Johan de Raaf
1
REDACTIONEEL AGENDA Q&A Door Anouk Brinkman PALLIUM • MULTIDISCIPLINAIR TIJDSCHRIFT OVER PALLIATIEVE ZORG JAARGANG 16 – NUMMER 1 – FEBRUARI 2014 2 15 jaar Pallium Johan de Raaf Foto: Vincent Boon In 2014 bestaat Pallium 15 jaar; de rubriek inter- view staat daarom dit jaar in het teken van terug- en vooruitblikken. In de afgelopen 15 jaar is Nederland vanuit een positie als ‘euthana- sielandje’ dichtbij de wereldtop gekomen als het gaat om palliatieve zorg. Sinds kort is er zelfs een heuse Zorgmodule. Nee, zonder gekheid, dat is echt een mijlpaal en wel een die een nieuwe fase van hard werken inluidt, want de implementatie zal niet vanzelf gaan. Twee maanden geleden is de langverwachte Kamerbrief van de staatssecretaris verschenen. Daarin wordt het startsein gegeven voor het tweede Nationaal Programma Palliatieve Zorg. Tweede – ja, u leest het goed, want het eerste NPPZ was natuurlijk de COPZ-periode, weet u nog? Wie had gehoopt dat de Kamerbrief ook een strakke choreografie voor de ‘dans der instituties’ zou bevatten, was waarschijnlijk wat teleurge- steld. Reken maar dat de ‘exegese’ van de brief al menig uurtje gekost heeſt, maar ach, al impro- viserend kunnen ook heel mooie harmonische bewegingen ontstaan, toch? Uiteindelijk draait palliatieve zorg niet om instituties, maar om uw dagelijkse zorg en aandacht voor mensen en uw inspanningen om deze zorg steeds te verbeteren. In dit nummer aandacht voor cachexie en de folder voor patiënten van IKZ. Verder worden drie medische specialismen bevraagd over de rol van de beroepsgroepen in het maatschappelijk debat. Een artikel over verlieservaringen en rouw bij studenten en de begeleiding hierbij laat zien dat palliatieve zorg zich niet beperkt tot de zorg- sector (maar dat wist u al). Eyeopener is een stuk over het gebruik van Wmo-voorzieningen door patiënten met pancreaskanker. Een nieuwe rode draad door Pallium is ‘kunst’ in al haar verschijningsvormen. Niet alleen ter verfraaiing, maar ook omdat kunst ons stof tot nadenken kan bieden, aldus de kunstcommissie van een naburig ziekenhuis. Ik hoop dat Pallium u ook stof tot nadenken biedt. Rob Krol Adviseur bij IKNL en redactielid Pallium 12 en 13 maart 2014 – Seminar Ont- wikkelingen in de palliatieve zorg Seminar in Apeldoorn over o.a. medisch-ethi- sche kwesties, dementie, pijnbestrijding en poly- farmacie. Doelgroep: professionals werkzaam in gespecialiseerde palliatieve zorg. Aanmelden en informatie: paoheyendael.nl/seminar2014. 21 maart 2014 – 20 e NVPO Congres Dit congres van de Nederlandse Vereniging voor Psychosociale Oncologie (NVPO) vindt plaats in Utrecht. Doelgroep: psychologen, maatschappelijk werkers, geestelijk verzorgers, verpleegkundigen, (para)medici, onderzoekers, beleidsmakers of anderen die werkzaam zijn in zorg, onderzoek of beleid voor patiënten met kanker. ema: ‘De patiënt als partner in zorg, onderzoek en beleid’. Meer informatie: nvpo.nl/congres. 4 april 2014 – congres Palliatieve zorg in de thuiszorg Dit congres over verbetering van de palliatieve thuiszorg zal gaan over het Zorgpad Stervens- fase, het PaTz-project en over symptoombehan- deling (palliatieve sedatie en benauwdheid) en de laatste zorg voor overledenen. Doelgroep: verpleegkundigen en overige geïnteresseerden werkzaam in de thuiszorg. Meer informatie: [email protected]. 11 april 2014 – symposium Pallia- tieve zorg breed benaderd Organisatie: Expertisecentrum Palliatieve Zorg Maastricht UMC+. Doelgroep: verpleegkundi- gen en verzorgenden. Locatie: azM-MUMC+. Aanmelden vóór 23 maart 2014 via palliatie- vezorg.mumc.nl. Meer informatie: symposium. [email protected]. 24 april 2014 – symposium Recht op leven geeft recht op zorg Op dit symposium in het AMC in Amsterdam, georganiseerd door de Vereniging Gespeciali- seerde Verpleegkundige Kindzorg (VGVK) en de Stichting Pal, is er aandacht voor ‘intensieve kind- zorg’ in thuissituaties. Meer informatie: vgvk.nl/symposium. Aios Interne Genees- kunde Johan de Raaf won eind vorig jaar de eerste Jaarprijs Palliatieve Zorg voor zijn artikel over het verminderen van ver- moeidheid bij patiënten met kanker in de palliatieve fase. Met de geldprijs wil hij dit jaar een bezoek brengen aan het EAPC-congres in Spanje, in de hoop daar verrast te worden door nieuw onderzoek naar vermoeidheid. Was u verbaasd dat uw onderzoek in de prijzen viel? Natuurlijk stuur je een artikel in met het idee dat het een belangrijke bijdrage levert aan de pallia- tieve zorg, maar toen ik de andere vijf studies zag die waren ingestuurd, dacht ik wel: dat wordt lastig. Wat heeſt de doorslag gegeven? Vermoeidheid is een moeilijk te onderzoeken fenomeen. Het is namelijk ook een gezonde reactie van het lichaam op het moment dat er sprake is van overbelasting. Tegelijkertijd komt het veel voor bij patiënten met kanker, bijna iedereen heeſt er last van. Wat komt uit het onderzoek naar voren? Als je andere symptomen van kanker goed behandelt, heeſt dat een positief effect op de ver- moeidheid. Het gaat in totaal om negen klachten zoals pijn, misselijkheid, diarree en een droge mond. Bestaande kennis kan goed worden inge- zet om deze symptomen te behandelen, alleen blijkt dit in de praktijk niet altijd te gebeuren. Hoe kan dat? De tijd in de spreekkamer is beperkt en de neiging bestaat om meer over de ziekte en de behandeling daarvan te praten dan over deze symptomen. Wij hebben daarom bestaande richtlijnen vertaald in een stappenplan om alle klachten systematisch uit te vragen en te behan- delen. Uit onderzoek blijkt namelijk dat kanker- patiënten maar twee klachten benoemen als ze een algemene vraag krijgen, terwijl er veel meer klachten blijken te zijn als er gericht naar wordt gevraagd.
Transcript of Johan de Raaf
R E D A C T I O N E E L A G E N D A Q & ADoor Anouk Brinkman
PALLIUM • MULTIDISCIPLINAIR TIJDSCHRIFT OVER PALLIATIEVE ZORG JAARGANG 16 – NUMMER 1 – FEbRUARI 20142
15 jaar Pallium Johan de Raaf
Foto
: Vin
cent
Boo
n
In 2014 bestaat Pallium 15 jaar; de rubriek inter-view staat daarom dit jaar in het teken van terug- en vooruitblikken. In de afgelopen 15 jaar is Nederland vanuit een positie als ‘euthana-
sielandje’ dichtbij de wereldtop gekomen als het gaat om palliatieve zorg. Sinds kort is er zelfs een heuse Zorgmodule. Nee, zonder gekheid, dat is echt een mijlpaal en wel een die een nieuwe fase van hard werken inluidt, want de implementatie zal niet vanzelf gaan.Twee maanden geleden is de langverwachte Kamerbrief van de staatssecretaris verschenen. Daarin wordt het startsein gegeven voor het tweede Nationaal Programma Palliatieve Zorg. Tweede – ja, u leest het goed, want het eerste NPPZ was natuurlijk de COPZ-periode, weet u nog? Wie had gehoopt dat de Kamerbrief ook een strakke choreografie voor de ‘dans der instituties’ zou bevatten, was waarschijnlijk wat teleurge-steld. Reken maar dat de ‘exegese’ van de brief al menig uurtje gekost heeft, maar ach, al impro-viserend kunnen ook heel mooie harmonische bewegingen ontstaan, toch? Uiteindelijk draait palliatieve zorg niet om instituties, maar om uw dagelijkse zorg en aandacht voor mensen en uw inspanningen om deze zorg steeds te verbeteren.In dit nummer aandacht voor cachexie en de folder voor patiënten van IKZ. Verder worden drie medische specialismen bevraagd over de rol van de beroepsgroepen in het maatschappelijk debat. Een artikel over verlieservaringen en rouw bij studenten en de begeleiding hierbij laat zien dat palliatieve zorg zich niet beperkt tot de zorg-sector (maar dat wist u al). Eyeopener is een stuk over het gebruik van Wmo-voorzieningen door patiënten met pancreaskanker.Een nieuwe rode draad door Pallium is ‘kunst’ in al haar verschijningsvormen. Niet alleen ter verfraaiing, maar ook omdat kunst ons stof tot nadenken kan bieden, aldus de kunstcommissie van een naburig ziekenhuis.Ik hoop dat Pallium u ook stof tot nadenken biedt.
Rob KrolAdviseur bij IKNL en redactielid Pallium
12 en 13 maart 2014 – Seminar Ontwikkelingen in de palliatieve zorgSeminar in Apeldoorn over o.a. medisch-ethi-sche kwesties, dementie, pijnbestrijding en poly-farmacie. Doelgroep: professionals werkzaam in gespecialiseerde palliatieve zorg. Aanmelden en informatie: paoheyendael.nl/seminar2014.
21 maart 2014 – 20e NVPO CongresDit congres van de Nederlandse Vereniging voor Psychosociale Oncologie (NVPO) vindt plaats in Utrecht. Doelgroep: psychologen, maatschappelijk werkers, geestelijk verzorgers, verpleegkundigen, (para)medici, onderzoekers, beleidsmakers of anderen die werkzaam zijn in zorg, onderzoek of beleid voor patiënten met kanker. Thema: ‘De patiënt als partner in zorg, onderzoek en beleid’. Meer informatie: nvpo.nl/congres. 4 april 2014 – congres Palliatieve zorg in de thuiszorg Dit congres over verbetering van de palliatieve thuiszorg zal gaan over het Zorgpad Stervens-fase, het PaTz-project en over symptoombehan-deling (palliatieve sedatie en benauwdheid) en de laatste zorg voor overledenen. Doelgroep: verpleegkundigen en overige geïnteresseerden werkzaam in de thuiszorg. Meer informatie: [email protected].
11 april 2014 – symposium Palliatieve zorg breed benaderdOrganisatie: Expertisecentrum Palliatieve Zorg Maastricht UMC+. Doelgroep: verpleegkundi-gen en verzorgenden. Locatie: azM-MUMC+. Aanmelden vóór 23 maart 2014 via palliatie-vezorg.mumc.nl. Meer informatie: [email protected].
24 april 2014 – symposium Recht op leven geeft recht op zorgOp dit symposium in het AMC in Amsterdam, georganiseerd door de Vereniging Gespeciali-seerde Verpleegkundige Kindzorg (VGVK) en de Stichting Pal, is er aandacht voor ‘intensieve kind-zorg’ in thuissituaties. Meer informatie: vgvk.nl/symposium.
Aios Interne Genees-kunde Johan de Raaf won eind vorig jaar de eerste Jaarprijs Palliatieve Zorg voor zijn artikel over het verminderen van ver-
moeidheid bij patiënten met kanker in de palliatieve fase. Met de geldprijs wil hij dit jaar een bezoek brengen aan het EAPC-congres in Spanje, in de hoop daar verrast te worden door nieuw onderzoek naar vermoeidheid.
Was u verbaasd dat uw onderzoek in de prijzen viel?Natuurlijk stuur je een artikel in met het idee dat het een belangrijke bijdrage levert aan de pallia-tieve zorg, maar toen ik de andere vijf studies zag die waren ingestuurd, dacht ik wel: dat wordt lastig.
Wat heeft de doorslag gegeven?Vermoeidheid is een moeilijk te onderzoeken fenomeen. Het is namelijk ook een gezonde reactie van het lichaam op het moment dat er sprake is van overbelasting. Tegelijkertijd komt het veel voor bij patiënten met kanker, bijna iedereen heeft er last van.
Wat komt uit het onderzoek naar voren?Als je andere symptomen van kanker goed behandelt, heeft dat een positief effect op de ver-moeidheid. Het gaat in totaal om negen klachten zoals pijn, misselijkheid, diarree en een droge mond. Bestaande kennis kan goed worden inge-zet om deze symptomen te behandelen, alleen blijkt dit in de praktijk niet altijd te gebeuren.
Hoe kan dat?De tijd in de spreekkamer is beperkt en de neiging bestaat om meer over de ziekte en de behandeling daarvan te praten dan over deze symptomen. Wij hebben daarom bestaande richtlijnen vertaald in een stappenplan om alle klachten systematisch uit te vragen en te behan-delen. Uit onderzoek blijkt namelijk dat kanker-patiënten maar twee klachten benoemen als ze een algemene vraag krijgen, terwijl er veel meer klachten blijken te zijn als er gericht naar wordt gevraagd.
