JEUGDHUIZEN IN VLAANDEREN

Een onderzoek bij jeugdhuizen, medewerkers en bezoekers

Pieter De Pauw, Wendy Smits, Hans Vermeersch, Bram Spruyt,

Nele Cox, Mieke Verhaeghe

Situering

Reeks onderzoeken jeugdwerkvormen 2010: jeugdbewegingen 2013: WMKJ’s 2014: jeugdhuizen

Opzet: doelstellingen

Inzicht werkingen, medewerkers en bezoekers Wie of wat zijn ze, wat drijft hen?

Motivaties jongeren Hoe zit het met de motivatie, Wat halen ze uit het jeugdhuisbezoek?

Vrijwillige & professionele ‘begeleiding’

Sterktes, knelpunten & groeipaden

Opzet: methodologisch

Vragenlijsten Vorige studies, bestek, literatuur, focusgroepen Vier verschillende:

Verantwoordelijke beroepskrachten vrijwilligers bezoekers

Steekproef Selectie: 85 jeugdhuizen Representatief: verstedelijkingsgraad,

tewerkstelling (en lid Formaat, oprichtingsjaar)

Opzet: methodologisch

Bevraging Online 1 verantwoordelijke Alle vrijwilligers & bezoekers (min. criteria) Alle beroepskrachten (uit alle jeugdhuizen met

beroepskracht) Respons

73 verantwoordelijken 245 vrijwilligers (63 JH’en) 795 bezoekers (84 JH’en) 114 beroepskrachten (75 JH’en)

Opzet: methodologisch

Analyse Beschrijvend Verklarend

Kenmerken JH’en en medewerkers → bezoekers Vergelijkend

Ander jeugdwerk Niet-jeugdhuisparticipanten (JOP-monitor 3:

Vlaamse jongeren 14-30 jaar) Rapportering

Terugkoppeling via focusgroepen

De bezoekers: Wie zijn ze, en wat drijft

hen?

De bezoekers: wie zijn ze?

  Jeugdhuis WMKJJeugdbeweg

ingJongens 65% 76% 41%Niet-Belg (3 gen.) 10% 62% 12%Onderwijsvorm (S)      

ASO + KSO 63% 22% 66%TSO 29% 22% 29%BUSO + (D)BSO 8% 56% 6%

Gezin      Beide ouders werken 76% 46% 80%Hoger geschoolde ouders 67% 30% 67%Gemakkelijk rondkomen 87% 75% 94%Deelname ouders JW 49% 19% 81%

Geloof      Christen 34%  23% 42%Moslim 1% 42% 0,2%Vrijzinnig/niet gelovig 65% 35% 58%

De bezoekers: het bereik van jeugdhuizen

Gemiddelde aantal bezoekers Activiteit: 118 - Instuif: 45 Meer bezoekers als…

Infrastructuur ‘gezond’ is Er een beroepskracht is Er een sterke (grote) vrijwilligersploeg is Er cult./art. projecten lopen Er een betere relatie is met de buurt

Rekrutering: Vrienden 37% op eigen initiatief

Open activiteit (43%) Facebook (20%) vs. website (8%)

Rekruteren in scholen, sterk gerelateerd aan aantal bezoekers.

4 op 10 jeugdhuizen bereikt jongeren uit meerdere steden/gemeenten

De bezoekers: drempels

Het beeld dat de jongeren en hun ouders al dan niet hebben over de jeugdhuizen.

“Ze sturen hun kind naar de jeugdbeweging om zondagmiddag spelletjes te spelen: een duidelijke

reden. In het jeugdhuis is dat veel losser. Veel ouders vragen zich af: wat doen ze eigenlijk in een

jeugdhuis? ‘Wat doe je daar? Tappen? Is dat niet eerder een cafébaas die dat doet?’” (Focusgroep

beroepskrachten)

De bezoekers: drempels

Het ontbreken van een uitgebreid onthaalbeleid voor nieuwkomers

“Het is een moeilijk evenwicht: je wil er voor zorgen dat iedereen zo goed mogelijk overeenkomt, maar hoe meer die groep samenklit, hoe moeilijker het

wordt voor nieuwe mensen om toe te treden. Ik probeer daar wel over te praten:’ jullie zijn ook op een

dag voor de eerste keer binnengekomen, en we stonden ook open voor jullie’. Maar je merkt ook als

er nieuwe mensen binnenkomen dat iedereen zich afvraagt: wat komen die hier doen?”(Focusgroep beroepskrachten)

De bezoekers: de tevredenheid Algemene tevredenheid: 8,1/10

iets lager dan die van de WMKJ-jongeren (8,4) en de jeugdbewegingsleden (8,6)

wel hebben de bezoekers al minder gedacht aan stoppen met naar het jeugdhuis te gaan (17%, vs. 23% WMKJ en 31% JB).

Varieert significant tussen de jeugdhuizen, 11% van de verschillen in tevredenheid bij jongeren is jeugdhuisgebonden

De bezoekers: diversiteit

Jeugdhuizen voor alle jongeren Rekruteren breed, en 44% niet-ASO

Toch: ‘middenklasse’, maar ‘minder erfelijk’ Wens diversiteit

achtergrond, gender, cultureel Divers bereik als ‘zwakte’

De bezoekers: cherchez la femme? Opvallend: aandeel vrouwen is laag

Mannelijk aanbod? Vrouwelijke activiteiten → meer bezoekers

Jeugdhuizen als ‘Mancaves’?

De bezoekers: wat drijft hen?

Doelen jeugdhuis: Thuis jongeren, vrienden ontmoeten Plaats experiment, bijleren, zelfontplooiing,

verantwoordelijkheid, zinvolle tijdsbesteding Verwachting van jongeren:

Wat JH vooral zou moeten doen: Feestjes, concert & podium Instuif, ontmoeting

Sterktes JH’en (v): Sfeer & groepsgevoel Inspraak & participatie Activiteiten

De bezoekers: wat drijft hen? (c)

Besluit: Doel = Verwachting = Sterkte

Sfeer of meer: diversiteit in motivaties? ‘Sfeer’: vb. ‘Ik amuseer mij hier’

‘Chill’: vb. ‘Ik kan hier ook gewoon niets doen en tot rust komen’

‘Zelfontplooiing’: vb. ‘Ik kan zelf mee vorm geven aan het jeugdhuis’

‘Maatschappelijke binding’: vb. ‘Ik voel me meer betrokken bij de samenleving’

De bezoekers: wat drijft hen? Waarom oog hebben voor diversiteit in

motivaties?

1. Tevredenheid= sfeer + zelfontplooiing + maatschappelijke binding!

2. Motivaties geassocieerd met interesses en gewenste aanbod jeugdhuis

Jongeren die hoog scoren op zelfontplooiing houden er bijvoorbeeld van om cursussen te volgen/creatief bezig te zijn

Ze willen dat het jeugdhuis meer nadruk legt op expressie en uitstappen.

De bezoekers: wat drijft hen?

3. Niet-ASO scoren hoger op ‘zelfontplooiingsmotivatie’

Bezoekers die geen ASO volgen/hebben gevolgd hebben het gevoel door hun bezoek

…meer zelfvertrouwen te hebben gekregen …in grotere mate te hebben ontdekt waar ze goed in

zijn …zelfstandiger te zijn geworden … beter dingen te kunnen plannen of organiseren … meer rekening te houden met andere mensen … meer vertrouwen te hebben in anderen … meer open te staan voor andere meningen … meer het gevoel te hebben te kunnen zijn wie ze zijn

De bezoekers: wat drijft hen?

4. Motivaties verschillend gerelateerd aan overweging om vrijwilliger te worden: belang voor voorbestaan van jeugdhuis!

Jongeren die hoog scoren op ‘zelfontplooiing’ Jongeren die hoog scoren op ‘maatschappelijke

binding’

5. Jeugdhuizen die inzetten op meer dan sfeer: betere relatie buurt & lokale bestuur

De bezoekers: is een divers jeugdhuis beter?

Bezoekers (en zeker vrijwilligers) willen niet minder diversiteit, in tegendeel

Een groter aandeel vrouwelijke bezoekers is positief geassocieerd met de tevredenheid van mannelijke bezoekers

Een groter aandeel allochtone bezoekers leidt tot minder etnocentrisme

Socio-economische kansengroepen zijn meer tevreden over hun jeugdhuis als ze geen ‘uitzonderingspositie’ innemen

Een actieve aanpak m.b.t. diversiteit hangt samen met hogere inschatting van diversiteit, maar niet noodzakelijk van reële diversiteit

Diversiteit m.b.t. muzikale voorkeur, zie later

Vrijwilligers en beroepskrachten

Vrijwilligers: aantal

gemiddeld 17 vaste vrijwilligers per jeugdhuis

Meer vrijwilligers als… Er een beroepskracht is Als het goed zit op vlak van infrastructuur,

financiën, relatie buurt/lokale bestuur Als de nadruk ligt op instuif (eerder dan

feest, concert…), bieden van zinvolle vrijetijdsbesteding en het aanleren van verantwoordelijkheid

De vrijwilligers: wie zijn ze?

  Bezoekers Vrijwilligers

Jongens 65% 74%

Leeftijd (gem./med.) 21,6/20 23,4/22

Niet-Belg (3 gen.) 10% 11%

Schoolgaand 71% 53%

Onderwijsvorm (S + NS)    

ASO + KSO 56% 55%

TSO 34% 38%

BUSO + (D)BSO 10% 7%

Gezin    

Hoger geschoolde ouders 67% 73%

Deelname ouders JW 49% 42%

Vrijwilligers: tevredenheid

Gemiddelde tevredenheid: 8/10 (jeugdbewegingen: 7,9/10; WMKJ’s: 7,7/10)

Wat bepaalt de tevredenheid van de vrijwilligers? Een goede relatie met de stad/gemeente Groot bereik van het jeugdhuis (aantal bezoekers) Lidmaatschap jeugdhuis van Formaat Hoger % allochtone bezoekers Gemiddeld jongere bezoekerspopulatie Appreciatie:

vooral gevoel van maatschappelijke appreciatie Vergoeding in natura Perceptie van respect door bezoekers

Goede communicatie/vertrouwen binnen het team en het gevoel uitgedaagd te worden

Het kunnen beschikken over een permanent gebouw Een gezonde financiële situatie van het jeugdhuis Jeugdhuis in stedelijke context

Beroepskrachten: met of zonder?

Vrijwilligers versus beroepskrachten? ’70: inspraak, zelfbeheer ‘80: beroepskrachten herontdekt

44% van de jeugdhuizen wil geen beroepskracht

Vrees verlies spontaniteit/onafhankelijkheid Hebben een eerder ‘traditioneel’, gesloten

profiel: Toog centraal, minder nadruk op activiteiten Hechte band vrijwilligers Minder divers publiek

Beroepskrachten

25% van de jeugdhuizen heeft een beroepskracht Ouder, groot/modern/gezond gebouw Concert/podium, cult./art. projecten,

vormingen/workshops Vrijwilligers uit prof. JH: 2x vaker vormingen/cursussen

Sterkte: ruimte voor experiment/leren Minder goed op valk van

sfeer/groepsgevoel) Meer (diverse) bezoekers Meer gedragen door buurt

Beroepskrachten: met of zonder?

11% van de jeugdhuizen wil een beroepskracht Vooral: ‘frisse wind’

Verbreding netwerk, dynamiek, het wakker houden van de vrijwilligers

Stabiliteit/continuïteit Minder: jongeren (talent, inspraak)

Hoe zien de beroepskrachten hun rol? Eerder ‘Ondersteunen’/begeleiden/motiveren

jongeren Inspraak, ondernemerschap, initiatiefname, de

identificatie van talenten Minder ‘Trekken’

Zorgen voor vernieuwing/verbreding/verbetering, taken overnemen

Beroepskracht: betere werking?

Eerder ondersteunend dan trekkend bk → innovatie vrijwilligers bk → maatschappelijke binding bezoekers

verklaring: meer kernvrijwilligers vrijwilligers als sterkhouders: bezoekers meer tevreden

als… Vrijwilligersploeg groot is Het goed zit op vlak van vertrouwen en communicatie tussen

de vrijwilligers Visie van de vrijwilligers gericht is op ‘(zelf)onplooiing’ en

‘ongedwongen onmoetingsplaats’ Conclusie: Beroepskracht leidt niet tot ‘betere’ maar tot

andere werking Afhankelijk van doelstellingen en bereik

Beroepskrachten: tevredenheid

JH bestuur als werkgever (75%) Tevredenheid bk hangt af van werkgever en

is hoger bij… Communicatie/feedback Vertrouwen, waardering, aanmoediging tot innovatie Goede arbeidsvoorwaarden Kennis/ervaring werkgeverschap!

Echter: vaak gebrek aan… uitgewerkt personeelsbeleid (1 op 4: VTO, intervisie,

evaluatie, werkoverleg) aanmoediging tot innovatie (1 op 4) erkenning/waardering (1 op 5)

Vrijwilligers en beroepskrachten

JH bestuur ‘capabele werkgever’ (volgens BK): 49% Inschatting tijdsinvestering/verantwoordelijkheden

werkgeverschap wordt laag ingeschat bij jeugdhuizen zonder BK

Leeftijdsverschil, factor om van job te veranderen

Nood aan nadenken over… Samenwerking en evaluatie Gewenste profiel en taakinhoud: ‘administratief

genie’ of ‘bezieler en inspirator’?

Jeugdhuiscultuur

Jeugdhuiscultuur

Waar mensen elkaar opzoeken ontstaan ‘microculturen’

Zorgt dus voor sterk ‘soort zoekt soort effect’

Versterken elkaar

Zorgt voor verschillen Tussen jeugdhuizen Tussen bezoekers en niet-bezoekers

Ontstaan van informele drempels

Jeugdhuiscultuur: muzikale stijl Muziek speelt een belangrijke rol in de jeugdhuiscultuur

Tevredenheid met muzikale stijl sterk geassocieerd met algemene tevredenheid

Hebben jeugdhuizen een eigen muzikale stijl? Ja! Sterke verschillen tussen jeugdhuizen in mate waarin

bepaalde genres aan bod komen: rock, pop, rap, hip hop & RnB, techno, drum ’n bass, metal, punk en gothic

Sterke samenhang tussen voorkeur bezoekers en wat er gedraaid wordt.

Minder verschillen tussen jeugdhuizen op vlak van favoriete vrije tijdsactiviteiten

Jeugdhuiscultuur: muzikale stijl Tevredenheid met muzikale stijl sterk

geassocieerd met algemene tevredenheid Dit is in het bijzonder zo bij de mannelijke

bezoekers…

Tevredenheid met muzikale stijl (en algemene tevredenheid) Bepaald door eigen voorkeur … en gemiddelde voorkeur in jeugdhuis! … en frequentie waarin genres van voorkeur

aan bod komen!

Jeugdhuiscultuur: voorbeeld

Jeugdhuiscultuur: diversiteit

Hoe verder muzikale voorkeur van een bezoeker afwijkt van gemiddelde bezoeker van het jeugdhuis, hoe meer ontevreden

Tevredenheid muzikale stijl/algemene tevredenheid Lager wanneer:

De diversiteit in muziekvoorkeuren in het jeugdhuis hoog is De diversiteit in genres die aan bod komen in het jeugdhuis

hoog is

Dus: makkelijker een homogene groep tevreden te houden dan een diverse?

Jeugdhuiscultuur & gender

 Genre M/V ?

Pop, hitparademuziek VVVVMetal MMMMTechno, electro, house MMMHardcore, gabber, hardstyle, jump

MMM

Klassieke muziek MMMPunk MMMRock MMGothic MJazz MRap, Rnb, hiphop VDrum ’n Bass, Dubstep MReggae M/V

“Ik denk dat we vijf jaar terug heel veel meisjes hebben verloren, omdat we met

een ‘metalkern’ zaten. Keihard, bier drinken, headbangen… Vrouwen gingen

dan eerder naar een gezellig cafeetje, met ‘lampedeirkes en al van die dingen’”

(Focusgroep beroepskrachten)

Jeugdhuisbezoekers ‘meer mannelijke muziekvoorkeur’ dan de gemiddelde ‘Vlaamse jongere’ Zeker de vrouwelijke bezoekers!

In jeugdhuizen met een meer typisch mannelijke muziekstijl zijn bezoekers met voorkeur voor eerder ‘vrouwelijke’ genres vaker ontevreden

… en hebben al vaker gedacht om te stoppen met het jeugdhuisbezoek!

Jeugdhuiscultuur: besluit

Engagement in jeugdhuizen minder ‘geformaliseerd’ en meer ‘laagdrempelig’

“Als ze toekomen en meteen al mogen tappen, en als ze de sleutel krijgen, dan zijn die direct gemotiveerd om iets te doen…” (Focusgroep vrijwilligers)

“In een jeugdbeweging… daarin zit je vanaf je 7 jaar, dat engagement krijg je met de paplepel ingegoten, en die vinden dat ook normaal dat je in je laatste

jaar naar leiding gaat,… daar voelen ze dat er op je gerekend wordt, om verantwoordelijkheid op te nemen voor de leden. Maar in een jeugdhuis zie je

vaak gasten die op hun 15 het gevoel hebben niet meer te passen in JB, en dan iets meer naar het JH overhellen”. (Focusgroep beroepskrachten)

Anderzijds kunnen in een dergelijke setting sneller informele, wellicht minder zichtbare drempels ontstaan: de muziekstijl van het jeugdhuis, kan zo’n drempel zijn.