijk. Daarom spreekt chirurgie me wel aan. Dan kun je de ene dag een oor opereren en de volgende dag een hart. Vroeger wilde ik architect worden en dat lijkt me nog steeds interes-sant, maar dan zit je wel de hele dag achter je bureau. Eigenlijk ben ik heel blij met het profiel dat ik heb gekozen. Daarmee kun je nog eens switchen van onderwerp. Eén ding weet ik wel zeker: als ik straks iets kies, dan maak ik het af. Ik geef nooit op. Alleen als ik het echt niet kan.”

18

i aM...iPod stuk? Nieuwe kopen. De Carrière Bèta vindt het leuk en interessant dat er dankzij technische innovatie zo’n appa-raat is. Maar zodra het apparaat er mee ophoudt, is de interesse ver te zoeken. Deze jongeren gaan, in tegenstelling tot de Concrete Bèta’s, in ieder geval niet zelf met de schroevendraaier aan de slag. De Carrière Bèta heeft meer affiniteit met de theoretische kant van de exacte wereld. Maar dat komt ook omdat zij extrinsiek geïnteresseerd zijn: de status is belang-rijker dan dat ze het ook echt leuk vin-den. Eigenlijk verdiept de Carrière Bèta zich niet echt in de mogelijkheden van de exacte wereld.Wel vinden zij dat in de exacte beroepen goed geld valt te verdienen en dat iemand in een exact beroep intelligenter is dan iemand in een andere beroepsgroep. En dat zijn twee aanlokkelijke bijkomstighe-den voor de Carrière Bèta.

i learn...De Carrière Bèta’s zijn relatief vaak hoog-opgeleide jongeren. Een toekomst in een bètavak is voor hen zeker een optie, voor-al wanneer het beroep status en aanzien heeft. Deze groep is echter niet gechar-meerd van het exacte onderwijs dat zij op school krijgen. Ze vinden het lesmateri-aal ouderwets. Docenten die helemaal

groep 2

carrière bèta’s

opgaan in de quantummechanica stellen zij niet op prijs. Deze jongeren willen le-vendige lessen met uiteenlopende, actu-ele voorbeelden. De richting waar de Carrière Bèta uit-eindelijk voor kiest, is eerder exact dan technisch. Vooral populair zijn de studies natuurkunde, scheikunde en biologie.

i want...De Carrière Bèta’s weten nog niet pre-cies wat ze willen worden, maar ze heb-ben wel eisen: 1. Ze willen veel geld gaan verdienen aan hun toekomstige beroep. 2. Het beroep moet status hebben. De lageropgeleide Carrière Bèta wil zijn ei-gen onderneming en zelfstandig werken zodra hij van school komt. De hoger op-geleide Carrière Bèta’s noemen dan ook vaak het beroep arts of chirurg als je naar hun toekomstige ideale baan vraagt. Deze groep kiest op school profielen in de richting van gezondheidszorg en econo-mie. Als toekomstig werkgebied staat de sector Mens & Medisch voor deze groep bovenaan. De sector Lifestyle & Design, die gemiddeld over alle jongeren genomen als nummer één sector scoort, vinden de Carrière Bèta’s, net als de Concrete Bè-ta’s, relatief gezien minder interessant.

As je de Carrière Bèta vraagt naar zijn ideale baan, is dat voor de sector Mens

& Medisch het beroep van arts, dokter of chirurg. Bij Market & Money moet men voornamelijk aan economen denken. Bij Lifestyle & Design denken de jongeren het meest aan (industrieel) ontwerpen.

i use...De Carrière Bèta is een RTL4-kijker. Fa-voriet programma op die zender is CSI. Ze kijken meer dan de overige jongeren in dit onderzoek naar de publieke zenders. Andere graag bekeken programma’s zijn MythBusters en Braniac. Deze groep jongeren leest in tegenstel-ling tot hun leeftijdsgenoten in de andere groepen vaak de dagbladen. Ze lezen niet alleen de gratis kranten, maar ook de Volkskrant of NRC Handelsblad.

youngMentalityDe Carrière Bèta is te vinden onder de Ex-traverte Statuszoekers en de Erkenning-zoekers. Beide groepen zijn erg gevoelig voor wat anderen van hen vinden. De kans bestaat dat zij gaandeweg hun carrière een andere weg inslaan. Als ze switchen van carrière, dan doen ze dat omdat er nu eenmaal veel andere beroepen zijn die misschien wel meer sociale en materiële status kunnen verschaffen.

“Ik wil na school zo snel mogelijk voor mezelf beginnen. Eigen auto, enzo. Dan kan ik mijn

eigen geld verdienen als koelmonteur en zelf beslissen waar ik wil werken.” (Maico, 16 jaar)

21

naam: janna leeftijd: 18 oPleiding: 6 vwo, PRofiel natuuR en gezondheid

“Leraren die exact onderwijs geven zijn mislukte wetenschappers.”

“Na het vwo wil ik Moleculaire Levenswetenschappen gaan studeren. Dat is een combinatie van biologie, natuurkunde en scheikunde. Vroeger vond ik de exacte vakken niet leuk, totdat ik allerlei diepe vragen kreeg over het leven en hoe het zat met God. De exacte vakken gaven me daarop zo’n groot antwoord... Je kunt er gewoon met je hoofd niet bij hoe ingenieus het leven in elkaar zit.”

autiStiSche docenten“Dat ik voor deze studie kies, ligt in ieder geval niet aan het onderwijs dat ik op school krijg. De leraren die exacte vakken onderwijzen weten misschien veel over hun vakgebied, maar schieten tekort als het gaat om sociale vaardigheden en het overbrengen van de stof. Als ik mijn natuurkundeleraar om uit-leg vraag, antwoordt hij wel vijf keer: ‘Dat staat in je boek.’ Maar wat heb ik daaraan?! Dingen herhalen of het tempo omlaag brengen wil hij ook niet, want dan haalt hij zijn schema niet. Hij is bijna autistisch. Volgens mij zijn veel van onze leraren mis-lukte wetenschappers, voor wie onderwijs geven tweede keus was. Dat is ook niet zo vreemd: de meeste mensen die voor zo’n studie kiezen, zijn toch nerds. Een strengere selectie van onderwijzers zou helemaal geen kwaad kunnen.”

PeRfectioniStiSch“Met Moleculaire Levenswetenschappen kun je verschillende kanten op: onderzoek, management en journalistiek bijvoor-beeld. Stel dat ik onderzoeker word, dan wil ik wel bij de top horen. Ik ben een perfectionist. Dus als ik iets doe, wil ik het goed doen. Geld en carrière vind ik ook heel belangrijk. Ik wil later gewoon alles kunnen doen wat ik leuk vind. Ik kies dan ook weloverwogen mijn studie. Dat mijn beroep status oplevert is niet mijn eerste prioriteit - carrière en privéleven zijn belang-rijker - maar ik vind het zeker niet onbelangrijk.”

naam: juliuS leeftijd: 17 oPleiding: 6 vwo, PRofiel natuuR en gezondheid, economie i en ii en latijn.

“Ik zie heel veel saaie, lelijke mannen voor me die niets te vertellen hebben.”

“Wat ik precies wil gaan studeren weet ik nog niet. Ik ben me op het moment aan het oriënteren. Ik heb Medicijnen overwogen, maar dat is zo massaal hè? En ik wil toch een opvallende baan, iets speciaals. Eentje waarbij je echt iets doet en waarmee je je kunt profileren. Dus Rechten wordt het evenmin, dat doen al duizenden mensen. Ik denk aan een baan in de politiek bijvoor-beeld, maar dat verdient niet genoeg als je het mij vraagt. Of een topfunctie bij een multinational. Ik wil geld verdienen. Het liefst veel. Aanzien en waardering vind ik belangrijk.”

geen exacte toekomSt“Ik heb wel een exacte achtergrond, maar een toekomst in die richting trekt me eigenlijk niet zo. Ik heb dit profiel vooral geko-zen omdat ik dacht dat die andere te makkelijk zouden zijn. Vol-gens mij houden ze zich binnen exacte beroepsgroepen vooral bezig met onderzoek. Ik zie saaie mannen voor me in witte jas-sen die niets te vertellen hebben, en heel veel lelijke mensen. Maar dat is misschien wat generaliserend gesteld hoor.”

techniSche SnufjeS“Ik ben best goed in de exacte vakken, ik haal zevens, achten en negens. Maar ik ga er echt niets mee doen. Wat heb je aan die scheikundige reactiesnelheden? Het boeit me niet. Bij Neder-lands en economie let ik beter op, daar kan ik straks wat mee. Ik heb vrienden die precies weten hoe de laatste technische snufjes in elkaar zitten. Ik niet. Ik wil ze wel hebben, maar als ze kapot zijn, laat ik ze repareren. Ik heb geen zin om dat zelf te doen. Op tv kijk ik vooral naar de saaie programma’s, zoals Nova en Netwerk. En ik lees NRC Handelsblad.”

22

i aM...De Geïnteresseerde Generalisten zijn blij dat ze dankzij de scooter snel op school zijn, maar daar houdt de interesse voor techniek ook echt op. Toch hebben ze geen negatief beeld over de technische beroepen en ook niet over de gerela-teerde vakken. Ze vinden dat de lessen levendig gegeven worden en ze snappen het nut van deze vakken.

i learn...Ondanks het feit dat de Geïnteresseer-de Generalisten geen problemen met exacte vakken hebben, kiezen ze vaker voor maatschappelijk georiënteerde richtingen als Economie & Maatschap-pij, Cultuur & Maatschappij of Natuur & Gezondheid. De Geïnteresseerde Gene-ralist is heel bewust bezig met zijn toe-komst en probeert ook de keuze voor een profiel en een opleiding weloverwogen te maken. Vaak is de motivatie van de Geïn-teresseerde Generalist te vinden in ‘iets

groep 3

geïnteresseerde

generalisten

willen doen voor de samenleving’. Zij zien deze wens eerder vervuld worden in een maatschappelijk dan in een exact beroep. Vaak komt dit omdat ze geen kennis heb-ben over de diversiteit aan beroepen en de internationale mogelijkheden in de exacte wereld. Deze groep laat zich in hun beroepskeuze als één van de weinigen leiden door hun uitslag bij beroepskeuzetesten. Van de bètasector hebben ze een vrij vlak beeld, wat zich uit in termen als ‘naden-ken’, ‘mannelijk’ en ‘diepgang’.

i want...De ideale baan voor Geïnteresseerde Generalisten is in de eerste plaats een baan die ze leuk vinden. Iets met men-sen, iets met de maatschappij of iets in-ternationaals. Ze willen nuttig zijn voor de maatschappij en hopen een baan te vinden waarin ze zichzelf kunnen ont-plooien. Een uitdaging in het werk vinden en status zijn voor deze jongeren minder

belangrijke aspecten.De sector Lifestyle & Design geniet de voorkeur van deze groep en op de vraag naar de ideale baan binnen deze branche, komt het beroep designer op de eerste plaats.

i use...De Geïnteresseerde Generalisten zijn ge-middelde mediagebruikers. Ze luisteren naar Q-music en kijken wel naar RTL 4. Ook kijken deze jongeren regelmatig naar Nederland 3. Discovery Channel en aan-verwante programma’s laat de Geïnte-resseerde Generalist echter links liggen, net als technisch georiënteerde bladen.

youngMentalityDe Geïnteresseerde Generalisten zijn voor-al te vinden onder Eigenzinnige Idealisten. Ze zijn zelfbewust en willen graag iets bij-dragen aan de maatschappij. Deze behoef-tes zien de Geïnteresseerde Generalisten niet vervuld worden in de bètawereld.

“Ik vond ook van alles leuk en heb gekeken wat ik allemaal kon. Ik

heb altijd al iets gehad met auto’s, dus dan ga je niet automatisch

iets met talen doen. Ik heb er nog keuzevakken bij gedaan zoals

biologie en economie om het nog breder te maken en alles open te

houden.” (Maik, 18 jaar)

25

naam: eSmee leeftijd: 16 oPleiding: 5 havo, PRofiel economie en maatSchaPPij.

“Ga ik Rechten studeren, dan valt Medicijnen weer af.”

“Ik weet nog niet wat ik wil gaan studeren. Het kan echt van alles zijn. Ik vind zoveel leuk! Misschien Management & Econo-mie of Rechten. Ook Geneeskunde vind ik ontzettend boeiend. En als ik het niet bedenken kan, is het vwo nog een optie. Ik ben heel breed georiënteerd, en dat is soms best lastig. Ik kan maar moeilijk een keuze maken. Want ga ik Rechten studeren, dan moet ik die medische kant weer laten vallen. En dat vind ik zonde. Misschien mis ik toch wat!”

BijScholing“Af en toe vind ik het wel jammer dat ik geen exacte vakken heb gekozen. Zonder wiskunde-B valt er een heleboel af. En met dit profiel oriënteer je je gewoon niet op een studie in een exacte richting. Anders zou ik het nog best overwogen hebben. Alleen iets echt technisch zou ik nooit gaan doen. Techniek in-teresseert me niet. Ik zie mezelf wel manager worden, in een ziekenhuis bijvoorbeeld, en een beetje de leiding geven. Maar ik geloof ook dat als ik in die hoek zou werken, ik liever arts zou willen worden: chirurg. Om mijn profiel aan te vullen, zou ik nog van die bijscholingscursussen kunnen volgen. Maar dat zie ik mezelf niet doen. Dus waarschijnlijk wordt het iets econo-misch. Economie vind ik interessant en ik sta er goed voor.”

maatSchaPPelijke BijdRage“Om erachter te komen wat ik nou precies wil, heb ik al ont-zettend vaak beroepskeuzetests gedaan. Maar daar ben ik echt niets mee opgeschoten. Omdat ik zoveel leuk vind, komt er ie-dere keer iets anders uit. Weet je, ik zie het wel. In de toekomst wil ik graag kinderen en een gelukkig gezinnetje. En als ik dan ook nog carrière maak, is het mooi meegenomen. Maar ik wil in ieder geval blijven werken hoor, om een bijdrage te leveren aan de maatschappij. Als je thuis blijft zitten, lig je erbuiten.”

naam: ilyaS leeftijd: 16 oPleiding: aRtieStenoPleiding utRecht, daaRvooR vmBo, PRofiel techniek

“Ik hou van maatschappijleer. Daar word je echt wijzer van!”

“Ik volg een artiestenopleiding in Utrecht, richting zang en hiervoor heb ik vmbo gedaan. Later wil ik graag workshops geven. Mensen de dingen leren die ik weet. Het liefst ga ik iets met zingen doen, maar sociaal cultureel werk kan ook. Jonge-ren helpen die in de knel zitten bijvoorbeeld, of werken in een buurthuis. Ik heb zelf ook wel eens problemen gehad en dat is nooit fijn.”

exacte vakken“Toen ik nog op de middelbare school zat, vond ik de exacte vakken eigenlijk heel leuk, maar ik kreeg ze nooit helemaal in mijn hoofd. En die meester hè, die liep gewoon op klompen! Ook economie en Nederlands deed ik graag, maar ik híeld echt van maatschappijleer. Dat is zo herkenbaar. Je wordt er echt wijzer van. Helemaal als zo’n leraar je de ruimte geeft om te praten over de dingen die je bezighouden en als je die dan later precies zo terugvindt in je boek.”

filmPjeS monteRen“Ik vind het in ieder geval belangrijk om later iets voor de maatschappij te kunnen betekenen. Hoewel… Ik lever nu ook mijn bijdrage. Ik woon in Kanaleneiland in Utrecht en dat is altijd slecht in het nieuws. Met een andere jongen probeer ik het nu positief op de kaart zetten. We treden op in de buurt, als Rik en Ily. Om te laten zien dat ook hier talent zit. Op het mo-ment loop ik stage bij Ucee Station, een digitaal platform voor jongeren in Utrecht. Ik maak daar Six Pack-achtige filmpjes, zoals je die ziet op MTV. Ik speel erin mee én ik monteer ze. Zo’n technische richting spreekt me trouwens wél aan. Mon-teren, of anders ontwerpen van reclames en producten. Dat lijkt me heel cool.”

2�

i aM...De Non Bèta’s zijn niet warm of koud te krijgen voor techniek. Ze weten hoe de computer aan en uit moet, maar daar is dan ook alles mee gezegd. Mensen in technische beroepen zijn in de beleving van Non Bèta’s nerds die erg op zichzelf zijn en in een witte jas eenzaam achter een bureau in een laboratorium zitten, om eentonige routinematige handelingen te verrichten. En dat vinden Non Bèta’s geen aantrekkelijk vooruitzicht voor hun eigen toekomst.Op school zijn ze ook al niet warm te krij-gen voor de exacte vakken. Deze groep heeft zelfs een uitgesproken hekel aan wiskunde en natuurkunde. Ze vinden de lessen saai, het lesmateriaal ouderwets en ze snappen niet waarvoor deze vakken nuttig zouden zijn in de praktijk.

i learn...Het merendeel van deze groep jongeren volgt zijn lessen op het mbo en dan met name de beroepsopleidende leerweg. Non Bèta’s kiezen niet voor een tech-

groep 4

non bèta’s

nisch profiel. Relatief vaak kiezen ze voor Economie & Maatschappij. De havo- en vwo-scholieren binnen deze groep kiezen vaak voor Cultuur & Maatschappij. De Non Bèta vinden zichzelf geen ster in de exacte vakken en kiezen daarom be-wust niet voor deze lessen en juist wel voor de lessen waar zij goed in zijn. Dat geeft zekerheid en veiligheid.

i want...Techniek en exacte beroepen zijn geen optie. Deze groep ziet daarbij een ‘saai toekomstbeeld’ voor zich. Wat ze dan wel precies willen? Die keuze stellen ze het liefst zo lang mogelijk uit. Met mensen omgaan vinden ze een belangrijk onder-deel van een toekomstige baan, net als individualiteit en jezelf kunnen zijn. De sector Lifestyle & Design staat bovenaan het lijstje van de Non Bèta.

i use...Geen Discovery Channel en geen Natio-nal Geographic voor de Non Bèta’s. Ze kijken zelfs relatief weinig televisie. Maar

als ze kijken, kijken ze naar RTL 4, 5 en MTV en TMF. Dagbladen worden ook weinig gelezen onder deze jongeren. Als ze al een krant lezen is het één van de gratis dagbladen.

youngMentalityDe Non Bèta’s zijn ruim te vinden onder de Erkenningzoekers en de Eigenzinnige Idealisten. Erkenningzoekers zijn vooral op zoek naar erkenning. Zij zijn in de veronderstelling dat bèta niet cool wordt gevonden door de (populaire) klasgeno-ten en willen daarom zelf geen positieve houding aannemen ten opzichte van de exacte vakken. Tenzij je er erg goed in bent, dan mag je wel positief zijn. De Ei-genzinnige Idealisten zijn zeer contactge-richt, gaan graag op onderzoek uit, maar laten zich met name afschrikken door het eenzame en routinematige beeld dat zij hebben van bètaberoepen.

“Iedereen zit uit elkaar en doet zijn eigen ding. Er is weinig contact

tussen mensen, denk ik. Iedereen is heel erg op zijn werk gericht.”

(Jort, 14 jaar)

2�

naam: RoSanna leeftijd: 17 oPleiding: 4 havo, PRofiel cultuuR en maatSchaPPij met keuzevak management en oRganiSatie, daaR-naaSt vooRoPleiding van modeacademie aRtez.

“Chemie? Ik doe liever iets creatiefs!”

“Ik heb geen exacte vakken in mijn pakket. Ik kom van het vmbo en was echt verschrikkelijk slecht in wiskunde. Ik heb het laten vallen toen ik naar de havo ging. Ik was bang dat ik anders mijn examen niet zou halen. En natuurkunde heb ik ook een jaartje gehad, maar ik zag er het nut niet van in. Ik kan nog wel iets installeren op de computer, als het moet, maar daar houdt mijn kennis van techniek wel op.”

eigen BedRijf“Volgens mij zijn banen in een exacte richting saai. Ik zie men-sen voor me die proefjes doen op een laboratorium. Dat gaat op den duur toch vervelen? En je moet je voortdurend houden aan formules en regeltjes. Je wordt zo beperkt. Dat is niets voor mij. Ik doe veel liever iets creatiefs. Ik wil later de mode in. Mijn ultieme droom is een eigen bedrijf of mijn eigen modemerk, en een show tijdens de fashionweek in Parijs, met goede kritieken in de kranten. Om dat te bereiken ben ik van plan om hard te leren. Daarom ben ik ook alvast begonnen met de vooropleiding van modeacademie ArtEZ in Arnhem.”

wiSkundig PRoBleem“Misschien hebben mensen die voor een exacte richting kiezen ook wel zo’n grote droom, willen ze iets nieuws ontdekken of een wiskundig probleem oplossen… Maar dat moeten zij maar doen. Ik vind mode belangrijk. Als ik daarmee bezig ben, dan leef ik op, dan word ik blij. Soms ontwerp ik mijn eigen kleding, of ga ik naar modeshows en ik bekijk modesites op internet. En in mijn vrije tijd ga ik winkelen, of dansen.”

naam: Samantha leeftijd: 16 oPleiding: mBo SPw4 (ondeRwijSaSSiStent)

“Het ergste is dat je het daar niet gezellig hebt.”

“Ik heb niets met exacte vakken. Totaal niet. Al die formules. Dat met H2O plus... Echt niets voor mij. Talen liggen me veel meer. Natuurkunde is misschien nuttig als je er iets mee wil, maar voor wat ik doe, heb je dat echt niet nodig. Rekenen en breuken, dat wilde ik nog wel leren. Op de mavo heb ik examen gedaan in wiskunde. Ik vond de stof heel moeilijk. Maar het wa-ren wel heel gezellige lessen.”

weinig contact“Voor een baan in de chemie of de techniek zou ik nooit kiezen. Alleen in een apotheek zou ik misschien wel willen werken. Maar verder zijn die banen heel eentonig als je het mij vraagt. En het ergste is dat je het dan niet gezellig hebt. Er is totaal geen sfeer daar. Iedereen is heel gefocust op zijn eigen ding en zijn eigen project. En ik denk bovendien dat collega’s onderling niet zoveel contact hebben. Ik neem aan dat je redelijk slim moet zijn. Nou ja, misschien niet superslim, maar je moet veel willen leren, zaken in je opnemen en dingen bedenken. Je moet het in ieder geval in je hebben als je die kant op wilt. Natuur-lijk hoeft zo’n baan niet per se saai te zijn. Het is ook wat je er zelf van maakt. Kijk, ’s avonds kun je natuurlijk nog altijd leuke dingen gaan doen.”

dooRgRoeien“Ik hou van gezelligheid. Veel contacten vind ik heel belangrijk. In mijn vrije tijd maak ik veel afspraken met vrienden en ik zit op Hyves. Ik hoop later in mijn baan ook vooral leuke collega’s te hebben. Verder vind ik het salaris wel belangrijk en de door-groeimogelijkheden ook. Na deze opleiding wil ik naar de Pabo, voor een opleiding tot leerkracht. Ik wil kinderen graag iets le-ren. Dingen die iemand mij vroeger ook geleerd heeft.”

30

4. bètawerelden

4.1 waaroM bètawerelden?

Zoals eerder betoogd is het voor veel leerlingen inspirerend om technische en exacte vakken te kunnen plaatsen in een context of ‘wereld’ waarin deze vakken een belangrijke rol spelen. Voor dit on-derzoek hebben we de gehele bètasector opgedeeld in zeven ‘werelden van bèta-techniek,’ ofwel bètawerelden.

tech·no·lo·gie (de ~ (v.), ~ën)1. leer van de handelingen waardoor de mens de voortbrengselen van de natuur tot stoffen

verwerkt tot bevrediging van zijn behoeften 2. systematische toepassing van een wetenschap in de techniek[1]

Deze eerste definitie voegt weer een andere dimensie toe aan ons begrip van de tech-nologie: technologie wordt niet alleen gedreven door wetenschappelijke kennis, maar ook door de behoeften van de mens. Technologie is geen eenrichtingsverkeer -- het is niet alleen zo dat de wetenschap iets ontdekt en dat een slimme jongen die een gat in de markt ziet de nieuwe kennis gebruikt om er geld uit te slaan. De mens vraagt ook om nieuwe zaken, al naar gelang de behoefte eraan bestaat. En niet alleen maar om het omzetten van bestaande kennis in techniek; onderzoek om de wetenschappelijke kennis uit te breiden wordt ook gedreven door de menselijke vraag naar bepaalde uitbreidingen in de wetenschappelijke kennis die weer nieuwe, gewenste technieken mogelijk maken. Mogelijk zelfs door het proces van wetenschap naar product uit te breiden: de mense-lijke vraag drijft de wetenschap, de technologie en de techniek die eruit voortvloeit.Bron: Wikipedia.

32

4.2 de bètawereldenhieRvooR iS een aantal aRgumenten:

• Het heeft weinig zin om met jongeren in gesprek te gaan over de bètasector als geheel. Deze sector is zo breed en al-omvattend dat jongeren zich hier nau-welijks een beeld bij kunnen vormen.

• We hebben de bètawerelden neutrale en positieve benamingen meegegeven om zo beter aan te sluiten bij de bele-vingswereld van de jongeren. Meer tra-ditionele namen als de ‘metaalsector‘ of de ‘levensmiddelenindustrie’ roepen eerder negatieve associaties op.

• De opdeling in werelden maakte het ook mogelijk om in het BètaMentality-onderzoek samen te werken met par-tijen uit die sectoren, zoals het Neder-lands Water Partnership, de VNCI en de Federatie Nederlandse Levensmid-delen Industrie (FNLI).

werelden van

bètatechniek

Science & Exploration

Voeding & VItaliteit

Lifestyle & Design

Market & Money

Mobiliteit & Ruimte

Water, Energie & Natuur

Mens & Medisch

33

Diverse bètawerelden bevinden zich to-taal niet op het netvlies van de jongeren. Een relevante sector als de watersector roept weinig beeld op bij de jongeren. Ze hebben weinig associaties bij mogelijke banen in deze sector en kunnen vaak

Relatie met kunStKunst en techniek liggen ook in elkaars verlengde: techniek komt van het Griekse woord technè, dat kunst betekent. Een vakman kan een bepaalde techniek ‘als methode’ beheersen, bijvoorbeeld glas-blazen, op een wijze dat het kunstig is. De resultaten van zijn ‘techniek’ zijn dus voorwerpen van kunst. Een kunstenaar is dus eigenlijk primair een technicus. Een kunstschilder moet als basis het schilderen als techniek beheersen. Het onderscheid dat gemaakt wordt tussen kunstenaar en technicus betreft de cre-ativiteit. Bij de moderne technicus wordt het creative proces bijna onzichtbaar door de toegepaste wetenschap, productie-methoden, efficiëntie en doelgerichtheid. Voorafgaande aan, maar ook tijdens, een technisch project worden vaak methodes zoals brainstorm toegepast waar duide-lijk creatieve momenten aanwezig zijn.

Bron: Wikipedia

4.3 uitkoMsten groepsgesprekken

In de groepsgesprekken die we met jon-geren hadden, stond steeds één specifieke bètawereld centraal. Over elke wereld hielden we drie groepsgesprekken. In deze gesprekken werd er kennisgemaakt met de sector, de (Nederlandse) bedrijven die werkzaam zijn in deze sector en wat precies de mogelijkheden in werkzaamhe-den zijn. We vroegen ze ook wat hun ide-ale baan zou zijn in deze sector, en wat ze denken nodig te hebben aan opleidingen als je wilt werken in de besproken sector. Hier volgen de belangrijkste uitkomsten uit dit kwalitatieve traject.

onzichtBaaRheidTechniek is tegenwoordig verborgen ach-ter een façade van styling en vormgeving. De technische helden van weleer zijn ver-vangen door andere rolmodellen. Namen als Huygens, Bell, Edison en Braille zijn van vroeger. Als je jongeren vraagt na-men te noemen van uitvinders van deze tijd, komen zij met de naam van Steve Jobs, CEO van Apple. De uitvinders zelf zijn niet meer bekend. Daarom is het ook niet zo raar dat jongeren eerder kiezen voor een studie marketing, economie of vormgeving of alleen in clichés denken.

ook geen werkgevers noemen. Logo’s van grote bedrijven als BASF of Exxon Mobil herkennen jongeren bijvoorbeeld niet. Opvallend is ook dat ze weinig we-ten over het Nederlandse bedrijfsleven: “Shell, dat is toch Amerikaans?” (Sa-bine, 16 jaar).

Sommige beroepen kunnen zich optrek-ken aan televisieprogramma’s als Num-bers of CSI. Met hen komt het mogelijk wel goed. Maar laborant, ingenieur, onderhoudsmonteur of werktuigbouw-kundige staan helaas niet op het wat-ik-later-graag-wil-worden-lijstje van de meeste kinderen en jongeren. Hoe maak je dingen zichtbaar waar-van iedereen het voor vanzelfsprekend aanneemt? Hoe bouw je een brug? Hoe maak je mp3’s? Waar komen al die nieu-we voedingsproducten en medische in-novaties vandaan?

Daar komt bij dat banen in de bètasec-tor die wel zichtbaar zijn in het dagelijks leven, zich vaak op een lager opleidings-niveau bevinden. Iedereen ziet regel-matig een stratenmaker aan het werk, maar een studie als civiele techniek is daarentegen weer veel minder zichtbaar in onze samenleving. Daardoor kunnen vooral hoger opgeleide jongeren zich

34

geen duidelijk beeld vormen van banen en werkomgevingen die aansluiten bij hun opleidingsniveau en interesses. Ze denken bij techniek te snel aan ‘niets voor mij’, om de verkeerde redenen.

“Ik werk in de horeca. Daar kan iedereen zich wel iets bij voorstellen. Maar ik kom nooit in een laboratorium, dus ik weet er niks van hoe het daar gaat.” (Kelsey, 17 jaar)

Jongeren komen vaak niet automatisch in aanraking met de bètawerelden. Ze bezorgen folders of kranten, vullen de vakken in de supermarkt, werken als oppas of in de horeca, maar bezoeken zelden een chemisch bedrijf of een on-derzoeksinstituut. Dit maakt program-ma’s als JetNet en de Technasia ook zo waardevol.De bètasectoren zouden veel meer dan nu het geval is, de diversiteit aan functies zichtbaar kunnen maken via de mensen die er dagelijks werken. Laat zien waar-om het zo gaaf is om in het landelijk Ver-keerscentrum in Driebergen de controle te hebben over de knoppen voor snel-heidsmaxima. Medewerkers binnen de sectoren zijn vaak het beste uithangbord voor een beroep of opleiding en dat geldt eigenlijk voor alle opleidingsniveaus.

gRote veRSchillen Binnen SectoRenOm het potentieel van de doelgroep opti-maal te benutten is het voor brancheor-ganisaties, werkgevers en het onderwijs-veld belangrijk beter zicht te krijgen op hoe jongeren uit verschillende BètaMen-tality-groepen tegen hun sector aankij-ken. Welke aspecten en banen zijn aan-sprekend, wie spreek je hier precies mee aan en hoe groot is de potentiële groep die je hiermee kunt enthousiasmeren?

De bètawerelden zijn vaak zo breed, dat verschillende typen jongeren door verschillende aspecten van die wereld aangetrokken kunnen worden. Je kunt jongeren dus ook met verschillende ar-gumenten aanspreken om ze enthousi-ast te krijgen. We illustreren dit aan de hand van een voorbeeld uit de wereld van Voeding & Vitaliteit: Een meisje (Carrière Bèta) wordt enthousiast van het perspec-tief om nieuwe kauwgomsmaken te ont-wikkelen; een meisje (Geïnteresseerde Generalist) wil met kennis over voeding mensen in ontwikkelingslanden onder-steunen. De sector Voeding & Vitaliteit heeft hen allebei veel te bieden.

Isabel (16 jaar en Geïnteresseerde Generalist) wil ook iets betekenen voor de maatschappij, maar ziet wél mogelijkhe-

de wondeRe wateRweReldWe vroegen jongeren naar hun eerste kennismaking met de waterwereld. Op-vallend vaak bleek dit de excursie met de basisschoolklas naar de dichtstbijzijnde waterzuiveringinstallatie te zijn. Job (16): “En het stonk daar! En iemand hield een heel saai praatje.” De geur uit de water-zuiveringsinstallatie is hem zes jaar later nog steeds bijgebleven. Funest!Mendel (16) heeft hele andere herin-neringen aan de watersector, best wel leuke zelfs. “Ik ging met mijn klas eerst naar de Stormvloedkering in Zeeland en we eindigden toen bij het waterzuiverings-systeem van de haaientank in het Ocea-nium van Blijdorp in Rotterdam.” Zelfde thema, andere ervaring, andere beeldvorming. Op de middelbare school moeten Job en Mendel beiden een profiel en later een vervolgopleiding kiezen. Mendel heeft na wat voorlichting en de motiverende werking van zowel het lagere schooluitje als gesprekken met zijn docent besloten dat hij zijn ideale toekomstige baan bij de Verenigde Naties het beste kan bereiken via een studie watermanagement.

35

de folder. Geen nerds of fotomodellen.” (Corine, 18 jaar)

BenamingOok de benamingen van sectoren en opleidingen werken direct door in het oordeel dat jongeren erover geven. Bij het woord ‘levensmiddelenindustrie’ denken jongeren aan fabrieken waar eten wordt gemaakt. Spontane associaties die zij hierbij noemen: eentonig, laagopge-leid, grijs en saai. Bij de term ‘Voeding & VItaliteit’ hebben ze direct een positiever beeld, omdat het ook refereert aan pro-ductontwikkeling, onderzoek en gezon-dere voeding. Bovendien is de benaming commerciëler en internationaler.

what’S in a name?Een voorbeeld: een opleiding die voor-heen Creative Design heette en nu de naam Computer Technology draagt, had na die naamswijziging - ondanks een gelijkblijvende inhoud van de studie - een dramatische daling van het aan-tal vrouwelijke studenten te incasseren. INHOLLAND veranderde de benaming elektrotechniek in ‘E-technology’ en boor-de zo een heel nieuwe doelgroep aan.

de Deltawerken willen ontwerpen. Dan kun je zeggen: ‘Kijk! Dat heb ik bedacht’.”

BeeldenIn de groepsgesprekken visualiseerden we de sectoren door een groot aantal beelden te laten zien die de sector, de werkzaamheden en de producten be-lichten. Jongeren mochten uit tientallen foto’s beelden kiezen die hen erg aan-spreken en vijf die dat juist helemaal niet doen. Vooral de toelichtingen op hun keu-zes gaf veel informatie prijs: “Als je bezig bent met ontwerpen, doe je tenminste niet steeds hetzelfde. Je maakt steeds weer nieuwe dingen.” (Collin, 16 jaar).

Opvallend is dat jongeren in beelden van de sector en haar werknemers zich voort-durend spiegelen aan de mensen die ze in beeld zien. Spreken deze mensen hen aan? Zien ze hen als leuke potentiële collega’s? Deze ‘people-factor’ blijkt erg belangrijk te zijn voor hen:“Ik vind die man een beetje nerdy-achtig als ik kijk wat hij daar doet.” (Floor, 16 jaar)“ Hij heeft echt zo’n uitstraling van ‘kijk mij nou’. En waarschijnlijk ook zo’n 9 tot 5-mentaliteit.” (Seline, 16 jaar)

“ Zo’n geel pak aan moeten lijkt me niks.” (Xena, 17 jaar)

“ Gelukkig staan er normale mensen op

den om daar met een technische baan in de wereld van voeding iets mee te doen: “In eerste instantie zie ik mezelf niet met-een een technische opleiding volgen na mijn vwo, maar het lijkt mij heel interes-sant om betere rijst te ontwikkelen, die meer opbrengt in derde wereldlanden. Dat boeren bijvoorbeeld 10 kilo rijst uit een vierkante meter halen in plaats van 7 kilo. Dan kun je echt iets betekenen voor die mensen daar.” (Isabel, 16 jaar).

Amrit (18 jaar) is een typische Non Bèta die zich niet aangesproken voelt door deze sector: “Ik ben echt fel tegen de bio-indu-strie. Ik zie mezelf later misschien wel voor Greenpeace werken, maar wil niks met zo’n foodsector te maken hebben.”

Hier volgt een ander voorbeeld uit de wereld van Water, Energie & Natuur: “Ik zie niet in hoe je iets met water kunt doen waar je veel geld mee kunt verdienen. Ik denk dat ik bijvoorbeeld beter economie kan gaan studeren.” (Michelle, 16 jaar en Geïnteresseerde Generalist). Terwijl Michelle wel een bètaopleiding kan doen, kiest zij ervoor om de economische kant op te gaan. Juriaan (17 jaar en Carrière Bèta) staat wel positief tegenover een carrière in de bètasector: “Als ik iets zou doen in de watersector zou ik bijvoorbeeld

3�

Het vorige hoofdstuk liet een enorm po-tentieel onder jongeren voor de bèta-wereld zien. 55% van hen (de Concrete Bèta’s en de Carrière Bèta’s) geeft aan wel geïnteresseerd te zijn in een technische of exacte toekomst. Bovendien is er een groep van 21% Geïnteresseerde Gene-ralisten, die in principe geen negatieve houding hebben ten opzichte van de tech-nische en exacte wereld, en ook nog eens de vaardigheden hebben. Toch kiest maar 17% van alle jongeren nu voor een oplei-ding in die richting.

Hoe kunnen we het verschil tussen po-tentiële bètageïnteresseerden en het daadwerkelijke aantal bèta’s verkleinen? Hier volgen aanbevelingen voor ver-schillende groepen, te beginnen met het voortgezet onderwijs, gevolgd door aan-bevelingen voor opleidingen, werkgevers en brancheorganisaties.

5.1 bètaMentality in het voortgezet onderwiJs

Van didactische frustratie naar inspiratie.BètaMentality belicht dat jongeren in het voortgezet onderwijs de nodige didac-tische frustratie beleven, waar het de exacte vakken betreft. De natuurkunde-,

wiskunde- of scheikundeles is fundamen-teel voor de keuze voor een vervolgoplei-ding. Voor veel jongeren is het volstrekt onduidelijk waarom ze deze vakken krij-gen, waar deze precies voor nodig zijn in de toekomst en wat het nut is van bèta voor de maatschappij. Ze snappen wel dat dit een onderdeel van hun opleiding is, maar de veelzijdigheid en het belang in een bredere context gaat te vaak aan hen voorbij.

De Carrière Bèta’s en de Non Bèta’s zijn het minst gecharmeerd van het exacte onderwijs dat ze nu krijgen. Zij noemen het ouderwets en weinig inspirerend. Initiatieven om het onderwijs verder te moderniseren zijn voor deze groepen dus van groot belang.

Wat kan een docent of decaan nu doen om jongeren meer voor bètatechniek te interesseren? •Laat de Carrière Bèta in je lessen kennis maken met succesvolle werknemers uit die sector. Laat een productontwikkelaar een gastles geven over het ontwikkelpro-ces van een nieuwe kauwgomvariant en je hebt deze jongeren weer een stap dichter bij een chemische of foodgerelateerde op-leiding.

• De Geïnteresseerde Generalist staat in principe niet negetief tegenover het exacte onderwijs, maar ambieert niet direct een baan in de bètawereld. Wan-neer je hen met inspirerend onderwijs kunt bereiken, is er een basis gelegd voor een positievere houding ten op-zichte van een toekomst in de bètawe-reld. Juist hun moet je laten zien dat je in een technisch beroep aan het facilite-ren bent, dat je met de kennis een groot verschil kunt maken en dat je arme we-reldburgers of het klimaat juist effectief kunt helpen in een technische of exacte baan.

• De Concrete Bèta’s staan het minst negatief tegenover bètavakken. Zij vin-den het vakken met diepgang, waarbij je veel moet nadenken. Focus bij deze groep vooral op de toepassingen: Wat kun je ermee doen en worden?

• Non Bèta’s zien het nut niet in van bèta-technische vakken. Hun moet je steeds weer laten zien waarom het belangrijk is dat zij bepaalde kennis en kunde op-doen.

“Vroeger vond ik aardrijkskunde wel leuk, maar we kregen toen echt een waarde-loze leraar. Daar had ik niet nog eens twee jaar zin in.” (Carla, 17 jaar, Carrière Bèta)

5. bètaMentality,

wat kun Je erMee?

38

5.2 bètaMentality als instruMent biJ de werving

Marketeers bij vervolgopleidingen en recruiters bij werkgevers kunnen Bèta-Mentality ook gericht gebruiken om hun werving effectiever te maken. Met een aantal stappen kan BètaMentality meer focus aanbrengen in de werving. Dit ana-lyseren we aan de hand van de figuur ‘Bè-taMentality als instrument’, bestaande uit vier fasen.

in de leSOntleed in de techniek- of natuurkunde-les bijvoorbeeld eens een dvd-speler. Met schema’s en illustraties loop je stap voor stap door de ontwikkeling van lasertech-niek en opnametechniek. Het apparaat is zelfs uit elkaar te schroeven. Zo blijf je dicht bij de techniek die jongeren dage-lijks om zich heen hebben. Docenten die ook de Carrière Bèta warm willen ma-ken, belichten dan ook het economische aspect en/of nodigen iemand uit die een grote fabrikant in Nederland vertegen-woordigt.

Wat kun je doen?


Wat kun je worden?













INTR

INS

IEK

E M

OTI

VA

TIE

EX

TRIN

SIE

KE M

OTIV

ATIE

LEREN (FOCUS OP NU)



Non Bèta’s24%






INTR

INS

IEK

E M

OTI

VA

TIE

EX

TRIN

SIE

KE

MO

TIVA

TIE

LEREN (FOCUS OP NU)


INTR

INS

IEK

E M

OTI

VA

TIE

EX

TRIN

SIE

KE

MO

TIVA

TIE

LEREN (FOCUS OP NU)


bètaMentality als instruMent

3�

5.2.1 identiteit

Wie je bent en hoe de buitenwereld je ziet, daar kan soms veel verschil in zit-ten. Voordat je gaat nadenken over het gewenste imago is het in elk geval be-langrijk de identiteit goed scherp te heb-ben. Wat typeert onze organisatie, ons bedrijf of opleiding? Hoe is het ‘echt’? Hierbij is het heel belangrijk om authen-tiek te blijven. Jongeren zijn kritisch en mediawise: ze voelen het haarfijn aan als je iets mooier of anders brengt dan het in werkelijkheid is. En mocht je ze dan toch weten te strikken voor een opleiding of een baan: als het gecommuniceerde beeld niet verenigbaar is met de realiteit, houd je ze op de langere termijn ook niet vast.

“Veel opleidingen proberen in hun folder hip of jong te doen, terwijl studiekeuze een serieus onderwerp is. Ik wil liever dat die folders geloofwaardig zijn.” (Rick ,16 jaar)

Om meer jongeren te werven en te be-houden, zal de bètawereld dus ook te rade moeten gaan bij zichzelf: Wie zijn we? Wat willen we? Hoe kunnen we aan-trekkelijker worden voor jongeren, onder meer op het vlak van salariëring, loop-

baanbegeleiding of bestuurlijke posities? Met kleine en soms grote ingrepen kun je beter aansluiten op de belevingswereld van jongeren.

SPeciaal vooR meiSjeSDe Academie voor Stedenbouw, Logistiek en Mobiliteit (onderdeel van NHTV Breda) had, net als andere technische opleidin-gen, een gebrek aan vrouwen op de op-leiding. Van de jaarlijkse instroom van 200 mensen, was maar liefst 90% man. Om dat te veranderen, nodigde de school alle meisjes uit het eerste en tweede jaar uit om een avondje te brainstormen, vergezeld van een salsales en tapas. Ongeveer 35 van de 50 meisjes gingen mee. De gezellige avond leidde tot meer enthousiasme en binding met elkaar en de opleiding. De school kreeg bovendien informatie over hoe de school aantrekke-lijker kon worden voor vrouwen. Een van de gevolgen was dat meiden nu meer bij elkaar geplaatst worden in werkgroepen en klassen. De meisjes zijn nu enthou-siaster over de opleiding en geven op de open dag een vrouwelijke ‘touch’ aan de voorlichting. Hun enthousiasme zorgt voor meer vrouwelijke aanwas.

Bron: Wat wil jij? Vernieuwende perspec-tieven op instromen in techniekonderwijs.

Een belangrijke indicator voor je identi-teit zijn de studenten of jonge werkne-mers die nu in je organisatie rondlopen. Wie heb je al in huis: de Carrière Bèta’s of juist de Geïnteresseerde Generalisten? De BètaMentality QuickScan (zie kader op pagina 41) geeft antwoord op deze vraag. Met deze kennis kun je nog gerichter focussen op die groep of je juist harder gaan inzetten om ook andere groepen te bereiken. Kortom: je versterkt wat je hebt, en vult eventueel aan wat je mist.

40

5.2.2 iMago

Het beeld dat jongeren hebben van de bè-tawereld is in alle BètaMentality-groepen vrijwel identiek: saai, eenzijdig, nerderig of te moeilijk. Bovendien is er veel on-wetendheid over de diversiteit binnen de bètawerelden, waardoor er eendimensi-onale en clichébeelden overheersen. Een kwalitatieve scan kan belangrijke infor-matie leveren over het huidige imago van een sector, een opleiding of een werkge-ver bij de jongerendoelgroep.

“Ze moeten echt meer promoten dat che-mie met milieu te maken heeft.” (Jort, 14 jaar)

een kwalitatieve ScanIn een maand tijd brengt de kwalita-tieve scan de jongerenbeleving van een bepaalde ‘wereld’ in kaart. Dit gebeurt door middel van kwalitatief onderzoek, met focusgroepen die zijn ingedeeld op basis van een BètaMentality-profiel. In deze groepsgesprekken wordt het beeld achterhaald dat jongeren nu hebben bij een bepaalde sector, onderwijsrichting of ‘wereld’. Jongeren geven hun reactie op de ontwikkelingen en beroepsper-spectieven in deze wereld: welke vinden zij interessant, welke slaan minder aan en wat zijn de achterliggende redenen? Dit levert veel input op voor het ontwik-kelen van een communicatiestrategie om jongeren zoveel mogelijk te interesseren voor de bètaberoepen in een bepaalde wereld.

“Die vrolijke jongen met die pipet is té vrolijk. Het is te gemaakt.” (David, 17 jaar)

de QuickScanDe QuickScan BètaMentality brengt snel in kaart tot welke BètaMentality-milieus de jongeren behoren die nu al in een op-leiding of organisatie rondlopen. Dit geeft waardevolle informatie over de doelgroe-pen en het profiel waar een organisatie zich scherper op kan richten bij de wer-ving van nieuwe studenten of werkne-mers. Als een bepaalde groep jongeren nauwelijks respondeert of niet aanwezig is in je organisatie, kun je afwegen of dit een profiel is dat niet bij je organisatie past, of je kunt je positionering bijstellen omdat je deze specifieke groep nu blijk-baar onvoldoende aanspreekt.Tijdens een QuickScan ontvangen 100 tot 1.000 jongeren een mailtje van hun eigen opleiding of werkgever met het verzoek om een korte online vragenlijst in te vul-len (10 – 15 minuten). Zo brengen we snel de profielen in kaart.

41

5.2.3 positionering

doelgRoePFormuleer in doelstellingen welke Bèta-Mentality-groepen je in welke mate wilt bereiken. Vaak kom je uit op een combi-natie. Bedrijven hebben behoefte aan een variëteit aan competenties. Zij hebben Concrete Bèta’s nodig voor de innovatie, Carrière Bèta’s voor een sterke positie op de internationale markt en Geïnte-resseerde Generalisten voor een sterke maatschappelijke positie in landen waar ze werkzaam zijn. Kortom, een palet van BètaMentality-groepen is nodig om een sterk collectief te vormen.

PRoPoSitieVervolgens werk je de propositie uit. Dit vormt je ‘belofte’ aan de doelgroep. De insteek van die propositie is per groep verschillend. Een Concrete Bèta wil vooral antwoord op de vraag: Wat kun je doen? Wat kun je leren? De Carrière Bèta vraagt zich meer af: Wat kun je worden? En de Geïnteresseerde Generalist: Wat kun je betekenen?

Wat kun je doen?


Wat kun je worden?













INTR

INS

IEK

E M

OTI

VA

TIE

EX

TRIN

SIE

KE

MO

TIVA

TIE

LEREN (FOCUS OP NU)



Non Bèta’s24%






INTR

INS

IEK

E M

OTI

VA

TIE

EX

TRIN

SIE

KE M

OTIV

ATIE

LEREN (FOCUS OP NU)

WERKEN (FOCUS OP TOEKOMST)IN

TRIN

SIE

KE

MO

TIV

ATI

E

EX

TRIN

SIE

KE M

OTIV

ATIE

LEREN (FOCUS OP NU)


bepaal Je propositie

42

De manier waarop je die propositie ver-der invult wisselt dus per groep. De Con-crete Bèta is erg avontuurlijk ingesteld en zoekt afwisseling en uitdaging in zijn baan. De uitdaging voor de Concrete Bèta zit in de inhoud. Zij willen tot in detail we-ten hoe het zit en ook zelf betrokken zijn bij de totstandkoming. Belicht voor deze groep vooral de toepassingen: je ontwik-kelt bijvoorbeeld cosmeticaproducten of nieuwe, extra gezonde voeding. Zowel de hoger als lager opgeleide Concrete Bèta past graag zijn kennis toe. Bij veel studies heb je hier een verhaal te vertel-len. Civiele techniek? Daar leer je hoe je dammen en bruggen moet bouwen van verschillende constructies. Avontuurlijk én toepasbaar.

“Ik was een tijdje geleden op een open dag waar een Senseo-apparaat uit elkaar werd gehaald. Vervolgens kreeg je uitleg over wat er allemaal in zat. Dat was leuk.” (Nadia, 15 jaar, Concrete Bèta)

Om de Geïnteresseerde Generalist te be-reiken, leg je minder focus op de harde bètakanten van een opleiding of vak, maar neem je juist de maatschappelijke context mee in het verhaal. Wat kun je doen met de eenmaal opgedane kennis? En laat ook zien dat de sector zelfont-

plooiing en kennisopbouw stimuleert. Je bent namelijk analytisch, helder en zuiver redenerend bezig, bijna filosofisch. Civie-le techniek? Met die kennis kun je ook in Bangladesh werken aan de preventie van overstromingen.

De Carrière Bèta vindt doorgroeimoge-lijkheden en toekomstperspectief be-langrijk. Wat kun je later worden met deze opleiding? Kun je ook als zelfstan-dige aan de slag?De Carrière Bèta is veel meer geïnteres-seerd in de status en arbeidsvoorwaar-den van het beroep. Deze groep voelt zich ook meer uitgedaagd door de complexi-teit van sommige bètarichtingen. Civiele techniek? Je kunt aan de slag bij grote innovatieve bouwprojecten in Dubai en China.

De Non Bèta heeft bij veel bètaopleidin-gen en sectoren een negatiever beeld. Deze groep lijkt wellicht niet interessant, maar het is belangrijk om te weten welke groepen je beter niet kunt benaderen om-dat je rendement veel lager zal zijn. Toch willen we de Non Bèta niet afschrijven. Als je bij Non Bèta’s al op heel jonge leef-tijd de beeldvorming positief beïnvloedt en ze stimuleert in het leren van de bijko-mende vaardigheden, kan een Non Bèta

wel positiever over deze toekomst gaan denken en transformeren in bijvoorbeeld een Geïnteresseerde Generalist. Omdat jongeren elkaar ook beïnvloeden in hun studiekeuze, is het ook relevant het alge-mene beeld van bèta bij te stellen. Daar-mee voorkom je dat Non Bèta’s andere jongeren afhouden van een keuze voor een bètarichting.

de concuRRentieAls je eenmaal weet welke BètaMenta-lity-groepen je wilt aanspreken, krijg je ook beter zicht op je belangrijkste con-currentie. Wanneer een technische op-leiding zich meer op de Geïnteresseerde Generalisten gaat richten, is het verstan-dig eens een kijkje bij de sociaalweten-schappelijke of economische opleidingen te nemen. Hoe trekken zij hun studenten binnen? Hoe positioneer je je binnen dit umfeld? Wat onderscheidt jouw opleiding van al die andere? En hoe is jouw positie ten opzichte van opleidingen econome-trie, geneeskunde of bedrijfskunde, die veel Carrière Bèta’s aanspreken?

43

Voor onderwijsinstellingen betekent die beïnvloeding op het vlak van studiekeuze dat zij hun mediainzet gerichter kunnen focussen. Wil je graag die Concrete Bèta bereiken? Maak je verhaal dan zo concreet mogelijk en toepasbaar door deze jongeren 1 op 1 in contact te brengen met studen-ten die vragen kunnen beantwoorden en de leerling bij de hand kunnen nemen. Zo ervaren leerlingen hoe het echt is op jouw opleiding. Een Carrière Bèta zal eerder een campagne waarderen gebaseerd op toe-komst en ambitie, omdat dit een opleiding zichtbaarheid en status kan verlenen.

“Tijdens het zoeken kwam ik erachter dat er veel meer soorten opleidingen zijn dan ik op school had gehoord. Daar bieden ze alleen algemene opleidingen aan en zijn ze ook erg lokaal en op de regio Limburg gericht. Stel nou dat ik alleen op hun info was afgegaan....” (Celine, 17 jaar)

“Mijn ouders laten wel weten of ze een studie wel of niet geschikt voor me vinden, maar verder laten ze me vrij. Als jij maar gelukkig bent, zeggen ze dan.” (Milène, 17 jaar)

“Ik gebruik internet heel veel. Ik ga niet zo maar naar die school toe. Dat is een hele handeling en dan krijg je heel veel informatie waar je niet op zit te wachten.” (Kimberly, 17 jaar)

5.2.4 werving

oRiëntatiePRoceSVanaf hun vijftiende en zestiende jaar gaan jongeren zich oriënteren op hun toekomst. Veel jongeren hebben dan nog geen flauw benul van wat ze precies willen worden la-ter. Hoe kom je dan tot een gedegen keuze? Ten eerste kiezen veel jongeren vanuit de negatieve argumentatie - wat wil ik liever niet? - en gaan vervolgens afstrepen. Veel van de jongeren zeggen bovendien dat ze zélf de uiteindelijke keuze maken voor een vervolgopleiding en hun toekomst. BètaMentality laat echter zien dat veel jongeren extrinsiek beïnvloed worden door andere bronnen en daar ook raad aan vragen, zoals ouders, vakdocenten en in mindere mate hun vriendenkring.

de cijfers in de tabel geven in percentages weer welke bronnen jongeren in die fase raadplegen.

Wat kun je doen?


Wat kun je worden?













INTR

INS

IEK

E M

OTI

VA

TIE

EX

TRIN

SIE

KE

MO

TIVA

TIE

LEREN (FOCUS OP NU)



Non Bèta’s24%






INTR

INS

IEK

E M

OTI

VA

TIE

EX

TRIN

SIE

KE

MO

TIVA

TIELEREN (FOCUS OP NU)


INTR

INS

IEK

E M

OTI

VA

TIE

EX

TRIN

SIE

KE

MO

TIVA

TIE

LEREN (FOCUS OP NU)


44

weRvingSPoRtfolioIn de uitwerking en toonzetting van de middelen die je inzet, kun je ook meer fi-netunen op verschillende groepen, zowel in de inhoud als in vorm. Maak voor de Carrière Bèta gebruik van logo’s van aan-sprekende bedrijven waar je later kunt gaan werken. En laat de Geïnteresseerde Generalist de diversiteit van de opleiding en de doorgroeimogelijkheden binnen de sector zien. Hiernaast kun je in het wer-vingsportfolio zien welke middelen je het beste kunt inzetten voor een zo effectief mogelijk bereik.

Wat kun je doen?


Wat kun je worden?













INTR

INS

IEK

E M

OTI

VA

TIE

EX

TRIN

SIE

KE

MO

TIVA

TIE

LEREN (FOCUS OP NU)



Non Bèta’s24%






INTR

INS

IEK

E M

OTI

VA

TIE

EX

TRIN

SIE

KE

MOTIV

ATIE

LEREN (FOCUS OP NU)


INTR

INS

IEK

E M

OTI

VA

TIE

EX

TRIN

SIE

KE

MOTIV

ATIE

LEREN (FOCUS OP NU)


wervingsportfolio/MiddelenMix (voorbeeld)

45

Om de verschillende groepen te bedienen zet je verschillende soorten activiteiten in.Dat resulteert bij een gerichte werving in bijvoorbeeld een ‘Meet and greet the engineer’ of een proefjesmiddag voor de Concrete Bèta’s, een ‘Meet the boss’ voor de Carrière Bèta en een Maatschappe-lijke challenge voor de Geïnteresseerde Generalist.

jet-netJet-Net is een initiatief, waarin onderwijs, overheid en bedrijfsleven de handen in-een hebben geslagen. Inmiddels werken 28 Nederlandse bedrijven samen met ongeveer 130 havo/vwo-scholen met als doel scholieren beter zicht te bieden op de praktijk en op de beroepsmogelijkhe-den in industrie en technologie. Jet-Net beoogt hiermee meer scholieren te inte-resseren voor een hogere bètatechnische vervolgopleiding. JetNet richt zich daarbij op zowel leerlingen als docenten.Bron: www.jet-net.nl

oPen dagen en meelooPdagenJongeren die zich nog aan het oriënteren zijn, bezoeken soms wel tien open dagen. Zij hopen zo vooral een zo realistisch mogelijk beeld te krijgen, in aanvulling

op het promotieverhaal dat een opleiding afgeeft. Op meeloopdagen krijgen ze liever echte colleges dan een aangepast programma.

Probeer op je open dag de Concrete Bèta te verleiden door hen zelf dingen te laten doen, spreek de Carrière Bèta aan met een enthousiast verhaal van een succes-vol manager (en oud-student) en benader de Geïnteresseerde Generalist met de di-versiteit van het vak.

Het is voor jongeren belangrijk dat ze tijdens open dagen, meeloopdagen en andere activiteiten in aanraking komen met studenten van de opleiding. Ze willen namelijk ook graag weten hoe gezellig de studenten het hebben en of de studie veel tijd kost. Blijft er tijd over om leuke dingen te doen? En worden er veel leuke projecten geïnitieerd?

In je studietijd ontmoet je veel nieuwe mensen en maak je nieuwe vrienden. Jon-geren kijken op open dagen dan ook goed rond naar de mensen die er rondlopen: Spreken de mensen hen aan en kom je makkelijk in contact met anderen?

afdwalen

Twee meiden (Concrete Bèta’s) bezoeken een open dag van een technische hoge-school. Er zijn mooie planten neergezet ter bevordering van de sfeer en de aan-wezige docenten zitten goedgemutst te wachten tot zij hun praatje mogen houden. De meiden zitten in een zaal te luisteren naar een verhaal van de directeur. Als het verhaal hen te lang duurt, lopen ze de zaal uit. Even drinken halen en dan zo weer naar binnen. In hun zoektocht dwa-len ze door de school en komen terecht in een zaal waar studenten bezig zijn met hun eindexamenpresentatie. Ze worden gegrepen door de precisie en het enthou-siasme waarmee de studenten maquettes in elkaar zetten. De rest van de open dag gaat aan de meiden voorbij, maar ze gaan met een positieve indruk naar huis.

4�

Hoe zet je de juiste sfeer per BètaMentality-groep om in beeld, zodat je de groep meteen

op het eerste gezicht aanspreekt? Voor de Voeding & VItaliteit sector hebben we beelden

per groep in een schema verwerkt. Op deze manier is de sector aantrekkelijk te visuali-

seren voor de doelgroep die je graag wilt bereiken. voeding & vitaliteit

in beeld1. concrete bèta’s

2. carrière bèta’s

4. non bèta’s3. geïnteresseerde

generalisten

4�

weRving nieuwe weReldveRBeteRaaRSEen technische universitaire studie wil meer studenten trekken. De opleiding heeft een scan uitgevoerd waaruit blijkt dat deze nu vooral Concrete Bèta’s aan-trekt. De opleiding besluit zich te gaan focussen op de Geïnteresseerde Gene-ralisten, een groep die het wel kan en geen negatief beeld heeft, maar eigen-lijk niet wil. Uit een kwalitatieve analyse komt naar voren dat deze jongeren geen duidelijk beeld hebben van wat je precies kunt doen met de opleiding. Ze weten heel goed wat ze willen, maar zien deze studie daar onvoldoende bij aansluiten. De opleiding besluit haar sleutelposi-tie op het gebied van onderzoek naar global warming en internationaal natuur-beheer beter te profileren. De commu-nicatieafdeling maakt een aantrekke-lijk vormgegeven brochure met korte, actuele verhalen en cases over maat-schappelijke issues. De lezer krijgt snel een indruk hoe studenten van de opleiding hun bijdrage leveren aan (inter-nationaal) klimaatonderzoek. De verhalen uit de brochure vormen de rode draad tijdens de open dagen. Er zijn lokalen ingericht waar studenten per-soonlijk demonstreren hoe zij, binnen de

studie, een bijdrage leveren. Er worden praktische zaken getoond, zoals studie-materiaal en foto’s en filmpjes van stu-diereizen naar het buitenland. Maar ook heel belangrijk: enkele oud-studenten komen vertellen welke maatschappelijk relevante functies zij bekleden nu zij hun opleiding hebben afgerond. Tenslotte is er veel ruimte in het programma voor persoonlijk contact. Want de Geïnteres-seerde Generalist wil een maatschappe-lijk relevant toekomstperspectief, maar vindt de gezelligheid en dynamiek van de opleiding minstens zo belangrijk.

chemieconceRn zoekt manageRSEen groot chemieconcern kampt met vergrijzend personeel en voorziet in de nabije toekomst een gebrek ontstaan aan enthousiaste en jonge managers. Uit een scan blijkt dat er in het concern genoeg Concrete Bèta’s werken en na een wer-ving enkele jaren geleden zijn ook de Ge-interesseerde Generalisten goed verte-genwoordigd. De directie constateert dat zij meer Carrière Bèta’s wil werven. De marketingafdeling staat voor de grote vraag hoe zij jonge studenten warm kan maken voor een baan binnen een concern waar de meesten nog nooit van gehoord hebben.Het bedrijf kiest voor een drieledige

oplossing. Zij passen hun propositie aan door de vraag ‘Wat kun je worden?’ centraal te stellen in de communicatie. In alle communicatie-uitingen staan cases van hun eigen succesvolle medewerkers centraal, die laten zien dat banen met internationaal perspectief, zaken doen in het buitenland, een goed salaris en volop doorgroeimogelijkheden in het verschiet liggen.Het concern organiseert in samenwerking met een aantal studentenverenigingen Managementgames en gaat ook actiever bijdragen aan gastcolleges en lezingen. Twee keer per jaar kunnen studenten deelnemen aan een exclusief ‘Meet the boss’-arrangement. Daarnaast gaat het bedrijf zich in de media actiever profileren met producten en oplossingen waar het bedrijf verant-woordelijk voor is. En tot slot gaat een aantal jonge, vlotte medewerkers van het bedrijf op een tour langs middel-bare scholen en vervolgopleidingen om er gastlessen te geven. Ook hier worden steeds de veelzijdigheid en de ruime car-rièremogelijkheden belicht.

48

tiPS van jongeRen oveR BeeldgeBRuik:• Laat verzorgde beelden zien. Jongeren zijn tegenwoordig gewend aan hoogwaardig

beeldmateriaal. • Laat beelden zien die 1. emoties oproepen: van kinderen in de Derde Wereld die water tekort komen tot de

dreiging van waterrampen en de gevolgen; 2. dichtbij aanvoelen: gebruik herkenbare actuele voorbeelden; 3. innovaties tonen: futuristische beelden spreken tot de verbeelding.•Laat géén beelden zien die 1. lijken op standaard schoolboekplaatjes van bijvoorbeeld technische installaties; 2. alleen maar over problemen gaan (één plaatje over een ontwikkelingsland om emotie

op te wekken is prima, maar een te grote focus hierop stoot jongeren juist weer af); 3. onduidelijk zijn (foto’s van mensen bij een pc-scherm of van ingewikkelde schema’s

vertellen geen duidelijk verhaal).

tiPS van jongeRen oveR 1-oP-1-communicatie:• Speel in op de belevingswereld van jongeren; verbind je thema’s aan actuele onder-

werpen die jongeren raken.• Communiceer open en eerlijk.• Blijf jezelf; gebruik vooral geen jongerentaal. • Vermijd vaktermen en jargon. • Communiceer eenvoudig en duidelijk. Overlaad jongeren niet met informatie. Kies

een paar kernpunten en vertel deze zo persoonlijk mogelijk.• Wees uitdagend en verassend. Val op tussen het geweld aan informatie dat jongeren

dagelijks voor hun kiezen krijgen.• Vertel persoonlijke verhalen vanuit je eigen ervaring.Toon oprechte interesse in de

persoon. Stel open vragen, waarop iemand niet met alleen ja of nee kan antwoor-den. Vraag zoveel mogelijk door naar het ‘waarom’.

4�

BètaMentality begon met een kwalitatief onderzoekstraject, uitgevoerd door Young-Works. In groepsgesprekken brachten we steeds jongeren uit dezelfde YoungMenta-lity-groepen bijeen, om met hen de motie-ven en de beweegredenen te verkennen voor het wel of geen interesse hebben in de technische en exacte wereld. Tientallen jongeren uit verschillende YoungMentality-groepen werden aldus ondervraagd, waarbij we steeds ook in-gingen op een specifieke bètasector. Zo lichtten we met jongeren bijvoorbeeld de wereld van water, energie en natuur door, maar ook de creatieve en transportsector kwamen aan bod. Steeds werd een groep van zes tot acht jongeren gevraagd naar hun profielkeuze, gewenste vervolgoplei-ding, hun ideeën over hun toekomst en carrière en tot slot hun associaties bij deze

onderzoeks

verantwoording

sectoren en de bijbehorende beroepen. Vervolgens kregen de jongeren meer in-formatie over de sector, zoals belangrijke werkgevers en werkzaamheden, waarna de discussie weer verder ging. Aan de hand van deze gesprekken hebben Motivaction, YoungWorks en Platform Bèta Techniek gezamenlijk twaalf stellingen geformuleerd. Deze stellingen zijn in een kwantitatief onderzoek voorgelegd aan 749 jongeren tussen de 14 en 18 jaar. Met de uitkomsten uit het kwalitatieve en kwan-titatieve onderzoekstraject kwam vervol-gens het BètaMentality-model tot stand. Waar YoungMentality kinderen en jongeren van 6 t/m 13 en van 14 t/m 18 jaar beslaat, hebben we voor BètaMentality alleen de groep van 14- t/m 18-jarigen onderzocht, omdat vooral die groep bezig is met het maken van profielen studiekeuzes.

50

Titel

Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst bin-nenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap Tekst binnenzijde flap

BètaMentality is gerealiseerd door Motivaction en YoungWorks in opdracht van Platform Bèta Techniek.

TeksT publicaTie: YoungWorks

vormgeving publicaTie: overburen

veranTwoordelijk vanuiT plaTform bèTa Techniek: Beatrice Boots

projecTmanagemenT: Rolf Schreuder

meT dank aan: Jan GeurtsJuliette Walma - van der MolenRoelof BenthemGijsbregt VijnMartijn de GraaffJan Willem Overdijk Wouter van Joolingen

copyright YoungWorks. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van YoungWorks.

colofon

Nederland kent een breed scala aan bètatechnische opleidingen en er is vol-op werkgelegenheid in deze sector. Toch kiest momenteel nog geen 20% van de Nederlandse jongeren voor een toekomst in de bètawereld. Platform BètaTechniek heeft als doelstelling dat structureel 15% meer leer-lingen en studenten kiezen voor bètatechnisch onderwijs en dat bestaand talent in bedrijven en onderzoeksinstellingen beter wordt benut.

Om beter inzicht te krijgen in de vraag hoe je jongeren kunt interesseren voor de wereld van bètatechniek, is BètaMentality ontstaan. BètaMentality is een nieuw model dat de doelgroep jongeren van 14 t/m 18 jaar indeelt in vier groepen (en vloeit voort uit het model YoungMentality). Kijkend door de bril van BètaMentality ontdek je dat ‘de jongere’ niet bestaat en ontdek je vier bèta-types die onderling sterk verschillen in hun houding ten aanzien van de bètawereld en die dus ook elk hun eigen aanpak vergen.

BètaMentality is ontwikkeld voor iedereen die geïnteresseerd is in de vraag hoe je jongeren kunt enthousiasmeren voor bètatechniek en die hierin een volgende stap willen zetten. Zowel professionals in het voortgezet onderwijs en binnen technische vervolgopleidingen als werkgevers in bètatechnische sectoren krijgen met BètaMentality nieuwe inzichten voor hun onderwijs- en communicatiebeleid.

CMYK Pantone Pantone

Jongeren boeien voor bèta en techniek.

Jongeren boeien voor bèta en techniek. · 2015-11-04 · 2.2 Wat is BètaMentality? 12 3. de...

Documents

Transcript of Jongeren boeien voor bèta en techniek. · 2015-11-04 · 2.2 Wat is BètaMentality? 12 3. de...